Bài giảng Quản trị tài chính doanh nghiệp - TS Lê Thị Lanh

Nội dung text: Bài giảng Quản trị tài chính doanh nghiệp - TS Lê Thị Lanh

1. QU N TR TÀI CHÍNH DN TS LÊ TH LANH –ðHKTTPHCM C1 T NG QUAN V QT TCDN • 1.1 B n ch t QT TCDN • 1.2 Vai trò c a nhà qu n tr TC • 1.3 Giám ñc tài chính • 1.4 S phânñnh gi a quy n s hu và quy n qu n lý – Lý thuy t ñi di n • 1.5 Th trưng tài chính và các ñnh ch tài chính trung gian I. TO ÅÅ CH ÖÙC TA ØØI CH ÍNH DN A- BAÛN CHAÁT, CHÖÙC NAÊNG TCDN 1-BAÛN CHAÁT TCDN: • QUAN HEÄ GIÖÕA DN VÔÙI NHAØ NÖÔÙC • QUAN HEÄ GIÖÕA DN VÔÙI THÒ TRÖÔØNG • QUAN HEÄ TRONG NOÄI BOÄ DN 1
2. • 1.1 B n ch t TCDN BN CH T TÀI CH ÍNH DOANH THAM KHAO\Tài chính.doc NGHI P Tài chính ? Ngh -CFO -KTT -CVTC Tài chính ? Ti n T T’ 2
3. Tài chính ? Ngành Khoa h c chuyên ngành TC mã s LU T CHI PH I • LU T DNNN
   1995 • LU T DN
   2000 • LU T ðU T Ư N ƯC NGOÀI
   1987 Cơ c u t ch c Công ty C ph n ðu t ư ða c Sông Hng 3
4. Ch ươ ng trình mc tiêu QUY T QUY T ðNH PHÂN QUY T ðNH PH I ðNH TÀI TR ðU TƯ ÑN1 : Taøi chính laø heä thoáng caùc quan heä kinh teá phaùt sinh trong lónh vöïc SXKD gaén lieàn vôùi vieäc hình thaønh vaø söû duïng caùc quyõ tieàn teä ôû caùc DN ñeå phuïc vuï vaø giaùm ñoác quaù trình SXKD. ÑN2: Taøi chính doanh nghieäp laø caùc quyõ baèng tieàn cuûa doanh nghieäp. Hình thaùi vaät chaát cuûa caùc quyõ baèng tieàn naøy coù theå laø nhaø cöûa, maùy moùc, thieát bò, nguyeân vaät lieäu, voán baèng tieàn vaø caùc loaïi chöùng khoaùn coù giaù CHUÙ YÙ: Taøi chính khoâng phaûi laø tieàn teä, voán tieàn teä chæ laø phöông tieän cuûa taøi chính maø thoâi. 2- CHÖÙC NAÊNG TAØI CHÍNH DN : a. Toå chöùc voán (Taïo voán baûo ñaûm thoûa maõn nhu caàu voán cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa DN) vaø luaân chuyeån voán. b. Phaân phoái thu nhaäp baèng tieàn. c. Giaùm ñoác (kieåm tra). 4
5. Noäi dung chöùc naêng phaân phoái coù theå toùm taét qua sô ñoà sau ñaây: Tieàn thu baùn haøng 100 Chi phí saûn xuaát kinh doanh 90 Tích luyõ tieàn teä 10 Giaù voán Chi phí Chi phí Noäp thueá Traû coå töùc, haøng baùn baùn quaûn lyù cho nhaø laäp quyõ xí ra haøng DN nöôùc nghieäp 75 7 8 3 7 Taùi taïo laïi voán nhaèm ñaûm baûo Chi caùc quyõ DN taùi saûn xuaát kinh doanh Thöïc hieän toát chöùc naêng naày coù yù nghóa quan troïng: - Ñaûm baûo voán cho quaù trình SXKD lieân tuïc. - Phaùt huy ñöôïc vai troø ñoøn baåy cuûa taøi chính DN. B- VÒ TRÍ TAØI CHÍNH DN 1- Treân phaïm vi toaøn boä neàn kinh teá quoác daân : Taøi chính DN laø khaâu cô sôû cuûa heä thoáng taøi chính XHCN. Nguoàn thu chuû yeáu laø taøi chính Nhaø nöôùc laø tích luyõ tieàn teä cuûa caùc ngaønh kinh teá vaø höôùng chi chuû yeáu cuûa taøi chính Nhaø nöôùc laø chi cho caùc ngaønh kinh teá. 2- Trong phaïm vi toaøn xí nghieäp: Taøi chính DN laø moät maët kinh teá khoâng theå thieáu ñöôïc, noù coù moái quan heä chaët cheõ, coù taùc ñoäng qua laïi vôùi caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa DN. Toå chöùc vaø quaûn lyù toát taøi chính DN seõ taïo ñieàu kieän ñeå ñaûm baûo cho DN coù ñaày ñuû nhöõng yeáu toá cô baûn ñeå khoâng ngöøng môû roäng SXKD. Ngöôïc laïi, keát quaû hoaït ñoäng SXKD cuûa DN cuøng taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi taøi chính DN. Vieäc ñaåy maïnh tieâu thuï haøng hoaù, haï thaáp chi phí SXKD, taêng naêng suaát lao ñoäng, tieát kieäm nguyeân nhieân lieäu seõ taêng ñöôïc tích luyõ, giaûm bôùt löôïng nhu caàu veà voán tieàn teä nhôø ñoù tình hình taøi chính cuûa DN seõ thuaän lôïi. 5
6. C. VAI TROØ CUÛA TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP 1. Ñaûm baûo ñuû nguoàn voán cho doanh nghieäp hoaït ñoäng: Thöïc hieän toát chöùc naêng cuûa taøi chính doanh nghieäp seõ ñaûm baûo doanh nghieäp coù ñuû voán cho hoaït ñoäng kinh doanh, ñaûm baûo thöôøng xuyeân, lieân tuïc vaø kòp thôøi. 2. Huy ñoäng voán vôùi chi phí thaáp nhaát: Caên cöù vaøo nhu caàu voán trong kyø, taøi chính doanh nghieäp seõ tìm caùch huy ñoäng voán thoûa maõn nhu caàu voán kinh doanh vôùi chi phí thaáp nhaát, maët khaùc ñaûm baûo khaû naêng thanh toaùn caùc khoaûn nôï phaùt sinh. 3. Söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn taøi trôï: Keát hôïp vôùi caùc boä phaän chöùc naêng lieân quan, taøi chính doanh nghieäp seõ tìm nhöõng cô hoäi ñaàu tö toát nhaát, ñaàu tö vaøo nhöõng döï aùn coù tyû leä hoaøn voán vaø hieäu quaû cao. 4. Giaùm saùt vaø höôùng daãn caùc hoaït ñoäng, chi tieâu phuø hôïp vôùi tình hình taøi chính doanh nghieäp: Tieán haønh phaân tích taøi chính doanh nghieäp, tìm ra öu nhöôïc ñieåm veà hoaït ñoäng taøi chính cuûa doanh nghieäp, quyeát ñònh taêng voán vaø ñaàu tö hôïp lyù, xaây döïng caùc keá hoaïch taøi chính ñaûm baûo taøi saûn doanh nghieäp söû duïng coù hieäu quaû D- MUÏC TIEÂU QUAÛN TRÒ TAØI CHÍNH DN: Muïc tieâu cuûa DN ñöôïc quyeát ñònh bôûi chuû sôû höõu cuûa DN. Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau trong vieäc xaùc ñònh muïc tieâu cuûa coâng taùc quaûn lyù taøi chính DN. 1. To áái ña hoa ùù lô ïïi nhua ään doanh nghi p. 2. To áái ña hoa ùù lô ïïi nhua ään phaân pho áái cho chu ûû sô ûû höõuõu . 3. To áái ña hoa ùù gia ùù trò DN. 6
7. E- TOÅ CHÖÙC TAØI CHIÙNH DN: Toå chöùc taøi chính DN laø toå chöùc nhöõng hình thöùc, bieän phaùp thích hôïp veà boä maùy quaûn lyù taøi chính nhaèm thöïc hieän toát nhöõng chöùc naêng cuûa taøi chính DN. 1- NGUYEÂN TAÉC TOÅ CHÖÙC TAØI CHÍNH DN. Toå chöùc toát coâng taùc taøi chính DN ñoøi hoûi phaûi quaùn trieät caùc nguyeân taéc sau ñaây: a. Toân troïng phaùp luaät : b. Quaûn lyù coù keá hoaïch: c. Hoaït ñoäng coù hieäu quaû : 2- NOÄI DUNG COÂNG TAÙC TAØI CHÍNH DN : a. La ääp ke áá hoa ïchï ta øøi ch ính ôûû DN. b. Qua ûûn ly ùù va øø gia ùùm ñoácá th öïc hie änä ke áá hoa ïchï ta øøi ch ính . c. Phaân tích hoa ïït ñoääng kinh te áá - ta øøi ch ính . Quaù trình thöïc hieän ba noäi dung coâng taùc taøi chính ñoù cuõng chính laø quaù trình ñöa ra ba quyeát ñònh quan troïng cuûa coâng taùc quaûn trò taøi chính DN: Quyeát ñònh ñaàu tö; quyeát ñònh taøi trôï vaø quyeát ñònh phaân phoái. Ba quyeát ñònh naøy coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán giaù trò DN cuõng nhö söï thaønh baïi cuûa DN. Quyeát ñònh ñaàu tö: Quyeát ñònh ñaàu tö laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán: toång giaù trò taøi saûn vaø giaù trò töøng boä phaän taøi saûn (taøi saûn löu ñoäng vaø taøi saûn coá ñònh) caàn coù vaø moái quan heä caân ñoái giöõa caùc boä phaän taøi saûn trong DN. Ñaàu tö gaén lieàn vôùi vieäc choïn nguoàn voán taøi trôï: neân söû duïng voán chuû sôû höõu hay voán vay, neân duøng voán ngaén haïn hay voán daøi haïn. Neân söû duïng lôïi nhuaän tích luõy hay neân keâu goïi theâm voán töø coå ñoâng, neân vay ngaân haøng hay neân huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh caùc coâng cuï nôï Ñoù laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán taøi trôï trong hoaït ñoäng cuûa TCDN. Quyeát ñònh phaân phoái: Sau khi coù lôïi nhuaän phaûi phaân phoái thaønh quaû ñoù nhö theá naøo (chia coå töùc, laõi ñeå laïi) nhaèm ñaûm baûo thoaû maûn ñöôïc yeâu caàu cuûa chuû sôû höõu vaø ñaûm baûo cho DN ngaøy caøng phaùt trieãn. 7
8. QTTC lieân quan ñeáán ca ûû hai beân cu ûûa ba ûûng caân ñoáái ke áá toa ùùn: ta øøi trô ïï, ñaààu tö va øø phaân pho áái Taøi saûn Nôï vaø voán chuû sôû höõu A-Taøi saûn ngaén haïn A-Nôï phaûi traû Tieàn Nôï ngaén haïn Khoaûn phaûi thu Quyeát Khoaûn phaûi traû Quyeát Haøng toàn kho ñònh Nôï vay ngaén haïn ñònh Ñaàu tö ngaén haïn ñaàu tö Nôï daøi haïn taøi trôï B-Taøi saûn daøi haïn B-Voán chuû sôû höõu & phaân  Vn ðT ca ch s hu Taøi saûn C ð höõu hình phoái Taøi saûn C ð voâ hình (Coå phieáu öu ñaõi, coå phieáu Ñaàu tö daøi haïn thöôøng) Lôïi nhuaän giöõ laïi Toång coäng taøi saûn Toång coäng nguoàn voán BNG CÂN ðI K TOÁN TÀI S N TI N NGU N V N TI N A-T S N N.H N 100 A- N PH I TR 0 Ti n 100 N ng n hn 0 N dài hn 0 B-T S N D.H N 1.400 B-VN C.S HU 1.500 Tài sn c ñnh 1.400 Vn ch s hu 1.500 T. C NG TÀI 1.500 TNG C NG NV 1.500 SN BNG CÂN ðI K TOÁN TÀI S N TI N NGU N V N TI N A-T S N N.H N 1.000 A- N PH I TR 900 Ti n 100 N ng n hn 600 Kho n ph i thu 300 N dài hn 300 Hàng tn kho 600 B-T S N D.H N 1.500 B-VN C.S HU 1.600 Tài sn c ñnh 1.400 Vn ch s hu 1.500 ðu tư dài hn 100 Lãi ñ li 100 TNG C NG TS 2.500 TNG C NG NV 2.500 8
9. BNG CÂN ðI K TOÁN TÀI S N TI N NGU N V N TI N A-T S N N.H N 1.000 A- N PH I TR 900 Ti n 100 N ng n hn 600 Kho n ph i thu 300 N dài hn 300 Hàng tn kho 600 B-TÀI S N D.H N 1.500 B-VN C.S HU 1.60 0 Tài sn c ñnh 1.400 Vn ch s hu 1.500 ðu tư dài hn 100 Lãi ñ li 100 T. C NG TÀI S N 2.500 TNG C NG NV 2.500 N CHI M 36%, N DH 12%, N NH 24%, VCSH 64% CAÁU TRUÙC CAÁU TRUÙC TAØI SAÛN TAØI CHÍNH TAØI SAÛN TAØI SAÛN CAÁU TRUÙC NÔÏ NGAÉN NGAÉN HAÏN DAØI HAÏN VOÁN HAÏN CAÁU TRUÙC CHI PHÍ VOÁN CHUÛ VAY SXKD SÔÛ HÖÕU TRUNG VAØ DAØI HAÏN ÑÒNH BIEÁN CHI PHÍ SÖÛ PHÍ PHÍ DUÏÏNG VOÁN Hi u qu c a v n ch Hi u qu kinh doanh s h u DN ca DN (EBIT) ROE hay EPS 3- TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY TAØI CHÍNH DN: Tuyø theo qui moâ vaø trình ñoä quaûn lyù maø boä maùy taøi chính DN coù theå ñöôïc toå chöùc rieâng hoaëc gheùp vôùi boä phaän keá toaùn. Thoâng thöôøng ôû caùc DN vöøa vaø nhoû, coâng taùc taøi chính vaø keá toaùn ñöôïc toå chöùc gheùp vôùi nhau taïo thaønh phoøng taøi vuï – keá toaùn. Phoøng naøy coù nhieäm vuï toå chöùc coâng taùc taøi chaùnh, keá toaùn taïi ñôn vò theo ñuùng qui ñònh cuûa Nhaø nöôùc, ñaûm baûo cho vieäc phuïc vuï toát cho hoaït ñoäng SXKD cuûa ñôn vò. Phoøng keá toaùn taøi vuï cuûa caùc DN ñöôïc toå chöùc theo nhieàu toå chuyeân moân khaùc nhau, trong ñoù coù toå taøi chính - phaân tích vaø thoâng thöôøng keá toaùn tröôûng (ôû DN nhaø nöôùc vaø moät soá DN vöøa vaø nhoû) hoaëc giaùm ñoác taøi chính (ôû DN lôùn hay ña soá caùc DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi) phuï traùch coâng taùc laõnh ñaïo taøi chính ôû DN . 9
10. Sô ñoà toå chöùc quaûn lyù taøi chính, keá toaùn ôû coâng ty lôùn. HoäiHoäi Ñoàng Ñoàng Quaûn Quaûn Trò Trò ToångToång Giaùm Giaùm Ñoác Ñoác GiaùmGiaùm Ñoác Ñoác SX SX vaø vaø Taùc Taùc GiaùmGiaùm Ñoác Ñoác Taøi Taøi GiaùmGiaùm Ñoác Ñoác Tieáp Tieáp Nghieäp Nghieäp ChínhChính ThòThò PhoøngPhoøng Taøi Taøi Chính Chính KieåmKieåm toaùn toaùn PhoøngPhoøng Keá Keá Toaùn Toaùn o Hoaïch ñònh vaø quaûn trò noäinoäi boä boä o Hoaïch ñònh vaø quaûn trò oo KeáKeá toaùn toaùn taøi taøi chính chính döïdöï aùn. aùn. ooKeáKeá toaùn toaùn Quaûn Quaûn tròtrò ooQuaûnQuaûn trò trò voán voánlöulöu ñoäng ñoäng oo Soå saùch keá toaùn o Phaân chia coå töùc Soå saùch keá toaùn o Phaân chia coå töùc o Laäp caùc baùo taøi ooQuanQuan heä heä vôùi vôùi nhaø nhaø ñaàu ñaàu tö tö o Laäp caùc baùo taøi ooQuaûnQuaûn trò trò ruûi ruûi ro ro chínhchính ooPhaânPhaân tích tích vaø vaø hoaïch hoaïch ñònhñònh taøi taøi chính chính F - MOÂI TR ÖÔØØNG TA ÙÙC ÑOÄÄNG ÑEÁÁN TCDN 1- THUEÁ: Trong quaù trình hoaït ñoäng, caùc DN phaûi noäp nhieàu khoaûn thueá cho nhaø nöôùc. Duø laø thueá tröïc thu hay giaùn thu, ít nhieàu ñeàu aûnh höôûng ñeán tình hình taøi chính cuûa DN. Haàu heát caùc quyeát ñònh trong quaûn trò taøi chính ñeàu tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp coù aûnh höôûng ñeán thueá thu nhaäp DN, do ñoù, coù aûnh höôûng ñeán muïc tieâu cuûa quaûn trò taøi chính. Haøng naêm coâng ty phaûi noäp thueá thu nhaäp DN. Thueá thu nhaäp DN nhieàu hay ít tuøy thuoäc vaøo thu nhaäp chòu thueá vaø thueá suaát, maø thueá suaát coøn thay ñoåi tuøy theo lónh vöïc ñaàu tö, thôøi gian ñaàu tö, ñòa ñieåm ñaàu tö, möùc thu nhaäp chòu thueá Thu nhaäp chòu thueá baèng doanh thu tröø ñi taát caû chi phí hôïp lyù, bao goàm kha ááu hao vaø laõi vay . Veà phía coâng ty, neáu thu nhaäp chòu thueá thaáp seõ tieát kieäm ñöôïc thueá, do vaäy, coâng ty coù khuynh höôùng ñöa khaáu hao vaø laõi vay lôùn vaøo chi phí ñeå tieát kieäm thueá. 10
11. Laõi vay: Veà nguyeân taéc, caùc doanh nghieäp chæ vay khi hoaït ñoäng coù hieäu quaû cao, soá laõi ñaït ñöôïc do söû duïng voán vay phaûi lôùn hôn laõi tieàn vay phaûi traû. Tuy nhieân, theo qui ñònh caùc nöôùc, nhaø nöôùc cho pheùp doanh nghieäp tính khaáu tröø laõi vay vaøo thu nhaäp chòu thueá laøm giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp. Nhö vaäy, laõi vay ñöôïc xem nhö laø chi phí tröôùc thueá cho neân noù laø yeáu toá giuùp coâng ty tieát kieäm thueá. Maët khaùc, EBIT laø chæ tieâu quan troïng trong vieäc phaân tích, ñaùnh giaù taøi chính vaø ñaàu tö. Veà phía chính phuû vaø cô quan thueá chæ chaáp nhaän nhöõng khoaûn chi phí naøo hôïp lyù nhaèm haïn cheá coâng ty traùnh thueá. Vì vaäy, Boä taøi chính thöôøng coù nhöõng quy ñònh cuï theå veà caùch tính khaáu hao vaø laõi vay nhaèm muïc ñích tính thueá cho hôïp lyù. 2- HEÄ THOÁNG TAØI CHÍNH: Huy ñoäng voán Ñôn vò thöøa Thò (thi u) voán: tröôøng taøi chính  Hoä gia ñình Và  Caùc nhaø Theå cheá ñaàu tö trong taøi chính vaø ngoaøi trung nöôùc. gian  Caùc doanh Phaân boå nghieäp voán  Chính phuû. 11
