Tài liệu Kỹ thuật trồng điều
33 trang
5920
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu Kỹ thuật trồng điều", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- tai_lieu_ky_thuat_trong_dieu.pdf
Nội dung text: Tài liệu Kỹ thuật trồng điều
- Kỹ thuật trồng điều
- K thu t tr ng cây ði u cơng ngh cao ð ng Nai cĩ di n tích cây đi u đ ng th 2 c nư c (sau Bình Phư c). Di n tích hi n cĩ kho ng 45.000 ha, trong đĩ cĩ kho ng 15.000 ha cây đi u ghép, cĩ nh ng mơ hình cây đi u ghép năng su t > 3 t n/ha. ð ng Nai cĩ cơng ty Ch bi n xu t nh p kh u nơng s n th c ph m ð ng Nai (g i t t là DONAFOODS) cĩ 7 nhà máy ch bi n h t đi u, năng l c ch bi n > 40.000 t n/năm. Th trư ng tiêu th , xu t kh u h t đi u chi m 95% (ch y u Châu M , Châu Á). I. ð C ðI M TH C V T H C: 1. R : R c c và r ngang đ u phát tri n, r c c cĩ th ăn sâu hàng ch c mét, tùy vào t ng đ t. 2. Thân: Thân g cao 5 10m, cành lá phát tri n sum xuê, đư ng kính tàn cĩ th t i hàng ch c mét. 3. Lá: Lá m c cách, phi n lá hình tr ng, hình thoi tùy vào gi ng. 4. Hoa : Hoa cĩ hoa đơn tính và lư ng tính/chùm bơng/cây. Hoa ra t n đ u các cành nhánh, hoa cây đi u ch y u th ph n chéo nên đ i con ch y u là con lai, đ ng nghĩa v i phân li và thối hĩa gi ng. Hoa đ c n vào lúc 9 10 gi sáng.
- Hoa lư ng tính n vào 10 11 gi . 5 Qu : Chính là ph n c ng mà ngư i ta thư ng g i là h t đi u, cịn ph n mà ngư i ta g i là qu th c ch t là đ hoa phình to khi chín cĩ màu đ , vàng, tím th m tùy gi ng. II. ð C ðI M SINH LÝ SINH THÁI. 1. Th i ti t khí h u: 1.1 Ánh sáng : ði u là lo i cây ưa ánh sáng tr c x , n u cây b che bĩng nhi u s phát tri n kém, cho năng su t th p. 1.2 Nhi t đ : nhi t đ bình quân tháng là 27 0C, nhi t đ c c ti u trong ngày t 12 – 25 0C, nhi t đ c c đ i trong ngày t 25 0C 35 0C. ði u cĩ th ch u đư c nhi t đ 40 0C, tuy nhiên nhi t đ này trong giai đo n phát tri n qu non s làm r ng bơng và qu . 1.3 m đ : m đ khơng khí t 68 77%. Cây đi u tr bơng và k t h t thu n l i trong đi u ki n m đ khơng khí th p. N u m đ cao trong lúc đi u tr bơng s c n tr s m c a bao, đ u nh y khơng th ph n, bơng s th i r ng. 1.4 Lư ng mưa: Lư ng mưa thích h p t 1000 1500mm/năm, t p trung t 4 6 tháng, cĩ mùa khơ kéo dài tương đương. Trong năm c n cĩ mùa mưa và mùa khơ rõ r t đ t o đi u ki n cho cây phân hĩa m m hoa. 2. ð t tr ng đi u:
- Cây đi u cĩ tính thích ng r ng, s ng trên nhi u lo i đ t khác nhau, đ c bi t cây đi u đư c tr ng nhi u trên đ t cĩ khĩ khăn v ngu n nư c tư i trong mùa khơ. T t nh t nên tr ng đi u trên vùng đ t thốt nư c, đ t pha cát, t ng canh tác sâu. ð pH thích h p t 4,5 6,5. Cây đi u r t m n c m v i đ m n, đ m n ³ 0,8ppm là cây sinh trư ng phát tri n kém, gây hi n tư ng cây lùn. III GI NG VÀ K THU T NHÂN GI NG: 1. Gi ng: M t s gi ng ph bi n đư c B NN&PTNT cơng nh n và nhân r ng, đ t hi u qu cao, gi ng cho năng su t cao và n đ nh thích h p v i đi u ki n sinh thái c a ðơng Nam B như gi ng PN 1, MH 4/5 , MH 5/4 2. K thu t nhân gi ng: Hi n nay cĩ nhi u phương pháp nhân gi ng, nhưng phương pháp ghép đ t cĩ hi u qu nh t. 2.1 Tiêu chu n cây đ u dịng (cây m ): ðã đư c cơ quan ch c năng cơng nh n Năng su t đ t > 15kg h t/cây/năm ( n đ nh hàng năm).
