Luận văn Tích hợp hoạt động hướng nghiệp vào môn công nghệ lớp 11 tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Tích hợp hoạt động hướng nghiệp vào môn công nghệ lớp 11 tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔ THỊ NGẦN TÍCH HỢP HOẠT ĐỘNG HƯỚNG NGHIỆP VÀO MÔN CÔNG NGHỆ LỚP 11 TẠI CÁC TRƯỜNG THPT CỦA THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - 60140110 S K C0 0 4 4 6 9 Tp. Hồ Chí Minh, năm 2014
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔ THỊ NGẦN TÍCH HỢP HOẠT ĐỘNG HƯỚNG NGHIỆP VÀO MÔN CÔNG NGHỆ LỚP 11 TẠI CÁC TRƯỜNG THPT CỦA THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - 60140110 Tp. Hồ Chí Minh, năm 2014
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔ THỊ NGẦN TÍCH HỢP HOẠT ĐỘNG HƯỚNG NGHIỆP VÀO MÔN CÔNG NGHỆ LỚP 11 TẠI CÁC TRƯỜNG THPT CỦA THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - 60540110 Hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Y Tp. Hồ Chí Minh, năm 2014
4. i LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC: Họ & tên: Tô Thị Ngần Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 19/07/1986 Nơi sinh: Vĩnh Phúc Quê quán: Vĩnh Phúc Dân tộc: Kinh Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: Ấp Tân Phú, xã Minh Tân, Huyện Dầu Tiếng, Tỉnh Bình Dƣơng II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Trung học chuyên nghiệp: Hệ đào tạo: Thời gian đào tạo từ / đến / Nơi học (trƣờng, thành phố): Ngành học: 2. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 09/2005 đến 10/ 2010 Nơi học (trƣờng, thành phố): ĐH Sƣ Phạm Kỹ Thuật Thành phố Hồ Chí Minh Ngành học: Kỹ Thuật Công Nghiệp Tên đồ án, luận án hoặc môn thi tốt nghiệp: Xây dựng bài giảng điện tử cho môn công nghệ lớp 12 Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án hoặc thi tốt nghiệp: tháng 5 năm 2010 Ngƣời hƣớng dẫn: Th.S Nguyễn Thị Phƣơng Hoa III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 11/2010 đến nay Trƣờng THPT An Mỹ Giáo viên
5. ii LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 9 tháng 9 năm 2014 Ngƣời nghiên cứu Tô Thị Ngần
6. iii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS.Nguyễn Văn Y đã hƣớng dẫn, theo dõi, định hƣớng khoa học và tạo mọi điều kiện để ngƣời nghiên cứu hoàn thành tốt luận văn, Tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy, Cô giảng dạy lớp Cao học đã truyền đạt những kiến thức, kinh nghiệm quý báu giúp tôi nhận thức sâu sắc hơn về nghề nghiệp, về cuộc sống, Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, quý Thầy, Cô các trƣờng THPT An Mỹ, Võ Minh Đức, Nguyễn Đình Chiểu, Chuyên Hùng Vƣơng, Bình Phú đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp, Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể học sinh ở các trƣờng THPT đã tham gia thực hiện điều tra, góp ý kiến nâng cao chất lƣợng hoạt động giáo dục hƣớng nghiệp, Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, các Anh, Chị, Em lớp Cao học lý luận và phƣơng pháp dạy học đã chia sẻ, giúp đỡ tôi trong những lúc khó khăn, động viên tôi trong suốt thời gian học và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn Tô Thị Ngần