12. HEÄ THOÁNG TAØI CHÍNH: Trong quaù trình hoaït ñoäng, vieäc giaûi quyeát nhöõng nhu caàu thöøa, thieáu taïm thôøi ñöôïc thöïc hieän thoâng qua heä thoáng taøi chính. Tuyø theo möùc ñoä khaùc nhau nhöng haàu heát caùc DN trong quaù trình hoaït ñoäng ñeàu gaén lieàn vôùi heä thoáng taøi chính, bao goàm:  Thò tröôøng taøi chính.  Caùc toå chöùc taøi chính.  Caùc coâng cuï taøi chính . Thò tröôøng taøi chính: Thò tröôøng taøi chính laø thò tröôøng giao dòch caùc loaïi taøi saûn taøi chính nhö coå phieáu, traùi phieáu, tín phieáu, • Thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán • Thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp • Thò tröôøng coù toå chöùc vaø thò tröôøng khoâng coù toå chöùc (thò tröôøng OTC): Caùc toå chöùc taøi chính • Ngaân haøng thöông maïi • Toå chöùc tieát kieäm (Quó tieát kieäm, tieát kieäm böu ñieän ) • Coâng ty taøi chính • Quó ñaàu tö • Coâng ty baûo hieåm • Coâng ty chöùng khoaùn • Quó höu boång (BHXH) 12
13. Caùc coâng cuï taøi chính • Traùi phieáu • Coå phieáu (öu ñaõi, thöôøng) • Thöông phieáu • Tín phieáu kho baïc • Chöùng chæ tieàn göûi (kyø phieáu ngaân haøng ) • Coâng cuï taøi chính phaùi sinh: Option, future, forward 3- LOAÏI HÌNH DN Nhìn chung caùc loaïi hình DN ñöôïc toå chöùc theo moät trong nhöõng daïng sau ñaây:  Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn: - Moät thaønh vieân. - Nhieàu thaønh vieân.  Coâng ty hôïp danh (Partnerships). LU T CHI PH I • LU T DNNN
    1995 • LU T DN
    2000 • LU T ðU T Ư N ƯC NGOÀI
    1987 13
14. Loaïi DN Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm DN tö nhaân: •Ñôn giaûn thuû tuïc thaønh laäp •Chòu traùch nhieäm caù nhaân voâ haïn DN nghieäp ñöôïc • O ñoøi hoûi nhieàu voán khi thaønh laäp •Haïn cheá veà kyõ naêng vaø chuyeân moân sôû höõu vaø ñieàu •Chuû DN nhaän toaøn boä LN kieám ñöôïc quaûn lyù •Haïn cheá khaû naêng huy ñoäng voán haønh bôûi moät caù •Chuû DN coù toaøn quyeàn quyeát ñònh •Khoâng lieân tuïc hoaït ñoäng kinh nhaân KD doanh khi chuû DN qua ñôøi • O coù nhöõng haïn cheá phaùp lyù ñaëc bieät Coâng ty hôïp •Ñöôïc chia toaøn boä lôïi nhuaän •Chòu traùch nhieäm voâ haïn danh : DN coù 2 •Coù theå huy ñoäng voán töø caùc T. vieân •Khoù tích luõy voán hay nhieàu ñoàng •Coù theå thu huùt kyõ naêng quaûn lyù cuûa •Khoù giaûi quyeát khi coù maâu thuaån lôïi ích giöõa caùc thaønh vieân sôû höõu chuû tieán caùc thaønh vieân •Chöùa ñöïng nhieàu tieàm naêng maâu haønh hoaït ñoäng •Coù theå thu huùt theâm T. vieân tham gia thuaån caù nhaân vaø quyeàn löïc giöõa caùc kinh doanh •Ít bò chi phoái bôûi caùc qui ñònh phaùp lyù thaønh vieân nhaèm muïc tieâu •Naêng ñoäng •Caùc thaønh vieân bò chi phoái bôûi luaät lôïi nhuaän •Khoâng bò ñaùnh thueá 2 laàn ñaïi dieän Coâng ty coå phaàn: •Coå ñoâng chòu traùch nhieäm höõu haïn. •Toán nhieàu chi phí vaø thôøi gian trong Toå chöùc kinh •Deã thu huùt voán. quaù trình thaønh laäp doanh theo luaät: •Coù theå hoaït ñoäng maõi maõi, khoâng bò •Bò ñaùnh thueá 2 laàn •Tieàm aån khaû naêng thieáu söï nhieät hoaït ñoäng taùch giôùi haïn bôûi tuoåi thoï cuûa chuû sôû höõu. tình töø ban quaûn lyù rôøi vôùi quyeàn sôû •Coù theå chuyeån nhöôïng quyeàn sôû höõu. •Bò chi phoái bôûi nhöõng quy ñònh phaùp höõu vaø nhaèm •Coù khaû naêng huy ñoäng ñöôïc kyõ naêng, lyù vaø haønh chính nghieâm ngaët muïc tieâu lôïi chuyeân moân, tri thöùc cuûa nhieàu ngöôøi. •Coù nguy cô maát khaû naêng kieåm soaùt nhuaän •Coù lôïi theá veà quy moâ. cuûa nhöõng nhaø saùng laäp coâng ty. Loaïi DN Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm DN tö •Ñôn giaûn thuû tuïc •Chòu traùch nhieäm caù nhaân: thaønh laäp nhaân voâ haïn DN • O ñoøi hoûi nhieàu voán •Haïn cheá veà kyõ naêng vaø chuyeân moân quaûn nghieäp khi thaønh laäp lyù ñöôïc sôû •Chuû DN nhaän toaøn •Haïn cheá khaû naêng höõu vaø boä LN kieám ñöôïc huy ñoäng voán ñieàu •Chuû DN coù toaøn •Khoâng lieân tuïc hoaït haønh bôûi quyeàn quyeát ñònh KD ñoäng kinh doanh khi moät caù • O coù nhöõng haïn cheá chuû DN qua ñôøi nhaân phaùp lyù ñaëc bieät Loaïi DN Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm Coâng ty •Ñöôïc chia toaøn boä lôïi •Chòu traùch nhieäm voâ haïn hôïp danh : nhuaän •Khoù tích luõy voán •Khoù giaûi quyeát khi coù DN coù 2 •Coù theå huy ñoäng voán töø maâu thuaån lôïi ích giöõa caùc hay nhieàu caùc T. vieân thaønh vieân ñoàng sôû •Coù theå thu huùt kyõ naêng •Chöùa ñöïng nhieàu tieàm höõu chuû quaûn lyù cuûa caùc thaønh naêng maâu thuaån caù nhaân tieán haønh vieân vaø quyeàn löïc giöõa caùc thaønh vieân hoaït ñoäng Coù theå thu huùt theâm T. • •Caùc thaønh vieân bò chi kinh vieân tham gia phoái bôûi luaät ñaïi dieän doanh •Ít bò chi phoái bôûi caùc qui nhaèm muïc ñònh phaùp lyù tieâu lôïi •Naêng ñoäng nhuaän •Khoâng bò ñaùnh thueá 2 laàn 14
15. Loaïi DN Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm Coâng ty coå •Coå ñoâng chòu traùch •Toán nhieàu chi phí vaø thôøi phaàn: Toå nhieäm höõu haïn. gian trong quaù trình thaønh laäp chöùc kinh Deã thu huùt voán. • •Bò ñaùnh thueá 2 laàn doanh •Coù theå hoaït ñoäng maõi •Tieàm aån khaû naêng thieáu theo luaät: maõi, khoâng bò giôùi haïn bôûi söï nhieät tình töø ban quaûn hoaït ñoäng tuoåi thoï cuûa chuû sôû höõu. lyù taùch rôøi •Coù theå chuyeån nhöôïng •Bò chi phoái bôûi nhöõng quy ñònh phaùp lyù vaø haønh vôùi quyeàn quyeàn sôû höõu. chính nghieâm ngaët sôû höõu vaø •Coù khaû naêng huy ñoäng •Coù nguy cô maát khaû naêng nhaèm muïc ñöôïc kyõ naêng, chuyeân kieåm soaùt cuûa nhöõng nhaø tieâu lôïi moân, tri thöùc cuûa nhieàu saùng laäp coâng ty. nhuaän ngöôøi. •Coù lôïi theá veà quy moâ. C2 THÔ ØØØØØØØIØ GIA ÙÙÙÙÙÙÙÙ TIE ÀÀÀÀÀÀÀNÀ TE ÄÄÄÄÄÄÄÄ THÔ ØØØØØØØIØ GIA ÙÙÙÙÙÙÙÙ TIE ÀÀÀÀÀÀÀNÀ TE ÄÄÄÄÄÄÄÄ I. LAÕI ( LÔÏI TÖÙC) II. GIAÙ TRÒ TÖÔNG LAI CUÛA TIEÀN TEÄ III. HIEÄN GIAÙ CUÛA TIEÀN TEÄ IV. ÖÙNG DUÏNG 15
16. I. LAÕI ( LÔ ÏÏI NHUA ÄÄN) 1.1. Laõi ( Lôïi töùc - lôïi nhuaän): Ví duï: Moät ngöôøi boû ra 100 ñôn vò tieàn voán ñeå kinh doanh, sau moät ñôn vò thôøi gian thu veà toång soá tieàn laø 120. Soá cheânh leäch 120 – 100 = 20 goïi laø laõi (tieàn lôøi – lôïi nhuaän – lôïi töùc) Laõi chæ xuaát hieän sau moät thôøi gian ñaàu tö nhaát ñònh. Noùi caùch khaùc, laõi laø keát quaû taøi chính cuoái cuøng cuûa quaù trình ñaàu tö. 1.2. Tyû suaát lôïi töùc (Laõi suaát): Laõi trong 1 ñôn vò thôøi gian Laõi suaát = x 100% Voán goác trong thôøi gian ñoù Caên cöù ví duï treân, ta coù: Laõi suaát = 20/100 = 20% 1.3. Laõi ñôn: laø lôïi töùc chæ tính treân soá voán vay ban ñaàu trong suoát thôøi haïn vay. GHI CHUÙ: Trong khaùi nieäm naøy chæ coù voán sinh lôøi coøn laõi khoâng sinh lôïi. 1.4. Laõi keùp: Vieäc tính laõi baèng caùch laáy laõi cuûa kyø tröôùc nhaäp vaøo voán ñeå tính laõi cho kyø sau ñoù laø phöông phaùp tính theo laõi keùp. Soá tieàn laõi thu ñöôïc theo phöông phaùp naøy goïi laø laõi keùp. 16
17. II. GIA ÙÙ TRÒ T ÖÔNG LAI CU ÛÛA TIE ÀÀN TE ÄÄ A- Giaù trò töông lai cuûa 1 soá tieàn: n Vn = V 0 (1 + i) Ví duï: Gôûi vaøo ngaân haøng soá tieàn tieát kieäm 1.000 ñoàng vôùi laõi suaát 6%/naêm. Sau 2 naêm ruùt ra caû voán laãn laõi laø: 2 V2 = 1.000 ñoàng (1 + 6%) = 1.000 ñoàng x 1,1236 = 1.123,6 ñoàng II. GIA ÙÙ TRÒ T ÖÔNG LAI CU ÛAÛ TIE ÀÀN TE ÄÄ A- Giaù trò töông lai cuûa 1 soá tieàn: n Vn = V 0 (1 + i) II. GIA ÙÙ TRÒ T ÖÔNG LAI CU ÛAÛ TIE ÀÀN TE ÄÄ A- Giaù trò töông lai cuûa 1 soá tieàn: n Vn = V 0 (1 + i) Ví duï: Ñaàu naêm thöù 2 gôûi vaøo ngaân haøng soá tieàn tieát kieäm 1.000 ñoàng vôùi laõi suaát 6%/naêm. Cuoái naêm 10 ruùt ra caû voán laãn laõi laø: V10 = 1.000 ñoàng (1 + 6%) 8 = 1.000 ñoàng x 1,16894 = 1.168,4 ñoàng 17
18. II. GIA ÙÙ TRÒ T ÖÔNG LAI CU ÛÛA TIE ÀÀN TE ÄÄ A- Giaù trò töông lai cuûa 1 soá tieàn: n FV n = VO (1 + i) n − j FV n = a j (1 + i) B. Gia ùù trò töông lai cu ûûa CTT: Giaù trò töông lai (giaù trò cuoái) cuûa 1 CTT laø toång soá giaù trò cuûa caùc kyø khoaûn ñöôïc ñaùnh giaù vaøo ngaøy thanh toaùn cuûa kyø khoaûn cuoái cuøng. Sô ñoà thanh toaùn theo thang thôøi gian nhö sau: 0 1 2 3 n−−−1 n a1 a2 a3 an-1 an Giaù trò cuoái cuûa CTT cuoái kyø ñöôïc tính nhö sau: n-1 n-2 FVn = a1(1+i) + a 2(1+i) + + a n-1(1+i) + a n • Toång quaùt : aj: giaù trò cuûa kyø khoaûn thöù j i : laõi suaát n : soá laàn thanh toaùn n-1 n-2 FVn = a1(1+i) + a 2(1+i) + + a n-1(1+i) + a n n n − j FV n = ∑ a j (1 + i) j=1 18
19. Tröôøng hôïp laø CTT coá ñònh töùc aj = a thì : (chu i ñu cu i k ỳ) 0 1 2 3 n −−−1 n a a a a a  (1 +i) n −1 FV n =a *   i  Tröôøng hôïp laø CTT coá ñònh töùc aj = a thì : (chu i ñu ñu k ỳ)  (1 +i) n −1 FV n =a *  1( +i)  i  a1 a2 a3 an-1 an a0 a1 a2 a3 an-1 19
20. Tröôøng hôïp laø CTT coá ñònh töùc aj = a thì :  (1 +10%) 5 −1 FV 5 = 500 *  = ?  10%  Tröôøng hôïp chuoãi ñaàu kyø  (1 +10%) 5 −1 FV 5 = 500 *  1( +10 %) = ?  10%  Ví duï: Anh Tö gôûi vaøo ngaân haøng lieân tuïc trong 5 naêm, soá tieàn gôûi moãi naêm laàn löôït laø 20 trieäu, 22 trieäu, 22 trieäu, 25 trieäu, 25 trieäu. Ngay sau laàn gôûi thöù 5, do caàn tieàn ñoät xuaát, anh Tö ruùt heát ra. Hoûi toång soá tieàn anh Tö ruùt ra laø bao nhieâu? Bieát raèng, laõi suaát tieàn gôûi laø 8%/naêm. Giaûi Toång soá tieàn ruùt ra laø giaù trò cuoái cuûa soá tieàn gôûi. FV = 20(1+8%) 4 + 22(1+8%) 3+ 22(1+8%) 2 + 25(1+8%) + 25 = 132,5842 trieäu 20
21. Ví duï : Coâng ty X ñöa ra chính saùch baùn haøng traû goùp nhö sau : Ngay khi mua haøng khaùch haøng traû 30% toång soá tieàn thanh toaùn, soá coøn laïi traû daàn ñeàu nhau trong 7 thaùng, moãi thaùng traû 2.400.000ñ. OÂng A muoán mua soá haøng treân nhöng ñeà nghò ñöôïc thanh toaùn moät laàn duy nhaát vaøo thôøi ñieåm cuoái hôïp ñoàng (cuoái thaùng thöù baûy). Hoûi giaù thanh toaùn maø oâng A ñeà nghò laø bao nhieâu? Bieát raèng laõi suaát hai beân thoaû thuaän laø 1%/ thaùng. Goïi x laø toång soá tieàn thanh toaùn, ta coù: 70%x = 2.400.000*7 => x = 24.000.000ñ (1+1%)7 −1 FV = 24*30%(1+1%)7 + 2,4* 1% = 25,031859 tr. ñoàng III. HIE ÄÄN GIA ÙÙ CU ÛÛA TT: A. Hieän giaù cuûa 1 soá tieàn: Giaù trò hieän taïi cuûa tieàn teäø goïi taét laø hieän giaù (coøn goïi laø giaù trò goác) laø giaù trò cuûa moät soá tieàn thu ñöôïc trong töông lai ñöôïc qui veà thôøi ñieåm hieän taïi (thôøi ñieåm goác). Caùch tính hieän giaù laø pheùp tính ngöôïc cuûa laïi cuûa caùch tính laõi keùp. Vo = Vn(1+i) -n Ví duï: Tính giaù trò hieän taïi cuûa soá tieàn 1.123,6 ñoàng thu ñöôïc ôû cuoái naêm thöù 2 neáu laõi suaát laø 6%/ naêm . Vo = Vn(1+i) -n = 1.123,6(1+6%) -2 =1.000 21
22. B -Hieän giaù cuûa chuoãi tieàn teä 1. Chuoãi tieàn teä baát ñoàng: 0 1 2 3 n-1 n a1 a2 a3 an-1 an n a1 a 2 a n − j PV = + 2 + + n = ∑ a j (1 + i) 1 + i ()1 + i ()1 + i j=1 Tính GTHT c a chu i: i=10% 0 1 2 3 PV ? 100 200 300 2. Trong tröôøng hôïp CTT coá ñònh (ñoàng ñeàu) töùc aj = a thì : (d ng CTT cu i k ỳ) 1 − (1 + i)−n PV = a * i 22
23. Tính GTHT c a chu i: i=10% 0 1 2 3 PV ? 200 200 200 2. Trong tröôøng hôïp CTT coá ñònh (ñoàng ñeàu) töùc aj = a thì : (d ng CTT ñu k ỳ) 1−(1 +i) −n PV = a 1( +i) * i Tính GTHT c a chu i: i=10% 0 1 2 3 200 200 200 PV? 23
24. 2. Trong tröôøng hôïp CTT coá ñònh (ñoàng ñeàu) töùc aj = a thì : 1 − (1 + i)−n PV = a * i Tröôøng hôïp ñaëc bieät, neáu laø CTT coá ñònh vónh vieãn thì: a PV = i Chu i t ăng tr ưng ñu mãi g a 1( + g) PV = o g-i PV chu i t ăng tr ưng ñu mãi g a PV = 1 g-i 24
25. Ví duï: Coâng ty X muoán mua moät heä thoáng thieát bò toaøn boä cuûa Nhaät. Coâng ty ñaõ nhaän ñöôïc caùc ñôn chaøo haøng nhö sau:  ÑCH1 : Chaøo haøng giaù CIF caûng Saøi Goøn, toång soá tieàn thanh toaùn laø 100.000 USD. Phöông thöùc thanh toaùn laø moät naêm sau khi giao haøng thanh toaùn 20%, hai naêm sau ngaøy giao haøng traû 30%, ba naêm sau ngaøy giao haøng traû 50%.  ÑCH2 : chaøo haøng giaù CIF caûng Saøi Goøn 100.000 USD. Thanh toaùn trong 4 naêm moãi naêm thanh toaùn 25%, laàn thanh toaùn ñaàu tieân laø moät naêm sau khi giao haøng.  ÑCH3 : chaøo haøng giaù CIF caûng Saøi Goøn 100.000 USD. Thanh toaùn ñeàu trong 5 laàn, moãi naêm thanh toaùn 20%, laàn thanh toaùn ñaàu tieân laø ngay khi giao haøng.  ÑCH4 : chaøo haøng giaù CIF caûng Saøi Goøn 87.000 USD. Thanh toaùn ngay khi giao haøng. Haõy giuùp coâng ty löïa choïn ñôn chaøo haøng naøo coù lôïi nhaát? Bieát raèng laõi suaát ngaân haøng laø 13% vaø heä thoáng thieát bò cuûa boán nhaø cung caáp hoaøn toaøn gioáng nhau. GIAÛI Moãi ñôn chaøo haøng 1,2,3 laø moät chuoåi tieàn teä. Muoán so saùnh phaûi ñöa veà giaù traû ngay (hieän giaù). PV1 = 20.000*1,13−1 + 30.000*1,13−2 + 50.000*1,13−3 = 75.846,02 1 − (1 + 13%)−4 PV2 = 25.000 * = 74.361,78 13% 1 − (1+ 13%)−4 PV3= 20.000+ 20.000* = 79.489,4 13% PV4 = 87.000 Vaäy neân choïn mua haøng cuûa ñôn chaøo haøng 2 laø coù lôïi nhaát. IV. ÖÙNG DUÏNG Baøi 1: Coâng ty X vay ngaân haøng soá tieàn 500 trieäu ñoàng, laõi suaát 12%/naêm. Theo hôïp ñoàng coâng ty phaûi traû daàn ñeàu moãi naêm laø 90 trieäu ñoàng, laàn traû ñaàu tieân laø 1 naêm sau ngaøy vay. Hoûi coâng ty X phaûi traû trong bao nhieâu naêm môùi heát nôï (neáu soá laàn traû khoâng chaún thì qui troøn theo nguyeân taéc soá nguyeân gaàn nhaát)? Trong tröôøng hôïp qui troøn haõy tính laïi kyø khoaûn thanh toaùn laàn cuoái cuøng? 25
