Luận văn Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng theo chuẩn mực và thông lệ ngân hàng quốc tế

Nội dung text: Luận văn Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng theo chuẩn mực và thông lệ ngân hàng quốc tế

1. BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HCM TRAÀN THÒ BAÊNG TAÂM MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG THEO CHUAÅN MÖÏC VAØ THOÂNG LEÄ NGAÂN HAØNG QUOÁC TEÁ LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP. HCM NAÊM 2007 1
2. MUÏC LUÏC PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do nghieân cöu ñeà taøi 2 Muïc tieâu nghieân cöùu ñeà taøi 3. Phöông phaùp nghieân cöùu 4. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu 5. Noäi dung nghieân cöùu CHÖÔNG 1: TAÙC ÑOÄNG CUÛA WTO ÑOÁI VÔÙI HOÏAT ÑOÄNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI .1 1.1. Toång quan veà heä thoáng caùc TCTD Vieät Nam tröôùc theàm hoäi nhaäp: .1 1.1.1. Heä thoáng caùc TCTD Vieät Nam: .1 1.1.2- Keát quaû ñaït ñöôïc trong quaù trình ñoåi môi ñeå chuaån bò hoäi nhaäp quoác teá cuûa caùc TCTD trong nöôùc: 1 1.1.2.1.Ñoåi môùi veà toå chöùc vaø quaûn lyù: .1 1.1.2.2.Taêng naêng löïc taøi chính: 1-2 1.1.2.3.Hieän ñaïi hoùa coâng ngheä: .2 1.1.2.4.Taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo: .2 1.1.2.5. Taêng cöôøng naêng löïc hoïat ñoäng khaû naêng caïnh tranh vaø hieäu quaû kinh doanh: 3 1.2.Nhöõng cam keát chuû yeáu veà lónh vöïc ngaân haøng khi Vieät Nam gia nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi ( WTO): .4 1.2.1. Veà loaïi hình toå chöùc: . 4 1.2.2. Veà loaïi hình dòch vuï: 4 1.2.3. Veà maïng löôùi giao dòch: .5 1.2.4. Quy ñònh veà tyû leä goùp voán: 5 1.2.5. Quy ñònh veà naêng löïc taøi chính: 5 1.3. Taùc ñoäng cuûa vieäc gia nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi trong lónh vöïc ngaân haøng 5-6 1.3.1. Taùc ñoäng WTO ñoái vôùi caùc TCTD: 6 1.3.1.1- Ñieåm maïnh: 6 1.3.1.2. Ñieåm yeáu : 7 1.3.1.3. Cô hoäi: .8-9 1.3.1.4. Thaùch thöùc: .10-12 2
3. 1.3.2. Taùc ñoäng WTO ñoái vôùi hoïat ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM: .12 -14 CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀØ COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG THEO THOÂNG LEÄ NGAÂN HAØNG QUOÁC TEÁ 2.1. Söï caàn thieát phaûi naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro taïi caùc NHTM: 15 2.1.1. Kinh doanh trong lónh vöïc ngaân haøng laø loïai hình kinh doanh ñaëc bieät 15 2.1.2. Hieäu quaû kinh doanh cuûa NHTM phuï thuoäc vaøo möùc ñoä ruûi ro: 16 2.1.3. Quaûn trò ruûi ro toát laø ñieàu kieän quan troïng ñeå naâng cao chaát löôïng hoïat ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng: 16 2.2. Nhöõng noäi dung cô baûn veà quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi caùc NHTM: 16 2.2.1.Khaùi nieäm caùc loaïi ruûi ro cô baûn trong hoaït ñoäng ngaân haøng: 16-20 2.2.2.Noäi dung coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo taïi caùc NHTM 21 2.2.2.1. Ruûi ro tín duïng: 21 2.2.2.1.1. Caùc yeáu toá daãn ñeán ruûi ro tín duïng 21-22 2.2.2.1.2. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng cuûa NHTM 22-24 2.2.2.2. Noäi dung quaûn lyù ruûi ro tín duïng theo tieâu chuaån vaø thoâng leä ngaân haøng quoác teá: .24-25 2.2.2.2.1. Traùch nhieäm cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban ñieàu haønh: 25-27 2.2.2.2.2. Cô caáu toå chöùc: 27-28 2.2.2.2.3. Heä thoáng vaø quy trình quaûn lyù ruûi ro tín duïng: .28-30 2.2.3. Moät soá tieâu chuaån quaûn lyù ruûi ro tín duïng theo chuaån möïc vaø thoâng leä ngaân haøng quoác teá. .30 2.2.3.1. Giôùi thieäu sô löôïc veà Basle: .30-31 2.2.3.2. Moät soá tieâu chuaån quaûn lyù ruûi ro tín duïng theo chuaån möïc vaø thoâng leä ngaân haøng quoác teá: . .31 2.2.3.2.1.Baûo ñaûm heä soá voán an toaøn toái thieåu 31-33 2.2.3.2.2. Hoaøn thieän quy trình cho vay vaø quaûn lyù tín duïng 33-37 2.2.3.2.3. Phaân taùn ruûi ro tín duïng : .37 2.2.3.2.4. TCTD buoäc phaûi xaây döïng heä thoáng quaûn lyù thoâng tin khaùch haøng .37-38 2.2.3.2.5. Giaùm saùt chaët cheõ caùc khoaûn nôï ñöôïc gia haïn, nôï ñöôïc cô caáu laïi nhaèm baûo ñaûm caùc bieän phaùp thu hoài vaø xöû lyù nôï nhanh choùng 38-39 2.2.3.2.6. Xaây döïng caùc chính saùch, bieän phaùp phuø hôïp xaùc ñònh, giaùm saùt vaø kieåm soùat ruûi ro quoác gia vaø ruûi ro chuyeån dòch trong caùc hoïat ñoäng cho vay vaø ñaàu tö quoác teá vaø vieäc duy trì khoûan döï tröõ phuø hôïp cho caùc ruûi ro noùi treân 39 3
4. 2.2.3.2.7. Xaây döïng heä thoáng ño löôøng, giaùm saùt vaø kieåm soùat chính xaùc nhöõng ruûi ro thò tröôøng, bieát aùp ñaët nhöõng bieän phaùp haïn cheá vaø/ hoaëc phí ñoái vôùi khoaûn voán cuï theå khi tieáp caän vôùi thò tröôøng nhieàu ruûi ro ngay caû neáu ñaõ ñöôïc baûo laõnh .39 2.2.3.2.8. Xaây döïng quy trình quaûn lyù ruûi ro toång theå 40 2.2.3.2.9. Xaây döïng heä thoáng kieåm soaùt noäi boä hieän taïi phuø hôïp vôùi tính chaát vaø quy moâ hoaït ñoäng vaø kieåm toaùn beân ngoaøi 40 2.2.3.2.10. Xaây döïng boä phaän giaùm saùt vaø quaûn lyù ruûi ro tín duïng hieäu quaû: 40 2.2.3.2.11. Xaây döïng chính saùch, thöïc tieãn vaø cô cheá hoaït ñoäng phuø hôïp: 40-41 CHÖÔNG 3: THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG COÂNG THÖÔNG HIEÄN NAY: 42 3.1. Thöïc traïng quaûn trò ruûi ro tín duïng trong heä thoáng NHTM Vòeât Nam: 42 3.1.1. Ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM Vieät Nam: 42 3.1.1.1.Veà chaát löôïng tín duïng: 42-43 3.1.1.2.Veà naêng löïc taøi chính: .43 3.1.1.3.Veà naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh: 43-44 3.1.2. Thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa NHNN .44-49 3.1.3. Thöïc traïng quaûn trò ruûi ro taïi caùc NHTM Vieät Nam 49-50 3.2. Thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi NHCT Vieät Nam: .50 3.2.1. Toång quan heä thoáng NHCT Vieät Nam: 50 3.2.2. Thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi NHCT Vieät Nam 50 3.2.2.1.Tình hình coâng taùc tín duïng taïi NHCTVN: 50-52 3.2.2.2. Nhöõng maët laøm ñöôïc : .52 3.2.2.2.1. Cô caáu laïi nôï, laønh maïnh hoùa taøi chính, naâng cao naêng löïc taøi chính 52-53 3.2.2.2.2.Cô caáu laïi toå chöùc, hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa ngaân haøng theo thoâng leä quoác teá veà quûan trò ruûi ro nhaèm taêng an toaøn vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng tín duïng 53-54 3.2.2.2.3. Chuyeån ñoåi moâ hình toå chöùc boä maùy quaûn lyù tín duïng, trieån khai thaåm ñònh ruûi ro tín duïng theo yeâu caàu thoâng leä quoác teá: 54-56 3.2.2.1.4. Xaây döïng quy trình thaåm ñònh tín duïng theo tieâu chuaån ISO 2000 56-57 3.2.2.1.5. Chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa caùn boä tín duïng, caùn boä quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø caùn boä laõnh ñaïo trong coâng taùc quaûn lyù tín duïng 57-59 3.2.2.1.6. Xaây döïng heä thoáng kieåm tra kieåm soaùt noäi boä quaûn lyù caùc maët nghieäp vuï hoaït ñoäng toaøn NH: 59-60 3.2.2.1.7. Xaây döïng heä thoáng thoâng tin phoøng ngöøa ruûi ro trong heä thoáng 4
5. NHCTVN: .60 3.2.2.1.8. Trích laäp ruûi ro theo thoâng leä NH quoác teá: 60-61 3.2.2.1.9. Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn: .61 3.2.2.3. Moät soá maët haïn cheá trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng NHCTVN: .62 3.2.2.3.1. Veà an toaøn voán toái thieåu: 62 3.2.2.3.2. Veà cô caáu ñaàu tö vaø caùc saûn phaåm tín duïng: 63-65 3.2.2.3.3. Veà moâ hình quaûn trò ruûi ro tín duïng: .65-67 3.2.2.3.4. Veà trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng: .67 -68 3.2.2.3.5. Vieäc thaåm ñònh giaù taøi saûn baûo ñaûm chöa saùt thöïc: 68 3.2.2.3.6. Veà heä thoáng coâng ngheä thoâng tin: .69 3.2.2.2.7. Coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt sau khi vay: 69 3.2.2.2.8. Coâng taùc kieåm tra kieåm soùat noäi boä: 69-70 3.2.3. Kinh nghieäm cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai trong coâng taùc quaûn ly ùruûi ro 70 3.2.3.1. Chính saùch quaûn lyù ruûi ro cuûa Ngaân haøng Ngoaïi hoái Haøn Quoác ( Korea Exchange Bank – KEB) : .70 3.2.3.1.1. Chính saùch quaûn lyù ruûi ro cuûa KEB: 70 3.2.3.1.2 Cô caáu toå chöùc ruûi ro vaø quy trình quaûn trò ruûi ro: .71-72 3.2.3.2. Chính saùch quaûn lyù ruûi ro tín duïng cuûa ING ( Taäp ñoaøn NH Haø Lan) 72 3.2.3.2.1. Moâ hình quaûn trò ruûi ro hoaït ñoäng: 72-74 3.2.3.2.2. Caùc coâng cuï söû duïng trong quaù trình quaûn lyù ruûi ro hoaït ñoäng 74-75 3.2.4. Baøi hoïc kinh nghieäm ñoái vôùi NHTM trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng 75-76 CHÖÔNG 4: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO CHAÁT LÖÔÏNG QUAÛN TRÒ TÍN DUÏNG THEO TIEÂU CHUAÅN VAØ THOÂNG LEÄ NGAÂN HAØNG QUOÁC TEÁ TRONG NGHIEÄP VUÏ TÍN DUÏNG CUÛA NHCTVN. 4.1.Veà phía ngaân haøng thöông maïi: 77 4.1.1. Giaûi phaùp veà coâng taùc quaûn trò: .77 4.1.1.1.Veà ñònh höôùng coâng taùc tín duïng cuûa NHCTVN: 77-78 4.1.1.2. Xaây döïng heä thoáng quaûn trò ruûi ro theo tieâu chuaån vaø chuaån möïc ngaân haøng quoác teá: 78 4.1.1.2.1. Hoaøn thieän moâ hình quaûn lyù ruûi ro tín duïng hieäu quaû .78-82 4.1.1.2.2 Hoaøn thieän quy trình thaåm ñònh tín duïng: 82-84 4.1.1.2.3. Naâng cao tính chuyeân nghieäp khaùch quan trong thaåm ñònh taøi saûn baûo ñaûm: 84 4.1.1.2.4. Naâng cao vai troø kieåm tra, kieåm soaùt noäi boä hoaït ñoäng ngaân haøng: 84-85 5
6. 4.1.1.2.5. Naâng cao naêng löïc taøi chính, quy moâ taøi saûn, baûo ñaûm an toaøn voán ngaân haøng vaø khaùch haøng : 85-88 4.1.2. Giaûi phaùp veà con ngöôøi: 88 4.1.2.1. Naâng cao naêng löïc trình ñoä nghieäp vuï, chaát löôïng thaåm ñònh cuûa caùn boä tín duïng, caùn boä quaûn lyù ruûi ro vaø caùn boä kieåm tra kieåm soaùt: .88-89 4.1.2.2. Naâng cao naêng löïc ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù ( tröôûng phoù phoøng,BGÑ) 89 4.1.2.3.Coâng taùc ñaøo taïo, tuyeån duïng, boài döôõng nghieäp vuï, cheá ñoä tieàn löông, ñaõi ngoä .89-90 4.1.3. Giaûi phaùp veà coâng ngheä: . .90 4.2. Veà phía NHNN: .91 4.2.1. Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät ngaân haøng, hoaøn thieän cô cheá chính saùch veà quûan lyù nhaø nöôùc trong lónh vöïc taøi chính- tieàn teä: 91-92 4.2.2. Naâng cao naêng löïc cuûa NHNN veà quaûn lyù, ñieàu haønh chính saùch tieàn teä-tín duïng: .92 4.2.3. Xaây döïng heä thoáng thanh tra, giaùm saùt caùc maët hoaït ñoäng ngaân haøng theo tieâu chuaån thoâng leä ngaân haøng quoác teá: 93 4.2.3.1. Phöông thöùc giaùm saùt töø xa: .93 4.2.3.2. Phöông thöùc thanh tra taïi choã: 94 4.2.3.3. Phöông phaùp thanh tra treân cô sôû ruûi ro: .94-96 4.2.3.4. Vaän duïng phöông phaùp ñaùnh giaù vaø xeáp loaïi caùc ngaân haøng thöông maïi theo CAMELS cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñoái vôùi NHTM Vieät Nam: .96-99 4.2.3.4. Coâng taùc ñaøo taïo thanh tra vieân: 99 4.2.4. Hoøan thieän heä thoáng cung caáp thoâng tin, phoøng ngöøa ruûi ro kòp thôøi chính xaùc cho caùc toå chöùc tín duïng: .99-100 4.2.5. Moät soá bieän phaùp ñeå ñaåy maïnh coâng taùc khoâng duøng tieàn maët: 100-101 4.2.6. Xaây döïng heä thoáng caùc chæ tieâu xeáp loaïi, ñaùnh giaù khaùch haøng thoáng nhaát cho caùc TCTD: .101 4.3. Veà phía Chính phuû: .102-103 4.4. Kieán nghò ñeà xuaát: .103 4.4.1. Ñoái vôùi NHTM: 104 4.4.2. Ñoái vôùi NHNN: 104-105 4.4.3. Ñoái vôùi Chính phuû. 105 KEÁT LUAÄN 6
7. DANH MUC CHÖÕ VIEÁT TAÉT NHTM Ngaân haøng thöông maïi NHTW Ngaân haøng trung öông NHNN VN Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam NHTM CP Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn NHTM NN Ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc NHCT VN Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam TCTD Toå chöùc tín duïng RRTD Ruûi ro tín duïng TTQT Thanh toùan quoác teá KTKSNB Kieåm tra kieåm soùat noäi boä P.QLNCVÑ Phoøng quaûn lyù nôï coù vaán ñeà P. KHCN Phoøng Khaùch haøng caù nhaân P.KH DN Phoøng Khaùch haøng doanh nghieäp WTO Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi ( Word Trade Organization) OECD Toå chöùc Hôïp taùc kinh teá phaùt trieån ( Organization of Economic Cooporation and Development) MDBs Ngaân haøng phaùt trieån ña phöông ( Multilateral development Banks) IADB Ngaân haøng phaùt trieån lieân Myõ ( Inter- American Development Bank) ADB Ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ ( Asian Development Bank) AfDB Ngaân haøng phaùt trieån Chaâu Phi ( Africa Development Bank) EBRD Ngaân haøng taùi thieát vaø phaùt trieån Chaâu AÂu ( Eupopean Bank for Reconstruction and Development) PSEs Personal sector Entities 7
