Luận văn Dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu-Thanh truyền nghề Công nghệ ôtô tại trƣờng Cao Đẳng Nghề Tiền Giang (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu-Thanh truyền nghề Công nghệ ôtô tại trƣờng Cao Đẳng Nghề Tiền Giang (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ MINH HẢI DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN SỬA CHỮA BẢO DƯỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN NGHỀ CÔNG NGHỆ ÔTÔ TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀS K C 0 0 TIỀN3 97 5 9 GIANG NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410 S KC 0 0 3 7 6 2 Tp. Hồ Chí Minh, 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ MINH HẢI DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN SỬA CHỮA - BẢO DƯỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN NGHỀ CÔNG NGHỆ ÔTÔ TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TIỀN GIANG NGÀNH: LÝ LUẬN & PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC KỸ THUẬT MÃ SỐ: 601410 TP. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ MINH HẢI DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN SỬA CHỮA - BẢO DƯỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN NGHỀ CÔNG NGHỆ ÔTÔ TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TIỀN GIANG NGÀNH: LÝ LUẬN & PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC KỸ THUẬT - 601410 Hướng dẫn khoa học: TS. VÕ THỊ NGỌC LAN TP. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC: Họ và tên: LÊ MINH HẢI Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 17/03/1980 Nơi sinh: Tiền Giang Quê quán: Tân Phú Đông, Tiền Giang Dân tộc : Kinh Địa chỉ liên lạc: 91 Hai Bà Trƣng, Khu phố 1, F1, TXGC, Tiền Giang Điện thoại cơ quan: 0733841684 Fax: Điện thoại nhà riêng: 0985.378.225 Email: haibkgc@gmail.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: Đại học: Hệ đào tạo : Chính quy Thời gian đào tạo từ: 9/2000 đến 5/2005 Nơi đào tạo: TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM Ngành học : CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN TỪ KHI TỐT NGHIỆP: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Từ 2005 đến 2008 Tp. Hồ Chí Minh Cố vấn kỹ thuật dịch vụ Ôtô Trƣờng trung cấp Bách Khoa Từ 2009 đến nay Giáo viên Gò Công, Tiền Giang Tiền Giang, ngày 20 tháng 9 năm 2012 NGƢỜI KHAI Lê Minh Hải i
5. LỜI CAM ĐOAN  Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tiền Giang, ngày 20 tháng 9 năm 2012 Ngƣời cam đoan Lê Minh Hải ii
6. LỜI CẢM ƠN  Lời đầu tiên, ngƣời nghiên cứu xin gửi lòng biết ơn chân thành tới Cô hƣớng dẫn TS. Võ Thị Ngọc Lan, đã tận tình chỉ bảo và định hƣớng cho tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu đến khi hoàn thành đề tài. Xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, Phòng Đào Tạo sau Đại học, Trƣờng Đại học Sƣ Phạm Kỹ Thuật TP.HCM đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa học. Xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô Khoa Sƣ phạm Kỹ thuật, quý Thầy/Cô đã tham gia giảng dạy lớp Cao học ngành Lý luận và Phƣơng pháp dạy học kỹ thuật K.18B. Quý Thầy/Cô đã truyền đạt những kinh nghiệm quý báo và lòng say mê để tôi có nhiệt huyết thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn, BGH trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang; trƣờng trung cấp Bách Khoa Gò Công, Tiền Giang. Quý Thầy/Cô Khoa Cơ khí ôtô, các bạn bè đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận văn. Cảm ơn Đại gia đình lớp Cao học, ngành Lý luận và Phƣơng pháp dạy học kỹ thuật K.18B đã cùng tôi chia sẻ và gắn bó trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Sau cùng, xin gửi lòng biết ơn đến gia đình tôi, nhất là Cha/Mẹ đã luôn động viên và hỗ trợ tinh thần để tôi có nghị lực học tập, nghiên cứu và hoàn thành luân văn một cách tốt nhất. LÊ MINH HẢI iii
7. TÓM TẮT LUẬN VĂN Đào tạo nghề là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH-HĐH đất nƣớc, là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời - là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội. Nhờ vậy, ngƣời lao động có thể nâng cao đƣợc kiến thức - kỹ năng nghề nghiệp của mình, qua đó nâng cao năng suất lao động, góp phần tăng trƣởng kinh tế nhanh và bền vững. Để có đƣợc nguồn lực trên, thì yêu cầu đặt ra đối với giáo dục nghề nghiệp là cần phải đổi mới toàn diện, thay đổi mạnh mẽ về tƣ duy đào tạo và phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hƣớng chuẩn hóa, hiện đại hóa, đồng bộ hóa từ mục tiêu, nội dung chƣơng trình, phƣơng pháp, phƣơng tiện và hình thức tổ chức dạy học. Trong đó, đổi mới phƣơng pháp dạy và học đang là vấn đề thời sự cấp bách trong giai đoạn hiện nay, là khâu then chốt có tính đột phá nhằm tạo sự chuyển biến tích cực, hiệu quả về chất lƣợng dạy và học. Trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang là một trong những đơn vị góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế của tỉnh nhà. Do vậy, việc đổi mới PPDH và đặc biệt là áp dụng DH tích hợp vào giảng dạy nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo nghề trong giai đoạn hiện nay là một trong những nhiệm vụ trọng tâm đƣợc lãnh đạo nhà trƣờng và các giáo viên bộ môn quan tâm. Tuy nhiên cho đến nay, Ban lãnh đạo nhà trƣờng cũng nhƣ các giáo viên vẫn còn lúng túng và gặp nhiều khó khăn trong việc thiết kế bài dạy tích hợp, biên soạn giáo án tích hợp và thực hiện đánh giá bài dạy tích hợp.v.v. Đó cũng chính là lý do để ngƣời nghiên cứu thực hiện đề tài “Dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền nghề Công nghệ ôtô tại trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang” là vấn đề có ý nghĩa và mang tính thực tiễn cho nhà trƣờng. Cấu trúc của luận văn bao gồm: Phần mở đầu: Nêu lý do chọn đề tài, mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu, đối tƣợng và khách thể nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu, giới hạn đề tài, phƣơng pháp nghiên cứu và ý nghĩa thực tiễn của đề tài. iv