26. Aùp duïng coâng thöùc  a  log  1 − (1 + i)−n   a − PV i*  PV = a  => n =  i  log(1 + i)  90  log   90 − 500x12% n = = 9,69 Vaäy n = 10 log(1 + 12%) 1 − (1 + 12%) −9 PV = 500 = 90x + a (1 + 12%) −10 12% 10  −9   1 − (1 + 12%)  10 => a10 = 500 − 90 (1 + 12%) = 63,3579  12%  Baøi 2: Moät doanh nghieäp ñeà ra chính saùch baùn chòu saûn phaåm A nhö sau : ngay khi nhaän haøng khaùch haøng phaûi traû ngay 30% toång soá tieàn thanh toaùn (giaù baùn chòu ) , soá tieàn coøn laïi seõ traû daàn 12 laàn ñeàu nhau trong 12 thaùng keá tieáp. Neáu laõi suaát chieát khaáu ngaân haøng laø 1,5%/thaùng vaø haøng A coù giaù baùn traû ngay laø 20.000.000 ñoàng, haõy tính giaù baùn chòu haøng A laø bao nhieâu ? Baøi 3 : Anh Ba B coá gaéng ñeå daønh tieàn tieát kieäm vôùi mong muoán ñuùng 3 naêm sau seõ coù ñöôïc 289.410.000 ñoàng ñeå mua moät caên nhaø nhoû. Neáu anh Ba B gôûi tieát kieäm coù kyø haïn 3 thaùng vôùi laõi suaát 2%/thaùng thì bình quaân moãi quyù anh Ba B phaûi gôûi vaøo tieát kieäm soá tieàn laø bao nhieâu ? Bieát raèng ngay khi gôûi anh ba B ñaõ coù tieàn treân ngaân haøng laø 52.000.000 ñoàng. Bài 4 Anh Ba coá gaéng ñeå daønh tieàn tieát kieäm vôùi mong muoán ñuùng 3 naêm sau seõ coù ñöôïc 289.410.000 ñoàng ñeå mua moät caên nhaø nhoû. Neáu anh Ba B gôûi tieát kieäm coù kyø haïn theo n ăm vôùi laõi suaát 12%/năm thì ngay baây giôø soá tieàn phaûi göûi vaøo NH laø bao nhieâu ? Bieát raèng ngay khi gôûi anh ba B ñaõ coù tieàn treân ngaân haøng laø 52.000.000 ñoàng. 26
27. Bài 5 Anh Ba coá gaéng ñeå daønh tieàn tieát kieäm vôùi mong muoán ñuùng 3 naêm sau seõ coù ñöôïc 289.410.000 ñoàng ñeå mua moät caên nhaø nhoû. Neáu anh Ba B gôûi tieát kieäm coù kyø haïn theo n ăm vôùi laõi suaát 12%/năm thì hi soá tieàn phaûi göûi vaøo NH ñu m i năm laø bao nhieâu ? Bieát raèng ngay khi gôûi anh ba B ñaõ coù tieàn treân ngaân haøng laø 52.000.000 ñoàng. Bài 6 Anh Ba coá gaéng ñeå daønh tieàn tieát kieäm vôùi mong muoán ñuùng 3 naêm sau seõ coù ñöôïc 289.410.000 ñoàng ñeå mua moät caên nhaø nhoû. Neáu anh Ba B gôûi tieát kieäm coù kyø haïn theo n ăm vôùi laõi suaát 12%/năm thì hi soá tieàn phaûi göûi vaøo NH cu i m i năm laø bao nhieâu ? Bieát raèng ngay khi gôûi anh ba B ñaõ coù tieàn treân ngaân haøng laø 52.000.000 ñoàng. Baøi 7 : Anh Ba B coá gaéng ñeå daønh tieàn tieát kieäm vôùi mong muoán ñuùng 3 naêm sau seõ coù ñöôïc 289.410.000 ñoàng ñeå mua moät caên nhaø nhoû. Neáu anh Ba B gôûi tieát kieäm coù kyø haïn 3 thaùng vôùi laõi suaát 2%/thaùng thì bình quaân moãi quyù anh Ba B phaûi gôûi vaøo tieát kieäm soá tieàn laø bao nhieâu ? Bieát raèng ngay khi gôûi anh ba B ñaõ coù tieàn treân ngaân haøng laø 52.000.000 ñoàng. Lưu yù: laõi suaát, kyø 27
28. C3 ÑÒNH GIA ÙÙ CH ÖÙNG KHOA ÙÙN I- Khaùi quaùt veà chöùng khoaùn II- Quy trình chung khi ñònh giaù chöùng khoaùn  Ñònh giaù traùi phieáu  Ñònh giaù coå phieáu öu ñaõi  Ñònh giaù coå phieáu thöôøng I- KHA ÙÙI QUA ÙÙT VE ÀÀ CH ÖÙNG KHOA ÙÙN 1- CA ÙÙC LOA ÏÏI CH ÖÙNG KHOA ÙÙN  Tra ùùi phie ááu • Traùi phieáu laø coâng cuï nôï do chính phuû hoaëc coâng ty phaùt haønh ñeå huy ñoäng voán. Caên cöù chuû theå phaùt haønh:  Traùi phieáu chính phuû  Traùi phieáu coâng ty Caên cöù vaøo thôøi haïn:  Traùi phieáu khoâng coù kyø haïn  Traùi phieáu coù kyø haïn  Traùi phieáu Caên cöù vaøo laõi suaát:  Traùi phieáu ñöôïc höôûng laõi  Traùi phieáu khoâng ñöôïc höôûng laõi  Co åå phie ááu  Coå phieáu öu ñaõi  Coå phieáu thöôøng (coå phieáu phoå thoâng ) 28
29. Phaân bieät traùi phieáu vaø coå phieáu Traùi phieáu Coå phieáu thöôøng  Giaáy chöùng nhaän nôï  Giaáy chöùng nhaän ñaàu tö  Chöùng khoaùn nôï  Chöùng khoaùn voán  Höôõng laõi suaát coá ñònh  Höôûng coå töùc khoâng coá  Coù thôøi haïn hoaøn voán (tröø ñònh traùi phieáu vónh haèng)  Khoâng coù thôøi haïn hoaøn  Traùi chuû khoâng ñöôïc quyeàn voán baàu cöû  Coå ñoâng coù quyeàn baàu cöû  Ñöôïc nhaän lôïi töùc vaø taøi saûn  Ñöôïc chia coå töùc vaø nhaän tröôùc coå phieáu taøi saûn thanh lyù sau traùi chuû  Coâng ty bò phaù saûn neáu  Coâng ty khoâng bò phaù saûn khoâng traû ñöôïc nôï vaø laõi neáu khoâng traû ñöôïc coå töùc 2- CA ÙÙC LOA ÏÏI GIA ÙÙ TRÒ CH ÖÙNG KHOA ÙÙN  Meänh giaù chöùng khoaùn (face value): Giaù trò danh nghóa ghi treân chöùng khoaùn. Kyù hieäu C.  Giaù trò soå saùch (book value)-thö giaù: Giaù trò ghi treân soå saùch keá toaùn cuûa doanh nghieäp. Giaù trò Giaù trò = – Toång Nôï soå saùch taøi saûn  Giaù trò thò tröôøng (thò giaù – market value): giaù cuûa taøi saûn hoaëc doanh nghieäp ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng. II - ÑÒNH GIA ÙÙ CK Quy trình ñònh giaù chöùng khoaùn Böôùc 1: Öôùc löôïng doøng tieàn teä thu nhaäp kyø voïng Böôùc 2: Öôùc löôïng laõi suaát chieát khaáu = Laõi suaát khoâng ruûi ro + Phaàn gia taêng do ruûi ro Böôùc 3: Tính hieän giaù doøng tieàn teä thu nhaäp theo laõi suaát chieát khaáu vöøa öôùc löôïng 29
30. A- ÑÒNH GIA ÙÙ TRA ÙÙI PHIE ÁÁU • Nguyeân taéc chung khi ñònh giaù Gia ùù tra ùùi phie ááu ba èèng hie ään gia ùù do øøng tie ààn te ää thu nha ääp töø tra ùùi phie ááu. 1- Ñònh giaù traùi phieáu vónh vieãn • Traùi phieáu vónh cöõu (perpetual bond) – traùi phieáu khoâng bao giôø ñaùo haïn I I I P = + + + 0 2 ∞ (1 + rd ) (1 + rd ) (1 + rd ) ∞ I I = = ∑ t t =1 (1 + rd ) rd • Giaû söû traùi phieáu A höôûng laõi haøng naêm 12.000ñ trong thôøi gian voâ haïn. Ngöôøi mua ñoøi hoûi lôïi nhuaän ñaàu tö laø 12%. Giaù traùi phieáu naøy seõ laø: P0 = I/r d = 12.000/0,12 = 100.000ñ 2- Ñònh giaù traùi phieáu coù kyø haïn a- Ñònh giaù traùi phieáu coù kyø haïn ñöôïc höôûng laõi (TP coupon): 0 1 2 n -P -P0 I I I+C I I I C P0 = + 2 + + n + n (1+ rd ) (1+ rd ) (1+ rd ) (1+ rd ) −n 1−(1+ rd ) −n = I + C(1+ rd ) rd 30
31. Ví duï: Giaû söû traùi phieáu coù meänh giaù 1.000 ñöôïc höôûng laõi suaát 10%/naêm trong thôøi haïn 9 naêm vaø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi lôïi nhuaän 12%, giaù traùi phieáu naøy: Ví duï: Giaû söû traùi phieáu coù meänh giaù 1.000 ñöôïc höôûng laõi suaát 10%/naêm trong thôøi haïn 9 naêm vaø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi lôïi nhuaän 12%, giaù traùi phieáu naøy: 100 100 P = + + + 0 1( + 0 ,12 ) 1( + 0 ,12 ) 2 100 1000 + + = 893 8, 1( + 0 ,12 ) 9 1( + 0,12 ) 9 Ví duï: Giaû söû traùi phieáu coù meänh giaù 1.000 ñöôïc höôûng laõi suaát 10%/naêm trong thôøi haïn 9 naêm vaø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi lôïi nhuaän 12%, giaù traùi phieáu naøy: 0 1 2 9 I I I+C 1[ − 1( + 0,12)−9 ] 1000 P =100 + = 893 8, 0 0,12 1( + 0,12)9 31
32. 2- Ñònh giaù traùi phieáu coù kyø haïn a- Ñònh giaù traùi phieáu coù kyø haïn khoâng ñöôïc höôûng laõi ñnh k ỳ (zero coupon): 0 1 2 n -P0 II I+C I C P0 = n + n (1 + rd ) (1 + rd ) 2- Ñònh giaù traùi phieáu coù kyø haïn a- Ñònh giaù traùi phieáu coù kyø haïn khoâng ñöôïc höôûng laõi ñnh k ỳ (zero coupon): 0 1 2 n -P0 II C C P0 = n (1 + rd ) b- Ñònh giaù traùi phieáu coù kyø haïn khoâng ñöôïc höôûng laõi C P 0 = n (1 + r d ) Ví duï: Giaû söû traùi phieáu coù meänh giaù 1.000 khoâng ñöôïc höôûng laõi, coù thôøi haïn 3 naêm vaø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi lôïi nhuaän 12%, giaù traùi phieáu naøy: −3 P0 = 1.000(1+ 12%) = 711,78 32
33. 3- Ñònh giaù traùi phieáu traû laõi na naêm 1 laàn I 1 − (1 + r ) − 2n P = * d 2 + C(1 + r ) - 2n 0 d 2 2 rd 2 r = (1 + r )2 − 1 ⇒ r = 1+ r −1 d d2 d2 d Ví duï : Kho baïc phaùt haønh traùi phieáu coù meänh giaù 10 trieäu ñoàng, kyø haïn 5 naêm, traû laõi baùn nieân vôùi laõi suaát 10%/naêm vaø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi lôïi nhuaän 12,36%/naêm khi mua traùi phieáu naøy. r = 1 + r − 1 = 1 + 12 ,36 % − 1 = 6 % d 2 d 10x10% 1−(1+6%)−2x5 P = x +10(1+6%)−2x5 = 9,26 0 2 6% Ví d (tr lãi hàng n ăm) Ví duï : Kho baïc phaùt haønh traùi phieáu coù meänh giaù 10 trieäu ñoàng, kyø haïn 5 naêm, vôùi laõi suaát coupon10%/naêm vaø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi lôïi nhuaän 12,36%/naêm khi mua traùi phieáu naøy. H i Po? 3- Ñònh giaù traùi phieáu traû laõi na naêm 1 laàn B1: Xaùc ñònh doøng tieàn 0 1 2 n-1 n 0 1 2 4 2(n-1) 2n I I I+C I/2 I/2 I/2 I/2 I/2 +C 33
34. 3- Ñònh giaù traùi phieáu traû laõi na naêm 1 laàn B1: Xaùc ñònh doøng tieàn I 1 − (1 + r )−2n P = * d2 + C(1 + r )-2n 0 d2 2 rd2 3- Ñònh giaù traùi phieáu traû laõi na naêm 1 laàn B2: Xaùc ñònh laõi suaát r =(1+r )2 −1⇒r = 1+r −1 d d2 d2 d 3- Ñònh giaù traùi phieáu traû laõi na naêm 1 laàn B3: Quy veà hieân giaù
    Po I 1 − (1 + r ) − 2n P = * d 2 + C(1 + r ) - 2n 0 d 2 2 rd 2 34
35. 3- Ñònh giaù traùi phieáu traû laõi na naêm 1 laàn Ví duï4 : Kho baïc phaùt haønh traùi phieáu coù meänh giaù 10 trieäu ñoàng, kyø haïn 5 naêm, traû laõi baùn nieân vôùi laõi suaát 10%/naêm vaø nhaø ñaàu tö ñoøi hoûi lôïi nhuaän 12,36%/naêm khi mua traùi phieáu naøy. r = 1 + r − 1 = 1 + 12 ,36% − 1 = 6% d 2 d 10x10% 1−(1+6%)−2x5 P = x +10(1+6%)−2x5 = 9,26 0 2 6% 4- Phaân tích söï bieán ñoäng giaù traùi phieáu Giaù traùi phieáu bieán ñoäng khi laõi suaát thò tröôøng thay ñoåi vaø thôøi haïn coøn laïi cuûa TP Ví duï: traùi phieáu coù meänh giaù 1.000 coù thôøi haïn 15 naêm , laõi suaát 15%/naêm. • Giaù traùi phieáu khi : i = r d =15% -15 -15 P0 = 150(1-1,15 )/15% + 1000(1+15%) = 1.000 • Giaù TP 1 naêm sau khi phaùt haønh 15% = i > r d = 10% -14 -14 P0 = 150(1-1.1 )/10% + 1.000(1+10%) = 1.368,31 • Giaù TP 1 naêm sau khi phaùt haønh 15% = i < r d = 20% -14 P0 = 150{1-(1+20%) }/20% + 1.000 (1+20%) -14 = 769,47 35
36. Toång quaùt Giaù trò traùi phieáu Laõi suaát thò Ñôøi soáng Ñôøi soáng Ñôøi soáng Ñôøi soáng Ñôøi soáng tröôøng T P T P T P T P T P 1 naêm 5 naêm 10 naêm 14 naêm 15 naêm 5% 1,095.24 1,432.95 1,772.17 1,989.86 2,037.97 10% 1,045.45 1,189.54 1,307.23 1,368.33 1,380.30 15% 1,000.00 1,000.00 1,000.00 1,000.00 1,000.00 20% 958.33 850.47 790.38 769.47 766.23 Nhaän xeùt: Giaù traùi phieáu bieán ñoäng khi laõi suaát thò tröôøng thay ñoåi: o Laõi suaát thò tröôøng = laõi suaát traùi phieáu => giaù traùi phieáu baèng meänh giaù o Laõi suaát thò tröôøng giaù traùi phieáu cao hôn meänh giaù o Laõi suaát thò tröôøng > laõi suaát traùi phieáu => giaù traùi phieáu thaáp hôn meänh giaù o Laõi suaát thò tröôøng gia taêng => giaù traùi phieáu giaûm o Laõi suaát thò tröôøng giaûm => giaù traùi phieáu taêng o Giaù traùi phieáu => meänh giaù khi t => n Ñoà thò phaân tích söï bieán ñoäng giaù traùi phieáu Giaù traùi phieáu rd i Thôøi gian 0 5 10 15 n 36
37. 5- Phaân tích ruûi ro khi ñaàu tö traùi phieáu  Ruûi ro tín duïng – ruûi ro phaùt sinh do ngöôøi phaùt haønh khoâng traû ñöôïc nôï  Ruûi ro thay ñoåi laõi suaát – ruûi ro phaùt sinh khi laõi suaát taêng => giaù traùi phieáu giaûm Quan heä giöõa giaù traùi phieáu vaø laõi suaát thò tröôøng Giaù traùi phieáu Traùi phieáu baùn treân meänh giaù Traùi phieáu baùn baèng meänh giaù Meänh giaù Traùi phieáu 3 naêm, 10% Traùi phieáu 10 Traùi phieáu baùn döôùi meänh giaù naêm, 10% LS traùi phieáu 10% Laõi suaát thò tröôøng Keát luaän: Hai traùi phieáu höôûng cuøng möùc laõi suaát, traùi phieáu naøo coù thôøi haïn daøi hôn seõ coù möùc ñoä bieán ñoäng giaù theo laõi suaát lôùn hôn => ruûi ro cao hôn. To ùùm la ïïi: Gia ùù tra ùùi phie ááu phu ïï thuo ääc va øøo:  Me äänh gia ùù tra ùùi phie ááu.  Laõi sua áát danh ngh óa cua ûû TP.  Laõi sua áát ky øø vo ïïng cu ûûa nha øø ñaààu tö.  Thô øøi ha ïïn cu ûûa TP.  Ph öông th öùc thanh toa ùùn.  Loa ïïi tra ùùi phie ááu. 37
38. B- ÑÒNH GIA ÙÙ CO ÅÅ PHIE ÁÁU ÖU ÑAÕI •Coå phieáu öu ñaõi laø coå phieáu: –Ñöôïc höôûng coå töùc coá ñònh haøng naêm –Khoâng coù ngaøy ñaùo haïn => Coå phieáu öu ñaõi coù tính chaát gioáng nhö TP vónh cu •Coâng thöùc ñònh giaù I p P 0 = r p Ip: coå töùc cuûa coå phieáu öu ñaõi rp: Laõi suaát kyø voïng khi ñaàu tö coå phieáu öu ñaõi. B- ÑÒNH GIA ÙÙ CO ÅÅ PHIE ÁÁU ÖU ÑAÕI Ví duï : Giaû söû REEP phaùt haønh coå phieáu öu ñaõi meänh giaù 100.000ñ traû coå töùc 9% vaø nhaø ñaàu tö muoán laõi suaát ñaàu tö laø 14%, giaù coå phieáu naøy seõ laø: P0 = 9.000/0,14 = 64.290ñ C- ÑÒNH GIA ÙÙ CO ÅÅ PHIE ÁÁU TH ÖÔØØNG Co å phie áu th öôøng la ø ch öùng nha än ñaàu tö va øo coâng ty co å pha àn. Ng öôøi mua co å phie áu th öôøng ñö ôïc chia co å töùc ha øng naêm töø ke át qua û hoa ït ñoäng cu ûa coâng ty va ø ñö ôïc sô û höõu mo ät pha àn gia ù trò coâng ty töông öùng vô ùi gia ù trò co å phie áu ho ï ñang naêm gi öõ. Coå töùc ñöôïc chia cho ñeán khi coâng ty khoâng coøn toàn taïi. Moâ hình ñònh giaù: Moâ hình ñònh gia ù co å phie áu co ù da ïng nh ö sau: n It −n P0 = ∑ t + Pn (1+ re ) t=1 (1+ re ) 38
