Luận văn Đề xuất một số biện pháp rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trường trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Đề xuất một số biện pháp rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trường trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐINH TRỌNG NGHIỆM ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THỚI LAI, THÀNH PHỐ CẦN THƠ NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S KC 0 0 4 1 4 4 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2013
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐINH TRỌNG NGHIỆM ĐỀ SUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THỚI LAI, THÀNH PHỐ CẦN THƠ NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC MÃ SỐ: 601401 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TS PHÙNG RÂN Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11/2013
3. CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Cán bộ hướng dẫn khoa học : PGS.TS. PHÙNG RÂN Cán bộ chấm nhận xét 1: . . (Ghi rõ họ, tên, chức danh khoa học, học vị và chữ ký) Cán bộ chấm nhận xét 2: . (Ghi rõ họ, tên, chức danh khoa học, học vị và chữ ký) Luận văn thạc sĩ được bảo vệ trước HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT, Ngày 02 tháng 11 năm 2013 2
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC: Họ & tên: Đinh Trọng Nghiệm. Giới tính: Nam. Sinh ngày 10 tháng 8 năm 1978. Nơi sinh: Cần Thơ. Quê quán: xã Xuân Thắng, H.Thới Lai, TP.Cần Thơ. Dân tộc: Kinh. Địa chỉ liên lạc: Trƣờng Trung cấp nghề Thới Lai, ấp Thới Thuận A, TT.Thới Lai, huyện Thới Lai, TP. Cần Thơ Điện thoại cơ quan: 07103.6256035 Điện thoại: 01215874378 E-mail:dtnghiem@cantho.gov.vn II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Đại học: Hệ đào tạo: tại chức. Thời gian đào tạo từ năm 2007 đến năm 2003 Nơi học: trƣờng Đại học Sƣ phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. Ngành học: Điện – Điện tử 2. Cao học: Nơi học: trƣờng Đại học Sƣ phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. Ngành học: Giáo dục học Khóa học: 2012 – 2014. III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Công ty TNHH Lam Phƣơng, phƣờng 2004 - 2006 Nhân viên Hƣng Lợi, Q.Ninh Kiều, TP. Cần Thơ 2007 đến Trƣờng Trung cấp nghề Thới Lai, Quản lý học sinh và giảng nay TP.Cần Thơ dạy i
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2013. (Ký tên và ghi rõ họ tên) Đinh Trọng Nghiệm ii
6. LÔØI CAÛM ÔN  Trong khoảng thời gian học tập và nghiên cứu, đây là một quá trình gặp không ít khó khăn, nhƣng đến nay tôi đã hoàn thành đƣợc nhiệm vụ học tập, nghiên cứu và hoàn tất luận văn thạc sĩ. Để có đƣợc thành quả này, tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ, với tấm lòng chân thành cám ơn sâu sắc, tôi xin gửi đến: - Xin cám ơn Thầy hƣớng dẫn PGS.TS Phùng Rân đã nhiệt tình chỉ bảo, định hƣớng cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ. - Xin cám ơn Quí Thầy, Cô tham gia giảng dạy lớp Cao học Giáo Dục Học khóa 2012 - 2014 đã cho tôi những kiến thức quý báu. - Xin cám ơn Quí Thầy, Cô phòng Đào Tạo và phòng Quản lý Sau đại học; Quí thầy cô khoa Sƣ phạm kỹ thuật và Ban giám hiệu trƣờng ĐH SPKT Tp.HCM đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập. - Xin cám ơn Ban giám hiệu và toàn thể giáo viên của Trƣờng Trung cấp nghề Thới Lai, TP. Cần Thơ. - Xin cám ơn các anh, chị học viên lớp Cao học Giáo Dục Học khóa 2012 - 2014 của trƣờng ĐH SPKT Tp.HCM đã nhiệt tình chia sẻ, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. - Xin cám ơn Cha, Mẹ, anh, chị và bạn bè, đồng nghiệp tôi đã động viên, giúp đỡ tạo điều kiện trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Xin chân thành cám ơn! NGƢỜI THỰC HIỆN LUẬN VĂN Đinh Trọng Nghiệm iii
