Luận văn Vận dụng phương pháp dạy học tích cực vào dạy môn định mức nguyên liệu giày tại trường Cao đẳng Công thương thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Vận dụng phương pháp dạy học tích cực vào dạy môn định mức nguyên liệu giày tại trường Cao đẳng Công thương thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ HUỲNH THỊ MỘNG TUYỀN VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO DẠY MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƯƠNG THÀNH PHỐ HỒS K C 0 0 3 9 CHÍ5 9 MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 S KC 0 0 4 2 1 2 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2014
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ HUỲNH THỊ MỘNG TUYỀN VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO DẠY MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƢƠNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 TP. Hồ Chí Minh, tháng 4 /2014
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ HUỲNH THỊ MỘNG TUYỀN VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO DẠY MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƢƠNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. LƢU ĐỨC TIẾN Tp. Hồ Chí Minh, tháng 4/2014
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC Họ & tên: HUỲNH THỊ MỘNG TUYỀN Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 21/02/1984 Nơi sinh: Long An Quê quán: Long An Dân tộc: Kinh Chức vụ, đơn vị công tác trƣớc khi học tập, nghiên cứu: Giảng viên trƣờng Cao Đẳng Công Thƣơng TP Hồ Chí Minh Địa chỉ liên lạc: 97/15, đƣờng 10, khu phố Bình Minh 2, phƣờng Dĩ An, thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. Điện thoại cơ quan: 0837313631 Điện thoại riêng: 0907743362 Fax: 0838978501 Email: huynhtuyen2102@gmail.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO 1. Cao đẳng Hệ đào tạo: Chính qui Thời gian đào tạo: từ 2002 đến 2005 Nơi học: Trƣờng Cao đẳng Công thƣơng TP Hồ Chí Minh Ngành học: Công nghệ Giày 2. Đại học Hệ đào tạo: Vừa học vừa làm Thời gian đào tạo: từ 2005 đến 2010 Nơi học: Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn TP Hồ Chí Minh Ngành học: Ngữ Văn Anh 3. Thạc sỹ Hệ đào tạo: Chính qui Thời gian đào tạo: từ 2011 đến 2013 Nơi học: Trƣờng Đại học Sƣ phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh Ngành học: Giáo dục học Tên luận văn: Vận dụng phƣơng pháp dạy học tích cực vào dạy môn định mức nguyên liệu giày tại trƣờng Cao đẳng Công thƣơng Thành Phố Hồ Chí Minh Ngày & nơi bảo vệ luận văn: Tháng 4/2014 tại Trƣờng Đại học Sƣ phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh Ngƣời hƣớng dẫn: TS.Lƣu Đức Tiến i
5. 4. Trình độ ngoại ngữ: Tiếng Anh – Đại học Tiếng Nhật – Trung cấp III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP CĐ & ĐH Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Từ 2005 Trƣờng Cao đẳng Công thƣơng Thành Giảng viên đến nay Phố Hồ Chí Minh Xác nhận của cơ quan Ngày 17 tháng 3 năm 2014 (ký tên, đóng dấu) Ngƣời khai ký tên Huỳnh Thị Mộng Tuyền ii
6. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TP Hồ Chí Minh ngày 17 tháng 3 năm 2014 Ký tên Huỳnh Thị Mộng Tuyền iii
7. LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Lƣu Đức Tiến – Phó trƣởng phòng Giáo dục chuyên nghiệp – Đại học thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hồ Chí Minh, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn và định hƣớng cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, phòng Đào tạo sau đại học, khoa sƣ phạm kỹ thuật và viện sƣ phạm kỹ thuật trƣờng Đại học Sƣ phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học. Tôi xin cảm ơn Ban Giám Hiệu, TS. Huỳnh Lê Quốc- trƣởng khoa Công nghệ giày và các giảng viên, sinh viên của trƣờng Cao đẳng Công thƣơng Thành Phố Hồ Chí Minh – nơi tôi tiến hành thực nghiệm sƣ phạm cũng là nơi tôi đang công tác đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô, những ngƣời đã tham gia giảng dạy lớp Cao học ngành Giáo dục học khóa 18B. Tôi cũng xin cảm ơn các bạn học viên Cao học ngành Giáo dục học, gia đình bạn bè đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. HUỲNH THỊ MỘNG TUYỀN iv
8. TÓM TẮT Trong thời gian công tác tại trƣờng Cao đẳng Công thƣơng Thành Phố Hồ Chí Minh kết hợp với quá trình đƣợc đào tạo cao học giáo dục học tại trƣờng Đại học Sƣ phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh ngƣời nghiên cứu nhận thấy rằng để đổi mới phƣơng pháp dạy học trong môi trƣờng sƣ phạm tƣơng tác nhƣ hiện nay thực chất là vận dụng các phƣơng pháp dạy học tích cực vào dạy học. Việc vận dụng các phƣơng pháp dạy học tích cực vào dạy học cần nghiên cứu và làm rõ nhiều yếu tố liên quan nhƣ: mục tiêu dạy học, nội dung dạy học, đối tƣợng dạy học, phƣơng tiện dạy học. Thông qua những buổi phỏng vấn hội cựu sinh viên chuyên ngành giày đƣợc tổ chức thƣờng niên tại khoa công nghệ giày, ngƣời nghiên cứu nhận thấy phƣơng pháp dạy học theo hƣớng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của ngƣời học, biến quá trình học tập thành quá trình tự học có hƣớng dẫn và quản lý của giáo viên là thực sự cần thiết. Tổng hợp những yếu tố nêu trên ngƣời nghiên cứu mạnh dạn nghiên cứu đề tài „„Vận dụng phƣơng pháp dạy học tích cực vào dạy môn định mức nguyên liệu giày tại trƣờng Cao đẳng Công thƣơng Thành Phố Hồ Chí Minh‟‟ Nội dung của đề tài đƣợc triển khai trong 3 chƣơng chính. Chƣơng 1: Tác giả trình bày một số vấn đề cơ bản về PPDHTC. Bên cạnh đó ngƣời nghiên cứu trình bày một cách tổng quan về phƣơng pháp dạy học tích cực (phƣơng pháp thảo luận có hƣớng dẫn) để làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo. Chƣơng2: Tác giả giới thiệu cụ thể nội dung, chƣơng trình môn Định mức nguyên liệu giày và phân tích thực trạng hoạt động dạy – học môn học này ở trƣờng Cao đẳng Công thƣơng Thành Phố Hồ Chí Minh. Chƣơng 3: Tác giả vận dụng PPDHTC (phƣơng pháp thảo luận có hƣớng dẫn) vào dạy các bài học 1 (định mức vật liệu da), bài học 2 (định mức vật liệu cuộn) trong chƣơng trình môn ĐMNLG. Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm và phân tích, đánh giá kết quả thực nghiệm để đánh giá mức độ khả thi của việc vận dụng phƣơng pháp thảo luận có hƣớng dẫn vào giảng dạy. Cuối cùng là kết luận và kiến nghị, ở phần này tác giả tóm tắt toàn bộ các công việc đã nghiên cứu, bên cạnh đó tác giả có một số kiến nghị cho việc vận dụng phƣơng pháp dạy học tích cực (phƣơng pháp thảo luận có hƣớng dẫn) vào dạy học môn ĐMNLG. v
9. ABSTRACT When I work at HCM city industry and trade college and When I study master of education major at University of Technical Education HoChiMinh City, I realize that to improve the teaching methods in reaction educate enviroment nowaday, In fact that, using the active teaching methods in teaching proccess. Using the active teaching methods in teaching proccess, we must reseach and clarify many following factors: the objective of teaching, the content of teaching, students, facilities. Due to the interviews the former students that is organized anually at shoes technology faculty, I regconized the teaching method that improved the learner‟s activating, creating, change the learning proccess into the self – study base on the teaching and guiding of the teacher is neccessary. Sum up all of above factors, I determined on reseaching the thesis“Apply the active teaching method to teach the shoes materials consumption in HCM city industry and trade college‟‟ The content of the topic is developed in three chapters: Chapter one: I present some of basic active teaching theories. In condition, I present overview the active teaching method (group teaching strategie) Chapter two: I introduce the subject the shoes materials consumption in HCM city industry and trade college. I survey the ways of teaching and the ways of learning in shoes technology faculty. Chapter three: Using the group teaching strategie to teach the shoes materials consumption in HCM city industry and trade college. I compare and evaluate the result of new strategie that I apply to teaching the shoes materials consumption in HCM city industry and trade college. Finally is conclusion and proposal. vi
10. MỤC LỤC Trang tựa TRANG Quyết định giao đề tài Lý lịch khoa học i Lời Cam Đoan iii Lời Cảm Ơn iv Tóm Tắt v Abstract vi Mục Lục vii Danh Sách Các Chữ Viết Tắt xi Danh Sách Các Hình xii Danh Sách Các Bảng xiii MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 6 1.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 6 1.1.1. Bối cảnh trên thế giới 6 1.1.2. Bối cảnh ở Việt Nam 8 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 11 1.2.1. Các khái niệm 11 1.2.1.1. Phƣơng pháp 11 1.2.1.2. Dạy học 11 1.2.1.3. Phƣơng pháp dạy học 11 1.2.1.4. Các đặc điểm của phƣơng pháp dạy học ở đại học 12 1.2.1.5. Hoạt động dạy, hoạt động học 12 1.2.1.6. Tính tích cực 13 1.2.1.7. Phƣơng pháp dạy học tích cực 13 1.3. CƠ SỞ LỰA CHỌN PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC 15 1.4. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC 17 1.4.1. Khái niệm 17 vii
11. 1.4.2. Đặc trƣng của HTTCDH 17 1.4.3. Phân loại HTTCDH 17 1.5. CÁC PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC (Active teaching methods) 19 1.5.1. Phƣơng pháp thảo luận 19 1.5.1.1. Khái niệm 19 1.5.1.2. Đặc điểm của phƣơng pháp thảo luận 19 1.5.1.3. Mục đích sƣ phạm của phƣơng pháp 19 1.5.1.4. Phân loại phƣơng pháp thảo luận 20 1.5.1.5. Ƣu điểm và hạn chế 20 1.5.2. Phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề 23 1.5.2.1. Khái niệm Phƣơng pháp dạy học GQVĐ 23 1.5.2.2. Đặc trƣng của dạy học giải quyết vấn đề 23 1.5.2.2. Thực hiện dạy học giải quyết vấn đề theo ba bƣớc 25 Kết luận Chƣơng 1 30 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG VẬN DỤNG PPDH NÓI CHUNG, PPDH TÍCH CỰC NÓI RIÊNG TRONG QUÁ TRÌNH DẠY MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƢƠNG TP.HCM 32 2.1. GIỚI THIỆU VỀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƢƠNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 32 2.1.1. Sơ lƣợc về quá trình hình thành và phát triển của trƣờng 32 2.1.2. Chức năng - nhiệm vụ của nhà trƣờng 33 2.1.3. Chƣơng trình đào tạo 34 2.2. GIỚI THIỆU MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY 35 2.2.1. Vị trí, vai trò, mục tiêu môn học 35 2.2.2. Chƣơng trình môn Định mức nguyên liệu giày cho chuyên ngành Công nghệ giày da 37 2.2.3. Đặc điểm nội dung môn Định mức nguyên liệu giày 38 2.2.4. Đặc điểm hoạt động học tập của sinh viên 39 viii
12. 2.3. THỰC TRẠNG VIỆC DẠY HỌC MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƢƠNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 40 2.3.1. Mục đích, phạm vi và đối tƣợng khảo sát 40 2.3.2. Thiết kế bộ công cụ và chọn mẫu khảo sát 41 2.3.3. Xử lý và đánh giá kết quả khảo sát: 41 2.3.3.1. Nhận xét việc học tập môn Định mức nguyên liệu giày tại trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh 41 2.3.3.2. Nhận xét việc dạy học môn ĐMVLG tại trƣờng Cao đẳng Công thƣơng 54 Kết luận Chƣơng 2 59 Chƣơng 3 VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO DẠY MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG THƢƠNG TP.HCM 62 3.1. THIẾT KẾ NỘI DUNG BÀI DẠY 62 3.2. THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC DẠY HỌC VẬN DỤNG PPDH TÍCH CỰC .64 3.3. THIẾT KẾ 2 BÀI GIẢNG MÔN ĐỊNH MỨC NGUYÊN LIỆU GIÀY THEO PPDH TÍCH CỰC. 66 3.4. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 79 3.4.1. Mục đích thực nghiệm: 79 3.4.2. Nhiệm vụ và cách tiến hành thực nghiệm 79 3.4.3. Đối tƣợng và thời gian thực nghiệm 80 3.4.4. Công cụ thực nghiệm 80 3.4.5. Kết quả thực nghiệm 80 3.4.5.1. Xử lý số liệu và đánh giá kết quả thực nghiệm 80 3.4.5.2. Phân tích, đánh giá tác động của việc vận dụng PPDHTC từ ý kiến của giảng viên dự giờ và ý kiến của ngƣời học 89 Kết luận chƣơng 3 95 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 96 ix
13. 1.1. Tóm tắt đề tài 96 1.2. Tự nhận xét, đánh giá 96 1.3. Hƣớng phát triển đề tài 97 1.4. Kiến nghị 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO 99 PHỤ LỤC 101 x
14. DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 CĐ Cao đẳng 2 CNSX Công nghệ sản xuất 3 ĐMNLG Định mức nguyên liệu giày 4 GV Giáo viên 5 HTTCDH Hình thức tổ chức dạy học 6 LĐC Lớp đối chứng 7 LTN Lớp thực nghiệm 8 PP Phƣơng pháp 9 PPDH Phƣơng pháp dạy học 10 PPDHGQVĐ Phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề 11 PPDHTC Phƣơng pháp dạy học tích cực 12 SV Sinh viên 13 TG Thời gian 14 TKDH Thiết kế dạy học xi
15. DANH SÁCH CÁC HÌNH HÌNH TRANG Hình 1.1: Tháp học tập (Learning Pyramid) thể hiện tỉ lệ phần trăm khả năng tiếp thu kiến thức tƣơng ứng với các hoạt động học tập của sinh viên 13 Hình 2.1: Mức độ hứng thú học môn ĐMNLG của sinh viên 42 Hình 2.2: Sự cần thiết của môn ĐMNLG trong chƣơng trình đào tạo ngành giày 42 Hình 2.3: Nguyên nhân gây khó khăn cho sinh viên khi học môn ĐMNLG 43 Hình 2.4: Nguồn cung cấp tài liệu, giáo trình, sách tham khảo môn ĐMNLG 44 Hình 2.5: Phƣơng tiện mà GV sử dụng trong giờ học môn ĐMNLG 46 Hình 2.6: Mức độ thƣờng xuyên sử dụng các PPDH trong giảng dạy môn ĐMNLG 48 Hình 2.7: Mức độ mong muốn vận dụng PPDH vào dạy môn ĐMNLG của SV 50 Hình 2.8: Mức độ mong muốn đổi mới PPDH môn ĐMNLG của SV 51 Hình 2.9: Hình thức tự học mà sinh viên sử dụng trong việc học môn ĐMNLG 53 Hình 2.10: Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của việc đổi mới PPDH 54 Hình 2.11: Thực tiễn đổi mới PPDH tại trƣờng Cao đẳng Công thƣơng 55 Hình 2.12: Những khó khăn khi GV thực hiện PPDH tích cực trong giảng dạy môn ĐMNLG 57 Hình 2.13: Nhận xét việc sử dụng PPDHTC của GV trong giảng dạy môn ĐMNLG . 59 Hình 3.1: Cấu trúc tổ chức giờ dạy học theo nhóm . Error! Bookmark not defined. Hình 3.2: Biểu đồ phân phối tần suất điểm kiểm tra lần 1 của LĐC và LTN 82 Hình 3.3: Biểu đồ phân phối tần suất điểm kiểm tra lần 2 của LĐC và LTN 83 Hình 3.4: Điểm đánh giá bài giảng của GV dạy thực nghiệm 91 Hình 3.5: Mức độ hứng thú của SV 93 Hình 3.6: Tác dụng của phần mềm định mức USM trong hoạt động học 93 xii
16. DANH SÁCH CÁC BẢNG BẢNG TRANG Bảng 1.1: Bảng phân loại của Bloom về khả năng của các phƣơng pháp dạy học trong việc thực hiện các mục tiêu 15 Bảng 2.1: Mức độ hứng thú học môn ĐMNLG của sinh viên 41 Bảng 2.2: Sự cần thiết của môn ĐMNLG trong chƣơng trình đào tạo ngành giày 42 Bảng 2.3: Nguyên nhân gây khó khăn cho sinh viên khi học môn ĐMNLG 43 Bảng 2.4: Nguồn cung cấp tài liệu, giáo trình, sách tham khảo môn ĐMNLG 44 Bảng 2.5: Phƣơng tiện mà GV sử dụng trong giờ học môn ĐMNLG 45 Bảng 2.6: PPDH mà GV sử dụng trong giảng dạy môn ĐMNLG 47 Bảng 2.7: Mức độ mong muốn vận dụng PPDH vào dạy môn ĐMNLG của SV 49 Bảng 2.8: Hình thức mà GV tạo điều kiện cho SV tham gia tích cực vào các HĐHT 51 Bảng 2.9: Các hình thức tự học mà SV sử dụng trong việc học môn ĐMNLG 52 Bảng 2.10: Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của việc đổi mới PPDH 54 Bảng 2.11: Trƣờng CĐ Công thƣơng đã thực hiện đƣợc những việc gì trong đổi mới PPDH 55 Bảng 2.12: Những khó khăn khi GV thực hiện PPDH tích cực trong giảng dạy môn ĐMNLG 56 Bảng 2.13: Phƣơng pháp dạy học mà GV sử dụng trong giảng dạy môn ĐMNLG 58 Bảng 3.1: Mục tiêu của các nội dung bài dạy 62 Bảng 3.2: Kết quả bài kiểm tra lần 1 82 Bảng 3.3: Kết quả bài kiểm tra lần 2 83 Bảng 3.4: Giá trị trung bình Mean và độ lệch chuẩn SD của điểm kiểm tra qua hai lần thực nghiệm 84 Bảng 3.5: Hệ số Z của các lớp thực nghiệm và lớp đối chứng 86 Bảng 3.6: Bảng tƣơng quan f0 87 Bảng 3.7: Bảng tƣơng quan fe 88 Bảng 3.8: Bảng tính 88 xiii
17. Bảng 3.9: Điểm đánh giá bài giảng của GV dạy thực nghiệm 90 Bảng 3.10: Đánh giá mức độ hiểu bài khi sử dụng PPDH tích cực 92 Bảng 3.11: Nhận xét của SV khi học xong môn ĐMNLG theo PPDH Tích cực (PP thảo luận có hƣớng dẫn) 92 xiv
18. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Khi xã hội ngày càng phát triển, yêu cầu đối với mỗi cá nhân ngày càng cao.Vai trò của giáo dục & đào tạo nói chung và đào tạo cao đẳng, đại học nói riêng có một ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực có trình độ cho đất nƣớc, nhất là trong giai đoạn hiện nay khi Việt Nam đã gia nhập WTO và phấn đấu trở thành đất nƣớc công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Để giúp cho sinh viên có thể nắm bắt toàn diện những kiến thức chuyên môn ở bậc cao đẳng, đại học đòi hỏi giảng viên phải có nhiều nỗ lực trong hoạt động dạy học, đặc biệt phải giành thời gian nghiên cứu, đổi mới và vận dụng phƣơng pháp dạy học tích cực vào hoạt động dạy học của mình. Vấn đề vận dụng phƣơng pháp dạy học tích cực vào hoạt động dạy học đóng vai trò quan trọng trong việc giúp sinh viên lĩnh hội kiến thức môn học cũng nhƣ phát huy năng lực tích cực của bản thân trên cơ sở chính là sự hƣớng dẫn của giảng viên. Trong giải pháp chiến lƣợc cho giáo dục Việt Nam giai đoạn 2009-2020 có nêu 11 giải pháp cho sự pháp triển giáo dục Việt Nam giai đoạn 2009-2020 trong đó giải pháp thứ 5 đề cập đến vấn đề Đổi mới phƣơng pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, kiểm định và đánh giá cơ sở giáo dục [25]. Nhƣ vậy Đổi mới phƣơng pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập tiếp tục giữ vị trí cao trong chiến lƣợc phát triển giáo dục, điều đó chứng tỏ rằng việc đổi mới phƣơng pháp giảng dạy là một trong những yêu cầu bức thiết hiện nay. Thực hiện cuộc vận động toàn ngành đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của ngƣời học, biến quá trình học tập thành quá trình tự học có hƣớng dẫn và quản lý của giáo viên. Hiện nay việc đổi mới phƣớng pháp dạy học đã và đang đƣợc nhiều cơ sở, trƣờng học áp dụng. Trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh cũng tổ chức nhiều buổi hội thảo về đổi mới phƣơng pháp dạy học trong nhà trƣờng nói chung và trong các môn học chuyên ngành nói riêng. Trƣờng tổ chức kế hoạch dự giờ đối với từng GV đó là một trong những động lực giúp GV tích cực hơn trong hoạt động giảng 1
19. dạy, cụ thể là GV sẽ tích cực vận dụng PPDHTC vào dạy học để đạt đƣợc những tiêu chí chất lƣợng của nhà trƣờng đƣa ra. Một trong những chuyên ngành mới còn gặp một số khó khăn là ngành Công nghệ SX Giày da. Hiện nay ngành Công nghiệp Da – Giày là một trong những ngành xuất khẩu có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân về nhiều mặt nhƣ: thu hút nhiều lao động trong xã hội và có điều kiện thuận lợi trong hợp tác quốc tế, đồng thời có lợi thế cạnh tranh trong xuất khẩu và tiềm năng xuất khẩu lớn thu nhiều ngoại tệ về cho đất nƣớc. Theo số liệu điều tra số lao động trong ngành giày đƣợc đào tạo theo trƣờng, lớp, chỉ chiếm khoảng 20%, còn lại đƣợc đào tạo dƣới hình thức kèm cặp là chủ yếu. Hiện nay ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh, có 3 trƣờng đào tạo chuyên ngành Công nghệ Giày bậc cao đẳng là: trƣờng Đại học Công nghiệp Thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh, trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh, trƣờng Cao đẳng Công nghệ và Quản trị Sonadezi Đồng Nai. Sinh viên ngành giày khi tốt nghiệp ra trƣờng làm việc ở lĩnh vực định mức vật liệu còn rất ít, đôi khi năng lực không đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp về lĩnh vực này. Vậy câu hỏi đặt ra là làm sao để sinh viên ngành công nghệ giày sau khi tốt nghiệp trƣờng cao đẳng có thể tính định mức vật liệu, định mức lao động và tính giá thành sản phẩm giày cho các công ty đang gia công sản phẩm giày –da ở thị trƣờng Việt Nam. Nắm bắt đƣợc nhu cầu thực tiễn của các xí nghiệp giày, khoa Công nghệ Giày trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến mối liên kết giữa kiến thức chuyên ngành và kiến thức cơ sở ngành. Tuy nhiên việc dạy và học môn học Định mức kỹ thuật giày tại trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh còn nhiều hạn chế, chƣa bắt kịp nhu cầu thực tiễn đề ra vì nhiều lí do: sách tham khảo hạn chế, phƣơng pháp dạy học còn theo phƣơng pháp truyền thống – truyền thụ một chiều giáo viên → sinh viên. Tỷ lệ sinh viên ra trƣờng có khả năng tính định mức kỹ thuật giày cho các xí nghiệp còn rất thấp. Do đặc thù của môn học chuyên ngành, nhu cầu nâng cao chất lƣợng dạy và học của toàn trƣờng, ngƣời nghiên cứu thấy rằng, cần phải nghiên cứu thực trạng chung và đề xuất vận dụng phƣơng pháp giảng dạy tích cực vào dạy học. Vận dụng 2
20. PPDHTC vào dạy học không những nâng cao chất lƣợng dạy và học chuyên ngành giày da cho phù hợp với mục tiêu đào tạo, nhu cầu xã hội mà còn nhằm tích cực hóa hoạt động học tập của sinh viên, giúp sinh viên tham gia tích cực vào bài giảng. Đồng thời rèn luyện năng lực tự học trong mỗi sinh viên; tiến tới việc giúp SV biết cách tự học ở mọi lúc, mọi nơi; nâng cao tính chủ động sáng tạo ở ngƣời học theo tinh thần của học chế tín chỉ. Chính vì những lí do trên, tác giả đã chọn: “Vận dụng phƣơng pháp dạy học tích cực vào dạy môn định mức nguyên liệu giày tại trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng TP.HCM” làm đề tài luận văn Thạc sỹ. 2. Mục đích nghiên cứu Vận dụng “phƣơng pháp dạy học tích cực” trong dạy học môn Định mức nguyên liệu giày nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo trong học tập và nâng cao chất lƣợng dạy và học của sinh viên trƣờng CĐ Công thƣơng TP.HCM. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu Khách thể nghiên cứu: Qúa trình dạy học môn Định mức nguyên liệu giày ở trƣờng CĐ Công Thƣơng Đối tƣợng nghiên cứu: “Phƣơng pháp dạy học tích cực” trong dạy học môn Định mức nguyên liệu giày cho sinh viên trƣờng CĐ Công Thƣơng. 4. Giả thuyết nghiên cứu Nếu vận dụng “phƣơng pháp dạy học tích cực”trong dạy học bộ môn Định mức nguyên liệu giày sẽ phát huy đƣợc tính tích cực, tính tự lực nhận thức, tính tự giác của sinh viên trong học tập, hình thành ở họ năng lực độc lập giải quyết vấn đề góp phần nâng cao đƣợc chất lƣợng và hiệu quả của quá trình dạy học. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu mục tiêu môn học, nội dung môn học, phƣơng tiện dạy học, đặc điểm của ngƣời học cụ thể là SV Cao đẳng công nghệ sản xuất giày năm 3 tại trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu thực trạng dạy và học môn ĐMNLG ở trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh. 3
21. Vận dụng phƣơng pháp dạy học tích cực (PP thảo luận có hƣớng dẫn) vào dạy môn ĐMNLG. 6. Giới hạn nội dung nghiên cứu Vì thời gian có hạn nên ngƣời nghiên cứu chỉ tập trung làm nổi bật cơ sở lý luận về phƣơng pháp dạy học tích cực, vận dụng “phƣơng pháp dạy học tích cực” vào hoạt động dạy học môn Định mức nguyên liệu giày ở trƣờng CĐ Công Thƣơng TP.HCM (phƣơng pháp động não (tấn công trí não, công não), phƣơng pháp thảo luận nhóm, phƣơng pháp giải quyết vấn đề). Do đặc thù của môn học nên ngƣời nghiên cứu chọn 2 chủ đề chính của môn học là định mức nguyên liệu da, định mức nguyên liệu cuộn làm nội dung thực nghiệm. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này, ngƣời nghiên cứu đã sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu sau: a. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết: - Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết - Phƣơng pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết Trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết về phƣơng pháp dạy học tích cực giúp tác giả nhìn tổng quan vấn đề cần nghiên cứu, cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu và giải quyết đƣợc nội dung nghiên cứu. Thông qua cách tham khảo, phân tích các tài liệu nhƣ: tài liệu chuyên môn (chƣơng trình và giáo trình môn ĐMNLG, các tài liệu bồi dƣỡng giảng dạy, ), tài liệu sƣ phạm (lý luận dạy học, phƣơng tiện dạy học, phƣơng pháp dạy học, công nghệ dạy học, trắc nghiệm và đo lƣờng thành quả học tập ), tạp chí giáo dục, kỷ yếu hội thảo và các đề tài thạc sĩ có liên quan, ), từ đó định hƣớng cơ sở lí luận cho đề tài. b. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phƣơng pháp quan sát, điều tra: thực trạng dạy học môn ĐMNLG ở trƣờng Cao đẳng Công Thƣơng thành phố Hồ Chí Minh nhằm đánh giá chất lƣợng của hoạt động dạy-học của GV & SV khoa Công nghệ sản xuất giày da. - Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm: thực nghiệm vận dụng PPDHTC (PP 4
22. S K C 0 0 4 1 6 0