Luận văn Một số giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành may tại thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2005 - 2010 (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Một số giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành may tại thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2005 - 2010 (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LƯU KHÁNH LINH MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH MAY TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 2005 - 2010 NGÀNH: SƯ PHẠM KỸ THUẬT - 601401 S K C0 0 1 0 4 3 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 08/2004
2. BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ LÖU KHAÙNH LINH MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO CHAÁT LÖÔÏNG NGUOÀN NHAÂN LÖÏC NGAØNH MAY TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH GIAI ÑOAÏN 2005-2010 Chuyeân ngaønh: Sö Phaïm Kyõ Thuaät Maõ soá ngaønh: 601401 Tp. Hoà Chí Minh, thaùng 8 naêm 2004
3. LÔØI CAÛM ÔN Xin chaân thaønh caûm ôn Thaày TS. Nguyeãn Tieán Duõng, Tröôûng phoøng ñaøo taïo tröôøng Ñaïi hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät ñaõ taän tình höôùng daãn ngöôøi nghieân cöùu hoaøn thaønh luaän vaên naøy. Xin chaân thaønh caûm ôn Ban Giaùm Hieäu cuøng Quí Thaày Coâ khoa Coâng Ngheä May tröôøng Trung hoïc Kyõ Thuaät May vaø Thôøi Trang 2 Xin chaân thaønh caûm ôn Ban Giaùm Hieäu cuøng Quí Thaày Coâ khoa Coâng Ngheä May tröôøng Trung hoïc Kyõ Thuaät Nghieäp Vuï Nam Saøi Goøn Xin chaân thaønh caûm ôn Ban Giaùm Hieäu cuøng Quí Thaày Coâ khoa Coâng Ngheä May tröôøng Trung hoïc Kyõ Thuaät Nghieäp vuï Phuù Laâm Xin chaân thaønh caûm ôn Ban Giaùm Ñoác, caùn boä quaûn lyù kyõ thuaät coâng ty may Vieät Tieán Xin chaân thaønh caûm ôn Ban Giaùm Ñoác, caùn boä quaûn lyù kyõ thuaät coâng ty may Saøi Goøn 3 Xin chaân thaønh caûm ôn Ban Giaùm Ñoác, caùn boä quaûn lyù kyõ thuaät coâng ty deät may Thaéng Lôïi Xin chaân thaønh caûm ôn Ban Chuû Tòch Hieäp Hoäi Deät May Theâu Ñan Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ñaõ cung caáp taøi lieäu ñeå thöïc hieän luaän vaên naøy Xin chaân thaønh caûm ôn Quí Thaày Coâ giaûng daïy lôùp Cao hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät, Quí Thaày Coâ phoøng QLKH-QHQT-SÑH tröôøng Ñaïi hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät ñaõ ñoùng goùp yù kieán cho luaän vaên naøy Xin chaân thaønh caûm ôn caùc baïn hoïc lôùp Cao hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät khoùa 10 ñaõ goùp yù cho luaän vaên naøy Tp. Hoà Chí Minh, ngaøy thaùng naêm 2004 Hoïc vieân Löu Khaùnh Linh
4. NHÖÕNG TÖØ VIEÁT TAÉT TRONG LUAÄN VAÊN CNH : Coâng nghieäp hoùa HÑH : Hieän ñaïi hoùa THKT : Trung hoïc kyõ thuaät THKTNV : Trung hoïc kyõ thuaät nghieäp vuï THCN : Trung hoïc chuyeân nghieäp CNKT : Coâng nhaân kyõ thuaät THPT : Trung hoïc phoå thoâng ÑH : Ñaïi hoïc CÑ : Cao ñaúng CNM : Coâng ngheä may GD vaø ÑT : Giaùo duïc vaø ñaøo taïo TTSX : Thöïc taäp saûn xuaát CNSXHMCN : Coâng ngheä saûn xuaát haøng may coâng nghieäp M & TBM : Maùy vaø thieát bò may KTMCN : Kyõ thuaät may coâng nghieäp TKTP : Thieát keá trang phuïc H/V : Hoïc vieân
5. MUÏC LUÏC CHÖÔNG I: DAÃN NHAÄP Trang 1. Lyù do choïn ñeà taøi 01 2. Muïc ñích nghieân cöùu 02 3. Ñoái töôïng nghieân cöùu 03 4. Giôùi haïn ñeà taøi 03 5. Phöông phaùp nghieân cöùu 03 6. Boá cuïc luaän vaên 03 7. Keá hoaïch nghieân cöùu 04 CHÖÔNG II: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN 05 I. Cô sôû lyù luaän chung veà chaát luôïng ñaøo taïo ngaønh may 05 I.1.Khaùi nieäm chaát löôïng vaø chaát löôïng ñaøo taïo 05 I.1.1. Chaát löïông 05 I.1.2. Ñaøo taïo 05 I.1.3. Chaát löôïng ñaøo taïo 06 I.2. Cô sôû ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo 09 II.Nguoàn nhaân löïc, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc 10 II.1. Nguoàn nhaân löïc 10 II.2. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc 11 II.3. Nhöõng yeáu toá cuûa chaát löôïng nguoàn nhaân löïc 11 III. Döï baùo nhu caàu nhaân löïc ngaønh deät may 12 IV. Chính saùch phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ngaønh coâng ngheä may 14 V.Thöïc traïng veà nhu caàu nguoàn nhaân löïc ngaønh coâng ngheä may hieän nay 15 V.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån ngaønh deät may Vieät Nam 15 V.2. Thöïc traïng ngaønh may taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh 17 VI. Yeâu caàu veà chaát löôïng nguoàn nhaân löïc may 21 CHÖÔNG III: PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG 22 I. Thöïc traïng nhaân löïc ôû caùc doanh nghieäp may 22 I.1. Caùc chæ tieâu khaûo saùt veà möùc ñoä CNKT ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát 22 I.2. Keát quaû khaûo saùt 22
