Luận văn Nghiên cứu thiết kế multimedia cho việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Nghiên cứu thiết kế multimedia cho việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ HỒ MINH GIANG NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ MULTIMEDIA CHO VIỆC DẠY VÀ HỌC MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAOS K C 0 0 3 9 5 9 THÔNG VẬN TẢI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S KC 0 0 3 2 3 2 Tp. Hồ Chí Minh, 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ HỒ MINH GIANG NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ MULTIMEDIA CHO VIỆC DẠY VÀ HỌC MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 Hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN VĂN TUẤN Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2011
3. CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN TUẤN Cán bộ chấm nhận xét 1: TS. NGÔ ANH TUẤN Cán bộ chấm nhận xét 2: TS. NGUYỄN TOÀN Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ trước HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH Ngày tháng .năm 2011
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC: Họ & tên: LÊ HỒ MINH GIANG Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 06 – 02 – 1983 Nơi sinh: Sóc trăng Quê quán: Thạnh Phú, Mỹ Xuyên, Tp. Sóc Trăng Dân tộc: Kinh Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 17/11/4B Đƣờng 52, Tổ 49, Kp8, P.Hiệp Bình Chánh, Quận Thủ Đức, Tp.Hồ Chí Minh Điện thoại cơ quan: 08.38439775 Điện thoại nhà riêng: E-mail: lhmgiang@hcmct.edu.vn II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Trung học chuyên nghiệp: Hệ đào tạo: Thời gian đào tạo từ / đến / Nơi học (trƣờng, thành phố): Ngành học: 2. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 09/2000 đến 09/2004 Nơi học: Trƣờng Đại Học Cần Thơ, Tp.Cần Thơ Ngành học: Sƣ Phạm Hóa Tên đồ án, luận án: XÂY DỰNG THÍ NGHIỆM THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC CHO MÔN HÓA 10 THEO CHƢƠNG TRÌNH SÁCH GIÁO KHOA MỚI Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án: 05/2004, Bộ môn Hóa, Khoa Sƣ Phạm, Trƣờng Đại Học Cần Thơ Ngƣời hƣớng dẫn: TS BÙI PHƢƠNG THANH HUẤN i
5. III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Bộ môn Hóa, Khoa Sƣ phạm, 09/2004 – 05/2006 Giảng viên Đại học Cần Thơ Khoa Đại cƣơng, Trƣờng Cao 06/2006 – nay đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Giảng viên Chí Minh ii
6. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 04 năm 2011 (Ký tên và ghi rõ họ tên) LÊ HỒ MINH GIANG iii
7. LỜI CẢM ƠN  Xin chân thành cảm ơn: - TS. Nguyễn Văn Tuấn – Trưởng Khoa Sư phạm Kỹ thuật trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. - TS. Võ Thị Xuân – Khoa Sư phạm Kỹ thuật trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, cố vấn học tập lớp Cao học Giáo dục khóa 17 – A. - Ban Giám Hiệu, Phòng Đào Tạo trường Cao đẳng Giao Thông Vận Tải Tp. Hồ Chí Minh. - Quý Thầy, Cô tham gia giảng dạy lớp Cao học Giáo dục khóa 17 – A trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. - Quý Thầy, Cô Khoa Đại cương, trường Cao đẳng Giao Thông Vận Tải Tp. Hồ Chí Minh. - Các Anh, Chị học viên lớp Cao học Giáo dục khóa 17 – A, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. Đã rất tận tình giúp đỡ tác giả trong thời gian học tập và làm luận văn. iv