8. DANH SAÙCH BAÛNG BIEÅU Baûng 1:Taêng tröôûng tín duïng caùc NHTM Baûng 2: Toác ñoä taêng tröôûng GDP giai đñoaïn 2001-2006 Baûng 3: Tieâu chuaån xeáp loaïi khaùch haøng cuûa S&P Baûng 4: Tieâu chuaån xeáp haïng cuûa Moody’s: Baûng 5: Baûng chaám ñieåm Khaùch haøng caù nhaân Baûng 6: Baûng trích laäp döï phoøng ruûi ro Baûng 7 : Thò phaàn huy ñoäng vaø cho vay caùc NHTM trong nöôùc vaø NH nöôùc ngoaøi Baûng 8 : Danh muïc voán phaùp ñònh cuûa caùc NHTM Baûng 9: Tình hình taêng voán ñieàu leä cuûa moät soá NHTM VN Baûng 10: Tình hình thöïc hieän ñeà aùn nôï toàn ñoïng ñeán 31/12/2005 Baûng 11: Voán chuû sôû höõu NHCT qua caùc naêm Baûng 12: Tæ leä cho vay treân toång taøi saûn coù Baûng 13: Xeáp loïai NHTM theo tieâu chí CAMELS Baûng14: Heä soá ruûi ro ñoái vôùi caùc khoaûn muïc taøi saûn Coù theo Hieäp öôùc Basle II. Baûng 15 : Heä soá ruûi ro caùc khoaûn phaûi ñoøi doanh nghieäp Baûng 16 : Heä soá ruûi ro ñoái vôùi moät soá khoaûn muïc ñaëc bieät Baûng 17 :Heä soá chuyeån ñoåi ñoái vôùi khoaûn muïc ngoaøi baûng caân ñoái keá toaùn Baûng 18: Heä soá ruûi ro cho caùc khoaûn muïc treân baûng caân ñoái taøi saûn theo Basle I Baûng 19 : Heä soá chuyeån ñoåi khoaûn muïc ngoaøi baûng caân ñoái taøi saûn theo Basle I Baûng 20: AÛnh höôûng cuûa phöông phaùp Basel II ñeán heä soá ruûi ro quy ñoåi Baûng 21 : Phöông phaùp chuaån tính ruûi ro thò tröôøng Baûng 22: Moâ hình ñaùnh giaù ruûi ro noäi boä Baûng 23: Tính möùc ñoä ruûi ro hoaït ñoäng theo phöông phaùp BIA Baûng 24: Caùc lónh vöïc hoaït ñoäng vaø heä soá töông ñöông Baûng 25: Phöông phaùp tính möùc ñoä ruûi ro hoïat ñoäng trong moät naêm Baûng 26: Phöông phaùp tính möùc ñoä ruûi ro hoïat ñoäng theo SA 8
9. DANH SAÙCH BIEÅU ÑOÀ & PHUÏ LUÏC Caùc bieåu ñoà veà hoïat ñoäng tín duïng NHCTVN Bieåu ñoà 1: Quy moâ voán chuû sôû höõu Bieåu ñoà 2: Heä soá CAR Bieåu ñoà 3: Dieãn bieán dö nôï tín duïng Bieåu ñoà 4: Dieãn bieán cho vay trung daøi haïn Bieåu ñoà 5: Dieãn bieán tyû troïng dö nôï khoâng coù ñaûm baûo baèng taøi saûn Bieåu ñoà 6: Dieãn bieán dö nôï cho vay DNNN Bieåu ñoà 7: Cô caáu dö nôï cho vay theo ñòa baøn Bieåu ñoà 8: Dieãn bieán nôï quaù haïn Bieåu ñoâ 9: Dieãn bieán nôï xaáu Bieåu ñoà 10 :Dö nôï theo loaïi hình kinh teá Phuï luïc: Phuï luïc 1: Tín hieäu caûnh baùo veà nhöõng khoaûn vay coù vaán ñeà vaø veà chính saùch cho vay keùm hieäu quaû Phuï luïc 2: Xem xeùt saùu yeáu toá cô baûn trong quaù trình xeùt duyeät cho vay Phuï luïc 3: Phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng Phuï luïc 4: Phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro thò tröôøng Phuï luïc 5: Phöông phaùp tính möùc ñoä ruûi ro hoïat ñoäng 9
10. ÑEÀ TAØI: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG THEO CHUAÅN MÖÏC VAØ THOÂNG LEÄ NGAÂN HAØNG QUOÁC TEÁ. PHAÀN MÔÛ ÑAÀU: Theo loä trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá töø nay ñeán naêm 2010, veà cô baûn Vieät Nam seõ môû cöûa kinh teá quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng, caùc haïn cheá ñoái vôùi Ngaân haøng nöôùc ngoaøi daàn ñöôïc thaùo dôõ, thò tröôøng taøi chính cuûa Vòeât Nam trôû thaønh moät phaàn thò tröôøng taøi chính cuûa khu vöïc vaø theá giôùi. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø töï do hoùa thöông maïi dòch vuï taøi chính laøm cho “saân chôi” cuûa caùc NHTM roäng hôn vaø “luaät chôi” môùi coâng baèng hôn. Vôùi xu höôùng hoäi nhaäp vaø toaøn caàu hoùa maïnh meõ naøy, kinh doanh ngaân haøng ñöôïc xem laø moät trong nhöõng lónh vöïc heát söùc nhaïy caûm, phaûi môû cöûa gaàn nhö hoaøn toaøn theo caùc cam keát trong Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät Nam – Hoaø Kyø, cam keát thöïc hieän loä trình hoäi nhaäp AFTA, cam keát gia nhaäp toå chöùc WTO. Trong ñieàu kieän ñoù caùc toå chöùc tín duïng Vieät Nam coù nhieàu thôøi cô ñeå phaùt trieån, nhöng ñoàng thôøi cuõng ñaët ra nhieàu thaùch thöùc lôùn, ñoù laø möùc ñoä caïnh tranh gay gaét giöõa caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc vaø vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi, hoaït ñoäng ngaân haøng deã bò toån thöông vaø taùc ñoäng bôûi thò tröôøng taøi chính theá giôùi luoân tieàm aån ruûi ro vaø ñe doïa hoaït ñoäng ngaân haøng. Do vaäy ñeå coù theå tham gia vaøo“saân chôi” chung vaø ñöùng vöõng trong ñieàu kieän caïnh tranh, beân caïnh vieäc nhanh choùng naâng cao naêng löïc taøi chính thoâng qua taêng voán ñieàu leä, ña daïng hoùa caùc loaïi hình ñaàu tö, ña daïng hoùa saûn phaåm dòch vuï ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa khaùch haøng, caùc NHTM phaûi tuaân thuû caùc chuaån möïc vaø thoâng leä ngaân haøng quoác teá trong hoaït ñoäng nghieäp vuï cuûa mình. Trong hoaït ñoäng kinh doanh, caùc NHTM phaûi ñoái maët nhieàu loaïi ruûi ro luoân ñe doaï an toaøn heä thoáng, nhaát laø hieän nay hieän nay, hoaït ñoäng tín duïng vaãn coøn laø nghieäp vuï mang laïi thu nhaäp chuû yeáu cho caùc NHTM ( hôn 70%/ toång thu nhaäp ngaân haøng), coù NHTM ñaàu tö tín duïng chieám treân 90% / toång ñaàu tö ngaân haøng, ñieàu naøy gaây tieàm aån ruûi ro raát lôùn cho hoaït ñoäng ngaân haøng. Vì vaäy coâng taùc quaûn trò ruûi ro noùi chung vaø ñaëc bieät laø quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä vaø chuaån möïc ngaân haøng quoác teá nhaèm baûo ñaûm an toaøn hoaït ñoäng, ngaên ngöøa höõu hieäu ruûi ro trôû thaønh yeâu caàu böùc xuùc ñoái vôùi caùc NHTM hieän nay. 10
11. Nhaän thöùc ñöôïc vai troø quan troïng cuûa coâng taùc quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, toâi choïn ñeà taøi nghieân cöùu “ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG THEO CHUAÅN MÖÏC VAØ THOÂNG LEÄ NGAÂN HAØNG QUOÁC TEÁ.” 1- LYÙ DO NGHIEÂN CÖU ÑEÀ TAØI: Ngaân haøng Thöông maïi laø nhöõng ñôn vò trung gian taøi chính, hoaït ñoäng ngaân haøng luoân ñoái maët vôùi nhieàu loaïi ruûi ro nhö ruûi ro tín duïng, ruûi ro thò tröôøng vaø ruûi ro hoaït ñoäng. Theo thoáng keâ vaø döï baùo cuûa nhöõng nhaø kinh teá theá giôùi, ruûi ro hoaït ñoäng coù theå chieám tôùi 30%/ toång ruûi ro cuûa ngaân haøng ( hieän nay laø 20%), ruûi ro tín duïng seõ giaûm töø 70% xuoáng coøn 40% ( phaàn coøn laïi laø caùc ruûi ro khaùc). Roõ raøng ruûi ro tín duïng ôû caùc ngaân haøng treân theá giôùi ngaøy caøng ñöôïc kieåm soaùt toát hôn, ruûi ro hoaït ñoäng ngaøy caøng kieåm soaùt khoù khaên hôn. Thöïc tieãn taïi Vieät Nam, trong ñieàu kieän hoäi nhaäp maëc duø caùc NHTM ñaõ coù nhieàu noã löïc ñeå caûi thieän cô caáu ñaàu tö, ña daïng hoùa saûn phaåm, giaûm tyû troïng ñaàu tö tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng nhaèm giaûm thieåu vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng, nhöng cho ñeán nay nhöõng caûi toå chæ môùi ôû böôùc ñaàu, hoaït ñoäng vaø thu nhaäp tín duïng vaãn coøn chieám tæ leä lôùn trong toång thu nhaäp ngaân haøng, nhaát laø ñoái vôùi caùc Ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc, laø nhöõng ngaân haøng chieám thò phaàn lôùn veà huy ñoäng voán vaø cho vay trong toång huy ñoäng voán vaø cho vay cuûa toaøn heä thoáng ngaân haøng. Nhöõng ruûi ro lôùn xaûy ra trong hoaït ñoäng tín duïng trong thôøi gian qua cho thaáy aûnh höôûng cuûa noù khoâng nhöõng tröïc tieáp ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa NHTM ñoù maø coøn coù taùc ñoäng daây chuyeàn ñeán hoaït ñoäng NHTM khaùc vaø aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá noùi chung, nhaát laø trong giai ñoaïn hoäi nhaäp. Vì vaäy, naâng cao hieäu quaû quaûn trò ruûi ro tín duïng theo chuaån möïc vaø thoâng leä ngaân haøng quoác teá trong giai ñoaïn hieän nay laø moät trong nhöõng giaûi phaùp quan troïng ñeå nhaän bieát, ño löôøng, kieåm soaùt vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù hieäu quaû, baûo ñaûm cho hoaït ñoäng ngaân haøng phaùt trieån an toaøn vaø beàn vöõng. 2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ TAØI: Ñeà taøi nhaèm vaøo caùc muïc tieâu sau: - Nghieân cöùu nhöõng taùc ñoäng WTO ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM Vieät Nam noùi chung vaø treân lónh vöïc tín duïng noùi rieâng, trong ñoù neâu roõ nhöõng thôøi cô thuaän lôïi cuõng nhö nhöõng thaùch thöùc vaø khoù khaên caùc NHTM Vieät Nam phaûi ñoái maët khi thöïc hieän nhöõng cam keát trong lónh vöïc ngaân haøng theo loä trình. - Ñi saâu nghieân cöùu taàm quan troïng cuûa coâng taùc quaûn trò ruûi ro, noäi dung quaûn trò ruûi ro tín duïng theo chuaån möïc vaø thoâng leä ngaân haøng theá giôùi hieän nay ñang aùp duïng, nghieân cöùu moät soá kinh nghieäm veà coâng taùc quaûn trò ruûi ro cuûa moät 11
12. soá ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa NHTM Vieät Nam. - Lieân heä thöïc traïng quaûn lyù ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM Vieät Nam trong ñoù nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam, qua ñoù ruùt ra nhöõng maët laøm toát vaø nhöõng maët coøn haïn cheá trong quaûn trò ruûi ro tín duïng. - Qua nhöõng nghieân cöùu treân, ñeà taøi ñeà xuùaât moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa caùc NHTM noùi chung vaø cuûa Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam, giuùp cho caùc NHTM xaây döïng ñöôïc moâ hình quaûn lyù ruûi ro tín duïng tích cöïc, thöïc hieän taêng cöôøng xaùc ñònh, ño löôøng vaø kieåm soaùt ruûi ro, goùp phaàn vaøo hieäu quaû hoaït ñoäng chung cuûa NHTM. 3. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Ñeà taøi nghieân cöùu chuû yeáu döïa vaøo döõ lieäu thoáng keâ caùc hoïat ñoäng cuûa caùc NHTM trong quaù khöù veà coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng, trong ñoù nghieân cöùu kyõ phaàn quaûn trò ruûi ro tín duïng vaø xem xeùt thöïc tieãn öùng duïng caùc bieän phaùp quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam, qua ñoù ruùt ra nhöõng maët laøm toát, nhöõng maët coøn haïn cheá vaø ñeà xuùaât moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng, baûo ñaûm hoïat ñoäng ngaân haøng phaùt trieån an toaøn, hieäu quaû. Ñeà taøi ñaõ söû duïng cac phöông phaùp nghieân cöùu sau: - Phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaát lòch söû. - Phöông phaùp phaân tích, toång hôïp, giaûi thích, so saùnh ñeå thu thaäp soá lieäu vaø phaân tích soá lieäu. - Nguoàn thu thaäp thoâng tin: töø noäi boä Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam, caùc Ngaân haøng Thöông Maïi Nhaø nöôùc vaø Coå phaàn, töø caùc toå chöùc khaùc nhö Ngaân haøng Nhaø nöôùc, trung taâm CIC, Vieän Kinh teá, taïp chí ngaân haøng, baùo chí, Internet 4. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU: - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø taäp trung nghieân cöùu veà nhöõng taùc ñoäng cuûa WTO treân lónh vöïc ngaân haøng noùi chung vaø hoïat ñoäng tín duïng noùi rieâng, phaân tích noäi dung vaø caùc tieâu chuaån quaûn lyù ruûi ro tín duïng theo thoâng leä ngaân haøng quoác teá cuõng nhö nhöõng kinh nghieäm caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng - Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam, nhöõng maët laøm toát vaø nhöõng haïn cheá trong vieäc öùng duïng caùc tieâu chuaån vaø chuaån möïc ngaân haøng quoác teá veà quaûn trò ruûi ro tín duïng . 12
13. 5- NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU: Noäi dung nghieân cöùu ñeà taøi goàm caùc phaàn: - Phaàn môû ñaàu: giôùi thieäu ñeà taøi vaø trình baøy nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán lyù do, muïc tieâu, phöông phaùp luaän, ñoái töôïng vaø phaïm vò nghieân cöùu. - Chöông 1: . Trình baøy nhöõng taùc ñoäng cuûa WTO ñoái vôùi hoïat ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi. - Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn lyù ruûi ro tín duïng theo chuaån möïc vaø thoâng leä Ngaân haøng quoác teá. - Chöông 3: Thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng trong heä thoáng Ngaân haøng Coâng thöông hieän nay. - Chöông 4: Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû quaûn trò tín duïng theo chuaån möïc vaø thoâng leä Ngaân haøng quoác teá trong nghieäp vuï tín duïng cuûa caùc NHTM noùi chung vaø Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam. - PHAÀN KEÁT LUAÄN Coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng môùi ñöôïc caùc NHTM quan taâm trong nhöõng naêm gaàn ñaây, töø khi Vieät Nam chuaån bò gia nhaäp WTO nhaèm taêng naêng löïc caïnh tranh vaø hieäu quaû cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân ñeå coù theå ñaït ñöôïc nhöõng chuaån möïc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä ngaân haøng quoác teá ñoøi hoûi caùc NHTM caàn phaûi tieáp tuïc nghieân cöùu vaø hoøan thieän moâ hình cuõng nhö phöông phaùp quaûn trò thích hôïp vôùi töøng quy moâ, khaû naêng caïnh tranh cuûa töøng ngaân haøng baûo ñaûm hieäu quaû cao nhaát trong coâng taùc ngaên ngöøa ruûi ro vaø baûo ñaûm an toøan chaát löôïng hoïat ñoäng tín duïng. Do ñeà taøi töông ñoái roäng vaø môùi, hôn nöõa thôøi gian nghieân cöùu vaø khaû naêng ngöôøi vieát coù haïn, neân noäi dung luaän vaên chaéc chaén khoâng traùnh khoûi thieáu soùt, kính mong nhaän ñöôïc söï chæ daãn cuûa Quùy Thaày Coâ ñeå luaän vaên ñöôïc hoøan thieän hôn. 13
