Luận văn Thiết kế bộ phương tiện dạy học trong dạy lý thuyết lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer tại Bạc Liêu (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Thiết kế bộ phương tiện dạy học trong dạy lý thuyết lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer tại Bạc Liêu (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ PHAN BẠCH ĐẰNG THIẾT KẾ BỘ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC TRONG DẠY LÝ THUYẾT LÁI XE MÔ TÔ CHO NGƯỜI DÂN TỘC KHMER TẠI BẠC LIÊU S K C 0 0 0 2 8 1 NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S K C 0 0 3 7 6 8 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH  -  -  LUẬN VĂN THẠC SĨ PHAN BẠCH ĐẰNG THIẾT KẾ BỘ PHƢƠNG TIỆN DẠY HỌC TRONG DẠY LÝ THUYẾT LÁI XE MÔ TÔ CHO NGƢỜI DÂN TỘC KHMER TẠI BẠC LIÊU Chuyên ngành : GIÁO DỤC HỌC Mã số ngành : 601401 Hƣớng dẫn khoa học: TS. PHAN LONG TP. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
3. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC: Họ & tên: Phan Bạch Đằng Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 04/02/1970 Nơi sinh: Bạc Liêu Quê quán: Bạc Liêu Dân tộc: Kinh Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 2C – Hẻm 11 – Đường Bà Huyện Thanh Quan – TP Bạc Liêu - T. Bạc Liêu Điện thoại cơ quan: 07813700999 Điện thoại: 0918861168 Fax: 07813957602 E-mail: bachdang_70@yahoo.com.vn II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Trung học chuyên nghiệp: Hệ đào tạo: Thời gian đào tạo từ / đến / Nơi học (trường, thành phố): Ngành học: 2. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 09/1989 đến 07/ 1994 Nơi học (trường, thành phố): ĐH Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh Ngành học: Cơ khí chuyên dùng Tên đồ án tốt nghiệp: - Thiết kế Cần trục cảng Ngày & nơi bảo vệ đồ án tốt nghiệp: tháng 5 năm 1994 Người hướng dẫn: III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Từ 10/1994 đến Công ty Giao thông vận tải Cà Cán bộ kỹ thuật 4/1997 Mau Chuyên viên; Phó giám đốc Ban Từ 5/1997 đến Sở Giao thông vận tải Bạc Liêu quản lý dự án công trình giao 7/2011 thông; Phó chánh thanh tra sở Từ 8/2011 đến Ban an toàn giao thông tỉnh Bạc Phó chánh văn phòng nay Liêu i
4. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tp. Hồ Chí Minh, ngày 05 tháng 10 năm 2012 Người nghiên cứu Phan Bạch Đằng ii
5. LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn TS. Phan Long, Thầy đã trực tiếp hướng dẫn đề tài và tận tình giúp đỡ, định hướng, chỉ dẫn suốt quá trình nghiên cứu và hoàn tất đề tài. TS. Nguyễn Văn Tuấn, TS. Võ Thị Xuân và các Thầy Cô khoa Sư phạm Kỹ thuật, các Thầy Cô giảng dạy đến từ các trường khác đã truyền đạt những kinh nghiệm, tri thức, định hướng trong suốt quá trình học và thực hiện đề tài. Chân thành cảm ơn các anh/ chị cán bộ quản lý thuộc Sở Giao thông vận tải tỉnh Bạc Liêu, Ban an toàn giao thông tỉnh đã tham gia đóng góp ý kiến trong quá trình khảo sát, trực tiếp cung cấp thông tin của Sở quản lý để thực hiện đề tài. Chân thành cảm ơn tất cả thầy, cô Trường Cao đẳng nghề Bạc Liêu, các Trung tâm dạy nghề Hồng dân, Phước Long, Đông Hải và Tư thục Bạc Liêu đã tận tình giúp đỡ tác giả trong việc khảo sát liên hệ lấy ý kiến tại cơ sở đào tạo. Chân thành cảm ơn tất cả các học viên người dân tộc Khmer học lái xe mô tô tại Trường Cao đẳng nghề Bạc Liêu, các Trung tâm dạy nghề Hồng dân, Phước Long, Đông Hải và Tư thục Bạc Liêu đã nhiệt tình hợp tác với tác giả trong việc khảo sát liên hệ lấy ý kiến tại cơ sở đào tạo. Chân thành cảm ơn các anh/ chị tại UBND xã Vĩnh Trạch Đông, thành phố Bạc Liêu, đã nhiệt tình hợp tác, giúp đỡ tác giả tổ chức các lớp dạy thực nghiệm. Cuối cùng tác giả xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè cùng lớp đã chia sẻ, giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện và hoàn tất đề tài. iii
