Luận văn Tổ chức dạy học theo dự án môn nghề Tin học văn phòng tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện gò Công Đông tỉnh Tiền Giang (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Tổ chức dạy học theo dự án môn nghề Tin học văn phòng tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện gò Công Đông tỉnh Tiền Giang (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ THỊ NGỌC THẢO TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN - HƯỚNG NGHIỆP HUYỆN GÒ CÔNG ĐÔNG TỈNH TIỀN GIANG NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S KC 0 0 4 0 9 9 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2013
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ THỊ NGỌC THẢO TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN - HƯỚNG NGHIỆP HUYỆN GÒ CÔNG ĐÔNG TỈNH TIỀN GIANG NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 Hướng dẫn khoa học: PGS. TS: VÕ VĂN LỘC Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2013
3. CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS Võ Văn Lộc Cán bộ chấm nhận xét 1: Cán bộ chấm nhận xét 2: Luận văn thạc sĩ được bảo vệ trước HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM Ngày 02 tháng 11 năm 2013
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC Họ và tên: LÊ THỊ NGỌC THẢO Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 15/12/1979 Nơi sinh: Tiền Giang Quê quán: Bình Tân Dân tộc: Kinh Địa chỉ liên lạc: 36 Khu phố 2, Phường 5, Thị xã Gò Công, Tỉnh Tiền Giang Điện thoại cơ quan: 073 3846454 Điện thoại nhà riêng: 0733 842071 E-mail: lethingocthao1979@yahoo.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO 1. Đại học Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo: 1997 đến 2001 Nơi học: Trường Đại học Khoa học Tự Nhiên Tp. Hồ Chí Minh Ngành học: Công nghệ thông tin Luận văn tốt nghiệp: Xây dựng công cụ nén hỗ trợ cho tổng hợp tự điển âm tiết tiếng việt. Ngày & nơi bảo vệ luận văn: 7/2001, Đại học khoa học Tự nhiên Tp. HCM. Người hướng dẫn: ThS.Thái Hùng Văn 2. Sau đại học Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo: 2011 đến 2013 Nơi học: Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh Ngành học: Giáo dục học III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Từ năm 2003 Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Giáo viên Tin học đến nay Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông. Ngày 07 tháng 10 năm 2013 i
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 07 tháng 10 năm 2013 Lê Thị Ngọc Thảo ii
6. LỜI CẢM ƠN Xin chân thành gởi lời cảm ơn đến: Thầy PGS.TS Võ Văn Lộc - Trưởng phòng khoa học công nghệ - Trường Đại học Sài Gòn, Tp.Hồ Chí Minh, Thầy đã tận tình giúp đỡ và định hướng cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài. Ban giám hiệu, phòng đào tạo sau đại học và khoa Sư phạm trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Quý Thầy, Cô giảng viên tham gia giảng dạy lớp Cao học Giáo dục học khóa 2011- 2013 (B), Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Ban Giám đốc, quý Thầy, Cô tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên - hướng nghiệp huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang, đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Các bạn học viên lớp Giáo dục học khóa 19B và gia đình đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện để người nghiên cứu hoàn thành đề tài của mình. Trân trọng cảm ơn! Tiền Giang, ngày 07 tháng 10 năm 2013 Người nghiên cứu Lê Thị Ngọc Thảo iii