- Tr ng lư ng h t 120 160 h t/kg. T l h t/nhân ³ 27%. Chín s m, chín t p trung, khơng sâu b nh. * L u ý: Ch n nh ng vư n ³ 8 năm tu i, ch n nơi cĩ m t đ 100 cây/ha. 2.2 Tiêu chu n g c ghép: Tu i g c 60 70 ngày, cĩ đư ng kính g c ³ 0,7cm, khơng sâu b nh. Cây con gieo t h t trong b u nilon cĩ kích thư c 15×25cm. ð t pha cát + 10% phân h u cơ hoai m c + 3 5 gram Supe lân. Trư c khi gieo ươm, ch n nh ng h t ch c, ngâm trong nư c 48 gi , sau r a s ch r i khi m c m m gieo ươm. 2.3 Tiêu chu n ch i ghép (ph i l y cây đ u dịng) : Cành ghép l y t cây đã ch n đ t tiêu chu n, khơng b sâu, b nh, ch i bánh t (màu nâu nh t), chi u dài 8 10cm, cành ghép ph i tươi khi ghép, l y xong ph i ghép li n, càng nhanh càng t t (khơng đ qua đêm) ho c n u ngu n ch i l y xa ph i đư c b o qu n gi m t t. Th i v ghép thích h p nh t vào tháng 5 8 dương l ch. Thao tác ghép: Trên g c ghép ch a l i 2 c p lá, c t ng n v trí cách 2 c p lá ch a l i t 5 10 cm, c t v t m t đư ng dài 4 cm. Trên cành ghép phía dư i g c c t v t m t đư ng d ng hình nêm dài 4 cm. ð t cành ghép vào g c ghép, dùng giây nilon (t t nh t dùng giây nilon t h y) cu n c đ nh (cu n ch t), kín v t ghép và ng n ghép khơng đ nư c mưa, nư c tư i l t vào v t ghép.
- 2.4 Chăm sĩc cây ươm và cây ghép: X p cây thành lu ng, tư i nư c gi m thư ng xuyên, chú ý ghép xong đ cây ra ngồi n ng, khơng nên che bĩng mát. Khi ch i đã phát tri n kh e, đ tiêu chu n cĩ th đem đi tr ng. Trong quá trình chăm sĩc c n đánh t a ch i g c ghép thư ng xuyên, lưu ý phịng b nh l c r giai đo n vư n ươm. 2.5 Tiêu chu n cây ghép xu t vư n: Khi cây ghép ra 1 đ t lá m i hồn ch nh, sinh trư ng phát tri n kh e, khơng sâu, bênh, cĩ b r phát tri n t t, cĩ th đưa đi tr ng. IV. K THU T TR NG VÀ CHĂM SĨC: 1 Thi t k vư n tr ng: Vư n b ng ph ng tr ng theo hư ng B c Nam. Vư n cĩ đ d c thì tr ng theo đư ng đ ng m c. C ly tr ng 10 x 5m ho c 10 x 6m (đ t x u tr ng d y, đ t t t tr ng thưa). M t đ tr ng 200 cây/ha ho c 170 cây/ha. H tr ng đào 50 x 50 x 50cm. ðào h trư c tr ng 20 30 ngày. Bĩn lĩt phân h u cơ 10 20kg + 0,7kg Supper lân + 0,2 0,5kg vơi tr n v i l p đ t m t, l p xu ng h , sau 15 20 ngày đem cây gi ng đi tr ng.
- Sơ đ thi t k vư n tr ng cây ði u 2 K thu t tr ng : ðào m t l nh gi a h đã bĩn lĩt, r ch b b u nilon, c t r già, r xo n. ð t cây gi a h , m t b u cây con ngang m t đ t ho c th p hơn m t chút (kho ng 5 10cm) dùng tay l p đ t, nén nh quanh b u đ kh i v b u và vun đ t xung quanh gi cây. Dùng cây c m, c t gi yên cây khơng đ giĩ lay g c. Khơng cĩ mưa thì ph i tư i. Nh ng năm đ u nên tr ng xen cây h đ u. 3. Phân bĩn và k thu t bĩn phân 3.1 phân bĩn Th i kỳ xây d ng cơ b n: Bĩn phân 3 l n/năm (cĩ đi u ki n bĩn 4 6 l n/năm v i đi u ki n cĩ tư i nư c trong mùa khơ).
- Trư c khi bĩn phân ph i làm c x i g c. Sau khi bĩn l p đ t, tránh m t phân. Th i kỳ kinh doanh: Lư ng phân bĩn như sau: N u đ t chua thì bĩn thêm vơi, v i lư ng t 500 1000kg/ha/năm. Bĩn làm 4 đ t trong năm : * Tháng 5 (DL): Dùng 200kg urê + 200kg Lân + 40kg Kali * Tháng 8: Dùng 170kg urê + 300kg Lân + 50kg Kali * Tháng 11: Dùng 150 kg urê + 300kg Lân + 60kg Kali * Sau tư ng trái: Dùng 130 kg Urê + 50kg Kali 3.2 Tư i nư c k t h p v i bĩn phân vơ cơ qua đư ng ng
- M i l n bĩn phân đ u cho vào b n ch a phân hịa tan r i m h th ng tư i ti t ki m nư c cho phân theo nư c đ n t ng g c cây. Sau khi đ u trái, bĩn s phân cịn l i cũng theo h th ng tư i ti t ki m nư c. Cây ði u n u đư c tư i nư c năng su t s tăng lên đáng k , mang l i hi u qu c a phân bĩn r t cao. Các ưu đi m c a phương pháp tư i nư c ti t ki m và bĩn phân qua đư ng ng: +Ti t ki m lư ng nư c tư i +Ti t ki m d u tư i +Ti t ki m cơng tư i +Ti t ki m cơng làm b n +Tăng hi u qu c a vi c bĩn phân +Tăng năng su t và ch t lư ng trái Tùy vào đi u ki n c th , nhà vư n cĩ th l p đ t h th ng tư i nư c và bĩn phân qua đư ng ng theo 1 trong 3 mơ hình sau: Mơ hình 1 : H th ng tư i nư c và bĩn phân qua đư ng ng