6. I.2.1. Coâng ty may Saøi Goøn 3 22 I.2.2. Coâng ty may Vieät Tieán 24 I.2.3. Coâng ty deät may Thaéng Lôïi 27 II. Thöïc traïng ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc CNKTngaønh may taïi moät soá tröôøng THCN treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh 33 II.1. Caùc chæ tieâu khaûo saùt 33 II.2. Keát quaû khaûo saùt 34 II.2.1. Tuyeån sinh, chaát löôïng ñaàu vaøo 34 II.2.2. Noäi dung chöông trình ñaøo taïo 36 II.2.3. Phöông phaùp giaûng daïy 44 II.2.4. Maùy moùc, trang thieát bò, phöông tieän daïy hoïc 45 II.2.5. Ñoäi nguõ giaùo vieân 48 II.2.6. Kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû ñaøo taïo 51 II.2.7. Ñoäng cô choïn ngheà 52 CHÖÔNG IV: ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP 54 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 62
7. CHÖÔNG I: DAÃN NHAÄP 1 LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Ñeå thuùc ñaåy vaø phuïc vuï quaù trình coâng nghieäp hoùa- hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc thì nguoàn nhaân löïc laø moät yeâu caàu böùc thieát. Nhaân löïc laø nhaân toá quyeát ñònh quaù trình thöïc hieän coâng nghieäp hoaù- hieän ñaïi hoaù neàn coâng nghieäp maø Nghò Quyeát Ñaïi Hoäi Ñaûng laàn thöù VII ñaõ khaúng ñònh: “Con ngöôøi vöøa laø muïc tieâu vöøa laø ñoäng löïc phaùt trieån cuûa xaõ hoäi”. Con ngöôøi ñöôïc xem laø taøi nguyeân ñaëc bieät, chuû ñoäng trong quaù trình phaùt trieån kinh teá, qua ñoù ngaân haøng theá giôùi (World Bank) coù nhaän xeùt: “ Taøi nguyeân cuûa Vieät Nam coù haïn cheá, Vieät Nam seõ phaûi phaùt trieån treân cô sôû nguoàn nhaân löïc hôn laø nhöõng nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân” vaø moät tôø baùo Myõ nhaän ñònh: “Taøi nguyeân con ngöôøi gaàn nhö laø taát caû nhöõng gì Vieät Nam coù”. Chuùng ta caàn nhanh choùng naém baét vaø phaùt huy theá maïnh cuûa nguoàn taøi nguyeân ñaëc bieät naøy cuûa ñaát nöôùc Vieät Nam. Ñaûng ta cuõng ñaõ coù ñònh höôùng raát ñuùng ñaén veà chieán löôïc giaùo duïc ñaøo taïo phuïc vuï cho söï phoàn vinh, phaùt trieån nöôùc nhaø, ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua quan ñieåm chæ ñaïo trong Nghò quyeát Trung öông khoaù VII: “Phaùt trieån giaùo duïc nhaêøm naâng cao daân trí, ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi coù kieán thöùc vaên hoaù, khoa hoïc, coù kyõ naêng ngheà nghieäp, lao ñoäng töï chuû, saùng taïo vaø coù kyû luaät, giaøu loøng nhaân aùi, yeâu nöôùc, yeâu xaõ hoäi chuû nghóa, soáng laønh maïnh, ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån ñaát nöôùc nhöõng naêm 90 vaø chuaån bò cho töông lai” Trong Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù 2 Ban chaáp haønh trung öông Ñaûng khoaù VIII coù neâu: “Muoán tieán haønh coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù thaéng lôïi phaûi phaùt trieån maïnh giaùo duïc vaø ñaøo taïo, phaùt huy nguoàn löïc con ngöôøi, yeáu toá cô baûn cuûa söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng” Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ngaønh deät may Vieät Nam ngaøy caøng phaùt trieån, caùc coâng ty quoác doanh, lieân doanh, coå phaàn, traùch nhieäm höõu haïn cuõng phaùt trieån maïnh veà qui moâ vaø chaát löôïng ñaõ ñöa ngaønh deät may ñöùng thöù hai trong toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam (sau daàu thoâ). 1
