Luận văn Tổ chức dạy học theo dự án môn Hƣớng nghiệp 11 tại trường THPT Lê Lợi – Bình Dương (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Tổ chức dạy học theo dự án môn Hƣớng nghiệp 11 tại trường THPT Lê Lợi – Bình Dương (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ THÙY DƯƠNG TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN MÔN HƯỚNG NGHIỆP 11 TẠI TRƯỜNG THPT LÊ LỢI - TỈNH BÌNHS K C 0 0 3 9 5 9 DƯƠNG NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410 S KC 0 0 3 7 8 5 Tp. Hồ Chí Minh, 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TPHCM. KHOA SƯ PHẠM KỸ THUẬT LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN THỊ THÙY DƯƠNG TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN MÔN HƯỚNG NGHIỆP 11 TẠI TRƯỜNG THPT LÊ LỢI - TỈNH BÌNH DƯƠNG NGÀNH: LÝ LUẬN & PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN KỸ THUẬT Mã số: 601410 Hướng dẫn khoa học: TS. VŨ MINH HÙNG Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
3. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC Họ và tên: Nguyễn Thị Thùy Dƣơng Giới tính: Nữ Ngày sinh: 01/01/1987 Nơi sinh: Tân Uyên – Bình Dƣơng Quê quán: Hà Nam Ninh Dân tộc: Kinh Địa chỉ liên lạc: 293/57/7 Nguyễn Thị Minh Khai, Phƣờng Phú Hòa, Thị xã Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng Điện thoại liên lạc: 0966715198 E- mail: thuyduong1187@gmail.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO 1. Trung học chuyên nghiệp: 2. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo: Từ 2005 đến 2010 Nơi học: Trƣờng Đại học Sƣ phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh Ngành học: Kỹ Thuật Công Nghiệp Đồ án tốt nghiệp: Ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết kế bài giảng môn Công nghệ lớp 11. Nơi tốt nghiệp: Trƣờng Đại học Sƣ phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh Ngƣời hƣớng dẫn: Ths. Nguyễn Thị Phƣơng Hoa III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Thời gian Nơi công tác Công tác đảm nhiệm 3/2010 - 9/2010 Công ty II-VI Vietnam Nhân viên quản lý dữ liệu 9/2010 đến nay Trƣờng THPT Lê Lợi - Giáo viên Bình Dƣơng Trang i
4. LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn Khoa Sƣ Phạm Kỹ Thuật, phòng Đào tạo – Bộ phận sau đại học và trƣờng Đại học Sƣ phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh đã cho tôi một môi trƣờng học tập và trƣởng thành lý tƣởng. Đặc biệt là thầy cô giảng dạy lớp Cao học đã giúp tôi có điều kiện mở mang tri thức và thêm tin yêu đối với cuộc sống. Xin chân thành cảm ơn thầy TS. Vũ Minh Hùng đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn, động viên, khuyến khích tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành đề tài này. Xin cảm ơn quý thầy, cô trƣờng THPT Lê Lợi đã có những ý kiến đóng góp quý báu và đã giúp đỡ cho tôi những thông tin quý giá để hoàn chỉnh đề tài. Xin chân thành cảm ơn toàn thể học sinh lớp 11A1 và lớp 11A2 tại trƣờng THPT Lê Lợi đã giúp tôi thực nghiệm kết quả đề tài này. Cảm ơn tất cả những thành viên trong lớp cao học Lý luận và Phƣơng pháp dạy môn kỹ thuật khóa 18B đã đem đến cho tôi một tình cảm tuyệt vời. Trân trọng và cảm ơn. Nguyễn Thị Thùy Dƣơng Trang ii