- Chú thích: Căn c vào hư ng d n các đ t bĩn phân vơ cơ trong quy trình k thu t, m i đ t bĩn phân, lư ng phân bĩn đư c hịa vào h th ng tư i 3 – 5 l n m i l n cách nhau 7 10 ngày, chia nh lư ng phân ra các l n bĩn như th s gĩp ph n gi m th t thĩat phân bĩn, nâng cao hi u qu s d ng phân bĩn c a cây tr ng. Pha phân: Khi bĩn phân cho cây, phân bĩn đư c ngâm trư c 1 ngày, thư ng xuyên khu y đ u khi ngân phân đ hịa tan hồn tồn lư ng phân c n tư i vào b n dung d ch phân (khơng nên s d ng các lo i phân khĩ tan). Nguyên t c ho t đ ng: Khi v n hành máy bơm, dư i l c hút c a máy nư c t gi ng và dung d ch phân trong b n ch a s đư c hút vào máy bơm và đư c khu y đ u trong h
- th ng và ra các vịi tư i cho cây. Chúng ta cĩ th thay đ i lư ng phân bĩn trư c khi đi vào trong máy b ng khĩa đi u ch nh. T máy bơm, m t lư ng l n nư c ch a phân đư c đưa đ n b l c (tránh ngh t bét) r i đ n ng c p 1. N u nư c trong b n b c n h th ng s ngưng ho t đ ng. T ng c p 1 nư c ch a phân đư c đưa đ n các ng c p 2, r i đ n ng c p 3 tư i vào t ng g c cây. ng c p 2 đư c đ t d c theo các hàng cây, trên các ng c p 2 này chúng a l p đ t h th ng van đi u ch nh lưu lư ng và áp l c nư c vì nơi g n máy bơm áp l c và lưu lư ng nư c cao hơn nh ng nơi cách xa máy bơm. Ngồi ra các van này cũng r t quan tr ng đ đi u ch nh lưu lư ng và áp l c nư c cho nh ng vùng cĩ đ a hình khơng đ ng đ u, đ i d c Mơ hình 2 : H th ng tư i nư c và bĩn phân qua đư ng ng
- Nguyên t c ho t đ ng: Khi v n hành máy bơm, dư i l c đ y c a máy nư c t gi ng và dung d ch phân trong b n ch a s đư c hịa đ u trong h th ng và ra các vịi tư i cho cây. Chúng ta cĩ th thay đ i lư ng phân bĩn trư c khi đi vào trong h th ng b ng khĩa đi u ch nh. T máy bơm, Ph n l n nư c cịn l i s đư c hịa v i dung d ch phân trong đư ng ng r i đ n b l c (tránh ngh t bét) sau đĩ đ n ng c p 1. T ng c p 1 nư c ch a phân đư c đưa đ n các ng c p 2, r i đ n ng c p 3 tư i vào t ng g c cây. ng c p 2 đư c đ t d c theo các hàng cây, trên các ng c p 2 này chúng ta l p đ t h th ng van đi u ch nh lưu lư ng và áp l c nư c vì nơi g n máy bơm áp l c và lưu lư ng nư c cao hơn nh ng nơi cách xa máy bơm. Ngồi ra các
- van này cũng r t quan tr ng đ đi u ch nh lưu lư ng và áp l c nư c cho nh ng vùng cĩ đ a hình khơng đ ng đ u, đ i d c Mơ hình 3 : H th ng tư i nư c và bĩn phân qua đư ng ng Nguyên t c ho t đ ng: Nư c và dung d ch phân t các b n ch a s đư c hịa đ u trong đư ng ng, đ n b l c (tránh ngh t bét) sau đĩ đ n ng c p 1 và ra các vịi tư i cho cây. Chúng ta cĩ th thay đ i lư ng phân bĩn trư c khi đi vào trong h th ng b ng khĩa đi u ch nh. T ng c p 1 nư c ch a phân đư c đưa đ n các ng c p 2, r i đ n ng c p 3 tư i vào t ng g c cây.
- ng c p 2 đư c đ t d c theo các hàng cây, trên các ng c p 2 này chúng ta l p đ t h th ng van đi u ch nh lưu lư ng và áp l c nư c vì nơi g n máy bơm áp l c và lưu lư ng nư c cao hơn nh ng nơi cách xa máy bơm. Ngồi ra các van này cũng r t quan tr ng đ đi u ch nh lưu lư ng và áp l c nư c cho nh ng vùng cĩ đ a hình khơng đ ng đ u, đ i d c v Chú ý: B n ch a nư c ph i cao đ đ áp l c nư c. B n ch a dung d ch phân cũng ph i cao đ nư c tư i khơng b đ y ngư c l i b n ch a phân. 4. Tr ng cây ph đ t: Cĩ ý nghĩa quan tr ng trong đi u ki n mưa nhi u, đ t đai cĩ đ d c. M t khác trong mùa khơ th m ph đ t cũng gĩp ph n gi m s b c thĩat hơi nư c trên l p đ t m t. Gi m trong mùa n ng b ng rơm r khơ và cách g c kho ng 20cm. Bi n pháp này cũng tránh đư c c d i phát tri n đ ng th i khi rơm r phân h y s cung c p cho đ t m t lư ng dinh dư ng đáng k . Trong th i kỳ ki n thi t cơ b n nên tr ng cây ph đ t đ tránh b xĩi mịn đ t. Trong kho ng th i gian t năm 1 đ n năm th 4 cĩ th tr ng xen canh v i m t s lo i cây h ð u, B p, Rau màu, m t s nơi cĩ th tr ng m t s lo i c đ chăn nuơi Bị. Thu nh p t các lo i cây này gĩp ph n rút ng n th i gian thu h i v n đ u tư cho s n xu t.