7. TÓM TẮT Hiện nay nƣớc ta đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc trong bối cảnh kinh tế thị trƣờng cạnh tranh và hội nhập quốc tế, việc đào tạo đội ngũ lao động kỹ thuật có trình độ, chất lƣợng cao và đồng bộ là một vấn đề cần thiết. Bên cạnh tay nghề chuyên môn, ngƣời lao động còn đƣợc chú trọng rèn luyện về đạo đức tác phong nghề nghiệp để xứng đáng là đội ngũ lao động tiên tiến. Việc rèn luyện đạo đức cho học sinh trƣờng nghề rất quan trọng để có thể tạo cho xã hội một lực lƣợng lao động theo nhƣ mục tiêu và triết lý giáo dục của Việt Nam là tạo ra con ngƣời toàn diện các mặt văn-thể-mỹ. Tuy nhiên, trên thực tế bản thân các em học sinh trƣờng nghề theo học tập các ngành nghề phần lớn đều do cha mẹ định hƣớng hoặc ép buộc vào học, một số khác là theo bạn bè để vào học nên động cơ học tập và nhận thức đạo đức nghề nghiệp của các em chƣa cao. Chính điều đó nên học sinh trƣờng nghề chƣa có ý thức sâu sắc trong quá trình học tập cũng nhƣ những suy nghĩ, hành vi còn mang nhiều cảm tính, do đó dẫn đến nhiều vấn đề bất cập trong đạo đức của mỗi cá nhân học sinh học nghề. Với những lý do trên, đề tài ―Đề xuất một số biện pháp rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trường trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ” với nội dung gồm ba chƣơng: + Chƣơng 1: Tổng quan về đề tài nghiên cứu. + Chƣơng 2: Thực trạng về việc rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trƣờng Trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ. + Chƣơng 3: Đề xuất một số biện pháp rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trƣờng Trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ. Nội dung đề cập đến cơ sở lý luận hình thành nên đạo đức và quá trình rèn luyện; thực trạng hiện nay về đạo đức và đề xuất một số biện pháp rèn luyện đạo đức cho học sinh góp phần nâng cao nhận thức và khả năng tự rèn luyện về mặt đạo đức của cá nhân mỗi học sinh, giúp tạo lực lƣợng lao động có tinh thần trách nhiệm, phẩm chất đạo đức tốt, đặc biệt là đạo đức trong nghề nghiệp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Cần Thơ nói chung và của huyện Thới Lai nói riêng. iv
8. ABSTRACT Our country is currently conducting industrialization and modernization in the context of international integration and competitive economy, the training for synchronous and qualified technology workforce is essential. Besides professional skills, these workers are also focused on career ethics training to become the advanced workforce. The ethics training for vocational school pupils is very important in order to create a workforce for society as the target and educational philosophy of Vietnam is to create the workforce that is perfect at culture, sports, and art aspects However, it is the fact that most vocational school pupils pursuing their majors are largely oriented or forced by their parents; whereas, the others are following friend. Therefore, their studying motivation and career ethics awareness are not very high. As a result, vocational school pupils are not deeply aware of the learning process as well as their thoughts, and the behavior is impulsive, so many of the problems are lead to the moral shortcomings of each school vocational pupil. For the reasons stated above, the thesis named "proposed measurement of ethics training for pupils in Thoi Lai vocational school in Can Tho City" comprises three chapters: + Chapter 1: An overview of the research thesis. + Chapter 2: The current status of ethics training for pupils in Thoi Lai vocational school in Can Tho City. + Chapter 3: Proposal on some methods for ethics training for pupils in Thoi Lai vocational school in Can Tho City. The content refers to the rationale for ethics formation and the training process; the current status of ethics and proposal on a number of methods for the ethics training for pupils in order to raise the awareness and ethics training of each individual pupil, to help create the workforce with a sense of responsibility, good qualities, especially career ethics in order to promote economic and social development for Can Tho City in general and Thoi Lai District in particular. v
