Luận văn Cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ NGỌC THẠCH CẢI TIẾN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIN HỌC LỚP 7 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TẠI TRƯỜNG THCS TÂNS K C 0 0 3 9 5 9 ĐÔNG HIỆP, THỊ XÃ DĨ AN TỈNH BÌNH DƯƠNG NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S KC 0 0 3 9 5 2 Tp. Hồ Chí Minh, 2013
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ NGỌC THẠCH CẢI TIẾN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIN HỌC LỚP 7 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TẠI TRƯỜNG THCS TÂN ĐÔNG HIỆP, THỊ XÃ DĨ AN TỈNH BÌNH DƯƠNG NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 4/2013
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ NGỌC THẠCH CẢI TIẾN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIN HỌC LỚP 7 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TẠI TRƯỜNG THCS TÂN ĐÔNG HIỆP, THỊ XÃ DĨ AN TỈNH BÌNH DƯƠNG NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN VĂN Y Tp. Hồ Chí Minh, tháng 4/2013
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC: Họ & tên: Nguyễn Thị Ngọc Thạch Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 07/12/1983 Nơi sinh: Bình Dương Quê quán: Dĩ An, Bình Dương Dân tộc: Kinh Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 97/1A, Tân A, Tân Đông Hiệp, Dĩ An, Bình Dương Điện thoại cơ quan: Điện thoại nhà riêng: Fax: E-mail: II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Trung học chuyên nghiệp: Hệ đào tạo: Thời gian đào tạo từ / đến / Nơi học (trường, thành phố): Ngành học: 2. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 11 /2006 đến 11/2008 Nơi học (trường, thành phố): Học viện Bưu chính Viễn Thông Ngành học: Công nghệ thông tin Tên đồ án, luận án hoặc môn thi tốt nghiệp: Thiết kế phần mềm ứng dụng Quản lý thư viện Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án hoặc thi tốt nghiệp: Học viện Bưu chính Viễn Thông Người hướng dẫn: ThS.Ninh Xuân Hải III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 8/ 2012 Trường THCS Tân Đông Hiệp Giáo viên dạy lớp i
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2013 (Ký tên và ghi rõ họ tên) Nguyễn Thị Ngọc Thạch ii
6. LỜI CẢM ƠN Để có được luận văn như hôm nay là sự giúp đỡ tận tình của TS. Nguyễn Văn Y. Thầy đã hướng dẫn rất tận tâm và nhiệt tình trong thời gian qua để tác giả có thể hoàn tất luận văn này một cách hoàn chỉnh. Ngoài ra còn có sự giúp đỡ của các Thầy Cô giáo khoa Sư phạm kỹ thuật trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật Tp.Hồ Chí Minh. Các Thầy Cô đã nhiệt tình hướng dẫn, dạy bảo để tác giả có được những kiến thức cần thiết để làm luận văn này. Bên cạnh đó tác giả cũng được sự giúp đỡ của các bạn trong lớp Giáo Dục Học khóa 2011-2013, các bạn đã có những đóng góp ý kiến rất quý báu vào luận văn này của tác giả. Với lòng chân thành, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến các Thầy, các Cô và các bạn trong lớp đã giúp đỡ tác giả rất nhiều trong thời gian qua, đã hỗ trợ và tạo điều kiện để tác giả có thể hoàn tất luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn! Nguyễn Thị Ngọc Thạch iii
7. TÓM TẮT LUẬN VĂN Đất nước đang ngày càng phát triển, cùng với nó là sự phát triển của nền giáo dục nước nhà nhằm cung cấp nguồn tri thức và nhân lực có đủ trình độ đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, việc đào tạo nguồn nhân lực còn gặp nhiều khó khăn, do chúng ta chưa đổi mới toàn diện những vấn đề liên quan đến giáo dục như đổi mới nội dung, đổi mới phương pháp, đổi mới mục tiêu, dẫn đến chất lượng đào tạo chưa hiệu quả. Trong đó, việc đổi mới phương pháp dạy học luôn luôn được quan tâm nhưng vẫn chưa đạt hiệu quả cao. Vì