Luận văn Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUÁCH QUỐC AN TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC MÔ ĐUN TIỆN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S K C0 0 3 7 5 3 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10/2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUÁCH QUỐC AN TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC MÔ ĐUN TIỆN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 10 NĂM 2012
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUÁCH QUỐC AN TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC MÔ ĐUN TIỆN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. MAI NGỌC LUÔNG TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 10 NĂM 2012
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC: Họ và tên: Quách Quốc An Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 23/ 09/ 1978 Nơi sinh: Minh Hải Quê quán: Bạc Liêu Dân tộc: Kinh Chức vụ, đơn vị công tác trước khi học tập, nghiên cứu: Giáo viên trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu. Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 303 Ấp Cây Giang A, xã Long Điền, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu. Điện thoại di động: 0909840038 Điện thoại nhà riêng: 07813953690 E-mail: qquocan@gmail.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Đại học: Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 10/ 1999 đến 10/ 2003 Nơi học: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh Ngành học: Cơ Khí Chế Tạo Máy Tên đồ án tốt nghiệp: Thiết kế, thiết bị gá tole bằng thủy lực Ngày và nơi bảo vệ: Trường ĐHSP Kỹ Thuật TPHCM Người hướng dẫn: Dương Bình Nam 2. Sau đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 10/ 2011 đến 10/ 2013 Nơi học: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh Ngành học: Giáo dục học Tên luận văn: Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu. Người hướng dẫn: TS. Mai Ngọc Luông 3. Trình độ ngoại ngữ : Tiếng Anh B1 III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐH: Thời gian Địa Điểm Nghề nghiệp Từ 2007 đến 2012 Trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu Giáo viên XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN CỬ ĐI HỌC Ngày 20 tháng 09 năm 2012 (Ký tên, đóng dấu) Người khai ký tên Quách Quốc An i
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan: - Đây là công trình nghiên cứu của tôi. - Các số liệu, kết quả nêu trong đề tài là từ thực tế nghiên cứu. - Tôi xin đảm bảo tính trung thực của đề tài. - Những kết quả trên chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. TP.HCM, ngày tháng năm 2012 Người cam đoan Quách Quốc An ii
6. LỜI CẢM ƠN Trước tiên, người nghiên cứu xin chân thành cảm ơn TS. Mai Ngọc Luông đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành đề tài. Xin chân thành cảm ơn TS. Võ Thị Xuân, cố vấn học tập của các ngành cao học Giáo dục học, Lý luận và Phương pháp giảng dạy đã định hướng cho tôi qua các chuyên đề góp phần hoàn chỉnh cho đề tài nghiên cứu. Cảm ơn TS. Nguyễn Văn Tuấn, trưởng Khoa Sư phạm, Trường ĐH SPKT TP.HCM. Cùng Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo sau đại học đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học. Cảm ơn Ban giám hiệu, Khoa Cơ khí trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu đã giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Cảm ơn các giáo viên đã tham gia đóng góp ý kiến cũng như tham gia dự giờ quan sát lớp học. Cảm ơn tất cả các bạn học viên cao học Khóa 18, Khóa 19 các ngành Giáo dục học, Lý luận và Phương pháp giảng dạy, cùng các bạn bè và đồng nghiệp đã hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. TP.HCM, ngày tháng năm 2012 Người thực hiện đề tài Quách Quốc An iii