7. TÓM TẮT Những năm gần đây, ngành GD - ĐT đẩy mạnh yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, nhằm đáp ứng nhu cầu nâng cao chất lượng đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực năng động cho xã hội. Tuy nhiên, quá trình đổi mới vẫn chưa được bao nhiêu, phương pháp dạy học truyền thống vẫn còn diễn ra thường xuyên, vẫn là lối truyền thụ một chiều và thực trạng ở Trung tâm Giáo dục thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông tỉnh Tiền Giang cũng không tránh khỏi điều này. Chúng ta đang sống trong thời đại của Công nghệ thông tin và truyền thông, trong thế kỉ mà tri thức và kĩ năng của con người là những yếu tố quyết định sự phát triển của xã hội. Vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội là vấn đề có ý nghĩa đối với nhà trường. Nhìn nhận từ thực tế việc giảng dạy môn nghề Tin học văn phòng, người nghiên cứu mong muốn được thay đổi cách dạy học truyền thống bằng phương pháp theo hướng tích cực hoá hoạt động của học sinh để giúp học sinh có những năng lực thực sự, HS tự lập kế hoạch, tự thực hiện và đánh giá kết quả là những sản phẩm hành động có thể giới thiệu được. Chính vì những lý do trên, việc thực hiện đề tài: “Tổ chức dạy học theo dự án môn nghề Tin học văn phòng tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông tỉnh Tiền Giang” đã được người nghiên cứu thực hiện và hoàn thành với các nội dung sau: Nội dung của đề tài được triển khai và thể hiện ở ba phần được cấu trúc như sau: Phần mở đầu: Trình bày những vấn đề chung của đề tài nghiên cứu như: lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, khách thể và đối tượng nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, giới hạn và đóng góp của đề tài. Phần nội dung: Gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về dạy học theo dự án Chương 2: Thực trạng dạy học môn nghề Tin học văn phòng Chương 3: Tổ chức dạy học theo dự án môn nghề Tin học văn phòng. Phần kết luận và kiến nghị: Kết luận đóng góp, kiến nghị, hướng phát triển. iv
8. ABSTRACT In recent years, the sector of education and trainning speeded up the innovation of teaching and learning methods to improve the quality of education, provice dynamic human resources for social. However, the innovation has not achieved much, conventional teaching method as one - way teaching has been applied frequently in Vietnam and of The Center of Continuing Education - Go Cong Dong Career Guidance School in Tien Giang Province is the same. We live in the ages of information techonology and communication, in a century that human knowledge and skill are the decisive factors for developing social. So the innovating teaching and learning methods to respond to social needs are significant solutions for Vietnam sector of education and training and the center. From the actual situation of teaching and learning the credit “official information technology” in our center, I would like to replace the conventional teaching and learning method by positive and active one to help pupils to have real ability as self- planing, self-realization, and we could evaluate the results of teaching and learning process by products that could be performed. Because of these reasons, I do implement the project “Organizing teaching the credit of official information technology by project learning methods applied at the Center of Continuing Education - Go Cong Dong Vocational School in Tien Giang Province” The contents of the subject are carried out and presents into three parts, as follows: Introduction: Presents the basic background information such as: reasons for selecting topic, researching contents, objects and subjects of the study, hypotheses, researching methods, limitations and implication of the project. Content: includes three chapter Chapter 1: Rationale for project - base learning v
9. Chapter 2: Current situation of teaching and learning credit of official information techonology in Vietnam. Chapter 3: Organizing teaching the credit official information technology by project - base learning method. Conclusions and suggestions: Conclusion of the theme, highlighting the contribution, developing trend of the theme and suggestions. vi
10. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3 5. Giả thuyết nghiên cứu 4 6. Giới hạn nghiên cứu 4 7. Phương pháp nghiên cứu 4 8. Đóng góp của đề tài 5 PHẦN NỘI DUNG 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC THEO DỰ ÁN 6 1.1. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 6 1.1.1. Ở nước ngoài 6 1.1.2. Ở trong nước 8 1.1.3. Thực tiễn áp dụng dạy học theo dự án trên thế giới và Việt Nam 10 1.1.3.1. Thực tiễn áp dụng dạy học theo dự án trên thế giới 10 1.1.3.2. Thực tiễn áp dụng dạy học theo dự án ở Việt Nam 11 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 13 1.2.1. Dự án 13 1.2.2. Dạy học theo dự án 13 1.2.3. Tin học 16 1.2.4. Tin học văn phòng 17 1.3. TỔNG QUAN VỀ DẠY HỌC THEO DỰ ÁN 17 1.3.1. Đặc điểm của dạy học theo dự án 17 1.3.2. Phân loại dạy học theo dự án 19 1.3.3. Hình thức dạy học theo dự án 20 1.3.4. Vai trò của giáo viên và học sinh trong dạy học theo dự án 21 1.3.4.1. Vai trò của giáo viên 21 vii
11. 1.3.4.2. Vai trò của học sinh 22 1.3.5. Các lợi ích cho học sinh từ phương pháp dạy học theo dự án 22 1.3.6. Tiến trình thực hiện dạy học theo dự án 23 1.3.7. Ưu nhược điểm, tác dụng của dạy học theo dự án 28 1.3.8. Những khó khăn khi áp dụng dạy học theo dự án cho môn nghề Tin học văn phòng. 29 1.3.9. Đánh giá dạy học theo dự án 30 1.3.10. Sự khác biệt giữa học tập truyền thống và học tập theo dự án 33 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 36 Chương 2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN - HƯỚNG NGHIỆP HUYỆN GÒ CÔNG ĐÔNG 37 2.1. GIỚI THIỆU VỀ TRUNG TÂM. 37 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển 37 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của Trung tâm 39 2.1.3. Môn nghề Tin học văn phòng 40 2.2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG 42 2.2.1. Mục tiêu, phạm vi, đối tượng và thời gian khảo sát 42 2.2.2. Mục tiêu, nội dung, hình thức khảo sát 42 2.2.2.1. Đối với giáo viên 42 2.2.2.2. Đối với học sinh 43 2.2.3. Kết quả khảo sát 43 2.2.3.1. Mức độ hứng thú học tập môn nghề THVP của HS 43 2.2.3.2. Nhận thức của học sinh về môn nghề tin học văn phòng 44 2.2.3.3. Nguyên nhân ảnh hưởng kết quả học tập môn nghề THVP 46 2.2.3.4. Thực trạng về phương pháp được giảng dạy trong môn nghề THVP48 2.2.3.5. Tính tự giác, tích cực của học sinh 51 2.2.3.6. Đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học môn nghề THVP 55 2.2.3.7. Thực trạng dạy học theo dự án 56 viii
12. 2.3. NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN TÌNH TRẠNG CHƯA HỨNG THÚ, TÍCH CỰC VÀ SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TRONG HỌC MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG 56 2.3.1. Nguyên nhân khách quan 57 2.3.2. Nguyên nhân chủ quan 57 2.3.3. Hướng khắc phục 57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 59 Chương 3. TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN - HƯỚNG NGHIỆP HUYỆN GÒ CÔNG ĐÔNG 60 3.1. CÁC CƠ SỞ MANG TÍNH ĐỊNH HƯỚNG CHO VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG. 60 3.1.1. Đổi mới phương pháp dạy học 60 3.1.2. Đổi mới phương pháp đánh giá kết quả dạy học nghề phổ thông 61 3.2. MỤC TIÊU ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰ ÁN 61 3.2.1. Kiến thức 61 3.2.2. Kỹ năng 61 3.2.3. Thái độ 62 3.3. THIẾT KẾ DỰ ÁN MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG. 62 3.3.1. Phân tích kiến thức môn nghề Tin học văn phòng 62 3.3.1.1. Cấu trúc nội dung truyền thống 62 3.3.1.2. Cấu trúc nội dung theo phương pháp dự án 67 3.3.2. Thiết kế bài giảng theo dự án một số nội dung kiến thức trong phần 3 và phần 4 môn nghề Tin học văn phòng. 69 3.3.2.1. Thiết kế và tổ chức thực hiện dự án “Tạo bản tin”. 69 3.3.2.2. Thiết kế và tổ chức thực hiện dự án “Lập bảng tính”. 75 3.4. DẠY THỰC NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ DỰ ÁN MÔN NGHỀ TIN HỌC VĂN PHÒNG 81 3.4.1. Mục đích thực nghiệm 81 3.4.2. Đối tượng và thời gian thực nghiệm 82 3.4.3. Nội dung thực nghiệm 82 3.4.4. Phương pháp thực nghiệm 83 ix