9. MỤC LỤC NÔỊ DUNG TRANG Mục lục vi Danh muc̣ các chữ viết tắt ix Danh muc̣ bảng x Danh muc̣ các hình xi Mở đầu 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 6 1.1 Tổng quan về nghiên cứu vấn đề 6 1.2. Các khái niệm cơ bản 8 1.2.1 Đạo đức 8 1.2.2 Rèn luyện đạo đức của học sinh 10 1.3 Vai trò và chức năng của đạo đức trong xã hội 10 1.3.1 Vai trò 10 1.3.2 Chức năng của đạo đức 11 1.3.3 Truyền thống và những giá trị đạo đức của dân tộc và của địa 12 phƣơng 1.4 Học sinh trung cấp nghề 15 1.4.1 Khái niệm học sinh trung cấp nghề 15 1.4.2 Đặc điểm về tâm lý học sinh trung cấp nghề 15 1.4.3. Mục tiêu dạy nghề trình độ trung cấp 16 1.5. Cơ sở lý luận về quá trình hình thành và phát triển đạo đức của học 16 sinh trung cấp nghề 1.5.1 Những yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển đạo đức 16 của học sinh trung cấp nghề 1.5.1.1 Yếu tố gia đình 17 1.5.1.2 Yếu tố giáo dục của nhà trường 17 1.5.1.3 Yếu tố môi trường 17 1.5.1.4 Yếu tố về vai trò của hoạt động cá nhân 18 1.5.2 Những yêu cầu về phẩm chất đạo đức của học sinh trung cấp nghề 19 1.5.2.1 Có lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc 19 1.5.2.2 Có lý tưởng xã hội chủ nghĩa và niềm tin vững chắc vào sự nghiệp 20 Cách mạng do Đảng lãnh đạo 1.5.2.3 Yêu lao động, coi trọng các giá trị đạo đức truyền thống nghề 21 nghiệp 1.5.2.4 Tôn trọng pháp luật, giữ vững kỷ luật lao động 21 vi
10. 1.5.2.5 Trung thực, dũng cảm, khiêm tốn, sáng tạo, tự lập 22 1.5.2.6 Kính trọng với người lớn tuổi, ông bà cha mẹ, thầy cô, người có 24 công với đất nước 1.5.2.7 Sống giản dị, tiết kiệm 24 1.5.2.8 Có ý thức chống lại những hành vi gây tác hại đến con người, môi 25 trường sống 1.5.3 Các yếu tố cơ bản trong quá trình rèn luyện đạo đức của học sinh 25 1.5.3.1 Nhận thức 25 1.5.3.2 Tình cảm 25 1.5.3.3 Nhu cầu 25 1.5.3.4 Động cơ 26 1.5.3.5 Niềm tin 26 1.5.3.6 Hành động 26 1.5.3.7 Thói quen 26 1.6 Các nguyên tắc trong quá trình rèn luyện đạo đức 27 1.6.1 Bảo đảm tính mục đích, tính thống nhất trong toàn bộ hoạt động 27 giáo dục 1.6.2 Rèn luyện đạo đức cho học sinh phải gắn chặt với thực tiễn cuộc 27 sống. 1.6.3 Phù hợp với đối tượng giáo dục 27 1.6.4 Phát huy tích cực, sáng tạo, khắc phục thiếu sót, nhược điểm trong 28 rèn luyện đạo đức 1.6.5 Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể 28 1.6.6 Tôn trọng nhân cách của học sinh 28 1.6.7 Liên kết các môi trường giáo dục: nhà trường, gia đình và xã hội 29 trong giáo dục học sinh 1.7 Các phƣơng pháp tổ chức rèn luyện đạo đức cho học sinh 30 1.7.1 Nhóm các phương pháp thuyết phục nhằm hình thành những chuẩn 30 mực đạo đức, ý thức đạo đức cho học sinh 1.7.2 Nhóm phương pháp tổ chức hoạt động và hình thành các kinh 31 nghiệm ứng xử xã hội 1.7.3 Nhóm phương pháp kích thích hoạt động và điều chỉnh hành vi 33 1.8 Các chính sách của nhà nƣớc hƣớng đạo đức của học sinh đến chuẩn 35 mực của xã hội 1.9 Đánh giá công tác rèn luyện đạo đức của học sinh trung cấp nghề 36 Kết luận chƣơng 1 37 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ VIỆC RÈN LUYỆN ĐẠO ĐỨC CHO 38 HỌC SINH TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THỚI LAI, THÀNH PHỐ CẦN THƠ vii
