Luận văn Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén tại khoa điều dưỡng kỹ thuật y học, Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén tại khoa điều dưỡng kỹ thuật y học, Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ VŨ THỊ MAI XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN TẠI KHOA ĐIỀU DƯỠNG KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠIS K C 0 0 0 2 8 1 HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 S K C 0 0 3 8 1 2 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ VŨ THỊ MAI XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN TẠI KHOA ĐIỀU DƯỠNG KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ VŨ THỊ MAI XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN TẠI KHOA ĐIỀU DƯỠNG KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 Hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN THỊ DIỆU THẢO Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
4. CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN THỊ DIỆU THẢO Cán bộ chấm nhận xét 1: Cán bộ chấm nhận xét 2: Luận văn thạc sĩ được bảo vệ trước HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT Ngày Tháng Năm 2012
5. Luận Văn Thạc Sĩ Mục lục Nội dung Trang PHẦN MỞ ĐẦU i 1. Lý do chọn đề tài i 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu ii 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu iii 4. Giả thuyết nghiên cứu iii 5. Giới hạn nghiên cứu iii 6. Phƣơng pháp nghiên cứu iii 7. Kế hoạch dự kiến iv PHẦN NỘI DUNG 1 CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC VÀ TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN 1 I. KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ 1 1.1. Khái niệm 1 1.2. Chức năng của kiểm tra- đánh giá 1 1.3. Mục đích của kiểm tra - đánh giá 2 1.3.1. Đối với học sinh 2 1.3.2. Đối với giáo viên 2 1.3.3. Đối với nhà trường, phụ huynh và các cơ quan giáo dục 3 1.4. Các tính chất của đánh giá 3 1.4.1. Khách quan 3 1.4.2. Dựa vào mục tiêu giáo dục 3 1.4.3. Toàn diện 4 1.4.4. Đánh giá phải thường xuyên và có kế hoạch 4 1.4.5. Đánh giá nhằm cải tiến phương pháp dạy, hoàn chỉnh chương trình học 4 II. NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN 4 2.1. Khái niệm 4
6. Luận Văn Thạc Sĩ 2.1.1. Trắc nghiệm 4 2.1.2. Trắc nghiệm khách quan và ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan. . 6 2.2. Mục đích sử dụng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan 6 2.2.1. Sử dụng trong giảng dạy 7 2.2.2. Sử dụng trong học tập 7 2.2.3. Sử dụng để kiểm tra - đánh giá 8 2.3. Các hình thức trắc nghiệm 9 2.3.1. Câu trắc nghiệm đúng - sai 9 2.3.2. Câu trắc nghiệm nhiều lựa chọn 11 2.3.3. Câu Trắc nghiệm ghép hợp 15 2.3.4. Câu trắc nghiệm điền khuyết 16 2.3.5. Câu hỏi tình huống 18 2.4. Phân tích câu trắc nghiệm 19 2.4.1. Độ khó của câu trắc nghiệm 20 2.4.2. Độ khó vừa phải của câu trắc nghiệm 20 2.4.3. Độ phân cách của câu trắc nghiệm 22 2.4.4. Phân tích các mồi nhử của câu trắc nghiệm 24 2.5. Yêu cầu về tính tin cậy và tính giá trị của bài trắc nghiệm 25 2.5.1. Tính tin cậy 26 2.5.2. Tính giá trị 27 2.6. Quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm cho môn học 29 2.6.1. Phân tích nội dung môn học 29 2.6.2. Xác định mục tiêu kiểm tra, đánh giá 31 2.6.3. Lập dàn bài trắc nghiệm 35 2.6.4. Biên soạn các câu trắc nghiệm 38 2.6.5. Thi thử và sửa chữa định tính 39 2.6.6. Xử lý định lượng 40 2.6.7. Lập ngân hàng câu hỏi cho môn học 41 KẾT LUẬN CHƢƠNG I 42