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 8 năm 2012 Nguyễn Thị Thùy Dƣơng Trang iii
6. TÓM TẮT Nền kinh tế tri thức đã và đang từng bƣớc thay thế cho nền kinh tế công nghiệp. Chính vì vậy, ngƣời lao động ngày nay cũng phải khác trƣớc rất nhiều. Những ngƣời lao động trƣớc đây xem công việc là để kiếm sống nhƣng ngày nay, ngƣời lao động tri thức xem công việc chính là cuộc sống. Với họ, tiền cũng quan trọng nhƣng đó không phải là đích cuối cùng. Thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang từng bƣớc đi vào nền kinh tế tri thức. Trƣớc hết, chúng ta phải đào tạo đƣợc một đội ngũ nhân lực vững mạnh cả về kiến thức, kỹ năng lẫn thái độ nghề nghiệp trong công cuộc hiện đại hóa đất nƣớc. Vì vậy, Hƣớng nghiệp phải đƣợc tính đến, đây là công việc mà toàn xã hội cần có trách nhiệm tham gia. Hƣớng nghiệp là quá trình dẫn dắt thế hệ trẻ đi vào thế giới nghề nghiệp một cách tự tin để có đƣợc cuộc sống thỏa mãn trong nghề nghiệp. Dạy gì và dạy nhƣ thế nào cũng đang là một câu hỏi lớn đối với môn học này. Dạy học theo dự án đang là một trong số nhiều cách thức để đƣa những kiến thức trên ghế nhà trƣờng gắn liền với thực tiễn; là cách dạy và học phù hợp với đặc thù của môn Hƣớng nghiệp. Chính vì điều này, ngƣời nghiên cứu quyết định chọn đề tài: “Tổ chức dạy học theo dự án môn Hƣớng nghiệp 11 tại trƣờng THPT Lê Lợi – Bình Dƣơng” với các nội dung sau: PHẦN MỞ ĐẦU PHẦN NỘI DUNG Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về dạy học theo dự án. Chƣơng 2: Thực trạng dạy và học môn Hƣớng nghiệp tại trƣờng THPT Lê Lợi – Bình Dƣơng. Chƣơng 3: Đề xuất giải pháp tổ chức dạy học theo dự án môn Hƣớng nghiệp 11 và thực nghiệm sƣ phạm. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Trang iv
7. ABSTRACT Knowledge economy has gradually replaced the industrial economy. Therefore, today's labour force must also be much different from the previous ones . The former labour consider job is to make a living, but today, the knowledge employees think the work is their life. For them, money is important but it is not the end . The world in general and Vietnam in particular have to step by step go forward the knowledge economy. First of all, what we have to do is to train a strong workforce including knowledge, skills and professional attitudes in the country's modernization. So, Vocational guidance have to be planned and this is the function of the whole society. It is the process of leading the younger generation to have confidence in their profession to get the satisfying career life. What teaching and how teaching is the big question with this object. Project-based teaching and learning, which is one of many ways to bring the knowledge in school associated with the practice, is the way of teaching and learning according to the feature of vocation subject. Because of this, the researcher decided to choose the topic: “Organization of Project-based teaching and learning of the vocation to the 11th form at Le Loi High School - Binh Duong Province” with the following contents : INTRODUCTION CONTENTS: 3 CHAPTERS Chapters 1: Reviewing the major historical roots of Project based teaching. Chapters 2: Surveying the real contexts of teaching and learning of the vocational eduation programs at Le Loi High School - Binh Duong Province. Chapters 3: Suggest for solutions to organize teaching and learning as Project-based learning of vocation to the 11th form and experimental pedagogy. CONCLUSION AND RECOMMENDATION Trang v
