Giáo trình Khuyến nông - PGS.TS. Nguyễn Văn Long

Nội dung text: Giáo trình Khuyến nông - PGS.TS. Nguyễn Văn Long

1. B GIÁO D C & ðÀO T O TR ƯNG ð I H C NƠNG NGHI P HÀ N I PGS.TS. NGUY N V ĂN LONG GIÁO TRÌNH KHUY N NƠNG HÀ N I 2006
2. KHUY N NƠNG Giáo trình Khuy n nơng là giáo trình dùng đào t o nh ng ki n th c c ơ b n, nghi p v v khuy n nơng cho sinh viên đi h c h chính qui và t i ch c tr ưng ði h c Nơng nghi p I. C ũng cĩ th nĩ là tài li u tham kh o h u ích cho đào t o sinh viên các tr ưng đi h c Nơng- Lâm nghi p, các Trung tâm khuy n nơng, các cán b làm cơng tác khuy n nơng trong ph m vi c nưc. Mc tiêu : Trang b cho sinh viên nh ng ki n th c c ơ b n v : - ði c ương khuy n nơng: ðnh ngh ĩa khuy n nơng. Nguyên t c c ơ b n khuy n nơng. Vai trị khuy n nơng - T ch c và nhi m v khuy n khuy n nơng các c p. - Ph ương pháp khuy n nơng. - Ph ương pháp chuy n giao ti n b k thu t cho nơng dân. - Trên c ơ s đĩ sinh viên t t nghi p ra tr ưng cĩ th v n d ng nh ng hi u bi t c a mình v chuyên mơn k thu t c ũng nh ư nghi p v khuy n nơng vào s n xu t. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 1
3. CU TRÚC GIÁO TRÌNH • Giáo trình g m 5 ch ươ ng: - Ch ươ ng I: ði c ươ ng v khuy n nơng - Ch ươ ng II: T ch c và qu n lý khuy n nơng - Ch ươ ng III: ðc đim nơng nghi p và nơng thơn Vi t Nam - Ch ươ ng IV: Ph ươ ng pháp đào t o ng ưi l n và truy n thơng khuy n nơng - Ch ươ ng V: Ph ươ ng pháp khuy n nơng Trình bày n i dung các ch ươ ng theo logic trang b cho sinh viên nh ng ki n th c c ơ b n v khuy n nơng - t ch c m ng l ưi khuy n nơng - đc đim nơng nghi p và nơng thơn Vi t Nam – ph ươ ng pháp đào t o ng ưi l n tu i và truy n thơng khuy n nơng và cu i cùng là ph ươ ng pháp khuy n nơng, ph ươ ng pháp chuy n giao ti n b k thu t m i cho nơng dân. • ðơi điu l ưu ý ðào t o khuy n nơng cho sinh viên tr ưng ði h c Nơng nghi p I nĩi riêng, các tr ưng ði h c c ũng nh ư Trung h c Nơng - Lâm nghi p nĩi chung là mơn h c r t m i m , m t khác ki n th c v khuy n nơng r t r ng và ph c v cho nhi u đi t ưng nên cu n giáo trình ch c ch n cịn r t nhi u khi m khuy t. Sinh viên và các đc gi c n tham kh o nhi u tài li u, dúc k t nhi u t th c t , th c hành. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 2
4. Ch ươ ng 1 - ðI C ƯƠ NG V KHUY N NƠNG. Tr ng tâm ch ươ ng 1: Nh m trang b cho sinh viên nh ng ki n thc c ơ b n v khuy n nơng: - Lưc s phát tri n khuy n nơng c a Th gi i và c a Vi t nam. - ðnh ngh ĩa khuy n nơng. - Nguyên t c và vai trị khuy n nơng - ðc đim, nh ng thu n l i và khĩ kh ăn c a khuy n nơng Vi t Nam trong giai đon hi n nay. 1.1- Lch s s hình thành phát tri n khoa h c khuy n nơng. 1/. Vài nét l ch s s hình thành giáo d c khuy n nơng- Thu t ng khuy n nơng • Bt đu vào th i k ỳ ph c h ưng (TK14) khi khoa h c k thu t ngày càng phát tri n vi t c đ cao thì vi c ph bi n ng d ng ti n b k thu t nĩi chung, ti n b k thu t nơng nghi p nĩi riêng vào s n xu t ngày càng quan tâm. - Kh i đu là GS. Rabelaiz (Pháp) đã làm cơng tác th ng kê hi u qu cơng tác c a nh ng h c sinh sinh viên m i t t nghi p ra tr ưng t nh ng c ơ s đo t o cĩ th c hành và khơng cĩ th c hành. T k t qu điu tra ơng đã k t lu n: H c sinh sinh viên đào t o nh ng tr ưng coi tr ng th c t th c hành khi ra cơng tác ( đc bi t nh ng n ăm đu) cĩ hi u qu cao h ơn nh ng h c sinh sinh viên t t nghi p nh ng tr ưng khơng coi tr ng th c t th c hành. T đĩ ơng đ ra ph ươ ng pháp đào t o là: H c ph i + th c hành và đĩ c ũng chính là ph ươ ng châm giáo d c c a cha ơng ta cho nh ng th h tr :”H c ph i k t h p v i hành” - 1661 GS. Hartlib (Anh) đã vi t cu n “Ti u lu n v nh ng ti n b h c t p nơng nghi p” đ c p rt sâu v h c v i hành trong nơng nghi p. - 1775 GS. Heinrich Pastalozzi (Thu S ) đã thành l p 1 tr ưng d y ngh cho các tr em con nhà nghèo, trong đĩ cĩ d y nơng nghi p cách tr ng tr t, ch ăn nơi, d t v i l a - 1806 GS. Philip Emanuel (Thu S ) đã xây d ng 2 tr ưng nơng nghi p th c hành Hof ưyl. Ni dung và ph ươ ng pháp đào t o cán b nơng nghi p đây đã cĩ nh h ưng r t l n đn ph ươ ng pháp đào t o c a các tr ưng nơng nghi p châu Âu và B c M sau này • Năm 1886 Anh s d ng khá ph bi n t “Extention”- cĩ ngh ĩâ là “tri n khai - m r ng”. Trong cơng tác nơng nghi p khi ghép v i t “Agriculture” thành t ghép “Agricultural extention” cĩ ngh ĩa là t ăng c ưng tri n khai, m r ng phát tri n nơng nghi p. các tr ưng đi hc Cambridge, Oxford c ũng nh ư trong các l ĩnh v c s n xu t nơng nghi p - nơng thơn Anh s d ng khá ph bi n t “Agricultural extention” . Th i gian khơng lâu t t c các qu c gia trên mi châu l c đu s d ng th ng nh t t Agricultural extention cho cơng tác phát tri n nơng nghi p và phát tri n nơng thơn – Ch Hán g i là “khuy n nơng”. Phân tích ý ngh ĩa t Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 3
5. Agricultural extention th hi n b n ch t/ m c tiêu c ơ b n c a khuy n nơng là m i ho t đng nh m: - Phát tri n nơng nghi p: Sao cho di n tích cây tr ng t ăng, ch ng lo i cây tr ng, v t nuơi phong phú, s ăng su t, s n l ưng cây tr ng v t nuơi cao và ch t l ưng nơng s n ph m t t ði sơng ng ưi dân nơng thơn ngày càng đưc c i thi n. - Ra s c phát tri n nơng thơn ngày càng v ăn minh, hi n đi, m i quan h gi a m i ng ưi dân trong c ng đng ngày càng t t đp Chúng ta c n hi u và phân bi t s khác nhau r t c ơ b n Khuy n nơng (khuy n cơng, khuy n diêm, khuy n h c ) v i khuy n m i nơng nghi p. Theo ngh ĩa Hán v ăn: Khuy n là khuy n khích, khuyên b o ng ưi ta nên làm m t vi c nào đĩ. Khuy n h c là khuyên b o, khích l, t o nh ng thu n l i g ng s c h c t p t t Khuy n nơng là khuy n khích, t o m i thu n l i làm cho nơng nghi p phát tri n, nơng thơn phát tri n. Khuy n m i nơng nghi p ch quan tâm ch yu đn l i nhu n cho nh ng cá nhân hay nhĩm doanh nhân nào đĩ mà khơng ho c r t ít quan tâm đn hi u qu s n xu t c a ng ưi nơng dân. Ví d m t đi lý kinh doanh v t t ư nơng nghi p h ch quan tâm đn làm th nào đ mua r , bán đt; làm th nào bán đưc nhi u phân bĩn, bán đưc nhi u gi ng cây trịng v t nuơi đ cĩ l i nhu n cao. H khơng quan tâm đn h ưng d n và theo dõi k t qu nơng dân s d ng nh ng v t t ư đĩ. Th m chí nh ng v t t ư phân bĩn đã m t ch t lưng, gi ng b l n, gi ng khơng đúng ch ng lo i v n nĩi hay, tuyên truy n t t, khuy n m i t t đ bán đưc nhi u, thu l i l n ðiu này trái ng ưc h n v i b n ch t và m c đích c a khuy n nơng. . 2/. Quá trình phát tri n khuy n nơng. • Khuy n nơng tr ưc khi cĩ h th ng khuy n nơng qu c gia c a các n ưc. Con ng ưi chúng ta đã bi t cách ho t đng khuy n nơng t nhi u ngàn n ăm nay ngay sau khi con ng ưi bi t đn s n xu t nơng nghi p tr ng tr t, ch ăn nuơi ð đt đưc m c tiêu này mc tiêu khác, b ng cách này, cách khác, con ng ưi đã hành đng sao cho nơng nghi p ngày càng phát tri n đ th a mãn nhu c u c a cu c s ng c a con ng ưi. ðĩ là th c t ai ai c ũng th a nh n. • ð gĩp ph n đc l c cho nơng nghi p phát tri n, m t s n ưc đã s m nh n th y c n cĩ h th ng t ch c khuy n nơng. M m m ng đ hình thành nên các t ch c khuy n nơng nhà n ưc c a các qu c gia t m t ho c t 1 s các t ch c nh ư: - Các H i, Hi p h i c a nơng dân. Ví d : 1723- H i nh ng ng ưi c i ti n ki n th c nơng nghi p Scotlan. 1764- H i nơng nghi p ðc. 1765- H i kinh t Nga. 1853- H i nơng dân M , v.v. - Các t ch c khác nơng thơn. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 4
6. Ví d nh ư: HTX s n xu t, H i tín d ng c a nơng dân, Câu l c b s n xu t, H i nơng dân nh ng ng ưi cùng s thích v.v. do nơng dân t l p ra. - Các t ch c nơng nghi p c a Chính ph . Ví d nh ư: HTX s n xu t nơng nghi p, H i nơng dân, H i làm v ưn v.v. do Nhà n ưc t ch c. - Các c ơ s đào t o. Các c ơ s đào t o c a các tr ưng, c a các c ơ quan nghiên c u nh ư các h c vi n, các trung tâm nghiên c u, tr m tr i nghiên c u • Ti n đ phát tri n. Nh ư trên đã nĩi, m c dù ch ưa cĩ h th ng khuy n nơng qu c gia nh ưng con ng ưi đã bi t ho t đng khuy n nơng nhi u nghìn n ăm nay d ưi hình th c này hình th c khác, b ng cách này cách khác đ đt đưc m c tiêu h mong mu n. ð t ăng c ưng phát tri n nơng nghi p, nơng thơn ngày càng đi m i, chính ph các n ưc đã thành l p các h th ng khuy n nơng qu c gia. H th ng khuy n nơng c a các qu c gia b t đu đưc hình thành t m y tr ăm n ăm nay. Theo th ng kê c a Tazima, m t chuyên gia khuy n nơng Nh t B n vào cu i th k 20 cho th y: + Ti n đ phát tri n: - Th k 17-19 cĩ 8 n ưc. - T n ăm 1940 phát tri n m nh. ðn 1992 trên Th gi i cĩ 199 n ưc cĩ h thơng khuy n nơng qu c gia. - 1993 cĩ Vi t Nam. Nh ư v y n ưc ta là qu c gia th 200 trên Th gi i cĩ h th ng t ch c khuy n nơng vào cu i n ăm 1993. - Th gi i cĩ kho ng 600.000 cán b khuy n nơng trong biên ch , s cán b khuy n nơng ngồi biên ch l n h ơn nhi u l n so v i s cán b khuy n nơng trong biên ch . + Trong đĩ cĩ: - 7,7 % cán b khuy n nơng hành chính, 14,1 % cán b khuyn nơng chuyên đ, 78,2 % cán b khuy n c ơ s . - T l cán b khuy n nơng/ nơng dân. M Các n ưc khác Châu Á 1/ 500 1/1.800 – 2950 1/ 2661 - T l cán b khuy n nơng/ di n tích đt nơng nghi p. M Các n ưc khác Châu Á 1/19.441ha 1/1245 – 3983 ha 1/1075 ha - Trình đ v ăn hĩa c a cán b khuy n nơng Sơ c p Trung c p ði h c Trên đi h c Chung th gi i : 38,8% 33,3% 22,9% 5,0% Châu Á: 40,4 % 35,4% 20,4% 3,8% Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 5
7. 3/. Vài nét v khuy n nơng m t s n ưc trên th gi i. đây khơng đ c p t i t ch c và n i dung ho t đng c a h th ng khuy n nơng các n ưc. T ch c và n i dung ho t đng c a h th ng khuy n nơng các n ưc th ưng xuyên cĩ s thay đi cho phù h p v i tình hình hi n t i nên n i dung này ch gi i thi u đơi nét n i b t v ho t đng khuy n nơng, k t qu s n xu t nơng nghi p, trong đĩ cĩ vai trị khuy n nơng c a m t s n ưc. • M. (1914) - M t trong nh ng điu ki n ho t đng khuy n nơng là c n cĩ ngu n kinh phí tài tr giúp đ nơng dân. M là m t trong nh ng n ưc ho t đng khuy n nơng c a Nhà n ưc khá s m. - 1843, S m nh t NewYork nhà n ưc c p ngu n kinh phí khá l n cho phép UBNN bang thuê tuy n nh ng nhà khoa h c nơng nghi p cĩ n ăng l c th c hành t t làm gi ng viên khuy n nơng xu ng các thơn xã đào t o nh ng ki n th c v khoa h c và th c hành nơng nghi p cho nơng dân. - 1853, Edward Hitchcoch, là ch t ch tr ưng đi h c Amherst và là thành viên c a UBNN bang Massachuisetts đã cĩ nhi u cơng lao đào t o khuy n nơng cho nơng dân và h c sinh, sinh viên. Ơng c ũng là ng ưi sáng l p ra H i nơng dân và H c vi n nơng dân. - T cu i nh ng n ăm 80 c a th k tr ưc Nhà n ưc đã quan tâm đn cơng tác đào t o khuy n nơng trong tr ưng đi h c. N ăm 1891 bang NewYork đã h tr 10.000 USD cho cơng tác đào t o khuy n nơng đi h c. Nh ng n ăm sau đĩ nhi u nhi u tr ưng đi h c nh ư ði h c Chicago, ði hc Wicosin c ũng đư a khuy n nơng vào ch ươ ng trình đào t o. B th ươ ng m i c ũng nh ư ngân hàng và nhi u cơng ty cơng, nơng, th ươ ng nghi p tài tr cho các ho t đng khuy n nơng. ðn năm 1907 M đã cĩ 42 tr ưng / 39 bang cĩ đào t o khuy n nơng. N ăm 1910 cĩ 35 tr ưng cĩ b mơn khuy n nơng. - 1914, M ban hành đo lu t khuy n nơng và thành l p H th ng khuy n nơng qu c gia. Giai đon này đã cĩ 8861 H i nơng dân, v i kho ng 3.050.150 hi viên. - M là qu c gia cĩ 6% dân s ng b ng ngh nơng nghi p nh ưng n n nơng nghi p M đưc x p vào nhĩm nh ng n ưc nơng nghi p phát tri n. Nhi u s n ph m nơng nghi p c a M chi m l ĩnh th tr ưng th gi i nh ư ngơ, đu t ươ ng (S n l ưng đu t ươ ng n ăm1985 đt 55 tri u t n, n ăm 2001 đt 70 tri u t n, t ăng 15 tri u t n /6 n ăm, xu t kh u l n nh t TG: 16,9 tri u t n/n ăm, đt kho ng 54 % l ưng đu t ươ ng xu t kh u c a th gi i. Ngơ 2000-2001 đt 335 tri u t n, xu t kh u 70 tri u t n = 69 % TG ) • n ð. (1960) - H th ng khuy n nơng n ð đưc thành l p t ươ ng đi s m vào n ăm 1960. Vào th i đim này tình hình s n xu t nơng nghi p nĩi chung, l ươ ng th c nĩi riêng c a n ð đang là v n đ r t bc xúc. n ð là qu c gia đơng dân th 2 trên th gi i, sau Trung qu c, (vào th i đim này dân s n ð cĩ kho ng 400 tri u, Trung Qu c cĩ kho ng 600 tri u). N n nơng nghi p nghèo nàn, lc h u, l ươ ng th c thi u th n, dân thi u ăn và th ưng xuyên cĩ nh ng ng ưi dân ch t do đĩi ăn. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 6