39. Moâ hình chieát khaáu coå töùc ∞ I t P 0 = ∑ t t = 1 (1 + r e ) Tröôøng hôïp toác ñoä taêng tröôûng coå töùc khoâng ñoåi theo tyû leä g: P0 = I 1/ (r e – g) I 1  Laõi suaát kyø voïng laø: r e = + g P 0  Tröôøng hôïp toác ñoä taêng tröôûng coå töùc g = 0 P0 = I 1/r e  Tröôøng hôïp toác ñoä taêng tröôûng coå töùc thayt 1 ñoåi : t I 0 (1 + g 1 ) P 0 = ∑ t t = 1 (1 + r e ) ∞ I (1 + g ) t − t 1 t 1 2 + ∑ t t = t 1 + 1 (1 + r e )  Tröôøng hôïp toác ñoä taêng tröôûng coå töùc g = 0 P0 = I 1/r e  Tröôøng hôïp toác ñoä taêng tröôûng coå töùc thayt 1 ñoåi : t I 0 (1 + g 1 ) P 0 = ∑ t t = 1 (1 + r e ) ∞ I (1 + g ) t − t 1 t 1 2 + ∑ t t = t 1 + 1 (1 + r e ) 39
40. t 1 t I 0 (1 + g 1 ) P 0 = ∑ t t = 1 (1 + r e ) ∞ I (1 + g ) t − t 1 t 1 2 + ∑ t t = t 1 + 1 (1 + r e ) Ví duï: Coå phieáu coâng ty A hieän traû coå töùc 2$, toác ñoä taêng tröôûng coå töùc trong 5 naêm tôùi laø 10%, sau ñoù laø 6% cho nhöõng naêm tieáp theo. Neáu nhaø ñaàu tö kyø voïng laõi suaát laø 14% thì giaù coå phieáu seõ laø bao nhieâu? • Hieän giaù cuûa coå phieáu treân laø: 5 t ∞ t − 5 2 1( + 10 %) I 5 1( + 6 %) P0 = ∑ t + ∑ t t =1 1( + 0 ,14 ) t = 6 1( + 14 %) 5  1,1    − 1  1,14  = 2* 1,1 * + 1,1 − 1,14 2(1 + 10%) 5 (1 + 6%) + x = 31,16 14% − 6% (1 + 14%) 5 Haïn cheá cuûa moâ hình chieát khaáu coå töùc • Moâ hình khoâng aùp duïng ñöôïc trong tröôøng hôïp coâng ty khoâng traû coå töùc. • Moâ hình naøy phaûi döïa vaøo giaû ñònh chính saùch phaân phoái coå töùc. 40
41. Xa ùùc ñònh laõi sua áát ky øø vo ïïng theo moâ hình ñònh gia ùù ta øøi sa ûûn vo áán (CAPM) o Moâ hình CAPM (capital asset pricing model) do William Sharpe phaùt trieån naêm 1960 o Moâ hình naøy moâ taû moái quan heä giöõa ruûi ro vaø lôïi nhuaän kyø voïng o Lôïi nhuaän kyø voïng = Lôïi nhuaän khoâng ruûi ro + Khoaûn buø ñaép ruûi ro (risk premium) o Lôïi nhuaän khoâng ruûi ro baèng lôïi nhuaän traùi phieáu kho baïc o Ruûi ro cuûa chöùng khoaùn bao goàm: ruûi ro heä thoáng vaø ruûi ro khoâng heä thoáng. Mô hình CAPM re = r f + ( rM − r f ). β rf: LS phi RR rm: LS th tr ưng β: H s RR ± % r β = e ± % rm 41
42. Nh öõngõng Gia ûû ñònh : • Thò tröôøng voán laø thò tröôøng hieäu quaû vaø hoaøn haûo: nhaø ñaàu tö ñöôïc cung caáp thoâng tin ñaày ñuû, kòp thôøi, chi phí giao dòch khoâng ñaùng keå, khoâng coù nhöõng haïn cheá veà ñaàu tö vaø khoâng coù nhaø ñaàu tö naøo ñuû khaû naêng ñaàu cô laøm aûnh höôûng ñeán giaù coå phieáu. • Nhaø ñaàu tö naém giöõ chöùng khoaùn trong thôøi haïn thöôøng laø 1 naêm vaø coù 2 cô hoäi ñaàu tö: ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn khoâng ruûi ro vaø ñaàu tö vaøo danh muïc coå phieáu treân thò tröôøng (Portfolio). • Nhaø ñaàu tö ngaïi ruûi ro : muoán ñaàu tö lôïi nhuaän ñaït ñöôïc phaûi ñuû buø ñaép ruûi ro. Ñoàà thò to åång ru ûûi ro cu ûûa doanh nghie ääp ( ta øøi sa ûûn) Ru ûûi ro RR khoâng he ää tho ángá RR heä thoáng To ångå ru ûûi ro So áá löôïïng danh mu ïïc CK. Theo moâ hình CAPM, quan he ää gi öõaõa ru ûûi ro va øø lô ïïi nhua ään ñö ôïïc the åå hie ään qua coâng th öùc: re = rf + βββ * (rm – rf)  rm : Laõi suaát trung bình cho 01 danh muïc ñaàu tö thò tröôøng lyù töôûng. Danh muïc ñaàu tö thò tröôøng lyù töôûng bao goàm taát caû caùc taøi saûn (keå caû baát ñoäng saûn) toàn taïi trong neàn kinh teá ñoù – Ña daïng hoùa nhaèm giaûm thieåu ruõi ro khoâng heä thoáng.  rf : Laõi suaát phi ruûi ro (laõi suaát traùi phieáu nhaø nöôùc).  βββ : ñoä nhaïy caûm cuûa 01 coâng ty cuï theå tröôùc caùc ruûi ro heä thoáng (Systematic risk) 42
43. re = rf + βββ * (rm – rf) Möùc ñoä nhaïy caûm Ruûi ro khoâng heä cuûa coâng ty tröôùc ruûi thoáng ñaõ ñöôïc giaûm ro heä thoáng thieåu toái ña nhôø ña daïng hoùa hoaøn haûo (lyù töôûng). Nhaän xeùt: Laõi suaát ñeàn buø cho 1. 0 1 gaùnh chòu khi ñaàu tö vaøo taøi saûn coù ruûi ro cao hôn 3.3.3.βββ = 1 TPNN 4.4.4.βββ = 0 Bieåu dieãn hình hoïc moâ hình CAPM Laõi suaát kyø voïng cuûa CK. Ñöôøng thò tröôøng chöùng khoaùn M r m Gia taêng laõi suaát do ruûi ro rf Laõi suaát khoâng ruûi ro Beta cuûa 0 1 chöùng khoaùn 3- Phöông phaùp ñònh giaù theo tyû soá PE Po = EPS x P/E Ví duï: Coâng ty XYZ coù heä soá P/E (vieát taét laø PE) baèng 8, EPS döï kieán laø 2.500 ñoàng. Giaù coå phieáu naøy seõ laø: Po = 2.500 x 8 = 20.000 ñoàng 43
44. Vaán ñeà phaûi xaùc ñònh tyû soá PE Xaùc ñònh tyû soá PE Goïi y laø tyû leä lôïi nhuaän ñeå laïi I1, E 1 laàn löôït laø coå töùc vaø lôïi nhuaän kyø voïng trong thôøi kyø 1 => Tyû leä lôïi nhuaän ñöôïc chia: I1/E 1= 1 – y
    I1= (1 – y) E 1 Maø: P 0 = I 1/(r e – g) = (1 – y)E 1/ (r e – g) ⇒P0/E 1= (1 – y)/(r e – g) Tyû soá PE = P 0/E 1) => 1 − y P0 = * E1 re − g Ví duï minh hoaï phöông phaùp ñònh giaù theo tyû soá PE • Coå phieáu VINAT – Meänh giaù = 100.000ñoàng/coå phieáu, r e = 20%, g = 10% – Soá löôïng phaùt haønh = 80.000, EPS kyø voïng = 75.000 ñoàng – Coâng ty söû duïng 100% lôïi nhuaän ñeå traû coå töùc – Tyû soá PE = (1 – y)/(r e – g) = (1 – 0)/(0,2 – 0,1) = 10 – Giaù coå phieáu = 75.000 x 10 = 750.000 ñoàng Coå phieáu BIBICA – Meänh giaù = 10.000 ñoàng/coå phieáu, r e = 15%, g = 10% – Soá löôïng phaùt haønh = 5.600.000, EPS kyø voïng = 2.400 ñoàng – Coâng ty söû duïng 60% lôïi nhuaän ñeå traû coå töùc – Tyû soá PE = (1 – y)/(r e – g) = (1 – 0,4)/(0,15 – 0,1) = 12 – Giaù coå phieáu = 2.400 x 12 = 28.800 ñoàng 44
45. Haïn cheá cuûa phöông phaùp PE Vieäc ñònh giaù khoù chính xaùc do phuï thuoäc vaøo vieäc öôùc löôïng lôïi nhuaän kyø voïng Laøm theá naøo ñeå choïn tyû soá PE cho phuø hôïp Lieäu nhaø ñaàu tö coù tin töôûng vaøo tyû soá PE bình quaân cuûa ngaønh hay khoâng.  Neáu EPS aâm thì khoâng tính ñöôïc P/E.  Khoâng chia coå töùc thì : PE = (1 – y)/(re – g) = 0 luùc ñoù PV = PE * EPS = 0 ! CH ƯƠ NG 4 LÔÏI NHUAÄN VAØ RUÛI RO • I- LÔ ÏÏI NHUA ÄÄN VA ØØ RU ÛÛI RO CU ÛÛA DOANH NGHIE ÄÄP • II - LÔ ÏÏI NHUA ÄÄN VA ØØ RU ÛÛI RO DANH MU ÏÏC 45
46. I- LÔ ÏÏI NHUA ÄÄN VA ØØ RU ÛÛI RO CU ÛÛA DOANH NGHIE ÄÄP 1. Lôïi nhuaän 2. Ruûi ro: 3. Phaân loaïi ruûi ro : 4. Ño löôøng ruûi ro: 1. Lôïi nhuaän (Laõi): Sau moät thôøi gian hoaït ñoäng nhaát ñònh doanh nghieäp seõ coù thu nhaäp baèng tieàn. Thu nhaäp naøy sau khi buø ñaép caùc khoaûn chi phí hoaït ñoäng kinh doanh coù lieân quan, coøn laïi laø lôïi nhuaän. Lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp phuï thuoäc vaøo chaát löôïng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø quaûn lyù cuûa doanh nghieäp, theå hieän thaønh quaû taøi chính cuoái cuøng cuûa doanh nghieäp. Vì vaäy, lôïi nhuaän ñöôïc xem laø chæ tieâu chaát löôïng toång hôïp cuoái cuøng cuûa hoaït ñoäng kinh doanh ôû doanh nghieäp. Qua chæ tieâu naøy cho thaáy ñöôïc söï noã löïc phaán ñaáu cuûa töøng ngöôøi, töøng boä phaän trong doanh nghieäp, veà vieäc taêng doanh thu, giaûm chi phí. • Nhìn chung, ñoái vôùi nhaø ñaàu tö lôïi nhuaän thu ñöôïc bao goàm 2 boä phaän: • + Lôïi töùc ñöôïc chia töø keát quaû kinh doanh. • + Laõi töø voán goác do baùn taøi saûn ñaàu tö. • Ví du ïï: OÂng Baù mua coå phieáu cuûa coâng ty A theo giaù 17.983 ñoàng/coå phieáu. Moät naêm sau coå töùc ñöôïc chia laø 1.500 ñoàng/coå phieáu vaø giaù cuûa coå phieáu vaøo thôøi ñieåm chia coå töùc (cuoái naêm) laø 19.000 ñoàng/coå phieáu. Hoûi sau 1 naêm ñaàu tö oâng Baù ñaït ñöôïc lôïi nhuaän laø bao nhieâu? 46
47. Giaûi • Töø keát quaû treân cho thaáy: – Lôïi töùc coå phaàn : 1.500 – Laõi goác treân voán: 19.000 – 17.983 = 1.017 – Toång laõi: 1.500 + 1.017 = 2.517 Laõi suaát Laõi Laõi trong 1 ñôn vò thô øøi gian = sua áát Vo áán go áác trong thô øøi gian ñoùù Caên cöù ví duï treân, laõi suaát cuûa oâng Baù sau 1 naêm ñaàu tö laø: 2.517 Laõi = = 14% sua áát 17.983 2. Ruûi ro: Ruûi ro laø tình huoáng trong ñaàu tö hay trong kinh doanh maø taïi ñoù nhöõng söï coá khoâng toát ñeïp xaûy ra gaây thua loã. – Ruûi ro laø khaû naêng xuaát hieän caùc khoaûn thieät haïi. – Ruûi ro ñöôïc söû duïng vôùi yù nghóa thay theá qua laïi laãn nhau vôùi thuaät ngöõ khoâng chaéc chaén – Ruûi ro laø söï baát oån veà hoaït ñoäng kinh doanh vaø ñaàu tö cuûa doanh nghieäp. Baát oån laø baûn chaát cuûa ruûi ro, baát oån laø khoâng chaéc chaén, khoâng oån ñònh hay thay ñoåi. – Ruûi ro laø söï cheânh leäch giöõa lôïi nhuaän kyø voïng vôùi lôïi nhuaän thöïc teá. 47
48. Ruûi ro cuûa doanh nghieäp laø moät söï khoâng may maén, khoâng nhö döï ñònh, moät ñieàu baát traéc coù theå daãn ñeán moät thieät haïi nhaát ñònh. Hay noùi caùch khaùc ruûi ro laø moät tình huoáng maø taïi ñoù nhöõng söï coá khoâng toát ñeïp xaûy ra daãn ñeán coâng ty bò thua loã hay bò phaù saûn maø caùc coâng ty luoân tìm caùch ñeå traùnh neù hoaëc haïn cheá noù. Ruûi ro laø moät taát yeáu khaùch quan, ruûi ro bao truøm moïi hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi nhöng trong phaàn naøy chæ ñeà caäp ñeán ruûi ro veà taøi chính. 3. Phaân loaïi ruûi ro : a. Ruûi ro kinh doanh: Ruûi ro kinh doanh laø loaïi ruûi ro do söï bieán ñoäng baát lôïi cuûa thò tröôøng laøm doanh thu giaûm neân EBIT cuûa doanh nghieäp thaáp hay bò loã. Duø doanh nghieäp ôû trong giai ñoaïn naøo cuûa chu kyø soáng thì vaãn phaûi ñoái phoù vôùi ruûi ro kinh doanh nhöng möùc ñoä khaùc nhau ôû nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau vaø giai ñoaïn khôûi söï luoân laø giai ñoaïn coù möùc ruûi ro kinh doanh cao nhaát . b. Ruûi ro taøi chính : Ruûi ro taøi chính laø ruûi ro xaûy ra khi doanh nghieäp khoâng coù khaû naêng chi traû caùc khoaûn chi phí taøi chính coá ñònh nhö laõi vay, coå töùc coå phaàn öu ñaõi, chi phí thueâ mua taøi saûn coá ñònh taøi chính. Ruûi ro taøi chính laø loaïi ruûi ro gaén lieàn vôùi quyeát ñònh taøi chính cuûa doanh nghieäp. Noùi caùch khaùc ruûi ro taøi chính laø haäu quaû cuûa vieäc söû duïng ñoøn caân nôï trong caáu truùc taøi chính. Ruûi ro taøi chính coù theå trieät tieâu ñöôïc neáu trong caáu truùc taøi chính cuûa doanh nghieäp ñöôïc taøi trôï 100% baèng chuû sôû höõu. 48
49. c. Ruûi ro heä thoáng (systematic risk): Ruûi ro do söï bieán ñoäng lôïi nhuaän cuûa chöùng khoaùn hay cuûa danh muïc ñaàu tö do söï thay ñoåi lôïi nhuaän treân thò tröôøng noùi chung gaây ra bôûi caùc yeáu toá nhö tình hình neàn kinh teá, caûi toå chính saùch thueá, thay ñoåi tình hình naêng löôïng theá giôùi Noù chính laø phaàn ruûi ro chung cho taát caû caùc loaïi chöùng khoaùn, do ñoù, khoâng theå traùnh khoûi baèng vieäc ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö. Loaïi ruûi ro naøy coøn ñöôïc goïi laø ruûi ro thò tröôøng (market risk) vaø ñöôïc ño löôøng baèng heä soá beâ- ta. d. Ruûi ro khoâng heä thoáng (unsystematic risk): Ruûi ro xaûy ra ñoái vôùi moät coâng ty hay moät ngaønh kinh doanh naøo ñoù, noù ñoäc laäp vôùi caùc yeáu toá nhö kinh teá, chính trò hay nhöõng yeáu toá maø aûnh höôûng ñeán toaøn boä caùc chöùng khoaùn coù tính chaát toaøn heä thoáng. Chaúng haïn moät cuoäc ñình coâng hay moät ñoái thuû caïnh tranh phaùt trieån saûn phaåm môùi hay moät phaùt minh ra coâng ngheä tieân tieán cuûa coâng ty naøo ñoù laøm aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän cuûa moät coâng ty hay moät ngaønh chöù khoâng theå aûnh höôûng toaøn boä heä thoáng thò tröôøng noùi chung. Loaïi ruûi ro khoâng heä thoáng coù theå caét giaûm ñöôïc baèng chieán löôïc ñaàu tö ña daïng hoùa. Ruûi ro coù quan heä maät thieát vôùi lôïi nhuaän. Thoâng thöôøng nôi naøo coù ruûi ro cao nôi ñoù höùa heïn coù lôïi nhuaän cao vaø ngöôïc laïi. Do ñoù, nhaø ñaàu tö lo sôï ruûi ro nhöng khoâng ngaïi ruûi ro. Mu ïcï tieâu cu ûûa nha øø ñaàuà tö: Tìm kieám lôïi nhuaän toái ña vôùi möùc ruûi ro toái thieåu. Song muïc tieâu naøy khoâng deã ñaït ñöôïc trong moâi tröôøng caïnh tranh. Do ñoù, nhaø ñaàu tö thöôøng chaáp nhaän muïc tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän vôùi möùc ruûi ro chaáp nhaän ñöôïc. 49
50. ð th ri ro trong ñu tư ch ng khoaùn Tng ri ro Ri ro không h th ng Ri ro h th ng Ch ng khoán 0 4- ÑO LÖÔØNG RUÛI RO a. Ñoää le ääch chua åån Ño löôøng ñoä ruûi ro cuûa ñaàu tö coù theå duøng phöông phaùp: – Vaän duïng kinh nghieäm. – Vaän duïng toaùn xaùc suaát thoáng keâ. Lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp thöôøng phuï thuoäc raát nhieàu vaøo tình traïng kinh teá: khuûng hoaûng, bình thöôøng, phaùt trieån Vì vaäy, caàn xaùc ñònh xaùc suaát lôïi nhuaän coù theå ñaït ñöôïc trong töøng ñieàu kieän. Lieät keâ keát quaû taát caû caùc khaû naêng coù theå xaûy ra vôùi xaùc suaát töông öùng ta coù baûng phaân phoái xaùc xuaát. Tuy nhieân, töø tình traïng kinh teá bình thöôøng leân phaùt trieån traûi qua raát nhieàu böôùc trung gian, caùc söï kieän naøy lieân tuïc, luùc ñoù baûng phaân phoái xaùc suaát ñöôïc thay baèng haøm phaân phoái xaùc suaát. 50
51. Phaân phoái xaùc suaát Phaân phoái xaùc suaát laø moät moâ hình lieân keát xaùc suaát vaø keát quaû bieán coá xuaát hieän (tyû suaát sinh lôïi) cuûa caùc tình huoáng Baûng phaân phoái xaùc suaát rôøi raïc Xj X1 X2 X3 Xn Pj P1 P2 P3 Pn Phaân phoái xaùc suaát  Phaân phoái xaùc suaát laø moät moâ hình lieân keát xaùc suaát vaø tyû suaát sinh lôïi cuûa caùc tình huoáng Ñoà thò phaân phoái xaùc suaát rôøi raïc hình thanh n Kyø voïng toaùn hoïc X = ∑(X j *Pj ) j=1 Phöông n sai nhö 2 2 σ = ∑ (X j − X) Pj sau: j=1 Vaø ñoä leäch tieâu chuaån σ = σ 2 Thoâng thöôøng döï aùn naøo coù ñoä leäch tieâu chuaån cao döï aùn ñoù coù möùc ñoä ruûi ro cao vaø ngöôïc laïi. 51
