Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối (Musa spp)

Nội dung text: Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối (Musa spp)

1. Kỹ thuật trồng và chăm sóc CÂY CHUỐI (Musa spp) TRẠM KHUYẾN NÔNG KHÁNH SƠN
2. GIỚI THIỆU Chuối là một trong nhưng loại cây ăn trái quan trọng ở Việt Nam cũng như trên thế giới, cho giá trịnh dinh dưỡng cao với mục đích sử dụng rộng rãi. Việc trồng chuối ở nước ta vốn có từ lâu, nhưng trước đây các vườn chuối gần như hình thành một cách tự phát, ít được chăm sóc, thu hoạch tản mạn chất lượng kém, năng suất thấp, chủ yếu tiêu thụ nội địa. Những năm gần đây, sản phẩm chuối đã tham gia vào thị trường một số nước và mang lại lợi ích cho nhà vườn.
3. YÊU CẦU SINH THÁI Chuối là cây ăn quả nhiệt đới nhưng có thể sống được trên nhiều vùng khác nhau từ nhiệt đới đến á nhiệt đới, từ đồng bằng cho đến miền núi. Tuy nhiên để sinh trưởng tốt cần: ⚫ Nhiệt độ: từ 25-270C. ⚫ Ánh sáng: Quang hợp bắt đầu từ 100 lux đến 10.000 lux, sau đó giảm dần. Sự trổ hoa của chuối không phụ thuộc vào qung kỳ, chỉ ảnh hưởng bởi chu kỳ sinh trưởng, do đó để thu hoạch tập trung cần chọn con giống đồng hạng tuổi. ⚫ Vũ lượng: 1700-1900 mm/năm phân bố đều ở các tháng. Ở ĐBSCL cần chú việc tưới nước cho cây vào mùa khô tháng 11- 5 dl. ⚫ Đất: Thoáng, tơi xốp, giầu dinh dưỡng, không quá nặng ( sét < 40%) với pH thích hợp 6-7,5.
4. KỸ THUẬT CANH TÁC I. CHUẨN BỊ ĐẤT: ⚫ Nơi có mực nước ngầm cao, cần phải lên líp trước khi trồng sao cho mặt líp cách mực nước cao nhất từ 0,6-1m. ⚫ Chiều rộng líp trung bình 5-6m, được trồng 2 hoặc 3 hàng, kích thước hố trồng 40 x 40 x 40 cm, trộn lớp đất mặt với 3-5kg phân hữu cơ + 50gr P2O5 và thêm 10gr Furadan 3H cho vào hố.
5. KỸ THUẬT CANH TÁC II. CON GIỐNG ⚫ Dạng chồi: chọn con chuối mập, khỏe, không sâu bệnh cao 0,8 - 1m, cắt sạch rễ và 2/3 lá. ⚫ Dạng củ: nguyên củ hay chẻ ra thành nhiều mảnh (mỗi mảnh có 2-3 mầm ngủ). Các con chuối này trước khi trồng nên xử lý thuốc diệt khuẩn Benlat C hay Bordeaux 2%. ⚫ Con chuối cấy mô: Cây con phải sinh trưởng tốt, cao khoảng 30cm có từ 6-8 lá. Qua kết quả nghiên cứu cho thấy, con giống trồng từ cấy mô cho năng suất cao hơn 5% so với các loại con giống khác.