8. Tr ưc th c tr ng này Chính ph n ð cĩ ch tr ươ ng quy t tâm gi i quy t v n đ l ươ ng th c. S ra đi c a h th ng khuy n nơng n ð lúc này là c n thi t và t t y u. S thành cơng c a nơng nghi p n ð nh ng n ăm sau đĩ cĩ vai trị đĩng gĩp đáng k ca khuy n nơng. ðã nĩi đn nơng nghi p n ð ph i nĩi t i thành t u 3 cu c cách m ng: - Cách m ng xanh: ðây là cu c cách m ng tiêu bi u nh t. ðã nĩi đn nơng nghi p n ð ph i nĩi đn cu c cách m ng xanh; đã nĩi đn cách m ng xanh ph i nĩi đn nơng nghi p n ð. Th c ch t c a cu c cách m ng xanh là cu c cách m ng v gi ng cây tr ng nĩi chung, và đc bi t là cách m ng v gi ng cây l ươ ng th c: lúa n ưc, lúa c n, lúa m ỳ, ngơ khoai Hàng lo t các gi ng lúa th p cây, n ăng su t cao ra đi đã làm t ăng v t n ăng su t và s n l ươ ng l ươ ng th c c a qu c gia này. - Cách m ng tr ng: Là cu c cách m ng s n xu t s a bị, s a trâu N ơi n ơi trên đt n ð đu cĩ nhà máy s a. Khuy n nơng cĩ vai trị c c k ỳ quan tr ng nh ư v n đ gi i quy t đu vào: v n sn xu t, gi ng trâu bị s a, k thu t ch ăn nuơi và gi i quy t đu ra: thu gom tiêu th s n ph m, ch bi n s n ph m s a - Cách m ng nâu: Sau cu c cách m ng tr ng ti p đn cu c cách m ng nâu. ðĩ là cu c cách mng s n xu t th t xu t kh u. • Thái Lan. (1967) Thái Lan là qu c gia nơng nghi p v i trên 60% dân s s ng b ng ngh nơng nghi p. ðiu ki n đt đai, khí h u nĩng m g n t ươ ng đng Vi t nam. Thái Lan là qu c gia ho t đng khuy n nơng c ũng khá tiêu bi u. H th ng khuy n nơng nhà n ưc đưc thành l p n ăm 1967. V m t thành t u c a khuy n nơng Thái Lan th hi n m y đim sau: - Hàng n ăm ngu n v n cho khuy n nơng khá l n kho ng 120-150-và th m chí 200 tri u USD. Lưng kinh phí này g p h ơn 20 l n kinh phí khuy n nơng hàng n ăm c a n ưc ta. - Nhi u n ăm nay Thái Lan là qu c gia đng hàng th nht xu t kh u l ươ ng th c trên th gi i (xu t kh u kho ng 7 tri u t n g o/n ăm). - Hi n nay Thái Lan r t coi tr ng ch t l ưng gi ng cây tr ng, s n xu t rau qu an tồn, phát tri n nuơi tr ng th y s n .v.v. • Trung Qu c. (1970) Là qu c gia đt r ng th 4 th gi i nh ưng đân s đơng nh t th gi i (Hi n nay cĩ kho ng 1,2 t ng ưi). Khí h u Trung Qu c thu c vùng v ĩ đ cao cĩ ơn đi, á nhi t đi và m t ph n nhi t đi. H th ng khuy n nơng Trung Qu c đưc thành l p n ăm 1970 nh ưng cơng tác đào t o khuy n nơng Trung Qu c r t quan tâm: - N ăm 1928 Vi n đi h c nơng nghi p t nh Tri t Giang thành l p phân khoa khuy n nơng. - N ăm 1929 Chính ph Trung Qu c đã xác đnh: “Ngành khuy n nơng do các c ơ quan nơng nghi p ph trách, đt tiêu chu n c i thi n ph ươ ng pháp s n xu t nơng nghi p, gia t ăng n ăng su t, Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 7
9. ci thi n t ch c nơng thơn và sinh ho t nơng dân, ph bi n tri th c v khoa h c nơng nghi p, thành l p các HTX nơng dân s n xu t và tiêu th ”. - 1933, Tr ưng đi h c Kim L ăng (Nay là tr ưng ði hc t ng h p Nam Kinh) cĩ khoa khuy n nơng. - Trung Qu c t ch c HTX và Cơng xã nhân dân t 1951 – 1978 nên giai đon này cơng tác khuy n nơng ch tri n khai đn HTX. N i dung khuy n nơng giai đon này coi tr ng ph bi n đưng l i ch tr ươ ng nơng nghi p c ðng và Chính ph c ũng nh ư chuy n giao TBKT nơng nghi p, xây d ưng các mơ hình đim trình di n đn th ăm quan h c t p và áp d ng. - Sau 1978 t ch c s n xu t nơng nghi p Trung Qu c cĩ thày đi theo h ưng phát tri n kinh t nơng h song song v i kinh t t p th qu c doanh - 1991, th c hi n cơng nghi p hố và hi n đi hố nơng thơn, NQ c a BCH TW ðng khĩa VIII r t coi tr ng khoa h c cơng ngh nơng nghi p và giáo d c khuy n nơng; xây d ng khu s n xu t trình di n; đư a cán b nơng nghi p xu ng nơng thơn , th c hi n th c t s n xu t nơng nghi p - Cĩ th nĩi nh ng n ăm g n đây nơng nghi p Trung Qu c khá phát tri n. Hi n nay Trung Qu c cĩ 3 m ũi nh n v nơng nghi p đưc th gi i th a nh n là: + Lúa lai: Trung Qu c nghiên c u lúa lai t n ăm1964 và thành cơng n ăm 1985. ðây là m t thành cơng r c r . Ng ưi ta nĩi s m ng l ch s c a cu c “Cách m ng xanh” đn nay đã đt t t đnh. Khi mà s n xu t nơng nghi p cây lúa đt n ăng su t th p d ưi 5 t n thĩc/ha thì thành cơng ca “Cách m ng xanh” đã giúp các n ưc t ăng n ăng su t s n l ưng lúa b ng các gi ng lúa th p cây, ch ng đ, ch i thâm canh t ăng n ăng su t và s n l ưng. Khi mà n ăng su t lúa nhi u n ưc đt 5-8 tn/ha, đ t ăng n ăng su t cao h ơn n a trên 8 t n/ha thì hi u q a áp d ng nh ng gi ng lúa ti n b thơng th ưng khơng th cĩ đưc. Cơng ngh s n xu t lúa lai cho phép chúng ta cĩ th n ăng cao năng su t lúa n ưc đt trên 8 t n/ha khơng ph i là v n đ khĩ kh ăn. + Thú y và d ng c thú y: Cơng ngh s n xu t d ng c thú y c a Trung Qu c phát tri n m nh, s n xu t s l ưng nhi u, s d ng ti n l i, giá r . C ũng nh ư y h c c truy n, khoa h c thú y Trung Qu c cĩ nhi u thành t u. Trung Qu c sáng t o ra nhi u lo i thu c cĩ tác d ng phịng ch ng d ch h i ng d ng trong ch ăn nuơi, t ăng s c đ kháng, kích thích cho các v t nuơi sinh tr ưng phát d c m nh. + Nuơi tr ng th y s n: Nuơi tr ng th y s n c ũng là th m nh c a Trung qu c. Nuơi trai l y ng c, nuơi các lồi th y s n quí hi m nh ư ba ba, l ươ n, ch Nhi u lồi th y s n Trung qu c đc quy n s n xu t gi ng nh ư cơng ngh nuơi trai l y ng c, s n xu t cá giị, cá song v.v. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 8
10. 4/. KhuyÕn n«ng ViƯt nam. • Tr ưc 1993. - ðã t xa x ưa T tiên ta đã cĩ nh ng ho t đng khuy n nơng. T c truy n vua Hùng V ươ ng nưc V ăn Lang đã d y dân xã Minh Nơng (V ĩnh Phúc) c y lúa. Sau đĩ khơng lâu cây lúa đã là cây tr ng ch l c. Ng ưi V ăn Lang th Th n Nơng, v th n nơng nghi p c a ng ưi Vi t c . - Truy n thuyt v khuy n nơng dâu t m: Cơng chúa Thi u Hoa, con vua Hùng v ươ ng th 6 là ng ưi đã đư a và giúp nơng dân vùng bãi sơng H ng thu c vùng Ba Vì, Hà Tây ngh tr ng dâu nuơi t m, ươ m t ơ d t l a (Hi n nay C ðơ, Ba Vì cịn cĩ đn th bà Thi u Hoa cơng chúa- Bà T c a ngh tr ng dâu, nuơi t m, ươ m t ơ d t l a c a Vi t nam). ðiu này minh ch ng r ng đã gn 3000 n ăm tr ưc đây cha ơng ta đã bi t làm cơng tác khuy n nơng. T khi cĩ ch vi t, l ch s đưc ghi l i v i nhi u d n ch ng cho th y cơng tác khuy n nơng đã đưc ơng cha ta r t quan tâm. - N ăm 981, th i ðinh - Lê đã cĩ phong t c “L h đin” c a nhà vua. Nhà vua ch n ngày, gi kh c đp đu n ăm xu ng đng cày sá đt đu tiên, Hồng h u ng i quay t ơ d t l a. Hành c này ca Nhà vua và Hồng h u cĩ ý ngh ĩa r t l n khích l m i ng ưi dân ra s c t ăng gia s n xu t, chúc mong cho m t n ăm m i s n xu t nơng nghi p b i thu. Sau này Bác H c ũng h c t p cha ơng xưa: Bác H nh ng n ăm sau gi i phĩng mi n B c 1954, c vào ngày đp đu xuân Bác tr ng cây và t ưi n ưc cho cây. N ăm 1964 ðng và Nhà n ưc ta đã phát đng thành phong trào “Tr ng cây xanh Bác H ” rât sơi n i và r ng kh p mi n B c. - N ăm 1226 Nhà Tr n đã thành l p 3 t ch c: “Hà đê s ”, “ ðn đin s ”, “Khuy n nơng s ”. ðng đu m i t ch c đu cĩ quan tri u đình đm nhi m. Hà đê s là t ch c chuyên ch ăm lo đp đê phịng ch ng l ũ l t. ðn đin s là t ch c chuyên lo vi c qu n lý đt đai. Khuy n nơng s ch ăm lo cơng tác giúp dân s n xu t nơng nghi p. - 1444-1493, Lê Nhân Tơng, Lê Thánh Tơng cĩ 17 l n ra chi u d khuy n nơng đ t o điu ki n khuy n khích nơng dân ra s c t ăng gia s n xu t. - N ăm 1778, Nguy n Cơng Tr là v quan r t cĩ cơng lao phát tri n nơng nghi p c a đt n ưc. Ơng ra s c n o vét kênh m ươ ng, d n th y nh p đin, đp đê phịng ch ng l ũ l t. Nguy n Cơng Tr cịn th c hi n kh u hi u “Kh n ru ng hoang, an nghi p dân nghèo”, ra s c quai sơng l n bi n. ơng là ng ưi cĩ cơng t o l p nên 2 huy n Ti n H i, Thái Bình và Kim S ơn, Ninh Bình ngày nay. - 1789, vua Quang Trung ch ng nh ng là nhà quân s c c tài, nhà chính tr và ngo i giao gi i mà cịn là m t nhà khuy n nơng tài ba. Vua Quang Trung đã xác đnh “Th c túc thì binh c ưng”, quân đi mu n hùng m nh thì tr ưc nh t ph i đưc ăn no. Nhà vua th c hi n nhi u chính sách khuy n khích nơng dân sn xu t nh ư: Mi n, gi m thu nơng nghi p; t ăng c ưng n o vét kênh mươ ng d n th y nh p đin; t ăng c ưng phát tri n ch nơng thơn; xĩa b ng ăn sơng c m ch v.v. Vì th nơng nghi p th i k ỳ này phát tri n khá m nh. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 9
11. - 4/1945, H Ch T ch trong l b gi ng khĩa ch nh hu n cán b t i Vi t B c, Ng ưi đã c ăn dn các cán b ta tr ưc khi ra v : “Các chú ra v ph i làm t t cơng tác khuy n nơng, ra s c phát tri n nơng nghi p, ch ng gi c đĩi, di t gi c d t”, ng ưi ng ưi th c hi n “H ũ g o ti t ki m”. - 1950-1957, ch y u n ăm 1955-1956 chúng ta th c hi n c i cách ru ng đt (CCR ð), th c hi n kh u hi u “Ng ưi cày cĩ ru ng”. ðây là cu c cách m ng l n ch ưa t ng cĩ trong l ch s nơng nghi p n ưc ta. Chúng ta đã t ch thu h ơn 81 v n ha ru ng đt c a đa ch , 106.448 trâu bị cùng v i 1.846.000 nơng c chia cho 2.104.158 h nơng dân và nhân dân lao đng (72,8% h nơng thơn mi n B c). K t qu này đã t o điu ki n và khích l nơng dân ra s c t ăng gia s n xu t. - 1956-1958, k ti p ngay sau CCR ð nơng dân d ưi s lãnh đo c a ðng, Chính ph th c hi n “ ði cơng, v n cơng”, nơng dân t ươ ng thân t ươ ng ái giúp nhau trong s n xu t nơng nghi p. - 1960 mi m Nam l p các Nha Khuy n nơng tr c thu c B c i cách đin đa Nơng-Ng ư m c. - 1960 mi n B c thành l p các H p tác xã s n xu t nơng nghi p (HTX) b c th p-1968 HTX bc cao-1974 HTX tồn xã. T ch c HTX s n xu t nơng nghi p vào giai đon này cĩ m t ý ngh ĩa lch s l n lao. T ch c HTX s n xu t nơng nghi p nơng dân “Cùng làm cùng h ưng” đã t o điu ki n c c k ỳ quan tr ng giúp cho ðng và Nhà n ưc huy đng đưc m c đ t i đa s c ng ưi, s c ca ph c v cho ti n tuy n, ph c v cho cơng cu c đu tranh ch ng M c u n ưc gi i phĩng mi n Nam, th ng nh t ðt n ưc. Cơng tác khuy n nơng giai đon này ch y u tri n khai đn HTX. Ph ươ ng pháp khuy n nơng ch y u đư a TBKT nào s n xu t, xây d ng các mơ hình HTX sn xu t ti n b nh ư: HTX Tân Phong, HTX V ũ Th ng Thái Bình - 1961 sinh viên các tr ưng ði h c nơng nghi p tham gia đi th c t s n xu t nơng nghi p t i các HTX, nơng tr ưng qu c doanh là m t trong nh ng n i dung đào t o quan tr ng c a Nhà tr ưng nh m th c hi n ph ươ ng châm đào t o “H c k t h p v i hành”; th c hi n th c ti n hĩa tay ngh c a các sinh viên nơng nghi p. - 1963-1973, B Nơng nghi p t ch c các “ ðồn ch đo s n xu t nơng nghi p giúp ”các tnh. Các ðồn ch đo s n xu t nơng nghi p là t ch c nơng nghi p c a Chính ph do B Nơng nghi p t ch c và qu n lý nh ưng ho t đng giúp các đa ph ươ ng. Ho t đng c a ðồn ch đo s n xu t nơng nghi p th c ch t làm các cơng vic khuy n nơng nh ư giúp các đa ph ươ ng th c hi n các ch tr ươ ng chính sách c a ðng và Nhà n ưc v nơng nghi p, đư a các ti n b k thu t nơng nghi p vào s n xu t. Ph n đu th c hi n m c tiêu 5 t n thĩc/ha - N ăm 1966 Thái Bình là t nh đu tiên mi n Bc đt 5 t n thĩc/ha. N ăm 1974 tồn mi n B c đt 5 t n thĩc/ha. N ăm 1988 huy n H ưng Hà (Thái Bình) đt 10 t n thĩc/ha . - 1964-1980 nhìn chung nơng nghi p trì tr kém phát tri n, đi s ng nơng dân g p nhi u khĩ kh ăn. Nguyên nhân cĩ nhi u nh ưng ch y u do chi n tranh. Chúng ta ph i t p trung m i n l c cho cơng cu c đu tranh gi i phĩng mi m Nam, giành đc l p dân t c và th ng nh t đt n ưc. Mt khác sau gi i phĩng mi n Nam n ăm 1975 đn 1980 mi n B c v n cịn duy trì HTX s n xu t nơng nghi p là m t th c t b t c p m t cân đi gi a quan h s n xu t v i l c l ưng s n su t Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 10