11. 2.1 Giới thiệu về trƣờng Trung cấp nghề Thới Lai 38 2.2 Thực trạng rèn luyện đạo đức cho học sinh trƣờng trung cấp nghề 40 Thới Lai, thành phố Cần Thơ 2.2.1 Cơ sở chung cho việc khảo sát công tác rèn luyện đạo đức cho học 40 sinh trường trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ 2.2.2 Tiến trình thiết kế phiếu điều tra và thu thập xử lý số liệu 40 2.2.3 Kết quả khảo sát việc rèn luyện đạo đức của học sinh trường trung 41 cấp nghề Thới Lai 2.2.3.1 Nhận thức của học sinh đối với việc rèn luyện đạo đức của bản 41 thân 2.2.3.2 Những biểu hiện về đạo đức của học sinh trường trung cấp nghề 46 Thới Lai, TP. Cần Thơ 2.2.3.3 Tổ chức hoạt động của nhà trường đối với việc rèn luyện đạo đức 51 của học sinh 2.2.3.4 Tác động của yếu tố gia đình đối với việc rèn luyện đạo đức của 60 học sinh 2.2.3.5 Tác động của yếu tố xã hội đối với việc rèn luyện đạo đức của học 63 sinh Kết luận chƣơng 2 65 CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO 66 HIỆU QUẢ TRONG CÔNG TÁC RÈN LUYỆN ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THỚI LAI - TP. CẦN THƠ 3.1 Một số căn cứ để đề xuất 66 3.2. Các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong việc rèn luyện đạo đức 67 cho học sinh trƣờng trung cấp nghề Thới Lai, TP. Cần Thơ 3.2.1. Tăng cường công tác giáo dục các giá trị truyền thống cho học sinh, 67 đồng thời bồi dưỡng đạo đức mới, lòng yêu nghề và tác phong công nghiệp cho học sinh 3.2.2. Hoàn thiện và đổi mới việc tổ chức các hoạt động rèn luyện đạo 69 đức của học sinh trong nhà trường 3.2.3. Sử dụng hợp lý cơ sở vật chất và sự đóng góp của tổ chức xã hội vào 73 công tác rèn luyện đạo đức cho học sinh 3.2.4. Đổi mới cách đánh giá kết quả rèn luyện của học sinh đúng theo 75 tiêu chí về “Quy chế rèn luyện” của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Kết luận chƣơng 3 76 Kết luận và khuyến nghị 77 Tài liệu tham khảo 83 Mục lục 87 viii
12. CÁC CHỮ VIẾT TẮT GVDN: giáo viên dạy nghề TCN: Trung cấp nghề RLĐĐ: Rèn luyện đạo đức UBND: Ủy ban nhân dân ĐBSCL: Đồng Bằng Sông Cửu Long CBGV: Cán bộ giáo viên GV: giáo viên CBQL: cán bộ quản lý GVCN: Giáo viên chủ nhiệm HS: Học sinh CNTT: Công nghệ thông tin ix
13. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng Nội Dung Trang Bảng 2.1 Ý kiến của HS và CBGV về vai trò của việc RLĐĐ 42 Bảng 2.2 Ý kiến đánh giá mức độ phù hợp của các tiêu chí đánh giá rèn 43 luyện đối với học sinh trƣờng trung cấp nghề Thới Lai Bảng 2.3 Ý kiến quan điểm của học sinh và CBGV đối với các giá trị xã 45 hội cần hƣớng đến Bảng 2.4 Các yếu tố quan trọng để thuận lợi trong cuộc sống 46 Bảng 2.5 Kết quả khảo sát các biểu hiện của học sinh về ý thức chấp 47 hành nội quy, quy chế nhà trường Bảng 2.6 Kết quả khảo sát về các biểu hiện của học sinh trong ý thức học 49 tập Bảng 2.7 Kết quả khả sát những biểu hiện về hành vi đạo đức của học 50 sinh Bảng 2.8 Kết quả khảo sát các biểu hiện của học sinh về phẩm chất công 51 dân và quan hệ cộng đồng Bảng 2.9 Đánh giá của GV và HS về mức độ tổ chức các hoạt động 55 RLĐĐ ở nhà trƣờng Bảng 2.10 Kết quả khảo sát nhận xét của giáo viên về hiệu quả các hoạt 59 động giáo dục đạo đức trong nhà trường hiện nay Bảng 2.11 Kết quả khảo sát ý kiến của các em về hiệu quả các hoạt động 59 giáo dục đạo đức trong nhà trường hiện nay Bảng 2.12 Kết quả khảo sát về mức độ quan tâm của gia đình đối với việc 61 học tập của học sinh Bảng 2.13 Đánh giá mức độ quan tâm của gia đình đối với học sinh 62 Bảng 2.14 Kết quả khảo sát về các yếu tố tác động giúp HS nâng cao kết 63 quả RLĐĐ Bảng 2.15 Khảo sát ý kiến học sinh về mục đích sử dụng CNTT 64 x