6. KỸ THUẬT CANH TÁC III. KỸ THUẬT TRỒNG ⚫ Thời vụ: Chuối được trồng quanh năm, riêng đối với Chuối Cau thì chú ý tránh thời điểm trổ trùng vào mùa gió tháng 5-6 dl dễ làm gãy cổ buồng. Tốt nhất nên trồng vào đầu mùa mưa, cây sinh trưởng tốt cho tỉ lệ sống cao. ⚫ Khoảng cách trồng: thay đổi tùy theo giống và kỹ thuật để chồi. Đối với chuối xiêm 3x3m, chuối già 2x2,5m, chuối cau 2x2m, trồng theo hình chữ nhật hay nanh sấu. ⚫ Cách trồng: đặt mặt bầu đất (chuối con cấy mô) hay điểm tiếp giáp củ với thân giả (dạng chồi và củ) thấp hơn mặt líp từ 10-15 cm, nhưng đừng để nước đọng lại trong hố. ⚫ Chăm sóc: trồng cây chắn gió quanh vườn, hạn chế rách lá làm giảm năng suất. ⚫ Tưới nước: ở giai đoạn cây con tưới 2 ngày/lần, cây trưởng thành 2 lần/tuần. Vào mùa mưa (tháng 5-11 dl) chú ý thoát nước tốt cho vườn chuối, đặc biệt tháng 8-10 dl mưa nhiều dễ bị ngập úng.
7. KỸ THUẬT CANH TÁC ⚫ Bón phân: 150-200gr N; 50gr P2 và 200-250 gr K2O/cây/vụ. - Bón lót: toàn bộ P2 cho vào hố trước khi trồng, ở những vụ kế thì bón sau khi thu hoạch hay đầu mùa mưa. - Bón thúc: + Lần 1: sau khi trồng (SKT) 1,5 tháng bón 30% lượng N và 30% lượng K2O. + Lần 2: Khoảng 4,5 tháng SKT bón 40% lượng N và 40% lượng K2O. + Lần 3: Khoảng 7,5 tháng SKT bón 30% lượng N và 30% lượng K2O. Ở giai đoạn cây con, có thể chia lượng phân ra làm nhiều lần tưới cho cây. Khi cây trưởng thành ta có thể bón phân theo hốc hay xới nhẹ quanh gốc theo tán cây cho phân vào lấp đất lại.
8. KỸ THUẬT CANH TÁC ⚫ Tỉa chồi và để chồi: - Tỉa chồi phải thường xuyên khoảng 1tháng/lần, dùng dao cắt ngang thân sát mặt đất và hủy đỉnh sinh trưởng. - Nên tiến hành tỉa vào lúc trời nắng ráo, tránh để đọng nước xung quanh làm chồi con bị thối lây sang cây mẹ. Việc để chồi thực hiện sau khi trồng 5 tháng, chừa lại cây con mập, khoẻ mọc cách xa cây mẹ trên 20cm, sao cho mỗi bụi có 3 cây cách nhau khoảng 4 tháng.
9. KỸ THUẬT CANH TÁC ⚫ Bẻ bắp-che và chống quày: - Sau khi xuất hiện 1-2 nải trung tính, tiến hành bẻ bắp vào buổi trưa để hạn chế sự mất nhựa. - Dùng túi polyetylen có đục lỗ để bao quày, mục đích giữ cho màu sắc vỏ trái được đẹp hơn, hạn chế bù lạch chích hút trái non và sẽ làm tăng năng suất quày thêm 1kg. - Nên dùng cây chống quày tránh đỗ ngã. Trong giai đoạn này có thể phun Decis và Mancozeb 0,1% để phòng ngừa một số dịch hại.
10. SÂU HẠI CHÍNH ⚫ Sùng đục củ ( Cosmopolites sordidus ) - Ấu trùng có màu trắng, đục thành những đường bên trong củ, chất bài tiết có màu vàng nâu, mịn, làm thối củ, cây tăng trưởng kém, buồng nhỏ, trái lép không phát triển được. - Phòng trị: vệ sinh vườn chuối thường xuyên, sử dụng Furadan hay Basudin rải trên cổ gốc chuối, hoặc dùng bả mồi là những khúc thân chuối bổ đôi úp quanh gốc để bắt thành trùng.
11. SÂU HẠI CHÍNH ⚫ Sâu cuốn lá (Erionata thorax) - Sâu non màu trắng đầy phấn. Cắn lá chuối cuộn lại làm nhộng bên trong. Gây hại tập trung vào đầu và cuối mùa mưa, phổ biến nhất trên các vườn chuối xiêm. - Biện pháp thông thường là ngắt bỏ các lá bị cuốn và giết sâu.