14. CHÖÔNG 1 TAÙC ÑOÄNG CUÛA WTO ÑOÁI VÔÙI HOÏAT ÑOÄNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. TOÅNG QUAN VEÀ HEÄ THOÁNG CAÙC TCTD VIEÄT NAM TRÖÔÙC THEÀM HOÄI NHAÄP: 1.1.1. Heä thoáng caùc TCTD Vieät Nam: Tính ñeán 31/12/2006, heä thoáng caùc NHTM vaø Toå chöùc tín duïng Vieät Nam bao goàm 05 NHTM NN, 01 ngaân haøng chính saùch, 01 ngaân haøng phaùt trieån, 37 NHTMCP, chieám 63,9% toång soá NHTM hoaït ñoäng taïi Vòeât Nam. Nhöõng NHTM trong nöôùc hieän ñang naém giöõ khoaûng gaàn 90% thò phaàn ( caû tieàn göûi vaø cho vay), trong ñoù rieâng caùc NHTM Nhaø nöôùc chieám 70%. Phaàn caùc NH nöôùc ngoaøi ( hieän coù 5 ngaân haøng lieân doanh, 31 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, 46 vaên phoøng ñaïi dieän ngaân haøng nöôùc ngoaøi), chæ chieám 10% thò phaàn.Ngoaøi ra coøn 6 coâng ty taøi chính, 10 coâng ty cho thueâ taøi chính chæ chieám khoaûng 2% thò phaàn.Heä thoáng maïng löôùi NHTMVN coù maïng löôùi chi nhaùnh roäng khaép taïi caùc tænh , thaønh trong caû nöôùc, ñaây laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå caùc ngaân haøng taêng cöôøng khaû naêng huy ñoäng voán vaø môû roäng tín duïng taïi caùc khu vöïc tieàm naêng. 1.1.2- Keát quaû ñaït ñöôïc trong quaù trình ñoåi môi ñeå chuaån bò hoäi nhaäp quoác teá cuûa caùc TCTD trong nöôùc: 1.1.2.1.Ñoåi môùi veà toå chöùc vaø quaûn lyù: Vôùi vieäc thöïc hieän 2 Ñeà aùn ñaõ ñöôïc Chính phuû pheâ duyeät veà chaán chænh, cuûng coá saép xeáp laïi caùc NHTM coå phaàn (töø naêm 1988) vaø cô caáu laïi NHTM Nhaø nöôùc (töø naêm 2001), caùc TCTD ñaõ naâng cao naêng löïc quaûn trò, ñieàu haønh cuûa mình, theå hieän qua caùc maët sau: - Töøng böôùc cô caáu laïi toå chöùc töø truï sôû chính ñeán caùc chi nhaùnh theo moâ hình ngaân haøng hieän ñaïi, höôùng tôùi taêng cöôøng moái quan heä giöõa caùc boä phaän quaûn lyù vaø boä phaän ñieàu haønh, phaân ñònh caùc phoøng, ban theo ñoái töôïng khaùch haøng, keát hôïp theo saûn phaåm dòch vuï, naâng cao hieäu quaû quaûn lyù. - Töøng böôùc aùp duïng phöông thöùc quaûn trò ngaân haøng hieän ñaïi theo thoâng leä quoác teá nhö: xaây döïng chieán löôïc kinh doanh, Soå tay tín duïng; hoøan thieän heä thoáng kieåm tra , kieåm soùat noäi boä; quaûn lyù taøi saûn Nôï- Coù , quaûn trò ruûi ro; thöïc hieän kieåm toùan theo chuaån möïc quoác teá. 1.1.2.2.Taêng naêng löïc taøi chính: Caùc TCTD ñaõ xöû lyù ñöôïc phaàn lôùn caùc khoûan nôï toàn ñoïng ( tính töø cuoái naêm 2000 veà tröôùc), ñoàng thôøi naâng cao chaát löôïng tín duïng ñeå laønh maïnh hoùa 14
15. tình hình taøi chính cuûa mình ( baèng caùc bieän phaùp : trình chính phuû cho xoùa moät phaàn nôï vay theo chæ ñònh cuûa chính phuû, trích laäp döï phoøng ruûi ro ñeå buø ñaép , thaønh laäp coâng ty mua baùn nôï ñeå xöû lyù nôï xaáu ) Sau moät thôøi gian, nôï xaáu cuûa caùc TCTD ñaõ giaûm töø 14% naêm 1997 xuoáng coøn 2,8% naêm 2004 ( theo tieâu chuaån phaân loïai nôï cuõ). Caùc TCTD ñaõ tích cöïc taêng voán ñieàu leä. Tính ñeán 31/12/2006, toång soá voán ñieàu leä cuûa caùc TCTD nhö sau: caùc NHTM Nhaø nöôùc laø 19.302,6 tyû ñoàng; taêng 387 tyû (2%) so vôùi naêm 2005; caùc NHTM Coå phaàn ñaït 18.838,488 tyû ñoàng, taêng 9.280,33 tyû ñoàng ( 97%) ; caùc Coâng ty Taøi chính ñaït 2.330 tyû ñoàng, taêng 1.625 tyû ñoàng (230,5%. Ngoøai ra, 3 NHTM CP ñaõ ñöôïc nieâm yeát coå phieáu vaø 2 NHTM Nhaø nöôùc ñaõ ñöôïc nieâm yeát traùi phieáu treân thò tröøôøng chöùng khoùan. 1.1.2.3.Hieän ñaïi hoùa coâng ngheä: Heä thoáng ngaân haøng ñaõ vaø ñang tích cöïc hieän ñaïi hoùa coâng ngheä . Döï aùn hieän ñaïi hoùa ngaân haøng vaø heä thoáng thanh toùan ngaân haøng ( do ngaân haøng theá giôùi taøi trôï, vôùi toång soá voán vay 151 trieäu USD) ñaõ ñöôïc trieån khai töø naêm 1999 vaø hoøan thaønh giai ñoaïn 1 vaøo naêm 2004. Giai ñoïan 2 cuûa döï aùn ñöôïc trieån khai naêm 2005-2010. Caùc ngaân haøng ñaõ ñaàu tö naâng caáp kyõ thuaät vôùi trang thieát bò hieän ñaïi vaø xaây döïng phaàn meàm cho hoaït ñoäng thanh toùan cho toøan heä thoáng, baûo ñaûm phuïc vuï khaùch haøng nhanh choùng vaø chính xaùc. Heä thoáng thanh toùan ñieän töû lieân ngaân haøng ñöôïc môû roäng vôùi 65 ngaân haøng thaønh vieân vaø 207 chi nhaùnh tham gia, moãi ngaøy thöïc hieän khoûang 12.000 - 13.000 giao dòch, vôùi giaù trò giao dòch bình quaân khoûan 8.000 tyû ñoàng / ngaøy. Caùc TCTD ñaõ raát chuù troïng phaùt trieån öùng duïng coâng ngheä hieän ñaïi vaøo hoïat ñoäng cuûa mình. Nhieàu ngaân haøng ñaõ xaây döïng maïng ñieän töû tröïc tuyeán trong noäi boä heä thoáng ñeå phuïc vuï quaûn lyù taäp trung vaø giao dòch tröïc tuyeán, phaùt trieån theâm nhieàu saûn phaåm , tieän ích döïa treân neàn taûng coâng ngheä cao nhö theû ngaân haøng, dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ( homebanking, Internet banking ), heä thoáng giao dòch töï ñoäng ATM ( tính ñeán cuoái naêm 2006, toång soá theû ngaân haøng ñaït 3,5 trieäu theû vôùi gaàn 60 thöông hieäu, 17 ngaân haøng phaùt haønh vaø 20 ngaân haøng laø ñaïi lyù thanh toùan. Toång soá maùy ATM cuûa caùc ngaân haøng coù khoûang 2.544 maùy vaø 17.000 thieát bò ngoïai vi). Vieäc lieân keát “ keát noái”, “hoøa maïng” giöõa caùc ngaân haøng trong thanh toùan vaø söû duïng maùy ATM ñaõ vaø ñang ñöôïc tieán haønh. Söï phong phuù ña daïng cuûa caùc loïai hình dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñaõ vaø ñang phuïc vuï coù hieäu quaû nhu caàu ngaøy caøng taêng cao ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vaø daân cö, goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa neàn kinh teá nöôùc ta. 1.1.2.4.Taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo: 15
16. Caùc TCTD raát chuù troïng coâng taùc ñaøo taïo. 4 NHTMNN vaø moät soá NHTMCP ñaõ thaønh laäp Trung taân Ñaøo taïo rieâng cuûa mình. Haøng nghìn CBCNV ñaõ ñöôïc ñaøo taïo ngaén haïn vaø daøi haïn veà quaûn lyù, nghieäp vuï trong vaø ngoøai nöôùc. 1.1.2.5. Taêng cöôøng naêng löïc hoïat ñoäng khaû naêng caïnh tranh vaø hieäu quaû kinh doanh: Quy moâ vaø thò tröôøng hoïat ñoäng cuûa caùc TCTD ngaøy caøng khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng, theå hieän qua caùc chæ tieâu sau: Baûng 1: taêng tröôûng tín duïng caùc NHTM (%) Chæ tieâu 2002 2003 2004 2005 1- Taêng tröôûng dö nôï CV neàn KT 30,39 27,96 26,24 22,50 2- Taêng tröôûng huy ñoäng voán 22,72 24,07 21,92 22,10 3- Nôï xaáu/Toång dö nôï 4,96 4,80 2,84 3,85 4- Tyû troïng VHÑ trung daøi haïn/ Toång nguoàn 30,70 28,10 29,40 30,20 voán 5- Tyû troïng dö nôï trung daøi haïn/ Toång dö nôï 41 43,50 42,70 44,50 (Nguoàn: NHNN – taøi lieäu taäp huaán trieån khai Ñeà aùn phaùt trieån ngaønh Ngaân haøng Vieät Nam ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng ñeán 2020) Treân thò tröôøng tieàn teä, caùc TCTD trong nöôùc chieám vò trí chuû löïc (80%). - Tín duïng ngaân haøng goùp phaàn quan troïng trong phaùt trieån noâng nghieäp, kinh teá noâng thoân vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo. - Chaát löôïng tín duïngñöôïc caûi thieän thoâng qua vieäc aùp duïng caùc giaûi phaùp taêng cöôøng naêng löïc töï kieåm soùat vaø thanh tra giaùm saùt cuûa NHNN. - Caùc TCTD ñaõ chuyeån dòch cô caáu söû duïng voán theo höôùng : taêng tyû troïng hoïat ñoäng ñaàu tö vaø dòch vuï, ña daïng hoùa cô caáu huy ñoäng voán vaø söû duïng voán, tieán haønh kinh doanh ña naêng vaø ña daïng hoùa saûn phaåm dòch vuï. - Phaàn lôùn caùc TCTD ñaõ chuyeån sang hoïat ñoäng theo cô cheá thò tröôøng, töøng böôùc aùp duïng caùc nguyeân taéc vaø chuaån möïc quoác teá veà kinh doanh vaø quaûn trò. - Caùc NHTMNN ñang tieán haønh ñeà aùn coå phaàn hoùa, tröôùc maét laø 2 ngaân haøng laø Ngaân haøng Ngoïai thöông Vieät Nam vaø Ngaân haøng Phaùt trieån Nhaø Ñoàng Baèng Soâng Cöûu long, 3 ngaân haøng coøn laïi laø Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam, Ngaân haøng Ñaàu tö & Phaùt trieån VN, Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân cuõng ñaõ ñöôïc chính phuû chaáp thuaän veà chuû tröông. 05 NHTMCP noâng thoân ñöôïc chuyeån ñoåi moâ hình kinh doanh thaønh NHTMCP ñoâ thò. Beân caïnh ñoù caùc 16
17. ngaân haøng cuõng ra söùc môû roäng maïng löôùi chi nhaùnh, ñieåm giao dòch khaép caùc tænh , thaønh phoá trong caû nöôùc. 1.2. NHÖÕNG CAM KEÁT CHUÛ YEÁU VEÀ LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG KHI VIEÄT NAM GIA NHAÄP TOÅ CHÖÙC THÖÔNG MAÏI THEÁ GIÔÙI ( WTO): Trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá, Vieät Nam phaûi thöïc hieän nhöõng cam keát, trong ñoù coù cam keát veà lónh vöïc taøi chính- ngaân haøng ñöôïc quy ñònh taïi caùc Hieäp ñònh thöông maïi Vieät- Myõ , Hieäp ñònh khung veà thöông maïi dòch vuï ASEAN, Hieäp ñònh WTO Moät soá noäi dung chuû yeáu trong lónh vöïc ngaân haøng khi Vieät Nam gia nhaäp WTO ñöôïc toùm taét nhö sau: 1.2.1. Veà loaïi hình toå chöùc: Caùc TCTD nöôùc ngoøai ñöôïc thieát laäp hieän dieän thöông maïi taïi Vieät Nam döôùi caùc hình thöùc nhö vaên phoøng ñaïi dieän, chi nhaùnh NH nöôùc ngoøai, ngaân haøng lieân doanh, ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoøai, coâng ty taøi chính lieân doanh vaø 100% voán nöôùc ngoøai, coâng ty cho thueâ taøi chính lieân doanh vaø 100% voán nöôùc ngoøai. Keå töø 01/4/2007, NH nöôùc ngoøai ñöôïc pheùp thaønh laäp taïi Vieät Nam. 1.2.2. Veà loaïi hình dòch vuï: Caùc TCTD nöôùc ngoøai hoïat ñoäng taïi Vieät Nam ñöôïc pheùp cung öùng haàu heát caùc loaïi hình dòch vuï NH theo moâ taû trong phuï luïc veà dòch vuï taøi chính NH keøm theo GATS nhö cho vay, nhaän tieàn göûi, cho thueâ taøi chính, kinh doanh ngoïai teä, caùc coâng cuï thò tröôøng tieàn teä, caùc coâng cuï phaùi sinh, moâi giôùi tieàn teä, quaûn lyù taøi saûn, cung caáp dòch vuï thanh toùan, tö vaán vaø thoâng tin taøi chính. Caùc chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi ñöôïc nhaän tieàn göûi VND khoâng giôùi haïn töø caùc phaùp nhaân. Vieäc huy ñoäng tieàn göûi VND töø caùc theå nhaân Vieät Nam seõ ñöôïc nôùi loûng trong voøng 5 naêm theo loä trình sau: Ngaøy 1 thaùng 1 naêm 2007: 650% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp Ngaøy 1 thaùng 1 naêm 2008: 850% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp Ngaøy 1 thaùng 1 naêm 2009: 900% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp Ngaøy 1 thaùng 1 naêm 2010: 1000% voán phaùp ñònh ñöôïc caáp Ngaøy 1 thaùng 1 naêm 2011: Ñoái xöû quoác gia ñaày ñuû. Chi nhaùnh NH nöôùc ngoøai khoâng ñöôïc pheùp môû caùc ñieåm giao dòch ngoøai truï sôû chi nhaùnh, nhöng ñöôïc giaønh ñoái xöû quoác gia vaø ñoái xöû toái hueä quoác ñaày ñuû trong vieäc thieát laäp vaø vaän haønh hoïat ñoäng caùc maùy ruùt tieàn töï ñoäng. Caùc TCTD nöôùc ngoøai seõ ñöôïc pheùp phaùt haønh theû tín duïng treân cô sôû ñoái xöû quoác gia keå töø khi vieät Nam gia nhaäp WTO. 1.2.3. Veà maïng löôùi giao dòch: 17
18. Moät NHTM nöôùc ngoøai coù theå ñoàng thôøi môû moät NH con vaø caùc chi nhaùnh hoïat ñoäng taïi Vieät Nam; Caùc ñieàu kieän caáp pheùp ñoái vôùi NH 100% voán nöôùc ngoøai seõ döïa treân quy ñònh an toøan vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhö tyû leä an toøan voán, khaû naêng thanh toùan vaø quaûn trò doanh nghieäp. Ngoøai ra , caùc tieâu chí ñoái vôùi chi nhaùnh vaø NH 100% voán nöôùc ngoaøi seõ ñöôïc aùp duïng treân cô cheá quaûn lyù ñoái vôùi chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi, bao goàm yeâu caàu veà voán toái thieåu, theo thoâng leä quoác teá ñaõ ñöôïc chaáp nhaän chung. 1.2.4. Quy ñònh veà tyû leä goùp voán: Caùc NH nöôùc ngoøai coù theå tham gia goùp voán lieân doanh vôùi ñoái taùc Vieät Nam vôùi tyû leä goùp voán khoâng vöôït quaù 50% voán ñieàu leä cuûa NH lieân doanh. Toång möùc goùp voán mua coå phaàn cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi taïi töøng ngaân haøng thöông maïi coå phaàn cuûa Vieät Nam khoâng ñöôïc vöôït quaù 30% voán ñieàu leä cuûa NH ñoù, tröø khi phaùp luaät Vieät Nam coù qui ñònh khaùc hoaëc ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa cô quan coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam. 1.2.5. Quy ñònh veà naêng löïc taøi chính: Ñeå thu huùt caùc NH lôùn, uy tín vaøo hoaït ñoäng taïi thò tröôøng Vieät Nam, trong cam keát ñaõ ñöa ra yeâu caàu veà toång taøi saûn coù ñoái vôùi TCTD nöôùc ngoaøi muoán thaønh laäp hieän dieän thöông maïi taïi Vieät Nam ( cam keát naøy cuõng ñaõ ñöôïc theå cheá hoùa trong nghò ñònh 22 ban haønh ngaøy 28/02/2006), cuï theå ñeå môû moät chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam NH meï phaûi coù toång taøi saûn treân 20 tyû dollars Myõ vaøo cuoái naêm tröôùc thôøi ñieåm xin môû chi nhaùnh; möùc yeâu caàu toång taøi saûn coù ñoái vôùi vieäc thaønh laäp NH lieân doanh hoaëc NH con 100% voán nöôùc ngoaøi laø treân 10 tyû dollars Myõ; ñoái vôùi vieäc thaønh laäp coâng ty taøi chính 100% voán nöôùc ngoaøi, coâng ty taøi chính lieân doanh, coâng ty cho thueâ taøi chính 100% voán nöôùc ngoaøi, coâng ty taøi chính lieân doanh, caùc TCTD nöôùc ngoaøi phaûi coù toång taøi saûn treân 10 tyû USD vaøo cuoái naêm tröôùc xin pheùp. 1.3. TAÙC ÑOÄNG CUÛA VIEÄC GIA NHAÄP TOÅ CHÖÙC THÖÔNG MAÏI THEÁ GIÔÙI TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG . Ngaøy 7/11/2006 , Vieät Nam ñaõ chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa WTO. Ñoái vôùi ngaønh ngaân haøng söï kieän Vieät Nam gia nhaäp WTO coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng trong boái caûnh Ñeà aùn Phaùt trieån ngaønh Ngaân haøng Vieät Nam ñeán 2010 vaø ñònh höôùng ñeán naêm 2020 ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 112/2006/QÑ-TTg ngaøy 24/5/2006 vaø ñang trong giai ñoaïn trieån khai thöïc hieän vôùi muïc tieâu quan troïng laø xaây döïng moät heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam hieän ñaïi, phaùt trieån beàn vöõng vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Söï kieän gia nhaäp WTO ñaõ ñem ñeán söï thay ñoåi quan troïng veà moâi tröôøng kinh doanh ngaân haøng cuõng nhö caáu truùc ngaønh ngaân haøng. Ñieàu quan troïng hôn, WTO nhö laø ñoäng löïc thuùc ñaåy caûi caùch beân trong caû giaùc ñoä vó moâ ( cô cheá, chính saùch quaûn lyù, khung phaùp lyù) vaø giaùc ñoä vi moâ theo ñònh höôùng thò tröôøng. 18