thế, để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nước nhà, người nghiên cứu tiến hành thực hiện đề tài: “Cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học tại trường THCS Tân Đông Hiệp - thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương”. Qua đây, người nghiên cứu muốn tìm hiểu thực trạng việc dạy và học môn Tin học lớp 7 tại trường THCS Tân Đông Hiệp, từ đó đưa ra giải pháp cải tiến phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả môn học. Luận văn có ba chương chính gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Trong chương này, người nghiên cứu tìm hiểu những vấn đề cơ bản, các khái niệm liên quan và tiếp cận có hệ thống những lý luận đến vấn đề nghiên cứu, làm cơ sở nghiên cứu và tìm hiểu tiếp chương 2 và chương 3 của luận văn. Chương 2:Thực trạng việc giảng dạy môn Tin học lớp 7 tại trường Trung học cơ sở Tân Đông Hiệp, thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương. Ở chương này, người nghiên cứu tiến hành khảo sát thực trạng việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh tại trường THCS Tân Đông Hiệp, từ đó phân tích thực trạng việc sử dụng phương pháp dạy học của giáo viên và hiệu quả giảng dạy khi áp dụng những phương pháp dạy học đó. Chương 3: Cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học tại trường Trung học cơ sở Tân Đông Hiệp, thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương. Người nghiên cứu đã vận dụng cơ sở lý luận ở chương 1 và tình hình thực tế ở chương 2 để đưa ra những đề xuất nhằm cải tiến phương pháp dạy học iv
8. môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học. Để chứng minh cho những giả thuyết của mình và những đề xuất cải tiến đưa ra là hiệu quả, người nghiên cứu cũng đã tổ chức thực nghiệm và lấy kết quả so sánh, đánh giá phương pháp dạy học trước và sau khi cải tiến. Do thời gian có hạn nên đề tài chỉ dừng lại việc cải tiến ở 3 bài học trong chương trình môn Tin học lớp 7. Nhưng qua đó, người nghiên cứu cũng thấy được hiệu quả của việc cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa mang lại, nó giúp học sinh chủ động, tích cực hơn, khả năng tư duy của học sinh cũng được nâng cao hơn. v
9. ABSTRACT The country is growing with the development of education. To provide the knowledge and manpower qualified to meet the requirements of industrialization and modernization. However, the training of human resources is still difficult, because we have comprehensive reforms related to educational issues such as content innovation, innovation method, target innovation, ect lead to the quality of training is not effective. In particular, the reform of teaching methods always been interested but not yet effective. Therefore, in order to contribute to the improvement of education quality, the researcher carried out the theme: “Improving teaching methods of the subject of 7th grade Computer Science and applying teaching method following developing students’ activeness at the Tân Đông HiệpSecondary School, Dĩ An Town, Bình Dương Province”. Through this, researchers want to find out the status of the teaching and learning of 7th grade Computer Science at Secondary School Tan Dong Hiep, which offer solutions to improve teaching methods in order to improve the quality and efficiency. This thesis has three main chapters including: Chapter 1: The rationale of the research problem. In this chapter, the researcher presented the basics, the concepts related to the research problem. Since then, researchers will apply to study and learn continuously in Chapter 2 and Chapter 3 of the thesis. Chapter 2: Current status of the teaching of 7th grade Computer Science at the Tân Đông HiệpSecondary School, Dĩ An Town, Bình Dương Province. In this chapter, the researcher surveyed the status of teachers and the education of students to analyze the current status of the use of teaching methods of teachers and teaching effectiveness when applying the method of teaching. Chapter 3: Improving teaching methods of the subject of 7th grade Computer Science and applying teaching method following developing students’ activeness at the Tân Đông Hiệp Secondary School , Dĩ An Town, Bình Dương Province . The researchers have applied the rationale in Chapter 1 and the actual situation in vi