52. ð TH PP CHU N (LIEÂN TUÏC) X Ví duï : Baûng phaân phoái xaùc suaát cuûa döï aùn A Xj 13% 15% 17% Pj 25% 50% 25% •Baûng phaân phoái xaùc suaát cuûa döï aùn B Xj 7% 15% 23% Pj 25% 50% 25% Caên cöù vaøo ví duï 1 coù theå xaùc ñònh ruûi ro cuûa töøng döï aùn nhö sau: Laõi suaát kyø voïng: X' A =( 13%.25%) +( 15%.50%) +( 17%.25%) = 15% X'B =( 7%.25%) +( 15%.50%) +( 23%.25%) = 15% Ñoä leäch chuaån 2 2 2 σA = ()()()15% −13% 25% + 15% −15% 50% + 17% −15% 25% =1,41% 2 2 2 σB = ()()()15% − 7% 25% + 15% −15% 50% + 23% −15% 25% = 5,66% 52
53. 34,135% 34,135% 34,135% 13,59% 13,59% 2,14% 2,14% 10,77% 13,59% 15% 16,41% 19,23% 12,18% 17,82% THEO QUI LUAÄT k sigma thì: Xác su t ñ lãi kỳ vng trong kho n là 68,27% [X − σ ; X + σ ] Xác su t ñ lãi kỳ vng trong kho n [X – 2σ; X + 2 σ ] là 95,45% Xác su t ñ lãi kỳ vng trong kho n [X – 3σ; X + 3 σ ] là 99,73% Nhaän xeùt  Hai döï aùn coù cuøng tyû suaát sinh lôøi kyø voïng nhöng döï aùn B coù ñoä leäch chuaån cao hôn chöùng toû döï aùn naøy coù ruûi ro cao.  Neáu kyø voïng toaùn hoïc cuûa caùc ñaàu tö khaùc nhau caàn phaûi xaùc ñònh theâm heä soá bieán ñoäng. Coâng thöùc tính nhö sau: σ Ñaàu tö naøo coù heä soá bieán CV = X ñoäng lôùn thì ñaàu tö ñoù coù ruûi ro cao. 53
54. Chu ùù yùù: Trong khaûo saùt thöïc teá qua choïn maãu thì kyø voïng toaùn, phöông sai vaø ñoä leäch chuaån ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc: 1 n Kyø voïng toaùn hoïc: X= ∑ X i n i=1 n 21 2 Phöông sai toång theå σ =∑(Xi − X ) n i=1 n Phöông sai maãu 21 2 σX=∑(X i − X ) n −1 i=1 YÙ nghóa  Laõi suaát kyø voïng – Laõi suaát trung bình coù troïng soá cuûa caùc laõi suaát coù theå xaûy ra, vôùi troïng soá chính laø xaùc suaát xaûy ra.  Ñoä leäch chuaån (σσσ) – ño löôøng söï sai bieät giöõa laõi suaát so vôùi laõi suaát kyø voïng, do ñoù, ño löôøng ruûi ro ñaàu tö.  Heä soá bieán ñoåi (CV) – ño löôøng ruûi ro töông ñoái, töùc ño löôøng ruûi ro treân 1 ñôn vò lôïi nhuaän. CV duøng ñeå so saùnh ruûi ro cuûa döï aùn naøy so vôùi ruûi ro cuûa döï aùn kia. b. He ää so áá beâ-ta Trong ñaàu tö chöùng khoaùn, ñeå ño löôøng ruûi ro cuûa coå phieáu ngöôøi ta thöôøng duøng chæ tieâu heä soá beâ-ta. • Veà nguyeân taéc, tyû suaát lôïi nhuaän kyø voïng cuûa nhaø ñaàu tö bao goàm 2 phaàn: – Tyû suaát lôïi nhuaän phi ruûi ro. – Phaàn buø ñaép töôûng thöôûng cho ngöôøi maïo hieåm. • Vì theá, nôi naøo coù ruûi ro cao nôi ñoù ñoøi hoûi phaûi coù tyû suaát sinh lôïi cao. Möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng loaïi chöùng khoaùn (coâng ty) treân thò tröôøng (ruûi ro thò tröôøng) ñöôïc ño löôøng baèng heä soá beâ-ta (β). Beâ-ta caøng cao thì ruûi ro caøng lôùn vaø ngöôïc la ïi. 54
55. COV A,M β= 2 σM 2 σM Phöông sai danh muïc thò tröôøng COV Hieäp phöông sai giöõa taøi saûn A,M A vaø danh muïc thò tröôøng. • Heä soá beâ-ta cuûa chöùng khoaùn ñöôïc tính caên cöù vaøo taøi lieäu thoáng keâ, sau ñoù duøng phöông phaùp hoài qui ñeå xaùc ñònh. ÔÛ caùc nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån, heä soá beâ-ta cuûa caùc coâng ty lôùn thöôøng ñaõ ñöôïc tính saún. COV(X,Y) rxy = σX σ Y −1 ≤ rXY ≤ 1 n COV(X,Y)=∑ pj (X j − X) (Y j − Y) j= 1 • rxy : Heä soá töông quan. • COV(X,Y): Hieäp phöông sai cuûa taøi saûn X&Y. •Xj: Laõi suaát cuûa taøi saûn X ôû ñieàu kieän j. •Yj: Laõi suaát cuûa taøi saûn Y ôû ñieàu kieän j. X: Laõi suaát kyø voïng cuûa taøi saûn X Y: Laõi suaát kyø voïng cuûa taøi saûn Y Hieäp phöông sai trong tröôøng hôïp khaûo saùt thöïc nghieäm 1 n COV (X ,Y ) = ∑ (X j − X () Y j − Y ) n j=1 55
56. Lôïi nhuaän kyø voïng cuûa moät chöùng khoaùn coù quan heä ñoàng bieán vôùi ruûi ro cuûa chöùng khoaùn ñoù, nghóa laø nhaø ñaàu tö kyø voïng chöùng khoaùn ruûi ro cao seõ coù lôïi nhuaän cao vaø ngöôïc laïi. Hay noùi khaùc ñi, nhaø ñaàu tö giöõ chöùng khoaùn coù ruûi ro cao chæ khi naøo lôïi nhuaän kyø voïng ñuû ñeå buø ñaép ruûi ro laøm cho nhaø ñaàu tö vöôït qua taâm lyù ngaïi ruûi ro. • Theo lyù thuyeát CAPM (Capital Asset Pricing Model), moái quan heä giöõa lôïi nhuaän vaø ruûi ro ñöôïc dieãn taû bôûi coâng thöùc sau: • re = rf + ( rM – rf)β • rM: Laõi suaát thò tröôøng. • β: Heä soá ño löôøng möùc ñoä bieán ñoäng lôïi nhuaän coå phieáu caù bieät so vôùi möùc ñoä bieán ñoäng lôïi nhuaän danh muïc coå phieáu thò tröôøng (heä soá ño löôøng ruûi ro cuûa chöùng khoaùn). Do ñoù, laõi suaát kyø voïng cuûa moät chöùng khoaùn coù quan heä döông vôùi heä soá β cuûa noù. • (rM – rf)βββ: Laõi suaát buø ñaép ruûi ro thò tröôøng. re Ñöôøng thò tröôøng chöùng khoaùn (SML) re rM Khoaûn gia taêng buø ñaép ruûi ro (rM – rf) re M rf Laõi suaát khoâng ruûi ro βββ chöùng khoaùn 0 0,5 1 1,2 56
57. • Nhaän xeùt: · Neáu β = 0 thì re = rf. Khoâng coù ruûi ro trong ñaàu tö. · Neáu β = 1 thì re = rM. Ruûi ro cuûa coâng ty (ñaàu tö) baèng vôùi ruûi ro thò tröôøng. · Neáu β 1 thì re > rM. Ruûi ro cuûa coâng ty (ñaàu tö) cao hôn ruûi ro thò tröôøng. Ví duï: Giaû söû laõi suaát khoâng ruûi ro laø 7%/naêm trong khi lôïi nhuaän thò tröôøng laø 13,4%. Tính laõi suaát kyø voïng cuûa nhaø ñaàu tö vaøo coâng ty A trong tröôøng hôïp: 1/- Heä soá beâ-ta cuûa coâng ty A laø 0,8? 2/- Heä soá beâ-ta cuûa coâng ty A laø 1,5? 1/- Tröôøng hôïp β = 0,8 • re = rf + ( rM – rf)β = 7% + (13,4% - 7%)0,8 = 12,12% 2/- Tröôøng hôïp β = 1,5 • re = rf + ( rM – rf)β = 7% + (13,4% - 7%)1,5 = 16,6% II - LY ÙÙ THUYE ÁÁT DANH MU ÏÏC • Naêm 1952. MarkowitzÑAÀÀU T Ö ñaõ: ruùt ra nhaän ñònh chung veà ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö, sau ñoù oâng ñaõ chæ ra moät caùch chính xaùc baèng caùch löïa choïn caùc coå phieáu khoâng di chuyeån cuøng chieàu vôùi nhau thì nhaø ñaàu tö coù theå laøm giaûm ñoä leäch chuaån tyû suaát sinh lôïi nhö theá naøo. • Nhôø bieán ñoäng giaûm lôïi nhuaän cuûa chöùng khoaùn naøy coù theå ñöôïc buø ñaép baèng bieán ñoäng taêng lôïi nhuaän cuûa chöùng khoaùn khaùc. 57
58. • Ty ûû sua áát sinh lô ïïi ky øø vo ïïng cu ûûa danh mu ïïc p ñö ôïïc xa ùùc ñònh nh ö sau : n Xp =∑ XWi i i=1 Ví duï •Baûng phaân phoái xaùc suaát cuûa döï aùn A X’j 15% 25% 35% Pj 10% 80% 10% •Baûng phaân phoái xaùc suaát cuûa döï aùn B X’j 50 % 30%10% Pj 10% 80% 10% Ví duï Laõi suaát Ñaàu tö vaøo Trung bình theo XS Bình phöông XS coâng ty (kyø voïng toaùn) (phöông sai) Xaùc suaát A B A B A B 10% 15% 50% 1,5% 5,0% 0,001 0,004 80% 25% 30% 20,0% 24,0% 0 0 10% 35% 10% 3,5% 1,0% 0,001 0,004 Coäng 25,0% 30,0% 0,2% 0,8% Ñoää le ääch chua åån He ää so áá bie áán ñoääng σ A = 2,0 % = ,4 472 % CV A = ,4 472 %/ 25% =18 8, % CV = 8,94%/ 30% = 29 8, % σ B = 8,0 % = 8,94% B 58
59. Neáu ñaàu tö 68% vaøo coâng ty A vaø 32% vaøo coâng ty B, ta coù: Laõi suaát Ñaàu tö Ñaàu tö Trung bình theo XS Bình phöông XS Xaùc vaøo coâng ty toång hôïp (kyø voïng toaùn) (phöông sai) suaát 68%A + AB 68%A + 32%B 68%A + 32%B 32%B 10% 15% 50% 26,2% 2,6% 0,0000016 80% 25% 30% 26,6% 21,3% 0 10% 35% 10% 27,0% 2,7% 0,0000016 Coäng 26,6% 0,00032% Ty ûû le ää sinh lô øøi ky øø vo ïïng P' =25% x 68% + 30% x 32% = 26,6% Ñoää le ääch chua åån σ A+B = ,0 00032 % = 0,18% Nh ö va ääy, ña da ïïng hoa ùù ñaààu tö ñaõ gia ûûm thie ååu ru ûûi ro Nhaän. xeùt: Ñoä leäch chuaån danh muïc hoaøn toaøn khaùc vôùi soá bình quaân gia quyeàn theo tyû troïng ñaàu tö. 4,472% x 68% + 8,94% x32% = 5,9% > 0,18% Ñoää le ääch chua åån danh mu ïïc n n σP = ∑∑WjWkCOV j,k j=1 k =1 Caên cöù vaøo ví duï treân coù theå thaáy raèng: COV(A,B) = 0,1(15%–25%)(50%–30%) + 0,8(25%–25%)(30%–30%) +0,1(35%–25%)(10%–30%) = – 0,4% 2 2 σ P = 0,2%(68%) + 0,8%(32%) + 2x68%x32%x(−0,4%) = 0,18% 59
60. ð lch chu n ca danh mc ñu tư cuûa 2 taøi saûn (x vaø y) tính bng coâng th c khaùc nh ư sau: σ = W2σ 2 +W2σ 2 + 2W W COV x,y x x y y x y (x,y) Hay σ = W 2σ 2 + 1( −W )2σ 2 +2W 1( −W )COV x,y x x x y x x xy Ñieàu ñoù cho thaáy vieäc ñaàu tö toång hôïp ñaõ laøm giaûm ruûi ro cuûa töøng phöông aùn ñaàu tö rieâng leû. Bôûi vì, chu kyø phaùt trieån vaø suy thoaùi cuûa caùc DN khaùc nhau thöôøng raát khoâng gioáng nhau. Taïi moät thôøi ñieåm DN naøy ñaït ñöôïc doanh lôïi cao thì DN kia laïi ôû giai ñoaïn khoù khaên, laõi ít hoaëc loã. Do ñoù voán ñaàu tö toång hôïp seõ buø tröø nhöõng khoaûn ruûi ro vaø giöõ laõi suaát luoân ôû möùc quaân bình. • Vaán ñeà ñaët ra laø phaûi thieát laäp moät danh muïc caùc döï aùn ñaàu tö toång hôïp sao cho vaãn ñaït ñöôïc tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi nhöng ruûi ro giaûm thieåu ñeán möùc thaáp nhaát. Ñeå xaây döïng ñöôïc danh muïc ñaàu tö hôïp lyù phaûi xaùc ñònh heä soá töông quan. • Heä soá töông quan: noùi leân moái quan heä giöõa caùc chöùngï khoaùn (khoâng coù quan heä, quan heä chaët cheõ hay rôøi raïc, quan heä cuøng höôùng hay ngöôïc höôùng ). 60
61. Ty û tro ïng danh mu ïc ñaàu tö to ái öu va øo taøi saûn A trong danh muïc 2 taøi saûn A vaø B. 2 * σ B − COV AB WA = 2 2 σ A + σ B − 2COV AB 8,0 % − (− 4,0 %) W * = = 66 ,67% A 2,0 % + 8,0 % − (2 − 4,0 %) WB = 1 – 66,67% = 33,33% o Neáu rX,Y = 1 thì 2 döï aùn (chöùng khoaùn) X vaø Y coù moái quan heä xaùc ñònh hoaøn toaøn. Tröôøng hôïp naøy ñaàu tö toång hôïp seõ coù taùc duïng quaân bình caùc ruûi ro vaø lôïi nhuaän chöù khoâng giaûm thieåu ruûi ro. o Neáu rX,Y = –1 thì 2 döï aùn (chöùng khoaùn) X vaø Y coù moái quan heä phuû ñònh hoaøn toaøn. Tröôøng hôïp naøy ñaàu tö toång hôïp seõ coù taùc duïng giaûm thieåu caùc ruûi ro maø vaãn ñaûm baûo lôïi nhuaän mong ñôïi. o Neáu rX,Y = 0 thì 2 döï aùn (chöùng khoaùn) X vaø Y hoaøn toaøn khoâng coù quan heä vôùi nhau. Heä soá töông quan giöõa coâng ty A vaø coâng ty B −0,4% r = = −1 ( A,B) 4,472% x 8,944% •Vaäy hai döï aùn ñaàu tö vaøo coâng ty A vaø coâng ty B coù töông quan phuû ñònh hoaøn toaøn neân ñaàu tö toång hôïp seõ laøm giaûm thieåu ruûi ro. Vaán ñeà quan troïng laø xaùc ñònh tyû leä ñaàu tö vaøo moãi chöùng khoaùn laø bao nhieâu ñeå ruûi ro giaûm ñeán möùc thaáp nhaát. 61
62. CH ƯƠ NG 5 I- HOA ÏÏT ÑOÄÄNG ÑAÀÀU T Ö II - PH ÖÔNG PHA ÙÙP L ÖÏA CHO ÏÏN DA ÑT I - HOA ÏÏT ÑOÄÄNG ÑAÀÀU T Ö 1 – KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ : Tieàn ñeà ñeå doanh nghieäp hoaït ñoäng SXKD laø caàn phaûi coù moät soá voán tieàn teä nhaát ñònh. Vôùi soá voán naøy doanh nghieäp tieán haønh mua saém, xaây döïng caùc TSCÑ, coâng cuï lao ñoäng, vaät tö haøng hoùa, traû löông coâng nhaân vaø nhu caàu voán löu ñoäng thöôøng xuyeân caàn thieát khaùc, nhaèm phuïc vuï laâu daøi cho hoaït ñoäng SXKD cuûa doanh nghieäp. Ngoaøi ra, trong quaù trình hoaït ñoäng coù theå doanh nghieäp boå sung theâm voán ñeå môû roäng kinh doanh saûn xuaát hoaëc ñaàu tö mua theâm coå phieáu, traùi phieáu cuûa caùc ñôn vò khaùc hay goùp voán lieân doanh vôùi mong muoán ñaït ñöôïc hieäu quaû kinh teá cao trong töông lai. Ñoù laø quaù trình ñaàu tö cuûa doanh nghieäp. Nh ö va ääy, ñaàuà t ö la øø vie ääc bo ûû vo áán ra du øøng va øøo vie ääc g ì ñoùù nha èèm mu ïïc ñí ch sinh lô ïïi. Cuõng coù moät soá nhaø kinh teá cho raèng ñaàu tö laø ñaùnh baïc vôùi töông lai . 62
63. Trong hoaït ñoäng ñaàu tö luoân dieãn ra hai giai ñoaïn cô baûn:  Giai ñoaïn boû voán ra ñaàu tö: giai ñoaïn naày DN phaûi boû ra moät löôïng voán nhaát ñònh ñeå mua saém NVL, coâng cuï lao ñoäng, caùc taøi saûn löu ñoäng khaùc, mua saém, xaây döïng TSCÑ hoaëc mua caùc coå phieáu, traùi phieáu cuûa nhöõng ñôn vò khaùc Toaøn boä soá voán naøy chính laø voán ñaàu tö. Voán ñaàu tö coù theå boû ra moät laàn (theo phöông thöùc chìa khoaù trao tay ) hay nhieàu laàn trong moät thôøi gian daøi. Thoâng thöôøng, trong giai ñoaïn naày doanh nghieäp chæ coù boû voán ra chöù chöa coù thu.  Ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ra beân ngoaøi doanh nghieäp : trong giai ñoaïn naøy DN boû voán mua caùc chöùng khoaùn (coå phieáu, traùi phieáu cuûa ñôn vò khaùc ) hay goùp voán lieân doanh vaø caùc chi phí coù lieân quan.  Ñoái vôùi hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo beân trong DN (SXKD ): Trong giai ñoaïn naøy DN phaûi boû tieàn ra ñeå mua saém, xaây döïng caùc TSCÑ vaø ñaàu tö vaøo nhöõng taøi saûn löu ñoäng thöôøng xuyeân ñeå duy trì hoaït ñoäng SXKD. Nhö vaäy, trong giai ñoaïn naøy hình thaønh neân hai loaïi voán cô baûn cuûa DN: Vo áán co áá ñònh va øø vo áán l öu ñoääng .  Giai ñoaïn thu hoài voán vaø coù laõi : voán vaø laõi thu hoài chính laø thu nhaäp (coøn goïi laø cash flow- doøng tieàn hay löu löôïng tieàn teä) cuûa ñaàu tö. Nhö vaäy, thu nhaäp ñaàu tö chính laø soá thu veà voán (khaáu hao) vaø laõi roøng. Neáu ñaàu tö vaøo SXKD, trong giai ñoaïn naøy doanh nghieäp seõ coù doanh thu vaø phaùt sinh theâm chi phí . 63
64. 2 - PHAÂN LOAÏI ÑAÀU TÖ :
    Caên cöù vaøo thôøi gian boû voán ñaàu tö vaø thöïc hieän ngöôøi ta chia laøm 2 loaïi ñaàu tö : − Ñaàu tö ngaén haïn: ñaàu tö coù thôøi haïn döôùi 1 naêm. − Ñaàu tö daøi haïn: ñaàu tö mua coå phieáu, traùi phieáu treân moät naêm, goùp voán lieân doanh, ñaàu tö ñeå mua saém, xaây döïng nhaø xöôûng trang thieát bò, ñeå saûn xuaát kinh doanh.