8. Ñeán naêm 2000, keát thuùc chaëng ñöôøng 10 naêm ñoåi môùi, toaøn ngaønh deät may ñaõ ñaït kim ngaïch xuaát khaåu 1,9 tæ USD, so vôùi naêm 1991 taêng gaáp 10 laàn. Moät trong nhöõng muïc tieâu quan troïng haøng ñaàu cuûa ngaønh deät may Vieät Nam laø ñeán naêm 2005 ñaït kim ngaïch xuaát khaåu töø 4-5 tæ USD, taêng hôn gaáp ñoâi möùc ñaõ thöïc hieän. Ñeå hoaøn thaønh muïc tieâu treân, ñoøi hoûi toaøn theå caùn boä – coâng nhaân vieân ngaønh deät may trong caû nöôùc phaûi noå löïc phaán ñaáu, trong ñoù vieäc naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ngaønh may taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng yeáu toá goùp phaàn ñeå hoaøn thaønh thaéng lôïi muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Thöïc traïng hieän nay cho thaáy ngöôøi lao ñoäng ôû caùc coâng ty may haàu heát phaûi ñöôïc ñaøo taïo hoaëc ñaøo taïo laïi, caùc kyõ naêng tay ngheà coøn raát haïn cheá, daãn ñeán naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm coøn thaáp. Ñoäi nguõ kyõ thuaät thieáu nghieâm troïng, soá löôïng ñaøo taïo chöa ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát. Vì vaäy, toâi nhaän thaáy caàn nghieân cöùu “Moät soá giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ngaønh may taïi Thaønh phoá Hoà chí Minh giai ñoaïn 2005-2010” laø moät yeâu caàu caáp baùch, qua ñoù heä thoáng hoaù moät soá vaán ñeà lyù luaän, khaûo saùt möùc ñoä ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng kyõ thuaät ngaønh may, phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa nguoàn lao ñoäng. Treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp khaû thi phuø hôïp vôùi yeâu caàu thöïc teá taïi caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2 MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU Treân cô sôû xaùc ñònh thöïc traïng ñaøo taïo vaø thöïc traïng söû duïng lao ñoäng ngaønh coâng ngheä may, ñeà xuaát moät soá bieän phaùp khaû thi nhaèm naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng nhu caàu phuïc vuï cho ngaønh deät may taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh, trong thôøi kyø kinh teá môû cöûa, hôïp taùc vaø caïnh tranh giai ñoaïn 2005-2010. 3 ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, ñoái töôïng nghieân cöùu laø nguoàn nhaân löïc ngaønh may, coâng nhaân kyõ thuaät may. 2
9. 4 GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI Do ñieàu kieän thôøi gian haïn cheá, vôùi qui moâ cuûa luaän vaên thaïc só, ñeà taøi ñöôïc giôùi haïn nhö sau: - Khaûo saùt vaø phaân tích thöïc traïng ñaøo taïo ngaønh coâng ngheä may heä coâng nhaân kyõ thuaät taïi moät soá tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Khaûo saùt, phaân tích thöïc traïng möùc ñoä ngöôøi lao ñoäng ñaùp öùng yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng ngaønh may taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Nghieân cöùu, ñeà xuaát moät soá caùc giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng nhu caàu söû duïng lao ñoäng, phuø hôïp vôùi khoa hoïc – coâng ngheä ngaønh may taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh 5 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ngöôøi nghieân cöùu söû duïng moät soá phöông phaùp sau ñaây: - Phöông phaùp nghieân cöùu taøi lieäu: caên cöù vaøo muïc ñích vaø nhieäm vuï cuûa ñeà taøi, ngöôøi nghieân cöùu tieán haønh thu thaäp, toång hôïp caùc taøi lieäu, vaên baûn, taïp chí coù lieân quan ñeå giaûi quyeát cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi - Phöông phaùp troø chuyeän, phoûng vaán: tieán haønh troø chuyeän vôùi caùn boä, coâng nhaân vieân ñang coâng taùc taïi caùc doanh nghieäp deät may, giaùo vieân caùc tröôøng ñaøo taïo nguoàn coâng nhaân kyõ thuaät may taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh - Phöông phaùp ñieàu tra: thaêm doø yù kieán cuûa giaùo vieân, hoïc vieân vaø cuûa caùc doanh nghieäp söû duïng nguoàn lao ñoäng ngaønh may, thoâng qua caùc phieáu thaêm doø yù kieán. - Phöông phaùp nghieân cöùu saûn phaåm lao ñoäng: nghieân cöùu phaân tích keát quaû hoïc taäp, keát quaû tham gia lao ñoäng saûn xuaát taïi caùc doanh nghieäp May - Phöông phaùp thoáng keâ xöû lyù soá lieäu: treân cô sôû keát quaû ñaõ thu thaäp, ngöôøi nghieân cöùu tieán haønh phaân tích, thoâng keâ ñeå xöû lyù soá lieäu. 6. BOÁ CUÏC LUAÄN VAÊN Lôøi Caûm ôn Chöông I: Daãn nhaäp 3