13. 3.4.5. Tiến hành thực nghiệm 83 3.4.5.1. Dự án 1 83 3.4.5.2. Dự án 2 84 3.4.6. Xử lý và đánh giá kết quả thực nghiệm 84 3.4.6.1. Kết quả từ phiếu thăm dò ý kiến của học sinh 84 3.4.6.2. Đánh giá sản phẩm của học sinh 88 3.4.6.3. Kết quả về mặt điểm số 88 3.4.6.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm 92 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 94 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 95 1. Kết luận 95 2. Kiến nghị 96 3. Hướng phát triển đề tài 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO 97 PHỤ LỤC x
14. DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt 1 Dạy học theo dự án DHTDA 2 Đối chứng ĐC 3 Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp GDTX - HN 4 Giáo viên GV 5 Học sinh HS 6 Phương pháp PP 7 Phương pháp dạy học PPDH 8 Qúa trình dạy học QTDH 9 Sách giáo khoa SGK 10 Tin học văn phòng THVP 11 Thực nghiệm TN xi
15. DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Mức độ thích học môn nghề THVP của HS 44 Biểu đồ 2.2: Mục đích học tập môn nghề THVP của HS. 45 Biểu đồ 2.3: Nhận thức của HS về nội dung môn nghề THVP 46 Biểu đồ 2.4: Nhận định của HS về kết quả học tập môn nghề THVP 47 Biểu đồ 2.5: Nhận định của GV về mức độ sử dụng các PPDH môn nghề THVP 48 Biểu đồ 2.6: Nhận định của HS về mức độ sử dụng PPDH của GV 49 Biểu đồ 2.7: Mức độ HS thích PPDH môn nghề THVP 50 Biểu đồ 2.8: Hoạt động chuẩn bị bài trước khi đến lớp của HS 51 Biểu đồ 2.9: Hoạt động học tập môn nghề THVP trên lớp của HS 52 Biểu đồ 3.1: Trình độ học lực của HS trước khi thực hiện dự án. 82 Biểu đồ 3.2: Mức độ hứng thú học môn nghề THVP của lớp TN và ĐC 85 Biểu đồ 3.3: Mức độ hứng thú học tập môn nghề THVP trước và sau TN. 87 Biểu đồ 3.4: Phân bố tần số điểm kiểm tra của 2 lớp lần 1 90 Biểu đồ 3.5: Phân bố tần số điểm số bài kiểm tra lần 2 của lớp ĐC và TN 92 xii
16. DANH SÁCH HÌNH ẢNH Hình 1.1: Đặc điểm của DHTDA. 19 Hình 1.2: Tiến trình thực hiện dạy học theo dự án 24 Hình 2.1: Trung tâm GDTX - HN huyện Gò Công Đông. 38 DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng 1.1: So sánh giữa dạy học truyền thống và dạy học theo dự án. 35 Bảng 2.1: Cơ sở vật chất của Trung tâm GDTX - HN huyện Gò Công Đông. 39 Bảng 2.2: Nội dung môn nghề Tin học văn phòng 41 Bảng 2.3: Mức độ hứng thú học tập môn nghề THVP của HS 43 Bảng 2.4: Mức độ ứng dụng môn nghề THVP của HS vào thực tế. 44 Bảng 2.5: Mục đích học tập môn nghề THVP của HS. 45 Bảng 2.6: Nhận thức của HS về nội dung môn nghề THVP 46 Bảng 2.7: Nguyên nhân ảnh hưởng kết quả học tập của HS 46 Bảng 2.8: Nhận định của HS về kết quả khi học môn nghề THVP 47 Bảng 2.9: Nhận định của GV về mức độ sử dụng các PPDH dạy học THVP. 48 Bảng 2.10: Nhận định của HS về mức độ sử dụng PPDH của GV 49 Bảng 2.11: Mức độ HS thích các PPDH môn nghề THVP 50 Bảng 2.12: Thái độ học tập môn nghề THVP của HS 51 Bảng 2.13: Hoạt động chuẩn bị bài trước khi đến lớp của HS 51 Bảng 2.14: Hoạt động học tập trên lớp của HS 52 Bảng 2.15: GV nhận định nhiệm vụ quan trọng khi dạy môn nghề THVP 53 Bảng 2.16: Hoạt động ôn tập môn nghề THVP của HS. 53 Bảng 2.17: Mức độ HS thích hình thức học môn nghề THVP 54 Bảng 2.18: Nhận thức của GV về sự cần thiết của việc đổi mới PPDH 55 Bảng 2.19: Nhận thức của GV về cách đổi mới PPDH 55 xiii
17. Bảng 2.20: Nhận định của GV về mức độ cần thiết thay đổi cách đánh giá 55 Bảng 2.21: Nhận định của GV về phương pháp dạy học dự án 56 Bảng 3.1: Cấu trúc nội dung theo cách dạy truyền thống. 67 Bảng 3.2: Cấu trúc nội dung theo phương pháp dạy học theo dự án 68 Bảng 3.3: Bảng kế hoạch bài dạy PBL tạo bản tin. 75 Bảng 3.4: Bảng kế hoạch bài dạy PBL lập bảng tính 81 Bảng 3.5: Kết quả từ phiếu khảo sát lần 2 và lần 3 của lớp TN. 86 Bảng 3.6: Kết quả sản phẩm dự án 1 “Tạo bản tin” của HS 88 Bảng 3.7: Kết quả sản phẩm dự án 2 “Lập trang tính” của HS 88 Bảng 3.8: Kết quả điểm số bài kiểm tra lần 1 của lớp ĐC và lớp TN 89 Bảng 3.9: Phân bố tần số điểm bài kiểm tra số 1 89 Bảng 3.10: Kết quả điểm số bài kiểm tra lần 2 của lớp ĐC và lớp TN 91 Bảng 3.11: Phân bố tần số điểm số bài kiểm tra lần 2 của lớp TN và ĐC 91 Bảng 3.12: Kết quả bài kiểm tra của lớp TN và ĐC 92 xiv
18. PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Với sự tiến bộ vượt bậc của khoa học - kỹ thuật - công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, cùng với xu hướng toàn cầu hóa mạnh mẽ đã tác động đến lãnh vực giáo dục. Trong xu hướng đổi mới đó, giáo dục truyền thống vẫn là một phương pháp đang được dạy và học hiện nay. Học sinh không thể thụ động tiếp thu bài giảng của giáo viên mà phải tham gia tích cực vào hoạt động học tập để tạo một tâm thế có thể tham gia vào các hoạt động sản xuất của xã hội sau này. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn hiện nay, giáo dục hiện đại đang đứng trước yêu cầu và thách thức lớn lao của xã hội. Để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức cũng như theo kịp xu thế của thời đại, đáp ứng nguồn nhân lực đủ cả về số lượng lẫn chất lượng cho sự nghiệp phát triển kinh tế của đất nước và hội nhập quốc tế. Đảng và nhà nước ta đã đề ra chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2009 -2020 [6], cụ thể ở giáo dục nghề nghiệp, mục tiêu đến năm 2020 có 60% lao động trong độ tuổi lao động đã qua đào tạo và 95% trong số đó được các nhà tuyển dụng đánh giá là đạt yêu cầu công việc. Để làm được điều này chúng ta cần phải đổi mới toàn diện các nhiệm vụ dạy học: nội dung, phương tiện, cũng như phương pháp Việc làm sao để có thể cải tiến phương pháp truyền thống trở thành một phương pháp mới hiệu quả có tác dụng tốt trong quá trình dạy học đã và đang được rất nhiều nhà giáo dục quan tâm. Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khoá VII (1-1993), Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII (12- 1996), được thể chế hoá trong Luật Giáo dục (2005), điều 28.2 đã nêu rõ “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS” [8]. Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP ngày 02 tháng 11 năm 2005 của Chính phủ đã triển khai đổi mới phương pháp đào tạo theo ba tiêu chí, đó là: Trang bị cách học, phát huy tính chủ động của người học, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong hoạt động dạy và học; khai thác 1
19. các nguồn tư liệu giáo dục mở và nguồn tư liệu trên mạng internet. Bên cạnh đó, "Đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT phải nhìn nhận vấn đề một cách rộng rãi và linh hoạt theo ba hướng: phát triển năng lực nội sinh của người học, đổi mới quan hệ thầy trò, đưa công nghệ hiện đại vào nhà trường” [15]. Vì vậy, cần đặt ra cho HS nhiệm vụ là phát hiện được các vấn đề, tìm ra những mâu thuẩn, các hiện tượng, các mối liên hệ mới tạo cho HS sự thành công. Như vậy, GV không chỉ dạy kiến thức mà còn phải dạy cho HS cách học, cách tìm hiểu vấn đề và giải quyết vấn đề. Thông qua đó các em không chỉ biết tái hiện kiến thức tìm được mà còn biết sáng tạo theo suy nghĩ của mình thông qua kiến thức được tiếp nhận. Môn nghề Tin học văn phòng là một trong những môn nghề nhằm định hướng nghề nghiệp và phân luồng HS sau khi tốt nghiệp THPT. Mục tiêu của môn nghề là trang bị cho học sinh các kiến thức cơ bản về các phần mềm ứng dụng trong văn phòng, đặc biệt chú trọng việc rèn luyện kĩ năng cho HS, giúp cho các em có thể thành thạo một số kĩ năng cơ bản, nhanh chóng hòa nhập với đời sống và sản xuất qua đó thực hiện chức năng hướng nghiệp và tạo tiền đề cho HS có thể chọn nghề phù hợp với tố chất của mình, đồng thời có hướng đi đúng cho nghề nghiệp tương lai. Là GV đang phụ trách giảng dạy môn nghề Tin học văn phòng tại Trung Tâm giáo dục thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông tỉnh Tiền Giang, người nghiên cứu nhận thấy GV chỉ tập trung giảng giải, trình bày, thông báo các kiến thức mà ít liên hệ đến các ứng dụng thực tế, có chăng chỉ là giới thiệu mang tính đại khái, chung chung để cho HS biết , hầu như không có GV nào giao cho HS các nhiệm vụ học tập phức hợp, vận dụng nội dung kiến thức bài học và kiến thức liên môn để giải quyết những vấn đề trong thực tế. Vì những điều đó, người nghiên cứu nhận thấy cần phải thiết kế và triển khai quá trình dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động của HS, trong đó HS thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp gắn với thực tiễn kết hợp giữa lí thuyết và thực hành. Một trong những phương pháp có thể làm được điều đó là dạy học theo dự án. Đây là phương pháp dạy học theo quan điểm lấy HS làm trung tâm, chính vì vậy nó sẽ làm cho HS tham gia tích cực vào bài học, làm thay đổi vai trò của GV và HS. 2
20. GV giờ đây chỉ là người hướng dẫn giúp cho HS tự tìm ra tri thức cho mình. Dạy học theo dự án (DHTDA) là một hình thức dạy học quan trọng để thực hiện quan điểm dạy học định hướng HS, quan điểm dạy học định hướng hoạt động. DHTDA góp phần gắn lý thuyết và thực hành, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội tham gia tích cực vào việc đào tạo năng lực làm việc tự lực, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp, tinh thần trách nhiệm và khả năng cộng tác làm việc của người học. Với những lý do trên, việc thực hiện đề tài “Tổ chức dạy học theo dự án môn nghề Tin học văn phòng tại Trung tâm giáo dục thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông tỉnh Tiền Giang” đã được người nghiên cứu chọn và thực hiện. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Tổ chức dạy học môn nghề Tin học văn phòng theo dự án, từ đó xác định được tính phù hợp của phương pháp dự án đối với môn nghề Tin học văn phòng. 3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, người nghiên cứu sẽ tiến hành thực hiện các nhiệm vụ sau: 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học theo dự án. 3.2 Khảo sát thực trạng dạy học môn nghề Tin học văn phòng tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông. 3.3. Lập kế hoạch bài dạy theo dự án môn nghề Tin học văn phòng. 3.4. Tổ chức dạy học theo dự án, khẳng định ý nghĩa thực tiễn của đề tài. 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 4.1. Đối tượng nghiên cứu Phương pháp dạy học dự án môn nghề Tin học văn phòng. 4.2. Khách thể nghiên cứu - Hoạt động giảng dạy, học tập môn nghề Tin học văn phòng tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông. 3
21. - Giáo viên, học sinh trong quá trình dạy và học môn nghề Tin học văn phòng tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông. 5. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU Nếu tổ chức tốt việc dạy học theo dự án như đề xuất của người nghiên cứu trong môn nghề Tin học văn phòng thì sẽ góp phần: - Nâng cao tính tích cực, tự giác, sáng tạo, suy nghĩ độc lập và tự học trong học tập của học sinh; - Học sinh sẽ hứng thú , tích cực tiếp thu bài tốt hơn; - Nâng cao năng lực giải quyết vấn đề, tình huống phức tạp cho người học; - Phát triển được các năng lực chuyên môn, năng lực xã hội và năng lực cá thể ở người học, đồng thời nâng cao chất lượng dạy học môn nghề THVP tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông. 6. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU Đề tài chỉ tập trung xây dựng và dạy thực nghiệm 2 dự án thuộc phần 3: Hệ soạn thảo văn bản Word và phần 4: Chương trình bảng tính Excel theo chương trình về hoạt động giáo dục nghề phổ thông của Bộ giáo dục và đào tạo, nghề Tin học văn phòng. Áp dụng cho 2 lớp 111 và 112 tại Trung tâm Giáo dục Thường xuyên - Hướng nghiệp huyện Gò Công Đông tỉnh Tiền Giang. 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Những phương pháp nghiên cứu cơ bản mà người nghiên cứu sử dụng để thực hiện trong luận văn là: 7.1. Phương pháp phân tích tài liệu - Mục đích: Tìm hiểu cơ sở lý luận về dạy học theo dự án. - Cách tiến hành: + Tham khảo và phân tích các tài liệu chuyên môn, tài liệu sư phạm, tạp chí giáo dục, các kết quả nghiên cứu có liên quan để đưa ra cơ sở lý luận và phương hướng giải quyết vấn đề. + Tham khảo tài liệu có liên quan để xây dựng dự án học tập cho môn nghề Tin học văn phòng. 4