7. iv TÓM TẮT Công tác hƣớng nghiệp là một khâu quan trọng trong quá trình giáo dục cho học sinh, đặc biệt là HS THPT. Nó có ý nghĩa và tác động lớn đến việc lựa chọn nghề nghiệp đúng đắn cho tƣơng lai sau này của các em. Tuy vậy, trên thực tế thì hoạt động hƣớng nghiệp hiện nay chƣa đƣợc các cấp quản lý giáo dục và nhà trƣờng quan tâm đúng mức, chất lƣợng hƣớng nghiệp chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của học sinh và xã hội, học sinh sau khi tốt nghiệp THPT chƣa đƣợc chuẩn bị chu đáo để chọn lựa nghề nghiệp, chọn hƣớng đi phù hợp với bản thân và yêu cầu của xã hội. Để góp phần nâng cao chất lƣợng HN tại địa phƣơng, ngƣời nghiên cứu đã chọn đề tài “Tích hợp hoạt động HN vào môn công nghệ lớp 11 tại các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng.” Luận văn gồm 3 phần, trong đó: PHẦN MỞ ĐẦU Nêu rõ lý do, mục tiêu, nhiệm vụ, đối tƣợng nghiên cứu, giới hạn phạm vi, phƣơng pháp nghiên cứu và ý nghĩa đóng góp của đề tài. PHẦN NỘI DUNG: Gồm 3 chƣơng, tập trung vào những vấn đề sau: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận: Tổng hợp cô đọng các lý thuyết cần thiết. Chƣơng 2: Cơ sở thực tiễn: Tìm hiểu về thực trạng hoạt động hƣớng nghiệp HS và thực trạng dạy và học môn công nghệ 11 tại các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. Chƣơng 3: Tổ chức dạy học tích hợp hoạt động hƣớng nghiệp trong môn công nghệ lớp 11: Chƣơng này thể hiện những cơ sở để vận dụng dạy tích hợp hƣớng nghiệp vào môn công nghệ, giới thiệu chƣơng trình môn công nghệ 11, thiết kế giáo án, tiến hành thực nghiệm, xử lý số liệu. Nêu kết quả thực nghiệm, thống kê và xử lý phiếu thăm dò ý kiến sau khi thực nghiệm. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Trong phần này, ngƣời nghiên cứu đã tóm tắt đề tài, nêu lên những công việc đã thực hiện đƣợc, hƣớng phát triển đề tài và kiến nghị để nâng cao chất lƣợng dạy học.
8. v ABSTRACT Vocational training is an important stage in the process of education training for students. It greatly affect the completion of practice skills, attitude, discipline, strength in choosing jobs in the future. However, the truth activities vocational guidance of all levels of education managers and many high schools seem to pay less attention to hold career guidance classes for students nowadays, the quality of activities vocational are not ensured to meet the society’s requirement and students. The students after graduated from high schools not repair carefully to select their job, selection suitable job for themselves and society’s requirement. To contribute to improving the vocational training quality at high school where author is working, the author has chosen topic “Integrating the vocational training in the subject of Technology for the 11th grade at high school in Thu Dau Mot city, Binh Duong province.” This thesis consists of three parts, including: Part: THE BEGINNING Detailing reasons, objective, tasks, research subjects, the scope of research, research methods and significant contribution to the topic. Part: CONTENTS Consists of three chapters, detail the following issues: Chapter 1: Basis of argument: Synthesising and condensing of indispensable theories. Chapter 2: Factual basis: Surveying the factor vocational guidance of high schools and the surveying of teaching and learning technology subject in high schools of Thu Dau Mot city, Binh Duong province. Chapter 3: Teaching institutions integrating the vocational training in the subject of Technology for the 11th grade: This chapter shows the basis for applying the integrating the vocational training on the 11th grade technology subject. About Us Technology of subject 11, design lesson plants, conduct experiments, data