7. Luận Văn Thạc Sĩ CHƢƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN ĐỂ XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN 43 I. GIỚI THIỆU MÔN HỌC VÀ CƠ SỞ ĐÀO TẠO 43 1.1. Cơ sở đào tạo 43 1.1.1. Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh 43 1.1.2. Khoa Điều dưỡng - Kỹ thuật y học 44 1.2. Môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén 45 1.2.1.Vị trí môn học 45 1.2.2. Đề cương môn học 47 1.2.3. Nội dung chi tiết của môn học 48 1.2.4. Mục tiêu cụ thể của môn học 49 II.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ CÁC MÔN HỌC LÝ THUYẾT CHUYÊN NGÀNH TẠI KHOA ĐIỀU DƢỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 54 2.1. Khảo sát ý kiến giáo viên về việc sử dụng trắc nghiệm khách quan trong đánh giá kiến thức các môn học chuyên ngành. 54 2.2. Khảo sát ý kiến sinh viên về hình thức đánh giá các môn học lý thuyết chuyên ngành 57 CHƢƠNG III: XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN 61 I. XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN. 61 1.1. Phân tích nội dung môn học 61 1.2. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra đánh giá của môn học 61 1.3. Lập dàn bài trắc nghiệm cho môn học 62 1.4. Biên soạn các câu trắc nghiệm cho môn học 65 1.5. Lấy ý kiến tham khảo về các câu trắc nghiệm 65 II.THỬ NGHIỆM VÀ PHÂN TÍCH CÂU HỎI 68
8. Luận Văn Thạc Sĩ 2.1.Thử nghiệm 68 2.2. Kết quả phân tích các câu hỏi trắc nghiệm 68 2.2.1. Độ khó của câu trắc nghiệm 68 2.2.2. Độ phân cách của các câu trắc nghiệm 70 2.2.3. Điều chỉnh các câu trắc nghiệm chưa phù hợp 73 KẾT LUẬN CHƢƠNG III 79 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 80 I. KẾT LUẬN 80 II. TỰ ĐÁNH GIÁ NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 81 2.1. Về mặt lý luận 81 2.2. Về mặt thực tiễn 81 III. HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI 81 IV. KIẾN NGHỊ 82 4.1. Đối với lãnh đạo nhà trƣờng 82 4.2. Đối với giáo viên 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO 83 PHẦN C: PHỤ LỤC 85 Phụ lục 1: Bảng phân tích nội dung - xác lập mục tiêu cần kiểm tra - đánh giá môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén 85 Phụ lục 2 : Bảng phỏng vấn giáo viên 99 Phụ lục 3: Bảng phỏng vấn sinh viên 102 Phụ lục 4 : Bộ câu hỏi trắc nghiệm môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén 104 Phụ lục 5: Kết quả phân tích độ khó của câu trắc nghiệm 146 Phụ lục 6: Kết quả phân tích độ phân cách của câu trắc nghiệm 153
9. Luận Văn Thạc Sĩ DANH MỤC BẢNG Nội dung trang Bảng 1.1: Các mức độ mục tiêu về nhận thức theo S. Bloom 322 Bảng 1.2: Bảng liệt kê các động từ đƣợc sử dụng trong xác định mục tiêu 344 Bảng 1.3: Bảng ví dụ về lập dàn bài trắc nghiệm môn học 366 Bảng 1.4: Bảng ví dụ về lập dàn bài trắc nghiệm cho từng bài học 377 Bảng 2.1: Chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh năm III 46 Bảng 2.2: Nội dung chi tiết của môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén 48 Bảng 2.3: Mục tiêu cụ thể của môn học 50 Bảng 2.4: Tóm tắt ý kiến giáo viên về việc sử dụng trắc nghiệm khách quan trong đánh giá kiến thức các môn học chuyên ngành 55 Bảng 2.5: Tóm tắt ý kiến sinh viên về hình thức đánh giá các môn học chuyên ngành57 Bảng 3.1: Bảng quy định 2 chiều về nội dung cần kiểm tra theo từng bài 62 Bảng 3.2: Bảng thống kê số lƣợng mục tiêu ứng với mức độ nhận biết 64 Bảng 3.3: Bảng thống kê các ý kiến tham khảo về bộ câu hỏi trắc nghiệm 66 Bảng 3.4: Bảng phân bố tần số các câu trắc nghiệm theo độ khó 69 Bảng 3.5: Bảng phân bố tần số các câu trắc nghiệm theo độ phân cách 71 Bảng 3.6: Bảng phân loại các câu trắc nghiệm theo độ phân cách 72 Bảng 3.7: Bảng phân tích các câu hỏi có độ phân cách kém 74 Bảng 3.8: Bảng phân bố số lƣợng và chất lƣợng câu hỏi 78