6. TÓM TẮT Qua quá trình thực hiện đề tài “ Thiết kế bộ phương tiện dạy học trong dạy lý thuyết lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer tại Bạc Liêu” tác giả đã hoàn thành được mục tiêu của vấn đề nghiên cứu và đã rút ra cái nhìn tổng quan như sau: Trong thời gian tìm hiểu thực tế công tác đào tạo lái xe mô tô tại các cơ sở đào tạo trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, tác giả nhận thấy, thiết kế bộ phương tiện dạy học trong dạy lý thuyết lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer là rất cần thiết để nâng cao chất lượng đào tạo lái xe cho người Khmer nói riêng, cũng như chất lượng đào tạo lái xe mô tô nói chung. Trong nội dung luận văn, tác giả đã trình bày được cơ sở khoa học và cơ sở lý luận cho việc thực hiện đề tài; tìm hiểu được thực trạng và nhu cầu đào tạo lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer, nhu cầu về phương tiện dạy học đối với lĩnh vực đào tạo này. Bộ phương tiện dạy học do tác giả thiết kế đã được kiểm nghiệm qua thực tế và đạt được kết quả khả quan. Tóm lại, Thiết kế bộ phương tiện dạy học trong dạy lý thuyết lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer là rất cần thiết, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo lái xe mô tô, góp phần làm giảm tai nạn giao thông ở địa phương, cũng như trong phạm vi cả nước. iv
7. ABSTRACT During the reseach of topic : “Designing the means of the theoretical teaching to the Khmer to ride motorcycles in Bac Lieu province.” The author has finished the topic target and got to the following overview: In studying the motorcycle riding training in Bac Lieu, the author realizes that designing the means of theoretical teaching to the Khmer to ride motorcycle is necessary in order to enhance the quality of motor- riding of Khmer in particular and that of all people in general. In the content of the thesic, the author presentes the scientific basis, the theoretical basis, the real situations and demands in training motor-riding for Khmer, demands in teaching facilities in this training field. Practically, the means that te author designs has been checked, and got good results . In summary, designing the means of theoretical teaching to the Khmer to ride motocycles is necessary. It is one of the best ways to upgrade motor-riding traing quality as well as to reduce traffic accidents in the province and all over the country. v
8. MỤC LỤC Trang Trang tựa Quyết định giao đề tài Lý lịch khoa học i Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Tóm tắt iv Mục lục vi A. PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1 1.1 Lý do khách quan 1 1.2 Lý do chủ quan 3 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU. 4 3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 4 4. ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU. 4 4.1 Đối tượng nghiên cứu 4 4.2 Khách thể nghiên cứu. 4 5. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU. 4 6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 4 7. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI. 5 8. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 5 9. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI. 5 B . PHẦN NỘI DUNG 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU. 6 1.1.TỔNG QUAN VỀ DẠY HỌC TRỰC QUAN 6 1.2.NHỮNG KHÁI NIỆM CÓ LIÊN QUAN 10 1.3.CƠ SỞ TRIẾT HỌC CỦA NHẬN THỨC TRỰC QUAN. 11 1.3.1. Nhận thức cảm tính 12 1.3.2. Nhận thức lý tính 12 vi