8. MỤC LỤC TRANG TỰA QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN LÝ LỊCH KHOA HỌC i LỜI CẢM ƠN ii LỚI CAM ĐOAN iii TÓM TẮT TIẾNG VIỆT iv ABSTRACT v MỤC LỤC vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT xi DANH MỤC HÌNH xii DANH MỤC BẢNG xiii DANH MỤC BIỂU ĐỒ xv DANH MỤC PHỤ LỤC xvii A. PHẦN MỞ ĐẦU 1 I LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 3 II MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 3 III NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 3 IV ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 4 V GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU 4 VI PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4 VII PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4 B. PHẦN NỘI DUNG 6 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC THEO DỰ ÁN 6 1.1 KHÁI QUÁT VỀ LỊCH SỬ CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 6 Trang vi
9. 1.1.1 Sự phát triển của dạy học theo dự án trên thế giới 6 1.1.2 Sự phát triển của dạy học theo dự án ở Việt Nam 10 1.2 MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 11 1.2.1 Tổ chức và tổ chức dạy học 11 1.2.2 Hình thức tổ chức dạy học 12 1.2.3 Dự án (project) 12 1.2.4 Dạy học theo dự án 12 1.2.5 Hƣớng nghiệp 14 1.3 NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ ĐỔI MỚI GIÁO DỤC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 14 1.3.1 Những quan điểm đổi mới giáo học Phổ thông 14 1.3.2 Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học môn Hƣớng nghiệp 16 1.4 DẠY HỌC DỰ ÁN 17 1.4.1 Cơ sở lý luận, khoa học của dạy học dự án 17 1.4.1.1 Cơ sở triết học 17 1.4.1.2 Cơ sở tâm lý học 18 1.4.1.3 Cơ sở lý luận dạy học 19 1.4.2 Phân loại dạy học dự án 19 1.4.3 Đặc điểm của dạy học theo dự án 21 1.4.4 Quy trình thực hiện dạy học theo dự án 23 1.4.5 Ƣu và nhƣợc điểm của dạy học theo dự án 25 1.4.5.1 Ưu điểm 25 1.4.5.2 Nhược điểm 26 1.4.5.3 Phạm vi ứng dụng 26 1.4.6 So sánh dạy học truyền thống với dạy học dự án 26 1.5 TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN 28 1.5.1. Đặc trƣng của bài học dạy học theo dự án 28 1.5.2. Cơ sở chung để tổ chức dạy học dự án 29 1.5.2.1 Các điều kiện cơ bản để tổ chức dạy học theo dự án 29 1.5.2.2 Quy trình tổ chức dạy học theo dự án 30 Trang vii