12. - Tr ưc th c tr ng s n xu t nơng nghi p trì tr và đi s ng nhân dân g p nhi u khĩ kh ăn, tháng 1 n ăm 1981, Ch th 100 c a Ban CHTW ðng: “Khốn s n ph m cu i cùng đn nhĩm và ng ưi lao đng”, cịn g i là “Khốn 100” đưc ra đi. HTX nơng nghi p ch qu n lý 5 khâu: ðt- n ưc- gi ng- phân bĩn và b o v th c v t cịn tồn b các khâu khác khốn cho nhĩm và ng ưi lao đng. “Khốn 100” đã cĩ tác d ng to l n khích l nơng dân s n xu t. Ngồi sn l ưng nơng s n ph i n p HTX cịn l i ng ưi nơng dân đưc t do s d ng. - Sau 7 n ăm th c hi n “Khốn 100” ðng ta xem xét rút kinh nghi m: “Khốn 100” cĩ nhi u ưu đim thúc đy nơng nghi p phát tri n nh ưng v n cịn nhi u h n ch : Nơng dân ch ưa th c s ch đng s n xu t kinh doanh cĩ hi u qu . Trên đng ru ng, ao h , chu ng tr i ch ăn nuơi ng ưi nơng dân ch ưa cĩ th ch đng s n xu t kinh doanh vì nh ng khâu then ch t nh ư gi ng, phân bĩn nơng dân v n ph i ph thu c vào s qu n lý c a HTX. M nh đt h trng tr t v này v sau cĩ th thay đi nên khơng ai ngh ĩ đn thâm canh b o v vad duy trì đ phì c a đt đ v sau n ăng su t cao h ơn v tr ưc Th n a nơng dân cịn ph i đĩng gĩp nhi u kho n nh ư n p s n c a 5 khâu HTX qu n lý và đĩng gĩp qu phúc l i Nh ng h nơng dân cĩ v n, cĩ lao đng, cĩ trình đ dân trí cao s n xu t cĩ hi u qu . Cĩ nhi u h nơng đân cu c s ng v n khơng kh i đĩi nghèo do b i ngu n l c s n xu t thi u lao đng, thi u v n; do g p r i ro trong cu c s ng; do trình đ dân trí th p s n xu t khơng cĩ hi u qu đã d n đn n s n nhi u v , nhi u n ăm Chính vì v y 5/4/1988, B chính tr BCH TW ðng khĩa V ra NQ 10: “C i ti n qu n lý kinh t trong nơng nghi p”, cịn g i là “Khốn 10”. NQ 10 đưc th c hi n và hồn thi n vài n ăm sau đĩ đã chuy n đi hn c ơ ch qu n lý kinh t trong nơng nghi p. Ru ng đt giao cho nơng dân qu n lý lâu dài 20 năm đi v i đt nơng nghi p, 50 n ăm đi v i đt lâm nghi p. Chuy n đi t c ơ ch s n xu t t p th t cung t c p, s n xu t theo k ho ch hĩa Nhà n ưc sang s n xu t kinh t h gia đình và trang tr i. Ng ưi nơng dân ch đng s n xu t kinh doanh trên m nh đt, ao h , chu ng tr i c a mình theo h ưng nơng nghi p hàng hĩa cĩ s điu ti t c a Nhà n ưc. Nơng nghi p c a đt n ưc cĩ c ơ h i ngày càng phát tri n m nh. - Ngay n ăm 1988, An Giang khá sáng t o đã v n d ng c ơ ch s n xu t m i trong điu ki n c th c a đa ph ươ ng, h c t p kinh nghi m c a các n ưc thành l p Trung tâm Khuy n nơng nhàm đáp ng cho nhu c u s n xu t nơng nghi p c a nơng dân trong t nh. - N ăm 1991, cũng nh ư An Giang, B c Thái thành l p Trung tâm Khuy n nơng. - N ăm 1992, ð điu ph i và lãnh đo cơng tác khuy n nơng c a đt n ưc, B Nơng nghi p thành l p “Ban điu ph i Khuy n nơng” - Do nhu c u b c súc c a s n xu t, ngày 2/3/1993, Th t ưng Chính ph ra N ð 13/CP v vi c thành l p h th ng Khuy n nơng, Khuy n lâm, Khuy n ng ư c a đt n ưc. • Sau cu i n ăm 1993. - 2/3/1993, N ð 13/CP c a Chính ph v vi c thành l p h th ng Khuy n nơng, Khuy n lâm, Khuy n ng ư. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 11
13. - 2/8/1993 Thơng t ư 02/LB-TT c th hĩa vi c th c hi n N ð 13/CP. Nh ư v y cu i n ăm 1993 nưc ta chính th c cĩ H th ng Khuy n nơng Qu c gia. - Th c hi n N ð s 86/2003/N ð-CP ngày 18/7/2003, Q ð s 118/2003/Q ð-BNN ngày 3/11/2003 v thay đi c ơ c u t ch c C c KN-KL, thành l p Trung tâm khuy n nơng Qu c gia. Ti p sau n ăm 2005 th c hi n N ð s 56/2005/N ð-CP và TT s 60/2005/TT-BNN c th hố cơng tác khuy n nơng, khuy n ng ư trong giai đon hi n nay. - T 1989 đn nay d ưi s lãnh đo sát sao c a ðng, Chính ph , s t ăng c ưng ho t đng c a Khuy n nơng đã thúc đy n n nơng nghi p c a đt n ưc ngày càng phát tri n. Bình quân hàng năm t ăng 1 tri u t n l ươ ng th c và v ươ n lên t n ưc thi u l ươ ng th c đn đ và th a l ươ ng th c. Nu nh ư nh ng n ăm tr ưc 1980 chúng ta cịn thi u l ươ ng th c thì t n ăm 1989 ch ng nh ng chúng ta t t c đ l ươ ng th c mà cịn d ư th a b t đu xu t kh u l ươ ng th c t h ơn 1 tri u đn gn 2 tri u t n l ươ ng th c/n ăm. Nhi u n ăm g n đây chúng ta đã là n ưc đng v trí th 2 xu t kh u l ươ ng th c vào th tr ưng TG: Hàng n ăm xu t kh u vào th tr ưng l ươ ng th c th gi i trên dưi 4 tri u t n/n ăm, n ăm 2005 xu t kh u 5,2 tri u t n g o đt kim ng ch xu t kh u 1,4 t USD 1.2- Khái ni m và nhi m v ch c n ăng c a khuy n nơng . 1/. Khái ni m khuy n nơng. Khuy n nơng “Agricultural extention” là 1 thu ât ng khĩ xác đnh th ng nh t b i vì đ đt đưc m c tiêu c ơ b n sao cho nơng nghi p phát tri n, nơng thơn phát tri n các n ưc khác nhau, các nhà khuy n nơng khác nhau, nơng dân khác nhau hi u khuy n nơng cĩ khác nhau, do bi khuy n nơng: - T ch c b ng nhi u cách. M i qu c gia khác nhau cĩ nh ng cách t ch c khuy n nơng khác nhau. M c tiêu c th khuy n nơng đi v i n ưc cơng nghi p phát tri n khác v i n ưc nơng nghi p và nơng nghi p l c hâu cĩ khác nhau - Ph c v cho nhi u mc đích: Phát tri n tr ng tr t, ch ăn nuơi, ch bi n b o qu n nơng s n, thú y, b o v th c v t, t ch c qu n lý s n xu t cĩ khác nhau. - M i t ng l p nơng dân khác nhau hi u ngh ĩa khuy n nơng khác nhau. Ng ưi tr ng tr t, ch ăn nuơi ; ng ưi giàu, nghèo khác nhau hi u khuy n nơng khác nhau. Ng ưi giàu, trình đ dân trí cao c n thơng tin và kinh nghi m t ch c s n xu t; ng ưi nghèo mong mu n khuy n nơng s hu n luy n và tài tr • Khuy n nơng theo ngh ĩa h p: Nhi u ng ưi hi u khuy n nơng ch là cơng vi c khi cĩ nh ng TBKT m i do các c ơ quan nghiên c u, c ơ quan đào t o, nhà nghiên c u sáng t o ra làm th nào đ nhi u nơng dân bi t đn và áp d ng cĩ hi u qu . Cĩ ngh ĩa: Khuy n nơng là chuy n giao các TBKT vào s n xu t. Ví d giúp nơng dân bi t và áp d ng tr ng gi ng ngơ Bioseed, gi ng ngơ VN10, gi ng táo Xuân 21, Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 12
14. k thu t nuơi gà Tam hồng, k thu t nuơi l n h ưng n c, k thu t ch ăn nuơi bị s a, xây d ng b bioga, v.v. • Khuy n nơng theo ngh ĩa r ng: Nh ư trên đã nĩi do b i khuy n nơng ho t đng l ĩnh v c r ng, cho nhi u đi t ưng khác nhau nên đn nay trên th gi i cĩ khá nhi u đnh ngh ĩa khuy n nơng khác nhau: a- Theo m t s tác gi . Hi n nay cĩ hàng tr ăm đnh ngh ĩa khuy n nơng. Ví d : + Peter Oakley & Cristopher Garferth. Khuy n nơng là cách đào t o th c nghi m dành cho nh ng ng ưi dân s ng nơng thơn. ðem l i cho h nh ng l i khuyên và nh ng thơng tin c n thi t giúp gi i quy t nh ng v n đ khĩ kh ăn tr ng i c a h . Khuy n nơng c ũng nh m m c đích nâng cao n ăng su t, phát tri n s n xu t. Hay nĩi m t cách khái quát là làm t ăng m c s ng cho ng ưi nơng dân. + Thomas. Khuy n nơng là ý t ng quát ch m i cơng vi c cĩ liên quan đn phát tri n nơng thơn. ðĩ là m t h th ng giáo d c ngồi nhà tr ưng, trong đĩ ng ưi l n và tr em đưc h c b ng cách th c hành. + Adams. Khuy n nơng là t ư v n cho nơng dân giúp h tìm ra nh ng khĩ kh ăn tr ng i trong cu c sng và s n xu t, đng th i đ ra nh ng gi i pháp kh c ph c. Khuy n nơng cịn giúp cho nơng dân nh n bi t nh ng c ơ hi c a s phát tri n. + Maunder. Khuy n nơng nh ư m t d ch v hay m t h th ng giúp cho nơng dân hi u bi t ph ươ ng pháp canh tác, k thu t c i ti n t ăng hi u qu s n xu t và thu nh p. Làm cho m c s ng c a h t t hơn và nâng cao trình đ giáo dc c a nơng dân. + Vi n nghiên c u lúa Qu c t (IRRI). Khuy n nơng bao hàm các ý: - Cung c p nh ng hi u bi t v k thu t và t ch c qu n lý s n xu t cho nơng dân. - Là quá trình đào t o phi chính qui – Truy n đt thơng tin - cho nơng dân. - Là thi t k th c hi n các ho t đng giúp nơng dân đ: Nâng cao s n l ưng nơng nghi p. Nâng cao hi u qu s n xu t. C i thi n m c sơng và thu nh p cho nơng dân. C i ti n ph ươ ng pháp và k thu t canh tác. Nâng cao hi u bi t và k n ăng s n xu t. Nâng cao đa v xã h i cho nơng dân. Là quá trình chuy n t i TBKT t c ơ quan nghiên c u đn nơng dân. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 13
15. b- Vi t Nam. N ăm 2000 C c Khuy n nơng Vi t Nam, t ng h p t nhi u khái ni m khuy n nơng c a các qu c gia, các tác gi và đúc k t th c ti n ho t đng khuy n nơng c a n ưc ta đã đ xu t khái ni m khuy n nơng nh ư sau: “Khuy n nơng là cách đào t o và rèn luy n tay ngh cho nơng dân, đng th i giúp cho h hi u đưc nh ng ch tr ươ ng chính sách v nơng nghi p, nh ng ki n th c v k thu t, kinh nghi m v qu n lý kinh t , nh ng thơng tin v th tr ưng, đ h cĩ đ kh n ăng t gi i quy t đưc các v n đ c a gia đình và c ng đng nh m đy m nh s n xu t, c i thi n đi s ng, nâng cao dân trí, gĩp ph n xây dung và phát tri n nơng thơn m i”. Khái ni m trên đã th hi n rõ b n ch t cơng vi c c ũng nh ư m c tiêu cu i cùng c a Khuy n nơng là: - Ho t đng khuy n nơng th c ch t là làm cơng tác đào t o nơng dân (truy n thơng - hu n luy n nơng dân) - Nơng dân bi t và t quy t m i hành đng ca h . - Nh m phát tri n nơng nghi p, nơng thơn. - Nh m nâng cao đi s ng kinh t , v ăn hố, xã h i cho ng ưi nơng dân. 2/. Nhi m v ch c n ăng c a khuy n nơng. B n ch t (m c tiêu c ơ b n) c a khuy n nơng xem ra khá th ng nh t m i qu c gia, nh ưng nhi m v ch c n ăng c a khuy n nơng khơng th ng nh t do b i ph m vi ho t đng khuy n nơng r t r ng. Các qu c gia khác nhau cĩ điu ki n đt đai, khí h u, kinh t , chính tr , v ăn hĩa, phong t c t p quán khác nhau; ng ưi giàu nghèo khác nhau, tr ng tr t chan nuơi, b o qu n ch bi n nơng s n khác nhau v.v. nên h hi u nhi m v ch c n ăng c a khuy n nơng cĩ khác nhau. Ví d: + Theo Mosher, 1979 cho r ng khuy n nơng cĩ 6 nhi m v ch c n ăng ch y u là: - Gi i quy t đu vào cho s n xu t nơng nghip. - Gi i quy t đu ra cho s n xu t nơng nghi p. - Cơng tác tín d ng. - ðào t o cán b khuy n nơng, đào t o nơng dân s n xu t nơng nghi p. - L p các t ch c xã h i và d ch v h tr nơng dân s n xu t. - Th c hi n các thie nghi m th m tra ti n b k thu t (TBKT) đ ng d ng vào s n xu t. + Theo Vi n nghiên c u lúa Qu c t IRRI, khuy n nơng cĩ 10 nhi m v ch c n ăng ch y u đưc tĩm l ưc nh ư sau: - Thu th p và truy n đt thơng tin. - Phát hi n các thu n l i khĩ kh ăn và đ xu t các gi i pháp kh c ph c. - Xây dung h th ng xã h i h tr . Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 14