9. vi processing, if the experimental results, statistics and handling opinion polls after the experiment. Part: THE CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS This section summarizes the research topic. Beside, proposal for further research for improving the quality of teaching and learning is also
10. vii MỤC LỤC Trang tựa Trang Lý lịch khoa học i Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Tóm tắt iv Mục lục vii Chữ viết tắt xi Danh mục bảng xii Danh mục hình, biểu đồ xiv PHẦN MỞ ĐẦU . 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 4 Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3 5. Giả thuyết nghiên cứu 3 6. Phƣơng pháp nghiên cứu . . 3 7. Giới hạn của đề tài 4 8. Những đóng góp mới của đề tài 4 PHẦN NỘI DUNG 5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 5 1.1. Nghiên cứu trong nƣớc và thế giới 5 1.1.1. Vấn đề nghiên cứu trên thế giới 5 1.1.2. Nghiên cứu hoạt động hƣớng nghiệp ở Việt Nam 8 1.2. Các khái niệm cơ bản về tích hợp 10 1.3. Hƣớng nghiệp . 11 1.3.1. Các giai đoạn hƣớng nghiệp 13 1.3.2. Hƣớng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông . 14 1.3.3. Ý nghĩa công tác hƣớng nghiệp ở trƣờng phổ thông . 15
11. viii 1.3.4. Nội dung của hƣớng nghiệp . 15 1.3.5. Nhiệm vụ hƣớng nghiệp 16 1.3.5.1 .Định hƣớng nghề 17 1.3.5.2.Tƣ vấn nghề 17 1.3.5.3.Tuyển chọn nghề 18 1.3.6. Hình thức tổ chức công tác hƣớng nghiệp 18 1.4. Phƣơng pháp dạy học và đổi mới phƣơng pháp dạy học 21 1.4.1. Phƣơng pháp dạy học 21 1.4.2. Vai trò của giáo viên và học sinh trong phƣơng pháp dạy học 22 1.4.3. Những điều kiện quy định lựa chọn phƣơng pháp dạy học 23 1.4.4. Xu hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học 23 1.5. Các yếu tố tác động đến giáo dục hƣớng nghiệp . 24 1.5.1. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ học sinh trung học phổ thông . 24 1.5.2. Sự phát triển của khoa học công nghệ 25 1.5.3. Sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trƣờng . 25 1.5.4. Sự tác động của nền kinh tế thị trƣờng . 26 Kết luận chƣơng 1 27 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN DẠY HỌC TÍCH HỢP HƢỚNG NGHIỆP TRONG MÔN CÔNG NGHỆ LỚP 11 TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 28 2.1. Giới thiệu tổng quan về các trƣờng trung học phổ thông tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng 28 2.2. Giới thiệu môn công nghệ ở trƣờng phổ thông 29 2.2.1. Mục tiêu, nhiệm vụ của môn công nghệ trong trƣờng phổ thông 29 2.2.2. Giới thiệu môn công nghệ 11 31 2.2.3. Những đặc điểm của môn công nghệ . 35 2.3. Giới thiệu về hoạt động hƣớng nghiệp trong trƣờng phổ thông 36