12. SÂU HẠI CHÍNH ⚫ Bù lạch - Bọ trĩ (Chysannoptera thripidae) - Thành trùng rất nhỏ, có màu nâu hay đen thường tập trung ở các lá bắc để chích hút các trái non, làm trái có những chấm màu nâu đen (ghẻ) làm mất vẻ đẹp, rất khó xuất khẩu. - Phòng trị: phun thuốc Decis hoặc Sherpa 25 EC ở giai đoạn mới trổ và trái còn nhỏ.
13. SÂU HẠI CHÍNH ⚫ Tuyến trùng: ⚫ Tuyến trùng xâm nhiễm vào rễ làm vỡ vách tế bào, ngăn cản rễ hút dinh dưỡng. Cây sinh trưởng kém, quày nhỏ, trái lép rễ có các vết u, thối đen. ⚫ Phòng trị: loại cây bệnh ra khỏi vườn, rải Basudin hay Furadan 20-30 kg/ha. Phải khử đất và xử lý con giống trước khi trồng.
14. SÂU HẠI CHÍNH ⚫ Bệnh đốm lá: Sigatoka vàng (Mycosphaerella musicola) và Sigatoka đen (Mycosphaerella fijiensis), gây hại trên lá tạo ra những hình bầu dục có màu nâu với viền vàng rất rõ (Sigatoka vàng). Đối với Sigatoka đen những đốm bệnh có màu sậm hơn và xuất hiện ở mặt dưới của lá. Bệnh phát triển mạnh vào những tháng mùa mưa, ảnh hưởng tới năng suất cây. - Phòng trị: vệ sinh vườn, cắt bỏ những lá bệnh đem đốt, thoát nước tốt. Phun Bordeaux 2% hay Benomyl, từ 2-4 tuần/lần trong mùa mưa.
15. Bệnh đốm lá
16. SÂU HẠI CHÍNH ⚫ Bệnh héo rủ Panama (Fusarium oxysporium) - Các lá bị vàng từ bìa lá vào gân chính và từ các lá dưới lên các lá trên. Khi cắt ngang thân giả thấy các mạnh dẫn truyền có màu nâu đỏ. Quày và trái nhỏ phát triển không bình thường (lép), chín sớm. Gây hại nặng trên các vườn chuối Xiêm ở độ 2-3 năm tuổi trở lên. - Phòng bệnh: tiêu hủy cây bệnh, khử đất đối với vôi hoặc Bordeax, chọn cây con không bị bệnh và phải xử lý trước khi trồng. Thay chuối Xiêm bằng chuối Già cui hay chuối Cau.
17. SÂU HẠI CHÍNH ⚫ Bệnh chùn đọt (Bunchy top virus) - Cây có nhiều lá mọc chụm lại ở ngọn thân giả, lá nhỏ, bìa bị vàng hay cuốn cong đi, cuống lá rất ngắn. Trên phiến lá có các sọc xanh lợt chạy song song với các gân phụ. - Bệnh lây lan trực tiếp qua con giống và trung gian truyền bệnh như rầy mềm Pentalonia nigronervosa coq, sống ở các bẹ lá chuối, tuyến trùng trong đất nhằm truyền vi rút từ cây này sang cây khác. - Phòng bệnh: loại bỏ cây bệnh khỏi vườn, chọn ra con chuối sạch bệnh để trồng, phun thuốc diệt côn trùng, thường xuyên quan sát vườn chuối để phát hiện bệnh kịp thời.
18. THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN ⚫ Từ trồng đến trổ khoảng 6-10 tháng và từ trổ đến thu hoạch khoảng 60- 90 ngày tùy theo giống. Thường độ chín của quả được xác định qua màu sắc vỏ, độ no đầy và góc cạnh của trái. ⚫ Lúc thu quày tránh làm cho trái bị trầy xước, sau đó tách ra từng nải nhúng vào dung dịch Tecto 0,2% để ráo, đặt vào thùng giấy và vận chuyển đến nơi tiêu thụ.