9. 1.3.3. Sự thống nhất giữa nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính 13 1.4.CƠ SỞ SINH LÝ CỦA NHẬN THỨC TRỰC QUAN. 13 1.5. PHƢƠNG TIỆN DẠY HỌC. 15 1.5.1 Khái niệm phương tiện dạy học. 15 1.5.2 Một số loại phương tiện dạy học 16 1.5.2.1 Thiết bị dạy học 16 1.5.2.2 Học liệu 17 1.5.2.3 Mô hình 17 1.5.2.4. Mô phỏng 17 1.5.3 Chức năng của phương tiện dạy học 18 1.5.3.1 Chức năng trực quan 18 1.5.3.2 Chức năng điều khiển 18 1.5.3.3 Chức năng luyện tập, thí nghiệm 18 1.5.4 Vai trò phương tiện dạy học 18 1.5.4.1 Vai trò phương tiện dạy học trong việc dạy 18 1.5.4.2 Vai trò phương tiện dạy học trong việc học 19 1.5.5. Các mức độ trực quan của phương tiện dạy học. 19 1.5.6 Những yếu tố làm cơ sở để thiết kế phương tiện dạy học. 20 1.5.6.1. Analys learners (phân tích học viên) 21 1.5.6.2. State objective (đề xuất mục tiêu) 21 1.5.6.3. Select Media and Materials (lựa chọn phương tiện và tư liệu) 22 1.5.6.4. Utilize Media and Materials (sử dụng phương tiện và tư liệu) 22 1.5.6.5. Require Learner Paticipation (yêu cầu sự tham gia của học viên) 22 1.5.6.6. Evaluate and Revise ( đánh giá và xem lại) 22 1.5. 7 Những yêu cầu đối với phương tiện dạy học 22 1.5.7.1. Tính khoa học sư phạm 23 1.5.7.2. Tính khoa học kỹ thuật 23 1.5.7.3. Tính nhân trắc học 23 1.5.7.4. Tính thẩm mỹ 24 1.5.7.5. Tính kinh tế 24 1.5.8 Nguyên tắc sử dụng phương tiện dạy học 24 vii
10. 1.5.8.1. Bảo đảm an toàn và độ tin cậy 24 1.5.8.2. Nguyên tắc vừa sức 24 1.5.8.3. Bảo đảm tính hiệu quả 25 Chƣơng 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ ĐÀO TẠO LÁI XE MÔ TÔ TẠI BẠC LIÊU. 26 2.1. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ TỈNH BẠC LIÊU VÀ NGƢỜI KHMER TẠI BẠC LIÊU 26 2.1.1 Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bạc Liêu 26 2.1.1.1 Về phát triển kinh tế 26 2.1.1.2 Về phát triển văn hoá - xã hội 27 2.1.1.3 Về giao thông đường bộ tỉnh Bạc Liêu 27 2.1.2 Những đặc điểm cơ bản về người dân tộc Khmer 28 2.1.2.1 Phương tiện giao thông của người Khmer 30 2.1.2.2 Địa bàn cư trú của người dân tộc Khmer tại Bạc Liêu 30 2.2. THỰC TRẠNG VỀ ĐÀO TẠO LÁI XE MÔ TÔ TẠI BẠC LIÊU 31 2.2.1 Thực trạng về công tác đào tạo lái xe mô tô 31 2.2.1.1. Kết quả đào tạo lái xe mô tô nói chung trong toàn tỉnh từ năm 2007-2011 33 2.2.1.2. Kết quả đào tạo lái xe mô tô cho người dân tộc Khmer từ năm 2007-2011 33 2.2.1.3. Về phương tiện dạy học trong đào tạo lái xe mô tô tại các cơ sở đào tạo ở Bạc Liêu 34 2.2.1.4. Nội dung dạy môn lý thuyết lái xe mô tô 35 2.2.1.5. Sự cần thiết sử dụng phương tiện dạy học bằng hình ảnh để dạy lý thuyết lái xe mô tô 36 2.2.2 Thực trạng về sử dụng xe mô tô của người dân tộc Khmer tại Bạc Liêu 37 2.2.2.1 Mức độ sử dụng xe mô tô của người dân tộc Khmer 37 2.2.2.2 Tình trạng lái xe mô tô không có giấy phép lái xe của người dân tộc Khmer . 38 2.2.2.3 Nhu cầu lái xe mô tô trong hoạt động hàng ngày của người dân tộc Khmer . 38 2.2.2.4 Nhu cầu lái xe mô tô chở khách để kiếm sống 39 2.2.3 Học viên người dân tộc Khmer học lái xe mô tô tại các cơ sở đào tạo 39 2.2.3.1 Mục đích học lái xe mô tô của người Khmer 39 viii
11. 2.2.3.2 Số lượng học viên người dân tộc Khmer tham gia học lái xe mô tô tại các cơ sở đào tạo 40 2.2.3.3 Lứa tuổi học viên người dân tộc Khmer tham gia học lái xe mô tô tại các cơ sở đào tạo 41 2.2.3.4 Trình độ học vấn của học viên người dân tộc Khmer tham gia học lái xe mô tô tại các cơ sở đào tạo 41 2.2.3.5 Khả năng sử dụng Tiếng Việt của học viên người dân tộc Khmer tham gia học lái xe mô tô tại các cơ sở đào tạo 42 2.2.3.6 Mức độ khó về học lái xe mô tô của học viên người dân tộc Khmer 42 2.2.3.7 Về năng lực học lý thuyết và thực hành