Luận văn Giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển tỉnh Bạc Liêu (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển tỉnh Bạc Liêu (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ DIỆP VĂN SÊ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VÀ HIỆU QUẢ DẠY NGHỀ CHO NGƯỜI DÂN VÙNG BIỂN TỈNH BẠC LIÊU NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S KC 0 0 4 1 4 2 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2013
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ DIỆP VĂN SÊ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VÀ HIỆU QUẢ DẠY NGHỀ CHO NGƯỜI DÂN VÙNG BIỂN TỈNH BẠC LIÊU NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 Hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN TUẤN Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 / 2013
3. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC: Họ và tên: DIỆP VĂN SÊ Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 16. 06. 1960 Nơi sinh: Cà Mau Quê quán: Huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau. Dân tộc: Kinh Chỗ ở hiện nay: Khu tập thể Trường Cao đẳng Nghề Bạc Liêu II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 1980 đến 1985 Nơi học (trường, thành phố): Trường đại học SPKT Hồ Chí Minh Ngành học: Chế tạo máy 2. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 1996 đến 1998 Nơi học: Phân viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Ngành học: Chính trị 3. Sau đại học: Hệ đào tạo: Thực tập sinh Thời gian đào tạo từ 1986 đến 1990 Nơi học: Tiệp Khắc Ngành học: Cắt gọt kim loại III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 1985-1993 Trường Công nhân Cơ điện Minh Hải Giáo viên 1993-1995 Trường Công nhân Cơ điện Minh Hải Trưởng phòng ĐT 1996-2000 Trường Công nhân Kỹ thuật Bạc Liêu Hiệu phó 2000-2007 Trường THKT và Dạy nghề Bạc Liêu Hiệu trưởng 2007-2010 Sở Công thương Phó giám đốc 2010-2011 Trường TCN Kỹ thuật và Công nghệ BL Hiệu trưởng 2011-nay Trường Cao đẳng Nghề Bạc Liêu Hiệu phó i
4. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 8 năm 2013 DIỆP VĂN SÊ ii
5. LỜI CẢM ƠN Sau thời gian học tập và nghiên cứu bản thân đã được trang bị thêm những kiến thức lý luận, thực tiễn về giáo dục học trên nhiều lĩnh vực chuyên môn, đặc biệt là quản lý trên lĩnh vực lao động và việc làm, học hỏi thêm được nhiều kinh nghiệm thực tế từ thầy cô và lớp học. Trong điều kiện cho phép của một đề tài luận văn, với nội dung : “ Giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển tỉnh Bạc Liêu”, tôi đã nêu và đưa ra những phương án giải quyết, đây là sự mong muốn được góp phần vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác dạy nghề cho người dân nông thôn tại địa phương. Hy vọng nhận được sự quan tâm, tham gia đóng góp ý kiến của thầy cô để đề tài được hoàn thành và có tính khả thi cao Xin chân thành cám ơn quý thầy, cô cùng ban lãnh đạo nhà trường đã tạo mọi điều kiện để khoá học chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ theo đúng kế hoạch đề ra . Xin chân thành cám ơn sự nhiệt tình của quý thầy, cô thuộc khối văn phòng khoa Sư phạm Kỹ thuật, quý thầy cô thuộc phòng đào tạo. Cám ơn thầy Nguyễn Văn Tuấn, Trưởng khoa Sư phạm Kỹ thuật của nhà trường đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn trực tiếp trong khâu hoàn thành luận văn tốt nghiệp đúng tiến độ , kịp thời gian và đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Xin chân thành cám ơn tập thể lớp 12 A , cám ơn các bạn đồng nghiệp tại địa phương và các anh chi em học viên học nghề nông thôn đã động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp này ! Tp. Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 8 năm 2013 Người tri ân DIỆP VĂN SÊ iii
