Tập san của câu lạc bộ Chế tạo máy (Số 7)

Nội dung text: Tập san của câu lạc bộ Chế tạo máy (Số 7)

1. CH Ế T ẠO MÁY 7 N ỘI SAN C ỦA CÂU L ẠC B Ộ CH Ế T ẠO MÁY SỐ 11 − 2010 CHÀO M
   NG NGÀY NHÀ GIÁO VI T NAM 20-11
2. Ch ịu trách nhi ệm xu ất b ản PGS.TS . Nguy n V ăn Nh n Tổng biên t ập TS . Nguy n V ăn T ưng Ban biên t ập TS. Nguy n V ăn T ưng ThS . Nguy n H u Th t ThS . Ngơ Quang Tr ng Copyright © 2010 b ởi Khoa C ơ khí, ði h c Nha Trang 02 Nguy n ðình Chi u, Nha Trang, Khánh Hịa ðT: 058.3832068 058, Fax: 058.3831147
3. HO T ð NG C A CÂU L C B TÌNH HÌNH HO T ð NG CÂU L C B CH T O MÁY Nguy n V ăn T ưng Câu l c b Ch t o máy đưc thành l p vào tháng 09 n ăm 2003 nh m t o m t sân ch ơi trí tu b ích cho cán b tr và sinh viên ngành Ch t o máy. Sau h ơn 2 n ăm ho t đ ng Câu lc b đã cho ra đi 6 n i san chuyên ngành và đã th c hi n nhi u ho t đ ng chuyên mơn h u ích nh ư t ch c các h i th o do các chuyên gia trong và ngồi n ưc thuy t trình, các cu c thi Olympic cho sinh viên, gi ng d y mi n phí m t s ph n m m chuyên d ng c a ngành, t ch c cho sinh viên th c hành đo l ưng đ tham gia các cu c thi hàng n ăm do hãng Mitutoyo (Nh t B n) t ch c t i Vi t Nam. Cĩ th nĩi các ho t đ ng c a Câu l c b là ht s c thi t th c và đưc đơng đ o cán b tr trong khoa C ơ khí và sinh viên tham gia. Ngồi các thành viên chính, Câu l c b cịn thu hút nhi u c ng tác viên là các c u sinh viên c a Tr ưng, các k s ư, cán b k thu t c a nhi u cơng ty v ch t o máy Nha Trang. Qua h ơn hai n ăm ho t đ ng, Câu l c b đã ra m t 6 n i san chuyên ngành, t ch c 5 cu c thi Olimpic ch t o máy v i nhi u ch đ khác nhau cho sinh viên t t c các chuyên ngành C ơ khí. Các ho t đ ng c a Câu l c b đã ph n nào giúp m t s gi ng viên tr t tin hơn trong cơng vi c thơng qua nh ng ho t đ ng nh ư d ch thu t tài li u chuyên ngành, làm vi c v i chuyên gia trong và ngồi n ưc, vi t báo, Ni san c a Câu l c b đưc r t nhi u sinh viên ch n đ c và mong ch s m i. T khi các s n i san đưc online trên trang web c a b mơn, nhi u bài vi t ca ni san đã đn v i đc gi kh p m i mi n đ t nưc. Nhi u bài vi t chuyên mơn đưc sinh viên m t s tr ưng đ i hc trong n ưc s d ng làm tài li u tham kh o trong lu n v ăn t t nghi p ho c ti u lu n các mơn chuyên ngành. Nhi u bài vi t c a n i san đưc nhi u di n đàn v c ơ khí trong n ưc đă ng li. Vào n ăm 2005, do m t s thành viên ch ch t c a Câu l c b b n h c t p nâng cao trình đ và tìm ki m h c b ng đi h c n ưc ngồi nên m i ho t đ ng c a Câu l c b đ u b tm d ng. Sau m t th i gian dài gián đon, nay Câu l c b Ch t o máy đã ho t đ ng tr l i khi mà m t s thành viên c a Câu l c b đã hồn thành các khĩa h c và đã tr v Vi t Nam. Hi n t i, ph ươ ng châm ho t đ ng c a Câu l c b v n theo đ án thành l p Câu l c b đã đưc Hi u tr ưng duy t tr ưc đây là thúc đy phong trào h c t p và nghiên c u khoa h c ca sinh viên và gi ng viên ngành Ch t o máy. ð nâng cao hi u qu các m t ho t đ ng, trong th i gian s p t i Câu l c b s chú tr ng thêm m t s v n đ sau: - Liên k t ch t ch v i ðồn khoa C ơ khí đ h tr ðồn khoa trong m t s sinh ho t liên quan đn chuyên mơn ca ðồn, đng th i giúp qu ng bá hình nh c a Câu l c b m t cách sâu r ng trong tồn th sinh viên ngành C ơ khí. - Tăng c ưng các ho t đ ng nh m rèn luy n m t s k n ăng thi t y u cho sinh viên nh ư đc và d ch ti ng Anh chuyên ngành, s d ng m t s ph n m m chuyên ngành, vi t h s ơ và tr l i ph ng v n khi xin vi c. - 1 -
4. HO T ð NG C A CÂU L C B NHÂN S C A CÂU L C B CH T O MÁY Nguy n V ăn T ưng Hi n t i tình hình nhân s c a B mơn Ch t o máy cĩ nhi u thu n l i. S l ưng cán b c a b mơn là 19 ng ưi v i đa s cán b cĩ tu i đ i d ưi 40. S cán b tr này s là nh ng thành ph n c t cán c a Câu l c b Ch t o máy. Theo s phân cơng c a B mơn, nhân s ca Câu l c b nh ư sau: TT H và Tên Hc v Ch c danh 1 Nguy n V ăn T ưng Ti n s ĩ Ch nhi m 2 ðng Xuân Ph ươ ng NCS t i Hàn Qu c Phĩ Ch nhi m 3 Tr n Dỗn Hùng NCS t i C ng hịa Séc Thành viên 4 Nguy n H u Th t Th c s ĩ Thành viên 5 Nguy n Th ng Xiêm NCS t i C ng hịa Séc Thành viên 6 Ngơ Quang Tr ng Th c s ĩ Thành viên 7 Nguy n V ăn Hân K s ư Thành viên 8 Bùi ðc Tài K s ư Thành viên 9 Vũ Ng c Chiên K s ư Thành viên 10 Nguy n Minh Quân K s ư Thành viên 11 Mai Nguy n Tr n Thành K s ư Thành viên CU C THI OLYMPIC CH T O MÁY 2010 Nguy n V ăn T ưng Trong tháng 10/2010 Câu l c b Ch t o máy k t h p v i ðồn Khoa C ơ khí đã t ch c thành cơng cu c thi Olympic Ch t o máy cho sinh viên ngành C ơ khí. Cĩ h ơn 80 sinh viên thu c các l p 51 CKC ðT (ngành C ơ đin t ) và 51 CKCT (ngành Ch t o máy) tham d cu c thi. N i dung thi ch gĩi g n trong mơn h c K thu t đo đang đưc tri n khai gi ng d y cho hai l p này. Kt qu c a cu c thi nh ư sau: Gi i nh t: Nguy n Ng c C ưng, lp 51CKCT Gi i nhì: Tr nh Tr ng Tr ưng, lp 51CKCT Gi i ba : Ph m H i H c , lp 51CKC ð Gi i khuy n khích : Nguy n Nh ư Chi n, lp 51CKCð Nguy n M nh H c, lp 51CKCT Ph m ðình Nghi p, lp 51CKCT Ph m Tuân, lp 51CKC ð Nguy n Ng c V ũ, lp 51CKCT T ch c các cu c thi Olimpic là m t trong nh ng ho t đ ng th ưng xuyên c a Câu l c b nh m thúc đ y phong trào h c t p c a sinh viên. D ki n trong h c k ỳ t i Câu l c b s t ch c hai cu c thi Olympic cho t t c sinh viên ngành c ơ khí (k c sinh viên đang h c t i Khoa K thu t tàu th y). - 2 -
5. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG CƠNG NGH C T KIM LO I B NG TIA N ƯC ÁP SU T CAO Ths. Nguy n H a Th t 1. Khái ni m v tia n ưc áp su t cao Dịng tia là dịng ch y đưc gi i h n b i t t t c các phía b ng ch t l ng ho c khí, hay nĩi theo cách khác, dịng tia chính là dịng ch y mà t t t c các phía đu là m t t do. Tia n ưc áp su t cao (TNASC) chính là dịng tia cĩ v n t c c c l n. Dịng tia này đưc t o nên b i thi t b b ơm cao áp, n ưc đưc nén v i áp su t cao sau đĩ đưc đ y qua đưng ng cao áp r i thốt ra ngồi qua đu phun, đ u phun cĩ đưng kính nh h ơn nhi u l n so v i đưng kính đưng ng cao áp. Quá trình t o TNASC chính là quá trình chuy n hĩa n ăng l ưng, đ u tiên là tích l ũy năng l ưng sau đĩ là v n chuy n n ăng l ưng, cu i cùng là gi i phĩng n ăng l ưng. 2. Phân lo i cơng ngh tia nưc áp su t cao Vi c phân lo i cơng ngh TNASC d a trên thành ph n c a tia n ưc. Da trên thành ph n c a tia, TNASC đưc chia thành hai lo i: - Tia n ưc thu n khi t (Pure Waterjet – WJ). - Tia n ưc tr n h t mài (Abrasive Waterjet – AWJ) Tia n ưc thu n khi t đưc ph n l n đưc dùng trong làm s ch và c t các v t li u mm. Tia n ưc tr n h t mài đưc chia làm hai lo i: - Tia n ưc tr n h t mài khơng áp (Abrasive Water Injection Jet – AWIJ). - Tia n ưc tr n h t mài cĩ áp (Abrasive Water Suspension Jet – AWSJ). 3. Nguyên lý gia cơng Trong ph ươ ng pháp tr n h t mài khơng áp, h t mài đưc tr n t i bu ng tr n ngay sau đu phun (hình 1). H t mài đưc hút vào bu ng tr n do s chênh l ch áp su t r i đi qua ng h i t r i b n ra ngồi qua đu phun. Ph ươ ng pháp c p h t mài trong chu trình này là h , ngồi h t mài đưc hút vào bu ng tr n, cịn cĩ m t l ưng khơng khí khá l n b hút vào. Do đĩ thành ph n c a tia n ưc bao gm: n ưc, h t mài và khơng khí. Tia n ưc tr n h t mài cĩ áp (AWSJ): Tia n ưc tr n h t mài cĩ áp đưc t o ra theo 3 nguyên lý: - Nguyên lý tr c ti p. - Nguyên lý gián ti p. - Nguyên lý đưng nhánh. Trong ph ươ ng pháp tr n h t mài cĩ áp, ht mài đưc c p theo chu trình kín nên thành ph n c a tia n ưc ch g m: n ưc và ht mài, đây c ũng chính là nguyên nhân đem - 3 -
6. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG li hi u qu c a c t b ng tia n ưc tr n h t mài cĩ áp. Hình 2. Nguyên lý tr n h t mài cĩ áp. Nguyên lý tr c ti p: Ht mài đưc tr n l n cùng v i n ưc và b ơm tr c ti p t b ơm cao áp ra vịi phun. Nguyên lý này đưc phát minh vào n ăm 1965, th nghi m áp su t 690bar. Ngày nay ph ươ ng pháp này khơng đưc dùng do tính mài cao c a h t mài trong quá trình b ơm. Nguyên lý gián ti p: Ht mài đưc tr n v i n ưc khơng áp thành dung d ch d ng huy n phù, dung d ch này đưc đưa vào bình ch a và nén tr c ti p b ng pittơng t i vịi phun. Nguyên lý này đưc th nghi m v i áp su t 3790bar. Tuy nhiên ph ươ ng pháp này cĩ nh ưc đim là kh n ăng đ nh lưng và s phân ph i đ ng đ u c a h t mài trong dung d ch tr n. Nguyên lý đưng nhánh: Ht mài đưc tr n trong thùng nén cĩ áp và đưc n i v i đưng ng chính cĩ áp nh nhánh chia. L ưng h t mài đưc phân ph i nh m t van đ nh l ưng, khi đĩ l ưng h t mài tr n v i n ưc đưc phân ph i đ ng đ u. Nguyên lý này đưc phát minh vào n ăm 1986. Ph ươ ng pháp này cĩ th điu ch nh đưc l ưng h t mài tr n v i n ưc khá chính xác, t o đ n đ nh trong gia cơng nâng cao ch t l ưng và hi u su t m ch c t. 4. H th ng c t b ng tia n ưc áp su t cao H th ng c t b ng TNASC cĩ s ơ đ nh ư hình 3, g m cĩ: 01: Ngu n n ưc (b nưc), 02: C m t o áp ( đng c ơ đin/diesel, bơm n ưc áp su t cao, h th ng đưng ng, van, ), 03: H th ng đưng ng cao áp, 04: Ph u ch a h t mài, 05: H th ng c p h t mài, 06: ðu c t, 07: Phơi, 08: Bàn máy, 09: B thu h n h p n ưc và h t mài, 10: H th ng x lý h t mài. 5. Ưu nh ưc đim ca cơng ngh c t b ng tia n ưc áp su t cao - 4 -
7. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG - Ưu đim: - Cĩ th c t đưc h u h t t t c các lo i v t li u nh ư: Thép, h p kim, các kim lo i màu, v t li u g m nhân t o, composit, đá, kính, cao su, v t li u đưc c u t o g m nhi u l p khác nhau. - Trong quá trình c t sinh nhi t r t nh , khơng sinh b i, ph n ng hĩa h c, thân thi n và khơng gây ơ nhi m mơi tr ưng, c i thi n mơi tr ưng làm vi c. - Cĩ th c t đưc các v t li u nh y c m v i nhi t (m t s ch t d o). - ðưc dùng trong c t phá, tháo g bom mìn đn d ưc, tháo d lị ph n ng h t nhân. - Ch t l ưng m ch c t cao. - L c c t và ph n l c nh , đơn gi n cho đ gá. - Nh ưc đim: - Giá thành đu t ư thi t b cao. - Chi phí b o d ưng b o trì cao. - Giá thành s d ng cao. - ðiu ki n an tồn v n hành cao. Vi nh ng đ t tính cơng ngh riêng, đc bi t, TNASC trong t ươ ng lai s đưc s d ng đ thay th nh ng cơng ngh c ũ, l c h u. Tài li u tham kh o: 1. Adreas W. Momber and Radovan Kovacevic. Principles of Abrasive Water Jet Machining. Atheneum Press Ltd., Gateshead, Tyne & Wear 1997 2. www.hiendaihoa.com 3. www.berkeleychemical.com 4. www.waterjet-tech.com 5. www.waterjets.org GIA CƠNG CĨ S H TR C A LASER TS. Nguy n V ăn T ưng Cĩ nhi u ph ươ ng pháp gia cơng truy n th ng và khơng truy n th ng đưc ng d ng đ gia cơng các v t li u tiên ti n khĩ gia cơng nh ư ceramic, h p kim cĩ đ b n nhi t cao bao gm h p kim n n niken và n n titan. M t s ví d v các ph ươ ng pháp gia cơng các lo i v t li u trên là mài kim c ươ ng, gia cơng b ng tia laser, tia plasma, tia l a đin, gia cơng b ng siêu âm S k t h p gi a m t s ph ươ ng pháp gia cơng truy n th ng v i mt s ph ươ ng pháp gia cơng khơng truy n th ng cũng r t hi u qu khi gia cơng các v t li u cĩ đ b n cao. Gia cơng cĩ s h tr c a laser (Laser-assisted machining – LAM) k t h p cơng ngh laser v i các ph ươ ng pháp gia cơng truy n th ng nh ư ti n, phay ho c mài Trên hình 1 là s ơ đ ti n LAM. đây tia laser đưc s d ng nh ư m t ngu n nhi t chi u th ng vào ph n v t li u ch ưa gia cơng ngay tr ưc dao. D ưi tác d ng c a chùm nhi t - 5 -
8. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG năng l ưng cao, m t đ n ăng l ưng lên đn 10 6W/cm 2, m t l p v t li u b m m đi giúp cho quá trình c t g t tr nên d dàng h ơn. Nhi t đ cao trong vùng bi n d ng d o đã làm gi m gi i h n ch y c a v t li u, vì th nĩ th p h ơn đ b n đ t. L c c t trong tr ưng h p này gi m đáng k . Nĩi chung cĩ th s d ng nhi u lo i laser khác nhau cho m c đích LAM. Hai lo i laser là laser CO 2 v i b ưc sĩng 10,6 µm và laser Nd:YAG v i b ưc sĩng 1,064 µm th ưng đưc s d ng làm ngu n nhi t nh t. ð c bi t, nh làm l nh t t h ơn nên laser Nd:YAG cho ch t l ưng chùm tia cao h ơn. Nh đĩ cho phép điu ch nh chùm tia laser t l i thành m t đĩm nh trên b mt chi ti t gia cơng ho c cĩ th t ăg chi u dài tiêu c . Laser bán d n cơng su t cao, kho ng 2,5kW, b ưc sĩng 0,84-0,94 µm c ũng cĩ th đưc s d ng đ gia cơng m t s lo i v t li u. Laser excimer v i b ưc sĩng 0,2-0,35 µm t ra cĩ hi u qu h ơn laser Nd:YAG trong vi c h tr mài, s a và làm s ch đá mài CBN. Quá trình LAM r t hi u qu trong vi c gia cơng nhi u lo i ceramic k t c u bao g m silicon nitride (Si 3N4), zirconia đưc gia c bán ph n (ZrO 2) và mullite. Si 3N4 đưc s d ng trong các ng d ng đ ng c ơ đt và làm đ , ZrO 2 đưc s d ng khá ph bi n đ làm các chi ti t trong đ ng c ơ đt trong. Khi gia cơng v t li u ceramic b ng ph ươ ng pháp LAM, nhi t c a laser đã làm thay đi ng x bi n d ng c a v t li u t giịn, d v sang m m và d u n tr ưc khi v t li u đưc bĩc đi. Ch đ c t khi gia cơng LAM các chi ti t làm b ng Si 3N4 là: t c đ ăn dao t 0,1-0,2mm/vg, chi u sâu c t t 0,5 -1,0mm và t c đ c t t 60-120m/ph. Khi gia cơng silicon nitride và zirconia thì nhám b m t Ra nh h ơn so v i mài và trên b mt khơng nhìn th y v t n t. Trên hình 2 là các chi ti t làm bng silicon nitride, zirconia và mullite (t trái sang ph i) đưc ti n LAM. Nhi u nghiên c u đã ch ng t r ng d ưi nh ng điu ki n nh t đ nh, LAM làm gi m mài mịn dao. Nh tia laser mà v t li u trong vùng bi n d ng d o đưc đ t nĩng nh ưng khơng nung nĩng thái quá b m t dao c t. Tu i b n c a dao c ũng t ăng n u quá trình đưc th c hi n vi nh ng thơng s gia cơng thích h p. ðây c ũng là nh ng ưu đim n i tr i c a LAM. Mt s ưu đim khác c a LAM là: - Gia cơng n ăng su t cao v t li u ceramic và m t s v t li u khĩ c t g t khác. - So sánh v i mài thì LAM cĩ t c đ bĩc v t li u cao h ơn, ít ho c khơng làm h ư h i b m t, tính linh ho t cao h ơn, - D điu khi n cơng su t, đưng kính chùm tia, dịng nhi t c a ngu n nhi t Tài li u tham kh o 1. Witgrzesik, Advanced machining processes of metallic materials: Theory, modeling and applications, Elsevier, 2008. 2. 3. 4. - 6 -
9. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG VT LI U D NG C C T CĨ L P PH ThS. Nguy n H u Th t 1. Gi i thi u v d ng c c t cĩ l p ph S phát tri n v khoa h c và cơng ngh k t h p v i vi c cnh tranh kinh t đã đt ra nh ng yêu c u cao trong vi c l a ch n d ng c c t g t. ð tho mãn nhu c u đĩ ng ưi ta ti n hành tìm ki m nh ng d ng c v t li u m i b ng cách th nghi m r t nhi u v t li u khác nhau. Nh ng v t li u d ng c c t m i đã đưc phát minh ra trong quá trình thí nghi m là k t qu n l c liên t c c a hàng nghìn th lành ngh , c a các nhà sáng ch , các nhà cơng ngh , các k s ư, các nhà luy n kim và các nhà hố h c; S phát tri n y đưc ví nh ư quá trình ti n hĩa trong sinh h c. T bi u đ ta th y, vi c gia cơng m t chi ti t vào n ăm 1900 m t quá nhi u th i gian so vi bây gi . Nguyên nhân là do vi c c i ti n v t li u d ng c là nhân t gĩp ph n t o nên hi u qu và n ăng su t. Mt trong nh ng đ t phá trong s phát tri n c a d ng c c t vào cu i nh ng n ăm 1960, vi c phát hi n ra carbide thiêu k t v i m t l p ph r t m ng cacbua. L p cacbua titanium v i đ dày vài µm nh ưng nĩ làm thay đi đ c tính c a d ng c c t. So v i v t li u khơng ph thì nĩ t ăng lên đáng k , t ăng t c đ c t l n tu i th c a d ng c . Trong nh ng n ăm g n đây, cơng ngh ph đưc s d ng r ng rãi cho các d ng c nh ư: khoan, ta rơ, phay trong gia cơng thép và gang. V t li u ph chính là carbide titanium (TiC), titanium nitride (TiN), Oxyt nhơm (Al 2O3), Titanium cacbide nitride (TiCN) là các v t li u r t cng, cĩ đ ch ng ăn mịn và đ tr ơ hố h c cao, t ăng kh n ăng ch ng mài mịn gi a d ng c và phoi. 2. C u t o Hình 1. M nh h p kim cĩ nhi u l p ph Hình 2. M nh h p kim cĩ 2 l p ph - 7 -
10. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG S c i ti n v s liên k t gi a các l p ph và v t li u n n khác nhau đã đư a đn m t th h m i c a carbide thiêu k t ph . Chúng là m t, hai, ba th m chí cịn nhi u l p h ơn, m i l p ph cĩ m t tính ch t và cơng d ng nh t đ nh. 3. M t s d ng d ng c ph đin hình - M nh h p kim dao ti n ph nhơm – oxit ( Al 2O3) cĩ 2 l p ph : + L p ph trên cùng là nhơm – oxit ( Al 2O3). + L p ph trung gian là Titan – Carbide - Nitride (TiCN). + L p cu i cùng là Carbide thiêu k t. - M nh h p kim dao ti n ph nhơm – oxit (Al 2O3) cĩ 3 l p ph : + L p trên cùng Al 2O3 đưc đánh bĩng + L p th 2 là Al 2O3 + L p th 3 là TiCN + V t li u n n là g m kim lo i. 4. M t s v t li u dùng đ ph d ng c ct + Vt li u n n: Polymer, Zn – Thi t, Ag – Brass, Cr – Chromium, H p kim c ng, Thép giĩ, Titanium, Inconel + Vt li u l p ph : ∗ ðơ n v t li u: Al – Alumium, Cr – Chromium, Cu – Copper, Ni – Nikel, Ag – Silver, Ti – Titanium, Zr – Zirconium * Hp kim : - TiAl : Titanium – Alumium - TiN : Titanium – Nitride - TiCN : Titanium – Carbide – Nitride - TiAlN : Titanium – Alumium - Nitride - CrN : Chromium - Nitride - Al O : Alumium – Oxyt. 2 3 - CBN : Carbide – Boride – Nitride. 5. K t lu n - S ra đ i d ng c c t cĩ l p ph đã m ra m t b ưc ngo c m i trong s phát tri n khoa h c gia cơng c t g t. V t li u d ng c c t cĩ l p ph đã ci ti n m t cách đáng k v năng su t c ũng nh ư ch t l ưng b m t chi ti t gia cơng. - V t li u d ng c c t cĩ l p ph khơng ch dùng cho dao ti n mà cịn dùng cho các lo i dao khác nh ư: phay, bào, khoan, ta rơ Tài li u tham kh o: 1. www.bfrl.nist.gov; 2. www.ccb.org; 3. www.finishing.com; 4. www.hstna.com 5. www.mfgquote.com; 6. www.materials.ac.uk; 7. www.metalfinishes.com; 8. www.sspc.org - 8 -
11. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG M NHI U L P B NG CHÂN KHƠNG-PLASMA ThS. Ngơ Quang Tr ng 1. Mt s ph ươ ng pháp m c ơ b n Ti th i đim hi n nay, ti n b c a khoa h c và cơng ngh đã đt đ n vi c cho phép th c hi n ch t o ra l p ngồi cùng là s t ng h p c a nhi u l p b m t r t m ng khác nhau g i là m, và cĩ th chia làm 3 nhĩm m nh ư sau: Nhĩm th 1 cĩ tên g i ph ươ ng pháp m nhi t hĩa, trên c ơ s th r n, th l ng và th khí (TCVD). Nhĩm th 2 là ph ươ ng pháp m t ng h p, khi mà chúng đưc t o thành b i ph n ng hĩa h c gi a h n h p khí - h ơi và ph n ng khu ch tán gi a bình ng ưng và chi ti t gia cơng (CVD). Nhĩm th 3 là ph ươ ng pháp chân khơng – plasma (PVD). Trong nhĩm này, quá trình th c hi n là đư a vào mơi tr ưng chân khơng b i kim lo i ho c làm b c h ơi các kim lo i khĩ nĩng ch y d ưi d ng ion, các ph n ng plasma s t o ra l p m b m t lên chi ti t c n gia cơng. 2. Cách th c và ng d ng c a ph ươ ng pháp m chân khơng-plasma 2.1 Cách th c Trong 3 ph ươ ng pháp đưc nêu trên. Ph ươ ng pháp m chân khơng-plasma cĩ kh n ăng ng d ng h ơn c , nĩ đưc th c hi n b ng cách phun chân khơng ho c làm b c h ơi các kim lo i khĩ nĩng ch y. Các ph ươ ng cách đ làm b c h ơi kim lo i b ng cách chi u tia laser ho c tia đin t . Cĩ th áp d ng đ i v i các kim lo i khĩ nĩng ch y thu c nhĩm IV-VI trong bng h th ng tu n hồn các nguyên t hĩa h c. B ng cách ki m sốt m c n ăng l ưng c a ion t 5-10 4 eV mà cĩ th h p thu ho c di chuy n các nguyên t trên b m t và các ph n ng hĩa h c, c ũng nh ư tán x ho c c y thêm vào. Ngh ĩa là cĩ th làm s ch ho c ph m lên b m t chi ti t. Bng 1. nh h ưng c a n ăng l ưng ion vào quá trình gia cơng chân khơng-plasma Năng l ưng ion eV Yu t 3 2 4 < 5 5 ÷30 12(30) ÷ 10 10 ÷10 Di chuy n các nguyên t nh h ưng Hp thu trên b m t và ph n ng Tán x Cy thêm hĩa h c Kh n ăng k Gia t ăng l p ph v à các Thay đi l p b Làm s ch thu t nguyên t , m t ng h p mt - 9 -
12. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG 2.2 ng d ng K thu t m ion-plasma đưc ng d ng r t r ng trong th c t , và cĩ kh n ăng th c hi n m v i nhi u thành ph n kim lo i và phi kim lo i khác nhau trong ph m vi nhi t đ t 100- 1000 0C. Trong đĩ đ dày c a m i l p m cĩ th đ t đ n vài nanomet. Vì quá trình m ion chân khơng cĩ th th c hi n nhi u l p m v i các v t li u khác nhau nên cĩ th t o ra các chi ti t cĩ th đ m nhi m các ch c n ăng ph c tp h ơn. Các thu c tính ca l p m : - ð b n: ng d ng cho các chi ti t máy, các d ng c c t g t, thi t b đo l ưng - Tính ch ng ăn mịn: cho các thi t b y t , thi t b th c ph m, hĩa ch t - Ngồi ra cịn cĩ tính quang h c, tính trang trí đưc t o b i các màu s c khác nhau 3. Các ph ươ ng pháp m chân khơng-plasma 3.1 Ph ươ ng pháp m ion cĩ b sung nhi t ng d ng c a ph ươ ng pháp cho phép nh n đưc l p m cĩ tính ch ng mịn trên các v t li u c ng cho các d ng c c t g t. Tuy nhiên s gi m đáng k hi u su t đ i v i d ng c cĩ ch đ c t g t cao mà t i quá trình m nhi t đ v ưt quá nhi t ram là 540-560 0C. Hình 1. H th ng m ion cĩ b sung nhi t. 1- Bình chân khơng 2- Chi ti t gia cơng 3- Ngu n đin t ho c tia l ưng t 4- Ngu n n ăng l ưng 5- V t li u hĩa hơi 6- Ngu n nhi t b sung 3.2 Ph ươ ng pháp m t ng h p t phĩng đin t plasma v i âm c c đưc đ t nĩng Cc vịng s 6 đ t nĩng phát x trên v t li u hĩa h ơi 5 và làm gia t ăng thêm hi u đin th , giúp gia t ăng dịng đin t và gia t ăng s n u ch y kim lo i. -10 -
13. CƠNG NGH Ệ VÀ ỨNG D ỤNG Hình 2. M t ng h p t phĩng đin t plasma v i âm c c đưc đ t nĩng. 1- Bình chân khơng 2- Chi ti t gia cơng 3- Ngu n n ăng l ưng cho c c âm 5- V t li u hĩa h ơi 6- C c âm vịng 3.3 Ph ươ ng pháp m t ng h p t phĩng đin t plasma v i âm c c đưc làm l nh Quá trình bay h ơi c a v t li u đưc t o b i phĩng đin h quang t i c c âm, và cĩ quá trình ng ưng t trên b m t c a chi ti t l ưng v t ch t t các pha plasma đã b b n phá đĩ. Hình 3. M t ng h p t phĩng đin t plasma v i âm c c đưc làm l nh. 1- Bình chân khơng (c c d ươ ng) 2- Chi ti t gia cơng 3- Ngu n n ăng l ưng cho c c âm 4- Ngu n đin h quang 5- Nam châm đin 7- V t li u hĩa h ơi (c c âm) Tài li u tham kh o: 1- Грабченко А.И., Верезуб М.В. Рабочие процессы высоких технологий в машиностроении – Харьков 1999. -11 -