10. Chöông II: Cô sôû lyù luaän Chöông III: Phaân tích thöïc traïng Chöông IV: Ñeà xuaát giaûi phaùp Keát luaän vaø kieán nghò Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc 7. KEÁ HOAÏCH NGHIEÂN CÖÙU Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi töø 15/02/2004 ñeán 15/08/2004 Töø 15/02 ñeán 15/03/2004: thöïc hieän cô sôû lyù luaän ñeà taøi Töø 16/03 ñeán 16/06/2004: khaûo saùt thöïc traïng vaø phaân tích thöïc traïng Töø 17/06 ñeán 15/08/2004: ñeà xuaát caùc bieän phaùp, hoaøn chænh luaän vaên 4
11. CHÖÔNG II: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN I. Cô sôû lyù luaän chung veà chaát löôïng ñaøo taïo I.1. Khaùi nieäm veà chaát löôïng vaø chaát löôïng ñaøo taïo I.1.1. Chaát löôïng Chaát löôïng laø moät phaïm truø phöùc taïp maø con ngöôøi thöôøng gaëp trong caùc lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa mình. Tuøy theo nhöõng goùc ñoä maø töøng ngöôøi coù caùch giaûi thích khaùc nhau veà chaát löôïng. Moät nhaø trieát hoïc ñaõ ñöa ra ñònh nghóa veà chaát löôïng nhö sau: “chaát löôïng laø tính xaùc ñònh veà baûn chaát cuûa khaùch theå, nhôø ñoù maø noù laø caùi ñoù chöù khoâng phaûi laø caùi khaùc vaø cuõng nhôø ñoù maø noù khaùc bieät vôùi caùc khaùch theå khaùc ” (Filoxofxky xlovar’,Politidat, Moxkva, 1972). Caùc nhaø laøm töø ñieån ñaõ giaûi thích khaùi nieäm chaát löôïng nhö sau: “chaát löôïng laø caùi taïo neân phaåm chaát giaù trò cuûa söï vaät hoaëc laø caùi taïo neân baûn chaát söï vaät, laøm cho söï vaät naøy khaùc söï vaät kia” (töø ñieån tieáng vieät phoå thoâng – nhaø xuaát baûn Giaùo duïc- 1998); hay “chaát löôïng laø möùc hoaøn thieän, laø ñaëc tröng so saùnh hay ñaëc tröng tuyeät ñoái, laø daáu hieäu ñaëc thuø, tính chaát, ñaëc ñieåm cô baûn, phaân bieät moät vaät phaåm hay hieän töôïng naøy vôùi nhöõng vaät phaåm hay hieän töôïng khaùc” (Oxford pocket dictionnary). Chaát löôïng laø “ taäp hôïp caùc ñaëc tính cuûa moät thöïc theå hay ñoái töôïng taïo cho thöïc theå hay ñoái töôïng ñoù khaû naêng thoûa maõn nhöõng nhu caàu ñaõ neâu ra hoaëc nhu caàu tìm aån” (TCVN-ISO 8402). Chaát löôïng ñöôïc theå hieän ôû caùc khía caïnh sau (theo Harvey & Green – 1993) ñoù laø: söï xuaát chuùng tuyeät vôøi, söï hoaøn haûo, söï phuø hôïp, söï theå hieän giaù trò, söï bieán ñoåi veà chaát. I.1.2. Ñaøo taïo Theo töø ñieån tieáng Vieät thì quaù trình ñaøo taïo laøm cho con ngöôøi trôû thaønh coù naêng löïc theo nhöõng tieâu chuaån nhaát ñònh, coøn theo töø ñieån Baùch khoa thì ñaøo taïo laø quaù trình taùc ñoäng ñeán moät con ngöôøi nhaèm laøm cho ngöôøi ñoù lónh hoäi vaø naém vöõng nhöõng tri thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo moät caùch coù heä thoáng nhaèm 5
12. chuaån bò cho ngöôøi ñoù thích nghi vôùi cuoäc soáng vaø khaû naêng nhaän moät söï phaân coâng lao ñoäng nhaát ñònh, goùp phaàn cuûa mình vaøo vieäc phaùt trieån xaõ hoäi, duy trì vaø phaùt trieån neàn vaên minh cuûa loaøi ngöôøi . Veà cô baûn ñaøo taïo laø giaûng daïy vaø hoïc taäp trong nhaø tröôøng gaén vôùi giaùo duïc ñaïo ñöùc nhaân caùch. Keát quaû vaø trình ñoä ñöôïc ñaøo taïo cuûa moät ngöôøi coøn do vieäc töï ñaøo taïo cuûa ngöôøi ñoù, theå hieän vieäc töï hoïc vaø tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi, lao ñoäng saûn xuaát roài töï ruùt kinh nghieäm cuûa ngöôøi ñoù quyeát ñònh. Chæ khi naøo quaù trình ñaøo taïo ñöôïc bieán thaønh quaù trình töï ñaøo taïo moät caùch tích cöïc töï giaùc thì vieäc ñaøo taïo môùi coù hieäu quaû. Trong giaùo duïc ñaøo taïo phaân bieät ñaøo taïo chuyeân moân vaø ñaøo taïo ngheà nghieäp, hai loaïi hình naøy gaén boù vaø hoã trôï cho nhau vôùi nhöõng noäi dung do caùc ñoøi hoûi cuûa saûn xuaát, cuûa caùc quan heä xaõ hoäi, cuûa tình traïng khoa hoïc kyõ thuaät vaên hoaù cuûa ñaát nöôùc. Coù nhieàu daïng ñaøo taïo: ñaøo taïo caáp toác, ñaøo taïo chuyeân saâu, ñaøo taïo cô baûn, ñaøo taïo laïi, ñaøo taïo ngaén haïn, ñaøo taïo töø xa. Theo moät soá taùc giaû thì quaù trình ñaøo taïo laø quaù trình bieán caûi nhaân caùch theo muïc tieâu ñaøo taïo. Ñaây laø quaù trình phöùc taïp bao goàm quaù trình daïy vaø hoïc, coâng taùc