16. - L a ch n m c tiêu khuy n nơng cho tong khu v c. - Chuy n giao TBKT m i cho nơng dân. - L a ch n ph ươ ng pháp d y phi chính qui cho ng ưi l n tu i. - ðánh giá và th mghim TBKT m i - Th c hi n các ho t đng khuy n nơng. - H ưng d n truy n đt thơng tin cho các khuy n nơng viên c ơ s . - Ch c n ăng điu hành cơng tác khuy n nơng cho các khu v c. + Theo Vi t Nam: • Theo N ð s 13/CP c a Chính ph ngày 2/3/1993 đã qui đnh c th n i dung cơng tác khuy n nơng: - Ph bi n nh ng ti n b tr ng tr t, ch ăn nuơi, cơng ngh ch bi n nơng lâm th y s n và nh ng kinh nghi m đin hình ti n ti n cho nơng dân. - B i d ưng và phát tri n ki n th c qu n lý kinh t cho nơng dân đ s n xu t kinh doanh cĩ hi u qu . - Ph i h p v i các c ơ quan cung c p cho nơng dân nh ng thơng tin v th tr ưng giá c nơng sn đ nơng dân b trí s n xu t kinh doanh đt hi u qu cao. • ð phù h p v i th c t s n xu t m i hi n nay, N ð s 56/2005/N ð-CP ngày 24/6/2005 và TT s 60/2005/TT/BNN đã qui đnh m c tiêu khuy n nơng-khuy n ng ư: - Nâng cao nh n th c v ch tr ươ ng, chính sách, pháp lu t, ki n th c, k n ăng v khoa h c k thu t, qu n lý, kinh doanh cho ng ưi s n xu t - Gĩp ph n thúc đy chuy n d ch c ơ c u kinh t nơng nghi p, nơng thơn; nâng cao n ăng su t, ch t l ưng, hi u qu , phát tri n s n xu t theo h ưng b n v ng, t o vi c làm, t ăng thu nh p, xố đĩi gi m nghèo, gĩp ph n thúc đy quá trình cơng nghi p hố, hi n đi hố nơng nghi p, nơng thơn. - Huy đng ngu n l c t các t ch c, cá nhân trong và ngồi n ưc tham gia khuy n nơng, khuy n ng ư. 1.3- Vai trị c a khuy n nơng. 1/. Khuy n nơng cĩ vai trị là c u n i. Cĩ th di n đt khuy n nơng cĩ vai trị c u n i thơng tin 2 chi u gi a nơng dân v i 9 đu mi theo s ơ đ 1 nh ư sau: Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 15
17. - Nhà n ưc - Nghiên c u - Mơi tr ưng NƠNG DÂN CU N I KHUY N NƠNG - Th tr ưng - Nơng dân s n xu t gi i - Các doanh nghi p - Các ngành. - Các đồn th - Qu c t S ơ đ 1.1- Vai trị c u n i khuy n nơng • Cu n i nơng dân v i Nhà n ưc. ðt n ưc ta cĩ trên 80 tri u dân, trong đĩ trên 70% là nơng dân. Nhìn chung trình đ dân trí ch ưa cao nên khơng th m i ng ưi nơng dân đu hi u đưc m i đưng l i ch tr ươ ng chính sách c a ðng, Chính ph v nơng nghi p. Khuy n nơng cĩ vai trị giúp nơng dân nâng cao nh n th c trong quá trình s n xu t sao cho s n xu t cĩ hi u qu và phù h p v i đưng l i lãnh đo c a Nhà n ưc. Ng ưc l i thơng qua c u n i khuy n nơng ðng và Chính ph hi u đưc tâm t ư nguy n v ng cùa nơng dân, nh ng nhu c u b c xúc c a nơng dân trong s n xu t, cu c s ng và phát tri n nơng thơn. • Cu n i nơng dân v i nghiên c u Khoa h c k thu t ngày càng phát tri n, hãng ngày hàng gi cĩ nh ng phát minh sáng t o mi ra đi. Khuy n nơng giúp nơng dân l a ch n áp d ng nh ng TBKT m i phù h p v i điu ki n đa ph ươ ng mình, gia đình mình. Ng ưc l i qua quá trình nơng dân áp d ng nh ng sáng t o k thu t m i mà các nhà khoa h c, c ơ quan nghiên c u khoa h c bi t nên nghiên c u nh ng gì cho phù h p s n xu t. K t qu nghiên c u Khuy n nơng Nơng dân áp d ng S ơ đ 2.1- C u n i khuy n nơng gi a nghiên c u v i nơng dân Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 16
18. • Cu n i nơng dân v i mơi tr ưng Nơng nghi p m t n ưc đang phát tri n và phát trin ph i quan tâm đn v n đ mơi tr ưng. Sn xu t nơng nghi p theo m c tiêu s n xu t nơng nghi p hàng hĩa l i càng ph i l ưu ý t i t i mơi tr ưng đ s n xu t ra nh ng s n ph m nơng nghi p an tồn cho đi s ng và mơi tr ưng s ng c a mi ng ưi dân trong c ng đng và xã h i. Ví d m t vung chuyên canh s n xu t rau ph i quan tâm đn s d ng phân bĩn, thu c b o v th c v t, bi n pháp phịng tr t ng h p APM; M t làng sn xu t đay ph i quan tâm đn n ưc s ch nơng thơn và s c kh o c ng đng, nh t là đi v i ph n; mt làng quê cĩ ngh n u r ưu, làm mi n dong, ch ăn nuơi l n ph i l ưu ý đn v n đ n ưc th i v.v. • Cu n i nơng dân v i th tr ưng. S n ph m nơng nghi p ph i đưc s d ng và tiêu th . V n đ th tr ưng là m t trong nh ng nhân t cĩ tác d ng r t l n đn k t qu và hi u qu s n xu t. T n ăm 1988 th c hi n “Khốn10”, chúng ta chuy n đi qu n lý kinh t nơng nghi p theo h ưng kinh t h gia đình, s n xu t theo h ưng nơng nghi p hàng hĩa cĩ s điu ch nh c a Nhà n ưc. Nh ng n ăm tháng đu chúng ta g p r t nhi u khĩ kh ăn do ch s n xu t nơng nghi p c a n ưc ta đã tr i qua hàng ngàn năm s n xu t theo m c đích t cung t c p, ti p đn nh ng n ăm ch ng M s n xu t nơng nghi p theo “K hoach hĩa Nhà n ưc” nên nơng dân ta ch ưa quen v i s n xu t nơng nghi p hàng hĩa. ð s n xu t nơng nghi p hàng hĩa c n ph i quan tâm đn qui lu t kinh t th tr ưng; quan tâm đn s l ưng, ch t l ưng, bao bì m u mã (th ươ ng hi u) và ti p th th tr ưng các s n ph m. • Cu n i nơng dân v i nơng dân s n xu t gi i. T n ăm 1988 th c hi n “Khốn 10” chuy n t s n xu t t p th sang s n xu t kinh t h gia đình và trang tr i theo h ưnh nơng nghi p hàng hĩa r t c n cĩ vai trị khuy n nơng. Khuy n nơng giúp nơng dân t ăng c ưng tính c ng đng trong s n xu t nh m đm b o mơi tr ưng sinh thái trong s ch và b n v ng. Khuy n nơng giúp nơng dân cĩ đưc nh ng gi i pháp kh c ph c v n đ mơi tr ng s ng b ơ nhi m. • Cu n i nơng dân v i các doanh nghi p. Các doanh nghi p cĩ t m quan trong gi i quy t đu vào và đu ra cho s n xu t nơng nghi p. Khuy n nơng đã gĩp ph n t ăng c ưng m i liên k t gi a nơng dân v i các doanh nghi p. • Cu n i nơng dân v i các t ch c chính quy n, đồn th và các ngành h u quan. Khuy n nơng khơng hi u qu n u ho t đng đơ n đc. Ho t đng khuy n nơng mang tính cng đng. Th c hi n m t n i dung nào đĩ c n cĩ s ph i h p r t ch t ch c a m i c p, m i ngành, m i dồn th . • Cu n i nơng dân v i Qu c t . ð cĩ đưc s giúp đ c a các t ch c Qu c t , ti p c n th tr ưng th gi i c n cĩ vai trị ca khuy n nơng. Khuy n nơng giúp nơng dân nh n bi t trong c ơ ch kinh t h i nh p hi n nay nên s n xu t cái gì, s n xu t nh ư th nào và th tr ưng tiêu th s n ph m Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 17
19. • Mi “Liên k t 4 Nhà”. Mt trong nh ng c u n i khuy n nơng quan tâm hi n nay là m i “Liên k t 4 Nhà” trong cơng tác khuy n nơng là khá quan tr ng cĩ tác d ng nâng cao k t qu s n xu t nơng nghi p. - Nhà n ưc trong m i liên k t này th hi n xác đnh đnh h ưng và k ho ch th c hi n cho các ho t đng c a các doanh nghi p cùng nh ư nghiên c u c a c ơ quan khoa h c, các nhà khoa hc. Nhà n ưc xây d ng Pháp ch , các tiêu chu n k thu t ngành - Các nhà khoa h c c n nghi n c u nh ng gì đáp ng cho nhu c u s n xu t nơng nghi p c a nơng dân thì nghiên c u đĩ m i cĩ ý ngh ĩa. H c n liên k t v i các doanh nghi p đ thu hút ngu n v n ph c v nghiên c u và thúc đy nhanh đư a TBKT h c vào s n xu t. Các nhà khoa h c cũng là l c l ưng quan tr ng tham gia tr c ti p tri n khai đư a các TBKT vào s n xu t. - Nhà doanh nghi p th ưng ph i ph i h p ch t ch v i các nhà khoa h c và khuy n nơng cơng tác nghiên c u c ũng nh ư chuy n giao k t qu TBKT vào s n xu t. Nhà doanh nghi p cịn cĩ vai trị gi i quy t đu vào và đu ra cho s n xu t nơng ngi p c a nơng dân. H gi i quy t v n, v t tư đu vào và tiêu thu s n ph m đu ra cho s n nơng nghi p. - M i tác đng c a Nhà n ưc, Nhà khoa h c c ũng nh ư Nhà doanh nghi p m i liên k t này đu tác đng đn nơng dân m i th hi n hi u qu . Khuy n nơng cĩ vai trị c u n i trong m i liên kt này. Nơng dân là nhân t bên trong quy t đnh, nh ưng khuy n nơng là tác nhân bên ngồi r t quan tr ng. NHÀ N ƯC K N NHÀ NƠNG K N K N NHÀ KHOA NHÀ DOANH H C NGHI P Sơ đ 3.1- Liên k t “4 Nhà” trong cơng tác khuy n nơng 2/. Khuy n nơng cĩ vai trị trong chuy n đi n n kinh t c a đt n ưc. Vai trị khuy n nơng trong chuy n đi n n kinh t c a đt n ưc th hi n khá rõ r t 2 khía cnh: Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 18
20. + Th nh t: Giai đon s n xu t nơng nghi p HTX, nơng tr ưng qu c doanh, nơng dân làm ăn t p th , s n xu t theo k ho ch hĩa Nhà n ưc. M i HTX c ũng nh ư nơng tr ưng qu c doanh đu cĩ t KHKT đ th c thi nh ng nhi m v ch đo c a ban qu n tr HTX M i TBKT, ti n b trong t ch c qu n lý s n xu t t c p trên quán tri t đn HTX, nơng tr ưng qu c doanh đưc xem nh ư hồn thành. Khi chuy n sang kinh t h gia đình “Khốn 10”, ng ưi nơng dân t do kinh doanh trên m nh đt, chu ng tr i c a mình nên khuy n nơng c n đn t ng h gia đình và th m chí ph i đn t ng ng ưi lao đng. + Th hai: chúng ta chuy n t n n nơng nghip t cung t c p, t s n xu t nơng nghi p theo k ho ch hĩa Nhà n ưc sang s n xu t nơng nghi p hàng hĩa đã g p r t nhi u khĩ kh ăn r t c n vai trị c u n i c a khuy n nơng. S n xu t nơng nghi p hàng hố là s n xu t cái đ bán nh m đem l i hi u qu kinh t cao. Vì v y c n ph i tìm hi u và tìm ki m th tr ưng. Nơng dân s n xu t cái gì. s n ph m s n xu t ra s d ng ra sao, tiêu th th nào, bán đâu, s l ưng và giá c v.v. - S n xu t nơng nghi p hàng hố c n đm b o s l ưng. Nơng dân ph i liên k t trong s n xu t, khơng th s n xu t manh mún nh l . - S n xu t nơng nghi p hàng hố c n đm b o ch t l ưng. Ch t l ưng s n ph m c n đáp ng nhu c u ng ưi tiêu dùng là ch y u. - S n xu t nơng nghi p hàng hố c n làm t t cơng tác bao bì m u mã, đă ng ký th ươ ng hi u sn ph m. M t s n ph m dù t t m y nh ưng m u mã khơng t t khơng th tiêu th đưc. X ưa kia sn xu t nơng nghi p theo k ho ch hố Nhà n ưc ng ưi nơng dân khơng c n quan tâm đn khâu bao bì tiêu th . Ví d m t HTX A nào đĩ ngồi s n xu t các nơng s n ch ăm lo đi s ng cho nơng dân đa ph ươ ng mình cịn cĩ trách nhi m ph i s n xu t 10 t n thĩc gi ng CR203 cung c p cho các đa ph ươ ng khác theo k ho ch c a Nhà n ưc giao. 10 t n gi ng CR203 s n xu t ra nơng dân th ưng đĩng thành các bao 50 – 100kg v n xu t di d dàng. Ngày nay kinh t h gia đình, s n xu t nơng nghi p hàng hố c n ph i đĩng thĩc gi ng thành nhi u lo i bao bì: 2-10-25-50 kg. Bao bì ph i đp, ch ng m t t và cĩ c h ưng d n qui trình s d ng. - S n xu t nơng nghi p hàng hố c n làm t t qu ng bá, ti p th đ nhi u ng ưi bi t đn. Th c hi n cơng vi c này c n ph i h p làm t t cơng tác thơng tin tuyên truy n trên các ph ươ ng ti n thơng tin đi chúng nh ư sách báo, đài phát thanh TW và đa ph ươ ng, TV, t ch c và tham gia các h i ch trong và ngồi n ưc, thơng tin trên Webside 3/. Khuy n nơng đã huy đng đưc l c l ưng cán b k thu t t TW đn đa ph ươ ng. Khuy n nơng đã huy đng đưc l c l ưng cán b k thu t t TW đn đa ph ươ ng. C ơ c u t ch c H th ng khuy n nơng qu c gia cĩ s l ươ ng cán b khuy n nơng c a nhà n ưc r t h n ch . M t tr m khuy n nơng ch cĩ 3-5 cán b khuy n nơng. các huy n mi n núi do đa bàn r t rng c ũng ch cĩ khơng quá 10 cán b khuy n nơng. ði ng ũ cán b khuy n nơng huy n ph i Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 19