    Caên cöù vaøo muïc tieâu ñaàu tö goàm coù 2 loaïi : * Ñaààu t ö ra beân ngoa øøi doanh nghie ääp (ñaàu tö taøi chính) nhö goùp voán lieân doanh, mua coå phieáu, traùi phieáu cuûa ñôn vò khaùc * Ñaààu t ö va øøo beân trong doanh nghie ääp goàm coù: − Ñaàu tö chieàu saâu : ñaàu tö cho nghieân cöùu vaø phaùt trieån SP taïo ñieàu kieän phaùt trieån laâu daøi. − Ñaàu tö môû roäng : ñaàu tö môû roäng theâm caùc xöôûng môùi hay caùc ñôn vò tröïc thuoäc − Ñaàu tö thay theá hoaëc duy trì : ñaàu tö ñoåi môùi caùc taøi saûn cho phuø hôïp vôùi tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät nhaèm thoaû maûn yeâu caàu cuûa thò tröôøng, tieát kieäm chi phí v.v
    Caên c öù va øøo chu ûû the åå ñaààu t ö : – Ñaàu tö tröïc tieáp. – Ñaàu tö giaùn tieáp. 3 – NGUOÀN VOÁN ÑAÀU TÖ : Thoâng thöôøng, ñeå taøi trôï cho nhu caàu voán ñaàu tö ngöôøi ta söû duïng caùc nguoàn sau : a – Nguoàn voán chuû sôû höõu : Laø nguoàn voán chuû doanh nghieäp boû ra ñeå ñaàu tö keå caû phaàn laõi cuûa doanh nghieäp ñeå laïi duøng ñeå taùi ñaàu tö. b – Nguoàn voán vay : Ñaây laø nguoàn voán huy ñoäng töø beân ngoaøi doanh nghieäp (vay caùc toå chöùc tín duïng, phaùt haønh traùi phieáu ) 64
65. 4 – DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ : Muoán quyeát ñònh ñaàu tö, DN phaûi ñaùnh giaù ñöôïc hieäu quaû kinh teá cuûa ñaàu tö. Keát quaû ñaàu tö seõ thu ñöôïc trong thôøi gian daøi. Trong thôøi gian ñoù coù nhieàu bieán ñoäng kinh teá, chính trò, xaõ hoäi, khoù döï kieán heát ñöôïc. Vì vaäy, chaáp nhaän boû voán ñaàu tö laø DN chaáp nhaän ruûi ro. Ñeå haïn cheá ruûi ro ñoøi hoûi DN phaûi xaây döïng nhieàu döï aùn coù tính khaû thi. Hôn nöõa, soá voán vaø nguoàn voán huy ñoäng cuûa DN ñeàu coù haïn, muoán ñaït ñöôïc hieäu quaû voán ñaàu tö cao nhaát DN caàn phaûi xaùc ñònh nhieàu döï aùn ñeå löïa choïn. Ñoù laø döï aùn ñaàu tö. Döï aùn ñaàu tö goàm nhieàu noäi dung quan troïng thuoäc nhieàu lónh vöïc: + Veà kyõ thuaät + Veà kinh teá + Veà taøi chính + Veà moâi tröôøng + v.v Vì vaäy, vieäc laäp döï aùn ñaàu tö laø quaù trình phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc chuyeân gia, caùn boä chuyeân moân ôû DN. Coù nhieàu daïng döï aùn khaùc nhau : • Nhöõng döï aùn xung khaéc nhau : neáu thöïc hieän döï aùn naøy thì phaûi loaïi boû döï aùn kia vaø ngöôïc laïi ví duï 2 döï aùn xaây döïng caàu Baéc Caàn Thô vaø döï aùn caûi taïo Baéc Caàn Thô laø 2 döï aùn xung khaéc nhau. • Caùc döï aùn phuï thuoäc hoaëc boå sung cho nhau: Hai döï aùn ñöôïc xem laø phuï thuoäc nhau khi choïn döï aùn naày buoäc phaûi choïn döï aùn kia vaø ngöôïc laïi. • Caùc döï aùn ñoäc laäp nhau : Vieäc löïa choïn döï aùn hay nhoùm döï aùn naày khoâng aûnh höôûng gì ñeán vieäc choïn hay khoâng choïn döï aùn khaùc. 65
66. II – PH ÖÔNG PHA ÙÙP L ÖÏA CHO ÏNÏ D ÖÏ AÙNÙ ÑAÀUÀ T Ö A- XA ÙÙC ÑÒNH DO ØØNG TIE ÀÀN CU ÛÛA D ÖÏ AÙÙN: 1) Khaùi nieäm: Doøng tieàn (coøn goïi laø thu nhaäp hay löu chuyeån tieàn teä) cuûa moät döï aùn ñaàu tö theå hieän söï vaän ñoäng vaøo ra cuûa tieàn teä vaø cuoái cuøng laø phaàn cheânh leäch giöõa soá löôïng tieàn nhaän ñöôïc vôùi löôïng tieàn ñaõ chi ra. 2) Caùc nguyeân taéc trong xaây döïng doøng tieàn (CF): Xaùc ñònh CF phaûi treân caùc nguyeân taéc: a) Ñaùnh giaù döï aùn phaûi döïa vaøo doøng tieàn (CF) chöù khoâng döïa vaøo LN vaø phaûi laø CF taêng theâm sau thueá. b) Phaûi taùch quyeát ñònh ñaàu tö ra khoûi quyeát ñònh taøi trôï (khoâng quan taâm ñeán vay hay khoâng vay ). c) Khoâng ñöôïc tính chi phí chìm vaøo CF taêng theâm. d) Phaûi tính cô hoäi phí vaøo CF khi ñaùnh giaù döï aùn. e) Phaûi tính ñeán yeáu toá laïm phaùt khi xem xeùt CF. 66
67. Toång quaùt, xaùc ñònh doøng tieàn goàm vieäc xaùc ñònh voán ñaàu tö vaø thu nhaäp cuûa ñaàu tö. Thu nhaäp cuûa ñaàu tö coù theå tính thoâng qua caùc chæ tieâu sau: Trong hoaït ñoäng ñaàu tö luoân dieãn ra hai giai ñoaïn cô baûn: a- Giai ñoaïn boû voán ra ñaàu tö: Thoâng thöôøng trong giai ñoaïn naøy doanh nghieäp chæ coù chi chöù chöa coù thu. Toaøn boä soá tieàn chi naøy taïo neân voán ñaàu tö cuûa doanh nghieäp. Voán ñaàu tö coù theå boû ra raûi raùc trong nhieàu naêm, cuõng coù theå boû ra moät laàn (phöông thöùc chiaø khoaù trao tay). Doøng tieàn nhöõng naêm ñaàu cuûa ñaàu tö môùi thöôøng bao goàm: •- Chi phí mua saém taøi saûn ñöôïc duøng cho döï aùn •- Caùc chi phí lieân quan ñeán taøi saûn vöøa ñöôïc mua saém nhö: phí vaän chuyeån vaø laép ñaët •- Chi phí ñaàu tö vaøo voán löu ñoäng. •- Chi phí cô hoäi cuûa taøi saûn ñang coù. 67
68. Doøng tieàn nhöõng naêm ñaàu cuûa ñaàu tö thay theá ngoaøi caùc noäi dung treân coøn bao goàm: •- Khoaûn thu ñöôïc do baùn TSCÑ cuõ. Phaàn naøy phaûi tröø ra laøm voán ñaàu tö. •- Coäng hay tröø thueá thu nhaäp doanh nghieäp phaûi noäp hay ñöôïc giaûm tröø do vieäc baùn taøi saûn cuõ coù laõi hay loã. ∗ Ne ááu laõi: Phaûi noäp thueá laøm giaûm tieàn (tröø). ∗ Ne ááu loã: Ñöôïc giaûm thueá laøm taêng tieàn (coäng). Dòng ti n d án Naêm 0 1 2 n CF -NI CF 1 CF 2 CF n ðTT DÒNGTINTHUN Dòng ti n d án Naêm 0 1 2 3 4 CF -1000 500 600 300 200 ðTT DÒNGTINTHUN 68
69. Ñaààu t ö thua ààn (NI) Mua TSCÑ môùi Voán löu ñoäng ban ñaàu Baùn TSCÑ cuõ (neáu coù) Thueá do baùn TSCÑ cuõ b- Giai ñoaïn thu hoài voán vaø coù laõi: Trong giai ñoaïn naøy doanh nghieäp seõ coù doanh thu vaø phaùt sinh theâm chi phí: + Doanh thu thu n ñaït ñöôïc veà vieäc baùn haøng hoùa, dòch vuï cho khaùch haøng . DT = G . H + Chi phí SXKD: TCP = Vc + F = (V u.H) + F + Keát quaû cuûa hoaït ñoäng SXKD : EBIT = G.H – Vu. H – F EBIT = (G – Vu)H – F + Thu nhaäp: CF = EBIT(1 – t’) + Vth Vth : Voán thu hoài daàn (chuû yeáu laø thu töø khaáu hao, rieâng kyø cuoái thu theâm VLÑ) 69
70. Thí duï1: Doanh nghieäp M coù döï kieán ñaàu tö xaây döïng xöôûng saûn xuaát maët haøng môùi coù nhu caàu voán ñaàu tö vaøo TSCÑ 100 tyû ñoàng, vaøo VLÑ laø 2 tyû ñoàng voán ñaàu tö boû ra theo phöông thöùc chìa khoaù trao tay. Ñôøi soáng cuûa döï aùn (khoâng keå thôøi gian ñaàu tö cô baûn) laø 10 naêm. Doanh thu moãi naêm laø 100 tyû ñoàng, bieán phí chieám 60%, ñònh phí moãi naêm laø 8 tyû ñoàng (chöa keå khaáu hao). Rieâng 2 naêm ñaàu ñi vaøo hoaït ñoäng doanh thu chæ ñaït khoaûng 66 tyû ñoàng. Khi heát haïn ñaàu tö, toaøn boä TSCÑ coù theå baùn thu ñöôïc 10 tyû ñoàng. Thueá suaát thueá TNDN laø 28%. Doanh nghieäp khaáu hao theo phöông phaùp tuyeán tính coá ñònh . Hai naêm ñaàu keå töø khi coù laõi ñöôïc mieãn thueá TNDN Ñôn vò tính : t ñoàng . Chæ tieâu naêm 0123 4 5 6 7 8 9 10 1. Voán ñaàu tö 102 2. Doanh thu 66 66 100 100 100 100 100 100 100 100 3. Khaáu hao 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 4. Ñònh phí 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 5. Bieán phí 39.6 39.6 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 60.0 6. Laõi tröôùc thueá (2-4-5) 8.4 8.4 22 22 22 22 22 22 22 22 7. Thueá TNDN 6.16 6.16 6.16 6.16 6.16 6.16 6.16 6.16 8. Laõi roøng ( 6-7 ) 8.4 8.4 15.84 15.84 15.84 15.84 15.84 15.84 15.84 15.84 9. Thu voán löu ñoäng 2.00 10. Thu thanh lyù TSCÑ 7.2 10. Thu nhaäp ( CF= 3+8 +9) -102 18.4 18.4 25.84 25.84 25.84 25.84 25.84 25.84 25.84 35.04 Khaáu hao haøng naêm: K=100/10 = 10 Thu thanh lyù naêm cuoái: 10(1 – 28%) = 7,2 Doøng tieàn naêm cuoái: 15,84 +10 +2 + 7,2 = 35,04 Ví duï 2: Coâng ty cheá bieán mua moät thieát bò saûn xuaát nguyeân giaù 75 trieäu ñoàng vaøo 5 naêm tröôùc. Thieát bò naøy coù ñôøi soáng 15 naêm keå töø ngaøy mua vaø giaù trò thu hoài laø 0 sau 15 naêm, khaáu hao theo ñöôøng thaúng. Boä phaän ñaàu tö ñeà xuaát kieán nghò mua moät thieát bò môùi giaù 100 trieäu keå caû chi phí vaän chuyeån vaø laép ñaët, vôùi ñôøi soáng laø 10 naêm seõ naâng doanh thu haøng naêm töø 100 trieäu leân 110 trieäu. Hôn nöõa, noù seõ giuùp giaûm chi phí nhaân coâng vaø chi phí nguyeân lieäu do ñoù giaûm toång chi phí (chöa keå chi phí khaáu hao) töø 70 trieäu xuoáng coøn 50 trieäu. Maùy cuõ coù theå baùn ñöôïc theo giaù thò tröôøng hieän taïi laø 10 trieäu. Giaù trò coøn laïi cuûa thieát bò khi heát haïn khaáu hao khoâng ñaùng keå. Haõy tính doøng tieàn laøm cô sôû ñeå phaân tích löïa choïn xem coâng ty coù neân mua thieát bò môùi khoâng? Bieát raèng thueá suaát thueá TNDN laø 30% 70
71. Ñoáái vô ùùi d öï aùùn thay the áá pha ûûi t ính do øøng tie ààn thua ààn (buø tröø giöõa doøng tieàn thu vaøo vaø doøng tieàn chi ra). Thöïc chaát laø tính doøng tieàn taêng theâm Öôùc tính nhu caàu voán ñaàu tö Nhu caàu voán ñaàu tö ban ñaàu goàm toaøn boä tieàn chi ra ñeå ñaàu tö TSCÑ vaø TSLÑ. Maët khaùc taïi thôøi ñieåm naøy coøn coù khoaûn thu veà baùn TSCÑ cuõ, caùc khoaûn thueá phaûi noäp hay ñöôïc tröø Doøng tieàn cuûa döï aùn caùc naêm sau chính laø söï cheänh leäch doøng tieàn sau khi ñoåi môùi vôùi doøng tieàn tröôùc khi ñoåi môùi. Öôùc tính nhu caàu voán ñaàu tö - Mua maùy môùi 100 trieäu - Thu töø vieäc baùn maùy cuõ theo giaù thò tröôøng: 10 trieäu. - Loã do baùn maùy cuõ: (75 – 5x75/15) – 10 = 40 - Giaûm thueá TNDN : 40 x 30% = 12 Vaäy voán ñaàu tö vaøo döï aùn laø 78 trieäu (= 100 trieäu – 10 trieäu – 12 trieäu) Xaùc ñònh doøng thu nhaäp cuûa döï aùn: Caên cöù vaøo döõ lieäu treân ta coù theå tính ñöôïc thu nhaäp haøng naêm cuûa döï aùn: Chæ tieâu Maùy cuõ Maùy môùi Cheânh leäch 1- Doanh thu 100 110 10 2- Toång chi phí (-KH) 70 50 – 20 3- Khaáu hao 5 10 5 4- Lôïi nhuaän tröôùc thueá 25 50 25 5- Laõi roøng = (4)*(1-30%) 17.5 35 17.5 6- Laõi roøng + Khaáu hao (CF) 22.5 45 22.5 Doøng tieàn cuûa döï aùn nhö sau: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 910 -78 22,5 22,5 22,5 22,5 22,5 22,5 22,5 22,5 22,5 22,5 71
72. B- CA ÙÙC PH ÖÔNG PHA ÙÙP THA ÅÅM ÑÒNH DA ÑT ( TRONG ÑIE ÀÀU KIE ÄNÄ BÌNH TH ÖÔØNG):Ø Ví duï 1: Coù hai döï aùn ñaàu tö X vaø Y cuøng nhu caàu voán laø 1 tyû ñoàng. Voán ñaàu tö boû 1 laàn theo phöông thöùc chìa khoaù trao tay. Giaù trò coøn laïi cuûa döï aùn khoâng ñaùng keå. Thu nhaäp vaø phöông thöùc boû voán nhö sau: Ñôn vò tính: 1.000.000 ñoàng Voán ñaàu tö Laõi roøng Khaáu hao Thu nhaäp Naêm Döï aùn X Döï aùn Y Döï aùn X Döï aùn Y Döï aùn X Döï aùn Y Döï aùn X Döï aùn Y 0 1000 1000 1 120 120 200 125 320 245 2 150 120 200 125 350 245 3 200 255 200 125 400 380 4 200 255 200 125 400 380 5 200 255 200 125 400 380 6 255 125 380 7 255 125 380 8 255 125 380 Coäng 1.000 1.000 870 1.770 1.000 1.000 1.870 2.770 72
73. Phöông phaùp thôøi gian hoaøn voán: Thôøi gian hoaøn voán laø thôøi gian caàn thieát ñeå thu hoài voán ñaàu tö. Vì vaäy phöông phaùp naøy xaùc ñònh soá naêm caàn thieát ñeå thu nhaäp ñuû hoaøn laïi voán ñaàu tö. Theo phöông phaùp naày, phöông aùn ñöôïc choïn laø phöông aùn coù thôøi gian hoaøn voán ngaén nhaát. Theo ví duï treân, TGHV tính nhö sau: Coâng thöùc tính: t Vdt = ∑ CF j j=1 Vdt : Voán ñaàu tö ban ñaàu. CF j : Thu nhaäp cuûa döï aùn trong naêm thöù j. t: Thôøi gian hoøan voán cuûa döï aùn. Soá dö voán ñaàu tö Soá voán ñöôïc hoaøn Naêm cuoái naêm Döï aùn X Döï aùn Y Döï aùn X Döï aùn Y 1 320 245 680 755 2 350 245 330 510 3 400 380 130 4 400 380 • Thôøi gian hoaøn voán döï aùn X laø: 2 naêm 10 thaùng = 2 naêm + 12 thaùng * 330/400 • Thôøi gian hoaøn voán döï aùn Y laø: 3 naêm 4 thaùng 3 ngaøy = 3 naêm + (360 ngaøy * 130)/380 73