10. Chapter 2 to make suggestions to improve teaching methods of the subject of 7th grade Computer Science and applying teaching method following developing students’ activeness. To prove his hypothesis and suggesting improvements made to be effective, the researcher also organized experiments and obtain results comparison and evaluation of teaching methods before and after improvements. Due to time constraints, subjects should stop at three lessons in program 7th grade Computer Science. But through it, the study also shows the effect of improving teaching methods in the direction of active offers, it helps students active, positive. Thinking ability of students is also enhanced. vii
11. MỤC LỤC LÝ LỊCH KHOA HỌC i LỜI CAM ĐOAN ii LỜI CẢM ƠN iii TÓM TẮT LUẬN VĂN iv MỤC LỤC viii DANH SÁCH NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT xii DANH SÁCH CÁC BẢNG xiii DANH SÁCH CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ xv PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2 2.1. Mục tiêu nghiên cứu 2 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3 3.1. Khách thể nghiên cứu 3 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu 3 4. Giả thuyết nghiên cứu 3 5. Giới hạn nghiên cứu 3 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 3 6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận 3 6.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn 4 6.3. Phƣơng pháp thống kê toán học 4 PHẦN NỘI DUNG 5 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 5 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 5 1.2. Khái niệm 6 1.2.1. Cải tiến 6 1.2.2. Phƣơng pháp 6 viii
12. 1.2.3. Phƣơng pháp dạy học 7 1.2.4. Cải tiến phƣơng pháp dạy học 7 1.2.5. Tính tích cực 8 1.2.6. Tích cực hóa ngƣời học 8 1.2.7. Phƣơng pháp dạy học tích cực 9 1.3. Những đặc trƣng cơ bản của phƣơng pháp dạy học tích cực 9 1.4. Tiếp cận việc lựa chọn phƣơng pháp dạy học 15 1.5. Hoạt động nhận thức của học sinh 17 1.6. Một số phƣơng pháp dạy học tích cực hóa 22 1.6.1. Phƣơng pháp diễn trình làm mẫu 22 1.6.2. Phƣơng pháp đàm thoại 23 1.6.3. Phƣơng pháp thảo luận nhóm 23 1.6.4. Phƣơng pháp dạy thực hành 24 1.6.5. Phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề 25 1.7. Các yếu tố ảnh hƣởng đến dạy học tích cực 26 1.7.1. Tâm lý lứa tuổi 26 1.7.2. Ứng dụng của Công nghệ thông tin 27 1.7.3. Năng lực của giáo viên 29 1.7.4. Cơ sở vật chất 29 1.8. Kết luận chƣơng 1 30 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VIỆC GIẢNG DẠY MÔN TIN HỌC LỚP 7 TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂN ĐÔNG HIỆP 31 2.1. Giới thiệu sơ lƣợc về trƣờng THCS Tân Đông Hiệp 31 2.2. Giới thiệu môn Tin học lớp 7 33 2.2.1. Vai trò của môn Tin học lớp 7 33 2.2.2. Mục tiêu chung của môn Tin học lớp 7 33 2.2.3. Chƣơng trình khung môn Tin học lớp 7 34 2.3. Thực trạng việc dạy học môn Tin học lớp 7 tại trƣờng THCS Tân Đông Hiệp 34 ix