8. TÓM TẮT Ngày nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học mang lại nhiều hiệu quả thiết thực. Hóa học là một trong những môn học cần được ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên và khả năng tiếp thu của học sinh. Trong chương trình hóa học 10, ban cơ bản của bậc THPT có một số bài học tập trung vào các khái niệm khá trừu tượng, khó hiểu và càng khó hơn với các HS có trình độ trung bình như các HS hệ TCCN hệ 3 năm tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh. Ngoài ra, một số bài học về các chất cụ thể lại chứa đựng những thí nghiệm độc hại, do đó rất hiếm khi GV thực hiện được trên lớp hoặc cho HS trực tiếp làm thí nghiệm. Do đó, việc ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin vào dạy học Hóa 10 là rất cần thiết thông qua các mô phỏng, video clip giúp GV và HS giải quyết các vấn đề trên. Xuất phát từ những lý do trên, người nghiên cứu lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu thiết kế multimedia cho việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh” Luận văn được trình by qua cc phần sau: Phần mở đầu: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Phần nội dung: Gồm 4 chương Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN Trong chương này, tác giả giới thiệu vai trị của phương tiện trực quan trong dạy học, khái niệm và các đặc trưng của multinedia dạy học, phân tích các ảnh hưởng của cc lý thuyết học tập v mơ hình học tập đến việc thiết kế multimedia dạy học cho môn Hóa 10, ban cơ bản, đặc trưng của môn Hóa 10, ban cơ bản. Từ các cơ sở đó, người nghiên cứu lựa chọn mơ hình cụ thể cho việc thiết kế multimedia dạy học cho môn Hóa 10, ban cơ bản. v
9. Chƣơng 2: CƠ SỠ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƢỜNG CĐ GTVT TP.HỒ CHÍ MINH Việc khảo sát, đánh giá thực trạng việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại Trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh được thể hiện trong chương 2 qua các nội dung khảo sát, đánh giá về nội dung, đặc thù môn học, phương pháp giảng dạy hiện tại và thực trạng về việc ứng dụng multimedia vào dạy học của các Giáo viên bộ môn Hóa, thực trạng cơ sở vật chất của trường phục vụ cho việc ứng dụng multimedia vào dạy học cũng được khảo sát, đánh giá. Chƣơng 3: THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN Từ kết quả nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn cũng như kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại Trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh, người nghiên cứu đề xuất thiết kế multimedia dạy học cho một số nội dung của môn Hóa 10, ban cơ bản gây khó khăn cho GV và HS trong quá trình dạy học. Chƣơng 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ Tiến hành thực nghiệm để đánh giá sản phẩm thiết kế multimedia cũng như giả thuyết đề ra. Kết luận và kiến nghị: Tóm tắt những kết quả đạt được của luận văn, phân tích ý nghĩa khoa học và giáo dục của đề tài, đưa ra một số kiến nghị và hướng phát triển của đề tài. vi
10. ABSTRACT Nowadays, the application of recent achievements of Informative Technology into teaching and learning methodology has brought to us many useful results. Chemistry is one of the majors that needs to apply information technology to raise training quality and effectiveness. There are some difficult conceptions and a lot of poisonous experiments in curriculum of basic chemistry of grade 10. It’s more and more difficult for average students of 3-year vocational training at Ho Chi Minh City College of Transport. Moreover, a lot of teachers are afraid of poisonous experiments, so they rarely carry out experiments at class or train students to do. As a result, the application of Information Technology into teaching and learning chemistry is necessary thanks to video clips, images, imitations to help students