21. đm đươ ng ph trách hàng v n nơng dân. Nhi u khi th c hi n 1 ch ươ ng trình khuy n nơng c n đn nhi u ch c cán b khuy n nơng. Ví d th c hi n ch ươ ng trình sơng H ng huy n Tam Dươ ng, V ĩnh phúc c n đn 67 cán b khuy n nơng trong khi t ch c Tr m khuy n nơng ch cĩ 5 cán b khuy n nơng. Chính vì v y khuy n nơng ph i ký h p đng v i r t nhi u khuy n nơng viên cơ s . L c l ưng đĩ là: - H c sinh , sinh viên m i t t nhi p ch ưa cĩ vi c làm. Nh ng h c sinh, sinh viên m i t t nghi p ch ưa cĩ vi c làm cĩ c ơ h i ký h p đng tham gia cơng tác khuy n nơng t i các đa ph ươ ng. - Cán b khoa h c k thu t đã h ưu trí. Nhà n ưc ta đã cĩ qui đnh: Nam đn h t tu i 60, n h t tu i 55 ph i v h ưu (Tr 1 s ít là chuyên viên cao c p, ho c là TSKH, ho c là PGS, GS n u c ơ quan cơng tác xét th y r t cĩ nhu cu và cá nhân cĩ nguy n v ng cĩ th kéo dài th i gian cơng tác khơng quá 5 n ăm). Nh ng cán b h ưu trí đơi khi h cịn s c kh e t t, h l i là nh ng “Kho tri th c s ng r t quí”, n u h cịn nhi t tình thì khuy n nơng cĩ th ký h p đng cơng vi c v i h . - Cán b khoa h c k thu t đang cơng tác. Khuy n nơng ký h p đng v i nh ng cán b KHKT đang cơng tác đã t o c ơ h i cho chúng ta tranh th s c ng hi n c a h cho s n xu t nơng nghi p và phát tri n nơng thơn r t h u ích. S gĩp s c c a đi t ưng này cịn cĩ ý ngh ĩa nâng cao hi u qu cơng tác, nghiên c u sáng t o ca các nhà khoa h c. 4/. Khuy n nơng gĩp ph n xố đĩi gi m nghèo. Nh ư ta đã phân tích m c tiêu cơ b n c a khuy n nơng khuy n nơng, cái đích ph n đu c a khuy n nơng là làm nh ư th nào đ nơng nghi p phát tri n, nơng thơn phát tri n nh m nâng cao đi s ng kinh t , v ăn hố xã h i nơng thơn; chúng ta đã phân bi t s khác nhau r t c ơ b n khuy n nơng v i khuy n m i nơng nghi p c ũng đ th y rõ khuy n nơng cĩ vai trị xĩa đĩi gi m nghèo. D án l n 135 coi tr ng v n đ dân s , sinh đ cĩ k ho ch, n ưc s ch nơng thơn nh m xố đĩi gi m nghèo. Nhi u ch ươ ng trình d án v an ninh l ươ ng th c các n ơi, đc bi t vùng sâu vùng xa đưc khuy n nơng coi tr ng 5/. Khuy n nơng đã liên k t nơng dân, t ăng c ưng s h p tác, h tr nhau s n xu t. Khi chuy n sang kinh t h gia đình nơng thơn cĩ s phân hĩa. Cĩ nh ng h gia đình sn xu t r t thành đt do h cĩ trình đ nh n th c cao, cĩ v n, cĩ lao đơng , cĩ nh ng h gia đình làm ăn y u kém, g p r i ro d n đn cu c s ng khĩ kh ăn. Nhà n ưc ta khơng th khơng l ưu tâm đn tính tiêu c c “ ðèn nhà ai nhà đĩ r ng” c a s n su t kinh t h . Khuy n nơng đã làm t t vai trị c u n i gi a nh ng nơng dân s n xu t gi i v i m i ng ưi nơng dân, nh t là nơng dân s n xu t y u kém trong c ng đơng. Ví d khuy n nơng coi tr ng t ch c các h ngh , h i th o, tham Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 20
22. quan h c t p các đin hình, t ch c các câu l c b khuy n nơng v.v. Nh ng vi c làm đĩ đã liên kt nơng dân, t ăng c ưng s h p tác, h tr nhau s n xu t. 1.4. Nh ng nguyên t c c ơ b n c a khuy n nơng. ðiu 3 N ð s 56/2005/N ð-CP đã qui đnh “Nguyên t c ho t đ ng khuy n nơng, khuy n ng ư” g m 5 điu sau: 1.Xutpháttnhucucangưisnxutvàyêucupháttrinnơngnghip,thusn. 2.Tosliênktchtchgiưanhàqunlý,nhàkhoahc,nhàdoanhnghipvingưisn xutvàgiangưisnxutvinhau. 3.Xãhihĩahotđngkhuynnơng,khuynngư. 4.Dânch,cơngkhai,cĩsthamgiatnguyncangưisnxut. 5.Cáchotđngkhuynnơng,khuynngưphiphùhpvàphcvchinlưcpháttrin nơngnghipvànơngthơn;ưutiênvùngsâu,vùngxa,vùngđcbitkhĩkhăn,vùngsn xuthànghốphcvchoyêucuxutkhu. Quathctcơngtácticácđaphương,đnăngcaohiuqucơngtáckhuynnơng cĩthcthhốmtsnguyêntcsau: 1/. T nguy n, dân ch cùng cĩ l i. - Nơng dân t nguy n. Kinh t h gia đình, trang tr i và s n xu t theo h ưng nơng nghi p hàng hĩa là ph ươ ng hưng phát tri n nơng nghi p c a n ưc ta. Ng ưi nơng dân t do kinh doanh trên m nh đt, ao h, chu ng tr i c a mình nên tính t ch c a nơng dân lá y u t quy t đnh. Nơng dân t ch và t nguy n trong s n xu t. Th c t nh ng n ăm qua đ cho th y nh ng gì nơng dân th y cĩ l i h t quy t đnh th c hi n s là nhân t c c k ỳ quan tr ng quy t đnh s thành cơng. M t s n i dung d án khi tri n khai th c hi n cĩ s tài tr kinh phí nên nơng dân áp d ng. Song nh ng n i dung đĩ nơng dân khơng t nguy n nên khi h t s h tr c a khuy n nơng h khơng áp d ng n a. ðiu đĩ đã d n đn s gi m hi u qu c a khuy n nơng. ðĩ là bài h c kinh nghi m khuy n nơng cn l ưu ý. - Cán b khuy n nơng t nguy n. Ngồi nơng dân t nguy n, cán b khuy n nơng c ũng ph i t nguy n. Cơng tác quy n nơng nhi u khi r t v t v , nh t là nguy n nơng vùng sâu vùng xa, trình đ dân trí th p, điu ki n sng khĩ kh ăn thì lịng nhi t tình, t nguy n cơng tác c a cán b khuy n nơng r t quan tr ng. Cán b khuy n nơng cĩ t nguy n m i cĩ ý th c và nhi t tình, sáng t o trong cơng tác - Khuy n nơng khơng áp đt m nh l nh. T nguy n là nguyên t c c ơ b n c a khuy n nơng nên khuy n nơng khơng nên áp đt m nh lnh. Khuy n nơng khơng nên vì thành tích nào đĩ mà v n đng ho c gị ép cán b đa ph ươ ng và nơng dân th c hi n khi h cịn do d nh n th y vi c h làm ch ưa ch c cĩ hi u qu . Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 21
23. - Khuy n nơng khơng làm thay nơng dân. Khuy n nơng làm t t cơng tác đào t o hu n luy n nơng dân nh ưng tuy t nhiên khơng làm thay h . Ví d khuy n nơng giúp nơng dân hi u bi t nguyên nhân, cách phịng ch ng b nh gà cúm, rèn luy n k n ăng k s o cho nơng dân bi t cách phịng ch ng b nh cúm gà đ h ch đng trong ch ăn nuơi ch khơng làm thay ng ưi nơng dân phịng ch ng bênh gà cúm. 2/. Khuy n nơng khơng bao c p nh ưng cĩ h tr , nơng dân t l c t c ưng, nơng dân là nhân t bên trong quy t đnh; khuy n nơng là nhân t bên ngồi quan tr ng. - Khuy n nơng khơng nên bao c p, nh ưng cĩ h tr . Bao c p là cho khơng nơng dân. Hi n nay đ khích l nơng dân, khâu này khâu khác khuy n nơng cịn cĩ bao c p. Ví d ng ưi nơng dân tham d t p hu n k thu t, tham quan h c t p khơng phi đĩng gĩp kinh phí. Nhìn chung khuy n nơng khơng bao c p nh ưng cĩ h tr . H tr nh ng gì nơng dân khơng th cĩ đưc ho c cĩ đưc nh ưng r t khĩ kh ăn, ho c c n th i gian dài. ð rút ra đưc bài h c này ðng, Nhà n ưc ta đ tr i qua bao n ăm tháng đúc rút kinh nghi m t th c t . Ví d sau hịa bình 1954 nơng dân nhi u n ơi r t thi u đĩi l ươ ng th c. Nhà nưc ta đ đi vay, xin tr c p l ươ ng th c c a các n ưc anh em đ giúp cho nơng dân. Vi c làm này mang tính bao c p ch cĩ tác d ng t c th i. Sau này chúng ta nghiên c u tìm hi u sâu sa c a vn đ thi u l ươ ng th c d n đn nơng dân đĩi. Cĩ nhi u nguyên nhân, trong đĩ cĩ nguyên nhân năng su t lúa quá th p. ð n ăng cao n ăng su t s n l ươ ng l ươ ng th c cĩ nh u gi i pháp. Ch ng hn m t trong nh ng gi i pháp cĩ hi u qu là gi ng lúa. Khuy n nơng giúp cho nơng dân gi ng lúa m i cĩ n ăng su t cao, giúp nơng dân thêm m t ph n phân bĩn , hu n luy n k thu t đ nơng dân s n xu t đt hi u qu cao. Khuy n nơng khơng bao c p mà ch cĩ h tr m t ph n cịn cĩ c ơ s liên quan đn tâm lý con ng ưi. Nh ng gì do b n thân ta làm ra ta r t trân tr ng; đng ti n do m hơi n ưc m t ta làm ra ta s dung nĩ r t cân nh c sao cho h u ích. N u là “Ti n chùa” ta s d ng cĩ phung phí, khơng hi u qu ít ai xĩt sa. Ví d nh ư con bị s a ta cĩ đưc đ ch ăn nuơi mong nhanh chĩng c i thi n kinh t gia đình do ta c n cù lao đng ch t chui ti t ki m là chính, khuy n nơng ch h tr m t ph n thì khi th y bị g y, m c b nh ta r t lo l ng. Song n u con bị đĩ hồn tồn do khuy n nơng giúp đ cho khơng thì bị g y, bị y u ta c ũng ít xĩt sa ti c c a. M t sinh viên con nhà giàu tiêu ti n phung phí khơng chút đn đo. M t sinh viên con nhà nghèo ph i lao đng làm thêm ki m ti n đ b m m i bi t giá tr đng ti n, tiêu pha ph i tính tốn sao cho cĩ ích. - S n l c c a nơng dân là h t s c quan tr ng. Nĩ là nhân t bên trong mang tính quy t đnh. Chúng ta đã bi t m i cơng vi c phát tri n nơng nghi p, xây d ng cu c s ng, phát tri n nơng thơn đu do nơng dân quy t đnh. H luơn luơn tr ăn tr suy ngh ĩ tìm m i gi i pháp kh c Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 22
24. ph c đ ph n đu v ươ n lên; h m ưu toan cu c s ng, xây d ng gia đình và xĩm thơn đâu ch cĩ trơng ch Nhà n ưc, khuy n nơng hay ai đĩ làm cho. S n l c ch đng đĩ mang tính quy t đnh. Tuy nhiên khuy n nơng r t quan tr ng. Ng ưi ta ví khuy n nơng nh ư ch t xúc tác c a m t ph n ng hĩa h c. Rõ ràng m t ph n ng hĩa h c khơng cĩ ch t xúc tác nĩ v n c x y ra nh ưng xy ra ch m ch p t t . Khi cĩ ch t xúc tác ph n ng hĩa h c x y ra v i t c đ nhanh. Khuy n nơng- ch t xúc tác đã giúp nơng dân cĩ c ơ h i th c hi n t t, th c hi n nhanh m t cơng vi c nào đĩ h đang ph i quan tâm và m rơng qui mơ áp d ng. 3/. Khuy n nơng làm t t vai trị c u n i và thơng tin 2 chi u. - ðiu ki n dân trí, kinh t , v ăn hĩa c a nơng dân cĩ nhi u h n ch nên v n đ thơng tin đi v i nơng dân là r t quan tr ng. - Khuy n nơng ph i làm t t vai trị c u n i và thơng tin 2 chi u. Cĩ r t nhi u c u n i nh ưng khuy n nơng c n đc bi t coi trong c u n i gi a nơng dân v i nghiên c u. - Vai trị c u n i c a khuy n nơng trong “Liên k t 4 Nhà”. 4/. Khuy n nơng ph i đm b o tính cơng khai, cơng b ng. Tính cơng b ng khuy n nơng th hi n ch cơng b ng gi a các đa ph ươ ng và cơng b ng nơng dân trong cùng đa ph ươ ng. Các đa ph ươ ng cùng cĩ điu ki n t nhiên, kinh t , v ăn hĩa nh ư nhau c n đưc s quan tâm c a khuy n nơng Nhà n ưc nh ư nhau. Tâm lý nơng dân ta là khĩ kh ăn cùng ch i, quy n l i cùng đưc h ưng. Tuy nhiên v i suy ngh ĩ “cào b ng” c a nơng dân là khơng phù h p trong cơng tác khuy n nơng. Khuy n nơng r t quan tâm đn nh ng đi tưng nơng dân nghèo khĩ làm ăn kém hi u qu . Nh ng đi t ưng này c n giúp h nh m nâng cao đi s ng kinh t , v ăn hĩa, đa v xã h i, v.v. Trong điu ki n l c l ưng, kinh phí cĩ nhi u h n ch chúng ta c n suy ngh ĩ nh ng gi i pháp hi u qu t i m t vùng nơng thơn c th . 5/. Khuy n nơng ph i phù h p v i đưng l i ch tr ươ ng chính sách ca ðng và Chính ph . ðây là l đươ ng nhiên vì kinh nghi m th c ti n bao n ăm đu tranh giành l i đc l p t do cũng nh ư xây d ng đt n ưc cĩ v th nh ư hi n nay chúng ta ph i kh ng đnh tính lãnh đo tồn di n c a ðng và Nhà n ưc ta. Khuy n nơng ph i th c hi n theo đưng l i lãnh đo c a ðng và Chính ph (TW& đa ph ươ ng). M i ch ươ ng trình d án khuy n nơng n u phù h p v i đưng l i ch tr ươ ng chính sách ca ðng, Chính ph thì n i dung khuy n nơng đĩ tri n khai thu n l i, cĩ kh n ăng thành cơng. Ho c ít ra n i dung khuy n nơng khơng đi ng ưc v i đưng l i ch tr ươ ng chính sách c a ðng, Chính ph thì m i cĩ c ơ h i thành cơng. N u n i dung khuy n nơng đi ng ưc v i đưng l i ch Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 23
25. tr ươ ng chính sách c a ðng, Chính ph thì n i dung khuy n nơng đĩ r t khĩ th c hi n. Ví d tri n khai n i dung áp d ng TBKT gi ng mía t t vào vùng cĩ nhà máy liên doanh mía đưng s cĩ nhi u c ơ h i thu n l i th c hi n. Ng ưc l i n u th c hi n n i dung khuy n nơng phát tri n s n, dâu t m vùng nay s g p r t nhi u khĩ kh ăn vì chúng c nh tranh v i đt tr ng mía. 6/. Khuy n nơng khơng ho t đng đc l p mà ph i ph i h p v i các ngành, các c p, các t ch c và d ch v h tr . - ðiu ki n dân trí, kinh t , v ăn hĩa c a nơng dân cĩ nhi u h n ch nên v n đ thơng tin đi v i nơng dân là r t quan tr ng. - Khuy n nơng ph i làm t t vai trị c u n i và thơng tin 2 chi u. Cĩ r t nhi u c u n i nh ưng khuy n nơng c n đc bi t coi trong c u n i gi a nơng dân v i nghiên c u. - Vai trị c u n i c a khuy n nơng trong “Liên k t 4 Nhà”. Trong m I liên k t này khuy n nơng ph I làm t t cơng tác thơng tin 2 chi u gi a nơng dân v i Nhà n ưc, nơng dân v i nghiên cu, nơng dân v i các doanh nghi p, các nhà nghiên c u v i các doanh nghi p. 1.5- Khái quát m t s khĩ kh ăn, thu n l i và các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu c a cơng tác khuy n nơng. 1/. Nh ng khĩ kh ăn. • Do n n kinh t t ch lâu dài - Khĩ kh ăn sau h u chi n ch ng M L ch s phát tri n xã h i g n li n v i l ch s đu tranh gi n ưc ch ng ngo i xâm triên miên c a nhân dân ta. Hàng ngàn n ăm tr ưc đây chúng ta phát huy cao đ n n kinh t đc l p t ch . ðiu đĩ đã nh h ưng khơng nh đn n n kinh t c a m t n ưc nơng nghi p nghèo nàn l c hu. Sau cách m ng Tháng Tám, ðng và Chính ph r t quan tâm và n l c phát tri n nơng nghi p. Tuy nhiên k ti p 9 n ăm kháng chi n tr ưng k ỳ r i đn ch ng M c u n ưc khơng cho phép nơng nghi p cĩ điu ki n phát tri n. Trong cơng cu c đu tranh ch ng M , d ưi s lãnh đo c a ðng xây d ng mi n B c là hu ph ươ ng v ng ch c cĩ tính khá quy t đnh đn th ng l i gi i phĩng mi n Nam đi đn thng nh t đt n ưc. Xây d ng HTX s n xu t nơng nghi p mi n B c giai đon 1960 - đn 1975 là mt h ưng đúng đn và c p thi t đã t o c ơ h i thu n l i cho ðng và Nhà n ưc huy đng đưc mc t i đa s c ng ưi và c a ph c v cho ti n tuy n. Cĩ th nĩi khơng cĩ t ch c HTX s n xu t nơng nghi p mi n B c thì ch ưa chác chúng ta đã gi i phĩng đưc mi n Nam n ăm 1975. Tuy nhiên, do s n xu t nơng nghi p t cung t c p lâu dài, do s n xu t theo k ho ch hố Nhà n ưc kèm theo bao c p đã hình thành t ư t ưng trì tr trong s n xu t, trơng đi s giúp đ c a Nhà n ưc nên đã gây c n tr cho cơng tác khuy n nơng. • Khĩ kh ăn do chuy n đi n n kinh t c a đt n ưc. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 24