6. TÓM TẮT Dạy nghề và việc làm cho lao động nông thôn nói chung và người dân vùng biển Bạc Liêu nói riêng hiện nay được triển khai với sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành, địa phương; với nỗ lực của cơ quan quản lý dạy nghề các cấp, các cơ sở dạy nghề trên toàn quốc, sự nghiệp dạy nghề đã không ngừng đổi mới và phát triển vững chắc. Đóng góp vào sự phát triển chung đó, hệ thống chính sách, pháp luật về dạy nghề đã thể hiện vai trò vừa là công cụ quản lý hữu hiệu của nhà nước, vừa là động lực cho sự phát triển dạy nghề những năm qua. Tuy nhiên xét về mặt hiệu quả cụ thể mang lại cho người nông dân ở từng địa phương, từng vùng miền nông thôn chưa được cải thiện nhiều. Chính vì vậy, vấn đề chất lượng và hiệu quả dạy nghề hiện nay cần được nghiên cứu và đề xuất các giải pháp thực hiện sao cho mang lại hiệu quả cao nhất, các giải pháp phải được lựa chọn trên cơ sở khoa học nhằm giải quyết vấn đề hiệu quả trong việc thực thi chính sách của Chính phủ, giải quyết được bài toán thực tiễn với nhu cầu cấp bách về việc làm, nâng cao chất lượng hàng hoá, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống người dân, tạo dựng lòng tin của dân đối với đảng, đối với nhà nước. Đề tài “ Giải pháp nâng cao chất lƣợng và hiệu quả dạy nghề cho ngƣời dân vùng biển Bạc Liêu” được thực hiện theo tinh thần quyết định số 180/QĐ- ĐHSPKT-SĐH ngày 3 thãng năm 2013 của hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh, thời gian từ ngày 27 tháng 2 năm 2013 đến ngày 27 tháng 8 năm 2013, bao gồm các nội dung sau: Phần một: Mở đầu Phần hai: Nội dung Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu Chương 2: Thực trạng công tác dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu Chương 3: Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu. iv
7. Gồm các nhóm giải pháp: * Nhóm giải pháp 1: Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo. * Nhóm giải pháp 2: Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo. Phần ba: Kết luận và khuyến nghị Người nghiên cứu kết luận thực trạng và giải pháp về hoạt động dạy nghề, đồng thời đưa ra một số khuyến nghị đối với Đảng, Nhà nước cơ quan trung ương, các cơ quan chức năng tại địa phương, cơ sở dạy nghề và địa phương có người học. v
8. ABSTRACT Vocational training and education for labor living in rural areas in general and Bac Lieu coastal habitants in particular is implementing with the serious cooperation of Ministry, department and local government at the moment. With the effort of vocational training management organization, vocational training organization all over the nation, vocational training and education activity is renewing and developing significantly. Contributing to the common development, regulation and policy system on vocational training and education activity played a role as not only a government’s effective management tool but also a motivation for vocational training and education over the last few years. However, there is a little desired effective result for farmer in every specific rural area. Therefore, vocational training and education quality and effect need to be researched in order to propose scientific solutions to achieve the best results. These news solutions must satisfy government’s policy and practical requirements about the urgent demand of jobs, improved product quality, increased income. Besides, habitants’ living standards must be also be stabilized to enhance the belief of people on communist party and government. The topic of “the solution to increase