19. Caùc cam keát trong khuoân khoå WTO cho thaáy loä trình môû cöûa ngaønh NH nhanh hôn vaø ñeán naêm 2010, veà cô baûn môû cöûa hoøan toøan. So vôùi nhieàu thaønh vieân WTO môùi ñöôïc keát naïp gaàn ñaây möùc ñoä cam keát môû cöûa heä thoáng NHVN töông ñoái cao. Moät soá taùc ñoäng quan troïng coù theå xaûy ra ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø WTO laø: 1.3.1. Taùc ñoäng WTO ñoái vôùi caùc TCTD: Taùc ñoäng WTO trong lónh vöïc ngaân haøng ñöôïc theå hieän roõ neùt thoâng qua vieäc phaân tích caùc ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, nhöõng cô hoäi cuõng nhö thaùch thöùc (SWOT) cuûa NHTMVN so vôiù Ngaân nöôùc ngoøai treân nhieàu maët nhö sau: 1.3.1.1- ÑIEÅM MAÏNH: - Caùc NHTMVN ñang chieám öu theá trong vieäc naém giöõ thò phaàn tieàn göûi trong nöôùc. Ñaëc bieät laø caùc NHTM Nhaø nöôùc naém giöõ treân 70% löôïng tieàn göûi coù kyø haïn treân 1 naêm cuûa daân cö, taïo nguoàn voán töông ñoái oån ñònh cho hoïat ñoäng tín duïng vaø caùc nghieäp vuï NH khaùc vaø khoûang 80% tieàn göûi khaùch haøng laø toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân, taïo thaønh nguoàn voán reõ , coù khaû naêng caïnh tranh veà laõi suaát. - Caùc NHTMVN coù heä thoáng maïng löôùi caùc chi nhaùnh, phoøng giao dòch roäng khaép caû nöôùc, khoâng bò giôùi haïn veà caùc loïai hình huy ñoäng vaø soá löôïng tieàn göûi ñöôïc nhaän, taïo thaønh heä thoáng huy ñoäng thuaän tieän vaø roäng lôùn. - Veà ñaàu tö tín duïng, caùc NHTMVN chieám moät thò phaàn khaù lôùn khoûang treân 80%, trong ñoù caùc NHTM Nhaø nöôùc chieám treân 70% thò phaàn tín duïng vaø chuû yeáu laø khaùch haøng trong nöôùc. - Caùc NHTMVN coù söï hieåu bieát saâu saéc veà vaên hoùa – xaõ hoäi, taâm lyù, phong tuïc taäp quaùn , thu nhaäp cuûa khaùch haøng neân coù söï am hieåu thò tröôøng trong nöôùc nhieàu hôn caùc NH nöôùc ngoøai. Ñieàu naøy cho pheùp caùc NHTMVN naém baét nhanh nhöõng nhu caàu, thò hieáu cuûa khaùch haøng, töø ñoù nhanh choùng taïo ra nhöõng saûn phaåm, dòch vuï ña daïng thoõa maõn toát nhaát nhu caàu khaùch haøng, tìm kieám vaø xaùc ñònh thò tröôøng muïc tieâu phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaø ñaëc ñieåm kinh doanh cuûa mình. Nhaát laø caùc NHTMCP hieän nay raát naêng ñoäng , nhaïy beùn ñoái vôùi lónh vöïc phaùt trieån caùc saûn phaåm dòch vuï phuïc vuï khaùch haøng nhö theû ATM, theû thanh toùan quoác teá - Uy tín, thöông hieäu cuûa caùc NHTM ngaøy caøng ñöôïc cuõng coá vaø phaùt trieån, nhaát laø caùc NHTM Nhaø nöôùc laø nhöõng NH coù beà daøy hoïat ñoäng laâu naêm, neân ñaõ taïo ñöôïc söï tín nhieäm cuûa khaùch haøng; caùc NHTM CP ñang ra söùc cuûng coá vaø khoâng ngöøng môû roäng taêng daàn thò phaàn treân thò tröôøng taøi chính- tieàn teä. - Chöông trình hieän ñaïi hoùa ngaân haøng ñaõ ñöôïc thöïc hieän haàu heát ôû caùc NHTMVN taïo khaû naêng phuïc vuï khaùch haøng toát nhaát baèng caùc tieän ích cuõng nhö 19
20. giaù trò gia taêng cuûa caùc saûn phaåm, dòch vuï NH Ngoøai ra coøn taïo cô hoäi cho caùc ngaân haøng tieáp caän caùc nguoàn voán nöôùc ngoøai. - Boä maùy quaûn trò, kieåm soùat vaø ñieàu haønh cuûa caùc NHTM ñi vaøo oån ñònh vaø ñöôïc naâng cao veà maët trình ñoä, nhaát laø ñoái vôùi caùc NHTMCP vôùi boä maùy quaûn trò goïn nheï, raát naêng ñoäng, nhanh nhaïy vôùi söï bieán ñoäng cuûa thò tröôøng, coù yù thöùc caïnh tranh raát lôùn. - Chính saùch phaùt trieån, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cuûa caùc NHTM VN ngaøy caøng ñöôïc chuù troïng ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa ngaønh NH trong giai ñoaïn hoäi nhaäp nhö tinh thoâng nghieäp vuï, gæoi ngoïai ngöõ, söû duïng thaønh thaïo caùc öùng duïng coâng ngheä NH hieän ñaïi, taïo ñieàu kieän phuïc vuï khaùch haøng toát hôn. 1.3.1.2. ÑIEÅM YEÁU : Beân caïnh ñieåm maïnh caùc NHTMVN cuõng toàn taïi khoâng ít ñieåm yeáu, ñoù laø: - Voán ñieàu leä cuûa caùc NHTM VN coøn quaù nhoû so vôùi caùc NH nöôùc ngoøai maëc duø trong thôøi gian gaàn ñaây, haàu heát caùc NHTMVN ñaõ coù nhieàu noã löïc trong vieäc taêng voán ñieàu leä ñeå baûo ñaûm tæ leä an toøan theo thoâng leä quoác teá (8%), nhöng hieän nay caùc NHTM Nhaø nöôùc môùi chæ ñaït tæ leä an toøan voán bình quaân vaøo khoûang 6%. Trong khi ñoù voán ñieàu leä cuûa caùc NHTMCP taêng leân maïnh meõ trong ñoù coù söï tham gia cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai thoâng qua hoïat ñoäng lieân doanh, naém giöõ coå phieáu khieán qui moâ cuûa töøng TCTD vaø toaøn ngaønh NH taêng leân nhanh choùng. Tuy nhieân, hieän nay voán ñieàu leä cuûa caùc NHTM VN coøn raát nhoû beù so vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. - Thu nhaäp töø hoïat ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM VN coøn chieám tæ leä khaù cao trong toång thu nhaäp NH ( hôn 80%), gaây tieàm aån ruûi ro trong hoïat ñoäng NH, nhaát laø caùc NHTM Nhaø nöôùc coù tæ leä nôï xaáu cao do taäp trung phaàn lôùn cho vay caùc DNNN laøm aên keùm hieäu quaû. Hieän nay caùc NHTMVN ñang coá gaéng caûi thieän cô caáu taêng tæ leä thu nhaäp töø caùc saûn phaåm dòch vuï, tuy nhieân do môùi ôû böôùc ñaàu neân tæ leä thu dòch vuï chöa cao. Rieâng moät soá NHTMCP hieän nay ñaõ ñaït ñöôïc keát quaû thu dòch vuï khaù toát nhö NH AÙ Chaâu, NH Ñoâng AÙ. - Caùc saûn phaåm dòch vuï cuûa caùc NHTMVN maëc duø coù nhieàu tieán boä trong thôøi gian gaàn ñaây tuy nhieân so vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai saûn phaåm chöa ña daïng, chaát löôïng söû duïng vaø tieän ích saûn phaåm chöa cao. Theo thoáng keâ, ôû Vieät Nam hieän nay heä thoáng NHTM cung caáp khoûang 400 dòch vuï trong khi ñoù caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai coÙ soá löôïng dòch vuï leân ñeán 6.000 nghieäp vuï kinh doanh khaùc nhau trong lónh vöïc tieàn teä, thanh toùan , tín duïng, thanh toùan quoác teá, theû , tö vaán ñaàu tö vôùi tæ leä thu dòch vuï ñaït töø 40-50% trong toång thu nhaäp. Trong khi ñoù, caùc TCTD trong nöôùc tyû leä naøy chæ ñaït töø 10-20%. - Vieäc thöïc hieän chöông trình hieän ñaïi hoùa cuûa caùc NHTMVN chöa ñoàng ñeàu neân söï phoái keát hôïp trong vieäc phaùt trieån caùc saûn phaåm dòch vuï chöa thuaän 20
21. lôïi, chöa taïo ñöôïc nhieàu tieän ích cho khaùch haøng nhö keát noái söû duïng theû giöõa caùc NH. Trong khi ñoù caùc Ngaân haøng nöôùc ngoøai coù öu theá hôn haún veà coâng ngheä hieän ñaïi, trình ñoä quaûn lyù tieân tieán , khaû naêng tieáp caän thò tröôøng toát. Haàu heát caùc Ngaân haøng nöôùc ngoøai coù maët taïi Vieät Nam ñeàu töø nhöõng quoác gia coù neàn kinh teá phaùt trieån laâu ñôøi, khoa hoïc coâng ngheä ñang tieán ñeán ñænh cao. - Boä maùy quaûn lyù khaù coàng keành cuûa caùc NHTM Nhaø nöôùc laøm maát tính nhanh nhaïy, thôøi cô cuõng nhö phuïc vuï khaùch haøng kòp thôøi. Chính saùch ñaøo taïo, tieàn löông cuûa caùc NHTM nhaø nöôùc chöa phuø hôïp daãn ñeán tình traïng lao ñoäng khoâng oån ñònh, coù söï dòch chuyeån lao ñoäng töø NHTM Nhaø nöôùc sang NHTMCP vaø NH nöôùc ngoøai. - Trình ñoä caùn boä coøn nhieàu baát caäp, caùc caùn boä quaûn trò ñieàu haønh hieän nay coøn yeáu vaø thieáu kinh nghieäm, thieáu taàm nhìn chieán löôïc cho söï phaùt trieån laâu daøi vaø beàn vöõng. Ñoäi nguõ caùn boä cuûa TCTD Vieät Nam khaù ñoâng nhöng trình ñoä nghieäp vuï chöa ñaùp öùng yeâu caàu trong quaù trình hoäi nhaäp. Trong khi ñoù cô cheá ñaøo taïo, tuyeån duïng caùn boä, cheá ñoä ñaõi ngoä caùn boä, cô cheá ñeà baït vaø söû duïng caùn boä, cheá ñoä tieàn löông chöa cuï theå vaø hôïp lyù, ñaëc bieät laø ñoái vôùi NHTM Nhaø nöôùc. Khaû naêng giaùm saùt vaø kieåm soùat noäi boä, khaû naêng quaûn trò ruûi ro cuûa caùc NHTM coøn yeáu keùm neân chöa phaùt hieän kòp thôøi caùc vuï vieäc sai phaïm daãn ñeán haäu quaû nghieâm troïng. - Thuï tuïc, hoà sô giaûi quyeát cuûa caùc NHTM Nhaø nöôùc khaù phöùc taïp, thuû tuïc keùo daøi ñoâi khi khoâng phuïc vuï khaùch haøng kòp thôøi. Coâng taùc chaêm soùc khaùch haøng chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. - Söï lieân keát, phoái hôïp giöõa caùc NHTM VN trong vieäc phaùt huy hieäu quaû cuûa toøan heä thoáng cuõng coøn haïn cheá aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHTMVN. - Heä thoáng maïng löôùi caùc NH ñaïi lyù cuûa moät soá NHTM CP nhoû ôû nöôùc ngoøai coøn ít neân vieäc phaùt trieån caùc dòch vuï thanh toùan quoác teá coøn haïn cheá vaø chöa ña daïng ñoái vôùi caùc nghieäp vuï môùi. 1.3.1.3. CÔ HOÄI: - Hoäi nhaäp quoác teá taïo ra cô hoäi môû cöûa, giao löu caùc quan heä tín duïng, tieàn teä vaø caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng khaùc cuõng nhö vieäc dôõ boû nhöõng raøo caûn veà hoaït ñoäng ngaân haøng trong neàn kinh teá vôùi coäng ñoàng taøi chính quoác teá. Môû roäng thò tröôøng taøi chính trong nöôùc, khu vöïc vaø treân theá giôùi, taïo ñieàu kieän ñeå phaùt huy toái ña noäi löïc nhaèm khoâng ngöøng naâng cao söùc maïnh cuûa heä thoáng NHTMVN. - Taêng cöôøng khaû naêng veà trao ñoåi, hôïp taùc, tranh thuû caùc nguoàn voán vay, taøi trôï treân lónh vöïc ngaân haøng, tieáp caän nhanh hôn vôùi coâng ngheä tieân tieán , hoïc taäp kinh nghieäm quaûn lyù hieän ñaïi. 21
22. - Hoäi nhaäp quoác teá trong hoaït ñoäng ngaân haøng seõ taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi vaø caûi caùch ngaân haøng ñöôïc nhanh choùng vaø toaøn dieän hôn veà taát caû caùc maët hoaït ñoäng töø ñieàu haønh quaûn trò, voán, cô caáu ñaàu tö , coâng ngheä kyõ thuaät , caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng theo xu höôùng môû roäng , nôùi loûng caùc haïn cheá, tieán tôùi môû cöûa vaø töï do hoùa caùc giao dòch phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc vaø quy ñònh cuûa caùc Toå chöùc thöông maïi Quoác teá, qua ñoù goùp phaàn naâng cao uy tín vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam, vöøa ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, vöøa tieán tôùi hình thaønh caùc Ngaân haøng Vieät Nam taàm côõ quoác teá. - Môû cöûa hoäi nhaäp quoác teá veà ngaân haøng laø cô sôû tieàn ñeà quan troïng cho vieäc môû cöûa hoäi nhaäp quoác teá veà thöông maïi vaø dòch vuï, ñaàu tö vaø caùc loaïi hình dòch vuï khaùc. Noù cuõng taïo ñieàu kieän thu huùt nguoàn voán ñaàu tö töøø nöôùc ngoaøi vaøo thò tröôøng Vieät Nam cuõng nhö khôi taêng nguoàn voán tieàm taøng trong nöôùc vaø taïo ñieàu kieän cho caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam cuõng nhö caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Khi caùc Ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñöôïc töï do tham gia vaøo thò tröôøng ngaân haøng trong nöôùc thì caùc hoaït ñoäng dòch vuï, taøi chính ngaân haøng seõ ñöôïc trao ñoåi döïa treân lôïi theá so saùnh, taïo ñieàu kieän caûi thieän vaø naâng cao chaát löôïng, giaù caû vaø cung öùng caùc dòch vuï ngaân haøng ngaøy moät toát hôn, ña daïng hôn. - Môû cöûa hoäi nhaäp quoác teá treân lónh vöïc Ngaân haøng ñoøi hoûi caùc ngaân haøng Vieät Nam phaûi aùp duïng vaø tuaân thuû caùc chuaån möïc quoác teá trong hoaït ñoäng cuûa mình, naâng cao tính minh baïch vaø hieäu quaû trong toaøn heä thoáng, qua ñoù goùp phaàn quan troïng vaøo oån ñònh neàn kinh teá vó moâ. - Hoäi nhaäp quoác teá seõ thöùc ñaåy theå cheá, hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät vaø naêng löïc cuûa caùc cô quan quaûn lyù taøi chính. NHNN seõ coù nhöõng caûi caùch to lôùn ñoái vôùi chính saùch tieàn teä vaø heä thoáng giaùm saùt ngaân haøng theo höôùng phuø hôïp vôùi xu höôùng töï do hoùa taøi chính vaø môû cöûa heä thoáng ngaân haøng nhö töï do hoùa laõi suaát, nôùi loûng kieåm soaùt tyû giaù vaø caùc bieän phaùp quaûn lyù ngoaïi hoái, töï do hoùa taøi khoaûn vaõng lai, caûi caùch heä thoáng thanh tra- giaùm saùt ngaân haøng theo chuaån möïc quoác teá. ( Basel) 1.3.1.4. THAÙCH THÖÙC: * Ñoái vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc: - Heä thoáng phaùp luaät NH coøn thieáu, chöa ñoàng boä vaø moät soá ñieåm chöa phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Heä thoáng chính saùch phaùp luaät NH hieän nay coøn moät soá haïn cheá ñaõ taïo ra söï phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc loaïi hình TCTD, giöõa caùc nhoùm NH vaø giöõa NH trong nöôùc vaø NH nöôùc ngoøai, gaây ra söï caïnh tranh thieáu laønh maïnh. Ñieàu ñoù ñaët ra thaùch thöùc phaûi söûa ñoåi, taïo moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng, thoâng thoùang theo nguyeân taéc khoâng phaân bieät ñoái xöû cuûa WTO. 22