14. THI T B VÀ D NG C MÁY GIA CƠNG CAO T ỐC TS. Nguy n V ăn T ưng Hi n nay gia cơng cao t c (High Speed Machining-HSM) đưc xem là m t trong nh ng l ĩnh v c chính c a ngành ch t o máy. Th c ra gia cơng cao t c khơng m i, nĩ đã đưc th c hi n cách đây h ơn 30 n ăm. G n đây, v i s phát tri n v ưt b c c a ngành ch t o máy hi n nay v i nh ng cơng ngh liên quan nh ư máy tính, dao c t, máy cơng c , b điu khi n CNC, h th ng CAM, thì gia cơng cao t c ngày càng đưc quan tâm nhi u hơn. Các lĩnh v c ng d ng ch y u thúc đ y cơng ngh theo h ưng gia cơng cao t c là: ch t o khuơn mu, ch t o các chi ti t ngành ơ tơ và gia cơng các chi ti t ngành hàng khơng. Rt khĩ đ nêu lên m t đ nh ngh ĩa chung v gia cơng cao t c. Tùy theo tng ng d ng mà t c đ gia cơng cao t c khác nhau. Ví d khi t c đ gia cơng cao t c khi gia cơng thép vào kho ng 800m/ph nh ưng giá tr này v n ch ưa ph i là giá tr t c đ gia cơng cao t c khi gia cơng gang. Nĩi chung, đ đ nh ngh ĩa gia cơng cao t c d a vào các y u t sau: t c đ c t cao, tc đ quay c a tr c chính cao, l ưng ăn dao cao, t c đ c t cao và l ưng ăn dao cao và n ăng su t cao. T t nh t là nĩi r ng gia cơng cao t c cĩ ngh ĩa là c t g t v t li u nhanh h ơn bình th ưng cho nh ng cơng đon c th . B ng 1 sau đây trình bày m t so sánh đin hình gi a gia cơng cao t c và gia cơng thơng th ưng. Bng 1. So sánh gia cơng cao t c và gia cơng th ưng Các thơng s Gia cơng th ưng Gia cơng cao t c Tc đ tr c chính, vg/ph 4.000 8.000-50.000 Tc đ c ch y dao trên các tr c, mm/ph 10.000 2.500-60.000 Tc đ ch y dao nhanh, mm/ph 20.000 20.000-60.000 Gia t c, g - 0,5-2,0 Trên hình 1 là trung tâm gia cơng cao t c Mikron HSM 700 (hãng GF AgieCharmilles) v i t c đ tr c chính là 42.500vg/ph, t c đ ch y dao nhanh lên đn 40m/ph. Hình 1. Trung tâm gia cơng cao t c Mikron HSM 700. -12 -
15. THI T B VÀ D NG C Trong m t s tr ưng h p ng ưi ta c ũng cĩ th s d ng máy truy n th ng đ gia cơng cao t c. Tuy nhiên, nĩi chung, đ th c hi n đưc gia cơng cao t c thì máy c ũng cĩ nh ng yêu cu đ c bi t. Sau đây là m t s yêu c u c th : - ðng c ơ d n đ ng tr c chính Cơng su t c a đ ng c ơ tr c chính ph i đ l n vì c n cĩ m t l ưng cơng su t đáng k đ quay tr c chính t c đ cao. - Tr c chính và đ tr c chính ð c ng v ng t ĩnh và đng c a tr c chính ph i cao. Tr c chính ph i cĩ đ c ng v ng và đ n đ nh nhi t cao. Các đ ph i cĩ t n s quay vịng cao. Kích th ưc , ki u , s , ti, ki u bơi tr ơn và v t li u làm yêu c u ph i đưc ki m tra g t gao cho máy cơng c gia cơng cao t c. Ki u đ lai ho c hồn tồn b ng gm (ceramic) cũng cĩ th c n thi t cho gia cơng cao t c. Hình 2. lai v i bi làm b ng gm. - ðng c ơ d n đ ng ch y dao t c đ cao Kh n ăng t ăng t c và gi m t c nhanh r t quan tr ng cho vi c nâng cao n ăng su t. M t máy cơng c v i t c đ t ăng t c/gi m t c cao cĩ th duy trì vùng t c đ ch y dao khơng đ i trên h u h t hành trình c t. Gia cơng cao t c yêu c u các đ ng c ơ d n đ ng các tr c cĩ cơng su t cao. - B điu khi n CNC cĩ kh n ăng đáp ng đưc cho gia cơng cao t c B điu khi n CNC ph i cĩ kh n ăng x lý đ nhanh. Xu h ưng phát tri n các b điu khi n CNC là chúng ph i gi m đưc th i gian x lý các kh i l nh và t ăng kh n ăng “look ahead”, cĩ kh n ăng n i suy cung trịn thơng qua đưng cong NURBS. - H th ng máy ph i ch c ch n và đ c ng v ng cao Khung máy và các h th ng h tr nh ư h th ng che b ăng máy, h th ng n ưc làm mát, h th ng k p ch t, ph i cĩ đ c ng v ng cao đ ch u đưc ng su t sinh ra khi gia -13 -
16. THI T B VÀ D NG C cơng cao t c. Thi t b che ch n máy và các c a s ph i đưc làm b n nh m đ m b o an tồn khi cĩ s c v dao. V n đ an tồn ph i đưc đ t lên hàng đu khi gia cơng cao t c. - Tr c chính và thi t b k p ch t dao cĩ đ ng tâm cao và cân b ng t t Khi s vịng quay t ăng thì l c li tâm s t ăng bình ph ươ ng v i v n t c quay. S m t cân bng trong h th ng c ũng nh ư s khơng đ ng tâm s làm gia t ăng l c li tâm, gây rung đ ng máy. Do đĩ h th ng gá dao và dao k p ch t dao, tr c chính ph i cĩ đ đ ng tâm cao và cân bng t t trong gia cơng cao t c. - H th ng c p dung d ch tr ơn ngu i Gia cơng cao t c yêu c u ph i cĩ h th ng cung c p dung d ch tr ơn ngu i áp su t cao đ cĩ th làm mát dao m t cách hi u qu . t c đ quay cao, xung quanh dao c t xu t hi n vùng giĩ xốy nên ph ươ ng pháp làm ngu i truy n th ng khơng th làm ngu i hi u qu . Vi c thay dao nhanh yêu c u dung d ch tr ơn ngu i ph i s ch h ơn so v i thơng th ưng nên h th ng cp dung d ch tr ơn ngu i ph i cĩ kh n ăng l c t t. Trong nhi u tr ưng h p ng ưi ta thích s dng gia cơng cao t c khơ đ lo i tr các r c r i do h thơng c p dung d ch tr ơn ngu i khơng đt yêu c u. Nhu c u v gia cơng cao t c r t r ng l n và đa d ng do đĩ hi n nay cĩ nhi u ki u máy khác nhau cho cơng ngh này. B ng 2 sau đây so sánh m t s máy gia cơng cao t c tr c chính th ng đ ng c a m t s hãng n i ti ng. Bng 2. Các thơng s k thu t c a máy gia cơng cao t c. Thơng s k thu t Mikron HSM Mazak FJV- Deckel DMC 700 25N V65 Hành trình tr c X, mm 700 1020 650 Hành trình tr c Y, mm 550 510 500 Hành trình tr c Z, mm 450 460 500 Cơng su t tr c chính, kW 10 30 15 S vịng quay tr c chính, vg/ph 42.500 25.000 18.000 Gia t c 10m/s 2 2,8 s 1g Tc đ ăn dao, mm/ph 40.000 50.000 60.000 Tc đ ch y dao nhanh, mm/ph 40.000 50.000 60.000 S dao trong tích dao 12 30 30 B điu khi n ATEK HS-Plus Mazak TNC 430M Tài li ệu tham kh ảo 1. P.N. Rao, CAD/CAM principles and application, McGraw-Hill, 2002. 2. I. R. Sharma, Latest trends in machining. 3. -14 -