74. Coù theå tính caùch khaùc nhö sau : © Ñoái vôùi döï aùn X : Sau 2 naêm voán ñaõ thu hoài : 320 + 350 = 670 Soá coøn laïi phaûi thu hoài : 1.000 – 670 = 330 Naêm thöù 3 thu nhaäp ñöôïc 400 nhö theá phaûi maát 10 thaùng (12 thaùng*330/400) thu hoài heát voán. © Töông töï ñoái vôùi döï aùn Y : Sau 3 naêm voán ñaõ thu hoài : 870 Soá coøn laïi phaûi thu hoài : 1.000 – 870 = 130 Naêm thöù 4 thu nhaäp ñöôïc 380 nhö theá phaûi maát 4 thaùng (360 thaùng*130/380) thu hoài heát voán. Nhö vaäy, neáu hai döï aùn X vaø Y xung khaéc nhau thì seõ choïn döï aùn X loaïi boû döï aùn Y. Chuù yù: Trong tính toaùn treân khoâng keå voán löu ñoäng vì voán löu ñoäng ñöôïc hoaøn sau moãi chu kyø kinh doanh saûn xuaát. Phöông phaùp naøy coù öu ñieåm laø deã tính toaùn, haïn cheá ñöôïc ruûi ro, quay nhanh ñoàng voán. Tuy nhieân , vieäc söû duïng phöông phaùp naøy coù theå daãn ñeán sai laàm nhö chöa chuù yù ñeán thôøi giaù tieàn teä, khoâng tính ñeán khaû naêng sinh lôïi moät caùch ñaày ñuû, toaøn dieän Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm khoâng chuù yù ñeán thôøi giaù tieàn teä, ngöôøi ta duøng phöông phaùp thôøi gian hoaøn voán coù chieát khaáu (DPP ). Theo PP naøy caùch tính nhö sau: t − j Vdt = ∑ CF j (1 + i) j=1 Böôùùc 1: Qui toaøn boä doøng tieàn töø naêm 1 ñeán naêm n veà giaù trò hieän taïi theo moät laõi suaát chieát khaáu i. Böôùùc 2: Tính thôøi gian hoaøn voán nhö treân döïa vaøo doøng tieàn ñaõ qui ñoåi veà thôøi giaù hieän taïi ñaõ tìm ñöôïc ôû böôùc 1. 74
75. Caên cöù vaøo ví duï treân, coù theå tính DPP cuûa döï aùn X nhö sau: Naêm 0 1 2 3 4 5 CF -1000 320 350 400 400 400 Hieän giaù (i=10%) 290,91 289,3 300,5 273,2 248,4 Sau 3 naêm voán thu hoài 880,69 =290,91+289,26+300,53 Soá voán coøn phaûi thu hoài 119,31 =1000 - 880,69 Thôøi gian hoaøn voán laø 3 naêm 157 ngaøy Phöông phaùp hieän giaù thuaàn ( NPV) Theo phöông phaùp naøy, caùc khoaûn thu nhaäp ñaït ñöôïc trong töông lai keå caû voán ñaàu tö ñeàu phaûi quy veà giaù trò hieän taïi theo moät laõi suaát nhaát ñònh (laõi suaát naày thoâng thöôøng laø chi phí söû duïng voán cuûa doanh nghieäp). Treân cô sôû ñoù so saùnh hieän giaù cuûa thu nhaäp vaø voán ñaàu tö. Neáu hieän giaù naøy döông chöùng toû döï aùn coù hieäu quaû vaø ngöôïc laïi. Coâng thöùc tính nhö sau: NPV = PV CF – PV ñt n − j NPV = ∑CFj (1+ i) j=0 • CF 1, CF 2, ,CF n : laàn löôït laø möùc thu nhaäp cuûa caùc naêm thöù 1, 2, , n cuûa döï aùn. • PV CF : Toång hieän giaù cuûa caùc khoaûn thu nhaäp döï kieán ñaït ñöôïc trong n naêêm cuûa döï aùn. • PV ñt: Toång hieän giaù voán ñaàu tö trong n naêêm cuûa döï aùn. • i: Laõi suaát chieát khaáu. 75
76. Ví duï 2: Hai döï aùn A vaø B cuøng coù voán ñaàu tö laø 1.000, coù sô ñoà doøng tieàn teä nhö sau: Döï aùn A Naêm 0 1 2 3 4 5 CF -1.000 200 300 420 350 350 Döï aùn B Naêm0 1 2 3 4 5 6 7 8 CF -1000 400 300 200 350 350 350 350 350 • Caên vöù vaøo ví duï 2 treân, vôùi laõi suaát chieát khaáu laø 14%, hieän giaù thuaàn cuûa töøng döï aùn ñöôïc tính nhö sau: 200 300 420 350 350 NPVA = + + + + − 1000 = 78,77 1,14 1,142 1,143 1,144 1,145 400 300 200 350 350 NPVB = + + + + 1,14 1,14 2 1,143 1,14 4 1,14 5 350 350 350 + + + − 1.000 = 527,74 1,14 6 1,14 7 1,148 1 Ghi chuù: 1( + i) − n = 1( + i) n Keát luaän: Caû 2 döï aùn ñeàu coù hieäu quaû, neáu 2 döï aùn xung khaéc seõ choïn döï aùn B vì döï aùn naøy coù hieäu quaû cao hôn. Theo ph öông pha ùùp na øøy : ♥ Neáu NPV 0 seõ ñöôïc choïn. ♥ Neáu döï aùn xung khaéc thì choïn döï aùn coù NPV > 0 vaø NPV lôùn nhaát 76
77.  Öu ñieåm: • - Ñaõ tính ñeán thôøi giaù tieàn teä; • - Ñaõ tính ñeán toaøn boä doøng tieàn; • - Coù theå coäng caùc NPV vôùi nhau töùc laø: NPV(A+B+C) = NPV(A) + NPV(B)+NPV(C)  Nhöôïc ñieåm: • - Phaûi xaùc ñònh laõi suaát chieát khaáu tröôùc môùi tính ñöôïc NPV. • - Khoâng bieát suaát sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö. - Thöôøng V n ñu t ư l n thì coù NPV cao chöù chöa haún hieäu quaû cao. Phöông phaùp tyû suaát doanh lôïi noäi boä:(INTERNAL RATE OF RETURN - IRR) Tyû suaát doanh lôïi noäi boä laø laõi suaát rieâng cuûa döï aùn. Vôùi laõi suaát naøy thì toång hieän giaù caùc khoaûn thu nhaäp trong töông lai cuûa döï aùn baèng toång hieän giaù cuûa voán ñaàu tö. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø vôùi laõi suaát naøy thì hieän giaù thuaàn seõ baèng khoâng (NPV= 0). Töø ñònh nghóa IRR ta coù: PV tn = PV ñt n − j PVñt = PVtn = ∑ CFj(1 + IRR) j=1 IRR coù theå tính baèng phöông phaùp noäi suy theo coâng thöùc sau: NPV1 IRR = Irr1+ (Irr2 − Irr1) NPV1 + NPV2 Irr1 : Laõi suaát laøm NPV 1> 0 vaø gaàn baèng 0. Irr2 : Laõi suaát laøm NPV 2< 0 vaø gaàn baèng 0. 77
78. Caên cöù vaøo ví duï 2 coù theå tính ñöôïc IRR cuûa töøng döï aùn nhö sau: 200 300 420 350 350 NPVA = + + + + − 1000 1,16 1,162 1,163 1,164 1,165 = 24,38 200 300 420 350 350 NPVA = + + + + − 1000 1,17 1,17 2 1,17 3 1,17 4 1,17 5 = −1,25 24,38 IRR = 16%+ (17% − 16%) A 24,38 + - 1,25 = 16,95% 400 300 200 350 350 NPVB = + + + + 1,28 1,282 1,283 1,284 1,285 350 350 350 + + + − 1.000 = 13,55 1,286 1,287 1,288 400 300 200 350 350 NPVB = + + + + 1,29 1,29 2 1,29 3 1,29 4 1,29 5 350 350 350 + + + − 1.000 = -11,65 1,29 6 1,29 7 1,29 8 13,55 IRRB = 28% + (29% − 28%) 13,55 + - 11,65 = 28,53% TOÙM LAÏI  Böôùc 1: Thieát laäp coâng thöùc tính NPV vôùi aån soá laø IRR (hay i).  Böôùc 2: Choïn laõi suaát baát kyø thay vaøo IRR trong phöông trình treân, tính ra NPV.  Neáu NPV > 0, caàn taêng laõi suaát cho ñeán khi NPV> 0 nhöng gaàn baèng 0. Ta coù IRR 1 vaø NPV 1.  Neáu NPV < 0, caàn taêng laõi suaát cho ñeán khi NPV< 0 nhöng gaàn baèng 0. Ta coù NPV 2 Vaø IRR 2.  Böôùc 3: Tính IRR theo coâng thöùc treân. 78
79. Öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa IRR Öu ñie ååm: Nh öôïcï ñie ååm:  Coù tính ñeán giaù trò tieàn  Cho raèng doøng tieàn ñöôïc teä theo thôøi gian ñaàu tö laïi baèng chính IRR  Xem xeùt taát caû doøng  Tröôøng hôïp coù nhieàu IRR tieàn cuûa döï aùn  Tröôøng hôïp khoâng coù IRR  Coù theå xaùc ñònh IRR maø khoâng caàn suaát chieát khaáu Ví duï 10: Xeùt hai döï aùn S vaø L nhö sau: Döï aùn Naêm 0 Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Döï aùn S -1.200 1.000 500 100 Döï aùn L -1.200 129,467 600 1.080 Haõy tìm laõi suaát ñeå 2 döï aùn naøy coù NPV baèng nhau. Goïi i laø laõi suaát ñeå NPV cuûa 2 döï aùn baèng nhau, ta coù: NPV S = NPV L, töùc laø: NPV = .1 000 1( + i)−1 + 500 1( + i)−2 +100 1( + i)−3 − .1 200 =129 ,467 1( + i)−1 + 600 1( + i)−2 + .1 080 1( + i)−3 870 ,533 1( + i)−1 −100 1( + i)−2 − 980 1( + i)−3 = 0 ⇒ i =12 % 79
80. Ñoà thò NPV cuûa hai döï aùn nhö sau: 600 ÖÙng vô ùùi i 12%, 200 S la øø to áát nha áát! 162,63 0 12% 17,92%22,79% –200 0% 5% 10% 15% 20% 25% Phöông phaùp tyû suaát doanh lôïi noäi boä ñieàu chænh (MIRR): Phöông phaùp IRR ñöôïc xaây döïng treân giaû ñònh caùc luoàng tieàn ñöôïc taùi ñaàu tö baèng chính IRR, ñieàu naøy trong thöïc teá khoù ñaït ñöôïc. Vì vaäy ñeå khaéc phuïc haïn cheá naøy ngöôøi ta duøng phöông phaùp tyû suaát doanh lôïi noäi boä ñieàu chænh (MIRR). Phöông phaùp MIRR ñöôïc xaây döïng treân giaû ñònh caùc luoàng tieàn ñöôïc taùi ñaàu tö baèng laõi suaát chieát khaáu (chi phí söû duïng voán). Vì vaäy, phöông phaùp naøy luoân thoáng nhaát vôùi phöông phaùp NPV vaø coøn khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm coù nhieàu IRR. Coâng thöùc tính nhö sau: n n−j ∑CFj (1 + i) FV PV = CF = j=1 dt (1 + MIRR)n (1 + MIRR)n i: Laõi suaát chieát khaáu (laõi suaát taùi ñaàu tö). MIRR: Tyû suaát doanh lôïi noäi boä ñieàu chænh. 80
81. Ví duï: Moät cô sôû ñaàu tö mua maùy tieän, toång chi phí ñaàu tö laø 25 trieäu ñoàng, ñôøi soáng cuûa maùy tieän laø 5 naêm. Thu nhaäp ñaït ñöôïc trong 4 naêm ñaàu laø 8 trieäu/naêm, rieâng naêm cuoái cuøng thu nhaäp töø saûn xuaát vaø thanh lyù maùy laø 13 trieäu ñoàng. Haõy tính tyû suaát doanh lôïi noäi boä ñieàu chænh? Bieát raèng laõi suaát chieát khaáu laø 15%. 0 1 2 3 4 5 -25 8 8 8 8 13 15% 9,2 10,58 15% 12,167 15% 13,992 + 25 . 58,939 NPV = 0 MIRR = 18,71%  (1 + 15%)4 −1  25 = 8 x1,15 +13(1 + MIRR)−5  15%  ⇒ MIRR = 18,71% Phöông phaùp chæ soá sinh lôøi Phöông phaùp IRR coù nhieàu öu ñieåm nhöng ñoâi khi cuõng khoâng xaùc ñaùng laém nhö trong vieäc so saùnh hai döï aùn coù ñôøi soáng kinh teá quaù sai bieät nhau vv Vì vaäy, caùc nhaø ñaàu tö coù theå duøng phöông phaùp chæ soá sinh lôøi ñeå löïa choïn. Chæ soá sinh lôøi ñöôïc tính nhö sau: PV NPV PI = tn = 1 + PVñt PVñt Trong ñieàu kieän kinh phí ñaàu tö coù giôùi haïn, neáu phaûi löïa choïn moät soá döï aùn trong nhieàu döï aùn khaùc nhau thì phöông phaùp naøy toû ra höõu hieäu hôn . 81
82. Trong ñoù PV tn vaø PV ñt ñöôïc tính theo moät laõi suaát nhaát ñònh. Thoâng thöôøng laõi suaát thích hôïp maø caùc nhaø ñaàu tö choïn löïa laø laõi suaát trung bình cuûa ngaønh hoaëc giaù söû duïng voán cuûa doanh nghieäp. Neáu chæ soá sinh lôøi cuûa döï aùn lôùn hôn 1 thì döï aùn naøo coù chæ soá sinh lôøi cao hôn, döï aùn ñoù ñöôïc choïn. Ngöôïc laïi, neáu döï aùn naøo coù chæ soá sinh lôøi beù hôn 1 thì loaïi boû (khoâng ñaàu tö ). Tröôøng hôïp voán ñaàu tö bò giôùi haïn Böôùc 1: Saép xeáp caùc toå hôïp döï aùn thoaû maõn nhu caàu voán ñaàu tö theo thöù töï PI giaûm daàn. Böôùc 2: Thaåm ñònh ñieàu kieän cuûa caùc toå hôïp döï aùn coù phuø hôïp khoâng, neáu toå hôïp naøo khoâng phuø hôïp thì loaïi toå hôïp ñoù. Böôùc 3: Duøng phöông phaùp NPV ñeå tính hieäu quaû chung cuûa töøng toå hôïp döï aùn thoaû maûn ñieàu kieän. Ví duï3: Taïi coâng ty ABC coù taøi lieäu veà döï aùn ñaàu tö nhö sau: (Ñôn vò tính: 1.000.000 ñoàng) Döï aùn 1 2 3 4 5 6 Voán ñaàu tö ban ñaàu 300 250 350 650 100 250 Chæ soá sinh lôøi 1,32 1,25 1,26 1,3 1,2 1,05 Trong ñieàu kieän voán ñaàu tö cuûa coâng ty coù giôùi haïn laø 1 tyõ ñoàng, coâng ty neân löïa choïn döï aùn naøo ñeå ñaàu tö. Bieát raèng caùc döï aùn ñoäc laäp nhau. Taøi lieäu treân ta thaáy coù nhieàu phöông aùn ñeå choïn nhö sau : 82
83. Caùc döï aùn treân ñeàu coù chæ soá sinh lôøi cao. Song, vôùi giôùi haïn voán ñaàu tö laø 1.000 trieäu ñoàng thì coù moät soá toå hôïp döï aùn sau thoaû maõn giôùi haïn treân: * Toå hôïp caùc döï aùn : 1 + 2 + 3 + 5 * Toå hôïp caùc döï aùn: 3 + 4 * Toå hôïp caùc döï aùn: 2 + 4 + 5 * Toå hôïp caùc döï aùn: 4 + 5 + 6 * Toå hôïp caùc döï aùn phuï: 1+ 4 (950 trieäu) PVtn Töø coâng thöùc PI = => PVtn = PVñt * PI PVñt Phöông aùn 1: Toå hôïp caùc döï aùn 1 + 2 + 3 + 5 Döï aùn 1 2 3 5 Coäng Voán ñaàu tö ban ñaàu 300 250 350 100 1.000 Chæ soá sinh lôøi 1,32 1,25 1,26 1,2 Hieän giaù 396 312,5 441 120 1.269,5 Hieän giaù thuaàn cuûa toå hôïp phöông aùn naày laø: NPV(1+2+3+5) = 1.269,5 – 1.000 = 269,5 Phöông aùn 2: Toå hôïp caùc döï aùn : 3 + 4 Döï aùn 3 4 Coäng Voán ñaàu tö ban ñaàu 350 650 1.000 Chæ soá sinh lôøi 1,26 1,3 Hieän giaù 441 845 1.286 Hieän giaù thuaàn cuûa toå hôïp phöông aùn naày laø: NPV(3+4) = 1.286 – 1.000 = 286 83
84. Phöông aùn 3: Toå hôïp caùc döï aùn : 2 + 4+5 Döï aùn 2 4 5 Coäng Voán ñaàu tö ban ñaàu 250 650 100 1.000 Chæ soá sinh lôøi 1,25 1,3 1,2 Hieän giaù 312,5 845 120 1.277,5 Hieän giaù thuaàn cuûa toå hôïp phöông aùn naày laø: NPV(2+4+5) = 1.277,5 – 1.000 = 277,5 Phöông aùn 4: Toå hôïp caùc döï aùn : 4 + 5 + 6 Döï aùn 4 5 6 Coäng Voán ñaàu tö ban ñaàu 650 100 250 1.000 Chæ soá sinh lôøi 1,3 1,2 1,05 Hieän giaù 845 120 262,5 1.227,5 Hieän giaù thuaàn cuûa toå hôïp phöông aùn naày laø : NPV(4+5+6) = 1.227,5 – 1.000 = 227,5 Phöông aùn 5: Toå hôïp caùc döï aùn : 1 + 4 Döï aùn 1 4 Coäng Voán ñaàu tö ban ñaàu 300 650 950 Chæ soá sinh lôøi 1,32 1,3 Hieän giaù 396 845 1.241 Hieän giaù thuaàn cuûa toå hôïp phöông aùn naày laø : NPV(1+4) = 1.241 – 950 = 291 Toå hôïp naøy coù hieän giaù thuaàn cao nhaát nhöng chöa söû duïng heát voán ñaàu tö. Do ñoù, neáu khoâng coù nôi ñaàu tö coù hieäu quaû soá 50 trieäu coøn laïi thì phaûi choïn toå hôïp phöông aùn 2. 84
85. Tieâu chuaån choïn: PI > 1 ( vaø PI Max) ☻ Öu ñie ååm: Gioáng nhö IRR vaø NPV, so saùnh ñöôïc nhöõng döï aùn coù qui moâ khaùc nhau. ☻ Nh öôïïc ñie ååm: Gioáng nhö IRR vaø NPV, coù vaán ñeà tieàm aån trong xeáp haïng döï aùn. Thu nhaäp chòu thueá baèng doanh thu tröø ñi taát caû chi phí hôïp lyù, bao goàm kha ááu hao vaø laõi vay . Veà phía coâng ty, neáu thu nhaäp chòu thueá thaáp seõ tieát kieäm ñöôïc thueá, do vaäy, coâng ty coù khuynh höôùng ñöa khaáu hao lôùn vaøo chi phí ñeå tieát kieäm thueá. Coù nhieàu phöông phaùp khaáu hao: NG − Phöông phaùp tuyeán tính coá ñònh : K = N sd K: Soá tieàn khaáu hao haøng naêm. Nsd: Soá naêm khaáu NG: Nguyeân giaù TSCÑ. hao TSCÑ. 85