23. -Vieäc môû cöûa thò tröôøng taøi chính noäi ñòa seõ laøm gia taêng ruûi ro veà thò tröôøng do taùc ñoäng töø beân ngoøai, töø thò tröôøng khu vöïc vaø theá giôùi. Trong khi ñoù, naêng löïc ñieàu haønh chính saùch tieàn teä cuõng nhö naêng löïc giaùm saùt hoïat ñoäng ngaân haøng cuûa NHNN coøn haïn cheá. * Ñoái vôùi caùc NHTM: - Vieäc môû cöûa veà taøi chính- ngaân haøng seõ laøm giaûm thò phaàn cuûa caùc TCTD trong nöôùc, thaäm chí moät soá TCTD yeáu keùm, khoâng ñuû söùc caïnh tranh coù theå bò phaù saûn hoaëc bò saùp nhaäp, mua laïi. - Vieäc môû cöûa ñoàng nghóa vôùi vieäc chuùng ta phaûi chaáp nhaän “ luaät chôi “ chung, bình ñaúng aùp duïng cho taát caû caùc Toå chöùc taøi chính- Ngaân haøng ( trong nöôùc vaø ngoøai nöôc) seõ maát ñi söï baûo hoä cuûa Nhaø nöôùc, trong khi ñoù caùc TCTD trong nöôùc nhìn chung naêng löïc caïnh tranh coøn thaáp, phaûi ñoái maët vôùi caùc ñoái thuû nöôùc ngoøai coù naêng löïc taøi chính, coâng ngheä, trình ñoä nghieäp vuï vaø quaûn lyù cao hôn. - Caùc cam keát veà thöông maïi ( nhö caét giaûm thueá quan, xoùa boû chính saùch baûo hoä) laøm taêng söï caïnh tranh haøng hoùa cuûa caùc ñoái taùc treân thò tröôøng Vieät Nam, aûnh höôûng ñeán caùc hoïat ñoäng xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam. Ñieàu ñoù cuõng aûnh höôûng tôùi hoïat ñoäng cuûa caùc TCTD Vieät Nam. - Gia nhaäp WTO ñaët ra nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi NHTMVN tröôùc aùp löïc caïnh tranh töø phía caùc NH nöôùc ngoøai vôùi naêng löïc taøi chính toát hôn, coâng ngheä trình ñoä quaûn lyù vaø heä thoáng saûn phaåm ña daïng, coù chaát löôïng cao hôn, coù theå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa khaùch haøng. - Heä thoáng NH caàn ñaùp öùng caùc chuaån möïc veà an toøan theo thoâng leä quoác teá nhö tyû leä an toøan voán toái thieåu, trích laäp döï phoøng ruûi ro, phaân loaïi nôï theo chuaån möïc keá toùan quoác teá, chaám ñieåm xeáp haïng tín duïng khaùch haøng - Nhieàu TCTD môùi gia nhaäp thò tröôøng vaø xuaát hieän theâm moät soá loïai hình TCTD môùi. Caùc NHTMCP vaø caùc TCTD nöôùc ngoøai caøng ñoùng vai troø quan troïng hôn ñoái vôùi söï oån ñònh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam. Vôùi loä trình cam keát WTO trong lónh vöïc NH, NHNN ñaõ cho pheùp caùc NH nöôùc ngoaøi vaø lieân doanh vôùi Myõ huy ñoäng voán VND/ voán phaùp ñònh ñoái vôùi phaùp nhaân laø 600% vaø ñoái vôùi theå nhaân laø 500% taïi caùc khaùch haøng khoâng coù quan heä tín duïng. Trong quaù trình hoäi nhaäp, lôïi theá vaø tieàm naêng seõ thuoäc nhoùm NH nöôùc ngoøai vaø söùc eùp caïnh tranh seõ ngaøy caøng lôùn ñoái vôùi caùc NHTM trong nöôùc. Moâi tröôøng caïnh tranh ngaøy caøng maïnh meõ hôn, khoâng chæ giöõa TCTD trong nöôùc vaø TCTD nöôùc ngoøai maø ngay caû giöõa caùc TCTD trong nöôùc vôùi nhau. Caùc NH nöôùc ngoøai veà cô baûn seõ theo ñuoåi chieán löôïc caïnh tranh veà chaát löôïng dòch vuï vaø dòch vuï ngaân haøng môùi thay vì caïnh tranh baèng giaù vôùi caùc TCTD Vieät Nam , vì vaäy thò tröôøng dòch vuï NH baùn leû thöïc söï trôû neân caïnh tranh maïnh nhaát. 23
24. Maëc duø NHTMNN vaãn giöõ vò trí chi phoái (gaàn 70%) trong heä thoáng NH ñeán cuoái naêm 2006, song thò phaàn cuûa khoái NHTMNN ñaõ giaûm gaàn 10% so vôùi naêm 2000 vaø chuû yeáu bò giaønh bôûi khoái NHTMCP. Trong khi ñoù, nhoùm caùc NH nöôùc ngoøai vaãn chieám thò phaàn oån ñònh treân döôùi 10%. Hieän nay, caùc NHTMNN laø caùc nhoùm ngaân haøng chieám thò phaàn huy ñoäng voán vaø cho vay lôùn nhaát trong heä thoáng NHVN do yeáu toá lòch söû vaø vöøa qua nhoùm NH ñaõ coù ñöôïc söï caûi thieän veà taêng naêng löïc taøi chính ( taêng voán ñieàu leä, naâng cao chaát löôïng taøi saûn coù), hieän ñaïi hoùa môû roäng maïng löôùi, keânh phaân phoái. Nhìn chung , caùc NHTMNN coù nhöõng lôïi theá caïnh tranh quan troïng nhö khaû naêng cung caáp dòch vuï vôùi möùc cheânh leäch laõi suaát thaáp, coù maïng löôùi phaùt trieån roäng khaép, chöa phaûi tuaân thuû ngay quy ñònh veà an toøan voán vaø ñöôïc Chính phuû baûo ñaûm hoøan toøan veà khaû naêng thanh toùan. Vì vaäy maëc duø giöõ vai troø chi phoái trong heä thoáng ngaân haøng nhöng chính nhöõng haïn cheá veà quaûn trò ñieàu haønh, chaát löôïng taøi saûn, hieäu quaû kinh doanh, quaûn lyù chi phí vaø möùc ñoä an toøan ñaõ khieán cho NHTMNN trôû thaønh nhoùm ñoái töôïng deã bò toån thöông nhaát vaø coù khaû naêng gaây aûnh höôûng lôùn ñeán heä thoáng an toøan NH trong boái caûnh thöïc hieän caùc cam keát WTO. Vôùi quaù trình gia nhaäp WTO, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng ñang dieãn ra maïnh meõ nhaèm taïo ñieàu kieän cho caùc NHTM ngaøy caøng tieáp caän vôùi caùc NH theá giôùi trong vieäc phaùt trieån caùc saûn phaåm dich vuï cuûa mình, song ñaèng sau ñoù tieàm aån nhieàu loaïi ruûi ro, toäi phaïm môùi tinh vi hôn, phöùc taïp hôn, nhaát laø toäi phaïm söû duïng coâng ngheä cao vaø toäi phaïm coù yeáu toá nöôùc ngoaøi nhö truy caäp baát hôïp phaùp vaøo maïng cuûa TCTD ñeå laáy caáp tieàn, gaây nhieãu loaïn giao dòch, laøm giaû theû tín duïng, theû thanh toaùn, röûa tieàn . Trong khi ñoù heä thoáng quaûn trò doanh nghieäp vaø heä thoáng quaûn trò ruûi ro cuûa caùc TCTD coøn yeáu keùm, chöa coù khaû naêng haïn cheá vaø kieåm soaùt moät caùch coù hieäu quaû caùc ruûi ro. Caùc TCTD ñoái phoù vôùi ruûi ro thò tröôøng ngaøy caøng lôùn khi thò tröôøng Vieät Nam ñöôïc töï do hoaù vaø môû cöûa theo caùc cam keát trong khuoân khoå WTO do bieán ñoäng laõi suaát, tyû giaù vaø giaù caû taøi saûn taøi chính treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá. Chöøng naøo naêng löïc kieåm soaùt ruûi ro cuûa TCTD coøn yeáu keùm thì TCTD coøn haïn cheá veà khaû naêng nhaän bieát, ño löôøng vaø xöû lyù ruûi ro cuûa caùc TCTD. Vôùi quaù trình hoäi nhaäp WTO, kinh doanh vaø quaûn lyù ngaân haøng ñang daàn daàn tuaân theo caùc thoâng leä quoác teá. Do vaäy caùc thaùch thöùc ñaët ra cho caùc NHTMVN laø raát lôùn: - Möùc ñoä caïnh tranh giöõa caùc ngaân haøng trong nöôùc, ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng ngaøy caøng khoác lieät . - Söùc eùp laøm giaûm cheânh leäch laõi suaát ñaàu vaøo vaø ñaàu ra, aûnh höôûng ñeán hieäu quaû kinh doanh ngaân haøng. - Môû roäng caùc keânh phaân phoái khaùc- ngaân haøng ñieän töû. 24
25. - Yeâu caàu veà an toaøn hoaït ñoäng vaø tuaân thuû thoâng leä quoác teá cao. Thaùch thöùc ñoái vôùi caùc NHTM laø phaûi ñoàng thôøi thöïc hieän caû 3 muïc tieâu: - Baûo ñaûm muïc tieâu an toøan voán toái thieåu nhaèm baûo ñaûm khaû naêng thanh toùan, ñaùp öùng yeâu caàu hoïat ñoäng kinh doanh an toøan. - Baûo ñaûm muïc tieâu lôïi nhuaän ñeå coù nguoàn ñaàu tö cho phaùt trieån vaø lôïi ích cho coå ñoâng. - Baûo ñaûm muïc tieâu taêng tröôûng veà qui moâ maïng löôùi hoïat ñoäng: toång taøi saûn vaø ñoäi nguõ nhaân vieân chuyeân nghieäp nhaèm môû roäng thò phaàn vaø khaùch haøng. Ñaûm baûo chæ tieâu an toaøn voán Lôïi nhuaän Taêng tröôûng 1.3.2.Taùc ñoäng WTO ñoái vôùi hoïat ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM: Rieâng trong lónh vöïc tín duïng, taùc ñoäng hoäi nhaäp caøng roõ neùt vaø tröïc tieáp hôn ñöôïc phaân tích vaø döï baùo döôùi goùc ñoä ruûi ro tín duïng sau ñaây: Moät laø, neàn kinh teá nöôùc ta ñang trong quaù trình hoäi nhaäp nhanh vôùi khu vöïc vaø quoác teá. Nhöng cô caáu maët haøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam phaàn lôùn laø noâng laâm haûi saûn, daàu thoâ, haøng may maëc chuû yeáu laø nguyeân lieäu thoâ chöa qua cheá bieán do ñoù giaù trò chöa cao, ñoàng thôøi caùc nguyeân lieäu saûn xuaát ñaàu vaøo cuûa Vieät Nam chuû yeáu laø haøng nhaäp khaåu maø nhöõng nhoùm maët haøng naøy thöôøng bò aûnh höôûng bôûi bieán ñoäng cuûa tình hình theá giôùi, keøm theo ñoù laø aûnh höôûng bôûi nhöõng vuï kieän thöông maïi, chính saùch baûo hoä cuûa caùc nöôùc ñoù. Ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán giaù thu mua trong nöôùc tieàm aån ruûi ro cho nhaø saûn xuaát, ruûi ro cho nhaø cheá bieán vaø xuaát khaåu.Nhöõng dieãn bieán noùi treân ñeàu coù nguy cô gaây ruûi ro cho caùc NHTM caáp tín duïng. Baûng 2: Tốc độ tăng trưởng GDP giai đoạn 2001 - 2006 Toác ñoä taêng 2001 2002 2003 2004 2005 2006 tröôûng kinh teá % 6,9 7,1 7,36 7,8 8,4 8,2 25
26. Hai laø, caùc doanh nghieäp Vieät Nam hôn 90% laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, naêng löïc veà voán, trình ñoä coâng ngheä, kyõ thuaät coøn ôû möùc ñoä thaáp neân saûn phaåm chöa ña daïng, chöa ñaùp öùng yeâu caàu chaát löôïng cao trình ñoä naêng löïc quaûn lyù chöa cao, thieáu thoâng tin, chöa am hieåu thò tröôøng vaø luaät phaùp nöôùc ngoaøi, chöa ñöôïc söï hoã trôï tích cöïc cuûa Nhaø nöôùc veà chính saùch vó moâ neân khaû naêng caïnh tranh yeáu. Maëc duø trong thôøi gian qua nhieàu doanh nghieäp ñaõ vaø ñang ra söùc naâng cao naêng löïc caïnh tranh ñeå ñöùng vöõng trong moâi tröôøng hoäi nhaäp nhöng theo loä trình môû cöûa vaø caét giaûm thueá ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu neáu caùc doanh nghieäp Vieät Nam chöa ñuû maïnh seõ deã daãn ñeán thua loã, phaù saûn. Ñieàu naøy aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng ñaàu tö vaøo caùc doanh nghieäp. Ba laø, moâi tröôøng phaùp lyù cho hoaït ñoäng ngaân haøng noùi chung vaø hoaït ñoäng tín duïng noùi rieâng ñang ñi daàn vaøo hoaøn thieän theo thoâng leä quoác teá. Chính phuû giao quyeàn töï chuû cho cho caùc NHTM, cho caùc doanh nghieäp. NHTM töï chuû quyeát ñònh cho vay vaø töï chòu traùch nhieäm, töï mình gaùnh chòu ruûi ro. Caùc NHTM cuõng thöïc hieän quyeàn phaân caáp cho caùc chi nhaùnh , ñôn vò tröïc thuoäc, phaân caáp nhaát ñònh cho caùn boä. Bôûi vaäy trong quy trình nghieäp vuï, ruûi ro ñaïo ñöùc cuûa caùn boä ngaân haøng coù nguy cô gia taêng neáu nhö caùc NHTM khoâng thieát laäp ñöôïc haøng raøo kieåm tra, kieåm soaùt, giaùm saùt chaët cheõ vaø coù hieäu quaû, ngaën chaën ruûi ro tín duïng ngay töø trong noäi boä ngaân haøng. Thöïc teá ôû nöôùc ta gaàn ñaây, nhöõng vuï vieäc ruûi ro tín duïng xaûy ra taïi Chi nhaùnh NH Ngaân haøng Ñaàu tö vaø phaùt trieån tænh Haø Giang, Chi nhaùnh 8 Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân Vieät Nam, veà ruûi ro tín duïng trong noäi boä caøng thaáy roõ thöïc traïng naøy. Boán laø, xu höôùng môû roäng maïng löôùi quaù nhanh cuûa nhieàu NHTM , nhaát laø caùc NHTM coå phaàn, keøm theo ñoù laø naêng löïc, trình ñoä caùn boä quaûn lyù, trình ñoä vaø kinh nghieäm cuûa caùn boä tín duïng khoâng phaûi nôi naøo cuõng ñöôïc naâng leân töông öùng. Trong khi ñoù, moâi tröôøng kinh doanh ngaøy caøng caïnh tranh khoác lieät. Caùc chi nhaùnh môùi bò söùc eùp veà khoaûn taøi chính, veà giôùi haïn thôøi gian loã, veà vieäc laøm ra lôïi nhuaän. Maâu thuaãn naøy döï baùo deã xaûy ra ruûi ro tín duïng do haï thaáp caùc ñieàu kieän tín duïng ñeå giaønh laáy khaùch haøng. Naêm laø, ñeå ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp, caùc saûn phaåm tín duïng ngaøy caøng ña daïng hôn ngoaøi caùc saûn phaåm cho vay truyeàn thoáng laø saûn xuaát kinh doanh coøn môû roäng caùc saûn phaåm cho vay dòch vuï sinh hoaït, du hoïc, theû tín duïng, baûo laõnh trong vaø ngoaøi nöôùc vôùi nhieàu loaïi baûo laõnh, caùc nghieäp vuï bao thanh toaùn Do ñoù ruûi ro tín duïng cuõng ña daïng vaø phöùc taïp hôn, ñoøi hoûi trình ñoä, naêng löïc thaåm ñònh vaø quaûn lyù khaùch haøng cuûa caùn boä phaûi ñöôïc naâng cao töông öùng. Thò tröôøng baát ñoäng saûn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån ñaõ thu huùt moät khoái löôïng lôùn voán tín duïng ngaân haøng. Caùc khoaûn ñaàu tö naøy chòu taùc ñoäng 26
27. tröïc tieáp bôûi thò tröôøng taøi chính quoác teá khi caùc nhaø ñaàu tö ruùt voán, ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán khaû naêng hoaøn traû voán vay, gaây ruûi ro cho caùc NHTM. Toùm laïi, taùc ñoäng cuûa WTO ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa heä thoáng TCTD noùi chung vaø NHTM noùi rieâng seõ ngaøy caøng saâu roäng theo loä trình cam keát, vaán ñeà ñaët ra laø caùc NHTM caàn ñeà ra nhieàu giaûi phaùp quyeát lieät trong ñoù chieán löôïc kinh doanh vaø naâng cao hieäu quaû quaûn lyù ruûi ro hoaït ñoäng kinh doanh laø moät trong nhöõng giaûi phaùp höõu hieäu giuùp caùc NHTM ñöùng vöõng trong moâi tröôøng ñaày caïnh tranh naøy. 27
28. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀØ COÂNG TAÙC QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG THEO THOÂNG LEÄ NGAÂN HAØNG QUOÁC TEÁ 2.1- SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC QUAÛN TRÒ RUÛI RO TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI: 2.1.1. Kinh doanh trong lónh vöïc ngaân haøng laø loïai hình kinh doanh ñaëc bieät, tieàm aån nhieàu ruûi ro: Trong neàn kinh teá thò tröôøng, caùc quy luaät kinh teá ñaëc thuø nhö quy luaät giaù trò, quy luaät cung caàu, quy luaät caïnh tranh, ngaøy caøng phaùt huy taùc duïng. Nhöõng ruûi ro trong saûn xuaát kinh doanh cuûa neàn kinh teá tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp taùc ñoäng ñeán hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi. Caùc Ngaân haøng Thöông maïi vaø caùc ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng laø nhöõng ñôn vò trung gian taøi chính giöõa ngöôøi cho vay vaø ngöôøi ñi vay. Saûn phaåm maø caùc Ngaân haøng Thöông maïi mua, baùn vaø kinh doanh treân thò tröôøng laø caùc dòch vuï löu chuyeån voán vaø caùc tieän ích ngaân haøng khaùc. Trong hoïat ñoäng tín duïng, cho duø heä soá an toøan voán coù ñaït tôùi 8% thì so vôùi taøi saûn coù, soá voán lieáng cuûa baûn thaân ngaân laø raát nhoû beù. Noùi caùch khaùc hoïat ñoäng kinh doanh cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi laø duøng uy tín ñeå thu huùt nguoàn vaø duøng naêng löïc quaûn trò ruûi ro ñeå söû duïng nguoàn vaø phaùt trieån dòch vuï khaùc vôùi tö caùch laø ngöôøi ñöùng giöõa caùc löïc löôïng cung vaø caùc löïc löôïng caàu veà dòch vuï ngaân haøng. Do vaäy hoïat ñoäng caùc Ngaân haøng thöông maïi bao goàm raát nhieàu loaïi ruûi ro. Moâi tröôøng hoaït ñoäng nhieàu ruûi ro, deã bieán ñoäng: trong xu theá toaøn caàu hoùa, hoäi nhaäp khu vöïc vaø caùc nöôùc treân theá giôùi, Vieät Nam phaûi thöïc hieän caùc nghóa vuï quoác teá veà cam keát môû cöûa thò tröôøng taøi chính ( töø naêm 2006 ñoái vôùi ASEAN, 2008 ñoái vôùi Myõ vaø tieáp ñoù laø WTO). Hoaït ñoäng taøi chính ngaân haøng dieãn ra ôû moâi tröôøng quoác teá ñaày bieán ñoäng. Ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc Ngaân haøng Thöông maïi Vieät Nam muoán toàn taïi phaûi coù khaû naêng ñoái maët vaø kieåm soaùt ñöôïc ruûi ro. Môû cöûa thò tröôøng khieán cho hoaït ñoäng caùc ngaân haøng thöông maïi phaûi tuaân theo quy luaät thò tröôøng vaø caùc nguyeân taéc, taäp quaùn kinh teá quoác teá; ñoàng thôøi cuõng xuaát hieän nhieàu ñoái thuû maïnh hôn, ñaët caùc Ngaân haøng Thöông maïi noùi rieâng vaø thò tröôøng taøi chính noùi chung tröôùc nhöõng ruûi ro ngoaïi sinh lôùn hôn: tyû giaù, laõi suùaât, chu chuyeån voán treân thò tröôøng taøi chính quoác teá, thò tröôøng trong nöôùc bò thao tuùng Do vaäy chaáp nhaän ruûi ro vaø kieåm soaùt ruûi ro laø ñoøi hoûi khaùch quan cuûa caùc Ngaân haøng muoán toàn taïi vaø phaùt trieån trong giai ñoaïn hoäi nhaäp naøy. 2.1.2. Hieäu quaû kinh doanh cuûa NHTM phuï thuoäc vaøo möùc ñoä ruûi ro: 28
29. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT Trong hoaït ñoäng kinh doanh, ngaân haøng coù nhieàu yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan mang laïi ruûi ro, nhieàu yeáu toá baát khaû khaùng neân khoâng traùnh khoûi ruûi ro. Chính vì vaäy, haøng naêm NH ñöôïc pheùp vaø caàn phaûi trích laäp quõy buø ñaép ruûi ro haïch toaùn vaøo chi phí. Quy moâ buø ñaép ruûi ro caên cöù vaøo möùc ñoä vaø khaû naêng ruûi ro. Neáu ruûi ro thaáp thì thì hieäu quaû kinh teá seõ taêng, vaø ngöôïc laïi. Nhö vaäy hieäu quaû kinh doanh cuûa NHTM tyû leä nghòch vôùi möùc ñoä ruûi ro cuûa doanh nghieäp. Khi ruûi ro quaù lôùn ñeán möùc NHTM maát khaû naêng thanh toaùn seõ daãn ñeán phaù saûn doanh nghieäp. 2.1.3. Quaûn trò ruûi ro toát laø ñieàu kieän quan troïng ñeå naâng cao chaát löôïng hoïat ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng: Trong quaûn trò NHTM, quaûn trò ruûi ro laø moät trong nhöõng noäi dung quan troïng maø caùc caáp laõnh ñaïo, quaûn lyù, ñieàu haønh phaûi quan taâm ñaëc bieät. Quaûn trò ruûi ro laø moät cô cheá nhaèm taïo ra söï oån ñònh trong doanh nghieäp thoâng qua vieäc xaùc ñònh, laäp thöù töï öu tieân, haïn cheá vaø ño löôøng nhöõng aûnh höôûng cuûa moãi quyeát ñònh.Vì vaäy, ñeå thöïc hieän toát coâng taùc quaûn trò ruûi ro ñoøi hoûi nhöõng nhaø quaûn trò NHTM caàn ñöôïc trang bò caùc kieán thöùc veà quaûn trò ruûi ro, cung caáp nhöõng thoâng tin kinh teá caäp nhaät, coù ñoäi nguõ tham möu chuyeân nghieäp vaø coù boä maùy kieåm tra kieåm soaùt noäi boä hieäu quaû laø ñieàu kieän cần thieát ñeå phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro, naâng cao hieäu quaû kinh doanh- theo ñoù nhieàu yù kieán khaúng ñònh “ quaûn trò ruûi ro laø nghieäp vuï chuû ñaïo vaø laø thöôùc ño naêng löïc “soáng, coøn” cuûa moät NHTM. Theo Giaùo sö Peter S.Rose trong cuoán “ Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi “ ñaõ phaùt bieåu “ Khaû naêng sinh lôøi cuûa moät ngaân haøng haàu nhö khoâng bò quyeát ñònh bôûi vieäc noù ñöôïc toå chöùc nhö theá naøo ( loïai hình toå chöùc vaø quy moâ ); chaát löôïng coâng taùc quaûn lyù vaø caùc ñieàu kieän kinh teá taïi thò tröôøng nôi ngaân haøng hoïat ñoäng coù vai troø quan troïng hôn raát nhieàu ñoái vôùi söï thaønh coâng cuûa ngaân haøng” Coù theå noùi chaát löôïng coâng taùc quaûn trò noùi chung vaø quaûn trò ruûi ro noùi rieâng ñoùng vai troø heát söùc quan troïng ñoái vôùi caùc NHTM hieän nay, trong ñoù quaûn trò ruûi ro toát laø ñieàu kieän quan troïng ñeå naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng kinh doanh. Ruûi ro cao, lôïi nhuaän cao, tuy nhieân chaáp nhaän ruûi ro ôû möùc ñoä naøo vaø moâ hình hoaït ñoäng nhö theá naøo ñeå giaûm thieåu ruûi ro laø ñieàu caàn ñöôïc quan taâm cuûa caùc NHTM. 2.2.NHÖÕNG NOÄI DUNG CÔ BAÛN VEÀ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CAÙC NHTM: 2.2.1. Khaùi nieäm caùc loaïi ruûi ro cô baûn trong hoaït ñoäng ngaân haøng : Hoaït ñoäng ngaân haøng vôùi chöùc naêng trung gian taøi chính giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay, vì vaäy luoân coù tieàm aån nhieàu ruûi ro phaùt sinh töø noäi boä ngaân haøng hoaëc do taùc ñoäng töø beân ngoaøi. 29
30. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT Ruûi ro ñöôïc ñònh nghóa laø taäp hôïp caùc nhaân toá beân trong vaø beân ngoaøi coù theå caûn trôû ngaân haøng thöïc hieän muïc tieâu kinh doanh cuûa mình. Ruûi ro laø nhöõng söï kieän khoâng chaéc chaén coù theå daãn ñeán nhöõng toån thaát hoaëc lôïi ích phaùt sinh töø caùc quyeát ñònh hoaëc löïa choïn cuûa ngaân haøng. Nhö vaäy, ruûi ro khoâng chí bao goàm khaû naêng xaáu coù theå xaûy ra (moái nguy hieåm) maø coøn laø khaû naêng toát ñeïp ( caùc cô hoäi) coù theå bò boû qua, hoaëc khaû naêng keát quaû thöïc teá khoâng gioáng nhöõng gì mong ñôïi ( söï khoâng chaéc chaén) vaø baát kyø ñieàu gì coù theå aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu cuûa ngaân haøng. Caùc NHTM caàn ñaùnh giaù cô hoäi kinh doanh döïa treân moái quan heä ruûi ro- lôïi ích nhaèm tìm ra nhöõng cô hoäi ñaït ñöôïc lôïi ích xöùng ñaùng vôùi möùc ruûi ro coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Kinh nghieäm cho thaáy khoâng phaûi vieäc traùnh neù ruûi ro maø chính laø vieäc kieåm soaùt, kieàm cheá thaäm chí chaáp nhaän ruûi ro môùi laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc keát quaû toát trong kinh doanh döïa treân cô sôû quaûn lyù ruûi ro hieäu quaû . Coù nhieàu caùch phaân loaïi ruûi ro, trong hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM coù theå phaân thaønh 3 nhoùm ruûi ro cô baûn, ñoù laø ruûi ro tín duïng, ruûi ro thò tröôøng vaø ruûi ro hoaït ñoäng ( coøn goïi laø ruûi ro taùc nghieäp). Ngoaøi ra coøn caùc loaïi ruûi ro khaùc nhö ruûi ro phaùp lyù, ruûi ro uy tín, ruûi ro chieán löôïc 30
31. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT Ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh NH Ruûi ro beân trong Ruûi ro beân ngoaøi Ruûi ro Ruûi ro Ruûi ro giaù caû Ruûi ro thaát thoaùt do ñoái RRo hoaït voán töông Phaùp ñoäng khaû lyù kinh duïng Ruûi Ruûi Ruûi Ruûi RR K Ruûi ro tyû ro ro coù ro doanh Ro nguoà giaù giaù tín öùng Laõi n buø caû duïng tröôù suùaâ ñaép -BGÑ -Thieáu c -QÑ döï truø quaûn lyù thanh Khoâng - Traïng Giaù caû -KH Ñoái Quan keùm khoaûn - - thaùi khoù taùc heä öùng - Nhaân -Cheânh töông TSBÑ. söï. ngoaïi khaên leäch kyø ñoàng cô - Giaù phaù tröôùc - Caïnh teä môû. veà TC, haïn sôû l/s caû khaùc hôïp tranh. + Long phaù nôï/coù -Khe ñoàng -Gian /Short saûn, hôû l/s. laän,sai -Cheânh position suïp ñoã. soùt leäch kyø - DA haïn khoâng coù doøng tieàn. - KH chaây yø khoâng traû nôï - Ruûi ro tín duïng: laø loaïi ruûi ro thaát thoaùt taøi chính coù theå phaùt sinh khi beân ñoái taùc khoâng thöïc hieän moät nghóa vuï taøi chính hoaëc nghóa vuï theo hôïp ñoàng ñoái vôùi ngaân haøng, bao goàm caû vieäc khoâng thöïc hieän thanh toaùn nôï goác hoaëc laõi khi khoaûn nôï ñeán haïn. Ruûi ro naøy khoâng chæ goàm taùc ñoäng tieàm taøng cuûa beân ñoái taùc ñoù bò ñoå vôõ hoaøn toaøn maø caû söïï ñoå vôõ moät phaàn khi beân ñoái taùc ñoù khoâng thanh toaùn moät hoaëc moät vaøi khoaûn nôï ñuùng haïn. Ruûi ro naøy bao goàm caû ruûi ro thanh toaùn khi moät beân thöù ba ( ví duï moät ngaân haøng thanh toaùn) khoâng thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi ngaân haøng naøy. Vì vaäy, caùc ngaân haøng caàn raø soaùt caùc ruûi ro lieân quan vaø thieát laäp caùc haïn möùc phuø hôïp cho caùc beân ñoái taùc ñeå bao ñaûm an toaøn trong hoaït ñoäng tín duïng. 31
32. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT - Ruûi ro thò tröôøng: laø ruûi ro caùc traïng thaùi noäi baûng vaø ngoaïi baûng phaùt sinh töø nhöõng bieán ñoäng giaù caû treân thò tröôøng, bao goàm: laõi suùaât, hoái ñoaùi, chöùng khoaùn, haøng hoaù Ruûi ro laõi suaát: Ruûi ro laõi suaát theå hieän ruûi ro loã tieàm taøng cuûa moät ngaân haøng do caùc bieán ñoäng cuûa laõi suaát . Ruûi ro laõi suaát coù theå coù moät soá hình thöùc khaùc nhau, nhö ruûi ro xaùc ñònh laïi laõi suaát, ruûi ro ñöôøng cong laõi suaát thay ñoåi, ruûi ro töông quan laõi suaát, vaø ruûi ro quyeàn choïn ñính keøm. Ruûi ro giaù caû :Ñaây laø ruûi ro veà vieäc giaù trò caùc taøi saûn cuûa moät ngaân haøng coù theå bieán ñoäng. Ruûi ro naøy xuaát hieän trong taát caû caùc chuûng loaïi taøi saûn, töø baát ñoäng saûn ñeán coá phieáu, traùi phieáu Ruûi ro ngoaïi hoái : phaùt sinh khi coù söï cheânh leäch veà kyø haïn, veà loaïi tieàn teä cuûa caùc khoaûn ngoaïi hoái ñang naém giöõ, vaø vì theá laøm cho ngaân haøng coù theå phaûi gaùnh chòu thua loã khi tyû giaù ngoaïi hoái bieán ñoäng. Ruûi ro naøy aùp duïng ñoái vôùi caû thò tröôøng giao dòch töông lai vaø quyeàn choïn cuõng nhö vôùi thò tröôøng giao ngay. -Ruûi ro thanh khoaûn: Ruûi ro naøy xuaát hieän trong tröôøng hôïp ngaân haøng thieáu khaû naêng chi traû hoaëc khoâng chuyeån ñoåi kòp caùc loaïi taøi saûn ra tieàn theo yeâu caàu cuûa hôïp ñoàng hoaëc phaùt sinh töø vieäc caùc ngaân haøng huy ñoäng voán ngaén haïn ít nhöng laïi cho vay daøi haïn vôùi dö nôï lôùn. Tröôøng hôïp naøy thöôøng xaûy ra neáu nhö cuøng moät luùc vì nhöõng lyù do naøo ñoù nhieàu khoaûn huy ñoäng buoäc phaûi hoaøn traû theo yeâu caàu cuûa ngöôøi göûi tieàn. Ñaëc bieät nhö chuùng ta ñaõ thaáy trong baát cöù cuoäc khuûng hoaûng naøo thì ngöôøi göûi tieàn seõ ruùt tieàn cuûa mình ra nhanh hôn vieäc ngöôøi ñi vay saün saøng traû nôï. -Ruûi ro hoaït ñoäng: Theo Hieäp öôùc môùi nhaát veà voán cuûa Basel II thì ruûi ro hoaït ñoäng laø ruûi ro chòu toån thaát tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp do con ngöôøi, quaù trình xöû lyù vaø heä thoáng noäi boä khoâng ñaày ñuû hoaëc khoâng hoaït ñoäng hoaëc do caùc söï kieän beân ngoaøi. Ruûi ro hoaït ñoäng coøn bao goàm caû ruûi ro maát uy tín, nay laø moät taùc ñoäng giaùn tieáp hoaëc thöù caáp cuûa ruûi ro hoaït ñoäng. Ñaây laø loaïi hoaït ñoäng bao truøm leân taát caû caùc loaïi ruûi ro vaø ñoàng thôøi noù cuõng laø ruûi ro khoù löôøng tröôùc nhaát. Ruûi ro hoaït ñoäng chính laø ruûi ro do haønh vi cuûa con ngöôøi , do heä thoáng hoaït ñoäng, maø con ngöôøi vaø heä thoáng chính laø hai yeáu toá quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa moät doanh nghieäp.Ruûi ro hoaït ñoäng bao goàm : * Ruûi ro töø beân trong noäi boä ngaân haøng : + Ruûi ro do caùn boä ngaân haøng: thöïc hieän caùc nghieäp vuï vöôït möùc uûy quyeàn, khoâng tuaân thuû quy trình nghieäp vuï, vi phaïm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, löøa ñaûo, gian laän, phong caùch phuïc vuï keùm laøm giaûm uy tín ngaân haøng 32
33. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT + Ruûi ro do quy ñònh quy trình nghieäp vuï : khoâng phuø hôïp, chöa roõ raøng gaây khoù khaên cho caùn boä trong quaù trình taùc nghieäp, khoâng chaët cheõ taïo sô hôû cho keû xaáu lôïi duïng gaây thieät haïi cho ngaân haøng + Ruûi ro töø heä thoáng hoã trôï: nhö heä thoáng coâng ngheä thoâng tin chöa hoaøn thieän thöôøng gaëp söï coá aûnh höôûng ñeán tính an toaøn heä thoáng. + Ruûi ro töø caùc heä thoáng hoã trôï khaùc nhö vieäc chæ ñaïo ñieàu haønh chöa kòp thôøi, chöa hieäu quaû, choáng cheùo gaây khoù khaên cho boä phaän taùc nghieäp. * Ruûi ro do taùc ñoäng beân ngoaøi : nhö haønh vi löøa ñaûo, troäm caép vaø phaïm toäi cuûa caùc ñoái töôïng beân ngoaøi hoaëc taùc ñoäng cuûa thieân tai, ñòch hoïa, tình hình theá giôùi gaây giaùn ñoaïïn hoaëc thieät haïi ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. - Ruûi ro phaùp lyù: thöôøng taùc ñoäng tôùi caùc ngaân haøng theo hai caùch : + Ngaân haøng bò khaùch haøng khôûi kieän do töø choái caáp tín duïng theo Hôïp ñoàng ñaõ kyù maø theo khaùch haøng laø voâ lyù hoaëc Nhaø nöôùc thay ñoåi ñoät ngoät chính saùch vó moâ veà cô caáu kinh teá, lónh vöïc öu tieân, hoaëc + Ngaân haøng phaûi khôûi kieän khaùch haøng ñeå thu hoài nôï nhöng caùc ñieàu khoaûn trong hôïp ñoàng tín duïng hoaëc hôïp ñoàng theá chaáp coù nhöõng ñieåm khoâng baûo ñaûm phaùp lyù gaây thieät haïi cho lôïi ích ngaân haøng. -Ruûi ro chieán löôïc: phaùt sinh töø caùc thay ñoåi trong moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng treân phaïm vò roäng hôn veà maët kinh doanh vaø taøi chính. Ruûi ro naøy coù theå phaùt sinh töø caùc hoïat ñoäng cuûa baûn thaân ngaân haøng. Ví duï, vieäc xaâm nhaäp vaøo moät thò tröôøng môùi maø thieáu söï nghieân cöùu ñaày ñuû vaø thieáu caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå khai thaùc thò tröôøng naøy. -Ruûi ro uy tín: laø ruûi ro dö luaän ñaùnh giaù xaáu veà ngaân haøng, gaây khoù khaên nghieâm troïng cho ngaân haøng trong vieäc tieáp caän nguoàn voán hoaëc khaùch haøng rôøi boû ngaân haøng hay heä thoáng hoaït ñoäng hay bò söï coá, caùn boä thieáu ñaïo ñöùc, lôïi duïng quyeàn haïn chöùc vuï gaây khoù khaên cho khaùch haøng Nhö phaân tích treân cho thaáy ruûi ro trong hoïat ñoäng caùc NHTM raát ña daïng, coù moái quan heä taùc ñoäng laãn nhau vaø aûnh höôûng ñeán hieäu quaû kinh doanh cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân tuøy theo ñaëc ñieåm vaø tình hình cuûa moâi tröôøng vó moâ vaø vi moâ maø NHTM ñeà ra chieán löôïc quaûn trò ruûi ro trong töøng thôøi kyø cho phuø hôïp ñeå baûo ñaûm an toøan trong hoïat ñoäng kinh doanh cuûa mình. Vôùi ñaëc ñieåm caùc NHTM Vieät Nam hieän nay, thu nhaäp töø nghieäp vuï tín duïng vaãn coøn chieám moät tæ troïng khaù lôùn trong toång thu nhaäp ngaân haøng laø treân 70% . Vì vaäy coâng taùc quaûn lyù ruûi ro tín duïng ñöôïc xem laø vaán ñeà thöôøng tröïc vaø quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc NHTM, nhaát laø trong giai ñoïan hoäi nhaäp nhö hieän nay, moâi tröôøng hoïat ñoäng tín duïng coù nhieàu dieãn bieán phöùc taïp vaø chòu aûnh höôûng nhieàu bôûi bieán ñoäng cuûa neàn kinh teá theá giôùi. 33
34. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT 2.2.2. Noäi dung coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi caùc NHTM: 2.2.2.1. Ruûi ro tín duïng: 2.2.2.1.1. Caùc yeáu toá daãn ñeán ruûi ro tín duïng: Nhö treân ñaõ phaân tích, ruûi ro tín duïng laø ruûi ro veà söï toån thaát taøi chính ( tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp) xuùaât phaùt töø ngöôøi ñi vay khoâng thöïc hieän nghóa vuï traû nôï ñuùng haïn hoaëc theo cam keát hoaëc maát khaû naêng thanh toaùn. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc khoaûn thanh toaùn bao goàm caû phaàn goác cuõng nhö laõi theo cam keát seõ coù theå bò trì hoaõn hoaëc thaäm chí laø khoâng traû ñöôïc, vaø haäu quaû laø aûnh höôûng nghieâm troïng söï luaân chuyeån tieàn teä vaø beàn vöõng cuûa tính chaát trung gian deã bò toån thöông ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng. Hoaït ñoäng tín duïng luoân tieàm aån ruûi ro. Moät khoaûn cho vay ruûi ro coù theå töø 0%-100%. Ruûi ro tín duïng coù theå xaûy ra ôû taát caû caùc giai ñoaïn (töø giai ñoaïn xem xeùt caáp tín duïng, giai ñoaïn söû duïng voán vay cuûa khaùch haøng, giai ñoaïn xöû lyù nôï cuûa khaùch haøng). Ruûi ro tín duïng xaûy ra bôûi nhieàu yeáu toá: * Töø phía khaùch haøng: - Tính caùch cuûa khaùch haøng: khaùch haøng khoâng coù uy tín, khoâng coù thieän chí traû nôï hoaëc coù ñoäng cô löøa ñaûo (duøng giaáy tôø taøi saûn giaû maïo theá chaáp vay voán, laäp phöông aùn vay voán khoáng ) - Naêng löïc caïnh tranh cuûa khaùch haøng: naêng löïc caïnh tranh cuûa moät ngaønh haøng coù theå thaáp, nhöng vaãn coù doanh nghieäp cuûa ngaønh haøng ñoù phaùt trieån hoaëc naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh haøng toát nhöng vaãn coù doanh nghieäp cuûa ngaønh haøng ñoù bò phaù saûn. Vì vaäy ngoaøi vieäc ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh haøng coù lieân quan coøn ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa khaùch haøng trong hieän taïi vaø töông lai, ñaëc bieät laø ñoái vôùi khaùch haøng vay lôùn vaø khaùch haøng coù moái quan heä mua baùn daây chuyeàn. Ñaëc bieät laø trong giai ñoaïn hoäi nhaäp khi cho vay caùc Ngaân haøng caàn quan taâm ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa khaùch haøng nhaát laø caùc khaùch haøng kinh doanh trong cuøng lónh vöïc cuûa caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi nhö may maëc, cheá bieán thuûy haûi saûn, ñoà gia duïng - Ruûi ro tín duïng coù theå nhaän bieát bôûi caùc daáu hieäu khoâng bình thöôøng cuûa khaùch haøng nhö thöôøng xuyeân chaäm treã trong thanh toaùn nôï goác vaø laõi ; lieân tuïc ñeà nghò xin ñieàu chænh kyø haïn nôï; chaáp nhaän vay vôùi laõi suaát cao baát thöôøng; ñoøn caân nôï taêng lieân tuïc; taøi saûn theá chaáp xuoáng caáp, maát giaù; khoâng göûi baùo caùo taøi chính cho ngaân haøng; doanh thu kinh doanh khoâng thöïc hieän ñöôïc so vôùi phöông aùn vay voán ban ñaàu; söû duïng voán vay cho muïc ñích khaùc ngoaøi kinh doanh ( xem phuï luïc 1: caùc tín hieäu caûnh baùo veà nhöõng khoaûn vay coù vaán ñeà) 34
35. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT * Töø taùc ñoäng cuûa chính saùch, phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc, moâi tröôøng kinh doanh: Töø taùc ñoäng cuûa chính saùch nhaø nöôùc, cuûa moâi tröôøng kinh doanh: caùc chính saùch nhaø nöôùc vaø caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät thay ñoåi seõ taùc ñoäng ñeán ñoä an toaøn tín duïng ( thöôøng laø taùc ñoäng ñeán khaùch haøng vay daãn ñeán khaû naêng thanh toaùn nôï ngaân haøng). Moâi tröôøng kinh doanh cuõng aûnh höôûng nhieàu ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng. Thò tröôøng nguyeân lieäu, thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm trong vaø ngoaøi nöôùc, ñaëc bieät laø caùc raøo caûn thöông maïi ñoái vôùi haøng xuaát nhaäp khaåu. Söï bieán ñoäng tæ giaù ngoaïi hoái aûnh höôûng ñeán kinh doanh haøng xuaát nhaäp khaåu * Töø phía caùc NHTM: Töø trình ñoä chuyeân moân, kinh nghieäm, naêng löïc cuûa caùn boä ngaân haøng coøn haïn cheá nhö kyõ naêng thaåm ñònh thaáp, xaùc ñònh kyø haïn nôï, thôøi haïn cho vay khoâng phuø hôïp, xaùc laäp hôïp ñoàng tín duïng, hôïp ñoàng theá chaáp khoâng ñaày ñuû, chi tieát ; theo doõi vaø quaûn lyù khoaûn vay chöa chaët cheõ, chöa saâu saùt vôùi vôùi nhöõng dieãn bieán hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng ñeå coù nhöõng bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi Töø taøi saûn baûo ñaûm tieàn vay cuûa khaùch haøng vay hoaëc cuûa ngöôøi baûo laõnh: ruûi ro phaùt sinh töø vieäc NH khoâng thaåm ñònh ñaày ñuû hoà sô phaùp lyù cuûa taøi saûn baûo ñaûm khoâng baûo ñaûm hôïp leä, hôïp phaùp daãn ñeán khoù khaên hoaëc bò voâ hieäu hoùa hôïp ñoàng theá chaáp khi xöû lyù phaùt maõi. Noù coù theå phaùt sinh töø vieäc thaåm ñònh giaù taøi saûn khoâng phuø hôïp vôùi thò tröôøng daãn ñeán keát quaû laø baùn taøi saûn theá chaáp khoâng thu hoài ñuû nôï ngaân haøng. Töø ñaïo ñöùc cuûa caùn boä ngaân haøng: coù “tieâu cöïc” vôùi khaùch haøng, thieáu tinh thaàn traùch nhieäm Ngoaøi ra ruûi ro tín duïng cuõng deã daøng nhaän thaáy töø chính saùch tín duïng cuûa NHTM neáu quaù taäp trung tín duïng vaøo moät khaùch haøng, moät nhoùm khaùch haøng hoaëc moät ngaønh haøng. Thöïc teá cho thaáy caùc Ngaân haøng Thöông maïi quoác doanh tröôùc ñaây ñeàu taäp trung vaøo cho vay caùc DNNN, khoâng coù taøi saûn baûo ñaûm. Trong neàn kinh teá thò tröôøng vaø quaù trình hoäi nhaäp, caùc DNNN ñaõ boäc loä tính yeáu keùm trong quaûn lyù vaø hieäu quaû kinh doanh, nhieàu doanh nghieäp khoâng coøn khaû naêng caïnh tranh ñi ñeán thua loã phaù saûn, haäu quaû laø caùc NHTMQD phaûi gaùnh chòu soá nôï toàn ñoïng khaù lôùn maø ñeán nay vaãn coøn tieáp tuïc giaûi quyeát maëc duø Chính phuû ñaõ hoã trôï nguoàn xoùa nôï ñeå taùi cô caáu caùc NHTMQD, baûo ñaûm naêng löïc taøi chính cho caùc NHTMQD theo yeâu caàu hoäi nhaäp. ( xem phuï luïc 1: caùc daáu hieäu nhaän bieát chính saùch cho vay keùm hieäu quaû cuûa ngaân haøng ) Tình hình caïnh tranh giöõa caùc NHTM cuõng deã daãn ñeán tình traïng haï thaáp tieâu chuaån tín duïng ñeå giaønh laáy khaùch haøng. Ñieàu naøy tieàm aån ruûi ro tín duïng cao. 35
36. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT 2.2.2.1.2. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng cuûa NHTM : Phaân tích ñaùnh giaù chaát löôïng danh muïc caùc khoûan cho vay cuûa ngaân haøng laø vieäc khoù khaên. Ñeå phaân tích tín duïng ta coù theå quan saùt xu theá thò tröôøng noùi chung , nhöõng nhaân toá coù theå aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tieàn vay, ñaùnh giaù thaønh coâng cuûa ngaân haøng trong quaù khöù vaø khaû naêng choáng ñôõ ruûi ro tín duïng cuûa ngaân haøng ôû moät thôøi ñieåm naøo ñaùo trong töông lai. Moät soá chæ tieâu sau coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng cuûa moät NHTM: - Söû duïng tyû soá ñeå ñònh löôïng chaát löôïng taøi saûn: thoâng qua baûng caân ñoái taøi khoûan keá toùan ta coù theå phaân tích xem laïi quaù khöù, nghieân cöùu thöïc traïng hieän taïi vaø ñaùnh giaù khaû naêng choáng ñôõ ruûi ro cuûa ngaân haøng do giaûm giaù trò taøi saûn trong töông lai. Caû ba ñöôïc xem xeùt döôùi goùc ñoä cuûa caùc tæ soá taøi chính. - Tæ soá nôï khoâng hoïat ñoäng (NPLs)/ toång nôï : cho thaáy soá lieäu voán cho vay cuûa ngaân haøng thöôøng xuyeân khoâng thu hoài ñöôïc. Neáu tyû soá naøy cao, chuùng ta seõ quan taâm ñeán vieäc tìm hieåu xem baûn chaát sau nhöõng tyû soá naøy laø gì, nhöõng khoûan NPLs thôøi haïn bao laâu, ñoái töôïng cho vay laø ai, caùc khoûan töï NHTM cho vay hay cho vay theo chæ ñònh cuûa Chính phuû Böôùc tieáp laø nghieân cöùu vieäc laäp döï phoøng ñoái vôùi caùc khoûan NPLs. Vieäc xem xeùt caùc chæ soá döï phoøng khoâng chæ taïi thôøi ñieåm hieän taïi maø coøn xem xeùt xu theá döï phoøng sau ñoù, chính saùch laäp döï phoøng cuûa NH cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng, vì noù cho pheùp ñaùnh giaù NH naøy coù tích cöïc laäp döï phoøng khoâng hoaëc coù phaûi NH chæ laäp döï phoøng khi NPLs taêng hay chæ taäp trung laäp döï phoøng ôû möùc toái thieåu theo yeâu caàu cuûa cô quan phaùp luaät. -Ñaùnh giaù vò theá hieän taïi: Ñaùnh giaù thaønh tích hoïat ñoäng cuûa NH, ñieàu tra xem NH ñaõ ñaït ñeán möùc thaønh coâng naøo theo tieâu chuaån söùc maïnh tín duïng hieän taïi. Caùch toát nhaát laø so saùnh NPLs vôùi toång soá voán chuû sôû höõu vaø chí phí buø ñaép ruûi ro tín duïng. Tyû soá naøy thöôøng ñöôïc hieåu laø “ tæ soá ñieåm cheát cuûa NH “. Tuy nhieân “ tæ soá ñieåm cheát cuûa NH” laø moät caùch ñaùnh giaù nhanh vaø ñôn giaûn veà tình traïng khaû naêng thanh toùan cuûa NH. Neáu tæ soá naøy vöôït quaù 100% thì phaûi ñaùnh giaù tieáp laø phaûi maát bao nhieâu naêm môùi laáy laïi ñöôïc khaû naêng thanh toùan. - Nhìn veà töông lai: neáu khaû naêng thanh toùan cuûa ngaân haøng khoâng döôùi möùc ñe doïa thì nhieäm vuï cuûa phaân tích chaát löôïng taøi saûn laø ñaùnh giaù khaû naêng vöôït qua caùc vaán ñeà cuûa ngaân haøng trong töông lai. Trong phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp, loã do ruûi ro tín duïng ñöôïc tính vaøo lôïi nhuaän, vì vaäy tyû soá ñaàu tieân caàn quan taâm laø lôïi nhuaän tröôùc döï phoøng so vôùi nôï thuaàn. Tyû soá naøy laøm naûy sinh caâu hoûi: Giaû söû taát caû caùc khoûan nôï xaáu cuûa NH ñaõ ñöôïc phaân loaïi vaø cuõng ñaõ ñöôïc laäp döï phoøng ( do vaäy maãu soá neân laø nôï thuaàn chöù khoâng phaûi laø toång nôï), vaäy thì bao nhieâu phaàn traêm nôï ñang hoïat ñoäng hieän nay coù theå ñöôïc xoùa maø ngaân haøng 36
37. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT khoâng caàn trích ra töø quõy döï tröõ hay voán coå ñoâng / voán chuû sôû höõu.? Neáu ngaân haøng khoâng töï trang traûi ñöôïc loã do ruûi ro tín duïng baèng lôïi nhuaän haøng naêm thì coù theå seõ maát khaû naêng thanh toùan, nhöng sau hai hoaëc ba naêm loã thuaàn, ngaân haøng cuõng seõ maát thöông hieäu vaø vò theá treân thò tröôøng vaø coù theå vi phaïm nguyeân taéc hoaït ñoäng lieân tuïc. Neáu thu nhaäp khoâng ñuû ñeå trang traûi ruûi ro tín duïng, ngaân haøng coù theå phaûi trích töø voán töï coù, keå caû phaàn döï tröõ, vì vaäy caàn ñaùnh giaù theâm tyû soá döï tröõ vaø voán coå phaàn/ voán chuû sôû höõu treân nôï thuaàn. Hai chæ soá naøy coù theå tieân löôïng khaû naêng thanh toùan cuûa ngaân haøng trong töông lai toát hôn chæ soá quaù khöù % NPLs treân toång nôï, vì chæ soá quaù khöù chæ cho bieát ñöôïc raèng ngaân haøng ñaõ ñaït ñeán möùc naøo ôû vò theá hieän taïi. - Ruûi ro tín duïng cuõng ñöôïc “ño löôøng” cuï theå töø phaân loaïi nôï treân cô sôû ñaùnh giaù khaû naêng hoaøn traû cuûa khaùch haøng khi quyeát ñònh cho vay vaø theo doõi ñieàu chænh trong suoát quaù trình khaùch haøng söû duïng voán vay. Vieäc phaân loaïi nôï seõ giuùp cho ngaân haøng ñaùnh giaù ñöôïc toaøn boä tình hình ñaàu tö tín duïng cuûa mình laønh maïnh hay khoâng laønh maïnh, möùc ñoä an toaøn vaø ruûi ro, töø ñoù coù nhöõng bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi ñoái vôùi töøng loaïi nôï. 2.2.2.2. Noäi dung quaûn lyù ruûi ro tín duïng theo tieâu chuaån vaø thoâng leä ngaân haøng quoác teá: Quaûn trò ruûi ro tín duïng laø quaù trình xaây döïng vaø thöïc thi caùc chieán löôïc, caùc chính saùch quaûn lyù vaø kinh doanh tín duïng nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu an toaøn , hieäu quaû vaø phaùt trieån beàn vöõng: taêng cöôøng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa, haïn cheá vaø giaûm thaáp nôï quaù haïn, nôï xaáu trong kinh doanh tín duïng, töø ñoù taêng doanh thu, giaûm chi phí vaø naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh caû trong ngaén haïn vaø daøi haïn cuûa NHTM. Muïc tieâu cuûa quaûn trò RRTD: quaûn trò ruûi ro tín duïng gaén lieàn vôùi quaûn trò vaø kinh doanh tín duïng moät trong nhöõng hoaït ñoäng chuû ñaïo cuûa NHTM. Quaûn trò ruûi ro tín duïng nhaèm ñaït caùc muïc tieâu: - Nhaèm ñaït keát quaû kinh doanh cao, trong giôùi haïn ruûi ro coù theå giaùm saùt, chòu ñöïng ñöôïc. - Thöïc hieän ñuùng caùc quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc, quy ñònh cuûa phaùp luaät. - Ñaûm baûo hoaït ñoäng an toaøn, hieäu quaû, phaùt trieån beàn vöõng trong ñieàu kieän thò tröôøng ñaày bieán ñoäng, nguy cô ruûi ro khoâng ngöøng gia taêng. Noùi moät caùch cuï theå hôn thì quaûn trò ruûi ro tín duïng nhaèm vaøo vieäc haï thaáp ruûi ro tín duïng, naâng cao möùc ñoä an toaøn cho kinh doanh cuûa moãi NHTM baèng caùc chính saùch, caùc bieän phaùp quaûn lyù, giaùm saùt caùc hoaït ñoäng tín duïng khoa hoïc vaø hieäu quaû. 37
38. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT Thu nhaäp caøng lôùn thöôøng ñi ñoâi vôùi ruûi ro cao. Ngöôïc laïi, ruûi ro thaáp thì thu nhaäp cuõng raát thaáp. Nhaø quaûn trò NHTM laïi muoán coù thu nhaäp cao, nhöng ruûi ro thaáp nhaát. Thöïc teá khoâng coù lôøi giaûi cho baøi toaùn naøy. Vì vaäy, caùc NHTM mong muoán keát quaû kinh doanh cao vôùi möùc ñoä ruûi ro coù theå giaùm saùt vaø chòu ñöïng ñöôïc. Quan ñieåm ñoù ñöôïc theå hieän qua hình sau: Thu nhaäp coù theå Ruûi ro cao Möùc ñoä Thu nhaäp giaûm daàn Khaû naêng daãn ñeán phaù saûn mong ñôïi Ruûi ro Thu nhaäp Max, ñieåm giôùi haïn ruûi ro Baét ñaàu coù daáu hieäu nguy hieåm Ñeåå coâng taùc quaûn lyù ruûi ro tín duïng ñaït hieäu quaû, tröôùc heát, Ban ñieàu haønh phaûi hieåu roõ veà muïc tieâu chieán löôïc vaø khaû naêng chaáp nhaän ruûi ro cuûa TCTD mình: heä thoáng quaûn trò ruûi ro phaûi coù khaû naêng nhaän bieát vaø phaân tích caùc loaïi ruûi ro hieän taïi vaø töông lai, khaû naêng phaùt trieån vaø thöïc hieän caùc tieâu chuaån vaø chi phí hieäu quaû nhaèm baûo ñaûm vieäc TCTD coù söï phaûn öùng phuø hôïp khi phaùt hieän ra ruûi ro. Moät chöông trình quaûn lyù ruûi ro tín duïng toaøn dieän bao goàm nhöõng noäi dung chính sau: - Traùch nhieäm cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban ñieàu haønh . - Cô caáu toå chöùc boä maùy quaûn lyù ruûi ro. - Heä thoáng vaø quy trình nhaän bieát, chaáp nhaän, ño löôøng ñaùnh giaù, quaûn lyù vaø kieåm soaùt ruûi ro. 2.2.2.2.1. Traùch nhieäm cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò vaø Ban ñieàu haønh: Traùch nhieäm chung cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò NH laø thoâng qua chieán löôïc vaø chính saùch coù yù nghóa lieân quan ñeán ruûi ro tín duïng vaø quaûn lyù ruûi ro tín duïng cuûa NH treân cô sôû chieán löôïc kinh doanh toång theå cuûa ngaân haøng. Ñeå phuø hôïp vôùi 38
39. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT hieän haønh, HÑQT neân xem xeùt laïi chieán löôïc toång theå haøng naêm. Nhieäm vuï cuûa HÑQT trong coâng taùc quaûn lyù ruûi ro tín duïng laø: - Xaây döïng möùc ñoä ruûi ro toång theå trong ñoù coù ruûi ro tín duïng. - Baûo ñaûm raèng möùc ñoä ruûi ro tín duïng toång theå phaûi ñöïôc duy trì trong möùc ñoä thaän troïng vaø phuø hôïp vôùi nguoàn voán saün coù. - Baûo ñaûm Ban ñieàu haønh cuõng nhö traùch nhieäm caùc caù nhaân thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù ruûi ro phaûi coù tính chuyeân nghieäp vaø kieán thöùc ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï. - Baûo ñaûm ngaân haøng thöïc hieän nhöõng nguyeân taéc cô baûn laønh maïnh ñeå nhaän bieát, ño löôøng, quaûn lyù vaø kieåm soaùt ruûi ro tín duïng. Muïc ñích ñaàu tieân cuûa chieán löôïc tín duïng cuûa ngaân haøng laø xaùc ñònh xu höôùng ruûi ro cuûa ngaân haøng. Moät khi ruûi ro ñöôïc xaùc ñònh ngaân haøng neân xaây döïng moät keá hoaïch nhaèm toái öu hoùa thu nhaäp ñoàng thôøi giöõ möùc ruûi ro tín duïng trong haïn möùc ñöôïc xaùc ñònh tröôùc. Chieán löôïc ruûi ro tín duïng phaûi ñöôïc cuï theå hoaù: - Xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng cho töøng thaønh phaàn khaùch haøng vaø saûn phaåm, khu vöïc kinh teá, vuøng laõnh thoå, hieän taïi vaø töông lai. - Thò tröôøng muïc tieâu cuûa moãi thaønh phaàn cho vay, möùc ñoä ña daïng hoaù hoaëc taäp trung öu tieân cho vay. - Chieán löôïc veà giaù. Ñieàu quan troïng laø ngaân haøng caàn quan taâm ñeán thò tröôøng muïc tieâu ñoàng thôøi vôùi chieán löôïc phaân taùn ruûi ro tín duïng. Quy trình tín duïng vôùi muïc ñích laø phaûi nhaèm ñaït ñöôïc söï am hieåu saâu saéc khaùch haøng, nhöõng ñieàu kieän vaø kinh doanh cuûa hoï ñeå hieåu ñaày ñuû khaùch haøng cuûa mình. Chieán löôïc naøy phaûi luoân saùt vôùi söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng kinh teá, chu kyø kinh teá vì noù seõ daãn ñeán söï chuyeån dòch trong thaønh phaàn vaø chaát löôïng cuûa vieäc ñaàu tö tín duïng toång theå. Do ñoù chieán löôïc ruûi ro tín duïng neân ñöôïc xem xeùt laïi trong töøng thôøi kyø vaø ñöôïc chænh söûa khi caàn thieát, noù neân ñöôïc thay ñoåi trong daøi haïn vaø theo caùc chu kyø kinh teá. Boä phaän quaûn lyù caáp cao phaûi phaùt trieån vaø xaây döïïng chính saùch tín duïng vaø quy trình quaûn lyù tín duïng nhö laø moät phaàn cuûa chöông trình quaûn lyù ruûi ro tín duïng toång theå vaø ñöôïc HÑQT chaáp thuaän. Caùc chính saùch vaø quy trình naøy seõ cung caáp caùc höôùng daãn cho nhaân vieân quy trình caùc loaïi cho vay bao goàm caùc doanh nghieäp, doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, tieâu duøng, noâng nghieäp Noäi dung caùc chính saùch bao goàm caùc tieâu chí toái thieåu sau: - Chi tieát hoùa quy trình ñaùnh giaù vaø thaåm ñònh tín duïng. 39
40. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT - Uyû quyeàn phaùn quyeát tín duïng theo caáp baäc bao goàm uûy quyeàn chaáp nhaän caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä. - Vieäc nhaän bieát, ño löôøng, quaûn lyù vaø giaùm saùt ruûi ro tín duïng. - Khôûi taïo tín duïng, quaûn lyù tín duïng vaø quy trình chöùng töø tín duïng. - Vai troø vaø traùch nhieäm cuûa töøng caù nhaân, boä phaän nghieäp vuï coù lieân quan ñeán nghieäp vuï tín duïng vaø quaûn lyù tín duïng. - Höôùng daãn quaûn lyù nhöõng khoaûn vay coù vaán ñeà. Ñeå thöïc thi coù hieäu quaû, caùc chính saùch naøy phaûi roõ raøng vaø ñuùng vôùi ñöôøng loái kinh doanh cuûa ngaân haøng. Baát cöù söï leäch höôùng/ ngoaïi leä naøo ngoaøi nhöõng chính saùch chung phaûi trình leân HÑQT xem xeùt quyeát ñònh. 2.2.2.2.2. Cô caáu toå chöùc: Ñeå duy trì möùc ñoä ruûi ro toång theå cuûa ngaân haøng trong giôùi haïn ñaõ ñöôïc HÑQT duyeät , ñieàu quan troïng laø phaûi coù moät cô caáu quûan lyù ruûi ro ñuùng ñaén. Caùc ngaân haøng coù theå löïa choïn cô caáu toå chöùc khaùc nhau, nhöng ñieàu quan troïng laø cô caáu ñoù phaûi phuø hôïp vôùi quy moâ, tính phöùc taïp vaø ña daïng cuûa nghieäp vuï hoaït ñoäng cuûa TCTD. Noù phaûi taïo thuaän tieän cho vieäc giaùm saùt quaûn lyù coù hieäu quaû vaø thöïc hieän ñuùng ñaén quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø quy trình kieåm soaùt. Moãi ngaân haøng tuyø theo quy moâ cuûa mình neân thaønh laäp moät UÛy ban quaûn lyù ruûi ro tín duïng, toát nhaát laø bao goàm phoøng quaûn lyù ruûi ro tín duïng hoäi sôû, phoøng tín duïng vaø ngaân quõy. Uûy ban quaûn lyù ruûi ro tín duïng coù traùch nhieäm chính sau: - Thöïc hieän chính saùch/ chieán löôïc ruûi ro tín duïng ñaõ ñöôïc HÑQT thoâng qua. - Giaùm saùt ruûi ro tín duïng baûo ñaûm trong giôi haïn ñaõ ñöôïc HÑQT duyeät. - Ñeà nghò leân HÑQT chaáp thuaän caùc chính saùch roõ raøng veà tieâu chuaån cho vay, nhöõng thoûa thuaän taøi chính, tieâu chuaån xeáp haïng vaø ñieåm chuaån. - Quyeát ñònh thaønh phaàn coù thaåm quyeàn duyeät tín duïng, giôùi haïn tín duïng ñoái vôùi nhöõng khoaûn ñaàu tö lôùn, tieâu chuaån veà taøi saûn theá chaáp vay voán, quaûn lyù hoà sô, cô cheá xem xeùt tín duïng, taäp trung tín duïng, quaûn lyù vaø ñaùnh gía ruûi ro tín duïng, laõi suùaât cho vay, söï phuø hôïp phaùp lyù, luaät ñònh. Hôn nöõa ñeå duy trì kyõ luaät tín duïng, quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø quy trình kieåm soaùt ñöôïc thoâng suoát caàn phaûi taùch ñoäc laäp nhieäm vuï cho vay vôùi nhieäm vuï quaûn lyù ruûi ro. Vieäc xaây döïng chính saùch tín duïng, xeùt giôùi haïn tín duïng, quaûn lyù ñaàu tö tín duïng vaø kieåm tra laïi chöùng töø laø nhieäm vuï cuûa boä phaän cho vay. Vôùi nhöõng ngaân haøng nhoû neáu vieäc thaønh laäp theo cô caáu caáp baäc khoâng khaû thi thì neân thaønh laäp phoøng quaûn lyù ruûi ro tín duïng. 40
41. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT Phoøng quaûn lyù ruûi ro tín duïng coù nhieäm vuï: - Theo doõi toaøn ñieän caùc khoaûn ñaàu tö voán coù ruûi ro cuûa ngaân haøng vaø baûo ñaûm möùc ñoä ruûi ro trong giôùi haïn HÑQT/ uûy ban quaûn lyù ruûi ro duyeät. - Phoøng quaûn lyù ruûi ro cuõng baûo ñaûm raèng ñöôøng loái kinh doanh phuø hôïp vôùi giôùi haïn ruûi ro ñöôïc duyeät. - Xaây döïng heä thoáng vaø quy trình lieân quan ñeán nhaän bieát ruûi ro, heä thoáng thoâng tin quaûn lyù, giaùm saùt chaát löôïng khoaûn vay vaø caûnh baùo sôùm, ñeà ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa khi phaùt hieän ruûi ro. - Chòu traùch nhieäm ñaùnh giaù khoaûn vay vaø höôùng daãn nghieân cöùu ñaày ñuû moâi tröôøng ñeå kieåm tra söï phuø hôïp cuûa caùc khoaûn ñaàu tö. 2.2.2.2.3. Heä thoáng vaø quy trình quaûn lyù ruûi ro tín duïng: - Khôûi taïo tín duïng: Caùc Ngaân haøng phaûi naâng cao chaát löôïng caùc khoaûn vay môùi cuõng nhö môû roäng caùc khoaûn vay hieän taïi. Tín duïng neân ñöôïc môû roäng trong voøng thò tröôøng muïc tieâu vaø chieán löôïc cho vay cuûa TCTD. Tröôùc khi caáp tín duïng, ngaân haøng phaûi xaùc ñònh hoà sô ruûi ro cuûa khaùch haøng thoâng qua caùc noäi dung: - Thaåm ñònh tính caùch cuûa ngöôøi vay vaø nhöõng nhaân toá kinh teá vó moâ. - Muïc ñích vay voán vaø nguoàn traû nôï. - Lòch söû hoaøn traû nôï vay cuûa ngöôøi vay. - Ñaùnh giaù khaû naêng hoaøn traû nôï vay. - Nhöõng ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn vaø nhöõng thoûa thuaän ñöôïc ñeà nghò. - Taøi saûn theá chaáp ( neáu coù) phaûi ñaày ñuû vaø baûo ñaûm tính phaùp lyù. - Chaáp thuaän cuûa Ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn - Quy trình quaûn trò ruûi ro: bao goàm 4 yeáu toá: xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro( ñöa ra möùc ruûi ro chaáp nhaän ñöôïc), ñaùnh giaù ruûi ro, theo doõi toång theå ruûi ro vaø ñaùnh giaù vieäc quaûn trò ruûi ro. (1) Xaùc ñònh haïn möùc ruûi ro: Caùc boä phaän nghieäp vuï chòu ruûi ro phaûi xaùc ñònh cho boä phaän mình, laø möùc ruûi ro nhaát ñònh maø TCTD coù theå chaáp nhaän ñöôïc trong noã löïc ñeå coù ñöôïc lôïi nhuaän, treân cô sôû saün saøng chòu ñöïng ruûi ro vaø söùc maïnh taøi chính cuûa TCTD. Möùc ñoä ruûi ro tín duïng maø NH coù theã chaáp nhaän ñöôïc chæ coù theå ñöôïc thieát laäp sau khi ñaõ xaùc ñònh nhöõng yeáu toá taïo neân ruûi ro tín duïng nhö trình baøy ôû phaàn treân. Caùc ïhaïn möùc ruûi ro HÑQT theo ñònh kyø coù traùch nhieäm xem xeùt laïi vaø thoâng qua haïn caùc möùc ñoù. Caùc möùc naøy ñöôïc thoâng baùo tôùi toaøn theå nhaân vieân caùc boä 41
42. Chöông 2: Toång quan veàø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo thoâng leä NHQT phaän nghieäp vuï vaø ban ñieàu haønh, ban ñieàu haønh chòu traùch nhieäm baûo ñaûm caùc boä phaän nghieäp vuï tuaân thuû caùc haïn möùc naøy. (2) Ñaùnh giaù ruûi ro: Vieäc ñaùnh giaù ruûi ro ñoøi hoûi phaûi xaùc ñònh ñöôïc nhöõng ruûi ro lôùn lieân quan ñeán caùc saûn phaåm , dòch vuï hay hoaït ñoäng cuûa TCTD, phaûi coù caùc choát kieåm tra naèm trong caùc quy trình nghieäp vuï ( heä thoáng kieåm soaùt noäi boä) ñeå kieàm cheá ruûi ro trong haïn möùc ñaõ ñöôïc ñeà ra cuøng vôùi caùc bieän phaùp ñeå theo doõi caùc tröôøng ngoaïi leä vöôït haïn möùc ruûi ro. Quy trình ñaùnh gía ruûi ro coù 4 yeáu toá: nhaän bieát ruûi ro, ñònh löôïng ruûi ro, theo doõi ruûi ro vaø kieåm soaùt ruûi ro. - Nhaän bieát ruûi ro: böôùc ñaàu tieân ñeå coù moät chöông trình quaûn lyù ruûi ro hieäu quaû laø phaûi nhaän bieát vaø xaùc ñònh ñöôïc caùc loaïi ruûi ro maø TCTD coù theå gaëp phaûi thoâng qua phaân tích ñaëc thuø cuûa saûn phaåm, dòch vuï vaø caùc quy trình hoaït ñoäng. Trong moãi TCTD, caùc loaïi ruûi ro coù möùc ñoä khaùc nhau; caùc TCTD khaùc nhau cuõng coù khaû naêng gaëp phaûi caùc loaïi ruûi ro khaùc nhau caû veà möùc ñoä vaø loaïi hình. - Ñònh löôïng ruûi ro: laø vieäc ñeà ra vaø xem xeùt laïi haïn möùc ruûi ro, giuùp ban ñieàu haønh xaùc ñònh ñöôïc ruûi ro caàn ñöôïc öu tieân theo doõi vaø kieåm soaùt. Vieäc ñònh löôïng ruûi ro ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû thoáng keâ, döïa treân 2 bieán soá: khaû naêng maát maùt vaø taàn soá maát maùt. Khaû naêng maát maùt theå hieän con soá tuyeät ñoái cuûa töøng khoaûn maát maùt. Taàn soá maát maùt theå hieän khaû naêng maát maùt coù theå xuaát hieän. Ngoaøi 2 bieán soá treân, caùc yeáu toá khaùc nhö luaät phaùp, quy cheá, tình hình kinh teá vaø thò tröôøng, keá hoaïch cuûa töøng boä phaän cuõng ñöôïc xem xeùt trong moâ hình naøy. - Theo doõi ruûi ro tín duïng: laø vieäc thöïc hieän ñaày ñuû caùc heä thoáng, caùc thuû tuïc kieåm soaùt noäi boä, nhôø ñoù ban ñieàu haønh coù theå theo doõi ñöôïc möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng lónh vöïc kinh doanh. Coâng vieäc theo doõi ruûi ro bao goàm caû vieäc thöôøng xuyeân ñaùnh giaù tính oån ñònh cuûa caùc loaïi ruûi ro, möùc ñoä ruûi ro thöïc teá, vieäc trao ñoåi thoâng tin trong noäi boä TCTD, xem xeùt laïi caùc soá lieäu, ñieàu tra vieäc ñi treäch chính saùch ñaõ ñeà ra. Coâng vieäc naøy ñoøi hoûi TCTD phaûi coù heä thoáng thoâng tin hoaøn haûo ñeå ban ñieàu haønh vaø HÑQT nhaän ñöôïc moïi thoâng tin vaø baùo caùo moät caùch kòp thôøi. - Kieåm soaùt ruûi ro: ruûi ro ñöôïc kieåm soaùt baèng vieäc thöïc hieän caùc thuû tuïc naèm trong heä thoáng kieåm soaùt noäi boä trong caùc quy trình kinh doanh vaø hoaït ñoäng nhaèm giaûm thieåu ruûi ro. Chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt cao coù theå giaûm thieåu ruûi ro toái ña nhöng hieäu quaû thaáp, ngöôïc laïi chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt thaáp coù theå ñem laïi lôïi nhuaän cao nhöng ruûi ro cuõng coù theå cao. Ban ñieàu haønh phaûi tìm ra söï caân baèng toái öu giöõa chi phí cho caùc thuû tuïc kieåm soaùt vaø lôïi ích ñem laïi töø nhöõng thuû tuïc ñoù, töø ñoù löïa choïn caùc thuû tuïc kieåm soaùt ruûi ro phuø hôïp. Vôùi moãi loaïi ruûi ro caàn coù bieän phaùp kieåm soaùt töông öùng. 42