vocational training and education quality and effect for Bac Lieu province coastal habitants” based on the decision No. 180/QĐ-ĐHSPKT-SĐH on April 4th, 2013 of The rector of Ho Chi Minh city technical training and education university on the period between February 27th,2013 and August 27th, 2013 which includes the contents below. Part 1: Introduction Part 2: Contents Chapter 1: The theoretical foundation of researched topic. Chapter 2: the reality of vocational training and education quality and effect for Bac Lieu province coastal habitants. vi
9. Chapter 3: The proposed solutions to increase vocational training and education quality and effect for Bac Lieu province coastal habitants. The solution’s groups are following: * Solution’s group 1: Group solutions to improve the quality for training. * Solution’s group 2: Group solutions to improve the effectiveness for training. Part 3: Conclusion and recommendation The researcher concludes the thesis with vocational training and education in reality and practice. Also, the recommendation to the communist party and the central and local government is proposed. vii
10. MỤC LỤC PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu, Nhiệm vụ nghiên cứ u 2 * Mục tiêu nghiên cứu 2 * Nhiệm vụ nghiên cứu 3 3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu 3 * Đối tượng nghiên cứu 3 * Khách thể nghiên cứu 4 4. Giả thuyết khoa học của đề tài 4 5. Phạm vi nghiên cứu 4 6. Phương pháp nghiên cứu 4 * Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 4 * Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 5 * Phương pháp phân tích số liệu 5 7. Ý nghĩa khoa học của đề tài 5 * Về lý luận 5 * Về thực tiễn 5 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN 6 1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu 6 1.2 Một số khái niệm liên quan đến đề tài 9 1.2.1 Chất lượng 9 1.2.2 Đảm bảo chất lượng 10 1.2.3 Các hình thức đảm bảo chất lượng 10 1.2.4 Chất lượng dạy nghề 11 1.2.5 Nâng cao chất lượng dạy nghề 13 viii
11. 1.2.6 Hiệu quả 13 1.2.7 Hiệu quả giáo dục 14 1.2.8 Nâng cao hiệu quả giáo dục 15 1.2.9 Các tiêu chí hiệu quả giáo dục 15 1.2.10 Các chỉ số hiệu quả giáo dục 16 1.2.11 Nghề 16 1.2.12 Dạy nghề 18 1.2.13 Việc làm 20 1.2.14 Tạo việc làm 22 1.3 Một số khái niệm và quan điểm làm nền tảng cho vấn đề nghiên cứu 22 1.3.1 Các khái niệm về đánh giá chất lượng và hiệu quả dạy nghề 22 1.3.2 Các mô hình và kỹ thuật đánh giá 24 1.3.3 Các loại kết quả và tiêu chí của kết quả đánh giá 29 1.4 Xu thế phát triển giáo dục nghề nghiệp nước ta trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá 30 1.5 Xu thế phát triển giáo dục nghề nghiệp thế giới 32 Kết luận chương 1 35 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VỀ DẠY NGHỀ CHO NGƢỜI DÂN VÙNG BIỂN BẠC LIÊU 36 2.1 Tổng quan địa bàn nghiên cứu 36 2.1.1 Điều kiện tự nhiên 36 2.1.2 Dân số và lao động 37 2.2 Thực trạng công tác dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu 39 2.2.1 Mạng lưới cơ sở dạy nghề 39 2.2.2 Hoạt động dạy nghề phục vụ người dân vùng biển Bạc Liêu 42 2.2.3 Kết quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu 47 2.2.4 Kết quả dạy nghề sau 3 năm 2010 - 2012 48 2.3 Phương pháp điều tra 51 2.4 Tổ chức thực hiện điều tra, thu thập và xử lý số liệu 51 ix