tröôùc vaø sau ñaøo taïo nhö coâng taùc höôùng nghieäp, tuyeån sinh nhaèm löïa choïn ñuùng ñoái töôïng theo hoïc, giôùi thieäu vieäc laøm, theo doõi hieäu quaû ñaøo taïo qua yù kieán thaêm doø, ñaùnh giaù cuûa caùc caáp quaûn lyù nôi hoïc sinh coâng taùc sau khi ñaøo taïo. I.1.3. Chaát löôïng ñaøo taïo Coù raát nhieàu quan nieäm khaùc nhau veà chaát löôïng ñaøo taïo, theo caùc nhaø nghieân cöùu giaùo duïc thì “chaát löôïng ñaøo taïo ñöôïc ñaùnh giaù qua möùc ñoä ñaït tröôùc muïc tieâu ñaøo taïo ñaõ ñeà ra ñoái vôùi moät chöông trình ñaøo taïo” (Leâ Ñöùc Ngoïc, Laâm Quang Thieäp – Ñaïi hoïc quoác gia Haø Noäi). “Chaát löôïng ñaøo taïo laø keát quaû cuûa quaù trình ñaøo taïo ñöôïc phaûn aùnh ôû caùc ñaëc tröng veà phaåm chaát, giaù trò nhaân caùch vaø giaù trò söùc lao ñoäng hay naêng löïc haønh ngheà cuûa ngöôøi toát nghieäp töông öùng vôùi muïc tieâu, chöông trình ñaøo 6
13. taïo theo caùc ngaønh ngheà cuï theå ” (Traàn Khaùnh Ñöùc – Vieän nghieân cöùu phaùt trieån giaùo duïc). Chaát löôïng giaùo duïc laø chaát löôïng thöïc hieän caùc muïc tieâu giaùo duïc (Leâ Ñöùc Phuùc – Vieän khoa hoïc giaùo duïc). Chaát löôïng ñaøo taïo laø moät cuïm töø thöôøng hay nhaéc ñeán trong lónh vöïc ñaøo taïo. Moät nhaø tröôøng muoán toàn taïi vaø phaùt trieån beàn vöõng phaûi khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo. Chaát löôïng ñaøo taïo vôùi ñaëc tröng laø “con ngöôøi lao ñoäng”, coù theå hieåu laø keát quaû ñaàu ra cuûa quaù trình ñaøo taïo vaø ñöôïc theå hieän cuï theå ôû caùc phaåm chaát, giaù trò nhaân caùch, vaø giaù trò söùc lao ñoäng hay naêng löïc haønh ngheà cuûa ngöôøi toát nghieäp töông öùng vôùi muïc tieâu ñaøo taïo. Vôùi yeâu caàu ñaùp öùng nhu caàu nhaân löïc cuûa thò tröôøng lao ñoäng, khaùi nieäm veà chaát löôïng ñaøo taïo khoâng chæ döøng ôû keát quaû cuûa quaù trình ñaøo taïo trong nhaø tröôøng maø coøn phaûi tính ñeán möùc ñoä phuø hôïp vaø thích öùng cuûa ngöôøi toát nghieäp vôùi thò tröôøng lao ñoäng nhö tæ leä coù vieäc laøm sau khi toát nghieäp, naêng löïc haønh ngheà taïi caùc vò trí laøm vieäc cuï theå ôû caùc doanh nghieäp, cô quan, caùc toå chöùc saûn xuaát, khaû naêng phaùt trieån ngheà nghieäp Tuy nhieân caàn nhaán maïnh raèng chaát löôïng ñaøo taïo tröôùc heát phaûi laø keát quaû cuûa quaù trình ñaøo taïo vaø ñöôïc theå hieän trong caùc hoaït ñoäng ngheà nghieäp cuûa ngöôøi toát nghieäp. Quaù trình thích öùng vôùi vôùi thò tröôøng lao ñoäng khoâng chæ phuï thuoäc vaøo chaát löôïng ñaøo taïo maø coøn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá khaùc cuûa thò tröôøng nhö quan heä cung-caàu, giaù caû söùc lao ñoäng, chính saùch söû duïng vaø boá trí coâng vieäc cuûa nhaø nöôùc vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng Do ñoù khaû naêng thích öùng coøn phaûn aùnh caû veà hieäu quaû ñaøo taïo ngoaøi xaõ hoäi vaø thò tröôøng lao ñoäng. 7
14. MUÏC TIEÂU ÑAØO Quaù trình ñaøo taïo CHAÁT LÖÔÏNG TAÏO NGHEÀ ÑAØO TAÏO NGHEÀ Kieán thöùc Ñaëc tröng, giaù trò nhaân caùch, xaõ hoäi, ngheà nghieäp Giaù trò söùc lao ñoäng  Naêng löïc haønh ngheà Trình ñoä chuyeân moân NGÖÔØI TOÁT NGHIEÄP ngheà nghieäp (kieán thöùc, CNKT kyõ naêng ) Naêng löïc thích öùng vôùi thò tröôøng lao ñoäng Naêng löïc phaùt trieån ngheà nghieäp Kyõ naêng Thaùi ñoä Hình 1: Quan heä giöõa muïc tieâu ñaøo taïo vaø chaát löôïng ñaøo taïo Trong luaän vaên “Moät soá giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng ngaønh coâng ngheä may taïi tröôøng Trung hoïc Kyõ thuaät May vaø Thôøi trang 2” thì xeùt töø goùc ñoä quaûn lyù cuûa nhaø tröôøng, chaát löôïng ñaøo taïo ñöôïc bieåu hieän ôû keát quaû cuûa quaù trình ñaøo taïo nhöõng khoaù hoïc cuï theå, ñöôïc ñaùnh giaù baèng caùc chæ tieâu sau ñaây: Hieäu quaû ñaøo taïo (Hñt) Ttn Hñt = x 100% Tv Trong ñoù: Ttn: toång soá hoïc sinh toát nghieäp Tv: toång soá hoïc sinh tuyeån vaøo Tæ leä hao huït laø: T% = 100% - Hñt Hieäu quaû toát nghieäp (Htn) Ttn Htn = x 100% Tck 8