14. DANH MỤC CÁC HÌNH Hình Nội dung Trang Hình 2.1 Cơ cấu tổ chức Trƣờng trung cấp nghề Thới Lai 40 Hình 2.2 Nhận thức về vai trò của việc rèn luyện đạo đức của HS 42 Hình 2.3 Quan điểm học tập và rèn luyện của học sinh trƣờng trung 44 cấp nghề Thới Lai Hình 2.4 Ý kiến đánh giá của HS và CBGV về mức độ chấp hành 48 nội quy quy chế trƣờng trung cấp nghề Thới Lai Hình 2.5 Các biểu hiện của học sinh trong ý thức học tập 49 Hình 2.6 Các biểu hiện về những hành vi đạo đức của học sinh 50 Hình 2.7 Các biểu hiện của học sinh về phẩm chất công dân và quan 51 hệ cộng đồng Hình 2.8 Lí do học sinh tham gia các hoạt động Đoàn tại trƣờng 53 Hình 2.9 Ý kiến của học sinh về công tác giảng dạy của Giáo viên 55 Hình 2.10 Mẫu tính cách mà học sinh chịu ảnh hƣởng 60 xi
15. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đạo đức là một trong những mặt cơ bản đảm bảo tính thống nhất và tính toàn diện nhân cách con ngƣời. Đạo đức và giáo dục đạo đức là một phạm trù xã hội, xuất hiện khi có xã hội loài ngƣời, nó đã tồn tại và phát triển theo sự phát triển của xã hội loài ngƣời. Có thể nói đạo đức là một mặt quan trọng trong nhân cách của mọi con ngƣời, nói lên mối quan hệ giữa con ngƣời với nhau trong xã hội. Dù sống trong xã hội nào con ngƣời cũng phải có hai mặt năng lực và phẩm chất, chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm nhân cách là một thể thống nhất của đức và tài. Trong cấu trúc nhân cách, đạo đức là mặt quan trọng - là cái gốc của nhân cách con ngƣời. Đạo đức không chỉ là tiêu chí hàng đầu để xem xét, đánh giá nhân cách một con ngƣời mà còn là cơ sở cho việc định hƣớng và phát triển năng lực của mỗi cá nhân. Nếu con ngƣời chỉ có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó, nhƣng có tài mà không có đức có khi lại là hậu họa lớn cho cá nhân và xã hội. Đạo đức là kết quả của một quá trình giáo dục, là kết quả của sự tu dƣỡng, rèn luyện của bản thân. Do đó việc thƣờng xuyên tu dƣỡng, rèn luyện đạo đức để tận dụng tài năng phục vụ cho lợi ích của gia đình và xã hội là nhân cách tốt đẹp của ngƣời công dân chân chính trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Bác Hồ kính yêu của chúng ta cũng đã từng dạy: “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn. Phần nhiều do giáo dục mà nên”. Con ngƣời là chủ thể của mọi hoạt động sáng tạo, mọi nguồn của cải vật chất, văn hóa, mọi nền văn minh của nhân loại. Xây dựng và phát triển con ngƣời có trí tuệ cao, cƣờng tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức. Đó sẽ là động lực phát triển và cũng là mục tiêu của mọi quốc gia. Để đạt đƣợc điều đó, giáo dục đóng vai trò then chốt, quyết định. Vấn đề giáo dục, rèn luyện đạo đức cũng là một trong những yếu tố quan trọng của sự nghiệp giáo dục đã đƣợc Đảng và Nhà nƣớc quan tâm. Mục tiêu của giáo dục là dạy làm ngƣời, là hình thành cho học sinh thế giới quan, quan điểm đạo đức, niềm tin, lòng mong muốn, hành vi ứng xử, hoạt động thích hợp trong xã hội và hoàn thiện nhân cách con ngƣời, Nghĩa là tổng thể phẩm chất nhân cách tiêu biểu cho xã hội. Giáo dục đồng thời cung cấp kiến thức, kỹ năng để con ngƣời xây dựng cuộc sống hạnh phúc, văn minh. 1
16. Luật dạy nghề của quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 10, số 76/2006/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2006 tại điều 4 đã xác định “Mục tiêu dạy nghề là đào tạo nhân lực kỹ thuật trực tiếp trong sản xuất, dịch vụ có năng lực thực hành nghề tương xứng với trình độ đào tạo, có đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp, có sức khoẻ nhằm tạo điều kiện cho người học nghề sau khi tốt nghiệp có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc học lên trình độ cao hơn, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Chỉ thị số 02/CT - BLĐTBXH của Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội, ngày 01 tháng 10 năm 2010 về thực hiện