7. TÓM TẮT ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU Khi nhân loại bước vào thế kỷ 21, thế kỷ mà cuộc cách mạng khoa học và công nghệ mạnh mẽ hơn bao giờ hết, vì thế mỗi người phải có sự nỗ lực không ngừng trong việc học tập. Học tập để không bị tụt hậu, để có thể hòa nhập được với thế giới, để thực hiện được điều này ngành giáo dục cần phải có những sự thay đổi cho phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo thì ngoài việc đổi mới mục tiêu, nội dung giáo trình, trang thiết bị thì giải pháp cải tiến phương pháp dạy học đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên trên thực tế hiện nay phương pháp dạy học ở các trường vẫn phổ biến là phương pháp dạy học truyền thống, và trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu là một trong số đó. Vì vậy, người nghiên cứu tiến hành đề tài: “Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học Mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu”, nhằm tìm hiểu thực trạng của việc dạy học mô đun Tiện cơ bản, từ đó cải tiến phương pháp dạy học mô đun này để góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của môn học. Nội dung đề tài được thực hiện trong ba chương chính: Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài, trình bày những vấn đề cơ bản, các khái niệm liên quan đến phương pháp dạy học của giáo viên. Trên cơ sở đó, định hướng vận dụng các phương pháp dạy học tích cực hóa trong cải tiến mô đun Tiện cơ bản. Chương 2: Khảo sát và phân tích thực trạng phương pháp dạy học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu. Chương 3: Đề xuất quy trình tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học, vận dụng kiến thức kỹ năng sư phạm biên soạn kế hoạch bài giảng và tiến hành thực nghiệm trên bài giảng đã biên soạn. Cuối cùng, kết luận và kiến nghị người nghiên cứu điểm lại một số kết quả đã đạt được, đưa ra một số kiến nghị cần thiết thông qua quá trình thực hiện đề tài và hướng phát triển đề tài. iv
8. ABSTRACT Human is in the 21st century, in which science and technology are developing very much. People are trying their best to study so that they cannot be behind the times. In order to entegrate with the world and to carry out this, Vietnamese education needs to have changes which suit the tendency of the era. To raise the quality and efficiency of the training, besides renovating its goal, contents, curriculums and equipment, resolutions of improving learning and teaching methods play very important roles. However, the teaching methods of school are still traditional. Bac Lieu vacational college is one of these schools. Therefore, the researcher have carried out the thesis about “Celebrate teaching the module basic Lathe and applying teaching method following developing students’ activeness at Bac Lieu vacational college”. The goal of the thesis is trying to find out the real situation of teaching and learning this subject and developing students’ activeness. The thesis consists of three chapters: Chapter 1: Describing the basic issues, basic problems, concepts concerning teaching methods. That is the foundation to apply the teaching method according to developing students’ activeness in the module basic Lathe. Chapter 2: Examing and analysing the real learning and teaching methods used in the module basic Lathe at Bac Lieu vacational college. Chapter 3: Celebrate teaching following developing students’ activeness, compile curriculums and do experiments. Finally, the thesis drawn out the conclusions and necessary suggestions. v
9. CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN CĐN : Cao Đẳng Nghề CB - CNV : Cán bộ công nhân viên CSVC : Cơ sở vật chất CNH - HĐH : Công nghiệp hóa - hiện đại hóa DH : Dạy học ĐC : Đối chứng GV : Giáo viên GD : Giáo dục GQVĐ : Giải quyết vấn đề HS : Học sinh KT : Kiểm tra KH : Khoa học MT : Mục tiêu ND : Nội dung PP : Phương pháp PPGD : Phương pháp giảng dạy PPDH : Phương pháp dạy học SGK : Sách giáo khoa TCH : Tích cực hóa THPT : Trung học phổ thông THCS : Trung học cơ sở TN : Thực nghiệm XH : Xã hội vix
10. MỤC LỤC TRANG Quyết định giao đề tài Lý lịch khoa học i Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Tóm tắt iv Mục lục vi Các chữ viết tắt x Danh mục bảng xi Danh mục hình vẽ xiii PHẦN I: MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2 2.1 Mục tiêu nghiên cứu 2 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu 2 3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu 2 3.1 Đối tượng nghiên cứu 2 3.2 Khách thể nghiên cứu 2 4. Giả thuyết nghiên cứu 2 5. Giới hạn đề tài 3 6. Các phương pháp nghiên cứu 3 PHẦN II: NỘI DUNG 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC 5 1.1 Tổng quan chung về lĩnh vực nghiên cứu, các kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước đã công bố 5 1.1.1 Ở nước ngoài 5 1.1.2 Ở trong nước 8 1.2 CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 9 1.2.1 Hình thức tổ chức dạy học 9 1.2.2 Phương pháp dạy học 9 vi42
11. 1.2.3 Tính tích cực 11 1.2.4 Thuyết kiến tạo (Constructivism) 13 1.3 CÁCH TIẾP CẬN ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 13 1.3.1 Theo quan điểm tâm lý – giáo dục 14 1.3.2 Theo quan điểm điều khiển học 14 1.3.3 Theo quan điểm công nghệ 14 1.4 TỔNG QUAN VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC 14 1.4.1 Định hướng đổi mới phương pháp dạy học 14 1.4.2. Phương pháp dạy học tích cực 15 1.4.3 Dấu hiệu đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực 15 1.4.4 Bản chất của PPDH theo hướng tích cực hóa người học 16 1.4.5 Các biện pháp tích cực hóa học tập 17 1.4.6 Quan điểm dạy học định hướng hoạt động 18 1.5 CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC 19 1.5.1 Phương pháp khám phá có hướng dẫn (Vấn đáp tìm tòi hay đàm thoại Ơxrixtic) 19 1.5.2 Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề 20 1.5.3 Phương pháp dạy học Algorith hóa 23 1.5.4 Phương pháp thảo luận 23 1.5.5 Dạy học hợp tác 25 1.5.6 Dạy học chương trình hóa 26 1.5.7 Phương pháp dạy thực hành 27 1.5.8 Phương pháp “Học dựa trên dự án” (Project Base Learning - PBL) hay dạy học theo dự án 30 1.6 Sơ đồ tư duy “MIND MAP” 33 1.6.1 Cơ sở khoa học 33 1.6.2 Bản chất 34 Kết luận chương 1 34 Chương 2: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG TỔ CHỨC DẠY HỌC MÔ ĐUN TIỆN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU 36 2.1 Giới thiệu sơ lược về trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu 36 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu 36 43 vii
12. 2.1.2 Cơ cấu và bộ máy tổ chức trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu 38 2.1.3 Mục tiêu – nhiệm vụ của nhà trường 39 2.1.4 Cơ sở vật chất 39 2.2 Giới thiệu chương trình mô đun Tiện cơ bản 40 2.2.1 Vị trí mô đun trong chương trình đào tạo 40 2.2.2 Mục tiêu mô đun Tiện cơ bản 41 2.2.3 Nội dung đào tạo mô đun Tiện cơ bản 41 2.3. Thực trạng dạy và học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu 42 2.3.1 Tiến hành điều tra và quan sát 42 2.3.1.1 Mục tiêu điều tra và quan sát 42 2.3.1.2 Đối tượng điều tra và