lái xe mô tô của học viên người dân tộc Khmer 43 2.2.3.8 Những nội dung trong môn lý thuyết lái xe mô tô mà học viên người dân tộc Khmer học tốt 43 Chƣơng 3 .THIẾT KẾ BỘ PHƢƠNG TIỆN DẠY HỌC TRONG DẠY HỌC LÝ THUYẾT LÁI XE MÔ TÔ 46 3.1. KHÁI QUÁT MÔN LÝ THUYẾT LÁI XE MÔ TÔ 46 3.1.1 Vị trí môn học 46 3.1.2 Mục tiêu, nội dung, đặc điểm của môn lý thuyết lái xe mô tô 46 3.1.2.1 Mục tiêu môn học 46 3.1.2.2 Nội dung môn học 47 3.1.2.3 Đặc điểm môn học 49 3.2. THIẾT KẾ BỘ PHƢƠNG TIỆN DẠY HỌC TRONG DẠY LÝ THUYẾT LÁI XE MÔ TÔ. 50 3.2.1 Thiết kế phương tiện dạy học theo hình thức phim hoạt hình flash 51 3.2.2 Thiết kế phương tiện dạy học theo hình thức tranh 93 3.3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 112 3.3.1 Mục đích, nội dung và phương pháp thực nghiệm 112 3.3.1.1 Mục đích thực nghiệm 112 3.3.1.2 Nội dung thực nghiệm 112 3.3.1.3 Phương pháp thực nghiệm 113 3.3.2 Kết quả thực nghiệm 113 ix
12. 3.3.2.1 Phân tích và đánh giá định tính bài thực nghiệm 114 3.3.1.2 Phân tích – đánh giá kết quả thực nghiệm 114 C. PHẦN KẾT LUẬN 121 1 KẾT LUẬN 121 2 KHUYẾN NGHỊ 122 2 .1 Đối với các cơ sở đào tạo lái xe mô tô tại Bạc Liêu 122 2 .2 Đối với Sở Giao thông vận tải Bạc Liêu 122 2 .3 Đối với Tổng cục đường bộ Việt Nam 123 3 TỰ NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 123 2 HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI 123 TÀI LIỆU THAM HẢO 124 x
13. DANH MUC̣ CÁ C CHỮ VIẾ T TẮ T STT KÝ HIỆU VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 GPLX Giấy phép lái xe 2 PTDH Phương tiện dạy học 3 THPT Trung học phổ thông 4 THCS Trung học cơ sở 5 UBND Ủy ban nhân dân 6 TNDS Trách nhiệm dân sự 7 TN Thực nghiệm 8 ĐC Đối chứng 9 GTVT Giao thông vận tải xi
14. DANH MUC̣ CÁ C BẢNG BIỂU Trang Bảng 1.1: Tỷ lệ lưu giữ thông tin của các giác quan 14 Bảng 1.2: Tỷ lệ thu nhận thông tin của các giác quan 14 Bảng 1.3: Năng lực dẫn thông của các giác quan 14 Bảng 1.4: Tỷ lệ lưu giữ lại trong trí nhớ trên đơn vị thời gian 15 Bảng 2.1: Kết quả đào tạo lái xe mô tô từ 2007 - 2011 33 Bảng 2.2: Kết quả đào tạo lái xe mô tô cho người Khmer từ 2007 - 2011 33 Bảng 2.3: Phương tiện dạy học được trang bị tại các cơ sở đào tạo 34 Bảng 2.4: Phương tiện dạy học được giáo viên sử dụng 35 Bảng 2.5: Nội dung dạy môn lý thuyết lái xe mô tô 36 Bảng 2.6: Nhu cầu sử dụng phương tiện dạy học của giáo viên 36 Bảng 2.7: Nhu cầu sử dụng phương tiện dạy học của học viên 36 Bảng 2.8: Mức độ sử dụng xe mô tô của người dân tộc Khmer 37 Bảng 2.9: Tình trạng lái xe mô tô không giấy phép 38 Bảng 2.10: Nhận thức của học viên về lái xe không giấy phép 38 Bảng 2.11: Nhu cầu lái xe mô tô trong hoạt động hàng ngày 39 Bảng 2.12: Nhu cầu lái xe mô tô chở khách kiếm sống 39 Bảng 2.13: Mục đích học lái xe mô tô của người Khmer 40 Bảng 2.14: Số lượng người Khmer tham gia học lái xe mô tô 40 Bảng 2.15: Lứa tuổi người Khmer học lái xe mô tô 41 Bảng 2.16: Học vấn người Khmer học lái xe mô tô 41 Bảng 2.17: Khả năng sử dụng Tiếng Việt của người Khmer 42 Bảng 2.18: Khả năng tiếp thu của người Khmer học lái xe mô tô 42 Bảng 2.19: Đánh giá của giáo viên về kết quả học lý thuyết và thực hành 43 Bảng 2.20: Tự đánh giá của học viên về kết quả học lý thuyết và thực hành 43 Bảng 2.21: Giáo viên đánh giá những nội dung người Khmer học tốt 44 Bảng 2.22: Học viên tự đánh giá những nội dung mà họ học tốt 44 Bảng 3.1: Bảng phân phối Fi (số học viên đạt điểm Xi ) 116 Bảng 3.2: Bảng tần suất fi (số phần trăm học viên đạt điểm Xi ) 116 Bảng 3.3: Bảng tần suất hội tụ tiến fa (số phần trăm học viên đạt điểm Xi trở lên) 116 Bảng 3.4: Bảng so sánh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng 118 xii