86. – Phöông phaùp soá dö giaûm daàn : ' ' H dc Kt = GTCL t * Kdc K = dc N Kt: Soá tieàn khaáu hao naêm t. sd GTCL t: Giaù trò coøn laïi cuûa TSCÑ ñaàu naêm t. Hdc : Heä soá ñieàu chænh. Heä soá naøy ñöôïc qui ñònh nhö sau: Thôøi gian söû duïng cuûa taøi saûn coá ñònh Heä soá Töø 1 ñeán 4 naêm (1 6 naêm) 2,5 Ví duï: Moät TSCÑ coù nguyeân giaù 150 trieäu ñoàng, thôøi haïn khaáu hao 5 naêm .  Theo phöông phaùp tuyeán tính coá ñònh , soá tieàn khaáu hao moãi naêm laø: K = 150/5 = 30.  Theo phöông phaùp soá dö giaûm daàn : K’ñc= 2/5 = 40% Naêm Soá tieàn khaáu hao Giaù trò coøn laïi 1 150tr x 40% = 60tr 150 tr – 60tr = 90 tr 2 90tr x 40% = 36tr 90tr –36tr = 54tr 3 54 tr x 40% = 21,6 tr 54 tr – 21,6tr = 32,4tr 4 32,4tr x 40% = 12,96tr 32,4tr – 12,96tr =19,44tr 5 19,44tr x 40% = 7,776tr 19,44tr – 7,776tr = 11,664 tr - Phöông phaùp keát hôïp (phöông phaùp soá dö giaûm daàn coù ñieàu chænh): Theo phöông phaùp naøy nhöõng naêm ñaàu tính khaáu hao theo phöông phaùp soá dö giaûm daàn, nhöõng naêm cuoái khi möùc khaáu hao naêm xaùc ñònh theo phöông phaùp soá dö giaûm daàn noùi treân baèng hoaëc thaáp hôn möùc khaáu hao tính bình quaân giöõa giaù trò coøn laïi vaø soá naêm söû duïng coøn laïi cuûa taøi saûn coá ñònh thì keå töø naêm ñoù möùc khaáu hao ñöôïc tính baèng giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn coá ñònh chia cho soá naêm söû duïng coøn laïi cuûa taøi saûn coá ñònh . 86
87. Ví duï: Moät TSCÑ coù nguyeân giaù 150 trieäu ñoàng, thôøi haïn khaáu hao 5 naêm . Theo phöông phaùp soá dö giaûm daàn coù ñieàu chænh : K’dc = 2/5 = 40% Naêm Soá tieàn khaáu hao Giaù trò coøn laïi 1 150tr x 40% = 60tr 150 tr – 60tr = 90 tr 2 90tr x 40% = 36tr 90tr –36tr = 54tr 3 54 tr x 40% = 21,6 tr 54 tr – 21,6tr = 32,4tr 4 32,4tr x 50% = 16,2tr 32,4tr – 16,2tr =16,2tr 5 32,4tr x 50% = 16,2tr 16,2tr – 16,2tr = 0 - Phöông phaùp toång soá: Ñaây cuõng laø phöông phaùp khaáu hao gia toác caên cöù vaøo tæ leä khaáu hao thay ñoåi haøng naêm vaø nguyeân giaù TSCÑ. Coâng thöùc tính nhö sau: Kt = NG *K ’t Tæ leä khaáu hao naêm thöù t seõ laø: Nsd −(t−1) K't = *2 Nsd(Nsd +1) Laáy laïi ví duï veà TSCÑ treân Naêm Tyû leä khaáu hao Soá tieàn khaáu hao 1 5/15 150 x 5/15 =50 2 4/15 150 x 4/15 =40 3 3/15 150 x 3/15 = 30 4 2/15 150 x 2/15 = 20 5 1/15 150 x 1/15 = 10 Coäng 100% 150 87
88. − Phöông phaùp khaáu hao theo saûn löôïng : NG K = * C t TCS st Kt: Soá tieàn khaáu hao naêm t. Cst : Coâng suaát söû duïng kyø t. TCS: Toång coâng suaát cho caû ñôøi TSCÑ. Ví duï: Moät xe Khoái löôïng luaân chuyeån Naêm vaän taûi coù (taán.km) nguyeân giaù 200 1 700.000 trieäu ñoàng, caû 2 1.000.000 ñôøi xe naøy coù 3 1.100.000 theå vaän chuyeån 4 1.200.000 ñöôïc 10.000.000 5 900.000 taán.km. Tình 6 1.200.000 hình vaän 7 1.100.000 chuyeån trong 8 1.000.000 suoát ñôøi cuûa xe vaän taûi naøy nhö 9 1.000.000 sau: 10 800.000 Coäng 10.000.000 Naêm Soá tieàn khaáu hao (ñoàng) Soá tieàn khaáu 1 20 x 700.000 = 14.000.000 hao cho 1 taán.km laø 2 20 x 1.000.000 = 20.000.000 3 20 x 1.100.000 = 22.000.000 200.000.000 = 20 4 20 x 1.200.000 = 24.000.000 10.000.000 5 20 x 900.000 = 18.000.000 6 20 x 1.200.000 = 24.000.000 Soá tieàn khaáu 7 20 x 1.100.000 = 22.000.000 hao moãi naêm nhö sau: 8 20 x 1.000.000 = 20.000.000 9 20 x 1.000.000 = 20.000.000 10 20 x 800.000 = 16.000.000 Coäng 200.000.000 88
89. Veà phía chính phuû vaø cô quan thueá chæ chaáp nhaän nhöõng khoaûn chi phí naøo hôïp lyù nhaèm haïn cheá coâng ty traùnh thueá. Vì vaäy, Boä taøi chính thöôøng coù nhöõng quy ñònh cuï theå veà caùch tính khaáu hao nhaèm muïc ñích tính thueá cho hôïp lyù. C6 GIA ÙÙ SÖÛ DU ÏÏNG VO ÁÁN ( COST OF CAPITAL) I. GIAÙ SÖÛ DUÏNG CAÙC NGUOÀN VOÁN II. GIAÙ SÖÛ DUÏNG VOÁN BÌNH QUAÂN III. GIAÙ SÖÛ DUÏNG VOÁN BIEÂN TEÁ I - GIA ÙÙ SÖÛ DU ÏÏNG CA ÙÙC NGUO ÀÀN VO ÁÁN Moãi nguoàn voán khi söû duïng ñeàu phaûi traû moät möùc giaù cho quyeàn söû duïng soá voán ñoù, khoaûn tieàn traû naøy ñöôïc goïi laø giaù söû duïng voán (GSDV) hay coøn goïi laø chi phí söû duïng voán. Noùi caùch khaùc, GSDV laø laõi suaát laøm caân baèng giöõa nguoàn voán söû duïng vôùi toång hieän giaù caùc khoaûn chi traû trong töông lai . Caùc khoaûn chi traû ñoù coù theå laø tieàn traû laõi vay, traû nôï goác, traû lôïi töùc coå phaàn 89
90. GSDV phuï thuoäc raát nhieàu yeáu toá: laõi suaát cuûa caùc khoaûn nôï phaûi traû, chính saùch phaân phoái lôïi nhuaän, cô caáu taøi chính, möùc ñoä maïo hieåm, thò tröôøng taøi chiùnh v.v . Vì theá, xaùc ñònh chính xaùc GSDV laø vieäc khoù khaên, phöùc taïp. Thoâng thöôøng ngöôøi quaûn lyù chæ tính GSDV khi caàn phaûi khai thaùc theâm nguoàn voán môùi vaøo hoaït ñoäng . TOÅNG QUAN VEÀ CPSDV CPSDV cuûa caùc nguoàn taøi trôï thaønh phaàn Voán Taøi saûn Nguoàn voán khoâng Nôï ngaén haïn thöôøng TS ng n xuyeân Nôï daøi haïn Voán TS dài Voán chuû sôû höõu •Voán coå phaàn öu ñaõi. thöôøng •Voán coå phaàn thöôøng. xuyeân •Lôïi nhuaän giöõ laïi. A- GIA ÙÙ SÖÛ DU ÏÏNG VO ÁÁN VAY: Coù hai loaïi GSDV: GSDV vay tröôùc thueá vaø GSDV vay sau thueá. 1 – GSDV vay tr öôùùc thue áá : a. Ñoáái vô ùùi khoa ûûn nô ïï vay nga één ha ïïn: GSDV tröôùc khi tính thueá thu nhaäp doanh nghieäp ñöôïc tính nhö sau: n  i  r = 1 +  − 1 d  n  rd : GSDV vay tröôùc thueá n : Soá kyø tính laõi trong naêm. i : Laõi suaát tieàn vay 1 naêm. 90
91. Ví duï 1 : Coâng ty ABC vay ngaân haøng 100 trieäu ñoàng laõi suaát 12%/naêm, cöù 3 thaùng traû laõi 1 laàn. Chi phí söû duïng voán tröôùc thueá seõ laø:  12%4 r = 1 +  − 1 = 12,55% d  4  b. Ñoáái vô ùùi khoa ûûn nô ïï vay da øøi ha ïïn : Khi nhaän khoaûn vay, nhieäm vuï cuûa doanh nghieäp laø phaûi hoaøn traû caû voán laãn laõi theo moät thôøi haïn xaùc ñònh. Neáu laõi vaø voán traû 1 laàn khi ñaùo haïn. Vn rd = n − 111 V0 Vn : Soá tieàn hoaøn traû khi ñaùo haïn. V0: Soá voán vay thöïc teá coøn laïi (tröø caùc chi phí traû ngay khi vay). Ví duï 2 : Coâng ty ABC vay ngaân haøng 1.000 trieäu ñoàng trong thôøi haïn 3 naêm, voán vaø laõi traû 1 laàn khi ñaùo haïn laø 1331 trieäu ñoàng. Chi phí ngay khi vay khoâng ñaùng keå. Chi phí söû duïng voán tröôùc thueá seõ laø: 1.331 r = 3 − 1 = 10% d 1.000 91
92. Neáu thanh toaùn (traû nôï) theo ñònh kyø thì CPSDV tröôùc thueá thu nhaäp doanh nghieäp ñöôïc tính nhö sau : 0 1 2 T T+1 n Vo a1-Cph /T a2-Cph /T aT-Cph /T aT+1 an T n-T  Cph j-  -(j+T) V0 = ∑( a j − )(1+ rd)  + ∑ [aT+j(1+ rd) ] j=1 T  j =1 aj: Soá tieàn thanh toaùn ôû thôøi ñieåm j. Cph : Chi phí phaùt haønh traùi phieáu. T: Thôøi haïn khaáu hao chi phí phaùt haønh (T≤ n) Vo: Soá voán vay roøng thöïc teá duøng vaøo hoaït ñoäng kinh doanh. Trong thöïc teá, ñeå ñôn giaûn ngöôøi ta coi nhö khoaûn khaáu hao chi phí phaùt haønh khoâng ñaùng keå, neân coâng thöùc tính goïn nhö sau: n j- V0 = ∑[ a j (1 + rd ) ] j=1 92
93. Chuù yù: CPPH ñöôïc tính khaáu hao daàn trong nhieàu naêm. Neáu thôøi gian khaáu hao CPPH baèng vôùi thôøi gian hoaøn voán goác (T = n) thì coâng thöùc treân coù theå tính nhö sau : n  C    ph  j- V0 = ∑  a j − (1 + rd)  j=1 n   Ví duï 3: Cty X phaùt haønh 100.000 traùi phieáu meänh giaù moãi traùi phieáu laø 1.000.000 ñoàng, giaù phaùt haønh baèng meänh giaù, chi phí phaùt haønh laø 60.000 ñ/traùi phieáu. Laõi suaát 9%/naêm traû vaøo cuoái moãi naêm. Thôøi haïn cuûa traùi phieáu laø 10 naêm vaø chi phí phaùt haønh seõ khaáu hao trong 5 naêm. Tính chi phí söû duïng voán cuûa coâng ty naøy? Chi phí söû duïng voán cuûa DN naøy coù theå ñöôïc tính trong hai tröôøng hôïp:  Coâng ty thöïc hieän chính saùch ñònh kyø traû laõi, ñaùo haïn hoaøn voán goác thì: V0 =1−0,06 = 0,94 −5 10  0,06 1−(1 + d )r 1 −10 0,94 = 0,09 −  +0,09 ∑ j +1.(1+ d )r  5  rd j=6 (1 + d )r Neáu r d = 9% thì V0 = 0,9533 tr. Neáu r d = 9,5% thì V0 = 0,9225 tr. Duøng phöông phaùp noäi suy tính ñöôïc r d nhö sau : 0,94 − 0,9533 rd = 9% + ( 9,5% - 9%) = 9,22% 0,9225 − 0,9533 93
94.  Coâng ty thöïc hieän chính saùch traû nôï daàn ñeàu theo ñònh kyø thì: Soá tieàn traû nôï daàn ñeàu haøng naêm cho moät traùi phieáu laø: 9% a* = = 0,15582 1 − (1 + 9%)−10 CPSDV ñöôïc tính bôûi coâng thöùc:  0,06 5 1 10 1 V = 0,15582 −  + 0,15582 = 0,94 0 ∑ j ∑ j  5 j=1(1+ rd) j=6(1+ rd) => rd = 9,32% Ví duï 4: Doanh nghieäp hôïp ñoàng moät khoaûn vay 100.000.000ñ, phaûi traû haøng naêm caû voán laãn laõi 30.000.000ñ. Traû trong 5 naêm laø heát, laàn traû ñaàu tieân laø moät naêm sau khi vay. Vaäy chi phí söû duïng voán naøy ñöôïc tính nhö sau : −5 1 − ()1 + rd V0 = 30 = 100 rd 1 − ()1 + r −5 100 => d = = 3,33333 rd 30 Tra baûng taøi chính 4 theo doøng n = 5, keát hôïp phöông phaùp noäi suy ta tính ñöôïc r d = 15,24% 2 – GSDV vay sau thueá : Laõi tieàn vay ñöôïc nhaø nöôùc cho pheùp tính vaøo chi phí vaø tröø vaøo doanh thu tröôùc khi tính thueá TNDN. Noùi khaùc ñi, thoâng qua vieäc cho pheùp tính chi phí laõi vay vaøo chi phí, Nhaø nöôùc ñaõ ñaøi thoï moät phaàn chi phí traû laõi tieàn vay. Vì theá, GSDV vay sau thueá TNDN ñöôïc tính nhö * sau : rd = r d ( 1 - t' ) * vôùi r d : GSDV vay sau thueá TNDN. t’: Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp. 94
95. B- GSDV CHU ÛÛ SÔ ÛÛ HÖÕUÕU (VO(VO ÁÁN T ÖÏ CO ÙÙ ): 1 - GSDV CPT : a- Gia ùù cu ûûa CPT ñang l öu ha ønhø : Trong vieäc xaùc ñònh GSDV thì xaùc ñònh giaù CPT laø vieäc khoù khaên. Moïi ngöôøi ñeàu bieát raèng muoán ñònh ñöôïc GSDV coå phieáu tröôùc nhaát phaûi xaùc ñònh giaù (thò giaù) cuûa coå phieáu. Trong hoaït ñoäng haøng ngaøy treân thò tröôøng chöùng khoaùn, ngöôøi mua keû baùn thoûa thuaän giaù coå phieáu. Chính hoaït ñoäng ñoù giuùp ta ñònh höôùng vieäc xaùc laäp hieän giaù cho caùc coå phieáu. Giaù coå phieáu phuï thuoäc raát lôùn vaøo lôïi töùc coå phaàn vaø chính saùch phaân phoái coå töùc. Giaû thieát giaù caû öôùc tính treân thò tröôøng chöùng khoaùn laø giaù trò thöïc cuûa coå phieáu (loaïi tröø yeáu toá ñaàu cô ), ngöôøi mua coå phieáu nhaèm muïc ñích höôûng lôïi töùc coå phaàn daøi haïn. Maët khaùc, ñaëc ñieåm cuûa coå phieáu laø khoâng coù thôøi haïn thanh toaùn neân coù theå xem giaù cuûa coå phieáu baèng hieän giaù cuûa taát caû caùc khoaûn tieàn thu ñöôïc trong töông lai. Nhö vaäy giaù coå phieáu ñöôïc tính nhö sau: ∞ −j P0 = ∑ Ij(1+ re) j=1 Neáu doanh nghieäp traû coå töùc caùc naêm ñeàu baèng nhau töùc laø I1 = I 2 = = I n thì giaù cuûa coå phieáu seõ laø : I1 I1 P0 = => re = re P0 Tröôøng hôïp lôïi töùc coå phaàn ban ñaàu laø I1 taêng ñeàu ñaën trong caùc naêm theo tyû leä g thì: I1 I1 P0 = r = + g r − g Hay e e P0 95
96. b- Gia ùù CPT mô ùùi pha ùùt ha øønh : Khi phaùt haønh theâm coå phieáu, DN toán theâm moät soá chi phí nhö in aán, quaûng caùo, hoa hoàng ngaân haøng caùc chi phí naøy goïi laø chi phí phaùt haønh (CPPH). CPPH nhieàu hay ít phuï thuoäc vaøo soá löôïng coå phieáu phaùt haønh, do ñoù GSDV coå phieáu môùi luoân luoân lôùn hôn GSDV caùc coå phieáu cuõ. Vì vaäy, ñeå caùc coå ñoâng cuõ khoâng bò aûnh höôûng bôûi vieäc phaùt haønh theâm coå phieáu môùi, ñoøi hoûi DN phaûi ñaàu tö voán vaøo nôi coù tyû leä laõi cao hôn hoaït ñoäng hieän haønh . Töø ñoù, giaù roøng cuûa coå phieáu môùi phaùt haønh (ñaõ tröø CPPH) ñöôïc tính nhö sau : ∞ I I P = j = 1 = P (1 − t) b ∑ j 0 j=1()1 + r re − g I1 ⇒ re = + g P0(1 − t) • Pb: Giaù baùn CP môùi ñaõ tröø chi phí phaùt haønh (giaù roøng). • t : tyû leä chi phí phaùt haønh. 2 - GIAÙ SÖÛ DUÏNG KHOAÛN LAÕI ÑEÅ LAÏI: Giaù cuûa khoaûn laõi ñeå laïi khoâng thaáy roõ, khoâng roõ raøng, ñaây laø loaïi chi phí ngaàm vaø coù thöïc. Veà nguyeân taéc, coù theå xem tieàn laõi ñeå laïi cuõng gioáng nhö nguoàn voán töø caùc coå phaàn taêng theâm nhöng khoâng phaùt haønh coå phieáu môùi, töùc laø khoaûn naøy ñöôïc coi nhö baèng vôùi caùc khoaûn laõi cuûa caùc coå ñoâng ñoøi hoûi vôùi caùc coå phieáu cuûa hoï (baèng vôùi giaù CPT ). I1 re = + g P0 96