nhiệm vụ Công tác học sinh, sinh viên năm học 2010 - 2011 đã xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm là: “Tiếp tục tăng cường công tác giáo dục chính trị - tư tưởng, đạo đức, nhân cách, lối sống lành mạnh, tác phong công nghiệp; phòng chống tệ nạn xã hội, tội phạm, ma túy, HIV/AIDS; xây dựng nếp sống văn hóa trường học nhằm tạo chuyển biến rõ nét về chất lượng giáo dục - đào tạo toàn diện”. Hiện nay nƣớc ta đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc trong bối cảnh kinh tế thị trƣờng cạnh tranh tranh và hội nhập quốc tế, việc đào tạo đội ngũ lao động kỹ thuật có trình độ, chất lƣợng cao và đồng bộ là một vấn đề cấp thiết. Bên cạnh tay nghề chuyên môn, ngƣời lao động còn đƣợc chú trọng rèn luyện về đạo đức tác phong nghề nghiệp để xứng đáng là đội ngũ lao động tiên tiến. Hội nhập kinh tế ngoài mặt tích cực nó còn làm phát sinh những vấn đề mà chúng ta cần quan tâm: Bản sắc văn hóa dân tộc bị đe dọa, hội nhập kinh tế quốc tế đƣa vào nƣớc ta những sản phẩm đồi trụy, phản nhân văn, reo rắc lối sống tự do tƣ sản, làm xói mòn những giá trị đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc. Hiện nay một số bộ phận thanh thiếu niên có dấu hiệu sa sút nghiêm trọng về đạo đức, nhu cầu cá nhân phát triển lệch lạc, kém ý thức trong quan hệ cộng đồng, thiếu niềm tin trong cuộc sống, ý chí kém phát triển, không có tính tự chủ, dễ bị lôi cuốn vào những việc xấu. Vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên ở nƣớc ta mấy năm gần đây đã trở thành điểm nóng không chỉ của ngành giáo dục mà còn của toàn xã hội. Vì vậy việc rèn luyện đạo đức của học sinh là hết sức cần thiết. Học sinh tại các trƣờng trung cấp nghề nói chung, trƣờng trung cấp nghề Thới Lai nói riêng có những đặc điểm riêng biệt của học sinh học nghề. Bản thân các em 2
17. học sinh trƣờng nghề theo học tập các ngành nghề phần lớn đều do cha mẹ định hƣớng hoặc ép buộc vào học, một số khác là theo bạn bè để vào học nên động cơ học tập và nhận thức đạo đức nghề nghiệp của các em chƣa cao. Bên cạnh đó, một số các em không thể theo học tại các trƣờng khác nên mới vào trƣờng nghề. Chính những lý do trên nên các em học sinh chƣa có ý thức sâu sắc trong quá trình học tập cũng nhƣ những suy nghĩ, hành vi còn mang nhiều bản chất cảm tính, cách cƣ xử giao tiếp của các em bị ảnh hƣởng nhiều từ môi trƣờng sống và bạn bè. Do đó dẫn đến nhiều vấn đề bất cập trong đạo đức của mỗi cá nhân học sinh học nghề. Với thực trạng nhƣ vậy, việc rèn luyện đạo đức cho học sinh học nghề tại các trƣờng nghề để tạo ra cho xã hội một lực lƣợng lao động có trình độ chuyên môn vững vàng và phẩm chất nhân cách đạo đức tốt là vấn đề cần thiết và cấp cách hiện nay cho xã hội nói chung và cho từng địa phƣơng nói riêng. Với những lí do đó ngƣời nghiên cứu chọn đề tài ―Đề xuất biện pháp rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trường trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ” nhằm góp phần nâng cao nhận thức và khả năng tự rèn luyện về mặt đạo đức của cá nhân mỗi học sinh, giúp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Cần Thơ nói chung và của huyện Thới Lai nói riêng. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Đề xuất một số biện pháp nâng cao ý thức rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trƣờng trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu. 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu: Biện pháp rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trƣờng Trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ. 3.2 Khách thể nghiên cứu Hoạt động rèn luyện đạo đức của học sinh trƣờng trung cấp nghề. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1 Nghiên cứu những cơ sở lí luận của đề tài. 4.2 Làm rõ thực trạng về công tác rèn luyện đạo đức cho học sinh thuộc hệ trung cấp nghề tại trƣờng trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ. 4.3 Từ các cơ sở lí luận và thực trạng, đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao kết quả rèn luyện đạo đức của học sinh trƣờng trung cấp nghề Thới Lai. 3