12. ix 2.4. Thực trạng hoạt động hƣớng nghiệp và việc dạy môn công nghệ 11 tại các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng 38 2.4.1. Khảo sát thực trạng việc hƣớng nghiệp và dạy môn công nghệ 11 ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng 38 2.4.2. Khảo sát thực trạng việc học hƣớng nghiệp và môn công nghệ 11 ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng 48 Kết luận chƣơng 2 57 CHƢƠNG 3: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP HOẠT ĐỘNG HƢỚNG NGHIỆP MÔN CÔNG NGHỆ LỚP 11 TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 59 3.1. Những định hƣớng có tính nguyên tắc trong việc cải tiến công tác hƣớng nghiệp.59 3.1.1. Tính thực tiễn 59 3.1.2. Tính khoa học 59 3.1.3. Kết hợp lý thuyết và thực hành 60 3.2. Thiết kế quy trình tích hợp công tác hƣớng nghiệp trong môn công nghệ lớp 11 61 3.3. Xây dựng các bài giảng tích hợp hƣớng nghiệp thông qua môn công nghệ . 62 3.4. Thực nghiệm sƣ phạm 77 3.4.1. Mục tiêu thực nghiệm 77 3.4.2. Đối tƣợng thực nghiệm 77 3.4.3. Thời gian và địa điểm thực nghiệm . 77 3.4.4. Xây dựng bộ công cụ và chọn mẫu thực nghiệm 78 3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm . 79 3.5.1. Kiểm tra kết quả thông qua nhận xét của giáo viên dự giờ . 79 3.5.2. Kiểm tra kết quả thông qua kết quả học tập của học sinh 79 3.6. Kết quả khảo sát sau khi dạy thực nghiệm 81 3.6.1. Kết quả khảo sát giáo viên sau khi dạy thực nghiệm 81 3.6.2. Kết quả từ phiếu khảo sát học sinh sau khi dạy thực nghiệm 85 Kết luận chƣơng 3 91 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 92
13. x 1. Kết luận 92 2. Những đóng góp mới của đề tài . 93 3. Hƣớng phát triển của đề tài . 94 4. Kiến nghị . 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHẦN PHỤ LỤC
14. xi CÁC CHỮ VIẾT TẮT CN : Công nghệ ĐCĐT : Động cơ đốt trong GD : Giáo dục GDHN : Giáo dục hƣớng nghiệp GD & ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên HN : Hƣớng nghiệp HS : Học sinh THCN : Trung học chuyên nghiệp THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông
15. xii DANH MỤC CÁC BẢNG Tên bảng Trang Bảng 1.1 Định hướng nội dung hướng nghiệp chuyên ban 15 Bảng 1.2 Nội dung hoạt động giáo dục HN từ khối 9 đến khối 12 22 Bảng 2.1 Các trường THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một 32 Bảng 2.2 Giới thiệu môn công nghệ lớp 11 35 Bảng 2.3 Giáo viên tại một số trường trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một được chọn để khảo sát 43 Bảng 2.4 Kết quả khảo sát GV về sự cần thiết của công tác HN 43 Bảng 2.5 Kết quả khảo sát GV về hình thức HN hiệu quả 44 Bảng 2.6 Kết quả khảo sát GV về hiệu quả công tác HN 45 Bảng 2.7 Kết quả khảo sát GV về tâm lý HS khi học môn công nghệ 11 46 Bảng 2.8 Kết quả khảo sát GV về cách dạy môn công nghệ 47 Bảng 2.9 Nhận định về môn công nghệ của GV 48 Bảng 2.10 Kết quả khảo sát GV về khả năng định hướng nghề nghiệp của môn công nghệ 49 Bảng 2.11 Kết quả khảo sát GV về việc thực hiện định hướng nghề nghiệp trong môn công nghệ 50 Bảng 2.12 Những yếu tố gây khó khăn khi đinh hướng nghề nghiệp trong môn công nghệ 51 Bảng 2.13 Kết quả khảo sát GV về tính khả thi của việc tích hợp HN vào môn công nghệ 52 Bảng 2.14 HS tại một số trường THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một được chọn để khảo sát 54 Bảng 2.15 Kết quả khảo sát HS về sự cần thiết của HN 54 Bảng 2.16 Kết quả khảo sát HS về hiệu quả của công tác HN 55 Bảng 2.17 Mức độ hiểu biết ngành nghề của HS 56
16. xiii Tên bảng Trang Bảng 2.18 Môn học có định hướng nghề nghiệp cho HS 57 Bảng 2.19 Mức độ thích thú của HS khi học công nghệ 58 Bảng 2.20 Nhận định của HS về môn công nghệ 59 Bảng 2.21 Kết quả khảo sát HS về việc phân tích ngành nghề của GV công nghệ 60 Bảng 2.22 Mong muốn được trang bị kiến thức nghề nghiệp thông qua môn công nghệ của HS 61 Bảng 3.1 Kết quả kiểm tra lần 1 87 Bảng 3.2 Kết quả kiểm tra lần 2 88 Bảng 3.3 Kết quả ý kiến GV về hoạt động của HS tham gia học tập 90 Bảng 3.4 Kết quả ý kiến GV về thái độ khi thảo luận của HS 90 Bảng 3.5 Kết quả khảo sát GV về việc tổ chức dạy tích hợp 91 Bảng 3.6 Kết quả khảo sát GV về hiệu quả của việc HN 92 Bảng 3.7 Kết quả lấy ý kiến GV về việc tích hợp HN vào môn công nghệ 93 Bảng 3.8 Kết quả lấy ý kiến HS về mức độ hứng thú khi học môn công nghệ 94 Bảng 3.9 Kết quả khảo sát HS về nội dung môn công nghệ 95 Bảng 3.10 Kết quả khảo sát mức độ tự tin của HS khi chọn ngành nghề 96 Bảng 3.11 Kết quả khảo sát HS về phương pháp mà GV sử dụng 97 Bảng 3.12 Kết quả khảo sát HS về sự cần thiết của môn công nghệ 99
17. xiv DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ Tên hình / Biểu đồ Trang Sơ đồ 1.1 Mối quan hệ giữa Mục tiêu – Nội dung – Phương pháp 24 Sơ đồ 1.2 Vai trò của GV và HS trong các phương pháp dạy học 25 Hình 1.1 Sơ đồ các giai đoạn HN 14 Hình 1.2 Tam giác HN của K.K.Platonov 19 Hình 3.1 Quy trình tích hợp hoạt động HN trong môn công nghệ 11 68 Biểu đồ 2.1 Kết quả khảo sát GV về sự cần thiết của công tác HN 44 Biểu đồ 2.2 Kết quả khảo sát GV về hình thức HN hiệu quả 45 Biểu đồ 2.3 Kết quả khảo sát GV về hiệu quả công tác HN 46 Biểu đồ 2.4 Kết quả khảo sát GV về tâm lý HS khi học môn công nghệ 11 47 Biểu đồ 2.5 Kết quả khảo sát GV về cách thức dạy môn công nghệ 48 Biểu đồ 2.6 Nhận định về môn công nghệ của GV 49 Biểu đồ 2.7 Kết quả khảo sát GV về khả năng định hướng nghề nghiệp của môn công nghệ 50 Biểu đồ 2.8 Kết quả khảo sát GV về việc thực hiện định hướng nghề nghiệp trong môn công nghệ 51 Biểu đồ 2.9 Những yếu tố gây khó khăn khi định hướng nghề nghiệp trong môn công nghệ 52 Biểu đồ 2.10 Kết quả khảo sát GV về tính khả thi của việc tích hợp HN vào môn công nghệ 53 Biểu đồ 2.11 Kết quả khảo sát HS về sự cần thiết của HN 55
18. xv Biểu đồ 2.12 Kết quả khảo sát HS về hiệu quả của công tác HN 56 Biểu đồ 2.13 Mức độ hiểu biết ngành nghề của HS 57 Biểu đồ 2.14 Môn học có định hướng nghề nghiệp cho HS 58 Biểu đồ 2.15 Mức độ thích thú của HS khi học môn công nghệ 59 Biểu đồ 2.16 Nhận định của HS về môn công nghệ lớp 11 60 Biểu đồ 2.17 Kết quả khảo sát HS về việc phân tích ngành nghề của GV công nghệ 61 Biểu đồ 2.18 Mong muốn được trang bị kiến thức nghề nghiệp thông qua môn CN của HS 62 Biểu đồ 3.1 Thống kê học lực của HS 88 Biểu đồ 3.2 Thống kê học lực của lớp thực nghiệm và đối chứng sau bài kiểm tra lần 2 89 Biểu đồ 3.3 Tỉ lệ % GV đánh giá về hoạt động của HS 90 Biểu đồ 3.4 Ý kiến GV về thái độ của HS khi tham gia thảo luận 91 Biểu đồ 3.5 Thống kê ý kiến của GV về việc dạy tích hợp 92 Biểu đồ 3.6 Tỉ lệ % ý kiến GV về hiệu quả hoạt động HN 93 Biểu đồ 3.7 Tỉ lệ % ý kiến GV về việc tích hợp HN vào môn CN 94 Biểu đồ 3.8 Đánh giá mức độ hứng thú của HS đối với môn CN 95 Biểu đồ 3.9 Đánh giá nhận xét của HS về nội dung môn CN 96 Biểu đồ 3.10 Tỉ lệ % HS tự tin khi lựa chọn ngành nghề 97 Biểu đồ 3.11 Mức độ ủng hộ của HS đối với phương pháp dạy của GV 98 Biểu đồ 3.12 Tỉ lệ % ý kiến của HS về sự cần thiết của môn CN 99
19. 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Việt Nam là quốc gia luôn có những chủ trƣơng, chính sách đề cao phát triển giáo dục, Nhà nƣớc coi giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Chính vì thế việc phát triển giáo dục là một tiền đề quan trọng trong quá trình phát triển đất nƣớc. Một trong những tƣ tƣởng quan trọng đối với giáo dục Việt Nam là đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội, để có nguồn nhân lực tham gia vào hoạt động chung của xã hội thì công tác hƣớng nghiệp nổi lên là một trong những hoạt động có vai trò quan trọng chiến lƣợc. Hƣớng nghiệp nhằm góp phần phân bố hợp lý và sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực, vốn quý của đất nƣớc để phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội, do vậy hƣớng nghiệp có một ý nghĩa to lớn, quan trọng trong quá trình phát triển nhân lực của một quốc gia. Ở Việt Nam, công tác tƣ vấn nghề đƣợc Viện Khoa Học Giáo Dục đề cập tới ngay khi tiến hành thực nghiệm đƣa công tác hƣớng nghiệp vào trƣờng phổ thông (1975 – 1976). Ngày 19/03/1981 Chính phủ ban hành quyết định 126/CP (phụ lục 1) “Về công tác hƣớng nghiệp trong trƣờng phổ thông và việc sử dụng hợp lý HS các cấp phổ thông cơ sở và phổ thông trung học tốt nghiệp ra trƣờng”. Tiếp theo Bộ giáo dục đã ban hành thông tƣ số 31/TT (phụ lục 2) hƣớng dẫn thực hiện quyết định 126/CP trong đó lƣu ý đến công tác tƣ vấn nghề cho HS. Các quyết định và thông tƣ trên đƣợc xem nhƣ là cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác tƣ vấn hƣớng nghiệp cho HS trong các trƣờng học. Điều 27 của luật giáo dục năm 2005 qui định: “Giáo dục THPT nhằm giúp HS củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục THCS, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thƣờng về kỹ thuật và hƣớng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hƣớng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”. Hƣớng nghiệp, phát triển kiến thức nghề nghiệp cũng nhƣ việc chọn nghề của học sinh nhất là với học sinh trung học phổ thông giúp cho chính những học sinh đó có cơ hội tìm hiểu, nhận định về mục đích, trách nhiệm của nghề nghiệp,
20. 2 giúp họ xây dựng đƣợc những ý tƣởng thích đáng nhằm hình thành cho họ một nghề nghiệp tƣơng lai thích hợp. Hƣớng nghiệp không chỉ quan trọng đối với từng cá nhân, gia đình học sinh mà còn liên quan đến lợi ích của cả cộng đồng xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, học sinh đổ xô vào đại học trong khi trƣờng nghề tuyển sinh không đủ chỉ tiêu, chính điều này tạo nên sự mất cân đối trong phân công lao động xã hội, gây hạn chế cho việc phát triển nhân lực, phục vụ nƣớc nhà. Một trong những lý do gây hiện tƣợng học sinh chỉ chú tâm vào các trƣờng đại học theo xu thế xã hội mà không căn cứ trên năng lực, điều kiện bản thân là do cải cách giáo dục chƣa chú trọng đến cải cách sƣ phạm, đặc biệt là phƣơng pháp dạy học và tổ chức hoạt