- Trong đi u ki n khơng tr ng các lo i cây k trên thì nhà vư n cĩ th tr ng các lo i c ph đ t như c lá g ng, hay các lồi c h đ u th p cây khác. Trong quy trình này chúng tơi gi i thi u hai lo i c h đ u ph đ t (Kudzu và đ u Mucuna) đư c tr ng ph đ t tr ng Cao Su r t cĩ hi u qu . 4.1 Quy trình tr ng c Kudzu và đ u Mucuna Kudzu và đ u Mucuna cĩ th tr ng ph đ t cho cây cơng nghi p dài ngày và cây ăn trái, cĩ kh năng phát tri n đư c trên nhi u lo i đ t. Hai lo i c này đư c l y h i gi ng trong tháng 11 12 hàng năm và đem gieo tr ng vào đ u mùa mưa năm sau (tháng 5 6). 4.1.1 Gi ng và x lý h t gi ng: H t gi ng trư c khi gieo ph i đư c sàng l c đ lo i b h t x u. X lý h t gi ng: r t quan tr ng, c n th c hi n đúng cách và đúng th i gian. + Kudzu: ngâm nư c m 70 oc (2 ph n nư c sơi +1 ph n nư c l nh) qua đêm (12 gi ) r i gieo vào ngày hơm sau. + Mucuna: ngâm nư c 70 0c (2 ph n nư c sơi + 1ph n nư c l nh) trong 5 phút, sau đĩ cho thêm m t ph n nư c l nh ngâm ti p qua đêm r i gieo. Lưu ý: khi ngâm h t, ph i đ nư c ng p h t ph n h t gi ng c n gieo. 4.1.2 Chu n b đ t: đ t ph i đư c d n s ch c d i, cày b a cho tơi x p trư c khi tr ng cây ði u k t h p gieo h t gi ng c h đ u.
- ð i v i đ u Kudzu ch tr ng m t l n, các năm sau đ u s t tái sinh vào mùa mưa, đ i v i đ u Mucuna n u cĩ cày vùi vào đ t vào cu i mùa mưa thì c n ph i làm đ t l i trư c khi gieo h t gi ng. 4.1.3 M t đ kho ng cách Sơ đ minh h a Cu c l đ gieo theo m t đ quy đ nh, sau đĩ ph lên b m t m t l p đ t tơi x p. Chú ý: v i Kudzu khơng gieo quá sâu, tránh cho h t khĩ n y m m. 4.1.4 Chăm sĩc:
- Th m ph sau khi tr ng t 15 20 ngày ti n hành làm c đ t m t, sau 40 45 ngày làm c đ t 2. Riêng đ u Kudzu t c đ tăng trư ng ch m do đĩ cĩ th làm c đ t 3 kho ng 60 ngày sau khi gieo. N u đ u sinh trư ng kém cĩ th x t b sung phân urea (n ng đ 1%). Khi c đ u phát tri n, phát d n ng n c theo các trư ng h p sau: * V n cây năm th 1: ch đ c phát tri n bên ngồi thành b n (đư ng kính b n 1m), khơng cho đ u qu n vào cây ăn trái làm nh hư ng đ n sinh trư ng phát tri n c a cây ăn trái. * V n năm th 2 tr đi: ti p t c đ cho c đ u phát tri n nhưng chú ý thư ng xuyên ph t d n ng n c thành và trong b n (đư ng kính kho ng 1 mét) tránh cho leo qu n cây ăn trái. Trong th i gian sinh trư ng đ u Mucuna thư ng b ch u ch u phá ho i trên lá. phịng tr b ng x t thu c Bassa, Applan, Sumialpha ð i v i đ u Kudzu, th i gian ra hoa b r p sáp phá h i r t n ng, giai đo n k t trái, nhi m n ng nh t thư ng là b sâu đ c trái, phịng tr b ng thu c Basudin, Bi 58 4.1.5 Thu ho ch: + ð u Mucuna cĩ th thu ho ch tháng 11 12 dương l ch khi l p th m ph b t đ u r i h t, trái thu v phơi khơ, tách h t b o qu n.
- + ð u Kudzu thu ho ch ch m hơn, cĩ th vào tháng 1 3 năm sau. ð u Kudzu thu ho ch ph n l n trái già đã chuy n sang màu vàng (do trái t n khi v đã khơ) dùng li m c t nguyên ph n trái đưa v phơi t 2 3 n ng, đ p v l y h t b o qu n. 4.2 Nh ng lưu ý khi tr ng c ph đ t Nh ng năm đ u c a th i kỳ ki n thi t cơ b n trong vư n cây ăn trái c n ưu tiên tr ng xen các lo i cây h đ u như: đ u xanh, đ u ph ng, đ u nành ho c các lo i c hịa th o m c th p dùng trong chăn nuơi gia súc ngồi m c đích làm th m ph đ t cịn tăng hi u qu s n xu t v i m c tiêu “l y ng n nuơi dài”. C h đ u Kudzu tr ng th m ph cĩ nhi u hi u qu trên cây cao su. Tuy nhiên n u tr ng làm th m ph trong vư n cây ăn trái c n lưu ý các v n đ chính như sau: Hai lo i c h đ u trên cĩ kh năng sinh trư ng m nh m c đ bị leo qu n vào cây tr ng trong vư n l n vì v y ph i thư ng xuyên làm c quanh g c đ h n ch bị leo làm nh hư ng đ n cây tr ng. ð i v i c h đ u Kudzu khơng tàn l i trong mùa n ng vì v y c n lưu ý d n s ch c cách xa g c đ tránh c nh tranh nư c tư i v i cây tr ng khác trong mùa n ng. C h đ u khơng cĩ kh năng phát tri n đư c khi vư n cây ăn trái khép tán, cho nên khi cây tr ng đã khép tán ph i nghĩ đ n phương pháp ph đ t khác. 5. T a cành t o tán:
- Sau khi thu ho ch vào tháng 5 6, c t b cành sâu b nh, cành giáp tán, cành gi a tán (cành tăm ), dùng kéo (chuyên dùng), cưa đ c t t a. Sau thu ho ch 7 8 năm, cành giáp tàn, cĩ th ch t b 1 cây, kho ng cách cịn 10×10 m ho c 10×12 m. Khơng c t cành nh ng ngày mưa, tránh n m b nh xâm nh p qua v t c t, t a. Nh ng cành l n sau khi c t ph i quét sơn hoăc dùng Bordeaux 1% x t lên v t c t. VI. SÂU B NH VÀ BI N PHÁP PHỊNG TR : 1. SÂU H I: 1.1 B xít mu i đ : Helopeltis antonii Là lồi sâu h i nghiêm tr ng h u h t các khu v c tr ng đi u nư c ta. 1.1.1 Nh n d ng B trư ng thành cĩ màu nâu đ , đ u đen, ng c đ , b ng tr ng. Tr ng r t nh , hình bàu d c, màu tr ng trong. u trùng khơng cĩ cánh, mình thon dài, đuơi nh n màu h ng nh t 1.1.2 T p quán sinh s ng và cách gây h i B trư ng thành ho t đ ng sáng s m ho chi u mát, ngày âm u ít n ng ho t đ ng c ngày. Mu i cái đ tr ng r i rác ho c t ng c m 3 4 tr ng trên ng n
- ho c lá non. Tr ng đ sâu trong cây đ l ra các s i lơng dài. M t con cái đ 30 50 tr ng, m i l n đ kho ng 10 tr ng. Thư ng xu t hi n lúc cây ra cành non, n bơng và t p trung cao nh t lúc cây tr bơng. Trư ng thành và u trùng dùng vịi chích hút nh a lá non, ch i non, hoa, trái và h t non. Các v t chích ch y nh a màu tr ng trong sau t o thành nh ng ch m màu đen. Nhi u v t chích liên k t l i v i nhau t o thành v t s o, n u b n ng thì ch i và chùm hoa cĩ th ch t khơ, lá b xoăn bi n d ng. H t non b chích trên v cĩ các đ m v y màu nâu đen, r ng s m ho c gi m kích thư c và ph m ch t. Nguy h i hơn n a là các v t chích c a b xít mu i là nơi xâm nh p gây h i c a m t s lồi n m như Gleosporium sp, Colletotrichum sp, Phomospsis sp. 1.1.3 Bi n pháp phịng tr V sinh vư n đi u, d n s ch c d i, hun khĩi vào sáng s m ho c chi u t i. Phun thu c vào lúc cành non phát tri n nhi u (tháng 10 dương l ch), lúc cây b t đ u ra bơng (tháng 12 ) và lúc trái non ra r (tháng 2 3). N u m t đ b xít cao nên phun lúc sáng s m ho c chi u mát. Các lo i thu c tr sâu như Dibamerin 10EC, Cyperan 10EC, Karate 2.5EC, Tiper 25EC, Phironin 50SC, Permecide 50EC đ u cĩ hi u qu tr b xít mu i. Ngồi cây đi u b xít mu i cịn gây h i trên cây chè, ca cao, th u d u. Vì v y n u chung quanh vư n đi u cĩ tr ng các lo i cây trên thì ph i phịng ch ng đ ng th i đ tiêu di t đ ng lo t nh t là khi cĩ d ch b xít mu i. 1.2 Sâu đ c ng n (Vịi voi đ c thân) Alcides sp.
- 1.2.1 Nh n d ng Trư ng thành dài 10 12mm, màu nâu đen, trên cánh c ng cĩ nhi u ch m lõm nh , đ u nh và kéo dài v phía trư c. Tr ng hình b u d c, dài 1mm, màu tr ng s a. Sâu non màu tr ng ngà, đ u màu nâu. Nh ng tr n cĩ m m vịi rõ, màu tr ng ngà. 1.2.2 T p quán sinh s ng và cách gây h i B trư ng thành ch m ch p, ít bay cĩ tính gi ch t khi b đ ng. B dùng vịi đ c vào nõn non đ đ tr ng vào đĩ, sâu non n ra đ c sâu vào nõn, đùn phân ra c a l đ c. Ng n b sâu đ c khơ héo. Sâu phát sinh quanh năm trên vư n đi u, gây h i nhi u vào th i kỳ cây ra nõn nhi u. 1.2.3 Bi n pháp phịng tr C t b các ch i b h i t p trung tiêu h y đ di t sâu non và nh ng. Khi cây đi u ra đ t nhi u ho c phát hi n cĩ sâu non phun thu c Sherbush 25ND, Tungmectin 1.9EC 1.3 Xén tĩc nâu: Plocaederus obesus 1.3.1 Nh n d ng
- Trư ng thành là lồi cánh c ng, thân dài 35 45mm màu nâu đen, bao ph l p lơng nhung m n. Râu dài hơn thân, cong v phía sau Tr ng hình bàu d c, dài 5mm, màu tr ng ngà Sâu non m i n màu tr ng ngà, đ u màu nâu Nh ng tr n màu nâu vàng, dài 45mm 1.3.2 T p quán sinh s ng và cách gây h i Trư ng thành ho t đ ng ban ngày, ít bay. Tr ng đ r i rác trên v thân và cành cây, thư ng các k n t c a v . Sâu non m i n đ c vào ph n v m m ăn mơ v , l n lên sâu đ c vào ph n g bên trong t o thành đư ng h m nhi u ngõ ngách. Nh a cây cùng v i phân mùn c a sâu đùn ra t l đ c. M t cây cĩ th b nhi u sâu non gây h i. Sâu non s ng và phá h i trong thân t i 6 7 tháng, khi l n sâu đ c ra ph n v cây hĩa nh ng. Sâu đ c trong thân, cành và c r làm cây sinh trư ng kém, lá vàng úa, cành b khơ ch t. Cây cịn nh b h i cĩ th ch t 1.3.3 Bi n pháp phịng tr Do sâu đ c bên trong thân và r cây nên r t khĩ tr , c n chú ý phát hi n sâu ngay lúc m i đ c ph n v , bĩc ch v cĩ sâu đ c di t sâu. N u th y trên thân ch y m màu tr ng, g t l p m s th y l sâu đ c, dùng dây k m moi theo đư ng đ c đ di t sâu ho c tr n thu c tr sâu v i đ t sét trét vào l đ c. B t nh ng, sâu non và tr ng b ng tay cũng h n ch đư c thi t h i do xén tĩc.
