Luận văn Vận dụng Quan điểm sư phạm tương tác trong dạy học môn Autocad tại trường Cao đẳng Cần Thơ (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Vận dụng Quan điểm sư phạm tương tác trong dạy học môn Autocad tại trường Cao đẳng Cần Thơ (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN LÊ TỐ NHƯ VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM SƯ PHẠM TƯƠNG TÁC TRONG DẠY HỌC MÔN AUTOCAD TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410 S KC 0 0 4 1 6 6 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2013
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN LÊ TỐ NHƢ VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC TRONG DẠY HỌC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11/2013
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN LÊ TỐ NHƢ VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC TRONG DẠY HỌC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410 Hƣớng dẫn khoa học: TS. DƢƠNG THỊ KIM OANH Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11/2013
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. SƠ LƢỢC LÝ LỊCH Họ và tên: Nguyễn Lê Tố Nhƣ Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 15/4/1977 Nơi sinh: An Giang Quê quán: Huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang Dân tộc: Kinh Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: Số 99 đƣờng CMT8, phƣờng An Hòa, quận Ninh Kiều, Tp. Cần Thơ. Điện thoại cơ quan: 07103 838306 Điện thoại nhà riêng: 07103 812044 Fax: E-mail: nguyenletonhu369@yahoo.com.vn II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO 1. Trung học chuyên nghiệp: Hệ đào tạo: Thời gian đào tạo từ: / . đến / Nơi học (trƣờng, thành phố): Ngành học: 2. Đại học: Hệ đào tạo: Tại chức Thời gian đào tạo từ: 9/1997 đến 2/2002 Nơi học (trƣờng, thành phố): Trƣờng Đại học Sƣ Phạm Kỹ Thuật TP. HCM Ngành học: Kỹ thuật công nghiệp Tên đồ án, luận án hoặc môn thi tốt nghiệp: Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án hoặc thi tốt nghiệp: Năm 2002 Ngƣời hƣớng dẫn: III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Từ 09/2004 Khoa Tự Nhiên, trƣờng - Trợ lý khoa đến 10/2006 Cao đẳng sƣ phạm Cần Thơ Từ 10/2006 Khoa Tự Nhiên, trƣờng - Trợ lý khoa đến 09/2007 Cao đẳng Cần Thơ - Giảng dạy môn Vẽ kỹ thuật Từ 15/9/2007 Khoa Kỹ thuật công nghệ, - Trợ lý khoa đến nay trƣờng Cao đẳng Cần Thơ - Giảng dạy môn Vẽ kỹ thuật, môn Hình họa & Vẽ kỹ thuật, môn Autocad, môn THƢD ngành may i
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2013 Ngƣời nghiên cứu Nguyễn Lê Tố Nhƣ ii
6. LỜI CẢM ƠN Người nghiên cứu xin chân thành cảm ơn: Tiến sĩ Dƣơng Thị Kim Oanh - Giảng viên - Viện Sƣ Phạm Kỹ Thuật, trƣờng Đại học Sƣ phạm Kỹ Thuật Thành phố Hồ Chí Minh, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn và chỉ bảo cho ngƣời nghiên cứu thực hiện và hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu đề tài. Tiến sĩ Nguyễn Văn Tuấn - Viện Sƣ Phạm Kỹ Thuật, trƣờng Đại học Sƣ phạm Kỹ Thuật Thành phố Hồ Chí Minh ngƣời đã hƣớng dẫn ngƣời nghiên cứu thực hiện chuyên đề 1 và chuyên đề 2. Quý Thầy, Cô tham gia giảng dạy lớp cao học khóa 2011-2013B, đã truyền đạt những kiến thức, kinh nghiệm quý báu giúp ngƣời nghiên cứu có đủ cơ sở lý luận để thực hiện đề tài. Ban Giám Hiệu, Lãnh đạo khoa Kỹ Thuật Công Nghệ trƣờng Cao Đẳng Cần Thơ, nơi ngƣời nghiên cứu công tác đã tạo điều kiện để ngƣời nghiên cứu hoàn thành chƣơng trình học đúng thời gian và tạo điều kiện thuận lợi để ngƣời nghiên cứu thực nghiệm sƣ phạm tại trƣờng. Quý Thầy, Cô cùng các bạn học sinh ngành Điện công nghiệp khóa 36 - Khoa Kỹ Thuật Công Nghệ, trƣờng Cao Đẳng Cần Thơ đã tham gia vào quá trình khảo sát thực trạng và thực nghiệm sƣ phạm giúp ngƣời nghiên cứu xây dựng cơ sở thực tiễn và thực nghiệm sƣ phạm. Thầy Lê Hoàng Phúc - Trƣởng khoa Tin học, trƣờng Cao Đẳng Nghề Cần Thơ, ngƣời đã tham gia khảo sát ý kiến với vai trò chuyên gia. Gia đình, ngƣời thân, và các anh chị học viên khóa 2011-2013 đã luôn ủng hộ, động viên ngƣời nghiên cứu trong suốt thời gian học tập. Nguyễn Lê Tố Nhƣ iii