quan sát 42 2.3.1.3 Cách thức điều tra và quan sát 42 2.3.2 Tình hình điều tra và quan sát 42 2.3.2.1 Kết quả điều tra từ giáo viên 42 2.3.2.2 Kết quả điều tra từ học sinh 54 Kết luận chương 2 65 Chương 3: ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC MÔ ĐUN TIỆN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU 67 3.1 Cơ sở đề xuất tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học 67 3.1.1 Đảm bảo mối quan hệ giữa các thành tố của quá trình dạy học 67 3.1.2 Phát triển toàn diện và pháp huy khả năng sáng tạo cho học sinh 67 3.1.3 Đảm bảo tính khoa học và tính sư phạm 68 3.2 Phân tích chương trình mô đun Tiện cơ bản 68 3.2.1 Vị trí môn học 68 3.2.2 Mục tiêu môn học 68 3.2.3 Nội dung đào tạo mô đun Tiện cơ bản 69 3.2.4 Phân bố thời gian hoạt động của giáo viên và học sinh 70 3.3 Đề xuất quy trình tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học mô đun Tiện cơ bản 70 3.3.1 Tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác 70 vi44ii
13. 3.3.2 Lập kế hoạch giảng dạy cho từng bài trong mô đun Tiện cơ bản theo hướng tích cực 71 3.3.2.1 Biên soạn giáo án 72 3.3.2.2 Các bước thực hiện 73 3.4 Thực nghiệm sư phạm 93 3.4.1 Mục đích, nội dung, đối tượng dạy thực nghiệm 93 3.4.1.1 Mục đích thực nghiệm 93 3.4.1.2 Nội dung dạy thực nghiệm 93 3.4.1.3 Đối tượng 93 3.4.1.4 Tìm hiểu đối tượng thực nghiệm 93 3.4.2 Tiến hành thực nghiệm sư phạm và tổ chức dự giờ 94 3.5 Xử lý kết quả sau thực nghiệm 95 3.5.1 Xử lý định tính kết quả khảo sát sau thực nghiệm 95 3.5.1.1 Tổng hợp ý kiến của giáo viên dự giờ 96 3.5.1.2 Tổng hợp ý kiến khảo sát sau thực nghiệm từ học sinh 98 3.5.2 Xử lý định lượng kết quả điểm số bài kiểm tra sau thực nghiệm 103 3.5.2.1 Các bảng phân phối tần suất 103 3.5.2.2 Kiểm nghiệm giả thuyết và kết luận 104 3.5.2.3 Xếp loại thứ hạng 107 3.5.2.4 Kết luận 108 Kết luận chương 3 108 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 109 1. KẾT LUẬN CHUNG VỀ ĐỀ TÀI 109 2. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI 110 3. KIẾN NGHỊ 111 TÀI LIỆU THAM KHẢO 112 PHỤ LỤC 115 ix45
14. Chuyên đề 2 MỤC LỤC MỤC LỤC 1 PHẦN I: MỞ ĐẦU 4 1. Lý do chọn đề tài 4 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 4 2.1 Mục tiêu nghiên cứu 4 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu 5 3. Đối tƣợng, khách thể nghiên cứu 5 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu: 5 3.2 Khách thể nghiên cứu: 5 4. Giả thuyết nghiên cứu 5 5. Giới hạn đề tài 5 6. Các phƣơng pháp nghiên cứu 5 PHẦN II: NỘI DUNG 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC 7 1.1 Tổng quan chung về lĩnh vực nghiên cứu, các kết quả nghiên cứu trong và ngoài nƣớc đã công bố 7 1.1.1 Ở nƣớc ngoài : 7 1.1.2 Ở trong nƣớc 9 1.2 CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 11 1.2.1 Tính tích cực 11 1.2.2 Tính tích cực trong học tập 12 1.2.3 Thuyết kiến tạo (Constructivism) 12 1.2.4 Phƣơng pháp dạy học 13 1.2.5 Tích cực hóa 13 1.2.6 Tích cực hóa ngƣời học 14 1.3 CÁCH TIẾP CẬN ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC 14 1.3.1 Theo quan điểm tân lý – giáo dục 14 1.3.2 Theo quan điểm điều khiển học 15 1.3.3 Theo quan điểm công nghệ 15 1.4 TỔNG QUAN VỀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC 15 Trang 1