- Quét vơi lên g c thân t 1m tr xu ng vào đ u mùa khơ (tháng 12 DL) đ phịng sâu đ c thân đ tr ng gây h i. 1.4 B trĩ 1.4.1 Nh n d ng B trư ng thành r t nh , dài 1 1,5mm. cơ th h p, đuơi nh n, màu nâu ho c đen, cánh d ng s i chung quanh cĩ nhi u lơng tơ. B non hình d ng gi ng trư ng thành, khơng cánh, màu tr ng s a ho c vàng nh t. Phát hi n b trĩ b ng cách rũ chùm bơng đi u lên trên m t t gi y tr ng, n u cĩ b trĩ s rơi xu ng t gi y và di chuy n r t nhanh. 1.4.2 T p quán sinh s ng và cách gây h i B trĩ xu t hi n khi cây đi u ra bơng, đ tr ng trong mơ m t dư i lá. C u trùng và trư ng thành t p trung m t dư i lá, trên chùm bơng chích hút nh a cây làm lá bi n màu và nhăn, bơng đi u b cháy khơ màu nâu vàng, r ng nhi u. Thi t h i do b trĩ thư ng đi đơi v i thi t h i do b nh thán thư, c n phân bi t k đ cĩ bi n pháp phịng tr đ t hi u qu . Trên nh ng vư n đi u ra bơng mu n thư ng b gây h i n ng. Nh t là vư n đi u x nh sau T t nguyên đán. 1.4.3 Bi n pháp phịng tr Chăm sĩc cây
- Cĩ th x lý các lo i thu c tr sâu như đ i v i b xít mu i phun trư c khi đi u x nh . 1.5 Nhĩm sâu gây h i lá G m r t nhi u lồi: sâu rĩm đ , sâu đ c nõn, sâu bao, câu c u xanh và sâu đ c lá cịn g i là sâu ph ng lá, thư ng xu t hi n sau mùa thu ho ch và mùa mưa gây thi t h i trên lá non và cây con trong vư n ươm. Bi n pháp phịng tr V sinh vư n đi u, d n s ch c d i. Phun khi th y m t đ d ch h i tăng cao cĩ th dùng các lo i thu c như phun tr b xít mu i. 2. B NH H I 2.1. B nh thán thư Do n m Colletotrichum gloeosporioides cĩ th gây h i trên nhi u lồi cây tr ng khác nhau. 2.1.1 Tri u ch ng N m gây h i trên lá, ch i non, bơng và trái. Trên lá v t b nh ban đ u là nh ng ch m nh màu nâu tím, sau l n d n hơi trịn, gi a màu nâu xám, chung quanh vi n nâu vàng. Trên v t b nh cĩ nh ng ch m đen nh đĩ là các bào t . Nhi u v t b nh liên k t nhau làm lá b cháy khơ t ng m ng.
- Trên cành non b nh t o các v t nâu làm khơ v , cành héo. Bơng b b nh bi n nâu khơ, r ng nhi u. V t b nh trên qu là nh ng đ m nâu, hơi ư t, bên trong b th i. B nh n ng làm đ t và lá khơ vàng, hoa và qu th i r ng, cây sinh trư ng kém, năng su t gi m nghiêm tr ng. 2.1.2 ði u ki n phát sinh phát tri n B nh phát tri n nhi u trong đi u ki n th i ti t nĩng m, m đ khơng khí cao. Cây chăm sĩc kém, sinh trư ng y u b tác h i n ng 2.1.3 Bi n pháp phịng tr Tăng cư ng chăm sĩc vư n cây, t o cho vư n thơng thống. Khi b nh phát sinh, đi u ki n thu n l i cho b nh phát tri n cĩ th s d ng thu c tr b nh cĩ ho t ch t Carbendazim như Bavitin 50WP; Carbenda 60WP, 50SC; Derosal 50SC, 60WP đ phun. 2.2 B nh đ m lá nâu (v t cháy trên lá) B nh do m t s n m ( Phyllosticta sp, Pestalotia sp, Phomopsis sp, Collectotrichum sp ). 2.2.1 Tri u ch ng B nh phát sinh trên lá, đơi khi cĩ trên cành. ð u tiên là nh ng ch m nh màu nâu vàng sau lan r ng gây nh ng v t cháy trên lá cĩ khi đ n 2/3 lá và làm r ng
- lá. Trên cành v t b nh màu nâu xám, v cành b khơ, đơi khi b nh cũng làm khơ hoa 2.2.2 ði u ki n phát sinh phát tri n N m thư ng phát tri n nhi u trên các cây đi u thi u dinh dư ng b suy y u. B nh lây lan nhanh trong đi u ki n m đ khơng khí cao, thi u ánh sáng. 2.2.3 Bi n pháp phịng tr Cũng như đ i v i b nh thán thư. Chú ý: Phun s m khi m i phát hi n b nh, phun đ u lên tán lá non, chùm hoa s p tr . 2.3 B nh n m h ng (M c h ng) Do n m Corticium salmonicolor . 2.3.1 Tri u ch ng Trên v cây thân ho c cành xu t hi n nh ng đ m tr ng, đĩ là nh ng s i n m đan d y. V sau các đ m tr ng l n d n chuy n d n sang màu h ng, bao ph m t ph n ho c quanh kh p v cây. Trên cành b nh thư ng ch nhánh giáp v i thân. Khi b nh phát tri n m nh, v cây b bong ra và cành b b nh lá vàng và ch t khơ d n t ng n tr vào. 2.3.2 ði u ki n phát sinh phát tri n