15. Trong ñoù: Ttn: toång soá hoïc sinh toát nghieäp Tck: toång soá hoïc sinh döï thi cuoái khoaù Hieäu quaû cuoái khoaù (Hck) Tck Hck = x 100% T v Ba hieäu quaû treân coù moái quan heä vôùi nhau, trong ñoù hieäu quaû ñaøo taïo laø tích hai hieäu quaû kia, bao giôø cuõng laø trò soá thaáp nhaát. Hñt = Htn x Hck I.2. Cô sôû ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo Theo tieán só Traàn Khaùnh Ñöùc trong “Chaát löôïng vaø ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo ngheà” (baøi ñaêng trong Hoäi thaûo “ Kieåm ñònh chaát löôïng trong giaùo duïc kyõ thuaät vaø daïy ngheà ôû Vieät Nam”, taïi Quaûng Ninh, thaùng 6/2001, Boä lao ñoäng thöông bing vaø xaõ hoäi, Toång cuïc Daïy ngheà) thì muoán ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo caàn phaûi caên cöù vaøo caùc tieâu chuaån sau: Chuaån kieán thöùc kyõ naêng ngheà nghieäp: caùc ngaønh ngheà trong xaõ hoäi raát ña daïng vaø phöùc taïp tuøy thuoäc vaøo söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, khoa hoïc – coâng ngheä, phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi. Moãi moät ngaønh ngheà lao ñoäng xaõ hoäi ñeàu ñoøi hoûi ôû ngöôøi haønh ngheà nhöõng kieán thöùc, kyõ naêng chuyeân bieät cuõng nhö caùc phaåm chaát vaø naêng löïc xaõ hoäi, caù nhaân khaùc. Ñaây khoâng chæ laø caên cöù quan troïng ñeå xaây döïng danh muïc ngaønh ñaøo taïo, muïc tieâu ñaøo taïo, noäi dung ñaøo taïo maø coøn laø moät caên cöù ñeå so saùnh, ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo. Muïc tieâu vaø noäi dung ñaøo taïo: quaù trình ñaøo taïo laø moät quaù trình hieän thöïc hoaù “muïc tieâu vaø noäi dung ñaøo taïo” ôû ngöôøi toát nghieäp. Chaát löôïng ñaøo taïo laø keát quaû cuûa quaù trình ñaøo taïo vôùi caùc muïc tieâu, noäi dung, phöông phaùp xaùc ñònh. Do ñoù muïc tieâu, noäi dung phöông phaùp ñaøo taïo laø cô sôû ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo. 9
16. Chaát löôïng ñaøo taïo ñöôïc theå hieän trong quaù trình haønh ngheà cuûa hoïc sinh toát nghieäp do ñoù vieäc laáy yù kieán ñaùnh giaù cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng, tình hình vieäc laøm vaø phaùt trieån ngheà nghieäp laø cô sôû quan troïng ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo Caùc ñieàu kieän ñaûm baûo chaát löôïng ñaøo taïo nhö cô sôû vaät chaát, trang thieát bò, giaùo vieân, quaûn lyù II. Nguoàn nhaân löïc, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc II.1. Nguoàn nhaân löïc Trong lyù thuyeát phaùt trieån, nguoàn nhaân löïc theo nghóa roäng ñöôïc hieåu nhö nguoàn löïc con ngöôøi cuûa moät quoác gia, moät vuøng laõnh thoå, laø moät boä phaän cuûa caùc nguoàn löïc coù khaû naêng huy ñoäng, toå chöùc quaûn lyù ñeå tham gia vaøo quaù trình phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi nhö nguoàn löïc vaät chaát, nguoàn löïc taøi chính Nguoàn nhaân löïc theo nghóa heïp vaø coù theå löôïng hoaù ñöôïc laø moät boä phaän cuûa daân soá bao goàm nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi qui ñònh, ñuû 15 tuoåi trôû leân coù khaû naêng lao ñoäng hay coøn goïi laø löïc löôïng lao ñoäng. Soá löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc xaùc ñònh döïa treân qui moâ daân soá, cô caáu tuoåi, giôùi tính, söï phaân boá theo khu vöïc vaø vuøng laõnh thoå cuûa daân soá. Ôû nöôùc ta soá löôïng lao ñoäng trong ñoä tuoåi lao ñoäng ñöôïc xaùc ñònh bao goàm nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng (nam 16- 60 tuoåi, nöõ 16-55 tuoåi ) ñang coù vieäc hoaëc khoâng coù vieäc laøm nhöng coù nhu caàu laøm vieäc. Nhaân löïc khoa hoïc-coâng ngheä laø moät boä phaän cuûa löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi ñöôïc ñaøo taïo ôû nhöõng trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï nhaát ñònh vaø tham gia tröïc tieáp hay giaùn tieáp vaøo caùc hoaït ñoäng khoa hoïc-coâng ngheä töø nghieân cöùu, trieån khai ñeán ñaøo taïo, quaûn lyù vaän haønh caùc heä thoáng coâng ngheä. Ñoäi nguõ nhaân löïc khoa hoïc-coâng ngheä coù nhieàu möùc trình ñoä ñaøo taïo khaùc nhau töø coâng nhaân kyõ thuaät, nhaân vieân nghieäp vuï ñeán ñoäi nguõ kyõ sö, kyõ thuaät vieân, chuyeân gia coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc. 10