7. TÓM TẮT Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2001 - 2010: “Chuyển từ việc truyền đạt tri thức thụ động, thầy giảng trò ghi sang hướng dẫn người học chủ động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức; dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách hệ thống và có tư duy phân tích, tổng hợp; phát triển được năng lực của mỗi cá nhân; tăng cường tính chủ động, tính tự chủ của học sinh, sinh viên trong quá trình học tập” và “Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy - học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất là sinh viên đại học”[8]. Trong những năm gần đây, việc áp dụng quan điểm sƣ phạm tƣơng tác vào quá trình dạy học ngày càng đƣợc nhiều giáo viên quan tâm nghiên cứu và vận dụng vào giảng dạy một số môn học cụ thể. Vì hình thức dạy học này đã mang đến cho học sinh một môi trƣờng lí tƣởng để kiến tạo và tự chiếm lĩnh tri thức thông qua các hoạt động đƣợc thiết kế bởi giáo viên. Học sinh đƣợc tạo điều kiện phát triển tƣ duy sáng tạo và kỹ năng sử dụng những công cụ hiện đại của khoa học công nghệ. Đáp ứng đƣợc định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực là: cảm giác thoải mái và sự tham gia. Xuất phát từ mong muốn nâng cao kết quả học tập môn Autocad cho học sinh ngành Điện công nghiệp hệ trung cấp, tạo hứng thú học tập, phát huy tính tích cực học tập của học sinh, và góp phần vào sự phát triển của nhà trƣờng ngƣời nghiên cứu chọn đề tài: “Vận dụng Quan điểm sư phạm tương tác trong dạy học môn Autocad tại trường Cao đẳng Cần Thơ”. Đề tài đƣợc thực hiện tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ từ tháng 2 năm 2013 đến tháng 8 năm 2013. Cấu trúc luận văn gồm các phần nhƣ sau: Mở đầu: Trình bày lý do chọn đề tài, xác định mục tiêu nghiên cứu, đề ra các nhiệm vụ nghiên cứu, xác định đối tƣợng nghiên cứu, khách thể nghiên cứu, lập giả thuyết nghiên cứu, giới hạn phạm vi nghiên cứu và lựa chọn các phƣơng pháp nghiên cứu để thực hiện các nhiệm vụ của đề tài. Chương 1: Cơ sở lí luận về Sư phạm tương tác Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quan điểm sƣ phạm tƣơng tác, quan điểm sƣ phạm tƣơng tác có cơ sở lí luận căn bản dựa trên nhiều ngành khoa học nhƣ Triết iv
8. học, Tâm lí học, Giáo dục học và Sinh lý thần kinh. Các nội dung cơ bản của sƣ phạm tƣơng tác là các tƣơng tác và ảnh hƣởng của bộ ba tác nhân giáo viên - học sinh - môi trƣờng, các dạng bài học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác, qui trình tổ chức dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác và các phƣơng pháp dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác. Chương 2: Thực trạng dạy học môn Autocad tại trường Cao đẳng Cần Thơ Khái quát chung về trƣờng Cao đẳng Cần Thơ, tìm hiểu thực trạng hoạt động dạy học môn Autocad tại trƣờng Cao Đẳng Cần Thơ. Về hoạt động học, thực hiện khảo sát thực trạng nhận thức, thái độ và tính tích cực học tập môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. Về hoạt động dạy, tìm hiểu thực trạng phƣơng pháp, phƣơng tiện dạy học và kiểm tra, đánh giá môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ Chương 3: Tổ chức dạy học theo quan điểm sư phạm tương tác môn Autocad tại trường Cao đẳng Cần Thơ Từ cơ sở thực tiễn và cơ sở lý luận, ngƣời nghiên cứu phân tích quy trình tổ chức dạy học tƣơng tác và vận dụng vào dạy học môn Autocad cụ thể nhƣ nghiên cứu nội dung môn Autocad để làm cơ sở cho việc soạn đề cƣơng bài giảng, soạn giáo án theo hƣớng tích hợp môn Autocad theo các khâu của qui trình tổ chức dạy học tƣơng tác, trong đó kết hợp với các phƣơng