13. 2.3.1. Tổ chức khảo sát thực trạng dạy học môn Tin học lớp 7 34 2.3.2. Kết quả khảo sát thực trạng dạy học môn Tin học lớp 7 35 2.3.2.1. Khảo sát học sinh 35 2.3.2.2. Khảo sát giáo viên 42 2.4. Kết luận chƣơng 2 48 CHƢƠNG 3: CẢI TIẾN PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIN HỌC LỚP 7 THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂN ĐÔNG HIỆP, THỊ XÃ DĨ AN TỈNH BÌNH DƢƠNG 49 3.1. Cơ sở đề xuất cải tiến phƣơng pháp dạy học 49 3.1.1. Tính khoa học 49 3.1.2. Tính phát triển toàn diện ngƣời học 49 3.1.3. Kết hợp lý thuyết và thực hành 50 3.2. Cải tiến phƣơng pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học 50 3.3. Thực nghiệm 53 3.3.1. Mục đích thực nghiệm 53 3.3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm 53 3.3.3. Đối tƣợng thực nghiệm 54 3.3.4. Nội dung thực nghiệm 54 3.3.5. Thời gian và địa điểm thực nghiệm 55 3.3.6. Thiết kế giáo án dạy học 55 3.3.7. Đánh giá kết quả thực nghiệm 63 3.3.8. Kết quả và xử lý kết quả thực nghiệm sƣ phạm 64 3.3.8.1. Các yêu cầu chung về xử lý kết quả thực nghiệm sƣ phạm 64 3.3.8.2. Phân tích và xử lý các kết quả định tính của thực nghiệm sƣ phạm 65 3.3.8.3. Phân tích và x ử lý các kết quả định lƣợng của TNSP 67 3.3.8.4. Phân tích và xử lý kết quả giáo viên dự giờ 76 3.3.9. Đánh giá thực nghiệm 76 x
14. 3.4. Kết luận chƣơng 3 78 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 79 1. Kết luận 79 2. Kiến nghị 80 3. Hƣớng phát triển của đề tài 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO 83 PHỤ LỤC 1 PHỤ LỤC 1 1 PHỤ LỤC 2 4 PHỤ LỤC 3 7 PHỤ LỤC 4 14 PHỤ LỤC 5 21 PHỤ LỤC 6 23 PHỤ LỤC 7 25 PHỤ LỤC 8 27 PHỤ LỤC 9 29 PHỤ LỤC 10 31 xi
15. DANH SÁCH NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT 1 BGDĐT Bộ giáo dục đào tạo 2 CB Cán bộ 3 CBQL Cán bộ quản lý 4 CDIO Conceive – Design – Implement – Operate 5 CĐSP Cao đẳng sư phạm 6 CNTT Công nghệ thông tin 7 CNV Công nhân viên 8 CT Chỉ thị 9 ĐC Đối chứng 10 DH Dạy học 11 ĐHHN Đại học Hà Nội 12 GD Giáo dục 13 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 14 GQVĐ Giải quyết vấn đề 15 GS Giáo sư 16 GV Giáo viên 17 HS Học sinh 18 KT Kiểm tra 19 PGS Phó Giáo sư 20 PGS.TS Phó Giáo sư Tiến sỹ 21 PP Phương pháp 22 PPDH Phương pháp dạy học 23 QĐ Quyết định 24 TCH Tích cực hóa 25 Th.s Thạc sỹ 26 THCS Trung học cơ sở 27 THPT Trung học phổ thông 28 TN Thực nghiệm 29 TNSP Thực nghiệm sư phạm 30 Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh 31 TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh 32 Ts Tiến sỹ 33 TTC Tính tích cực 34 TTg Thủ tướng 35 TW Trung ương xii
16. DANH SÁCH CÁC BẢNG 1 Bảng 1.1: So sánh đặc trưng của dạy học cổ truyền và dạy học mới 2 Bảng 2.1: Thống kê số học sinh và CB-GV-CNV từ năm 2002-2013 3 Bảng 2.2 : Khuynh hướng yêu thích khối môn học của học sinh Bảng 2.3: Đánh giá của học sinh về sự phân phối thời gian lý thuyết và 4 thực hành của môn Tin học lớp 7 Bảng 2.4: Đánh giá của học sinh về sự phù hợp của các yếu tố có liên 5 quan đến môn Tin học lớp 7 6 Bảng 2.5: Sự chọn lựa nơi học khác của học sinh Bảng 2.6: Đánh giá sự hăng hái phát biểu của HS trong giờ học môn Tin 7 học lớp 7 Bảng 2.7: Đánh giá của học sinh về việc sử dụng phương pháp dạy học 8 của GV 9 Bảng 2.8: Đánh giá việc sử dụng phương tiện dạy học 10 Bảng 2.9: Đánh giá kỹ năng tự học của học sinh 11 Bảng 2.10: Đánh giá sự yêu thích những PPDH mà giáo viên sử dụng Bảng 2.11: Đánh giá mức độ tiếp thu kiến thức của họHS sau mỗi tiết 12 dạy của GV Bảng 2.12: Đánh giá mức độ học sinh tham gia đóng góp ý kiến trong 13 giờ học 14 Bảng 2.13: Đánh giá khả năng tự nghiên cứu của học sinh Bảng 2.14: Đánh giá của giáo viên đối với phương tiện dạy học trong 15 trường Bảng 2.15: Đánh giá của giáo viên về sự phù hợp giữa lý thuyết và thực 16 hành 17 Bảng 2.16: Các điều kiện đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh 18 Bảng 2.17: Nhận định những phương pháp giáo viên thường hay sử dụng 19 Bảng 2.18: Giáo viên đánh giá kết quả học tập của học sinh 20 Bảng 2.19: Giáo viên nhận định sự