26. Sau NQ 10 c a B Chính tr , Ban Ch p hành TW ðng khĩa V, th c hi n “Chuy n đi c ơ ch qu n lý kinh t trong nơng nghi p” là m t b ưc ngo t l n trong s n xu t nơng nghi p c a đt nưc. Chúng ta đã chuy n đi t s n xu t nơng nghi p t p th t cung t c p, s n xu t theo k ho ch hĩa Nhà n ưc sang s n xu t kinh t h gia đình, s n xu t theo h ưng nơng nghi p hàng hĩa cĩ s lãnh đo điu ph i c a Nhà n ưc. Cơng tác khuy n nơng cĩ 2 khĩ kh ăn l n: Th nh t: N u nh ư tr ưc đây cơng tác khuy n nơng đn HTX đưc xem nh ư khâu cu i cùng thì nay cơng tác khuy n nơng ph i khuy n nơng đn t ng h gia đình và th m chí khuy n nơng đn t ng ng ưi lao đng. Th hai: Chúng ta ch ưa quen v i s n xu t nơng nghi p hàng hĩa. ð s n xu t nơng nghi p hàng hĩa. S n xu t nơng nghi p hàng hĩa c n: - S l ưng s n ph m l n. Khơng th s n xu t manh mún qui mơ nh , l ưng s n ph m ít i theo nhu c u c n thi t hàng ngày c a nơng dân. V n đ này liên quan đn đnh h ưng s n xu t, s n xu t cái gì, t ch c s n xu t nh ư th nào - Ch t l ưng s n ph m t t. Ngồi s n xu t nh ng cái ng ưi nơng dân c n cịn ph i s n xu t cái cĩ giá tr kinh t cao, d tiêu th . - Bao bì m u mã s n ph m đp, s d ng ti n l i. - Ti p c n, ti p th th tr ưng là khâu khơng kém ph n quan tr ng. • ði s ng nơng dân th p, trình đ dân trí ch ưa cao. T n ưc nơng nghi p nghèo nàn và l c h u chúng ta đã ph n đu v ươ n lên là m t n ưc nơng nghi p đang phát tri n; t n ưc thi u l ươ ng th c tri n miên trong nhi u n ăm đã tr thành nưc th a l ươ ng th c xu t kh u l ươ ng th c đng hàng th 2 trên th gi i. Nhi u s n ph m l ươ ng th c, th c ph m đã và đang chi m l ĩnh th tr ưng th gi i nh ư cao su, cà phê, tơm cá v.v. cĩ th nĩi đi s ng nơng dân và b m t nơng thơn đã cĩ r t nhi u đi thay t t đp. Tuy nhiên đi s ng nơng dân cịn nhi u khĩ kh ăn h ơn so v i các t ng l p khác trong xã h i. Nguyên nhân do b i: - Dân đơng, dân trí cịn nhi u h n ch . Dân đơng là m t khĩ kh ăn l n vì nh ư ta đã bi t m t trong nh ng m c tiêu c a khuy n nơng là nâng cao đi s ng kinh t nơng dân. Dân càng đơng, t c đơng t ăng dân s càng l n càng khĩ khăn nâng cao m c s ng nơng dân. Cho đn nay theo k t qu th ng kê c a ch ươ ng trình 135 cho th y c n ưc ta cịn trên 3000 xã nghèo. Th ng kê c ũng cho th y ph n l n nh ng gia đình thu c di n ngheo là do đơng con. V i m c t ăng n ăng su t lao đng khơng đáp ng đưc m c gia tăng dân s . Chính vì th tuyên truy n h ưng d n sinh đ cĩ k ho ch là m t n i dung c n đc bi t quan tâm trong cơng tác khuy n nơng. - Dân trí th p c ũng là nguyên nhân d n đn nghèo khĩ và khĩ kh ăn cho cơng tác khuy n nơng. Nh ng năm g n đây trình đ dân trí nơng thơn đã đưc nâng cao đáng k . Trình đ dân trí c a nơng dân mi n núi, vùng sâu vùng xa c ũng đưc nâng cao nh ưng cịn h n ch . Dân trí th p th hi n nhi u m t nh ư: Tình đ v ăn hĩa cịn th p, khơng đng đu. mi n núi r o cao, l p Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 25
27. ng ưi tu i trung niên tr lên cịn cĩ nhi u ng ưi ch ưa bi t ch , khơng nĩi đưc ti ng ph thơng. Dân trí th p cịn do thi u thơng tin • Cơ s h t ng cịn th p kém C ơ s h t ng nơng thơn là đưng giao thơng, ph ươ ng ti n giao thơng, kho tàng b n bài, là tr ưng, là tr m xá, là đin, là n ưc v.v. Nhi u n ơi mi n núi r o cao c ơ s h t ng quá th p kém. Cơ s h t ng th p đã gây khĩ kh ăn tr c ti p đn đi s ng nơng dân, h n ch đn lao đng s n xu t, khĩ kh ăn đn th c hi n các ch ươ ng trình d án khuy n nơng khơng nh . • ði ng ũ cán b khuy n nơng cịn nhi u h n ch . Nh ư chúng ta đã bi t cu i n ăm 1993 n ưc ta m i thành l p h th ng khuy n nơng, n ăm 1996 m t s tr ưng đi h c m i đư a mơn h c khuy n nơng vào ch ươ ng trình đào t o, n ăm 2000 tr ưng Nơng lâm Tp H Chí minh là tr ưng đi h c s m nh t c a n ưc ta m i b t đu đào t o chuyên ngành khuy n nơng và phát tri n nơng thơn nên chúng ta ch ưa cĩ k s ư chuyên ngành khuy n nơng. M t khác do kinh phí đu t ư cho cơng tác khuy n nơng c a n ưc ta cịn r t nhi u hn ch nên biên ch cán b khuy n nơng cho các c p khuy n nơng r t ít i. Ngh ĩa là chúng ta cịn thi u nhi u cán b khuy n nơng so v i nhu c u s n xu t và ch ưa cĩ đưc đi ng ũ cán b khuy n nơng gi i nghi p v khuy n nơng. Nhi u n ăm tr ưc đy cán b khuy n nơng viên c ơ s thơn xã là nh ng cán b khuy n nơng t nguy n khơng cĩ ph c p ho c ph c p do dân đĩng gĩp, do đa ph ươ ng tài tr . Nh ng cái đĩ ít nhi u cĩ h n ch đn k t qu cơng tác khuy n nơng. G n đây Nhà n ưc (TW, đa ph ươ ng) đã cĩ chính sách khích l khuy n nơng c ơ s nh ư: Tăng c ưng đi ng ũ cán b khuy n nơng c p huy n cho nh ng vùng núi 6-9 CBKH/Tr m Khuy n nơng, Nhà n ưc ph c p cho m i xã cĩ 1 CBKhuy n nơng Mơn h c khuy n nơng đưc x p là mơn h c c ng trong ch ươ ng trình đo t o c a các tr ưng đi h c, m t s tr ưng m đào t o chuyên ngành khuy n nơng &phát tri n nơng thơn, đo t o trên đi h c khuy n nơng & phát tri n nơng thơn. 2/. Nh ng thu n l i. • Nơng dân Vi t Nam r t c n cù lao đng. C n cù lao đng “M t n ng hai s ươ ng” là đc đim c a nơng dân Vi t Nam. Nĩ cịn đưc xem nh ư m t trong nh ng tiêu chu n đo đc c a ng ưi nơng dân Vi t Nam nĩi chung, ph n Vi t Nam nĩi riêng - ðc đim này r t thu n l i cho cơng tác khuy n nơng. • ði s ng c a nơng dân th p. Dân đơng, dân trí th p là khĩ kh ăn cho ho t đng khuy n nơng nh ưng nĩ c ũng là m t trong nh ng nguyên nhân d n đn s nghèo khĩ c a nơng dân. S nghèo khĩ, đi s ng th p l i là thu n l i cho cơng tác khuy n nơng. Do cu c s ng cịn nghèo khĩ ng ưi nơng dân luơn mong mu n cu c s ng cĩ s đi m i nên đĩ chính là thu n l i cho cơng tác khuy n nơng. • Nơng dân Vi t nam r t tin t ưng vào s lãnh đo c a ðng và chính ph . Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 26
28. Nơng dân ta trong cơng cu c đu tranh ch ng Pháp, ch ng m luơn luơn th hi n là đi quân ch l c c a cách m ng. Nơng dân ta r t tin t ưng vào s lãnh đo c a ðng và chính ph . Sau nh ng n ăm gi i phĩng mi n Nan th ng nh t đt n ưc n n kinh t n ưc nhà g p r t nhi u khĩ kh ăn, đi s ng thi u then trong xã h i lúc đĩ đã xu t hi n lu ng t ư t ưng hồi nghi s lãnh đo c a ðng. cho r ng đng ta ch cĩ tài lãnh đo ch ng ngo i xâm mà khơng cĩ tài lãnh đo kinh t . Th ng kê cho th y lu ng t ư t ưng hồi nghi s lãnh đo c a ðng ít th y cĩ t ng l p nơng dân mà ch y u 1 s tng l p phi nơng nghi p. 3/. M t s gi i pháp nh m nâng cao hi u qu c a cơng tác khuy n nơng. • Tăng c ưng Khuy n nơng c ng đng - Xã h i hố khuy n nơng. Th c hi n chuy n đi c ơ ch qu n lý kinh t trong nơng nghi p, đ phát trin nơng nghi p nâng cao đi s ng kinh t , v ăn hố, xã h i cho nơng dân, b m t nơng thơn ngày càng v ăn minh hi n đi, m i quan h gi a nh ng ng ưi nơng dân s ng trong c ng đng ngày m t t t đp h ơn thì cơng tác khuy n nơng khơng ph i ch là nhi m v c a các t ch c khuy n nơng, cán b khuy n nơng mà là trách nhi m chung t ng h p c a m i c p m i ngành, m i t ch c xã h i và d ch v h tr . Cơng tác khuy n nơng c n đưc xã h i hố: - Khuy n nơng c n phát huy vai trị c u n i và thơng tin 2 chi u t i nơng dân. Khuy n nơng Nhà n ưc là tr c t t ăng c ưng s ph i h p gi a các cá nhân, các t ch c và d ch v h tr giúp nơng dân s n xu t cĩ hi u qu . - Nơng dân. t do kinh doanh trên m nh đt c a mình. H c n n ăng đng, ch đng trong s n xu t, tìm ki m s tr giúp và thi t l p các m i liên k t trong s n xu t. Ví d nơng dân liên k t v i cơ quan khoa h c trong cơng tác b o v th c v t; nơng dân liên k t v i 1 đi lý t ư nhân cung c p vt t ư phân bĩn, thu c b o v th c v t, v n đu vào và tiêu th các s n ph m đu ra cho s n xu t nơng nghi p v.v. - T ăng c ưng khuy n nơng t nguy n c a các ngành, các c ơ quan c ũng nh ư khuy n nơng t nguy n c a các cá nhân, các t ch c trong và ng i n ưc. • Tăng c ưng đi ng ũ, t ch c qu n lý, n ăng cao v th H th ng khuy n nơng Qu c gia. Cơng tác này trong nh ng n ăm qua đã cĩ nhi u ti n b . S thay đi c ơ c u t ch c qu n lý khuy n nơng c p TW là th hi n s h p lý trong cơng tác qu n lý. M ng l ưi khuy n nơng làng xã đưc m r ng cùng v i trách nhi m và quy n l i khuy n nơng viên làng xã đưc quan tâm. Cơng tác qu n lý các ch ươ ng trình khuy n nơng đưc coi tr ng v.v. • Ni dung và ph ươ ng pháp khuy n nơng. Ho t đng c a h th ng khuy n nơng t p trung ch y u vào các nhi m v : 1- Xây d ng mơ hình trình di n. 2- Tp hu n, đào tao cho nơng dân. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 27
29. 3- hi th o tham quan. 4- Cung c p thơng tin, in n tài li u k thu t c p phát cho nơng dân 5- T ch c h i thi, tơn vinh nơng dân s n xu t gi i. 6- Ph i h p v i c ơ quan nghiên c u, các t ch c đồn th , cơng ty tri n khai cơng tác khuy n nơng • Cơng tác giáo d c & đào t o cán b khuy n nơng - Ngay sau cu i n ăm1993, th c hi n N ð 13 CP và thơng t ư 02/TT-LB thành l p H th ng Khuy n nơng, Khuy n lâm, và Khuy n ng ư Qu c gia, hè 1994 bàn v cơng tác đào t o c a các tr ưng đi h c, B GD& ðT đã ch th cho các tr ưng đi h c Nơng nghi p, Lâm nghi p và Ng ư nghi p c n xây d ng đư a mơn h c khuy n nơng, khuy n lâm và khuy n ng ư vào ch ươ ng trình đào t o. N ăm 1996 tr ưng ði h c Nơng nghi p I Hà N i là 1 trong nh ng tr ưng khá s m chính th c đào t o mơn h c khuy n nơng cho sinh viên. N ăm 2000 tr ưng ði h c Nơng Lâm Tp. H Chí Minh m đào t o chuyên ngành Khuy n nơng & Phát tri n nơng thơn, 2002 Tr ưng ði h c Nơng nghi p I m đào t o chuyên ngành Phát tri n nơng thơn & Khuy n nơng. - Cơng tác nâng cao nghi p v khuy n nơng c ũng nh ư nh ng chuyên đ k thu t, qu n lý và phát tri n nơng thơn th ưng xuyên đưc t ch c TW c ũng nh ư đa ph ươ ng đ đào tao cho các cán b khuy n nơng và nh ng nơng dân nịng c t. Câu h i ơn t p và th o lu n ch ươ ng 1: 1- Khi chưa h c ch ươ ng này, anh (ch ) hi u th nào là khuy n nơng? 2- Khuy n nơng và khuy n m i nơng nghi p khác nhau nh ng đim c ơ b n nào? Hãy liên h nêu ví d v khuy n nơng và khuy n m i nơng nghi p. 3- ðnh ngh ĩa khuy n nơng Vi t Nam? Anh (ch ) cĩ đng ý v i đnh ngh ĩa khuy n nơng đĩ khơng? N u khơng, theo các anh, ch hãy th o lu n và đ xu t 1 đnh ngh ĩa khuy n nơng? 4- Nh ng nguyên t c c ơ b n c a khuy n nơng Vi t Nam và s p x p theo m c đ t m quan tr ng c a các nguyên t c khuy n nơng? 5- Vai trị c a khuy n nơng ? Hãy nêu 3 vai trị quan tr ng nh t trong các vai trị c a khuy n nơng. 6- đa ph ươ ng anh (ch ) làm cơng tác khuy n nơng hi n nay cĩ nh ng khĩ kh ăn gì? Ni dung th c hành ch ươ ng 1 (3 ti t) Th o lu n nhĩm 5 SV/nhĩm - l p: 1- Sinh viên liên h th c t cơng tác khuy n nơng t i các đa ph ươ ng th hi n vai trị c u n i ca khuy n nơng. 2- Giáo viên nêu 1 tình hu ng c th liên quan đn vai trị: Khuy n nơng liên k t nơng dân, tăng c ưng s h p tác, h tr nhau s n xu t Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 28