17. GI ỚI THI ỆU PH ẦN M ỀM – TRANG WEB – SÁCH GI I THI U PH N M M SecoCut Nguy n V ăn T ưng Ph n m m SecoCut là ph n m m chuyên d ng đ tính ch đ c t c a hãng Seco. Phiên b n m i nh t c a ph n m m này là 5.1.0.55. Hình 1. Giao di n c a ph n m m khi ch n dao phay m t đ u. SecoCut bao g m: * Các đ ngh v thơng s ch đ c t cho phay, ti n và khoan nh ư t c đ c t, lưng ch y dao, cơng su t, mơ men xo n, * D s d ng, cơng c tìm ki m b ng hình nh r t sinh đ ng. * Cĩ ch c n ăng in n giúp in k t qu tính tốn. * Th ư vi n v t li u gia cơng. * Tính tốn n i suy đưng trịn. * Tính tĩan nhám b m t. * Ngơn ng : Trong phiên b n 5 c a ph n m m này cĩ h tr 9 ngơn ng Swedish, Czech, French, Italian, German, Portuguese, English, Japanese, Slovenian. Mt s đ c đim m i c a phiên b n 5 là: - Ph n m m đưc vi t l i trong Microsoft .net, cho phép h tr nhi u ngơn ng và d cài đt. - Tích h p v i WinTool do đĩ khi cài b n ph i cài WinTool khi h th ng hi. -15 -
18. GI ỚI THI ỆU PH ẦN M ỀM – TRANG WEB – SÁCH Th ư vi n v t li u c a ph n m m bao g m 15 lo i v t li u đưc đánh s t 1 đ n 15. Nhĩm 1 là v t li u thép r t m m nh ư thép cĩ hàm l ưng C th p, nhĩm 15 là nhĩm v t li u cĩ đ c ng r t cao, r t khĩ gia cơng. Trong m i nhĩm v t li u cịn cĩ li t kê v t li u theo m t s tiêu chu n khác nhau nh ư DIN, JIS, UNI, BS, SS, UNI, AFNOR, USA. Hình 2. M t s l a ch n khi ch n dao ti n. Hình 3. Các nhĩm v t li u Bn đ c cĩ th truy c p vào trang đ t i ph n m m này v . Lưu ý là b n ph i vào th Service & Support r i ch n m c Tool Selection & Cutting Data Support . -16 -
19. GI ỚI THI ỆU PH ẦN M ỀM – TRANG WEB – SÁCH GI I THI U SÁCH Nguy n V ăn T ưng H th ng điu khi n s trong cơng nghi p Tác gi : TS. Bùi Quý L c, Nhà xu t b n: Khoa h c và K thu t Năm xu t b n: 2004 Sách cung c p cho b n đ c nh ng v n đ c ơ b n nh t c a h th ng máy cơng c điu khi n s và các thi t b dùng h điu khi n này. Sách dùng cho viên ngành C ơ khí các tr ưng đ i h c, cao đ ng, các k s ư, cán b k thu t và nh ng ng ưi ham mu n nghiên c u ch t o máy CNC và các thi t b điu khi n s khác. Ni dung: Sách g m 7 ch ươ ng: Ch ươ ng 1: L ch s phát tri n, hi u qu kinh t máy cơng c CNC dùng trong cơng nghi p Ch ươ ng 2: Nh ng đ nh ngh ĩa c ơ b n và phân lo i h th ng điu khi n máy cơng c NC-CNC Ch ươ ng 3: Ph n c ng và ph n m m điu khi n máy cơng c điu khi n s Ch ươ ng 4: H d n đng ch y dao trong máy CNC Ch ươ ng 5: B truy n bi n đ i chuy n đ ng quay thành chuy n đ ng t nh ti n Ch ươ ng 6: Thi t b đo l ưng và điu khi n trong máy cơng c CNC Ch ươ ng 7: B n i suy trong máy cơng c điu khi n s . Cơ đin t -các thành ph n c ơ b n Tác gi : TS. Tr ươ ng H u Chí, TS. Võ Th Ry Nhà xu t b n: Khoa h c và K thu t Năm xu t b n: 2004 Các tác gi là nh ng cán b cĩ kinh nghi m trong lĩnh v c c ơ đin t c a Vi n Máy và D ng c Cơng nghi p. ði t ưng ph c v c a sách là viên ngành C ơ khí, Cơ đin t các tr ưng đ i h c, cao đ ng. Ni d ng: sách g m 5 ch ươ ng Ch ươ ng 1: Khái ni m v c ơ đin t Ch ươ ng 2: Các thành ph n đ c tr ưng c a s n ph m cơ đin t Ch ươ ng 3: Các b điu khi n Ch ươ ng 4: Thi t k và cơng c thi t k s n ph m c ơ đin t Ch ươ ng 5: M t s s n ph m c ơ đin t tiêu bi u c a Vi n Máy và D ng c Cơng nghi p -17 -
20. GĨC H ỌC TẬP PH ƯƠ NG PHÁP VI PHÂN ð TH ThS. Tr n Ng c Nhu n Th c t các s li u tìm đưc h u h t d a vào th c nghi m, do v y chúng ta khơng cĩ đưc m t hàm chính xác bi u di n s t ươ ng quan gi a các thơng s tìm đưc và do đĩ chúng ta khơng th áp d ng ph ươ ng pháp gi i tích đ phân tích s bi n thiên c a chúng. ð đáp ng điu này, ph ươ ng pháp đ th đ ng h c s gi i quy t đưc v n đ nan gi i đĩ. Ph ươ ng pháp đ th đ ng h c bi u di n S, V, a theo t ho c ϕ. ð th đ ng h c là đưng cong bi u di n m i quan h S, V, a theo th i gian t ho c gĩc quay khâu d n ϕ. Ph ươ ng pháp này nh m m c đích t đ th chuy n v ta s v đưc đ th v n t c, gia t c (ph ươ ng pháp vi phân đ th ) ho c ng ưc l i (ph ươ ng pháp tích phân đ th ). Sau đây chúng ta nghiên cu v ph ươ ng pháp vi phân đ th : Cho tr ưc đ th chuy n v nh ư hình 1, v i hàm t ươ ng quan s = s(t) , ta suy ra đ th v = v(t), a = a(t) s Ti th i đim t1, s = s 1. µs α Ti th i đim t2 = t 1 + ∆t, dy s = s 2 = s 1 + ∆s : Ta đã bi t r ng : v = ds/dt = dx lim( ∆s / ∆t) khi ∆t → 0 T c là: t O µt v = µ S .dy / µt .dx = tg α.µ S / µt Hình 1 Hình 2 Do v y ta ch c n bi t đưc các gĩc α t i t ng th i đim là suy ra đưc đ th v n t c. a) Ph ươ ng pháp ti p tuy n : * Chia đon bi u di n trên tr c hồnh thành n đon b ng nhau và đánh s 0, 1, 2, , n . T nh ng đim 0, 1, 2, ta v nh ng đưng song song v i tr c tung s c t đ th t i nh ng đim n’ . T i nh ng đim n’ đĩ v các ti p tuy n v i đưng cong (hình 3). * L p h tr c t a đ vOt nh ư hình v. V phía trái tr c hồnh l y m t đon tùy ý OO’ = H 1 . * T O’ k nh ng đưng song song vi các ti p tuy n t ươ ng ng c a đưng cong t i các đim n’ . Nh ng đưng này s ct tr c tung t i các đim a’ i. Ta cĩ: vi = tg α i .µ S / µt ' ' Mà: tg αi = Oa i / H 1 = yi / H1 ' ' µ S Oa i µ S yi Vì v y vi = = µt H1 µt H1 Hình 3 -18 -
21. GĨC H ỌC TẬP µ S Bây gi ta đ t: = µV . µt .H1 ' T đĩ ta suy ra vi = µV .yi ' Do v y t nh ng đim ai k nh ng đưng song song v i tr c hồnh, t nh ng đim n ho c n’ k nh ng đưng song song v i tr c tung. Hai đưng đĩ g p nhau t i nh ng đim ' tươ ng ng ai . Kho ng cách t tr c hồnh đn nh ng đim ai chính là yi .N i nh ng đim O, ai ta đưc đ th bi u di n v n t c v i h tr c t a đ là vOt v i t l xích đ th v n t c: µ S = µv . µt H. 1 b) Ph ươ ng pháp dây cung : * Chia tr c hồnh thành n đon b ng nhau, xác đ nh nh ng đim n’ t ươ ng ng trên đưng cong. * N i các dây cung 01’, 1’2’, 2’3’, * Coi nh ng đim N1, N2, N3, thu c đưng cong và gi a các cung t ươ ng ng 01’, 1’2’, 2’3’, cĩ ti p tuy n song song v i dây cung đĩ * L p h tr c ta đ vOt nh ư hình v (hình 4), Bên trái tr c hồnh c ũng l y mt đon OO’ = H 1 , t O’ v các tia song song v i các dây cung t ươ ng ng (song song v i các ti p tuy n t i các đim N i) s c t tr c tung t i các đim tươ ng ng ai . * K th ng gĩc t các đim ai vi tr c tung và t nh ng đim N1, N2 N3, k vuơng gĩc v i tr c hồnh, hai đưng này g p nhau các đim bi . N i nh ng đim O, b1, b2, ta đưc đ th vn t c. ð th gia t c c ũng ti n hành tươ ng t t đ th v n tc. Hình 4 Cn chú ý r ng, ph ươ ng pháp đ th đ ng h c này đưc th c hi n đ u d a vào c ơ s c a đ o hàm, do v y ph i tuân th đúng nguyên t c c a đ o hàm (ví d trên đ th nguyên hàm cĩ đim u n thì đ th đ o hàm c a nĩ cĩ hàm s ph i đ t c c tr t ươ ng ng.). ð th đ o hàm là các đon th ng đưc ghép l i, cho nên các đim chia càng l n thì đ th đ o hàm càng chính xác, càng ti n g n t i đưng cong. -19 -