10. 1.5.2.3 Hồ sơ bài dạy học theo dự án 31 1.5.2.4 Một số kĩ năng cần hình thành cho học sinh khi tổ chức dạy học theo dự án 33 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 37 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN HƢỚNG NGHIỆP TẠI TRƢỜNG THPT LÊ LỢI TỈNH BÌNH DƢƠNG 38 2.1 TỔNG QUAN VỀ TRƢỜNG THPT LÊ LỢI – BÌNH DƢƠNG 38 2.1.1 Giới thiệu về trƣờng THPT Lê Lợi 38 2.1.2 Đặc điểm học sinh phổ thông 39 2.1.3 Đặc điểm học sinh của trƣờng THPT Lê Lợi 39 2.2. GIỚI THIỆU VỀ MÔN HƢỚNG NGHIỆP 40 2.2.1. Chức năng của môn Hƣớng nghiệp THPT 40 2.2.2. Mục tiêu của môn Hƣớng nghiệpTHPT 40 2.2.3 Chƣơng trình môn Hƣớng nghiệp 41 2.2.4 Mục tiêu của môn Hƣớng nghiệp 11 41 2.3. THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN HƢỚNG NGHIỆP 11 TẠI TRƢỜNG THPT LÊ LỢI – BÌNH DƢƠNG 42 2.3.1 Nhiệm vụ khảo sát 42 2.3.1.1. Khảo sát giáo viên 42 2.3.1.2. Khảo sát học sinh 42 2.3.2 Phƣơng pháp khảo sát 43 2.3.3 Tổng hợp, phân tích, đánh giá kết quả khảo sát 44 2.3.3.1. Thực trạng hoạt động học tập môn Hướng nghiệp của học sinh tại trường THPT Lê Lợi – Bình Dương 44 2.3.3.2. Thực trạng hoạt động dạy môn Hướng nghiệp tại trường THPT Lê Lợi – Bình Dương 60 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 67 CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN CHO MÔN HƢỚNG NGHIỆP 11 VÀ THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 68 3.1 CƠ SỞ ĐỀ RA GIẢI PHÁP 68 3.1.1 Cơ sở lý luận 68 3.1.2 Cơ sở pháp lý 70 Trang viii
11. 3.1.3 Cơ sở thực tiễn 70 3.1 CÁC NGUYÊN TẮC CHỈ ĐẠO VIỆC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP 71 3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu 71 3.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính liên thông, kế thừa và đồng bộ 71 3.1.3 Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 72 3.1.4 Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 72 3.2 CÁC ĐỀ XUẤT CHO VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN CHO MÔN HƢỚNG NGHIỆP 11 TẠI TRƢỜNG THPT LÊ LỢI 72 3.3.1 Sơ đồ các đề xuất giải pháp tổ chức dạy học theo dự án cho môn Hƣớng nghiệp 11 tại trƣờng THPT Lê Lợi – Bình Dƣơng 72 3.2.2 Giải pháp 1: Điều chỉnh chủ đề trong chƣơng trình môn Hƣớng nghiệp 73 3.2.2.1 Cơ sở đề xuất 73 3.2.2.2 Mục đích và ý nghĩa 74 3.2.2.3 Nội dung và cách thực hiện 74 3.2.3 Giải pháp 2: Vận dụng quy trình tổ chức dạy học theo dự án trong giảng dạy môn Hƣớng nghiệp 11 tại trƣờng THPT Lê Lợi – Bình Dƣơng 76 3.2.3.1 Cơ sở đề xuất 76 3.2.3.2 Mục đích và ý nghĩa 77 3.2.3.3 Nội dung và cách thực hiện 77 3.2.3.4 Kế hoạch thực hiện các dự án dạy học môn Hướng nghiệp 11 80 3.2.4 Giải pháp 3: Xây dựng tiêu chí đánh giá cho môn Hƣớng nghiệp 11 90 3.2.4.1 Cơ sở đề xuất 90 3.2.4.2 Mục đích và ý nghĩa 91 3.2.4.3 Nội dung và cách thực hiện 91 3.3 KHẢO SÁT TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC ĐỀ XUẤT TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO DỰ ÁN CHO MÔN HƢỚNG NGHIỆP 11 TẠI TRƢỜNG THPT LÊ LỢI – BÌNH DƢƠNG 92 3.3.1 Mục đích khảo sát 92 3.3.2 Đối tƣợng khảo sát 92 3.3.3 Nội dung khảo sát 93 3.3.4 Kết quả khảo sát tính khả thi của các giải pháp tổ chức dạy học theo dự án 93 Trang ix
12. 3.4 THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 94 3.4.1 Mục đích thực nghiệm 94 3.4.2 Nội dung thực nghiệm 94 3.4.3 Đối tƣợng và thời gian thực nghiệm 96 3.4.4 Phƣơng pháp kiểm tra đánh giá kết quả thực nghiệm 96 3.5 KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 97 3.5.1 Kết quả đánh giá học sinh 97 3.5.1.1 Tiến trình thực hiện chủ đề 1: “Tôi muốn đạt ƣớc mơ” 97 3.5.1.2 Tiến trình thực hiện chủ đề 2: “Tìm hiểu thông tin về nghề, cơ sở đào tạo và nhu cầu thị trƣờng lao động đối với nghề em đang mong muốn” 101 3.5.1.3 Tiến trình thực hiện chủ đề 3: “Tìm hiểu một số doanh nghiệp sản xuất hoặc cơ sở đào tạo thực tế tại địa phƣơng” 107 3.5.2 Kết quả đánh giá của giáo viên dự giờ 111 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 113 C. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 114 1 KẾT LUẬN 114 2 NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 115 3 HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI 115 4 KIẾN NGHỊ 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO 117 PHỤ LỤC Trang x
13. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 DA Dự án 2 DHTDA Dạy học theo dự án 3 DHDA Dạy học dự án 4 ĐH Đại học 5 ĐT Đào tạo 6 GD Giáo dục 7 GV Giáo viên 8 HS Học sinh 9 PPDH Phƣơng pháp dạy học 10 THPT Trung học phổ thông 11 NDDH Nội dung dạy học 12 MTDH Mục tiêu dạy học 13 PHHS Phụ huynh học sinh 14 DNSX Doanh nghiệp sản xuất 15 CBQL Cán bộ quản lý 16 GVBM Giáo viên bộ môn 17 GVCN Giáo viên chủ nhiệm 18 GVHN Giáo viên hƣớng dẫn 19 GDCD Giáo dục công dân 20 CNCN Công nghệ công nghiệp 21 HN Hƣớng nghiệp 22 SNKN Số năm kinh nghiệm 23 PTDH Phƣơng tiện dạy học 24 PHHS Phụ huynh học sinh Trang xi
14. DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ tóm tắt lịch sử hình thành DHTDA trên thế giới 9 Hình 1.2: Mô hình các loại DHTDA của Wolfgang Emer/Klaus - Dieter Lenzen 20 Hình 1.3: Các đặc điểm của dạy học theo dự án 22 Hình 1.4: Sơ đồ quy trình dạy học dự án 3 giai đoạn 25 Hình 2.1: Trƣờng THPT Lê Lợi – Bình Dƣơng 38 Hình 3.1: Sơ đồ đề xuất giải pháp tổ chức dạy học theo dự án 73 Hình 3.2: Quy trình tổ chức dạy học theo dự án môn Hƣớng nghiệp 11 80 Trang xii
15. DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Năng lực của ngƣời học khi GV vận dụng các PPDH khác nhau 27 Bảng 1.2: Sự khác biệt giữa dạy học truyền thống và dạy học theo dự án 27 Bảng 1.3: Quy trình tổ chức dạy học theo dự án 30 Bảng 1.4: Thành phần của một hồ sơ bài dạy học theo dự án 31 Bảng 2.1: Nhận thức về mức độ cần thiết của môn Hƣớng nghiệp 44 Bảng 2.2: Nhận thức của học sinh về mục tiêu môn Hƣớng nghiệp 45 Bảng 2.3: Nhận thức của học sinh về nội dung môn Hƣớng nghiệp 45 Bảng 2.4: Nhận xét của HS về nội dung môn Hƣớng nghiệp 46 Bảng 2.5: Nhận xét của HS về sự phù hợp của nội dung môn Hƣớng nghiệp 47 Bảng 2.6: Thái độ của học sinh trƣớc giờ học môn Hƣớng nghiệp 48 Bảng 2.7: Thái độ của học sinh trong giờ học môn Hƣớng nghiệp 49 Bảng 2.8: Thái độ của học sinh sau giờ học môn Hƣớng nghiệp 50 Bảng 2.9: Tính tích cực học tập của học sinh trong giờ học 51 Bảng 2.10: Tính tích cực học tập của học sinh ngoài giờ học 52 Bảng 2.11: Học sinh đánh giá về phƣơng pháp dạy của giáo viên 53 Bảng 2.12: Học sinh xác nhận về mức độ sử dụng PPDH của giáo viên 54 Bảng 2.13: Học sinh xác nhận về mức độ sử dụng PTDH của giáo viên 55 Bảng 2.14: HS xác nhận về mức độ sử dụng hình thức kiểm tra – đánh giá 56 Bảng 2.15: Xác nhận của học sinh về cách tìm kiếm thông tin nghề nghiệp 57 Bảng 2.16: Các yếu tố ảnh hƣởng đến kết quả học tập của học sinh 57 Bảng 2.17: Nguồn tài liệu tham khảo phục vụ cho việc học của học sinh 58 Bảng 2.18: Kỹ năng của học sinh có đƣợc khi học môn Hƣớng nghiệp 59 Bảng 2.19: Nhận thức của giáo viên đối với Hƣớng nghiệp 60 Bảng 2.20: GV đánh giá việc thực hiện công tác Hƣớng nghiệp tại trƣờng 61 Bảng 2.21: HTDH đƣợc áp dụng trong công tác Hƣớng nghiệp 62 Bảng 2.22: PPDH giáo viên vận dụng khi thực hiện hoạt động Hƣớng nghiệp 63 Trang xiii
16. Bảng 2.23: Yêu cầu của GV đối với HS về sự chuẩn bị bài học 64 Bảng 2.24: Hình thức kiểm tra – đánh giá môn Hƣớng nghiệp của GV 65 Bảng 2.25: Nhận xét của GV về kiểm tra – đánh giá môn Hƣớng nghiệp 65 Bảng 3.1: Các chủ đề đã đƣợc điều chỉnh 76 Bảng 3.2: Phiếu đánh giá kết quả học tập môn Hƣớng nghiệp 11 91 Bảng 3.3: Kết quả nhận xét tính khả thi các giải pháp đề xuất 93 Bảng 3.4: Cách thức tổ chức ba chủ đề thực nghiệm 95 Bảng 3.5: Kết quả đánh giá kết quả học tập của học sinh với chủ đề 1 97 Bảng 3.6: Kết quả học sinh thực hiện mục tiêu của chủ đề 1 98 Bảng 3.7: Kết quả khảo sát thái độ của học sinh sau khi học xong chủ đề 1 99 Bảng 3.8: Kết quả đánh giá tính tích cực học tập của HS khi học chủ đề 1 100 Bảng 3.9: Kết quả đánh giá tính tích cực học tập của HS học xong chủ đề 1 100 Bảng 3.10: Kết quả đánh giá kỹ năng của HS đạt đƣợc sau khi học chủ đề 1 101 Bảng 3.11: Kết quả đánh giá kết quả học tập của học sinh với chủ đề 2 102 Bảng 3.12: Kết quả học sinh thực hiện mục tiêu của chủ đề 2 103 Bảng 3.13: Kết quả khảo sát thái độ của học sinh sau khi học xong chủ đề 2 104 Bảng 3.14: Kết quả đánh giá tính tích cực học tập của HS khi học chủ đề 2 105 Bảng 3.15: Kết quả đánh giá tính tích cực học tập của HS học xong chủ đề 2 106 Bảng 3.16: Kết quả đánh giá kỹ năng của HS đạt đƣợc sau khi học chủ đề 2 106 Bảng 3.17: Kết quả đánh giá kết quả học tập của học sinh với chủ đề 3 107 Bảng 3.18: Kết quả học sinh thực hiện mục tiêu của chủ đề 3 108 Bảng 3.19: Kết quả khảo sát thái độ của học sinh sau khi học xong chủ đề 3 109 Bảng 3.20: Kết quả đánh giá tính tích cực học tập của HS khi học chủ đề 3 110 Bảng 3.21: Kết quả đánh giá tính tích cực học tập của HS học xong chủ đề 3 110 Bảng 3.22: Kết quả đánh giá kỹ năng của HS đạt đƣợc sau khi học chủ đề 3 111 Bảng 3.23: Kết quả nhận xét của giáo viên dự giờ chủ đề 1, 2 ,3 112 Trang xiv
17. DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện nhận thức của HS đối với môn Hƣớng nghiệp 44 Biểu đồ 2.2: Biểu đồ thể hiện nhận xét của học sinh về nội dung của môn Hƣớng nghiệp 46 Biểu đồ 2.3: Biểu đồ thể hiện nhận xét của HS về sự phù hợp của nội dung môn Hƣớng nghiệp 47 Biểu đồ 2.4: Biểu đồ thể hiện thái độ của HS trong giờ học môn Hƣớng nghiệp 49 Biểu đồ 2.5: Biểu đồ thể hiện tính tích cực của học sinh trong giờ học môn Hƣớng nghiệp 51 Biểu đồ 2.6: Biểu đồ thể hiện HS đánh giá về phƣơng pháp dạy của giáo viên 53 Biểu đồ 2.7: Biểu đồ thể hiện học sinh xác nhận về mức độ sử dụng hình thức kiểm tra đánh giá của giáo viên 56 Biểu đồ 2.8: Biểu đồ thể hiện kĩ năng của HS có đƣợc khi học môn Hƣớng nghiệp. 59 Biểu đồ 2.9: Biểu đồ thể hiện GV đánh giá việc thực hiện công tác Hƣớng nghiệp tại trƣờng. 61 Biểu đồ 2.10: Biểu đồ thể hiện PPDH giáo viên vận dụng khi thực hiện hoạt động Hƣớng nghiệp 64 Biểu đồ 3.1: Biểu đồ thể hiện kết quả đánh giá kết quả học tập của học sinh với chủ đề 1 . 97 Biểu đồ 3.2: Biểu đồ thể hiện kết quả học sinh thực hiện mục tiêu của chủ đề 1 98 Biểu đồ 3.3: Biểu đồ thể hiện kết quả khảo sát thái độ của học sinh sau khi học xong chủ đề 1 99 Biểu đồ 3.4: Biểu đồ thể hiện kết quả đánh giá kết quả học tập của học sinh với chủ đề 2 . 102 Biểu đồ 3.5: Biểu đồ thể hiện kết quả HS thực hiện mục tiêu của chủ đề 2 104 Trang xv
18. Biểu đồ 3.6: Biểu đồ thể hiện kết quả khảo sát thái độ của học sinh sau khi học xong chủ đề 2 104 Biểu đồ 3.7: Biểu đồ thể hiện kết quả đánh giá kết quả học tập của học sinh với chủ đề 3 . 107 Biểu đồ 3.8: Biểu đồ thể hiện kết quả HS thực hiện mục tiêu của chủ đề 3 108 Biểu đồ 3.9: Biểu đồ thể hiện kết quả khảo sát thái độ của học sinh sau khi học xong chủ đề 3 109 Trang xvi
19. DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1: Bản đồ phân bố các trƣờng THPT tỉnh Bình Dƣơng 1 Phụ lục 2: Chƣơng trình hoạt động giáo dục Hƣớng nghiệp 11 2 Phụ lục 3: Phiếu thăm dò ý kiến học sinh 3 Phụ lục 4: Phiếu xin ý kiến giáo viên 7 Phụ lục 5: Nội dung các chủ đề môn Hƣớng nghiệp 11 sau khi điều chỉnh 9 Phụ lục 6: Hồ sơ dạy học chủ đề: “Tìm hiểu một số nghề thuộc ngành: Giao thông vận tải; Điện, Điện tử; Cơ khí; Kinh doanh, Dịch vụ; Bƣu chính – Viễn thông, Công nghệ thông tin; An ninh quốc phòng” 11 Phụ lục 7: Hồ sơ dạy học chủ đề: “Tôi muốn đạt ƣớc mơ” 16 Phụ lục 8: Hồ sơ dạy học chủ đề: “Tìm hiểu thông tin về nghề, cơ sở đào tạo và nhu cầu thị trƣờng lao động đối với nghề em đang mong muốn” 22 Phụ lục 9: Hồ sơ dạy học chủ đề: “Tìm hiểu một số doanh nghiệp sản xuất hoặc cơ sở đào tạo thực tế tại địa phƣơng” 28 Phụ lục 10: Sổ theo dõi dự án 33 Phụ lục 11: Kế hoạch thực hiện dự án 40 Phụ lục 12: Phiếu xin ý kiến chuyên gia 45 Phụ lục 13: Phiếu xin ý kiến học sinh 46 Phụ lục 14: Phiếu xin ý kiến giáo viên 51 Phụ lục 15: Danh sách chuyên gia, giáo viên 53 Phụ lục 16: Bảng điểm kiểm tra của học sinh 54 Phụ lục 17: Một số hình ảnh thực nghiệm 56 Phụ lục 18: Ấn phẩm 59 Trang xvii
20. A. PHẦN MỞ ĐẦU I LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Từ những năm 80 của thế kỷ XX tới nay cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại đang phát triển hết sức mạnh mẽ trên thế giới. Đi cùng với sự phát triển đó là nền kinh tế công nghiệp đã từng bƣớc đƣợc thay thế bằng một nền kinh tế mới: kinh tế tri thức. Cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại khẳng định rằng: Ngày nay, tri thức trở thành yếu tố bên trong của sản xuất, chính tri thức mới quyết định lợi thế so sánh của nền kinh tế. Để hòa nhập với thế giới và thực hiện sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa, nƣớc ta phải lựa chọn và phát triển các lĩnh vực sản xuất ứng dụng công nghệ cao, đây là con đƣờng đi thẳng vào nền kinh tế tri thức. Lúc này, vấn đề phát triển con ngƣời và nguồn lao động trở nên nóng bỏng hơn bất cứ thời kỳ nào khác. Đối với ngƣời lao động trƣớc đây coi công việc là kiếm sống thì ngƣời lao động tri thức coi công việc là cuộc sống. Tuy nhiên, nguồn lao động của ta vẫn chƣa đƣợc doanh nghiệp hài lòng với trình độ và chất lƣợng. Chính điều đó khó cho phép chúng ta tận dụng tốt cơ hội đang đến và khó vƣợt qua thách thức của quá trình hội nhập. Tại Đại hội IX của Đảng toàn quốc, Trung ƣơng đã từng khẳng định: phải từng bƣớc đi vào kinh tế tri thức ngay trong quá trình chuyển kinh tế nông nghiệp sang công nghiệp. Khi kinh tế tri thức bắt đầu phát triển thì trên thị trƣờng sẽ có những thay đổi lớn, đòi hỏi công tác hƣớng nghiệp phải tính đến. Để giải quyết đƣợc những yêu cầu của nền kinh tế mới thì ngành Giáo dục là ngành then chốt đi đầu trong công cuộc đào tạo nguồn nhân lực để đáp ứng đƣợc với nhu cầu của xã hội. Hiện nay, ngành Giáo dục đã và đang chuyển mình để gắn liền với thực tiễn từ mục tiêu, chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp và phƣơng tiện sao cho phù hợp với từng cấp học và trình độ của học sinh. Theo Luật Giáo dục thì mục tiêu của Giáo dục THPT đƣợc trình bày nhƣ sau: “Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp cho học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông, có 1 `
21. những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện lựa chọn hướng phát triển và phát huy năng lực cá nhân, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”. [24] Với những mục tiêu trên, từ năm học 2006 – 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức đƣa môn Hƣớng nghiệp vào giảng dạy đại trà ở các trƣờng phổ thông với mục đích giáo dục học sinh trong việc lựa chọn nghề, giúp các em quyết định nghề nghiệp tƣơng lai trên cơ sở phân tích khoa học về năng lực, hứng thú bản thân và nhu cầu nhân lực của các ngành sản xuất trong xã hội. Vấn đề quan trọng của hƣớng nghiệp phải gắn việc chọn nghề của học sinh với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động ở từng địa phƣơng và cả nƣớc. Do đó, để dạy môn Hƣớng nghiệp trong nhà trƣờng Trung học phổ thông muốn đạt hiệu quả cao phải cần có những phƣơng pháp dạy học thích hợp. Mặt khác, định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học đã xác định trong Nghị quyết Trung ƣơng 4 khóa VII (1-1993), Nghị quyết Trung ƣơng 2 khóa VIII (12- 1996), đƣợc thể chế hóa trong Luật Giáo dục (2005), đƣợc cụ thể hóa trong các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt chỉ thị số 14 (14-1999). Luật Giáo dục đã ghi rõ: "Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. [24] Ngành Giáo dục cần phải đẩy mạnh đổi mới liên tục cho phù hợp với thực tiễn và với bốn trụ cột Giáo dục của UNESCO (1995) đã đề cập đến đó là: "Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống với nhau và học để làm người".[12] Thực tế tại các trƣờng Trung học phổ thông cả nƣớc nói chung thì vai trò của môn Hƣớng nghiệp đang dần bị xem nhẹ, hƣớng nghiệp học sinh phổ thông ít đƣợc quan tâm, nhiều trƣờng còn tự ý bỏ sinh hoạt hƣớng nghiệp, nếu có tổ chức thì còn mang tính hình thức. Đồng thời, phƣơng pháp dạy môn Hƣớng Nghiệp vẫn chƣa phù hợp, chủ yếu giảng dạy kiến thức theo lối truyền thụ một chiều, chƣa có sự gắn 2 `