15. Chuyên đề 2 1.4.1 Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học 15 1.4.2. Phƣơng pháp dạy học tích cực 15 1.4.3 Dấu hiệu đặc trƣng của phƣơng pháp dạy học tích cực 16 1.4.4 Bản chất của PPDH theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học 17 1.4.5 Các biện pháp tích cực hóa học tập 18 1.4.6 Quan điểm dạy học định hƣớng hoạt động 19 1.5 CÁC PPDH THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC 20 1.5.1. Phƣơng pháp khám phá có hƣớng dẫn (Vấn đáp tìm tòi hay đàm thoại Ơxrixtic) 20 1.5.2. Phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề 21 1.5.3 Phƣơng pháp dạy học Algorith hóa 23 1.5.4 Phƣơng pháp thảo luận 24 1.5.5 Dạy học hợp tác 26 1.5.6 Dạy học chƣơng trình hóa 27 1.5.7 Phƣơng pháp dạy thực hành 28 1.5.7 Phƣơng pháp “Học dựa trên dự án” (Project Base Learning - PBL) hay dạy học theo dự án 31 1.6 Sơ đồ tƣ duy “MIND MAP” 34 1.6.1 Cơ sở khoa học 34 1.6.2 Bản chất 35 CHƢƠNG 2: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG TỔ CHỨC DẠY HỌC MÔ ĐUN TIỆN CƠ BẢN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU 36 2.1 Giới thiệu sơ lƣợc về trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu: 36 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu 36 2.1.2 Cơ cấu và bộ máy tổ chức trƣờng Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu : 38 2.1.3 Đội ngũ GV, nhân viên: 39 2.1.4 Cơ sở vật chất: 40 2.1.5 Tài chính: 41 2.2 Giới thiệu chƣơng trình mô đun Tiện cơ bản: 41 2.2.1 Vị trí mô đun trong chƣơng trình đào tạo 41 2.2.2 Mục tiêu mô đun Tiện cơ bản 41 2.2.3 Nội dung đào tạo mô đun Tiện cơ bản 42 2.3 Thực trạng việc giảng dạy mô đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu Trang 2
16. Chuyên đề 2 2.3.1 Cơ sở vật chất, trang thiết bị 42 2.3.2 Đội ngũ giáo viên giảng viên 42 2.3.3 Phƣơng pháp, phƣơng tiện dạy học 42 2.3.4 Tình hình học tập của học sinh 42 2.3.5 Kiểm tra đánh giá kết quả của học sinh 42 CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC MÔ ĐUN TIỆN CƠ BẢN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU 43 3.1 Cơ sở đề xuất tổ chức dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. 43 3.1.1 Đảm bảo mối quan hệ giữa các thành tố của quá trình dạy học 43 3.1.2 Phát triển toàn diện và pháp huy khả năng sáng tạo cho học sinh 43 3.1.3 Đảm bảo tính khoa học và tính sƣ phạm 43 3.2 Đề xuất quy trình tổ chức dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học mô đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu. 43 3.3 Thiết kế bài giảng mô đun Tiện cơ bản theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu. 43 Kết luận 43 CHƢƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 44 4.1 Mục đích và đối tƣợng thực nghiệm 44 4.2 Nội dung thực nghiệm 44 4.3 Tổ chức thực nghiệm 44 4.4 Xử lý số liệu và đánh giá kết quả thực nghiệm 44 4.4.1 Phân tích, đánh giá tác động của việc đổi mới tổ chức dạy học đến kết quả học tập. 44 4.4.2 Phân tích, đánh giá tác động của việc đổi mới tổ chức dạy học từ ngƣời học và giáo viên dự giờ. 44 4.4.3 Kết quả kiểm nghiệm đánh giá 44 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 45 1. Dự kiến hƣớng phát triển đề tài 45 2. Những kiến nghị 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO 46 KẾ HOẠCH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI 48 PHỤ LỤC 49 Trang 3
17. Chuyên đề 2 PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay trƣớc sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, nhiều pháp minh sáng chế ra đời nền kinh tế tri thức lên ngôi. Khi nền khi tế tri thức là động lực cho toàn cộng đồng thì giáo dục lại càng quan trọng định hình sự phát triển cho tƣơng lai của mỗi quốc gia. Đồng thời thông qua giáo dục mỗi cá nhân đóng góp lợi ích cho cộng đồng và cho đất nƣớc. Ngành giáo dục cần đẩy mạnh đổi mới liên tục cho phù hợp với thực tiễn, điều này giúp cho lực lƣợng sản xuất không tụt hậu về kiến thức khoa học, kỹ nâng nghề nghiệp, pháp huy năng lực hợp tác, tƣ duy sáng tạo Nghị quyết hội