thích thú môn học của học sinh 21 Bảng 3.1: Kết quả học lực học kỳ I môn Tin học của 2 lớp TN và ĐC 22 Bảng 3.2 : Bảng phân phối thực nghiệm - Bài kiểm tra số 1 23 Bảng 3.3 : Kết quả tính các tham số thống kê- Bài kiểm tra số 1 24 Bảng 3.4: Xếp loại học sinh- Bài kiểm tra số 1 25 Bảng 3.5: Phân phối tần suất- Bài kiểm tra số 1 26 Bảng 3.6: Bảng phân phối thực nghiệm - Bài kiểm tra số 2 27 Bảng 3.7: Kết quả tính các tham số thống kê- Bài kiểm tra số 2 28 Bảng 3.8: Xếp loại học sinh- Bài kiểm tra số 2 29 Bảng 3.9: Phân phối tần suất- Bài kiểm tra số 2 30 Bảng 3.10 : Bảng phân phối thực nghiệm - Bài kiểm tra số 3 31 Bảng 3.11: Kết quả tính các tham số thống kê- Bài kiểm tra số 3 xiii
17. 32 Bảng 3.12: Xếp loại học sinh- Bài kiểm tra số 3 33 Bảng 3.13: Phân phối tần suất- Bài kiểm tra số 3 34 Bảng 3.14: Kết quả đánh giá bài giảng qua phiếu dự giờ xiv
18. DANH SÁCH CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ 1 Hình 1.1:Mô hình dạy học hiện đại của Frank 2 Hình 1.2: Tiến trình thực hiện phương pháp thực hành 4 bước 3 Hình 1.3: Mô hình TPACK Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ đánh giá khuynh hướng yêu thích khối môn học của học 4 sinh 5 Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ đánh giá sự phân phối thời gian lý thuyết và thực hành 6 Biểu đồ 2.3: Tỷ lệ đánh giá các yếu tố có liên quan đến môn Tin học lớp 7 7 Biểu đồ 2.4: Tỷ lệ học sinh phát biểu ý kiến 8 Biểu đồ 2.5: Tỷ lệ đánh giá sự áp dụng các PPDH của GV đối với HS 9 Biểu đồ 2.6. Tỷ lệ đánh giá kỹ năng tự học của học sinh 10 Biểu đồ 2.7: Tỷ lệ đánh giá sự yêu thích phương pháp giáo viên sử dụng 11 Biểu đồ 2.8: Tỷ lệ đánh giá sự đóng góp ý kiến của học sinh 12 Biểu đồ 2.9: Tỷ lệ đánh giá phương tiện dạy học trong trường 13 Biểu đồ 2.10: Tỷ lệ đánh giá các điều kiện học tập của học sinh Biểu đồ 2.11: Tỷ lệ đánh giá các phương pháp dạy học giáo viên hay sử 14 dụng 15 Biểu đồ 2.12: Tỷ lệ đánh giá kết quả học tập của học sinh 16 Biểu đồ 2.13: Tỷ lệ đánh giá sự thích thú môn học của học sinh 17 Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ đánh giá học lực qua bài KT số 1 18 Biểu đồ 3.2: Tỷ lệ đánh giá điểm bài KT số 1 19 Biểu đồ 3.3: Tỷ lệ đánh giá học lực qua bài KT số 2 20 Biểu đồ 3.4: Tỷ lệ đánh giá điểm bài KT số 2 21 Biểu đồ 3.5: Tỷ lệ đánh giá học lực qua bài KT số 3 22 Biểu đồ 3.6: Tỷ lệ đánh giá điểm bài KT số 3 xv
19. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế, một trong những lĩnh vực đang phát triển nhanh nhất hiện nay là Công nghệ thông tin (CNTT). Hầu như ngành nghề, lĩnh vực hay hoạt động nào trong xã hội hiện đại cũng cần tới sự góp mặt của CNTT. Nhận thức rõ những vai trò và lợi ích của CNTT, ngày 17 tháng 10 năm 2000 Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng đã ra chỉ thị số 58-CT/TW về việc “Đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá”. Ngày 06 tháng 10 năm 2005, Thủ Tướng Chính Phủ đã ra quyết định số 246/2005/QĐ-TTg về việc “Phê duyệt chiến lược phát triển công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020”. Ngày 1/6/2009, Thủ tướng Chính phủ ra quyết định số 698/QĐ-TTg về việc “Phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020”. Ngày 22 tháng 9 năm 2010, Thủ Tướng Chính Phủ đã ra quyết định số 1755/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án “Đưa Việt Nam sớm trở thành nước mạnh về công nghệ thông tin và truyền thông” Cùng với những quyết định và chỉ thị của Thủ Tướng Chính Phủ, trong những năm qua Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cũng đã có những chỉ thị và quyết định nhằm góp phần đào tạo nguồn nhân lực có trình độ CNTT. Ngày 10 tháng 8 năm 2006, Bộ GD&ĐT đã có công văn số 7092/BGD&ĐT-GDTrH về việc “Hướng dẫn dạy học tự chọn cấp THCS