pháp dạy học có tính tƣơng tác cao, phƣơng tiện dạy học và kỹ thuật dạy học tích cực nhằm tạo đƣợc môi trƣờng dạy và học môn Autocad theo định hƣớng tƣơng tác. Thực hiện khảo sát ý kiến chuyên gia về qui trình tổ chức dạy học tƣơng tác môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. Tiến hành tổ chức dạy học môn Autocad theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác cụ thể nội dung bài “Giới thiệu các hệ tọa độ sử dụng trong Autocad (phần 2D)" và bài “Giới thiệu các phƣơng thức truy bắt điểm” tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ và đánh giá kết quả thực nghiệm sƣ phạm để kiểm chứng tính giá trị của đề tài. Phần kết luận và kiến nghị Tổng kết các kết quả chính của đề tài, trình bày những ƣu điểm, hạn chế và hƣớng khắc phục khi vận dụng quan điểm sƣ phạm tƣơng tác vào quá trình dạy học môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. v
9. ABSTRACT Educational developing strategy 2001 – 2010: “ Transfer from passive delivering knowledge, which teachers explain their lessons meanwhile students write down their lesson texts in approaching knowledge, to teaching students how to know study or acquire information by themselves logically as well as analytical, collective thought; developing individual ability; raising the sense of initiative and their self-control in educational progress” and “applying advanced methods and model means in teach- study progress step by step, ensuring the condition and time for being self-educated and self-study as well, especially students who are learning in universities. In recent years, because this given method that offer ideal environment for students in building and gain knowledge by themselves through activities designed by teacher, there are growing the numbers of teachers who interest in applying interactive pedagogy in education progress, particularly special subjects. Students who are created conditions in initiative though and competences for using model scientific and technological instruments. Active learning methodology has to meet two demands: feeling comfortable and participation. Starting from desire of learning outcome improvement in learning Autocad for students who are studying intermediate level of Industrial Current, to create learning interests, to improve activity in their learning and to support in development of schools, I choose topic: “Applying the viewpoint of interactive pedagogy in teaching Autocad at Cantho college”. The Project was done at The Cantho college from February 2013 to August 2013. The Thesis book of the project illustrated the research results with three parts as follow: Introduction: Inludes indicating the reasons to select the topic, defining the objectives, proposing assignment researches, determining object and subject of study, founding supposition research, limiting scale of research and choosing researching methods to perform given assignment researches. Chapter 1: Background of interactive pedagogy Systematizing background of interactive pedagogy based on a number of sciences, for instant, philosophy, psychology, pedagogy, physiology of nervous system. The basic contents of interactive pedagogy are interacts and effects of a vi
10. component triangle: teacher – student – environment, the kinds of lesson with interactive pedagogy, educational organization progress with interactive pedagogy and other ones. Chapter 2: The fact of learning Autocad at Cantho college Showing information about Cantho college and the fact of learning Autocad in general at Cantho college. For learning actions, a survey conducted in students’ attitude, awareness and activeness as well. For teaching actions, finding out the fact of methods, equipment in learning, teaching and assessment also carried out in Autocad at Cantho college. Chapter 3: Organizing the viewpoint of interactive pedagogy in teaching Autocad at Cantho college Basing on the background and the fact, I analyzed educational organization progress with interactive pedagogy and applied in teaching Autocad at Cantho college, more precise, finding out the contents of lessons deeply for the draft of its that were integrated the high interactive pedagogy with equipment in learning, teaching and active learning method to create an appropriate environment following interactive pedagogy. Cooperating experts carried out a survey in educational organization progress with interactive pedagogy, namely Autocad at Cantho college. Displaying the experimental organization process and using the outcomes after this process for assessmenting the value of my topic, more specific, content of the lesson “Introducing coordinate systems which are used in Autocad (part 2D)” and the lesson “Introducing how to determine points in the engineering drawing object method” at Cantho college. The Conclusions and Recommendations Summarizing all of main outcomes form the project, showing strengths, weakness and how to made good these shortcomings in applying the viewpoint of interactive pedagogy in teaching Autocad at Cantho college. vii
11. MỤC LỤC Quyết định giao đề tài Lý lịch khoa học i Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Tóm tắt iv Abstract vi Mục lục viii Danh sách các chữ viết tắt xi Danh sách các bảng xii Danh sách các biểu đồ xiii Danh sách các hình xiv MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC 5 1.1. SƠ LƢỢC LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI VIỆT NAM 5 1.1.1. Trên thế giới 5 1.1.2. Ở Việt Nam 6 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 9 1.2.1. Quan điểm dạy học 9 1.2.2. Phƣơng pháp dạy học 9 1.2.3. Kỹ thuật dạy học 10 1.2.4. Tƣơng tác 10 1.2.5. Quan điểm sƣ phạm tƣơng tác 11 1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC 11 1.3.1. Cơ sở khoa học của sƣ phạm tƣơng tác 11 1.3.2. Các nội dung cơ bản của sƣ phạm tƣơng tác 14 1.3.3. Các dạng bài học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác 20 1.3.4. Qui trình dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác 22 1.3.5. Một số phƣơng pháp dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác 26 1.3.6. Một số kỹ thuật dạy học tích cực 33 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 37 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ 38 viii
12. 2.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ 38 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển 38 2.1.2. Đặc điểm tình hình 39 2.1.3. Các ngành đào tạo 43 2.2. GIỚI THIỆU NỘI DUNG CHƢƠNG TRÌNH MÔN AUTOCAD 45 2.2.1. Vị trí, tính chất môn học Autocad 45 2.2.2. Đặc điểm môn học 46 2.2.3. Mục tiêu môn học 47 2.2.4. Nội dung môn học 48 2.2.5. Mục tiêu cơ bản của từng chƣơng môn Autocad 49 2.3. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ 52 2.3.1. Thực trạng hoạt động học môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ 52 2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ 60 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 66 Chƣơng 3. TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO QUAN ĐIỂM SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ 68 3.1. NHỮNG ĐỊNH HƢỚNG KHOA HỌC CỦA VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO QUAN ĐIỂM SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ 68 3.2. TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO QUAN ĐIỂM SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ 73 3.2.1. Tổ chức dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác nội dung Bài 3 “Giới thiệu các hệ tọa độ sử dụng trong Autocad (phần 2D)" 73 3.2.2. Tổ chức dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác nội dung Bài 2 “Giới thiệu các phƣơng thức truy bắt điểm" 108 3.3. KHẢO SÁT Ý KIẾN CHUYÊN GIA VỀ TÍNH KHẢ THI VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO QUAN ĐIỂM SƢ PHẠM TƢƠNG TÁC MÔN AUTOCAD TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CẦN THƠ 140 3.3.1. Mục đích khảo sát 140 3.3.2. Đối tƣợng khảo sát 140 3.3.3. Nội dung khảo sát 140 3.3.4. Kết quả khảo sát 141 3.4 THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 145 3.4.1. Mô tả quá trình thực nghiệm 145 ix
13. 3.4.2. Đánh giá hiệu quả sau thực nghiệm 148 3.4.3. Nhận xét kết quả thực nghiệm 152 3.4.4. Kiểm chứng giả thuyết 153 3.4.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm 156 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 158 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 160 1. KẾT LUẬN 160 2. KIẾN NGHỊ 161 3. HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI 162 TÀI LIỆU THAM KHẢO 164 PHỤ LỤC x
14. DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT CB : Cán bộ CĐCT : Cao đẳng Cần Thơ CNTT : Công nghệ thông tin CSLL : Cơ sở lí luận ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu long ĐH : Đại học GDPL : Giáo dục pháp luật GV : Giáo viên HS : Học sinh HSSV : Học sinh sinh viên KTDH : Kỹ thuật dạy học LLDH : Lí luận dạy học LT : Lí thuyết NV : Nhân viên PP : Phƣơng pháp PPDH : Phƣơng pháp dạy học PTDH : Phƣơng tiện dạy học QĐDH : Quan điểm dạy học QĐSPTT : Quan điểm sƣ phạm tƣơng tác SGK : Sách giáo khoa SPTT : Sƣ phạm tƣơng tác TCCN : Trung cấp chuyên nghiệp TH : Thực hành THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TDTT : Thể dục thể thao TPCT : Thành phố Cần Thơ VLVH : Vừa làm vừa học xi
15. DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng 1.1: Các dạng bài học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác 22 Bảng 2.2: Mức độ nhận thức của HS đối với môn Autocad 53 Bảng 2.3: Thái độ của học sinh trong giờ học môn Autocad 55 Bảng 2.4: Tính tích cực của học sinh trong giờ học môn Autocad 55 Bảng 2.5: Tính tích cực của học sinh sau giờ học môn Autocad 56 Bảng 2.6: Các PPDH sử dụng trong dạy học môn Autocad 57 Bảng 2.7: Các phƣơng tiện dạy học môn Autocad 58 Bảng 2.8: Các PPDH, KTDH giáo viên sử dụng trong dạy học môn Autocad 61 Bảng 2.9: Mức độ sử dụng PTDH của giáo viên bộ môn 63 Bảng 2.10: Các hình thức kiểm tra đánh giá của giáo viên trong dạy học môn Autocad 64 Bảng 3.11: Các phƣơng pháp dạy học, kỹ thuật dạy học và phƣơng tiện dạy học 81 Bảng 3.12: Các phƣơng pháp, kỹ thuật và phƣơng tiện dạy học 115 Bảng 3.13: Đánh giá sự phù hợp của các PPDH và KTDH môn Autocad theo QĐSPTT 141 Bảng 3.14: Đánh giá sự phù hợp của các PTDH môn Autocad theo QĐSPTT 142 Bảng 3.15: Ý kiến đánh giá về các hoạt động dạy học của giáo viên 148 Bảng 3.16: Mức độ hứng thú học tập của học sinh khi học môn Autocad 149 Bảng 3.17: Mức độ tích cực học tập của học sinh khi học môn Autocad 150 Bảng 3.18: Xếp loại kết quả học tập và phân phối tần suất điểm học tập của học sinh 151 Bảng 3.19: Phân bố điểm xếp loại của học sinh 151 Bảng 3.20: Tỷ lệ xếp loại học tập của học sinh lớp đối chứng và lớp thực nghiệm 152 Bảng 3.21: Bảng tƣơng quan xếp loại điểm 155 xii
16. DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Thái độ của học sinh trƣớc giờ học môn Autocad 54 Biểu đồ 2.2: Các hình thức kiểm tra, đánh giá của GV trong dạy học môn Autocad 59 Biểu đồ 2.3: Hiện trạng PTDH tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ 62 Biểu đồ 3.4: Đánh giá sự phù hợp của qui trình tổ chức dạy học theo QĐSPTT 141 Biểu đồ 3.5: Đánh giá của GV về tính khả thi của qui trình tổ chức dạy học tƣơng tác 143 Biểu đồ 3.6: Đánh giá sự hứng thú học tập của học sinh trong giờ học môn Autocad 144 Biểu đồ 3.7: Đánh giá sự hứng thú của nội dung bài học đối với học sinh trong giờ học môn Autocad 144 Biểu đồ 3.8: Đánh giá mức độ tạo hứng thú của nội dung bài học đối với học sinh trong giờ học môn Autocad 145 xiii
17. DANH SÁCH CÁC HÌNH Hình 1.1: Cấu trúc nhân cách theo Eric Berne [12, 112] 12 Hình 1.2: Sơ đồ bộ máy học [12, 48] 14 Hình 1.3: Các tƣơng tác và các tƣơng hỗ của bộ ba tác nhân [12] 15 Hình 1.4: Sơ đồ mô tả yếu tố môi trƣờng và phƣơng pháp dạy - phƣơng pháp học [12] 17 Hình 1.5: Bộ ba tác nhân và bộ ba thao tác [16] 17 Hình 1.6: Các tƣơng tác và tƣơng hỗ của bộ ba tác nhân [16] 18 Hình 1.7: Qui trình tổ chức dạy học tƣơng tác môn Autocad 25 Hình 1.8: Sơ đồ cách thức thực hiện đàm thoại [20, 195] 26 Hình 1.9: Tiến trình đàm thoại [6, 148] 27 Hình 1.10: Tiến trình dạy học nhóm [5, 130] 28 Hình 1.11: Cấu trúc phƣơng pháp dạy thực hành ba bƣớc [21, 75] 30 Hình 1.12: Cấu trúc phƣơng pháp dạy thực hành bốn bƣớc [21, 74] 31 Hình 1.13: Cấu trúc phƣơng pháp dạy thực hành sáu bƣớc [21, 75] 32 Hình 1.14: Giản đồ ý [25] 35 Hình 1.15: Giản đồ ý đơn giản về các câu hỏi của một sự kiện [24] 35 Hình 2.16: Trƣờng cao đẳng Cần Thơ [24] 38 Hình 2.17: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của trƣờng Cao đẳng Cần Thơ 42 Hình 2.18: Sơ đồ hệ tọa độ sử dụng trong Autocad 70 xiv
18. PHẦN MỞ ĐẦU
19. MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Những năm gần đây, vấn đề đổi mới phƣơng pháp dạy học ở nƣớc ta đã đƣợc Đảng, Nhà nƣớc cũng nhƣ các cấp quản lý giáo dục rất quan tâm. Điều đó đƣợc thể hiện ở Nghị quyết trung ƣơng 2 - Khóa VIII: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh nhất là sinh viên đại học. Phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên” [18, 14]. Những tƣ tƣởng chỉ đạo trên của Đảng đã đƣợc thể chế hóa trong điều 28.2 luật Giáo dục 2005 qui định về đổi mới PPDH nhƣ sau: “Phương pháp giáo dục phổ thông là phải phát huy tính tích cực, tự giác chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với từng đặc điểm của lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú cho học sinh” [7, 17]. Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2001- 2010: “Chuyển từ việc truyền đạt tri thức thụ động, thầy giảng trò ghi sang hướng dẫn người học chủ động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức; dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách hệ thống và có tư duy phân tích, tổng hợp; phát triển được năng lực của mỗi cá nhân; tăng cường tính chủ động, tính tự chủ của học sinh, sinh viên trong quá trình học tập” và “Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy - học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất là sinh viên đại học” [8]. Trong những năm gần đây, việc áp dụng quan điểm sƣ phạm tƣơng tác vào dạy học ngày càng đƣợc nhiều giáo viên quan tâm nghiên cứu và vận dụng vào giảng dạy một số môn học cụ thể. Vận dụng quan điểm sƣ phạm tƣơng tác mang đến cho học sinh một môi trƣờng lí tƣởng để kiến tạo và tự chiếm lĩnh tri thức thông qua các hoạt động đƣợc thiết kế bởi giáo viên. Học sinh đƣợc tạo điều kiện phát triển tƣ duy sáng tạo và các kỹ năng sử dụng những công cụ hiện đại của khoa học công nghệ. Đáp ứng đƣợc định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực là: cảm giác thoải mái và sự tham gia. 1
20. Hiện nay, môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ có thời lƣợng thực hành chiếm 60% thời gian môn học, nhƣng việc áp dụng PPDH phổ biến hiện nay của GV vẫn là cách dạy theo kiểu truyền thụ một chiều nhƣ là thông báo các kiến thức định sẵn, trong sách vở hoặc giảng giải xen kẻ vấn đáp tái hiện, giải thích minh họa. Tổ chức dạy học theo hƣớng cho học sinh hoạt động, tự lực chiếm lĩnh tri thức mới, chƣa nhiều đa phần thực hiện khi thao giảng, dự giờ nên việc giảng dạy môn Autocad tại trƣờng chƣa kích thích đƣợc tính tích cực, chủ động, tự giác trong học tập ở HS. Xuất phát từ mong muốn nâng cao kết quả học tập môn Autocad cho học sinh ngành Điện công nghiệp hệ trung cấp, tạo hứng thú học tập, phát huy tính tích cực học tập của HS, và góp phần vào sự phát triển của nhà trƣờng, ngƣời nghiên cứu chọn đề tài: “Vận dụng quan điểm sư phạm tương tác trong dạy học môn Autocad tại trường Cao đẳng Cần Thơ”. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Tổ chức dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác môn Autocacd tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. 3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU Đề tài tập trung vào các nhiệm vụ nhƣ sau: - Hệ thống hóa cơ sở lí luận về sƣ phạm tƣơng tác. - Nghiên cứu thực trạng dạy học môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. - Tổ chức dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. 4. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU Sƣ phạm tƣơng tác 5. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU Quá trình dạy học môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ 6. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU Hiện nay, việc giảng dạy môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ chủ yếu là truyền thụ một chiều nên chƣa kích thích đƣợc tính chủ động, tích cực, tự giác trong học tập của học sinh. Vì vậy, Nếu sử dụng cách thức tổ chức dạy học theo QĐSPTT môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ nhƣ ngƣời nghiên cứu đã đề xuất thì sẽ phát huy đƣợc tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập, rèn luyện đƣợc kỹ năng vẽ thiết kế đối tƣợng kỹ thuật bằng phần mềm Autocad, qua đó góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học môn học này tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. 2
21. 7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Vận dụng quan điểm sƣ phạm tƣơng tác vào giảng dạy hai bài trong chƣơng trình môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ cụ thể nhƣ sau: Chƣơng I - Bài 3 “Giới thiệu các hệ tọa độ sử dụng trong Autocad (phần 2D)” Chƣơng II - Bài 2 “Giới thiệu các phƣơng thức truy bắt điểm” 8. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 8.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các vấn đề liên quan tới QĐDH, PPDH, KTDH, QĐSPTT đã đƣợc xuất bản trên các ấn phẩm trong và ngoài nƣớc để xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài nghiên cứu. 8.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn 8.2.1. Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi Sử dụng phiếu khảo sát bằng bảng hỏi (dành cho giáo viên và học sinh) để tìm hiểu thực trạng dạy học môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. Thu thập, thống kê và phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm khi tổ chức dạy học theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác môn Autocad tại trƣờng CĐCT. 8.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn để tìm hiểu thực trạng dạy học môn Autocad tại trƣờng CĐCT. Thu thập, thống kê và phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm khi tổ chức dạy học môn Autocad theo quan điểm sƣ phạm tƣơng tác tại trƣờng CĐCT. 8.2.3. Phương pháp quan sát Quan sát hoạt động dạy - học môn Autocad của giáo viên và học sinh tại trƣờng CĐCT khi dạy học theo quan điểm truyền thống và dạy học theo QĐSPTT. 8.2.4. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến chuyên gia về cách thức tổ chức dạy học môn Autocad tại trƣờng Cao đẳng Cần Thơ. 8.2.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm Tiến hành tổ chức dạy thực nghiệm đối với học sinh hệ trung cấp ngành Điện công nghiệp, tại trƣờng CĐCT, từ đó, so sánh hiệu quả của việc tổ chức dạy học theo QĐSPTT môn Autocad với cách dạy học truyền thống. 8.3. Phƣơng pháp thống kê toán học Tổng hợp và xử lí kết quả thu đƣợc từ việc khảo sát ý kiến chuyên gia, việc thực nghiệm sƣ phạm. 3
22. S K C 0 0 4 1 6 0