- B nh phát tri n m nh trong đi u ki n nhi t đ cao, mưa nhi u, cây r m r p ít ánh n ng. S i n m và bào t t n t i các cành b h i, g p đi u ki n thích h p phát tri n ti p t c lây nhi m 2.3.3 Bi n pháp phịng tr Th c hi n v sinh vư n đi u, t a b t cành lá vơ hi u, ch t b nh ng cành b b nh đem đ t, dùng các thu c g c đ ng bơi vào m t c t đ ngăn n m xâm nh p tr l i. C o s ch các v t b nh thân cây bơi thu c g c đ ng. các vùng thư ng b b nh, phun phịng b nh b ng các lo i thu c g c đ ng 2.4 B nh ch y m thân cành Do nhi u lo i n m Pellicularia salmonicolor, Diplodia natalensis, Ceratocystis sp gây h i. 2.4.1 Tri u ch ng Khi cây b b nh thân cành xu t hi n các đư ng n t d c, ch y nh a, lúc đ u cĩ màu nâu nh t sau đen s m d n. N u b năng cây suy ki t và ch t. 2.4.2 ði u ki n phát sinh phát tri n B nh phát tri n m nh trong đi u ki n nhi t đ cao, mưa nhi u, cây r m r p ít ánh n ng 2.4.3 Bi n pháp phịng tr
- T o vư n thơng tháng, thốt nư c t t. Thư ng xuyên phun ng a Bordeaux 1% vào đ u mùa mưa và quét Bordeaux 2% t dư i đ t lên 1m. Khi cây b b nh, nên c o s ch v t b nh quét Bordeaux 2.5 B nh th i c r : B nh do n m Rhizoctonia sp gây h i 2.5.1 Tri u ch ng B nh h i ph bi n trên cây gi ng các vư n ương và cây đi u con khi m i tr ng ra vư n s n xu t. ch c r giáp m t đ t xu t hi n các v t màu nâu, lúc đ u nh sau lan r ng ra xung quanh g c, v cây ch b b nh th i khơ và bong ra đ trơ ph n lõi g cũng b thâm đen. Cây m i b b nh sinh trư ng kém, sau đĩ lá vàng, sau cùng c cây héo ch t M t s trư ng h p cùng v i n m Rhizoctonia cịn cĩ n m Fusarium cùng xâm nh p gây h i làm cây mau suy y u và ch t. 2.5.2 ði u ki n phát sinh phát tri n Trong đi u ki n cây sinh trư ng kém và b v t thương ph n g c thân nơi ti p giáp v i r t o thu n l i cho n m b nh xâm nh p vào cây gây h i B nh phát tri n m nh trong đi u ki n th i ti t m ư t, vư n ương khơng thơng thống, đ t thốt nư c kém. 2.5.3 Bi n pháp phịng tr
- X lý đ t và ru t b u b ng Formol 40% (pha 50cc Formol v i 5 lít nư c phun cho 1m 2 đ t) Chăm sĩc cây con đ y đ , tránh gây thương tích cho cây. Khơng đ ng p lu ng ương cây con khi tư i. Ki m tra thư ng xuyên, khi phát hi n cây con b b nh lo i b ngay kh i vư n ương. Khi b nh phát sinh trong đi u ki n thu n l i cho b nh phát tri n dùng thu c tr b nh phun tr . ð vi c phịng tr sâu b nh cho cây đi u đ t hi u qu cao c n tác đ ng m t s th i đi m: Sau thu ho ch (t tháng 4 5) d n vư n, c t t a và đ t các cành b sâu b nh. Th i kỳ đi u ra ch i non (t tháng 7 11) giai đo n này đi u ra t 1 3 đ t ch i, xu t hi n m t s sâu b nh như nhĩm sâu ăn lá, b nh thán thư, n u m c gây h i n ng m i phun thu c phịng tr . Th i kỳ đi u ra hoa đ u trái (tháng 12 3). ðây là giai đo n phịng tr sâu b nh quan tr ng nh t và cĩ hi u q a kinh t cao nh t trong năm, giai đo n này thư ng xu t hi n b xít mu i phá h i n ng và b nh thán thư gây khơ cành non, bơng và r ng trái non. B xít mu i chích hút m đư ng cho n m b nh xâm nh p gây h i như là tác nhân th c p. Do đĩ đ phịng tr cĩ hi u qu nên k t h p phun thu c tr sâu và b nh, phun 3 4 l n, 2 l n phun cách nhau 10 ngày.