10. Luận Văn Thạc Sĩ DANH MỤC HÌNH Nội dung Trang Hình 2.1. Biểu đồ tỉ lệ các hình thức đánh giá đang áp dụng 57 Hình 2.2. Biểu đồ tỉ lệ sinh viên hứng thú với các hình thức thi 59 Hình 3.1. Biểu đồ phân bố tỉ lệ mục tiêu ứng với mức độ nhận biết 64 Hình 3.2. Biểu đồ phân bố độ khó của các câu trắc nghiệm 70 Hình 3.3. Biểu đồ phân bố độ phân cách của các câu trắc nghiệm 72
11. Luận Văn Thạc Sĩ PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bƣớc vào thế kỷ XXI, thế giới nói chung và nƣớc Việt Nam ta nói riêng đang đứng trƣớc những thử thách mới. Xu thế mới của toàn cầu là hội nhập và cùng phát triển với sự phát triển nhƣ vũ bão của công nghệ và khoa học kỹ thuật. Dƣới sự lảnh đạo của Đảng và Nhà nƣớc, nhân dân ta đã và đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, tiến tới một nền kinh tế trí thức, có đầy đủ năng lực hòa nhập cùng thế giới, đáp ứng nhu cầu mới của thời đại. Để thực hiện mục tiêu trên, về giáo dục nghị quyết Đại Hội Đại Biểu toàn quốc của Đảng Cộng Sản Việt Nam lần thứ IX đã nêu rõ: “ tiếp tục nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phƣơng pháp dạy và học, hệ thống trƣờng lớp và hệ thống quản lý giáo dục; Thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa ”. Để đáp ứng đƣợc yêu cầu phát triển kinh tế, phát triển đất nƣớc, phát triển nền giáo dục nƣớc nhà, giáo dục và đào tạo cũng cần phải đƣợc đổi mới để nâng cao chất lƣợng đào tạo. Quá trình giáo dục và đào tạo bao gồm các thành tố cơ bản: mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp, tổ chức quá trình và kiểm tra - đánh giá. Các thành tố này có mối quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau và cùng tạo nên chất lƣợng đào tạo. Ngoài việc đổi mới mục tiêu, nội dung chƣơng trình, phƣơng pháp, việc nghiên cứu đổi mới và phát triển các phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá kết quả học tập đảm bảo tính khoa học, tính thống nhất, tính chính xác và tính công bằng cũng rất quan trọng. Một trong những phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá đảm bảo các tiêu chuẩn này là trắc nghiệm khách quan. Trong nhiều năm qua phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan đã từng bƣớc đƣợc đƣa vào thực hiện trong các trƣờng học và trong các kỳ thi tuyển quốc gia thay cho kiểu thi tự luận truyền thống. Tuy nhiên trên thực tế việc kiểm tra - đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan vẫn chƣa đƣợc áp dụng rộng rãi và đồng bộ do có những khó khăn nhất định khi thực i
12. Luận Văn Thạc Sĩ hiện, trong đó quan trọng nhất là khâu xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm. Để có một ngân hàng câu hỏi có chất lƣợng việc xây dựng tốn khá nhiều thời gian, công sức và phải tuân thủ quy trình xây dựng. Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh là một trong những trƣờng thuộc nhóm ngành sức khỏe, cung cấp nguồn nhân lực cho ngành y tế trong xã hội. Đây là nhóm ngành với những nghề cụ thể, có hệ thống kiến thức/lý thuyết phức tạp, có kỹ năng tay nghề rõ ràng và những yêu cầu thái độ y đức cao cả. Học viên phải đƣợc đào tạo nghề một cách cẩn thận vì sau này họ sẽ hành nghề trên tâm hồn và thể chất của con ngƣời. Xuất phát từ những yêu cầu của xã hội, của nền giáo dục nói chung và của sự phát triển giáo dục trong ngành Y tế nói riêng, ngƣời nghiên cứu chọn đề tài “Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén tại khoa Điều dƣỡng - Kỹ thuật y học, Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh” 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn “Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén” cho đối tƣợng cử nhân Hộ sinh tại khoa Điều dƣỡng - Kỹ thuật y học, Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục tiêu nghiên cứu nêu trên, đề tài thực hiện những nhiệm vụ cơ bản nhƣ sau: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về trắc nghiệm, quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức và cơ sở thực tiễn về kiểm tra - đánh giá các môn học lý thuyết chuyên ngành. - Nghiên cứu phân tích mục tiêu đào tạo chung, mục tiêu và nội dung môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén trong chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh. - Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén. ii
13. Luận Văn Thạc Sĩ 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức cho môn học “Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén”. 3.2. Khách thể nghiên cứu - Chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh. - Chƣơng trình chi tiết môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén trong chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh, khoa Điều dƣỡng - Kỹ thuật Y học, Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh. - Sinh viên cử nhân Hộ sinh và các giáo viên tham gia giảng dạy môn Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén. 4. Giả thuyết nghiên cứu Việc xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức cho môn học “Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén” theo quy trình khoa học sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi và nâng cao chất lƣợng hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của sinh viên, định hƣớng quá trình giảng dạy của giáo viên và quá trình học tập của sinh viên, từ đó góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo. 5. Giới hạn nghiên cứu Vì nội dung chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh gồm rất nhiều môn học. Mặt khác quá trình biên soạn, thử nghiệm, phân tích các câu hỏi rất công phu và cần có nhiều thời gian. Vì thời gian thực hiện đề tài có hạn nên ngƣời nghiên cứu chỉ chọn một môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén để xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan đánh giá kiến thức. Việc thử nghiệm các câu hỏi chỉ thực hiện tại khoa Điều dƣỡng - Kỹ thuật y học, Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu Các văn bản pháp quy của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo, các tài liệu là cơ sở lý luận về xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức. iii
14. Luận Văn Thạc Sĩ 6.2. Phương pháp thử nghiệm Thử nghiệm các câu hỏi đánh giá kiến thức trong điều kiện thực tế để xác định tính khả thi của các câu hỏi khi áp dụng vào thực tiễn đánh giá; Phân tích các câu trắc nghiệm, trên cơ sở đó tiến hành điều chỉnh sao cho phù hợp với các yêu cầu khi xây dựng câu trắc nghiệm. 6.3. Phương pháp thống kê toán học Thống kê, tổng hợp và xử lý các số liệu của quá trình thử nghiệm bằng phần mềm Excel. Trên cơ sở đó phân tích các câu trắc nghiệm, đồng thời đƣa ra các kết luận hoặc điều chỉnh nội dung nghiên cứu. 7. Kế hoạch dự kiến Để hoàn thành đề tài ngƣời nghiên cứu tiến hành thực hiện các giai đoạn sau: Giai đoạn 1: Thu thập tài liệu, nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài, hoàn thành đề cƣơng nghiên cứu. Giai đoạn 2: Viết cơ sở lý luận của đề tài. Giai đoạn 3: Phân tích chƣơng trình đào tạo Cử nhân Hộ sinh. Giai đoạn 4: - Biên soạn ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm. - Kiểm nghiệm và phân tích câu hỏi - Viết hoàn chỉnh luận văn. iv