12. 2.5 Kết quả khảo sát thực trạng chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu 52 2.5.1 Nhận thức và thái độ người học 52 2.5.2 Hoạt động học tập của người học 58 2.5.3 Hiệu quả các hình thức tổ chức 65 2.5.4 Khó khăn và thuận lợi của học viên 67 2.5.5 Ý kiến về các biện pháp đề xuất 73 2.6 Đánh giá chất lượng và hiệu quả 75 2.6.1 Những mặt đã làm được 75 2.6.2 Những hạn chế 77 2.6.3 Nguyên nhân 81 Kết luận chương 2 83 Chƣơng 3: NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG VÀ HIỆU QUẢ DẠY NGHỀ CHO NGƢỜI DÂN VÙNG BIỂN BẠC LIÊU 84 3.1 Các nguyên tắc đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu 84 3.1.1 Đảm bảo tính hệ thống 84 3.1.2 Đảm bảo tính thực tiễn 84 3.1.3 Đảm bảo tính hiệu quả 85 3.2 Một số giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo 85 3.4 Kiểm nghiệm tính khả thi của các giải pháp đề xuất 94 3.4.1 Mục đích kiểm nghiệm 94 3.4.2 Nội dung kiểm nghiệm 94 3.4.3 Phương pháp kiểm nghiệm 94 3.4.4 Tổ chức kiểm nghiệm 94 Kết luận chương 3 100 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 101 x
13. 1. Kết luận 101 1.1 Nghiên cứu về lịch sử vấn đề 101 1.2 Xây dựng cơ sở khoa học của biện pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu 101 1.3 Khảo sát thực trạng và rút ra kết luận 101 1.4 Trên cơ sở lý luận và thực tiễn phân tích điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ thách thức đề xuất 7 giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu 103 2. Khuyến nghị 103 2.1 Khuyến nghị đối với Đảng, Nhà nước cấp Trung ương 103 2.2 Khuyến nghị đối với cơ quan chức năng địa phương cấp tỉnh 104 2.3 Khuyến nghị đối với cơ sở đào tạo 104 2.4 Khuyến nghị đối với địa phương cấp cơ sở 105 3. Hướng phát triển củ đề tài 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO 107 xi
14. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. Sản xuất kinh doanh SXKD 2. Cơ sở sản xuất CSSX 3. Lao động LĐ 4. Việc làm VL 5. Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá CNH - HĐH 6. Sư phạm Kỹ thuật Hồ Chí Minh SPKT HCM 7. Giáo viên GV 8. Cán bộ giáo viên CBGV 9. Học viên HV 10 Dạy nghề DN 11 Nhà xuất bản NXB 12.Nhà xuất bản Lao động - Xã hội NXB LĐ- XH 13 Phổ thông cơ sở PTCS 14 Phổ thông trung học PTTH 15 Trung cấp chuyên nghiệp TCCN 16 Đại học ĐH 17 Đồng bằng sông cửu long ĐBSCL 18 Số lượng SL 19 Thạc sỹ ThS 20 Tiến sỹ TS 21 Giáo sư GS 22 Trung cấp Nghề TCN 23 Cao đẳng Nghề CĐN 24 Cơ sở vật chất CSVC 25 Trang thiết bị TTB xii
15. DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Trang Hình 1.1 Sơ đồ thang xác định mức độ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Biểu đồ 2.2 Đánh giá của học viên về tầm quan trọng của dạy nghề . . . . . . . . . . . 54 Biểu đồ 2.3 Đánh giá của CBGV về tấm quan trọng của dạy nghề . . . . . . . . . . . . 56 Biểu đồ 2.4 Ý kiến về mức độ hứng thú của HV khi tham gia học nghề . . . . . . . . 57 Biểu đồ 2.5 Đánh giá của học viên về mức độ nắm vững nội dung. . . . . . . . . . . . 58 Biểu đồ 2.6 Đánh giá của CBGV về mức độ nắm vững nội dung . . . . . . . . . . . . .59 Biểu đồ 2.7 Đánh giá của học viên về mức độ nắm bắt kỹ năng nghề . . . . . . . . . . 62 Biểu đồ 2.8 Đánh giá của CBGV về mức độ nắm bắt kỹ năng nghề . . . . . . . . . . . .64 Biểu đồ 2.9 Đánh giá của học viên về hiệu quả hình thức tổ chức. . . . . . . . . . . . . 65 Biểu đồ 2.10 Đánh giá của CBGV về hình thức tổ chức. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 Biểu đồ 2.11 Đánh giá của học viên về những khó khăn trong học nghề . . . . . . . . 68 Biểu đồ 2.12 Đánh giá của CBGV về những khó khăn trong học nghề . . . . . . . . . 69 Biểu đồ 2.13 Đánh giá những khó khăn của giáo viên trong dạy nghề . . . . . . . . . .71 Biểu đồ 2.14 Đánh giá của người học về cách hướng dẫn của giáo viên . . . . . . . . 72 Biểu đồ 2.15Ý kiến của người học về các biện pháp nâng cao . . . . . . . . . . . . . .74 Biểu đồ 2.16Ý kiến của cán bộ giáo viên về các biện pháp nâng cao . . . . . . . . . . .75 Biểu đồ 3.17 Đánh giá sự khả thi các giải pháp trường dạy nghề . . . . . . . . . . . . 96 Biểu đồ 3.18 Đánh giá sự khả thi các giải pháp trung tâm dạy nghề. . . . . . . . . . . 97 Biểu đồ 3.19 Đánh giá sự khả thi các giải pháp người học . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Biểu đồ 3.20 Đánh giá sự khả thi các giải pháp hiệu quả dạy nghề . . . . . . . . . . . 99 xiii
16. DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng Trang Bảng 1.1 Các lĩnh vực quản lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Bảng 2.2 Dân số vùng biển Bạc Liêu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 Bảng 2.3 Mạng lưới cơ sở dạy nghề Bạc Liêu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Bảng 2.4 Quy mô tuyển sinh dạy nghề . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 Bảng 2.5 Học sinh học nghề chính quy tại Bạc Liêu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Bảng 2.6 Tình hình phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Bảng 2.7 Đánh giá của học viên về tầm quan trọng của dạy nghề . . . . . . . . . . . . 53 Bảng 2.8 Đánh giá của CBGV về tấm quan trọng của dạy nghề . . . . . . . . . . . . . . 55 Bảng 2.9 Ý kiến về mức độ hứng thú của HV khi tham gia học nghề . . . . . . . . . 57 Bảng 2.10 Đánh giá của học viên về mức độ nắm vững nội dung. . . . . . . . . . . .58 Bảng 2.11 Đánh giá của CBGV về mức độ nắm vững nội dung . . . . . . . . . . . 59 Bảng 2.12 Đánh giá của học viên về mức độ nắm bắt kỹ năng nghề . . . . . . . . . . .61 Bảng 2.13 Đánh giá của CBGV về mức độ nắm bắt kỹ năng nghề . . . . . . . . . . . . .63 Bảng 2.14 Đánh giá của học viên về hiệu quả hình thức tổ chức. . . . . . . . . . . . . . .65 Bảng 2.15 Đánh giá của CBGV về hình thức tổ chức. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 Bảng 2.16 Người học đánh giá những khó khăn trong học nghề. . . . . . . . . . . . . . .67 Bảng 2.17 Cán bộ giáo viên đánh giá những khó khăn trong học nghề . . . . . . . . . 69 Bảng 2.18 Những khó khăn của giáo viên trong dạy nghề. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Bảng 2.19 Đánh giá của người học về cách hướng dẫn của giáo viên . . . . . . . . . .72 Bảng 2.20 Ý kiến của người học về các biện pháp nâng cao . . . . . . . . . . . . . . . . . .73 Bảng 2.21 Ý kiến của cán bộ giáo viên về các biện pháp nâng cao . . . . . . . . . . . . .74 Bảng 3.22 Đánh giá sự khả thi của giải pháp cho trường dạy nghề. . . . . . . . . . . .96 Bảng 3.23 Đánh giá sự khả thi của giải pháp cho trung tâm dạy nghề. . . . . . . . . .96 Bảng 3.24 Đánh giá sự khả thi của giải pháp cho người học nghề. . . . . . . . . . . . .97 Bảng 3.25 Đánh giá sự khả thi của giải pháp nâng cao hiệu quả. . . . . . . . . . . . . . 98 xiv
17. PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa đòi hỏi phải sử dụng nhiều diện tích đất nông nghiệp, đất diêm nghiệp, đất nuôi trồng thuỷ sản để xây dựng các hạ tầng công nghiệp và đô thị, làm cho diện tích đất canh tác bị thu hẹp đáng kể. Điều này dẫn đến số lượng lao động bình quân trên một diện tích canh tác tăng lên. Hiện tượng đất chật, người đông đang là xu hướng chung của các vùng ở nước ta, đặc biệt là ở vùng đồng bằng và ở địa phương có tốc độ đô thị hóa cao. Như vậy, quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa đã làm “dư thừa” một lượng lao động buộc phải chuyển sang các nghề khác tại nông thôn hoặc trở thành lao động công nghiệp. Mặt khác, để đảm bảo phấn đấu đạt mục tiêu đã đề ra cần áp dụng mạnh mẽ tiến bộ của khoa học và công nghệ vào sản xuất để tăng năng suất lao động và nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa. Điều này đòi hỏi người