- ð h n ch r ng bơng và trái non phun ch ph m Bortrac 2 l n : l n 1 ra hoa 5 10cm, l n 2 khi tư ng trái non. VII. K THU T THU HÁI 1. Xác đ nh đ chín c a h t và trái Thu trái ph i d a trên nguyên t c thu đư c nguyên li u (h t, trái) cĩ ch t lư ng cao nh t. Mu n v y ph i phân bi t chín thu ho ch v i chín sinh lý. Chín sinh lý ch y u m i hồn thành giai đo n phát tri n phơi và ch c năng b o v chưa đư c ki n tồn. Cịn chín thu ho ch thư ng hồn thành sau giai đo n chín sinh lý. Khi các bi n đ i hĩa sinh trong h t đã k t thúc, lư ng ch t khơ đã n đ nh, lư ng nư c trong h t gi m th p nh t. H t b t đ u chuy n sang tr ng thái ng , và v h t đã đ c ng, cĩ tính năng b o v t t. Do đĩ thu ho ch vào giai đo n này đ m b o ch t lư ng nguyên li u nh t. Nhưng khĩ khăn là c n xác đ nh đư c chính xác giai đo n chín đ cĩ quy t đ nh thu hái mà khơng c n ph i làm các phương pháp phân tích hĩa h c. Các nhà phân lo i hình thái đã cĩ đĩng gĩp trong lĩnh v c này, sau khi đã ph i h p v i các nhà hĩa h c tìm m i liên h gi a bi n đ i ch t lư ng nguyên li u v i s thay đ i v hình thái, màu s c, kích thư c và tr ng lư ng c a h t và trái trong quá trình phát tri n và t i chín hồn tồn. Vì th chín thu ho ch cũng đư c xác đ nh tr c ti p b ng chín hình thái. Khi h t chín hồn tồn, v cĩ màu xám sáng bĩng và trái cĩ màu đ , h ng hay vàng tùy t ng gi ng, m ng nư c, da láng bĩng và cĩ mùi thơm ngát đ c trưng c a trái đào l n h t. 2. Phương pháp thu hái
- Vi c thu hái h t và trái ph i th t chín m i đ m b o ch t lư ng và giúp cho vi c b o qu n h t và ch bi n h t d dàng. Tùy theo di n tích thu hái nhi u hay ít ho c kh năng b o v ch ng m t mát (hái, nh t tr m nguyên li u) ngư i ta cĩ th ch n m t trong hai phương pháp sau: a/ Thu hái trên cây: khi di n tích nh ho c s cây cĩ ít, đ t bi t c n thu h t c a m t s gi ng t t m c xen v i nhi u lo i khác, thì cách t t nh t là thu hái trên cây khi h t chín hồn tồn. Cĩ th dùng tay hay b ng ( m t lo i sào đ u cĩ mĩc và r ch a h t) đ hái. Phương pháp thu ho ch này thư ng t n cơng, nhưng khơng s l n h t gi ng, khơng s m t mát và thu ho ch c trái lành l n. b/ Thu nh t d i đ t: Là phương pháp thu ph bi n các cơ s tr ng đào l n h t l n trên th gi i. Khi trái chín m ng t đ ng rơi xu ng đ t. Cơng nhân hàng ngày t i t ng g c cây đã đư c d n s ch c , nh t trái t đ t ng t l y h t, cịn trái t p trung thành đ ng cho b ph n ch bi n trái (nư c gi i khát, rư u th c ph m, th c ăn gia súc) lư m v s d ng hàng ngày. Trư ng h p thi u nhân l c cĩ th vài ngày t i g c cây nh t h t m t l n khơng s h t bi n ph m ch t, nhưng trái đã th i r a, ch cĩ th dư c dùng làm phân bĩn. VIII. B O QU N H T 1. Làm s ch và phơi n ng
- Sau khi thu hái ph i làm s ch ph n th t trái đã dính cu ng h t, và cĩ th r a nư c cho th t s ch. Sau đĩ đem phơi h t ngồi n ng 2 3 ngày cho th t khơ (b m mĩng tay vào v h t khơng cĩ v t) r i dùng sàng (r sàng 1 cm) lo i b nh ng d v t l n trong h t. H t đư c sơ b phân h ng theo 3 lo i kích thư c và tr ng lư ng: l n, trung bình và nh , cũng như lo i b các h t x u, lép sâu b nh trư c khi đĩng bao chuy n vào kho. 2. Kho b o qu n: ð i v i gia đình cĩ lư ng h t ít, ch c n phơi khơ cho vào bao b đ nơi khơ thống mát là đư c. Cịn các cơ s tr ng l n c n ph i cĩ kho b o qu n trư c khi chuy n đ n xí nghi p ch bi n ho c đơn v thu mua. Riêng trái chín mu n d tr đ ch bi n d ch chi t, nư c gi i khác ho c các lo i rư u ph i cĩ kho l nh b o qu n. Kho b o qu n h t ph i đư c xây d ng nơi cao ráo, mát m . Mĩng kho ph i ch c, n n cao, tư ng dày và cĩ đi u ki n thơng giĩ. D ng c đ h t cĩ th là bao b , hịm g , thùng thi c và kê cao kh i m t n n kho ít nh t 30 40 cm. Riêng đ i v i h t gi ng c n cĩ bao bì riêng cho t ng lo i th m chí cho t ng cây, t t nh t đ ng trong các thùng cĩ n p đ y kín. N u h t lưu kho, đ t nhiên ch 6 tháng sau là gi m kh năng n y m m. Kho ph i quét d n khơ ráo thư ng xuyên ki m tra sâu b nh và đư c sát trùng đ nh kỳ.
- Thu c sát trùng thư ng dùng là Bêkaph t (Gastoxin) thành ph n chính c a Bêkaph t là photphua nhơm 66% hơi photphua r t đ c đ i v i sâu, m t và chu t nhưng cũng r t nhanh b oxy hĩa thành axit metaphotphoric ho c axit photphoric, nên th i gian hi u l c ng n (9 10 ngày). Thu c ít đ c v i ngư i, gia súc và khơng làm nh hư ng hương v c a h t. Lư ng thu c 12 20g cho 1m 3 h t, trong khi x lý thu c c n b t kín kho trong 3 ngày đêm, sau đĩ đư c x hơi thu c trong 10 12 gi và chơn bã thu c. TT KHUY N NƠNG ð NG NAI