nghị lần II Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa VIII về định hƣớng chiến lƣợc phát triển giáo dục đã nêu: “ Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện với định hướng tự học, tự nghiên cứu của học sinh, nhất là sinh viên đại học. Phát huy mạnh mẽ phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và mở rộng khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên”. Nâng cao chất lƣợng dạy và học là nhu cầu cấp thiết, là giáo viên giảng dạy tại Khoa cơ khí chế tạo máy trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu, mong muốn góp phần vào sự nghiệp chung là nghiên cứu về đổi mới phƣơng pháp giảng dạy mô đun chuyên ngành phù hợp với nhu cầu xã hội, mục tiêu, nội dung đào tạo. Từ những lý do trên ngƣời nghiên cứu mạnh dạn chọn đề tài: “ Đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học mô đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu”. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục tiêu nghiên cứu Trang 4
18. Chuyên đề 2 Tổ chức dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học mô đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo, đồng thời phát triển khả năng làm việc nhóm và năng lực tự học cho học sinh. 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu các phƣơng pháp dạy học tích cực, nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học tích cực hóa ngƣời học. Khảo sát thực trạng việc tổ chức dạy học mô đun tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu. Đề xuất quy trình tổ chức dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học mô-đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu. Xây dựng một số bài giảng và bài tập cụ thể nhằm tích cực hóa hoạt động học tập của ngƣời học. Thực nghiệm sƣ phạm và đánh giá kết quả. 3. Đối tƣợng, khách thể nghiên cứu 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu: Phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. 3.2 Khách thể nghiên cứu: Cơ sở lý luận các phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. Hoạt động dạy và học mô đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu. 4. Giả thuyết nghiên cứu Dạy học mô đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu chƣa hiệu quả, Nếu đổi mới tổ chức dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học nhƣ ngƣời nghiên cứu đã đề xuất thì sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học. 5. Giới hạn đề tài Xây dựng một số bài giảng cụ thể trong mô đun Tiện cơ bản theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học và tiến hành thực nghiệm sƣ phạm trên HS hệ trung cấp nghề tại trƣờng Cao đẳng nghề Bạc Liêu. 6. Các phƣơng pháp nghiên cứu Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập và nghiên cứu tài liệu, các công trình nghiên cứu đã công bố, các văn bản pháp quy, tạp chí, các cuộc hội thảo khoa học, các webside nhằm thu thập các Trang 5
19. Chuyên đề 2 nội dung liên quan để phân tích, chọn lọc, tích hợp phục vụ cho vấn đề nghiên cứu. Tìm cơ sở lý luận các phƣơng pháp dạy học tích cực; Phƣơng pháp điều tra: Sử dụng các phiếu điều tra, phiếu thăm dò ý kiến của giáo viên, học sinh về phƣơng pháp dạy học mô đun Tiện cơ bản nhằm xác định thực trạng việc giảng dạy cũng nhƣ hiệu quả việc đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. Phƣơng pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến chuyên gia. Phƣơng pháp thống kê số liệu: Sử dụng toán thống kê để xử lý kết quả điều tra. Phƣơng pháp thực nghiệm: Chọn mẩu đối chứng và mẩu thực nghiệm để tiến hành dạy thực nghiệm nhằm đánh giá hiệu quả phƣơng pháp giảng dạy. Trang 6