người dân vùng nông thôn phải trở thành những “chuyên gia” trong lĩnh vực sản xuất, phải trở thành những người năng động thích ứng nhanh với các điều kiện mới. Trong khi đó hiện tại, tỷ lệ lao động của người dân qua đào tạo nghề còn rất thấp, là trở ngại cho quá trình hiện đại hóa này. Những yếu tố và yêu cầu chuyển dịch cơ cấu kinh tế nêu trên sẽ tạo ra sự chuyển dịch rất lớn đối với lao động, từ dịch chuyển kỹ năng đến dịch chuyển nghề nghiệp, dịch chuyển nơi sinh sống, với một số xu hướng chuyển dịch sau: - Chuyển dịch kỹ năng: từ sản xuất truyền thống sang sản xuất hiện đại. - Chuyển dịch nghề nghiệp từ lao động nông, lâm, ngư nghiệp sang lao động dịch vụ du lịch, lao động công nghiệp tại các khu công nghiệp, doanh nghiệp SXKD, dịch vụ ở nông thôn, . . . - Chuyển dịch nghề nghiệp và nơi sinh sống từ lao động nông, lâm, ngư trường chuyển thành lao động công nghiệp, dịch vụ ở các đô thị (mới và cũ). - Tạo ra một dòng di dân quốc tế mới, thông qua xuất khẩu lao động hoặc ra định cư ở nước ngoài với người thân. 1
18. - Tạo ra những nghề phụ tăng thu nhập ổn định cuộc sống, giải quyết được thời gian rãnh rỗi chờ công việc của người dân. Từ các xu hướng này cho thấy, nhu cầu về đào tạo và việc làm cho lao động của người dân vùng này là rất lớn. Chính vì vậy, vấn đề quản lý nhà nước hiện nay về “Dạy nghề và việc làm cho người dân vùng nông thôn Bạc Liêu” cần được nghiên cứu và đề xuất các giải pháp thực hiện sao cho mang lại hiệu quả cao nhất, các giải pháp phải được lựa chọn trên cơ sở khoa học nhằm giải quyết vấn đề hiệu quả trong việc thực thi chính sách của Chính phủ, giải quyết được bài toán thực tiễn với nhu cầu cấp bách về việc làm, nâng cao chất lượng hàng hoá, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống người dân, tạo dựng lòng tin của dân đối với đảng, đối với nhà nước. Lựa chọn đề tài nghiên cứu “ Giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu” là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao. 2. Mục tiêu nghiên cứu, Nhiệm vụ nghiên cứu * Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu là nghiên cứu khảo sát thực trạng, đề xuất giải pháp hợp lý nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề cho người dân, tạo cho họ có một nghề để có thể tự tạo việc làm hoặc tìm được việc làm trên các lĩnh vực khác ngay trên quê hương của họ. * Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ của đề tài được thể hiện qua các nội dung sau: (1) Nghiên cứu cơ sở lý luận về chất lượng và hiệu quả dạy nghề, việc nâng cao chất lương và hiệu quả về lao động và việc làm trên cơ sở một số lý thuyết của các nhà khoa học và các phương pháp đào tạo hiện nay làm nền tảng. (2) Nghiên cứu thực trạng về chất lượng và hiệu quả công tác dạy nghề , truyền nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu thông qua việc làm và thu nhập của người dân nhằm ổn định cuộc sống lâu dài, bao gồm các nội dung như sau. Nghiên cứu thực trạng về chất lượng dạy nghề cho người dân: + Mạng lưới cơ sở dạy nghề của địa phương; 2
19. + Ngành nghề đào tạo; + Hệ đào tạo; + Quy mô đào tạo; + Công tác tuyển sinh học nghề; + Hình thức tổ chức giảng dạy; + Nội dung giảng dạy; + Phương pháp giảng dạy; + Công tác giảng dạy và điều kiện giảng dạy. Nghiên cứu thực trạng hiệu quả đầu ra lao động và việc làm cho người dân: + Việc làm, thể hiện qua việc tìm kiếm việc làm là tự tạo việc làm của người dân sau khi học nghề; + Lao động và tay nghề của người học, thể hiện kỹ năng lao động thông qua chất lượng sản phẩm và tiêu thụ sản phẩm, đáp ứng được nhu cầu của thị trường trong sản xuất và kinh