động hƣớng nghiệp đối với học sinh THPT là chƣa hiệu quả. Thời gian qua đã có nhiều đề tài khoa học nghiên cứu về lĩnh lực hƣớng nghiệp cho học sinh phổ thông, tuy nhiên nghiên cứu về hoạt động hƣớng nghiệp đối với học sinh thông qua các môn học chƣa nhiều. Trong khi những môn học này rất gần với các lĩnh vực sản xuất, công việc hàng ngày, thông qua các môn học ta có thể khơi dậy đƣợc niềm đam mê và năng khiếu của học sinh Chính vì vậy, việc hƣớng nghiệp thông qua các môn học là cần thiết. Từ những lý do trên và để góp phần tìm hiểu về hoạt động hƣớng nghiệp và cải tiến hoạt động hƣớng nghiệp để đƣa vào dạy lồng trong các môn học nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này, ngƣời nghiên cứu thực hiện nghiên cứu đề tài: “Tích hợp hoạt động hƣớng nghiệp vào môn công nghệ lớp 11 tại các trƣờng THPT của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng”. 2. Mục tiêu nghiên cứu Tích hợp hoạt động hƣớng nghiệp cho học sinh thông qua môn học công nghệ lớp 11 nhằm định hƣớng nghề nghiệp trong lĩnh vực cơ khí chế tạo và động cơ đốt trong cho học sinh bậc trung phổ thông trung học đáp ứng nhu cầu xã hội, đồng thời làm tăng hứng thú của học sinh đối với môn học nhằm nâng cao chất lƣợng bộ môn. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu các khái niệm và thuật ngữ liên quan đến tích hợp và công tác GDHN bậc THPT.
21. 3 Khảo sát và đánh giá thực trạng hƣớng nghiệp học sinh và dạy môn công nghệ ở các trƣờng THPT tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. Xây dựng bài giảng tích hợp HN vào môn công nghệ. Thực nghiệm sƣ phạm để đánh giá tính khả thi và khoa học hiệu quả các giải pháp đƣợc đề xuất. 4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu là hoạt động hƣớng nghiệp cho học sinh THPT tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. Khách thể nghiên cứu là học sinh, giáo viên, hoạt động hƣớng nghiệp, hoạt động dạy và học môn công nghệ tại một số trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. 5. Giả thuyết nghiên cứu Nếu tiến hành các giải pháp tích hợp giáo dục hƣớng nghiệp một cách hợp lý trong quá trình dạy học bộ môn công nghệ lớp 11tại trƣờng THPT thì góp phần nâng cao chất lƣợng GDHN trong lĩnh vực kỹ thuật các trƣờng THPT tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng và nâng cao chất lƣợng dạy và học môn công nghệ. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu tài liệu liên quan đến đề tài luận văn. - Nghiên cứu các văn bản về đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc về giáo dục, đào tạo, đặc biệt là giáo dục hƣớng nghiệp. - Nghiên cứu các văn bản pháp qui nhƣ Luật Giáo dục - Nghiên cứu nội dung chƣơng trình và hình thức tổ chức hoạt động GDHN. - Nghiên cứu về nội dung, chƣơng trình, mục tiêu môn công nghệ 11. 6.2. Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi ý kiến Sử dụng bảng câu hỏi trắc nghiệm để lấy ý kiến từ phía HS và giáo viên nhằm xác định thực trạng dạy và học môn CN và hoạt động HN tại trƣờng THPT. 6.3. Thực nghiệm sƣ phạm Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm cho 2 lớp, 1 lớp thực nghiệm và một lớp đối chứng nhằm đánh giá hiệu quả của việc tích hợp hoạt động HN vào môn CN lớp 11.
22. S K L 0 0 2 1 5 4