18. 4.4 Thực nghiệm và đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đã đề xuất. 5. Giả thuyết nghiên cứu Việc rèn luyện đạo đức của học sinh tại trƣờng trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ còn nhiều hạn chế, ý thức rèn luyện đạo đức của học sinh chƣa cao. Nếu tìm ra đƣợc những biện pháp thích hợp tác động đến tâm lý, tâm tƣ tình cảm của học sinh thì có thể nâng cao kết quả rèn luyện đạo đức của học sinh. 6. Giới hạn của đề tài. Đề tài này đƣợc giới hạn trong phạm vi: Nghiên cứu công tác rèn luyện đạo đức của học sinh hệ trung cấp nghề ở trƣờng trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu: 7.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu: nhằm mục đích thu thập tài liệu xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài nghiên cứu. 7.2 Phương pháp điều tra bằng phiếu và phỏng vấn với đối tượng là: học sinh, cán bộ quản lý, GVCN và giáo viên bộ môn, phụ huynh học sinh của trƣờng trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ nhằm tìm hiểu thực trạng công tác rèn luyện cũng nhƣ định hƣớng cho một số biện pháp cần đề xuất. 7.3 Phương pháp quan sát: về hoạt động học tập, các hoạt động sinh hoạt tập thể, các phong trào của học sinh trong nhà trƣờng nhằm đánh giá môi trƣờng học tập và sinh hoạt của học sinh có tác động đến công tác rèn luyện đạo đức cho học sinh của nhà trƣờng. 7.4 Phương pháp thống kê toán học: Để xử lý và phân tích các số liệu, thông tin đã thu thập. 7.5 Phương pháp chuyên gia: Trao đổi, tham khảo ý kiến, thăm dò về tính khả thi và hợp lý của các biện pháp về công tác rèn luyện đạo đức của học sinh. 8. Đóng góp mới của đề tài Đề tài góp phần hệ thống hóa một số vấn đề về lí luận và đề xuất những biện pháp có tính khả thi nhằm nâng cao kết quả rèn luyện đạo đức cho học sinh tại trƣờng trung cấp nghề Thới Lai, thành phố Cần Thơ, góp phần nâng cao hiệu quả trong giáo dục đào tạo nói chung, trong đạo đức nghề nghiệp nói riêng nhằm thực hiện tốt mục tiêu giáo dục toàn diện đối với thế hệ trẻ của đất nƣớc, nhất là các em 4
19. học sinh học nghề sẽ là nguồn lực quyết định phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn sắp tới. 9. Kế hoạch nghiên cứu Tháng thứ STT Nội dung công việc 1 2 3 4 5 6 1 Hoàn thành đề cƣơng x 2 Thu thập tài liệu x x 3 Khảo sát thực trạng x 4 Hoàn thành nội dung x 5 Ghi nhận ý kiến chuyên gia x 6 Viết luận văn x 7 Trình Giảng viên hƣớng dẫn x 8 Chỉnh sửa x 9 Hoàn thành luận văn x 5
20. CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1 Tổng quan về nghiên cứu vấn đề Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, đƣợc hình thành rất sớm trong lịch sử, đƣợc mọi xã hội, mọi giai cấp và mọi thời đại quan tâm. Việc tu dƣỡng và rèn luyện đạo đức là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá nhân cách của con ngƣời. Ngƣời Việt Nam ngay từ nhỏ đã đƣợc dạy dỗ theo các chuẩn mực đạo đức của dân tộc và của đạo Khổng, trong đó chú trọng việc tu thân dƣỡng tính, lấy chữ “Nhân” làm trọng, kính trên nhƣờng dƣới, luôn rèn luyện để có thể cống hiến thật nhiều cho đất nƣớc và chăm lo cho gia đình. Ông cha ta từ ngày xƣa đã quán triệt tinh thần giáo dục “Tiên học lễ, hậu học văn”. Nếu một ngƣời có học mà không có “Lễ” thì ngƣời đó đƣợc xem nhƣ là hạng bất nhân. Hàng ngàn năm trƣớc đây, nhà trƣờng cũ đƣợc xây dựng theo truyền thống nho giáo coi trọng nhất nội dung trong học tập là: Lễ và Văn. Đạo đức và tài năng đó chính là hai mặt chủ yếu của một nhân cách đƣợc giáo dục trong nhà trƣờng cũ. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Đạo đức cách mạng phải qua đấu tranh, rèn luyện bền bỉ mới thành. Ngƣời viết “Đạo đức cách mạng không phải từ trên trời sa xuống, nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển củng cố, cũng nhƣ ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Phải rèn luyện, tu dƣỡng đạo đức suốt đời, trong đó tự rèn luyện có vai trò rất quan trọng. Ngƣời khẳng định: đã là ngƣời thì ai cũng có chỗ hay chỗ dở, chỗ xấu, chỗ tốt, ai cũng có cái thiện, cái ác ở trong mình. Vấn đề là dám nhìn thẳng vào con ngƣời mình, không tự lừa dối, huyễn hoặc, thấy rõ cái hay, cái tốt, cái thiện để phát huy, và thấy rõ cái dở, cái xấu, cái ác để khắc phục. Tu dƣỡng đạo đức phải đƣợc thực hiện thƣờng xuyên trong hoạt động thực tiễn, trong đời tƣ cũng nhƣ trong mọi mối quan hệ. Trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập, đất nƣớc ta có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển, kinh tế và chất lƣợng cuộc sống ngày một nâng cao, bên cạnh đó cũng có nhiều sự tác động tiêu cực từ nền kinh tế thị trƣờng. Công cuộc đổi mới ở nƣớc ta đang đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề giáo dục đạo đức. Có thể nói, chƣa bao giờ sự nghiệp giáo dục của nƣớc ta lại phải chịu nhiều tác động bởi cơ chế thị trƣờng và quá trình toàn cầu hóa nhƣ hiện nay. Cho nên, việc tăng cƣờng, đẩy mạnh sự nghiệp giáo dục, đặc biệt là giáo dục đạo đức vừa là yêu cầu của công cuộc đổi 6
21. mới về kinh tế - xã hội, vừa là đòi hỏi cấp thiết của sự nghiệp phát triển con ngƣời và xây dựng một môi trƣờng đạo đức lành mạnh của xã hội. Trong thời gian vừa qua có rất nhiều công trình nghiên cứu, bài viết của các nhà khoa học, các nhà giáo dục về vấn đề đạo đức của học sinh - sinh viên ở nhiều lĩnh vực và khía cạnh khác nhau cụ thể nhƣ: + Đề tài “Tìm hiểu về nhận thức, lối sống và hành vi đạo đức của học sinh Trung học cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh”. Đề tài B2005.23.79, tác giả Đào Thị Vân Anh + Đề tài “Đánh giá sự tác động của một số yếu tố xã hội và gia đình tới quá trình rèn luyện tƣ cách đạo đức của học sinh trung học phổ thông”. Đề tài CS 2008 19.6, tác giả Đào Thị Vân Anh + Đề tài “Nghiên cứu về giáo dục đạo đức cho học sinh Trung học cơ sở tại Hồng Ngự, Đồng Tháp”, tác giả Nguyễn Hữu Tiến. + Đề tài “Vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và giáo dục đạo đức cho sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”. Tác giả : PGS - TS Huỳnh Thị Gấm, thạc sĩ Phạm Tấn Xuân Tƣớc. + Đề tài “Tìm hiểu về thực trạng và giải pháp giáo dục nhân cách cho sinh viên các trƣờng đại học, cao đẳng hiện nay, thông qua khảo sát một số trƣờng phía Bắc”. Tác giả Hà Văn Phan, trƣờng đại học Mỏ - địa chất. + Đề tài “Sự báo động của thang giá trị đạo đức ở Việt Nam hiện nay”, tác giả PGS - TS Nguyễn Chí Mỳ, Học viện chính trị quốc gia TP HCM. + Đề tài “Tƣ tƣởng Hồ chí Minh về vai trò của đạo đức, tu dƣỡng, rèn luyện đạo đức và vận dụng vào chƣơng trình giáo dục đạo đức cho sinh viên Mỏ - địa chất hiện nay”. Tác giả Phạm Duy Chữ. + Đề tài “Những biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức của Hiệu trƣởng các trƣờng trung học phổ thông tỉnh Trà Vinh”, Từ Thanh Nguyên, luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục. + Bài viết “Giá trị đạo đức truyền thống và những yêu cầu đạo đức đối với nhân cách con ngƣời Việt Nam hiện nay” Tác giả Cao Thu Hằng, tạp chí Triết học 10/08/2006. + Bài viết “Tác động toàn cầu hóa đến đạo đức sinh viên hiện nay”, Tác giả Võ Minh Tuấn, Tạp chí Triết học 25/08/2006. 7