30. Ch ươ ng 2 - T CH C, QU N LÝ KHUY N NƠNG VÀ HO T ð NG CA KHUY N NƠNG VI T NAM Tr ng tâm ch ươ ng 2: Nh m trang b cho sinh viên hi u bi t v : - T ch c khuy n nơng Vi t Nam qua các giai đon 1993-2002; 2002-2003 và t cu i 2003 đn nay. - Nhi m v ch c n ăng c a khuy n nơng các c p. - Các t ch c khuy n nơng làng xã. - Nhi m v ch c n ăng c a khuy n nơng viên. - Nh ng yêu c u đi v i 1 cán b khuy n nơng. - Qu n lý khuy n nơng và vai trị khuy n nơng Nhà n ưc trong cơng tác khuy n nơng. 2.1- T ch c h th ng khuy n nơng. 1/. T ch c h th ng khuy n nơng các n ưc phát tri n Tu ỳ thu c tình hình c th c a các qu c gia khác nhau cĩ m ng l ưi t ch c khuy n nơng khác nhau. Nhìn chung h th ng khuy n nơng c a nhi u n ưc đang phát tri n đưc t ch c theo 3 cp. C p vùng (Regional level) - RAO C p huy n (District level) - DAO C p làng xã (village level) - VAO Cĩ n ưc t ch c khuy n nơng theo 4 c p, 5 c p v i nh ng tên g i khuy n nơng các c p khác nhau: Trung Qu c t ch c h th ng khuy n nơng 4 c p: B Nơng nghi p (U ban khuy n nơng Qu c gia, c c ph c p k thu t nơng nghi p ) - C c khuy n nơng t nh - Khuy n nơng phân khu - Khuy n nơng làng xã. ðài Loan cĩ t ch c khuy n nơng: C c khuy n nơng TW – Khu khuy n nơng – Ty khuy n nơng t nh – Chi khuy n nơng huy n - U ban giáo d c khuy n nơng làng xã. Inơng dânonexia khuy n nơng cĩ t ch c: H i đng khuy n nơng Qu c gia - Di n đàn khuy n nơng c p I c a t nh - Di n đàn khuy n nơng c p II c a huy n v.v. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 29
31. 2/. T ch c h th ng khuy n nơng- khuy n lâm Vi t nam T sau khi cĩ Ngh đ nh 13/CP ngày 2/3/1993 c a Chính ph và Thơng t ư 02 ngày 2/8/1993, t ch c khuy n nơng Vi t Nam đưc thành l p. • ðc đim khuy n nơng Vi t Nam: - Là t ch c th ng nh t t Trung ươ ng đn c ơ s , l c l ưng khuy n nơng c ơ s ngày càng t ăng cưng và c ng c . - Cơng tác khuy n nơng đưc xã h i hố: ngồi l c l ưng khuy n nơng nhà n ưc cịn cĩ t ch c khuy n nơng t nguy n, khuy n nơng các vi n, tr ưng, các t ch c, đồn th tích c c tham gia cơng tác khuy n nơng. - Cơng tác khuy n nơng đưc các c p ð ng, Chính quy n quan tâm ng h , đây là nhân t tích cc gĩp ph n th ng l i cho ho t đ ng cơng tác khuy n nơng Vi t Nam. • H th ng t ch c khuy n nơng Th c hi n Ngh đnh s 13/N ð-CP ngày 2/3/n ăm1993 và Thơng t ư Liên b s 02/TT-LB ngày 2/8/n ăm1993 chính th c n ưc ta thành l p h th ng khuy n nơng ( đi v i nơng nghi p), khuy n lâm ( đi v i lâm nghi p), khuy n ng ư ( đi v i ng ư nghi p) Do cĩ s h p nh t 2 b Nơng nghi p v i Lâm nghi p thành b NN&PTNT nên th c hi n Quy t đnh s 346/Q ð-NN ngày 8/5/n ăm 1996 v vi c sát nh p 2 h th ng t ch c khuy n nơng và t c c khuy n lâm thàng 1 t ch c th ng nh t Khuy n nơng-Khuy n lâm (Khuy n nơng-KL) H th ng Khuy n nơng-khuy n lâm Vi t Nam đưc t ch c cĩ 4 c p: Khuy n nơng Trung ươ ng - khuy n nơng t nh, thành ph - khuy n nơng qu n, huy n, th xã - khuy n nơng c ơ s làng xã theo s ơ đ 4: Sơ đ 4 cho th y: - T ch c qu n lý ngành d c chuyên mơn t TW (C c KN-KL) đn đa ph ươ ng (Khuy n nơng t nguy n làng xã) - V qu n lý Nhà n ưc thì C c KN-KL, Trung tâm KN-KL tr c thu c B ho c S NN&PTNT, nh ưng t cg c Tr m khuy n nơng, khuy n nơng làng xã tr c thu c UBND huy n ho c xã ph ưng. - Các cán b khuy n nơng viên đa ph ươ ng khơng ph i là cơng ch c Nhà n ưc. Kinh phí h tr cho cán b khuy n nơng viên làng xã cơng tác là c a đa ph ươ ng Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 30
32. S ơ đ 1.2- H TH NG KHUY N NƠNG VI T NAM (T 2/8/1993 đ n 26/4 /2002) Tr c thu c B NN&PTNT cơc Cp TW Cĩ 9 phịng: HCTC -TTTT- CLTTP-CCN. ĂQ- KNKL ðGS-TGS-TĂGS-LN-KHTH và 1 đi di n tp HCM. Biên ch 70-75 cán b khuy n nơng C p t nh, thành ph Tr c thu c S NN&PTNT tr.t©m kn kl Cĩ 3-5 phịng . Biên ch 15-20 cán b khuy n nơng TR M Cp huy n, th xã KN Tr c thu c UBND huy n/th xã Biên ch 3-5 cán b khuy n nơng Cp làng xã Tr c thuc UBND xã /ph ưng. kntùnguyƯn M i xã và m i thơn b n cĩ 1 cán b lngx khuy n nơng ðn n ăm 2002 h u h t các t nh, thành ph cĩ Trung tâm khuy n nơng, kho ng h ơn 70% s huy n cĩ Tr m khuy n nơng, h ơn 50% s xã cĩ khuy n nơng c ơ s . Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 31
33. Qua g n 9 n ăm th c hi n khuy n nơng, c ơ c u t ch c c a C c Khuy n nơng cĩ đim khơng h p lý gây khĩ kh ăn cho ho t đng và qu n lý khuy n nơng: C c Khuy n nơng v a là c ơ quan t ch c th c hi n khuy n nơng, v a qu n lý Nhà n ưc v khuy n nơng. Vì th ngày 26/4/n ăm 2002 th c hi n Q ð s 30/2002/Q ð/BNN-TCCB cĩ qui đnh m i v cơng tác t ch c thành l p Trung tâm khuy n nơng-khuy n lâm TW (tên giao d ch qu c t g i t t là NEAC). NEAC tr c thu c C c khuy n nơng - khuy n lâm. theo s ơ đ 5: S ơ đ 2.2- H TH NG KHUY N NƠNG VI T NAM (T 26 /4/n ăm 2002 – 03/11/n ăm 2003) C p TW. C Ụ C KHUY Ế N Tr c thu c B NN&PTNT NƠNG Phịng Phịng Phịng Phịng TRUNG TÂM Phịng Phịng Phịng CS -PC HCTC KHTH CLT-TP KN TW CCN- ðGS TGS C Q Ă Ban Tr ng Ban Ch ăn Ban K.hoach Ban T. tin tr t nuơi Tài chính T. truy n Cp t nh, thành ph . TRUNG TÂM Tr c thu c S NN&PTNT KHUY N NƠNG Cp huy n, th xã TR M Tr c thu c UBND KHUY N huy n/th xã NƠNG kntùnguyƯn Cp làng xã lngx Tr c thu c UBND xã /ph ưng Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 32
34. Cơ c u t ch c m i c a C c Khuy n nơng n ăm 2002 ch ưa gi i quy t v n đ b t h p lý c ơ bn: C c Khuy n nơng đng th i đm đươ ng 2 nhi m v ch c n ăng: khuy n nơng và qu n lý nhà nưc v khuy n nơng. Vì th n ăm 2003 th c hiên N ð s 86/2003/N ð-CP ngày 18/7/2003, B Nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn cĩ Q ð s 118/ 2003/ Q ð BNN ngày 3/11/2003) đã cĩ s thay đi v c ơ c u t ch c khuy n nơng (ch y u C c khuy n nơng): Sơ đ 3.2- H TH NG KHUY N NƠNG VI T NAM (T tháng 03/11/ n ăm 2003 l i đây) Cp TW TRUNG TÂM KN Qu c gia Tr c thu c B Nơng nghi p và PTNT Phịng Phịng Phịng Phịng Phịng k/ khích p/tri n h p HCTH KNKL KNCN T/ tin HL tác xã và ngành ngh nơng TRUNG TÂM Cp t nh, thành ph K/ NƠNG Tr c thu c S NN & PTNT TR M C p huy n, th xã Tr c thu c UBND huy n/th xã K/ NƠNG Cp làng xã KN T NGUY N Tr c thu c UBND xã ph ưng LÀNG XÃ KNviªn HTXn«ng CLBé C¸cHéi C¸c Doanh lngx nghiƯp k/n«ng §onthĨ nghiƯp n«ng d©n Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 33
35. B ph n qu n lý Nhà n ưc v khuy n nơng cùng v i qu n lý Nhà n ưc v nơng nghi p thành l p C c Nơng nghi p. Tách Trung tâm Khuy n nơng TW tr c thu c tr c ti p B NN&PTNT và đi tên là Trung tâm Khuy n nơng Qu c gia. Trung tâm Khuy n nơng Qu c gia đưc t ch c theo đ 6. Nh ng n ăm qua, do tình hình th c t c a m i đa ph ươ ng khác nhau nên t ch c khuy n nơng đơi khi c ũng khác nhau. M t s đa ph ươ ng (ví d t nh H ưng Yên tr ưc đây ) coi khuy n nơng xem nh ư m t b ph n và nhi m v c a phịng NN & PTNT huy n nên khơng thành lp Tr m khuy n nơng mà phân c 2-3 cán b c a Phịng làm cơng tác khuy n nơng; cĩ đa ph ươ ng l i sát nh p Tr m khuy n nơng tr c thu c phịng NN & PTNT v.v. ð phù h p v i th c t m i, th c hi n N ð 56/2005/N ð-CP, m c 3, ph n II v cơng tác t ch c khuy n nơng theo TT s 60/2005/TT/BNN ngày 10/10/2005 đã qui đnh: 1. Trung ươ ng Trung tâm khuy n nơng Qu c gia là đơ n v s nghi p tr c thu c B Nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn; Ch c n ăng, nhi m v , quy n h n và t ch c b máy c a Trung tâm khuy n nơng Qu c gia do B tr ưng B Nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn quy đ nh. 2. c p t nh Ch c n ăng, nhi m v , t ch c b máy c a t ch c khuy n nơng, khuy n ng ư đa ph ươ ng đưc quy đ nh t i kho n 2 ðiu 10 c a Ngh đ nh 56/2005/N ð-CP, B Nơng nghi p và PTNT h ưng d n m t s đim c th nh ư sau: - T ch c khuy n nơng c p t nh là Trung tâm khuy n nơng ho c Trung tâm khuy n nơng, khuy n ng ư tr c thu c S Nơng nghi p và PTNT; - Trung tâm khuy n nơng c p t nh ch u s qu n lý tr c ti p c a S Nơng nghi p và PTNT; đng th i ch u s h ưng d n v chuyên mơn, nghi p v c a Trung tâm khuy n nơng Qu c gia. - V biên ch c n cĩ đ s l ưng, c ơ c u và ch t l ưng cán b đ đáp ng yêu c u th c hi n các ho t đ ng khuy n nơng t i đ a ph ươ ng. 3. c p qun, huy n, th xã, thành ph thu c t nh (sau đây g i là c p huy n) - Xây d ng Tr m khuy n nơng ho c Tr m khuy n nơng, khuy n ng ư; - C ăn c điu ki n c th c a t ng đ a ph ươ ng, Ch t ch UBND c p t nh quy đ nh Tr m khuy n nơng thu c Trung tâm khuy n nơng t nh ho c UBND c p huy n qu n lý; s l ưng, c ơ c u cán b ca Tr m khuy n nơng đưc b trí phù h p v i nhu c u khuy n nơng trên đa bàn huy n. 4. T ch c khuy n nơng c ơ s - M i xã, ph ưng, th tr n cĩ ít nh t 01 nhân viên khuy n nơng. ð i v i các xã vùng sâu, vùng xa, các xã đa ngành ngh cĩ th b trí t 02 nhân viên khuy n nơng tr lên; - thơn, b n, phum, sĩc cĩ c ng tác viên khuy n nơng. C ng tác viên khuy n nơng cĩ th là cán b kiêm nhi m nh ư tr ưng thơn, tr ưng b n, đ i tr ưng s n xu t, thành viên c a t ch c Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 34
36. qu n chúng ho c là ng ưi đưc nơng dân tín nhi m đ c ; - Nhân viên khuy n nơng các xã đng b ng ph i cĩ trình đ t trung c p tr lên; các xã vùng sâu, vùng xa ít nh t cĩ trình đ ph thơng trung h c tr lên ho c là nơng dân cĩ kinh nghi m s n xu t, cĩ uy tín và kh n ăng khuy n nơng; - Nhân viên khuy n nơng, c ng tác viên khuy n nơng do UBND c p xã tuy n ch n và qu n lý, đng th i cĩ s h ưng d n chuyên mơn c a Tr m khuy n nơng c p huy n. Hu h t các huy n c a nhi u t nh đã thành l p tr m khuy n nơng nh ư: S ơn La, Thái Nguyên, Hà Tây, B c Ninh, Nhh An, Nam ðnh v.v. 100% s huy n thành l p tr m khuy n nơng. Sau Nð 56/2005/N ð-CP & TT 60/2005/TT/BNN t ch c khuy n nơng c a đa ph ươ ng cĩ s thay đi. Tuy nhiên th c t các t nh khác nhau cĩ t ch c khuy n nơng khác nhau, qu n lý khác nhau. Ví d nh ư t nh V ĩnh Phúc sáp nh p Tr m khuy n nơng, Tr m BVTV, Tr m thú y thành Trung tâm d ch v nơng nghi p; t nh Qu ng Bình, Hà N i sáp nh p Phịng kinh t , Phịng th cơng nghi p, Phịng đa chính, Tr m khuy n nơng,v.v. thành Phịng kinh t ; Ninh Thu n khơng cĩ khuy n nơng c p xã; nhi u t nh thành l p H i đng t ư v n khuy n nơng. H i đng t ư vn khuy n nơng bao g m các thành viên là đi di n c a các Ban, ngành, các t ch c, cá nhân liên quan ho t đng khuy n nơng, cung c p các d ch v khuy n nơng. H i đng t ư v n khuy n nơng c a t nh cĩ ý ngh ĩa quan tr ng thu hút ngu n l c, kinh phí, t ư v n và l p k ho ch hành đng khuy n nơng cho t ng giai đon. 3- Nhi m v c a khuy n nơng các c p • Nhi m v khuy n nơng các c p giai đon 1993-2003 (Theo N ð 13/CP – 2/3/1993) tr ưc đây: Cc khuy n nơng: (Cĩ 7 nhi m v ) - Xây d ng và ch đo th c hi n các ch ươ ng trình d án khuy n nơng v tr ng tr t, ch ăn nuơi, bo v th c v t, thú y, b o qu n, ch bi n nơng s n theo t ng l ĩnh v c chuyên mơn, t ng vùng sinh thái trong ph m vi c n ưc. H ưng d n các đa ph ươ ng, các t ch c khuy n nơng t nguy n xây dung và th c hi n các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng. - Tham gia them đnh các ch ươ ng trình d án khuy n nơng theo quy t đnh c a B . - T ch c ch đo th c hi n và chuy n giao ti n b k thu t, nh ng kinh nghi m đin hình s n xu t gi i, b i d ưng k n ăng, ki n th c k thu t và qu n lý kinh t ,thơng tin v th tr ưng, giá c cho nơng dân. - Quan h v i các t ch c kinh t , xã h i trong và ngồi n ưc đ thu hút ngu n v n ho c tham gia tr c ti p vào các ho t đng khuy n nơng. - Xây d ng và h ưng d n th c hi n các qui trình, qui ph m k thu t, tr ng tr t, ch ăn nuơi trong sn xu t. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 35