20. Chuyên đề 2 PHẦN II: NỘI DUNG CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC 1.1 Tổng quan chung về lĩnh vực nghiên cứu, các kết quả nghiên cứu trong và ngoài nƣớc đã công bố 1.1.1 Ở nƣớc ngoài : Từ thời cổ đại các nhà sƣ phạm tiền bối nhƣ Khổng Tử, Socrate, Aristot, đã đặt ra tầm quan trọng to lớn của việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh và đã nói lên nhiều biện pháp phát huy tính tích cực nhận thức. Trong thời Phục Hƣng từ thế kỷ 16 cho đến thế kỷ 19 có nhiều tác giả tiêu biểu đề cập đến quan điểm này, cụ thể: + J.A.Komenxki (John Amos Comenius, 1592 - 1670) là nhà thần học xứ Moravia, nay là Cộng Hòa Séc. Ông đã đƣa ra những biện pháp dạy học bắt học sinh phải tìm tòi, suy nghĩ để nắm đƣợc bản chất của sự vật và hiện tƣợng. Theo Komenxki: “Giáo dục có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán, phát triển nhân cách, hãy tìm ra phương pháp cho phép giáo viên dạy ít hơn, học sinh học nhiều hơn”. + J.J.Rousseau (Jean Jacques Rousseau, 1712 - 1778) là một nhà giáo dục lớn của Pháp. Ông cũng cho rằng, phải hƣớng HS tích cực tự dành lấy kiến thức bằng cách tìm hiểu, khám phá và sáng tạo. + Theo D.Poia: “ Việc giảng dạy đó là một nghệ thuật, mỗi giáo viên đều có phương pháp riêng của mình và người giáo viên này đều khác với giáo viên giỏi khác”. Với ý tƣởng của ông thì việc giảng dạy nghiêng về mặt nghệ thuật hơn là mặt khoa học. Một giáo sƣ hay giảng viên phải có kiến thức của một nhà khoa học có cách Trang 7
21. Chuyên đề 2 truyền đạt kiến thức cũng nhƣ sự đam mê truyền đạt kiến thức của một ngƣời nghệ sĩ. Điều đó cũng có thể hiểu ngƣời truyền đạt kiến thức là những con ngƣời không phải là những cái máy. Từ thế kỷ 20, quan điểm này đƣợc các nhà giáo dục quan tâm rộng rãi trong phạm vi toàn quốc. Mỹ: Đầu thế kỷ 20, nƣớc Mỹ đã diễn ra một phong trào cải cách giáo dục rộng lớn. Tƣ tƣởng định hƣớng quan trọng của cuộc cải cách này là chuyển từ dạy học lấy ngƣời dạy làm trung tâm sang quan điểm dạy học lấy ngƣời học làm trung tâm, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong quá trình dạy học. Lý thuyết nhận thức với các nhà khoa học tiêu biểu là John Dewey, Lev Vygostky, Jean Piaget, Jerome Bruner và những ngƣời khác. Những nhà khoa học này cho rằng, ngƣời học cần tích cực xây dựng kiến thức cho mình, và việc này diển ra trong một bối cảnh xã hội cụ thể. Vygostky cho rằng, toàn bộ việc học đƣợc thực hiện trong “vùng phát triển gần” vùng này chính là sự khác biệt những gì ngƣời học có thể tự mình làm đƣợc với những gì có thể làm đƣợc khi có sự giúp đỡ của ngƣời khác. Bậc thầy của thuyết duy hoạt Mỹ, John Dewey (1859-1952). Theo tƣ tƣởng của ông triết học đƣợc cũng cố trong sƣ phạm và sƣ phạm biện minh trong triết học, nói cách khác chúng tạo thành hai tƣ duy và thực tiễn không thể đứng biệt lập mà phải hòa vào nhau trong một thể thống nhất. Duy hoạt: tƣ tƣởng không thao tác ở ngoài hành động, nhƣng một cách thực nghiệm trong chính hành động ( to learn by living and by doing: học bằng cách sống và làm). Cho nên duy hoạt có nghĩa là thực nghiệm. Châu Âu: Từ cuối những năm 1960, Châu Âu bắt đầu cải cách giáo dục mới. Các tƣ tƣởng dạy học lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính tích cực của học sinh đƣợc sử dụng rộng rãi và tiếp tục phát triển trên cơ sở những tri thức khoa học giáo dục hiện đại với những mô hình và thuật ngữ khác nhau. Những kiến nghị đối với cán bộ giảng dạy đƣợc đƣa ra trong hội nghị giáo dục đại học ở Châu Âu: - Phải hết sức quan tâm đến các thành tựu khoa học giáo dục để cải tiến hoạt động dạy của mình. Trang 8
22. S K L 0 0 2 1 5 4