và cấp THPT năm học 2006-2007”. Đây cũng là năm đầu tiên môn Tin học được đưa vào giảng dạy ở các trường THCS. Ngày 30 tháng 9 năm 2008, Bộ GD&ĐT đã có chỉ thị số 55/2008/CT-BGDĐT “Về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn 2008 – 2012”. Để thực hiện tốt theo quyết định số 698/QĐ-TTg của Thủ Tướng Chính Phủ, ngày 02 tháng 0 8 năm 2012 Bộ GD&ĐT đã gửi công văn số 4987/BGDĐT- CNTT cho các Sở GD&ĐT về việc “Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2012 – 2013”. Từ đây cho thấy nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực có trình độ CNTT đang được triển khai rộng rãi và mạnh mẽ. Giúp mọi người có thể được tiếp cận sớm với 1
20. CNTT, vì vậy môn Tin học đã được đưa vào giảng dạy ở bậc Phổ thông. Ở THCS môn Tin học được bắt đầu giảng dạy từ năm 2006 và được xem là môn tự chọn. Vì thế, học sinh chưa có ý thức được tầm quan trọng của môn học nên việc đầu tư cho môn học còn hạn chế, dẫn đến chất lượng không cao. Trong đó, môn Tin học lớp 7 được xem là môn cung cấp những kiến thức cơ bản về việc xử lý thông tin qua bảng tính và hướng dẫn học sinh tiếp cận một số phần mềm học tập khác, giúp học sinh hình thành thói quen tìm kiếm thông tin học tập trên máy tính. Do đây là môn tự chọn, nên đa số các học sinh còn lơ là học tập, học chủ yếu để lấy điểm, chưa có ý thức tự giác, chủ động trong học tập. Để nâng cao chất lượng giáo dục đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học, phải lựa chọn và sử dụng phương pháp dạy học tích cực mới nhằm phát huy năng lực người học, giúp người học chủ động hơn trong học tập. Tại khoản 2 điều 28 Luật GD 2005 quy định về đổi mới phương pháp dạy học như sau: “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Vì những lý do trên, người nghiên cứu chọn đề tài “Cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương” làm luận văn Thạc sĩ. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học phù hợp với môn Tin học lớp 7 tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài như tìm hiểu lịch sử vấn đề nghiên cứu, một số khái niệm cơ bản có liên quan đế đề tài, lý luận về phương pháp giảng dạy tích cực hóa người học. - Khảo sát và đánh giá thực trạng về việc sử dụng một số PPDH môn Tin học lớp 7 tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương. 2
21. - Đề xuất giải pháp cải tiến PPDH theo hướng tích cực hóa người học phù hợp với môn Tin học lớp 7 tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương. - Tiến hành thực nghiệm PPDH theo hướng tích cực hóa người học phù hợp với môn Tin học lớp 7 tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Phương pháp dạy học của giáo viên và hoạt động học của học sinh tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu Cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học tại trường THCS Tân Đông Hiệp. 4. Giả thuyết nghiên cứu Hiện nay, việc sử dụng PPDH môn Tin học lớp 7 tại trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dương còn nhiều hạn chế. Vì thế, nếu áp dụng được việc cải tiến PPDH theo hướng tích cực hóa người học thì sẽ nâng cao chất lượng dạy và học môn tin học lớp 7. 5. Giới hạn nghiên cứu Chương trình môn học Tin học lớp 7 gồm 2 phần: Phần 1 gồm 9 bài học về bảng tính Excel, Phần 2 gồm 4 bài học về phần mềm học tập. Do thời gian có hạn người nghiên cứu chỉ soạn giáo án ở bài 6, 7, 8 để tiến hành thực nghiệm kiểm nghiệm giả thuyết. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận - Các văn bản, chính sách của Đảng và nhà nước về giáo dục và đào tạo. - Các quy định, quy chế và luật giáo dục có liên quan đến PP dạy học theo hướng tích cực hóa người học. - Các tài liệu, sách báo, tạp chí khoa học, luận văn có liên quan đến PP dạy học theo hướng tích cực hóa người học 3