37. - Qu n lý ch t l ưng gi ng cây tr ng, v t nuơi, ch t l ưng th c ăn gia súc, phân bĩn trên th tr ưng. - Theo dõi đánh giá vi c th c hi n các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng. Trung tâm khuy n nơng: (Cĩ 6 nhi m v ) - Xây dung và h ưng d n thc hi n các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng trong t nh, tong ti u vùng sinh thái, tong l ĩnh v c cơng tác t i đa ph ươ ng, h ưng d n các t ch c khuy n nơng (k c t ch c khuy n nơng t nguy n), xây d ng và th c hi n ch ươ ng trình, d án khuy n nơng. - Ph bi n và chuy n giao ti n b k thu t v nơng nghi p, lâm nghi p, ng ư nghi p và nh ng kinh nghi m, đin hình s n xu t cho nơng dân. - B i d ưng ki n th c k thu t, qu n lý kinh t và rèn luy n tay ngh cho cán b khuy n nơng cơ s , cung c p cho nơng dân các thơng tin th tr ưng, giá c nơng,lâm, thu s n. - Quan h v i các t ch c trong và ngồi n ưc đ thu hút ngu n v n ho c tham gia tr c ti p vào các ho t đng khuy n nơng t i đa ph ươ ng. - Tham gia xây d ng và ph bi n cho nơng dân th c hi n qui trình k thu t s n xu t thâm canh cây tr ng, v t nuơi, lâm sinh và thu s n. - Tng k t đánh giá vi c th c hi n các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng t nh. Tr m khuy n nơng: (Cĩ 6 nhi m v ) - ðư a nh ng ti n b k thu t theo các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng, lâm, ng ư vào s n xu t đi trà trên đa bàn ph trách. - Xây d ng mơ hình trình di n. - Hưng d n k thu t cho nơng, lâm, ng ư dân. - T ch c tham quan h c t p các đin hình ti n ti n. - Bi d ưng nghi p v , t p hu n k thu t, kinh t , th tr ưng cho cán b khuy n nơng c ơ s . - Xây dung các câu l c b khuy n nơng s n xu t gi i ho c nhĩm h ,nơng, lâm, ng ư cùng s thích. • Nhi m v ch c n ăng c a Trung tâm khuy n nơng Qu c gia hi n nay. C ăn c Ngh đnh s 86/2003/N ð-CP ngày 18 tháng 7 n ăm 2003 c a Chính ph v ch c năng, nhi m v , quy n h n và c ơ c u t ch c c a B Nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn và Căn c Ngh đnh 13/CP ngày 02 tháng 3 n ăm 1993 c a Chính ph ban hành quy đnh v cơng tác khuy n nơng; Ngày 3/11/2003 B NN & PTNT đã cĩ Q ð s 118/2003/Q ð/BNN qui đnh: Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 36
38. ðiu 1-V trí ch c n ăng Trung tâm khuy n nơng qu c gia là đơ n v s nghi p cĩ thu thu c B nơng nghi p và Phát tri n nơng thơn th c hi n các ho t đng khuy n nơng, khuy n lâm, khuy n diêm, khuy n khích phát tri n ngành ngh nơng thơn (sau đây g i chung là khuy n nơng) trên ph m vi c n ưc nh m hưng d n tr giúp nơng dân phát tri n nơng nghi p, nơng thơn. Trung tân Khuy n nơng Qu c gia cĩ t ư cách pháp nhân, cĩ kinh phí ho t đng, đưc s dng con d u và tài kho n riêng theo qui đnh c a pháp lu t. ðiu 2- Nhi m v c a Trung tâm (11 nhi m v ) 1- Xây d ng trình B v ăn b n pháp lu t; chính sách v khuy n nơng nh m tr giúp nơng dân: xố đĩi gi m nghèo; t ăng c ưng s c c nh tranh hàng hốch l c; xây d ng mơ hình hp tác xã và xã đirm mơ hình nơng thơn m i. 2- Tng h p k ho ch dài h n, n ăm n ăm, hàng n ăm, đ xu t d ki n phân b kinh phí v các d án khuy n nơng trình B theo qui đnh. H ưng d n th c hi n sau khi đưc phê duy t các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng theo phân cơng phân c p. 3- ðu m i ký h p đng; t ch c th c hi n các ch ươ ng trình d án khuy n nơng đưc giao; chuy n giao ti n b k thu t m i và ph i h p nhân rơng các mơ hình khuy n nơng đưc la ch n. 4- ðưc ký k t và tri n khai th c hi n các h p đng liên k t, h p tác, d ch v v khuy n nơng v i các t ch c, cá nhân; ch i trách nhi m v hi u qu các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng do Trung tâm tr c ti p th c hi n theo qui đnh c a pháp lu t. 5- Hưng d n v t ch c và ph ươ ng pháp ho t đng khuy n nơng phù h p v i đc đim kinh t xã h i c a t ng vùng trong c n ưc. 6- Xây d ưng ch ươ ng trình, giáo trình, h ưng d n t p hu n k thu t và nghi p v cho cán b , khuy n nơng viên và nơng dân. 7- T ch c ho c tham gia các h i thi, h i th o, h i ch , tri n lãm, tham quan liên quan đn ho t đng khuy n nơng. 8- Th c hi n h p tác qu c t v khuy n nơng theo qui đnh c a pháp lu t. 9- Qu n lý s d ng tài s n, v t t ư, kinh phí, lao đng và các ngu n l c đưc giao theo qui đnh. 10- Theo dõi, đánh giá, t ng h p, báo cáo k t qu các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng trong quá trình sau khi đưc duy t. 11- Th c hi n nhi m v khác đưc B tr ưng giao. Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 37
39. Khuy n nơng viên Th c t cơng tác khuy n nơng, đ đt đưc hi u qu cơng tác khuyn nơng, các cán b khuy n nơng viên c ơ s c a nhi u các làng xã th o lu n và đã th ng nh t đư a ra 5 nhi m v c ơ bn c a khuy n nơng viên: - T b i d ưng nâng cao trình đ hi u bi t v chuyên mơn, kinh t , xã h i và nghi p v khuy n nơng. - Là c v n k thu t và thơng tin cho nơng dân. - Th c thi các ch ươ ng trình, d án khuy n nơng trên đa bàn mình ph trách. - Th c hi n t ch c và theo dõi các mơ hình s n xu t trình di n. - ðiu tra thu th p thơng tin làm c ơ s đ xây dung các d án khuy n nơng. 2.2- Ho t đng c a khuy n nơng các c p 1/. Ho t đng c a H th ng t ch c khuy n nơng Nhà n ưc. • Ho t đng c a H th ng khuy n nơng Nhà n ưc là ch đo và là nịng c t cho cơng tác khuy n nơng c a c n ưc. • Cán b khuy n nơng Nhà n ưc là nh ng cơng ch c Nhà n ưc • Theo N ð 56/2005/N ð-CP: Ngu n kinh phí cho ho t đ ng khuy n nơng hi n nay ( điu 13) 1.Kinhphíkhuynnơng,khuynngưtrungươngđưchìnhthànhtcácngun: a)NgânsáchnhànưccptheodtốnngânsáchhàngnămđưcduytcaB; b)Thutthchinhpđngdchkhuynnơng,khuynngưvingưisnxut; c)Tàitrvàđĩnggĩphpphápcacáctchc,cánhântrongvàngồinưc; d)Ngunthuhpphápkháctheoquyđnhcapháplut. 2.Kinhphíkhuynnơng,khuynngưđaphương(baogmkinhphíkhuyn nơng,khuynngưcptnh,cphuynvàcơs)đưchìnhthànhtcácngun: a)NgânsáchdoybanNhândântnh,thànhphcptheodtốnngânsáchhàngnăm đưcduytcađaphương; b)Thutthchinhpđngvitchckhuynnơng,khuynngưtrungương; c)Thutthchinhpđngdchvkhuynnơng,khuynngưvinưisnxut; d)Tàitrvàđĩnggĩphpphápcacáctchc,cánhântrongvàngồinưc; đ)Ngunthuhpphápkháctheoquyđnhcapháplut. 3.Kinhphícatchckhuynnơng,khuynngưkhácđưchìnhthànhtcác ngunsau: a)HtrmtphntngânsáchNhànưcthơngquacácchươngtrình,dán(trongvà Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 38
40. ngồinưc)đưccpcĩthmquynphêduyt; b)Thutthchinhpđngvitchckhuynnơng,khuynngưtrungươngvàtchc khuynnơng,khuynngưđaphương; c)Thutthchinhpđngdchvkhuynnơng,khuynngưvingưisnxut; d)Tàitrvàđĩnggĩphpphápcacáctchc,cánhântrongvàngồinưc; đ)Tngunthuhpphápkháctheoquyđnhcapháplut. 2/. N i dung ho t đng khuy n nơng ( Ch ươ ng II Nð 56/2005/N ð-CP đã qui đnh): ðiu4.Thơngtin,tuyêntruyn 1.Tuyêntruynchtrươngđưngli,chínhsáchcaðngvàNhànưc,tinbkhoahc kthutvàcơngngh,thơngtinthtrưng,giác,phbinđinhìnhtiêntintrongsn xut,qunlý,kinhdoanh,pháttrinnơngnghip,thusn. 2.Xutbn,hưngdnvàcungcpthơngtinđnngưisnxutbngcácphươngtin thơngtinđichúng,hingh,hitho,hithi,hich,trinlãmvàcáchìnhthcthơngtin tuyêntruynkhác. ðiu5.Bidưng,tphunvàđàoto 1. B i d ưng, t p hu n và truy n ngh cho ng ưi s n xu t đ nâng cao ki n th c, k n ăng s n xu t, qu n lý kinh t trong nơng nghi p, thu s n. 2. ðào t o nâng cao trình đ chuyên mơn, nghi p v cho ng ưi ho t đ ng khuy n nơng, khuy n ng ư. 3.Tchcthamquan,khosát,hctptrongvàngồinưc. ðiu6.Xâydngmơhìnhvàchuyngiaokhoahccơngngh 1.Xâydngmơhìnhtrìnhdinvcáctinbkhoahccơngnghphùhpvitngđa phương,nhucucangưisnxut. 2.Xâydngcácmơhìnhcơngnghcaotronglĩnhvcnơngnghip,thusn. 3.Chuyngiaoktqukhoahccơngnghtcácmơhìnhtrìnhdinradinrng. ðiu7.Tưvnvàdchv 1.Tưvn,htrchínhsách,pháplutv:đtđai, thu sn, th trưng, khoa hc cơng ngh,ápdngkinhnghimtiêntintrongsnxut,qunlý,kinhdoanhvpháttrinnơng nghip,thusn. 2.Dchvtrongcáclĩnhvc:pháplut,tphun,đàoto,cungcpthơngtin,chuyngiao khoahccơngngh,xúctinthươngmi,thtrưng,giácđutư,tíndng,xâydngd án,cungngvttưkthut,thitbvàcáchotđngkháccĩliênquanđnnơngnghip, thusntheoquyđnhcapháplut. 3.Tưvn,htrvickhisdoanhnghipnhvàvalpdánđutưpháttrinnơng Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 39
41. nghip,thusnvàngànhnghnơngthơn,tìmkimmtbngsnxut,tuyndng,đào tolaođng,huyđngvn,phùhpviquyhochpháttrinnơngnghip,thusn,và ngànhnghnơngthơntheovùng,lãnhthvàđaphương. 4.Tưvn,htr,pháttrin,ngdngcơngnghsauthuhoch,chbinnơnglâm,thu sn,nghmui. 5.Tưvn,htrqunlý,sdngnưcschnơngthơnvàvsinhmơitrưngnơngthơn. 6.Tưvn,htrđimitchc,citinqunlý,hplýhốsnxut,hgiáthànhsn phmcadoanhnghip,catchckinhttpthtronglĩnhvcnơngnghip,nơngthơn. ðiu8.Hptácquctvkhuynnơng,khuynngư 1.Thamgiacáchotđngvkhuynnơng,khuynngư trong các chương trình hp tác quct. 2.Traođikinhnghimkhuynnơng,khuynngưvicáctchc,cánhânnưcngồivà cáctchcquct. 3/. M ng l ưi khuy n nơng làng xã - Câu l c b khuy n nơng, H i nơng dân nh ng ng ưi cùng s thích, HTX nh ng ng ưi cùng s thích Tr ưc đây khuy n nơng làng xã là khuy n nơng t nguy n. Cán b khuy n nơng viên c ơ s làng xã khơng ph i là cơng ch c nhà n ưc. Thơng th ưng m i xã cĩ 1 cán b khuy n nơng, mi thơn b n cĩ 1 cán b khuy n nơng. Kinh phí tr c p cho cán b khuy n nơng c ơ s do dân đĩng gĩp ho c h tr trích t ngu n kinh phí đa ph ươ ng. a/. Khuy n nơng viên làng xã Cán b khuy n nơng viên c ơ s cĩ vai trị c c k ỳ quan tr ng vì h là nh ng ng ưi dân sng trong c ng đ ng, h hi u sâu s c tâm t ư nguy n v ng c a ng ưi dân h ơn ai h t. H là tác nhân thúc đy cao tác d ng nơng dân khuy n nơng nơng dân. L c l ưng này đã phát huy vai trị cu n i c a khuy n nơng gi a nơng dân v i các nhà khoa h c, các c ơ quan, các ngành ð khích l cán b khuy n nơng viên s ơ s cĩ n ơi gi i quy t sáng t o b ng cách cho phép h m d ch v khuy n nơng mua bán nơng s n ph m và v t t ư nơng nghi p. Cơng vi c m các đi lý nh ư trên đưc xem nh ư kinh doanh h p pháp nh ưng h ph i quan tâm đ n cơng tác khuy n nơng. Ví d h cung ng gi ng cây tr ng, v t nuơi ph i theo ch đ o c a khuy n nơng, đ m b o s l ưng, ch t l ưng t t, đúng ch ng lo i và h ưng d n theo dõi nơng dân th c hi n cĩ hi u qu Gi i pháp trên cĩ k t qu t t. Tuy nhiên cĩ m t s cán b khuy n nơng đã n ng v kinh doanh, khuy n m i nơng nghi p nên h khơng đưc phép ti p t c ho t đ ng. b/. Câu l c b khuy n nơng. • T ch c, m c đích và n i dung ho t đ ng. + M c đích, ý ngh ĩa: Tr ưng ði h c Nơng nghi p Hà N i Giáo trình Khuy n nơng 40