22. GĨC H ỌC TẬP PH ƯƠ NG PHÁP TÍCH PHÂN ð TH ThS. Tr n Ng c Nhu n Vi c tích phân đ th là làm ng ưc l i quá trình vi phân đ th . Thơng th ưng ng ưi ta s d ng ph ươ ng pháp dây cung đ th c hi n tích phân đ th . Sau đây ta xét m t vài ví d đ minh h a cho vi c tích phân đ th . Ví d 1 : Quy lu t gia t c c a c n trong c ơ c u cam a = f(t) đưc cho nh ư hình 1. Dùng ph ươ ng pháp đ th đ tìm đ th v n t c c a c n. Ta ti n hành nh ư sau: • Xây d ng đ th gia t c nh ư đu đ đã cho a = f(t). • Chia tr c hồnh ra làm n đon b ng nhau và đánh s nh ư hình v . • V phía trái tr c hồnh ta l y m t đon OO’ = H 2. • Ti trung đim c a đon 01 , k đưng th ng song song v i tr c tung s g p đ th gia tc t i m t đim. T đim tìm đưc v song song v i tr c hồnh s g p tr c tung t i đim 1’ . T ươ ng t ta s cĩ các đim 2’, 3’, N i đim O’ v i các đim 1’, 2’, 3’ • Dng h tr c t a v đ vOt nh ư hình 4 3 5 2 6 v. T O k đưng 1 7 9 th ng song song 8 t, ϕ O 10 17 11 15 vi tia O’1’ , t 12 13 đim 1 trên tr c a hồnh c a đ th 1’ 2’ gia t c ta k 3’ 4’ t, ϕ đưng th ng song O’ 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 13 15 17 song v i tr c tung, 5’ 6’ hai đưng đĩ s 7’ 8’ giao nhau t i đim H2 1 trên h t a đ Hình 1 vOt . T ươ ng t cho các đim S, v, a cịn l i ta s thu đưc đ th s = f(t) vn t c nh ư hình 1. H C Ví d 2 : Chúng ta c ũng cĩ th s d ng ph ươ ng pháp sau đây E h B đ nhanh chĩng trong vi c tích phân D đ th . Hình 2 mơ t vi c tích phân 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 t, ϕ đ th gia t c lên đ th v n t c và t v n t c lên đ th chuy n v , cách ϕđ ϕx ϕv v đã trình bày trên hình 2, b n đ c t xem và nghiên c u: Hình 2 -20 -
23. GĨC H ỌC TẬP T đ th ta xác đ nh đưc đ d ch chuy n c a c n: 2h s = ϕ 2 ϕđ V n t c đưc xác đ nh: 4hω v = 2 ϕ ϕđ Và gia t c: 4hω 2 a const = 2 = ϕđ ð xác đ nh t l xích các đ th trong quá trình tích phân đ th . Ch ng h n t đ th gia t c c a c n c a c ơ c u cam c n đ y đáy nh n là a = f(t). • Bưc 1: xây d ng đ th gia t c v i tung đ b t k ỳ, xác đ nh t l xích tr c hồnh bi u th th i gian t: t µ = (s / mm ) t L Vi L là kho ng bi u di n kho ng th i gian t t ươ ng ng. N u tr c hồnh bi u th là gĩc quay c a cam (xem v n t c gĩc c a cam là khơng đi) ϕđ ϕ x ϕv µϕ = = = (đ/mm) hay (rad/mm ) Lđ Lx Lv • Bưc 2: tích phân l n 1 đ cĩ đ th v n t c v v i H2 tùy ý (chú ý ch n đ phù h p v i đ cao đ th v n t c), t l xích tr c hồnh khơng thay đi. • Bưc 3: tích phân l n 2 đ cĩ đ th chuy n v s v i H1 tùy ý, t l xích tr c hồnh khơng thay đi. • Bưc 4: ð cao l n nh t ymax s t ươ ng ng v i kho ng d ch chuy n cho phép c a c n là hmax ; lúc này ta xác đnh đưc t l xích c a tr c tung trên đ th chuy n v : hmax µs = (mm / mm ) ymax T l xích tr c tung c a đ th v n t c: µs µs µv = ho c µv = H 1 × µt H 1 × µϕ T l xích tr c tung c a gia t c là: µ µ s Ho c s µa = 2 µa = 2 H 1 × H 2 × µt H 1 × H 2 × µϕ Chú ý: Khi tích phân đ th gia t c c a c n trong c ơ c u cam, n u hành trình đi khác o o hành trình , ví d : ϕđ = 70 ; ϕv = 50 , lúc này ta khơng th ch n y’’ max đ = y’’ maxv mà ph i ph i h p : -21 -
24. GĨC H ỌC TẬP 2 y ''  ϕ  max đ =  v  ''   ymax v ϕđ  ð khi tích phân đim đ u s trùng v i đim cu i c a m t chu k ỳ (hình 3). a đ max v v max max max y” y” ϕ đ max max vmax y” O y” ϕđ ϕx ϕv Hình 3 PATTERN THEO M T PATTERN Nguy n V ăn T ưng Bài vi t này h ưng d n các b n th c hành l nh Pattern v i tùy ch n Reference trong Pro/ENGINEER Wildfire 4. 1. Trong mơi tr ưng Part b n hãy t o file m i và thi t l p đơn v là mmn_part_solid . 2. V đưng cong spline: - Ch n - ch n m t TOP – Sketch . - Ch n ri v đưng cong spline nh ư trên hình1 (đưng cong khơng đi qua g c t a đ). Xong ch n đ k t thúc. Hình 1. Hình 2. 3. T o đim chu n PNT0 đ u đưng cong v a v : - Ch n r i ch n đ u đưng cong bên trái. - Chn OK t c a s DATUM POINT . K t qu nh ư trên hình 2. 4. Pattern đim chu n v a t o: - Ch n đim v a v – ch n . Ch n ki u pattern là Curve xong ch n đưng cong. - Ch n bi u t ưng trên dashboard r i nh p s 5 vào ơ bên ph i (hình 3) – -22 -
25. GĨC H ỌC TẬP - Ch n đ k t thúc. K t qu là b n đã t o m t pattern theo đưng cong. Lúc này đưng cong s b n đi. Mu n hi n l i đưng cong b n ch n đưng cong trên model tree, nh p ph i chu t r i ch n Unhide . K t qu nh ư trên hình 4. Hình 3 Hình 4. 5. T o qu c u t i đim PNT0: - Ch n - Placement – Define r i ch n m t TOP – Sketch . - Ch n Sketch t thanh cơng c - References – ch n đim PNT0 - Close . - V đưng tâm th ng đ ng đi qua đim PNT0, v đưng trịn cĩ tâm t i PNT0 và đon th ng trùng v i đưng tâm chia đơi đưng trịn, xén b t ½ đưng trịn- . - Ch n đ k t thúc. K t qu b n đã v đưc qu c u nh ư trên hình 6. Hình 5. Hình 6. 6. Pattern qu c u: - Ch n qu c u - . H th ng t nh n ki u pattern là Reference (hình 7). - Ch n đ k t thúc. K t qu là các qu c u đã đưc pattern theo pattern tr ưc đĩ (hình 8). Hình 7. Hình 8. -23 -