17. II.2. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc theå hieän traïng thaùi nhaát ñònh cuûa nguoàn nhaân löïc vôùi tö caùch vöøa laø moät khaùch theå vaät chaát ñaëc bieät vöøa laø chuû theå cuûa moïi hoaït ñoäng kinh teá vaø quan heä xaõ hoäi. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc laø khaùi nieäm toång hôïp bao goàm nhöõng neùt ñaëc tröng veà traïng thaùi theå löïc, trí löïc, kyõ naêng, phong caùch ñaïo ñöùc, loái soáng vaø tinh thaàn cuûa nguoàn nhaân löïc. Noùi caùch khaùc trình ñoä hoïc vaán, traïng thaùi söùc khoûe, trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät, cô caáu ngheà nghieäp, thaønh phaàn xaõ hoäi cuûa nguoàn nhaân löïc, trong ñoù trình ñoä hoïc vaán laø quan troïng bôûi vì ñoù laø cô sôû ñeå ñaøo taïo kyõ naêng ngheà nghieäp vaø laø yeáu toá hình thaønh nhaân caùch vaø loái soáng cuûa moãi con ngöôøi II.3. Nhöõng yeáu toá cuûa chaát löôïng nguoàn nhaân löïc Söï phaùt trieån tieàm naêng con ngöôøi coù taùc ñoäng qua laïi trong phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Moät maët neàn kinh teá ñang phaùt trieån coù theå vaø ñang daønh caùc nguoàn löïc to lôùn cho söï naâng cao caùc ñieàu kieän chuaån möïc giaùo duïc, söùc khoûe, nuoâi döôõng. theå löïc trí löïc nhaän thöùc xaõ hoäi  hoïc trình ñoä chuyeân moân vaán kyõ thuaät Hình 2: Nhöõng yeáu toá cuûa chaát löôïng nguoàn nhaân löïc 11
18. Maët khaùc, söï ñaàu tö vaøo phaùt trieån tieàm naêng con ngöôøi giuùp cho vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá nhôø naâng cao naêng suaát lao ñoäng, hieäu quaû saûn xuaát vaø tieán boä xaõ hoäi. Do ñoù chaát löôïng nguoàn nhaân löïc coù theå ñöôïc naâng cao nhôø giaùo duïc vaø ñaøo taïo caû ngöôøi lôùn vaø treû em, nhôø nuoâi döôõng chaêm soùc söùc khoûe toát hôn, nhôø vieäc chuyeån ngöôøi lao ñoäng sang vò trí coù ñieàu kieän lao ñoäng toát hôn Trình ñoä vaên hoùa ngöôøi lao ñoäng laø yeáu toá quan troïng nhaát, quyeát ñònh hieäu quaû cuûa vieäc laøm vaø höôùng quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng ñoái voùi loïai hình lao ñoäng saùng taïo. Theo tính toaùn cuûa nhieàu nhaø khoa hoïc, lao ñoäng cuûa ngöôøi coâng nhaân ñaõ toát nghieäp phoå thoâng coù hieäu suaát gaáp hai laàn ngöôøi chöa toát nghieäp phoå thoâng, coøn lao ñoäng cuûa ngöôøi toát nghieäp ñaïi hoïc laïi coù hieäu suaát gaáp ba laàn lao ñoäng cuûa ngöôøi chæ toát nghieäp phoå thoâng. Maët khaùc trong ñieàu kieän tieán boä khoâng ngöøng cuûa khoa hoïc buoäc ngöôøi coâng nhaân trong saûn xuaát cöù 3-5 naêm laïi phaûi hoaøn thieän, boå sung moät caùch cô baûn kieán thöùc cuûa mình. Ñieàu ñoù coù nghóa laø quaù trình hoïc taäp phaûi laø hoïc taäp suoát ñôøi. Söï thaùch thöùc cuûa caùc quoác gia treân theá giôùi ngaøy nay laø do tri thöùc chöù khoâng phaûi laø taøi nguyeân vôùi quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån kinh teá tri thöùc. Hoï coi trí tueä laø taøi nguyeân quoác gia vaø ñaàu tö cho giaùo duïc – ñaøo taïo seõ mang laïi hieäu quaû toát nhaát III. Döï baùo nhu caàu nhaân löïc cho ngaønh deät may Döï baùo nhu caàu thò tröôøng haøng may maëc Vieät Nam coù theå xaâm nhaäp vaøo caùc thò tröôøng sau ñaây: Thò tröôøng Ñôn vò tính 1995 2000 2005 2010 SNG Trieäu saûn phaåm 10 30 40 100 EU “ 30 41 100 250 12
19. NHAÄT BAÛN “ 5 25 70 175 MYÕ “ 4 80 240 600 CANADA “ 0.5 4 10 25 Caùc nöôùc khaùc “ 10.5 20 40 100 COÄNG 60 200 500 1250 (Nguoàn: Toång coâng ty deät may Vieät Nam –döï baùo nhu caàu thò tröôøng xuaát khaåu saûn phaåm deät may ñeán naêm 2010 ) Vôùi söï taêng tröôûng thò tröôøng raát nhanh töø 500 trieäu saûn phaåm leân 1250 trieäu saûn phaåm trong giai ñoaïn töø naêm 2005-2010 baét buoäc ngaønh may phaûi môû roäng cô sôû vaät chaát, nhaø xöôûng, ñaàu tö maùy moùc thieát bò vaø treân heát laø phaùt trieån ñoäi nguõ lao ñoäng laønh ngheà coù khaû naêng xöû lyù coâng vieäc ñeå ñaït naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm cao. Qua ñoù Toång coâng ty deät may Vieät Nam ñaõ döï baùo nhu caàu boå sung môùi lao ñoäng caàn ñaøo taïo ôû ngaønh may nhö sau: Sau ñaïi hoïc Naêm Ñaïi hoïc Cao ñaúng THCN CNKT Tieán só Thaïc só 1999-2000 167 348 2077 4140 2001-2005 11 15 222 1364 320 7153 2006-2010 4 11 283 858 234 5705 (Nguoàn: Toång coâng ty deät may Vieät Nam - döï baùo nhu caàu boå sung môùi lao ñoäng ngaønh may) Thaønh phoá Hoà Chí Minh thu huùt toång soá lao ñoäng ngaønh may treân 500.000 ngöôøi, coù naêng löïc saûn xuaát töông ñöông vôùi khoaûng 40-50% naêng löïc saûn xuaát caû nuôùc (trích: Nguyeãn Ñöùc Hoan- caùc bieän phaùp nhaèm taêng söùc caïnh tranh cuûa ngaønh may xuaát khaåu Thaønh phoá Hoà Chí Minh). Döï baùo nhu caàu boå sung môùi nhaân löïc ngaønh may taïi Tp. Hoà Chí Minh chieám khoaûng 56 % trong toång soá nhu caàu nhaân löïc caû nöôùc, cuï theå laø: 13