and teachers to solve those problems. From those starting points, the researcher chose the theme: “Research designing multimedia for the teaching and learning basic chemistry of grade 10 at Ho Chi Minh City College of Transport” The thesis is presented in 4 following chapters: The Opening: overview of the subject The Content: This is presented in 4 following chapters Chapter 1: Theoretical bases in desinging instructional multimedia for basic chemistry of grade 10 In this chapter, the researcher presents the roles of visual teaching media, concept and the characters of instructional multimedia, the influence of psychological aspects in teaching and learning basic chemistry of grade 10 and characters of basic chemistry of grade 10. Based on those, the researcher chose suitable model on designing multimedia for teaching and learning basic chemistry of grade 10. vii
11. Chapter 2: Actual bases in desinging instructional multimedia for basic chemistry of grade 10 at Ho Chi Minh City College of Transport The thesis presents the survey on the opinions of students and teachers about the contents, characters of basic chemistry of grade 10, the teaching methods and the actual situations of the application of Information Technology into teaching of chemistry teachers at Ho Chi Minh City College of Transport. Besides, the actual situations of material facilities of T Ho Chi Minh City College of Transport is also presented in this chapter. Chapter 3: Designing instructional multimedia for basic chemistry of grade 10. Based on the above-mentioned theoretical aspects and results of the survey, the researcher put forward designing multimedia for some causing units problems in basic chemistry of grade 10 to improve the teaching and learning. Chapter 4: Performing pedagogical experiments The researcher performs the pedagogical experiments to evaluate the designed products and the results of given solution. The Conclusion - Suggestion. Summarizing the results of the essay, analyzing scientific and educational meaning of the subject, giving any petition and direction of developing the subject viii
12. MỤC LỤC Trang tựa TRANG Quyết định giao đề tài Lý lịch cá nhân i Lời cam đoan iii Cảm tạ iv Tóm tắt v Mục lục ix Danh sách các chữ viết tắt xiii Danh sách các bảng xiv Danh sách các hình xv Danh sách các biểu đồ xvi PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1 2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI 3 3. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI 3 4. GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI 3 5. ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 3 5.1. Đối tƣợng nghiên cứu 3 5.2. Khách thể nghiên cứu 4 6. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU 4 7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4 7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu và sản phẩm mẫu 4 7.2. Phƣơng pháp điều tra 4 7.3. Phƣơng pháp chuyên gia 4 7.4. Phƣơng pháp thực nghiệm 5 7.5. Phƣơng pháp thống kê toán học 5 8. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU 5 ix