26. GĨC H ỌC TẬP S DNG LNH TRIM HI U QU HƠN TRONG AutoCAD Mai Nguy n Tr n Thành Lnh TRIM là lnh rt hu ích trong AutoCAD. Bài vi t này gi i thi u v cách s dng lnh Trim mt cách hi u qu trong các phiên bn AutoCAD 2000 và cao hơn. Hình 1. Các bưc ca lnh Trim. Tr ưc tiên, chúng ta hãy bt đu vi vi c ghi nh lnh. TRIM đưc s dng đ ct các ph n m rng ca bt kỳ nhĩm đưng giao nhau. Cách s dng cơ bn và ph bi n ca lnh này là đu tiên bn ch n các đi tưng ct và sau đĩ ch n các đi tưng s đưc ta. ð kt thúc lnh bn ph i ph i nh n phím Enter hay phím Backspace . Tơi cho rng bn s nĩi: “Cách dùng này th c s đã ti n dng, nh ưng cĩ th làm th nào cho nĩ th c t hơn?". ðĩ là s th t, nu nĩ ch là mt lnh Trim duy nh t. Tuy nhiên, càng cĩ nhi u đưng thì quá trình th c hi n lnh càng tr nên ph c tp. Ví d, chúng ta hãy gi s tr ưng hp gi ng nh ư trong hình 2, bn ph i ct các ph n m rng trên tt c các bên. Nu bn làm điu này vi cách truy n th ng, đu tiên bn s ph i la ch n các cnh ct và sau đĩ ch n các Hình 2 Mt tr ưng hp Trim ph c tp. ph n m rng riêng. ðiu đĩ cĩ ngh ĩa là trong bưc đu tiên bn th c hi n 4 la ch n và trong bưc th hai bn ch n 24 ln, đĩ th c s là mt quá trình phi n hà và nhàm chán. Thay vì làm nh ư trên, chúng ta cĩ th ti n hành nh ư sau. Khi đã ch y lnh Trim, hãy ch n các cnh ct theo yêu cu. Bm Enter đ la ch n (l a ch n khơng cĩ ngh ĩa là tt c các đi tưng đưc coi là cnh ct). Trong bưc ti p theo, chúng ta cn ph i ch n các ph n m rng theo yêu cu. Thay vì ch n tng cái mt, chúng ta s s dng tùy ch n hàng rào . ð làm điu này, ch cn nh p F vào dịng lnh khi "đi tưng ch n” đưc hi n th . Vi c đu tiên đ Hình 3 Trim vi tùy ch n hàng rào. -24 -
27. GĨC H ỌC TẬP làm hàng rào là đim đu tiên yêu cu và ti p tc mi ln cho đn khi bn kt thúc dịng. Vì vy, điu bn ph i làm là ch cn v mt đưng đi qua các ph n m rng và nh n Enter . Quá trình lnh cĩ th đưc nhìn th y trong hình 4. Hình 4 Các dịng lnh. SO N TH O CƠNG TH C TỐN H C V I MATHTYPE Mai Nguy n Tr n Thành ð nh p các cơng th c tốn h c b n cĩ th dùng ch c n ăng Equation trong MS Word. Tuy nhiên b n nên dùng ph n m m MathType cho cơng vi c này vì nĩ cung c p khá đy đ và đang d ng các cơng th c, bi u t ưng tốn h c Sau khi cài đt, nu bn s d ng MS Word 2003 thì trên menu s xu t hi n thêm thanh cơng c c a MathType (hình 1). Hình 1. Thanh cơng c MathType. ð bt đu nh p các cơng th c tốn hc ph c tp, bn hãy nh n nút (Insert Inline Equation) trên thanh cơng c MathType. Khi đĩ s xu t hi n mt ca s so n th o văn bn mi, cho phép bn to các cơng th c tốn hc ph c tp. Sau khi đã hồn tt các cơng th c, bn cĩ th lưu ni dung thành 1 file văn bn riêng bi t, ho c copy ni dung vào trong file văn bn hi n ti. Hình 2. Giao di n c a MathType. -25 -
28. TI ẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH Một s ố thu ật ng ữ ti ếng Anh v ề Dung sai – L ắp ghép Tolerances and Fits Nguy n V ăn T ưng Angularity tolerance: dung sai gĩc Circular run-out: đ đ o Circularity: đ trịn Clearance fit: lp ghép cĩ đ h Coaxiality tolerance: dung sai đ đ ng tr c Concentricity & coaxiality: đ đ ng tr c Cylindricity: đ tr Fit systems: Các h th ngl p ghép Fit Tolerance: dung sai l p ghép Fit types: các ki u l p ghép Flatness: đ ph ng Form tolerances: dung sai hình dáng General Tolerance: dung sai chung Geometric tolerance: dung sai hình h c Hole basic system: h th ng l c ơ b n Hole lower deviation: sai l ch gi i h n d ưi c a tr c (ei) Hole tolerance zone: mi n dung sai l Hole upper deviation: sai l ch gi i h n trên c a l (ES) Interference fit: lp ghép cĩ đ dơi Least material condition (LMC): điu ki n v t li u nh nh t Location tolerance: dung sai v trí Maximum material condition (MMC): điu ki n v t li u l n nh t Nominal size: kích th ưc danh ngh ĩa Parallelism: đ song song Perpendicularity: đ vuơng gĩc Position tolerance: dung sai v trí Profile of any line: dung sai biên d ng c a đưng Profile of any surface: dung sai biên d ng c a m t Shaft basic system: h th ng tr c c ơ b n shaft lower deviation: sai l ch gi i h n d ưi c a l (EI) Shaft tolerance zone: mi n dung sai c a tr c shaft upper deviation: sai l ch gi i h n trên c a tr c (es) Straightness: đ th ng Straightness tolerance: dung sai đ th ng Symmetry: đ đ i x ng Symmetry tolerance: dung sai đ đ i x ng Tolerance zone: mi n dung sai Tolerance: dung sai Total runout: đ đ o tồn ph n Transition fit: lp ghép trung gian Total Run-out Tolerance: dung sai đ đ o tồn ph n -26 -
29. MỤC L ỤC Trang Ho t đ ng c a Câu l c b Tình hình ho t đ ng c a Câu l c b Ch t o máy 1 Nhân s c a Câu l c b Ch t o máy 2 Cu c thi Olympic Ch t o máy 2010 2 Cơng ngh và ng d ng Cơng ngh c t b ng tia n ưc áp su t cao 3 Gia cơng cĩ s h tr c a laser 5 V t li u d ng c c t cĩ l p ph 7 M nhi u l p b ng chân khơng 9 Thi t b và d ng c Máy gia cơng cao t c 12 Gi i thi u ph n m m – trang web - sách Gi i thi u ph n m m Secocut 15 Gi i thi u sách 17 Gĩc h c t p Ph ươ ng pháp vi phân đ th 18 Ph ươ ng pháp tích phân đ th 20 Pattern theo m t pattern 22 S d ng l nh Trim hi u qu h ơn trong AutoCAD 24 So n th o cơng th c tốn h c v i MathType 25 Ti ng Anh chuyên ngành Mt s thu t ng ti ng Anh v Dung sai – L p ghép 26
30. Kính m i Quý th y cơ và các b n sinh viên tham gia câu l c b . M i chi ti t xin liên h ban biên t p ho c e-mail v đ a ch tuongnv@gmail.com Online t i: