Luận văn Vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÂU THỊ HỒNG NHỰ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC CHO MÔN THIẾT KẾ TRANG PHỤC 2 TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 S KC 0 0 4 1 0 4 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2013
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÂU THỊ HỒNG NHỰ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC CHO MÔN THIẾT KẾ TRANG PHỤC 2 TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 Hướng dẫn khoa học: TS. Võ Thị Ngọc Lan Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2013
3. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC Họ và tên: Châu Thị Hồng Nhự Giới tính: Nữ Sinh ngày 20 tháng 10 năm 1986 Nơi sinh: Phú Yên Quê quán: Phú Yên Dân tộc: Kinh Chức vụ: GV Đơn vị công tác: Trường Đại học Sư phạm Phú Yên Địa chỉ nhà riêng: Phường 9, Thành Phố Tuy Hòa, Phú Yên. Điện thoại: 0167.884.9997. Email: chaunhu8687@yahoo.com.vn II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO 1. Đại học: Hệ đào tạo: Chính Quy Thời gian đào tạo: 2006-2010 Nơi học: Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh Ngành học: Công Nghệ May Xếp loại: Khá 2. Thạc sĩ: Hệ đào tạo: Chính quy tập trung Thời gian đào tạo: 2011 – 2013 Nơi học: Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP Hồ Chí Minh Ngành học: Giáo dục học Tên luận văn: Vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh. Ngày và nơi bảo vệ luận văn: Ngày 02 tháng 11 năm 2013 tại trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM. Người hướng dẫn: TS. VÕ THỊ NGỌC LAN 3. Trình độ ngoại ngữ: B1 Anh văn Trang i
4. III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 10/2011 10/2012 Trường Cao đẳng Giáo Viên Kỹ thuật Lý Tự Trọng TP.HCM 10/2012 9/2013 Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Học viên cao học TP.HCM 9/2013 Nay Trường Đại học Sư phạm Phú Yên Giáo viên XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN CỬ ĐI HỌC Ngày 20 tháng 09 năm 2013 (Ký tên, đóng dấu) Người khai ký tên Châu Thị Hồng Nhự Trang ii
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là từ thực tế nghiên cứu và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 09 năm 2013 Tác giả luận văn CHÂU THỊ HỒNG NHỰ Trang iii
6. LỜI CẢM ƠN Trước tiên, người nghiên cứu xin chân thành cảm ơn TS. Võ Thị Ngọc Lan đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn trong suốt quá trình thực hiện và hoàn chỉnh đề tài. Cảm ơn tất cả quý Thầy/ Cô trong Viện Sư phạm Kỹ thuật, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM đã định hướng cho tôi qua các chuyên đề góp phần hoàn chỉnh đề tài nghiên cứu. Cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Phòng Đào tạo sau đại học đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học. Cảm ơn ThS. Vũ Thị Minh Hạnh, Trưởng khoa Công nghệ may và Thiết kế thời trang trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TPHCM cùng tất cả quý thầy cô trong khoa đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm sư phạm cũng như góp phần hoàn thành luận văn. Cảm ơn tất cả các bạn cao học Khóa 11B các ngành Giáo dục và ngành Lý luận cùng các bạn bè và đồng nghiệp đã hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. TPHCM, ngày 20 tháng 09 năm 2013 Người thực hiện đề tài CHÂU THỊ HỒNG NHỰ Trang iv
7. TÓM TẮT Ngày nay, hòa vào xu thế đổi mới giáo dục để hội nhập, giáo dục nước ta cần phải đổi mới một cách mạnh mẽ và toàn diện. Ngoài đổi mới về mục tiêu, chương trình thì đổi mới về phương pháp dạy học là yếu tố rất quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM là nơi đào tạo ra đội ngũ GV và kỹ sư tương lai, đây là đội ngũ có sức ảnh hưởng lớn đến xã hội đến các thế hệ HS nối tiếp thì việc đổi mới phương pháp dạy học cần được quan tâm và ưu tiên thực hiện. Chính vì vậy, người nghiên cứu tiến hành đề tài: Vận dụng Phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM là cần thiết, có ý nghĩa và mang tính thực tiễn cho Trường. Luận văn gồm 3 phần, trong đó: Phần mở đầu: Nêu rõ lý do, mục tiêu, nhiệm vụ, đối tượng nghiên cứu, giới hạn nội dung và ý nghĩa đóng góp của đề tài. Phần nội dung: Trình bày trong 3 chương, tập trung vào những vấn đề sau: Tìm hiểu cơ sở lý luận về việc áp dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học; Phân tích thực trạng của việc dạy học môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM ; Áp dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM qua quá trình thực nghiệm và sau đó đánh giá kết quả đạt được. Phần kết luận và khuyến nghị: Trình bày những kết quả đạt được của quá trình nghiên cứu như: Hệ thống được cơ sở lý luận về phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá người học; đánh giá được thực trạng dạy học môn Thiết kế trang phục 2; Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hoá người học theo trình tự hợp lý. Trang v
8. ABSTRACT Recently, education is becoming increasingly international and the global trend of education has been noticed by many countries and researchers. To keep up with the globalized world of education, our nation’s education system must be modified to be more suitable to the global trend of education in term of operation and rules as well as the outcome requirements. The innovations must be done not only in the objectives but also the programs. Additionally, the modification in teaching methodologies could bring more efficient to teaching quality. At the University of Technical Education Ho Chi Minh City, students are educated to become technical trainers or engineers who will play an important role in the society. Consequently, the innovation in teaching methodologies is vital and need to be prioritized as the most important thing to be done. For the development of the university as well as the faculty, it is essential to conduct a research about new teaching strategies. In this thesis, “Applications of student-centred approach methodologies in the Costume Design II course at the University of Technical Education Ho Chi Minh City”, a set of modern teaching methodologies which focus on changing from teacher-centred approach to a student-centred approach are presented. The advantages and disadvantages are summarized for each method and the examples are also given. The content of this thesis is divided into three parts as following: Part 1: Introduction. In this part, the motivations, objectives, assumptions and contributions of thesis are presented. Part 2: Content. This is the main part of thesis which is divided into three chapters: Background, Literature Review and Applications of Student-Centred Approach Methodologies. Part 3: Conclusions and Recommendations. The results of thesis includes the summary of modern teaching methodologies (which are student-centred approach), evaluation of current teaching activities which are applied in Custom Design II course, proposed systematic process to apply modern teaching methodologies, are presented. The recommendations are also proposed in this part. Trang vi
9. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3 4. Giả thuyết nghiên cứu 3 5. Giới hạn nghiên cứu 3 6. Phương pháp nghiên cứu 4 7. Ý nghĩa đóng góp của đề tài 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC 6 1.1. SƠ LƯỢC LỊCH SỬ VỀ DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC 6 1.1.1. Dạy học theo hướng tích cực hóa người học trên thế giới 6 1.1.2. Dạy học theo hướng tích cực hóa người học ở Việt Nam 9 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 11 1.2.1. Phương pháp 11 1.2.2. Phương pháp dạy học (PPDH) 11 1.2.3. Phương pháp dạy học tích cực (PPDHTC) 12 1.2.4. Tính tích cực học tập (TTC) 12 1.2.5. Tích cực hóa (TCH) người học 12 1.2.6. Phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học 12 1.3. TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TRONG DẠY HỌC HIỆN NAY 14 1.3.1. Quan điểm chung về tích cực hóa người học 14 1.3.2. Những dấu hiệu của tính tích cực cá nhân trong học tập 15 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến tính tích cực trong học tập 15 1.3.4. Các biện pháp tích cực hóa học tập 16 1.4. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC 20 1.4.1. Đặc trưng của Phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học 20 1.4.2. Điều kiện áp dụng phương pháp dạy học tích cực 27 1.4.3. Đánh giá PPDH theo hướng TCH người học 30 1.5. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HOÁ NGƯỜI HỌC 32 Trang vii
10. 1.5.1. Dạy học bằng phương pháp thảo luận theo nhóm nhỏ 32 1.5.2. Dạy học bằng phương pháp vấn đáp (hay đàm thoại) 34 1.5.3. Dạy học bằng phương pháp giải quyết vấn đề 36 1.5.4. Phương pháp hướng dẫn HS thực hành 38 1.5.5. Các phương pháp dạy thực hành 40 1.6. MỘT SỐ KỸ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC 43 1.6.1. Động não 43 1.6.2. Động não viết 45 1.6.3. Kỹ thuật XYZ 46 1.6.4. Lược đồ tư duy 46 1.7. CƠ SỞ TRIỂN KHAI DẠY HỌC TÍCH CỰC 47 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN THIẾT KẾ TRANG PHỤC 2 TẠI TRƯỜNG 51 ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM 51 2.1. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM 51 2.2. PHÂN TÍCH CHƯƠNG TRÌNH MÔN THIẾT KẾ TRANG PHỤC 2 TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TPHCM. 59 2.2.1. Vai trò của môn học 59 2.2.2. Nội dung và thời gian phân phối chương trình 59 2.2.3. Phương pháp dạy học 60 2.2.4. Tổ chức thực hiện môn học 61 2.2.5. Thiết bị phương tiện dạy học 62 2.2.6. Kiểm tra đánh giá 63 2.3. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN THIẾT KẾ TRANG PHỤC 2 TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TPHCM 64 2.3.1. Mục tiêu, đối tượng, phạm vi, cách thức và thời gian khảo sát 64 2.3.2. Thiết kế bộ công cụ và chọn mẫu khảo sát 65 2.3.3. Tiến hành điều tra và xử lý kết quả 66 2.4 NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN TÌNH TRẠNG CHƯA HỨNG THÚ, TÍCH CỰC VÀ SÁNG TẠO CỦA SINH VIÊN TRONG GIẢNG DẠY MÔN THIẾT KẾ TRANG PHỤC 2 81 CHƯƠNG 3: VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC CHO MÔN THIẾT KẾ TRANG PHỤC 2 TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM 84 Trang viii
11. 3.1 TỔ CHỨC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HOÁ NGƯỜI HỌC 84 3.1.1 Lựa chọn phương pháp dạy học và phương pháp đánh giá theo hướng tích cực hóa người học 84 3.1.2 Xây dựng bài dạy và bài kiểm tra đánh giá theo hướng tích cực hóa người học cho môn Thiết kế trang phục 2 92 3.1.3 Tiến hành giảng dạy 114 3.2 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 115 3.2.1 Mục đích, nội dung, đối tượng dạy thực nghiệm 115 3.2.2 Tiến hành thực nghiệm sư phạm 117 3.2.3 Xử lý kết quả sau thực nghiệm 118 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 140 1. KẾT LUẬN 140 2. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI 141 3. KHUYẾN NGHỊ 142 TÀI LIỆU THAM KHẢO 144 Trang ix
12. DANH MỤC CÁC BẢNG STT NỘI DUNG TRANG 1 Bảng 1.1: So sánh giữa hai mô hình của dạy và học 25 Bảng 2.1: Kết quả đánh giá về năng lực của GV đang giảng dạy tại 2 khoa Công nghệ may và Thời trang tại Trường Đại học Sư phạm 66 Kỹ thuật TP.HCM Bảng 2.2: Nhận định của GV về nguyên nhân ảnh hưởng đến kết 3 67 quả học tập môn Thiết kế trang phục 2 Bảng 2.3: Mức độ sử dụng các phương pháp dạy học mà GV đã 4 67 hay đang sử dụng trong giảng dạy môn Thiết kế trang phục 2 5 Bảng 2.4: Mức độ nhận định của GV về việc sử dụng PPDH 68 Bảng 2.5: Về hình thức tổ chức lớp học của các GV tham gia 6 giảng dạy tại khoa Công nghệ may và Thời trang Trường Đại học 71 Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM hiện nay Bảng 2.6: Ý kiến của GV góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng 7 giáo dục và đào tạo tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật 72 TP.HCM. 8 Bảng 2.7: Nguồn tài liệu học tập môn Thiết kế trang phục 2 74 9 Bảng 2.8: Không khí trong lớp vào các buổi học 74 10 Bảng 2.9: Mức độ sử dụng PPDH đối với môn TKTP2 của GV 75 11 Bảng 2.10: Thời gian học môn Thiết kế trang phục 2 76 12 Bảng 2.11: Mức độ sinh viên thích PPDH cho môn TKTP2 76 Bảng 2.12: Biểu thị kết quả khảo sát về hình thức kiểm tra đánh 13 78 giá cho môn Thiết kế trang phục 2. Bảng 2.13: Biểu thị kết quả mong muốn của sinh viên về cách 14 78 đánh giá cho môn TKTP2 21 Bảng 3.3: Bảng tỷ lệ % nhận xét của GV sau khi dự giờ lớp ĐC và 119 Trang x
13. STT NỘI DUNG TRANG TN Bảng 3.4: Biểu thị kết quả khảo sát về mức độ hứng thú học tập 22 123 của sinh viên khi học môn thiết kế trang phục 2 Bảng 3.5: Biểu thị kết quả khảo sát về thời gian cần thiết để học 23 124 thuộc bài đối với môn thiết kế trang phục 2 Bảng 3.6: Biểu thị kết quả khảo sát về tính tích cực của sinh viên 24 125 khi học tập Bảng 3.7: Biểu thị kết quả khảo sát về tính dễ hiểu bài môn thiết 25 126 kế trang phục 2 qua việc học với các PPDH đã được áp dụng Bảng 3.8: Biểu thị kết quả khảo sát ý kiến sinh viên về mức độ 26 tiếp thu kiến thức môn thiết kế trang phục 2 khi được học với các 127 phương pháp dạy học đã được áp dụng Bảng 3.9: Biểu thị kết quả khảo sát ý kiến HV về tính hiệu quả của 27 128 việc sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học cho môn TKTP2 Bảng 3.10: Biểu thị kết quả khảo sát ý kiến sinh viên về tính thích 28 hợp của việc áp dụng các hình thức kiểm tra đánh giá cho môn 129 TKTP2 Bảng 3.11: Thống kê điểm trung bình bài kiểm tra số 1 của lớp 29 131 ĐC và lớp TN 30 Bảng 3.12: Phân phối tần số của lớp TN và ĐC bài kiểm tra số 1 132 Bảng 3.13: Xếp loại kết quả bài kiểm tra số 1 của HS lớp TN và 31 133 ĐC Bảng 3.14: Thống kê điểm trung bình bài kiểm tra số 2 của lớp 32 134 ĐC và lớp TN 33 Bảng 3.15: Phân phối tần số của lớp TN và ĐC bài kiểm tra số 2 135 Bảng 3.16: Xếp loại kết quả bài kiểm tra số 2 của HS lớp TN và 34 136 ĐC Trang xi
14. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ STT NỘI DUNG TRANG Biểu đồ 2.1: Các cách GV thực hiện để trao đổi, học hỏi kinh 1 69 nghiệm về PPDH Biểu đồ 2.2: Biểu thị mức độ sử dụng các hình thức kiểm tra đánh 2 70 giá của GV Biểu đồ 2.3: Mức độ hứng thú của sinh viên khi học môn Thiết kế 3 73 trang phục 2. 4 Biểu đồ 2.4: Nội dung môn Thiết kế trang phục 2 73 Biểu đồ 2.5: Biểu thị hình thức tổ chức lớp học cho môn TKTP2 5 77 được GV sử dụng. Biểu đồ 2.6: Biểu thị tỉ lệ ý kiến của sinh viên về những yếu tố cần 6 thay đổi để nâng cao chất lượng dạy học cho môn Thiết kế trang 79 phục 2 Biểu đồ 3.1: Biểu thị mức độ hứng thú học tập của sinh viên giữa 16 123 lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. Biểu đồ 3.2: Biểu thị ý kiến của HV về thời gian cần thiết để học 17 124 thuộc bài giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. Biểu đồ 3.3: Biểu thị mức độ tích cực của HV khi tham gia học tập 18 125 giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng Biểu đồ 3.4: Biểu thị tính hiệu quả của việc sử dụng phương tiện, 19 128 thiết bị dạy học giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng 20 Biểu đồ 3.5: Phân phối tần số bài kiểm tra số 1 của lớp TN và ĐC 132 21 Biểu đồ 3.6: Phân phối tần số bài kiểm tra số 2 của lớp TN và ĐC 135 Trang xii
15. DANH MỤC PHỤ LỤC Nội dung Trang PHỤ LỤC 1: CÁC MÔN HỌC LIÊN QUAN ĐẾN MÔN TKTP2 147 PHỤ LỤC 2: NỘI DUNG 2 BÀI THỰC NGHIỆM 148 PHỤ LỤC 3: PHIẾU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG DÀNH CHO GV LẦN 1 155 PHỤ LỤC 4: PHIẾU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG DÀNH CHO SV LẦN 1 159 PHỤ LỤC 5: PHIẾU DỰ GIỜ, QUAN SÁT LỚP HỌC 162 PHỤ LỤC 6: PHIẾU XIN Ý KIẾN GV DỰ GIỜ 163 PHỤ LỤC 7: PHIẾU KHẢO SÁT DÀNH CHO SV LẦN 2 165 PHỤ LỤC 8: DANH SÁCH NHÓM THỰC NGHIỆM 167 PHỤ LỤC 9: DANH SÁCH NHÓM ĐỐI CHỨNG 169 PHỤ LỤC 10: ĐIỂM KIỂM TRA NHÓM THỰC NGHIỆM 171 PHỤ LỤC 11: ĐIỂM KIỂM TRA NHÓM ĐỐI CHỨNG 173 PHỤ LỤC 12: GIÁO ÁN VÀ BÀI KIỂM TRA SỐ 2 175 Trang xiii
16. CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN STT Từ viết tắt Nội dung 1 ĐH Đại học 2 SPKT Sư phạm kỹ thuật 3 TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh 4 TCH Tích cực hóa 5 PPDH Phương pháp dạy học 6 GV GV 7 HS HS 8 HV Học viên 9 TTC Tính tích cực 10 PP Phương pháp 11 DH Dạy học 12 LLDH Lý luận dạy học 13 QTDH Quy trình dạy học 14 CNKT Công nhân kỹ thuật 15 NCKH Nghiên cứu khoa học 16 SV Sinh viên 17 TKTP2 Thiết kế trang phục 2 18 TA Tay áo 19 TT Thân trước 20 TS Thân sau 21 ĐC Đối chứng 22 TN Thực nghiệm 23 CĐR Chuẩn đầu ra Trang xiv
17. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, trước sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật công nghệ nhiều phát minh, sáng chế liên tục ra đời nền kinh tế công nghiệp dần nhường chỗ cho nền kinh tế tri thức. Khi nền kinh tế tri thức là động lực chính cho toàn cộng đồng thì giáo dục lại càng quan trọng hơn bao giờ hết trong việc định hình cho tương lai của mỗi quốc gia. Đồng thời, thông qua giáo dục mỗi cá nhân có thể nhận biết tiềm năng của mình để góp phần mang lại lợi ích cho cộng đồng và cho đất nước. Vì thế, ngành giáo dục cần phải đẩy mạnh đổi mới liên tục cho phù hợp với thực tiễn, điều này giúp cho lực lượng sản xuất không phải tụt hậu về kiến thức khoa học kỹ thuật, kỹ năng nghề nghiệp, phát huy khả năng hợp tác, tư duy sáng tạo, mà cần phải phù hợp với bốn trụ cột giáo dục của UNESCO (1995) đã đề ra: Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống với nhau và học để làm người. Trong Nghị quyết hội nghị lần II Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII về định hướng chiến lược phát triển giáo dục đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại hóa trong những năm tới đã nêu: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện với định hướng tự học, tự nghiên cứu của HS, nhất là sinh viên đại học. Phát huy mạnh mẽ phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và mở rộng khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên” [11]. Chính vì lẽ đó mà việc đổi mới phương pháp dạy học ngày càng cấp bách và cần thiết hơn. Trong “Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010” (được phê duyệt bởi Thủ tướng chính phủ, theo Quyết định số 201/2001/QĐ-TTg), ngành giáo dục cũng được yêu cầu: “Đổi mới và hiện đại hoá phương pháp giáo dục. Chuyển từ việc truyền đạt tri thức thụ động, thầy giảng, trò ghi sang hướng dẫn người học chủ động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức; dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách hệ thống và có tư duy phân tích, tổng hợp; phát triển 1
18. được năng lực cá nhân; tăng cường tính chủ động, tính tự chủ của HS, sinh viên trong quá trình học tập, hoạt động tự quản trong nhà trường và tham gia các hoạt động xã hội”. Trong chiến lượt này giáo viên không phải là người truyền đạt tri thức cho sinh viên mà chính cá nhân sinh viên phải tích cực trong học tập để tự chiếm lĩnh được tri thức, giáo viên chỉ là người hướng dẫn, định hướng cho sinh viên. Từ những mục tiêu to lớn đó để thực hiện tốt thì trong mỗi GV, nhà trường, các sở, ban ngành trong ngành giáo dục cần phải ra sức phấn đấu, nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi nhiều hơn nữa về việc ứng dụng các mô hình dạy học, phương pháp dạy học, phát triển nguồn học liệu trong quá trình giảng dạy nhằm phát huy tiềm lực sẵn có trong mỗi GV, HS để đáp ứng đúng nhu cầu nhân lực mà xã hội yêu cầu. Hơn nữa, là một GV giảng dạy môn Thiết kế trang phục 2 đồng thời cũng là một sinh viên khoa Công nghệ may và Thời trang, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. Do đặc thù của môn học chuyên ngành, nhu cầu nâng cao chất lượng dạy và học của toàn trường, người nghiên cứu thấy rằng, cần phải nghiên cứu, ứng dụng những phương pháp giảng dạy phù hợp với nhu cầu xã hội, mục tiêu, nội dung đào tạo, góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy và học của toàn trường. Mặc khác ở trường việc sử dụng hình thức kiểm tra viết - tự luận được phần đông GV sử dụng và sử dụng ở mức độ rất thường xuyên. Những hình thức khác như đánh giá qua các báo cáo, làm tiểu luận, nghiên cứu chuyên đề chưa được GV sử dụng, hầu hết sinh viên vẫn còn rất thụ dộng trong giờ học. Từ những lý do trên “Vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM” là cần thiết, hoàn thành đề tài này sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học cho môn Thiết kế trang phục 2, cũng như góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM . 2. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu Việc vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. 2
19. 2.2. Khách thể nghiên cứu PPDH theo hướng tích cực hóa người học môn Thiết kế trang phục 2 của GV và HS tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM . 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục tiêu nghiên cứu Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Với mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài có các nhiệm vụ sau: - Hệ thống cơ sở lý luận về phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học. - Khảo sát thực trạng dạy học môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM . - Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. 4. Giả thuyết nghiên cứu Hiện nay các GV đã vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học môn Thiết kế trang phục 2 nhưng chưa phát huy tính tự giác, tích cực, tự lực và chưa nâng cao kết quả học tập của sinh viên. Vì vậy, nếu áp dụng qui trình vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học như người nghiên cứu đề ra thì phát huy tính tự giác, tích cực, tự lực và nâng cao kết quả học tập của sinh viên. 5. Giới hạn nghiên cứu Thực tế Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM đào tạo môn Thiết kế trang phục 2 cho cả 2 hệ là cao đẳng và đại học với thời lượng chương trình như nhau. Trong đề tài này, người nghiên cứu chỉ tiến hành vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học cho khối lớp ở hệ đại học của khoa Công nghệ may và Thời trang vì có số lượng đông . Mặt khác chương trình môn Thiết kế trang phục 2 gồm 2 phần, trong đó phần 2 là phần trọng tâm của môn học và cấu trúc của các bài trong chương 2 đều giống 3
20. nhau (phương pháp đo – nguyên phụ liệu và màu sắc – bảng ni mẫu – phương pháp tính vải – phương pháp thiết kế - cách gia đường may) nên người nghiên cứu chỉ tiến hành vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học cho hai bài: Thiết kế áo sơ mi nam căn bản và Thiết kế quần tây căn bản vì đây là 2 bài căn bản nhất trong môn học này. 6. Phương pháp nghiên cứu Với những nhiệm vụ trên của đề tài người nghiên cứu sử dụng các phương pháp sau: − Phương pháp tham khảo tài liệu Thông qua các luận văn đã được công bố, báo chí, sách tham khảo nhằm hệ thống cơ sở lý luận về PPDH theo hướng TCH người học. − Phương pháp điều tra Thông qua việc lấy ý kiến tham khảo của GV giảng dạy môn Thiết kế trang phục 2, sinh viên đã và đang học môn Thiết kế trang phục 2 để xác định thực trạng dạy và học của GV và sinh viên ở những lớp khác nhau và từ đó vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá người học một cách đúng đắn và hiệu quả nhất. − Phương pháp thực nghiệm Người nghiên cứu lựa chọn và tiến hành áp dụng dạy thực nghiệm với phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học, theo dõi và rút ra các kết luận về kết quả của việc áp dụng. − Phương pháp thống kê Được sử dụng để kiểm nghiệm kết quả khảo sát thực trạng của việc dạy học môn Thiết kế trang phục 2, cũng như kiểm nghiệm kết quả của việc áp dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học sau thực nghiệm. 7. Ý nghĩa đóng góp của đề tài Vận dụng PPDH theo hướng tích cực hóa người học cho môn Thiết kế trang phục 2 tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM thành công sẽ: - Nâng cao được tính chủ động học tập cho sinh viên trong quá trình học cũng như hình thành được ý thức tích cực chủ động trong công việc sau này. 4
21. - Nâng cao chất lượng dạy học cho môn Thiết kế trang phục 2, cũng như góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. - Góp phần làm thay đổi quan điểm trong dạy học thụ động để hòa vào xu thế đổi mới phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay. - Đóng góp được một phần nhỏ tạo sự chuyển biến cho việc mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học từ truyền thống sang hiện đại tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. - Góp phần tạo thêm sự thuận lợi cho việc dạy học các môn có liên quan như: môn Thiết kế trang phục 3, môn Thiết kế trang phục 4 trong chương trình đào tạo của khoa Công nghệ may và Thời trang Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. 5