20. Sau ñaïi hoïc Naêm Ñaïi hoïc Cao ñaúng THCN CNKT Tieán só Thaïc só 1999-2000 100 180 985 2500 2001-2005 6 7 130 820 160 4292 2006-2010 2 7 127 515 122 3994 (Nguoàn: Toång coâng ty deät may Vieät Nam - döï baùo nhu caàu boå sung môùi lao ñoäng ngaønh may) IV. Chính saùch phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ngaønh coâng ngheä may Ngaønh may ñang tieáp tuïc môû roäng thò tröôøng, ñieàu naøy coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö taøi chính, cô sôû vaät chaát, trang thieát bò ngoaøi ra coøn caàn phaûi coù nguoàn nhaân löïc maïnh meõ. Ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc phuïc vuï trong ngaønh may hieän nay, boä coâng nghieäp, toång coâng ty deät may Vieät Nam ñaõ vaø ñang coù chính saùch phaùt trieån ñoäi nguõ lao ñoäng laø caùc caùn boä quaûn lyù, coâng nhaân kyõ thuaät may, tieáp tham gia saûn xuaát laøm ra saûn phaåm. Cuï theå laø: Ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi coâng nhaân kyõ thuaät may phuø hôïp vôùi yeâu caàu môùi Lieân keát, hoã trôï caùc tröôøng coù ñaøo taïo ngaønh coâng ngheä may nhaèm giuùp caùc tröôøng taïo ra saûn phaåm ñaøo taïo toát nhaát phuïc vuï cho nhu caàu nhaân löïc taïi doanh nghieäp may Toång coâng ty deät may Vieät Nam ñaàu tö xaây döïng moät trung taâm ñaøo taïo deät may quoác teá ñeå giaûi quyeát baøi toaùn thieáu huït nhaân löïc vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc may mang taàm côõ quoác teá. Caûi thieän trình ñoä cho coâng nhaân may hieän taïi ñang laøm vieäc taïi xí nghieäp baèng vieäc boå tuùc vaên hoaù, boài döôõng tay ngheà Boài döôõng, naâng cao trình ñoä chuyeân moân, kyõ thuaät cho ñoäi nguõ lao ñoäng ngaønh may Qui hoaïch daøn khung caùn boä kyõ thuaät, caùn boä quaûn lyù vaø laõnh ñaïo caùc coâng ty, xí nghieäp may Xaây döïng tieâu chuaån thích hôïp cho töøng chöùc danh 14
21. Cheá ñoä khen thöôûng cho nhöõng caù nhaân hoaøn thaønh toát nhieäm vuï vaø töï naâng cao kieán thöùc, trình ñoä chuyeân moân cuûa mình Taïo nguoàn caùn boä toát cho toaøn ngaønh V. Thöïc traïng veà nhu caàu nguoàn nhaân löïc ngaønh coâng ngheä may hieän nay V.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån ngaønh deät may Vieät Nam Traûi qua hôn 110 naêm ra ñôøi vaø phaùt trieån, ngaønh deät may Vieät Nam böôùc ñaàu ñöôïc hình thaønh chæ baèng nhöõng coâng cuï saûn xuaát thoâ sô, neàn saûn xuaát thuû coâng vôùi hình thöùc “töï saûn, töï tieâu” Ngaønh chæ mang daùng daáp coâng nghieäp vaøo cuoái naêm 1890 khi moät ngöôøi Phaùp laø Dupreâ cuøng huøn voán vôùi moät ngöôøi Hoa teân Baù Chín Hoäi laäp ra coâng ty Boâng Baéc Kyø Töø naêm 1900 ñeán 1940 Coâng ty naøy ñaõ thaâu toùm caùc nhaø maùy sôïi taïi Haûi Phoøng, Haø Noäi vaø xaây döïng theâm caùc nhaø maùy sôïi, deät vaûi, xöôûng nhuoäm taïi Nam Ñònh, hình thaønh khu coâng nghieäp deät Nam Ñònh, caùi noâi cuûa ngaønh coâng nghieäp nheï ôû Ñoâng Döông thôøi baáy giôø. Töø naêm 1954 ñeán 1975 Ngaønh deät may ñaõ phaùt trieån nhanh choùng, môû roäng löïc löôïng saûn xuaát vôùi nhieàu nhaø maùy môùi ñöôïc xaây döïng Töø naêm 1976 ñeán 1990 Do tieáp quaûn toaøn boä caùc nhaø maùy, xí nghieäp deät may phía nam vaø tieáp tuïc xaây döïng nhieàu nhaø maùy lôùn treân phaïm vi caû nöôùc, ngaønh deät may ñaõ phaùt trieån nhanh choùng caû veà qui moâ vaø naêng löïc saûn xuaát Baèng nhieàu phong traøo thi ñua lao ñoäng saùng taïo, phaùt huy saùng kieán, caûi tieán kyõ thuaät, trong keá hoaïch 5 naêm 1976-1980, 1981-1985, 1986-1990, ngaønh deät may Vieät Nam ñaõ hoaøn thaønh tröôùc thôøi haïn moät caùch xuaát saéc caùc chæ tieâu keá hoaïch nhaø nöôùc giao. 15