doanh. (3) Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu. (4) Kiểm nghiệm tính khả thi của các giải pháp đề xuất. 3. Đối tƣợng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu * Đối tƣợng nghiên cứu Các yếu tố về chất lượng và hiệu quả trong đào tạo nghề, đặc điểm hoạt động dạy nghề của Bạc Liêu nói chung và khu vực vùng biển Bạc Liêu nói riêng. * Khách thể nghiên cứu Nghề cho người lao động tại địa phương, quá trình đào tạo nghề và truyền nghề cho lao động nông thôn, giải quyết vấn đề lao động và việc làm sau đào tạo. 4. Giả thuyết khoa học của đề tài “ Công tác dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu hiện nay chất lượng chưa tốt và hiệu quả không cao. Nếu áp dụng những giải pháp đề xuất của người 3
20. nghiên cứu thì chất lượng và hiệu quả dạy nghề sẽ được nâng cao, đáp ứng được các điều kiện về việc làm và tăng thu nhập cho người dân “. Đây chính là những luận điểm cần được chứng minh trong đề tài. 5. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu công tác dạy nghề và học nghề cho người dân thông qua các chương trình, chính sách, đề án của Chính phủ, chủ yếu cho người dân vùng biển Bạc Liêu, thuộc địa bàn thành phố Bạc Liêu, huyện Hoà Bình và huyện Đông Hải. - Đề tài tập trung phân tích, đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác dạy nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn theo các chương trình chính sách và đề án của Chính phủ, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả lao động và việc làm của quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu * Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Sưu tầm, phân tích các quan điểm lý luận thể hiện trong các văn kiện của đảng, nghiên cứu sách báo, tài liệu có liên quan đến đề tài, bao gồm các báo cáo tổng kết, tài liệu thống kê, các kết quả nghiên cứu các vấn đề có liên quan được ông bố trên tạp chí, các đề tài nghiên cứu khoa học, . . . Sử dụng phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu để nghiên cứu các tài liệu về nghiên cứu khoa học làm cơ sở lý luận cho đề tài. * Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn Thu thập dữ liệu thực tế , tìm hiểu thực trạng vấn đề để xây dựng cơ sở lý luận thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ thể sau: - Phương pháp điều tra – phỏng vấn Số liệu thu thập bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng trên cơ sở hệ thống câu hỏi soạn trước để phỏng vấn người dân chủ yếu tập trung hai huyện và các xã ven biển thuộc thành phố Bạc Liêu. Ngoài ra đề tài còn sử dụng phương pháp phỏng vấn trao đổi ý kiến với giáo viên , các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm 4
21. đang làm nhiệm vụ dạy nghề cho lao động nông thôn để lấy dữ liệu cho phân tích đánh giá. - Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến chuyên gia về các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy nghề mà đề tài đã đề xuất nhằm xác định tính phù hợp, khả thi của giải pháp. * Phƣơng pháp phân tích số liệu Sử dụng phương pháp thống mô tả như: So sánh, kiểm định thống kê, các phương pháp phân tích theo từng yêu cầu cụ thể của mục tiêu đề tài, để xử lý các số liệu, thông tin thu được. 7. Ý nghĩa khoa học của đề tài * Về lý luận Làm sáng tỏ cơ sở lý luận việc nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề sẽ mang lại hiệu quả thiết thực về lao động và việc làm cho người lao động . *Về thực tiễn Đề xuất các giải pháp có tính hiện thực và khả thi nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề cho người dân vùng biển Bạc Liêu, góp phần thực hiện hiệu quả các chương trình, chính sách, đề án của Chính phủ đối với dạy nghề cho lao động nông thôn. 5