13. PHẦN 2: NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN 7 1.1. TỔNG QUAN VỀ THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN 7 1.1.1. Khái niệm Multimedia 7 1.1.2. Khái niệm Multimedia dạy học 8 1.1.3. Các đặc trƣng cơ bản của Multimedia dạy học 9 1.1.4. Các nguyên tắc cơ bản của Multimedia dạy học 10 1.1.5. Sự cần thiết của multimedia dạy học đối với môn Hóa học 11 1.2. DẠY HỌC VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA PHƢƠNG TIỆN TRỰC QUAN 12 1.2.1. Phƣơng tiện dạy học 12 1.2.2. Phƣơng tiện trực quan trong dạy học 13 1.2.3. Vai trò của phƣơng tiện trực quan trong dạy học hóa học 13 1.3. GIẢNG DẠY HÓA HỌC VỚI MULTIMEDIA DẠY HỌC 15 1.4. SỰ ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC LÝ THUYẾT HỌC TẬP VÀ MÔ HÌNH HỌC TẬP ĐẾN VIỆC THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC 17 1.4.1. Các lý thuyết học tập và mô hình học tập 17 1.4.1.2. Thuyết hành vi – mô hình học tập thông thạo 17 1.4.1.2. Thuyết nhận thức – mô hình học tập đối thoại 19 1.4.1.3. Thuyết kiến tạo – mô hình học tập không có sự chỉ dẫn 20 1.4.2. Mô hình học tập đối thoại với sự hỗ trợ của máy tính 21 1.5. ĐẶC TRƢNG MÔN HÓA 10, BAN CƠ BẢN 22 1.6. QUY TRÌNH THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA 10, BAN CƠ BẢN THEO MÔ HÌNH HỌC TẬP ĐỐI THOẠI 23 1.6.1. Quy trình thiết kế multimedia dạy học cho môn Hóa 10, ban cơ bản theo mô hình đối thoại 24 x
14. 1.6.2. Mẫu kịch bản sƣ phạm theo mô hình đối thoại 25 1.7. LỰA CHỌN PHẦN MỀM ỨNG DỤNG TRONG THIẾT KẾ MULTIMEDIA CHO MÔN HÓA 10, BAN CƠ BẢN 26 1.7.1. So sánh đặc điểm các phần mềm 26 1.7.2. Microsoft Powerpoint 27 1.7.3. Visual Basic for application 28 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 30 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CĐ GTVT TP.HỒ CHÍ MINH 31 2.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM VỀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TP.HỒ CHÍ MINH 31 2.1.1. Chức năng và nhiệm vụ 31 2.2.1.1 Chức năng 31 2.2.1.2. Nhiệm vụ 32 2.1.2. Cơ sở vật chất 32 2.2. MỘT SỐ ĐẶC TRƢNG VỀ ĐÀO TẠO HỌC SINH HỆ TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP 3 NĂM TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TP.HỒ CHÍ MINH 33 2.2.1. Mục tiêu đào tạo 33 2.2.2. Tiêu chí tuyển sinh vào hệ TCCN 3 năm tại trƣờng CĐ GTVT TP.HCM 34 2.3. THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƢỜNG CĐ GTVT TP.HỒ CHÍ MINH 35 2.3.1. Giới thiệu công cụ khảo sát về thực trạng việc giảng dạy môn Hóa 10 cho học sinh hệ TCCN 3 năm 35 2.3.2. Kết quả khảo sát 36 2.3.2.1. Kết quả thăm dò ý kiến học sinh 36 2.3.2.2. Kết quả thăm dò ý kiến giáo viên 37 xi
15. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 45 CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN 47 3.1. GIỚI THIỆU MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN 47 3.1.1. Mục tiêu môn Hóa học 10, ban cơ bản 47 3.1.2. Nội dung, chƣơng trình môn Hóa học 10, ban cơ bản 49 3.2. THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BA CƠ BẢN 49 3.2.1.Quy trình thiết kế 50 3.2.2. Kịch bản sƣ phạm 51 3.2.3. Cấu trúc sản phẩm thiết kế Multimedia dạy học cho môn Hóa học 10, ban cơ bản 56 3.2.4. Giải thích sản phẩm thiết kế Multimedia dạy học cho môn Hóa học 10, ban cơ bản 56 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 59 CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM CÓ ĐỐI CHỨNG 60 4.1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM 60 4.2. ĐỐI TƢỢNG THỰC NGHIỆM 60 4.3. NỘI DUNG VÀ CÁCH THỨC TỔ CHỨC THỰC NGHIỆM 61 4.3.1. Nội dung thực nghiệm 61 4.3.2. Cách thức tổ chức thực nghiệm 61 4.4. PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM 62 4.4.1. Kết quả về mặt định tính 62 4.4.2. Kết quả về mặt định lƣợng 65 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 73 PHẦN 3: KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO 76 PHỤ LỤC 79 xii
16. DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT HS : Học sinh GV : Giáo viên CĐ GTVT : Cao đẳng Giao Thông Vận Tải CNTT : Công nghệ thông tin Lớp TN : Lớp thực nghiệm Lớp ĐC : Lớp đối chứng GDPT : Giáo dục phổ thông PTTQ : Phương tiện trực quan TCCN : Trung cấp chuyên nghiệp THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông VBA : Visual Basic for application xiii
17. DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tiêu chí tuyển sinh vào hệ TCCN 3 năm 35 Bảng 3.1. Khung phân phối chương trình môn Hóa 10, ban cơ bản 50 Bảng 4.1: Bảng điểm đánh giá bài giảng của các GV tham gia dự giờ 64 Bảng 4.2: Bảng thống kê điểm trung bình lớp đối chứng và lớp thực nghiệm 66 Bảng 4.3: Bảng phân phối tần số của lớp ĐC và TN 67 Bảng 4.4: Bảng tần suất % của lớp ĐC và TN 67 Bảng 4.5: Bảng xếp loại kết quả học tập của học sinh lớp ĐC và TN 69 xiv
18. DANH SÁCH CÁC HÌNH Hình 1.1. Sự lưu giữ thông tin qua các kênh truyền thông 9 Hình 1.2. Tháp mức độ trực quan các loại hình phương tiện dạy học 14 Hình 1.3: Mô hình học tập theo thuyết hành vi 18 Hình 1.4. Mô hình đối thoại 20 Hình 1.5. Mô hình đối thoại lý tưởng (theo Laurrilla và Sharples) 21 Hình 1.6. Mô hình đối thoại với sự hỗ trợ của máy tính 22 Hình 1.7. Quy trình thiết kế sư phạm theo mô hình học tập đối thoại 24 Hình 1.8. Màn hình làm việc của Power Point 28 Hình 2.1. Trường CĐ GTVT TP.Hồ Chí Minh 31 Hình 2.2. Phòng thí nghiệm hóa 33 Hình 2.3. Thư viện 33 Hình 3.1. Sơ đồ sản phẩm thiết kế multimedia dạy học chương 5 - Nhóm Halogen trong chương trình môn Hóa 10, ban cơ bản 56 Hình 3.2. Màn hình giao diện pha hoạt động 56 Hình 3.3. Màn hình giao diện pha trao đổi 57 xv
19. DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Đánh giá nội dung môn học Hóa 10 của HS 36 Biểu đồ 2.2. Đánh giá phương pháp dạy học của GV 37 Biểu đồ 2.3. Mức độ ứng dụng Multimedia trong dạy học của GV 38 Biểu đồ 2.4. Khả năng thiết kế Multimedia phục vụ cho dạy học của GV 38 Biểu đồ 2.5. Đánh giá của GV về các bài giảng có ứng dụng Multimedia đang sử dụng 39 Biểu đồ 2.6. Đánh giá của GV về ưu điểm của việc ứng dụng Multimedia cho dạy học 40 Biểu đồ 2.7. Đánh giá của GV về cơ sở vật chất của Trường CĐ GTVT 40 Biểu đồ 2.8: Đánh giá của GV về mức độ khuyến khích và hỗ trợ việc ứng dụng Multimedia cho dạy học của Trường CĐ GTVT TP.Hồ Chí Minh 41 Biểu đồ 2.9. Mức độ sẵn sàng tiếp nhận các sản phẩm thiết kế Multimedia do các chuyên gia công nghệ thông tin phối hợp với các GV nhiều kinh nghiệm thiết kế 42 Biểu đồ 2.10. Các yêu cầu của GV về sản phẩm thiết kế Multimedia do các chuyên gia công nghệ thông tin phối hợp với các GV nhiều kinh nghiệm thiết kế 43 Biểu đồ 2.11: Ý kiến đề nghị của GV về phía nhà trường 43 Biểu đồ 4.1. Kết quà khảo sát HS về tính trực quan, sinh động của sản phẩm 62 Biểu đồ 4.2. Kết quà khảo sát HS về khả năng giúp HS hiểu bài nhanh, dễ nhớ 62 Biểu đồ 4.3. Kết quà khảo sát HS về khả năng giúp HS chủ động trong học tập 63 Biểu đồ 4.4. Kết quà khảo sát HS về khả năng giúp HS được hoạt động trên lớp nhiều hơn 63 Biểu đồ 4.5. Kết quà khảo sát HS về khả năng gây hứng thú học tập của sản phẩm 64 Biểu đồ 4.6: Đường tần suất của lớp đối chứng và lớp thực nghiệm 68 Biểu đồ 4.7: Xếp loại trình độ hai lớp thực nghiệm và đối chứng 69 xvi
20. MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Giáo dục luôn phục vụ cho những mục tiêu phát triển kinh tế xã hội. Hiện nay, Việt Nam đã gia nhập tổ chức Thương mại thế giới – WTO, đã tham gia vào quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, chịu những ảnh hưởng của nền kinh tế tri thức nhằm tìm kiếm những cơ hội, song cũng phải đương đầu với nhiều thách thức. Một trong những đòi hỏi của toàn cầu hóa là yêu cầu cao về lực lượng lao động như khả năng sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề linh hoạt trong các tình huống, khả năng làm việc cộng tác . Giáo dục cần đào tạo ra những con người đáp ứng được những yêu cầu này. Như vậy, giáo dục cần đổi mới để đáp ứng các yêu cầu mới của xã hội, thay thế các mô hình giáo dục hàn lâm kinh viện, coi trọng lý thuyết, xem nhẹ thực tiễn, đào tạo nên những con người thụ động, thiếu sáng tạo không còn phù hợp. Phương pháp dạy học là một trong những vấn đề lớn của giáo dục cần sự quan tâm, đổi mới. Điều này được thể hiện trong Luật Giáo dục 2005 (điều 28): “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” Tuy nhiên, hiện nay, phương pháp dạy học chủ yếu của đa số Giáo viên vẫn là thông báo, tái hiện, chưa chú trọng vào phát triển tính tích cực, tự lực, sáng tạo của học sinh. Mặt khác, nền giáo dục mang tính hàn lâm, nặng về lý thuyết thi cử đã góp phần tạo nên những thói quen học tập đối phó với thi cử, chưa chủ động tìm tòi tri thức. Do đó, một trong những đổi mới quan trọng và cấp thiết của giáo dục ở bậc phổ thông hiện nay là tập trung đổi mới PPDH bằng hoạt động hoá người học, hay hướng vào người học trong việc tổ chức quá trình lĩnh hội tri thức theo quan điểm “lấy HS làm trung tâm”, theo hướng này giáo viên chỉ đóng vai trò là người tổ chức và điều khiển, hướng dẫn học sinh chiếm lĩnh tri thức khoa học, tự lực hoạt động, 1
21. tìm tòi và sáng tạo để giành lấy kiến thức mới. Đổi mới PPDH nói chung, trong đó có PPDH hóa học nói riêng, rất phù hợp với thực tiễn Việt Nam hiện nay, mục tiêu to lớn của sự đổi mới đó là làm thế nào để năng lực học tập của học sinh được nâng lên mạnh mẽ nhờ vào trước hết khả năng tự học, biết “học cách học hóa học” của học sinh và thầy biết “dạy cách học hóa học”. Hóa học là một khoa học thực nghiệm, do đó, thí nghiệm, thực hành là một trong những đặc điểm cốt lõi trong phương pháp dạy học của giáo viên. Tuy nhiên, trong điều kiện về trang thiết bị, cơ sở vật chất hiện nay ở đa số các trường THPT chưa đáp ứng đầy đủ cho các tiết học hóa học, đặc biệt là khi cần thực hiện các thí nghiệm có tính độc hại, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và gây ô nhiễm môi trường. Mặt khác, hóa học đi sâu nghiên cứu bản chất của các chất nên một số phần lý thuyết khá trừu tượng và gây không ít khó khăn cho học sinh khi tiếp thu các kiến thức này. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin, người dạy và người học càng có thêm nhiều lựa chọn trong quá trình truyền thụ và chiếm lĩnh tri thức. Sự hỗ trợ của Multimedia đã mang lại nhiều tiện ích cho quá trình dạy học. Các bài giảng của giáo viên được biên soạn trên máy tính có tính năng gọn, nhẹ, có thể điều chỉnh thông tin dễ dàng, mô phỏng được các vấn đề trừu tượng, các thí nghiệm phức tạp, nguy hiểm đặc biệt là thu hút học sinh khi các em được tự học theo khả năng, không gian và thời gian riêng mình khi các tài liệu, bài giảng được đóng gói thành đĩa CD hoặc thông qua mạng internet Việc sử dụng các phương tiện dạy học nói chung hay ứng dụng Multimedia và công nghệ thông tin vào dạy học hóa học nói riêng đóng vai trò quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học hóa học nhằm tăng cường tính trực quan, thí nghiệm, thực hành trong dạy học, có thể khắc phục được các vấn đề đặc trưng của môn học. Với các cơ sở trên, người nghiên cứu lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu thiết kế Multimedia cho việc dạy và học Hóa học 10, ban cơ bản tại Trường Cao đẳng Giao Thông Vận Tải Tp.Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu. 2