8. Phần nội dung: Đƣợc trình bày trong 3 chƣơng. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận của dạy học tích hợp. Chƣơng 2: Thực trạng dạy học mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền tại trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang Chƣơng 3: Tổ chức dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền tại trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang Kết quả đạt đƣợc của đề tài: Đề tài nêu lên những kết quả đạt đƣợc trong quá trình nghiên cứu nhƣ: - Làm rõ cơ sở lý luận về dạy học tích hợp - Phân tích và đánh giá đƣợc thực trạng dạy học mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền tại trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang - Đã xây dựng đƣợc sơ đồ tổ chức DH tích hợp theo quy trình 4 bƣớc, thiết kế các bài dạy và biên soạn giáo án tích hợp điển hình, xây dựng các phiếu hƣớng dẫn quy trình và tiêu chí đánh giá cho từng bài thực hành; Thực nghiệm sƣ phạm và đánh giá kết quả sau thực nghiệm. - Ngoài ra, đề tài cũng nêu lên những vấn đề còn hạn chế trong quá trình nghiên cứu, đồng thời nêu lên những định hƣớng cho sự phát triển của đề tài. Để đạt đƣợc hiệu quả cao hơn trong việc tổ chức DH tích hợp, đề tài cũng nêu lên những kiến nghị cần quan tâm thực hiện từ phía Bộ Lao động - Thƣơng binh & Xã hội, Tổng cục Dạy nghề; Ban lãnh đạo nhà trƣờng cũng nhƣ từ phía giáo viên và học sinh. Cuối cùng: Phần kết luận và kiến nghị. v
9. ABSTRACT Vocational training is an important motivation in promoting the country's industrialization and modernization, as a condition for promotion of human resources. It is also fundamental to social development. Consequenlty, workers can improve their knowledge and vocational skills, raise labor productivity and contribute to stable and rapid economic growth. To get the resources, the requirements for vocational education are the need of comprehensive renovation, drastic change of thoughts and developing education towards standardization, modernization, synchronization from the objectives, program content, methods, means and forms of teaching. In addition, the innovation in teaching and learning methods, an urgent matter at the present stage, is the key to make positive changes, the quality of teaching and learning. Tien Giang Vocational College is one of the units contributed to the economic development of the province. Therefore, the innovation of teaching method, specially the application of intergrated teaching in order to improve the quality of vocational training is one of the key tasks which school leaders and teachers interest. But so far, the school leadership as well as teachers are still confused and difficult to design integrated unit, lesson plans and implement the evaluation integrated teaching etc. It is also the reason for the researcher to implement the project "Teaching integrated module Repair, maintenance structure crankshaft - rod automotive technology traning in Tien Giang Vocational College". The structure of the thesis include Introduction: Clearly indicate the reasons for choosing thesis, objectives and research tasks, the object, research hypotheses, the limitation, research methods and practical significance of the thesis Content: Presented in three chapters. Chapter 1: The rationale of integrated teaching. Chapter 2: Current status of teaching module repair and maintenance of the structure of the crankshaft - connecting rod at Tien Giang Vocational College vi
10. Chapter 3: Organization teaching integrated repair and maintenance structure crankshaft - connecting rod at Tien Giang Vocational College Achievements: - Clarify the rationale for integrated teaching - Analyze and evaluate the status of teaching module repair and maintenance of the structure of the crankshaft - connecting rod at Tien Giang Vocational College - Develop the 4-step integrated teaching process, design lesson plans and textbooks typically, the guide-ticket and the evaluation criteria for each exercise and teaching experiment and evaluation of experimental results. - In addition, the project also highlighted the problems are limited in the research process, and point out the direction for the development of the subject. To achieve greater efficiency in organizing integrated teaching, the project also raises some proposals to the Ministry of Labour - Invalids and Social Affairs and the General Department of Vocational Training, the school leadership as well as from teachers and students. Finally, the conclusions and recommendations. vii
11. MỤC LỤC Trang tựa TRANG Quyết định giao đề tài Lý lịch khoa học i Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Tóm tắt luận văn iv Mục lục viii Danh mục các chữ viết tắt xi Danh mục các hình, bảng và biểu đồ xii Danh mục các phụ lục xiv PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1 2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 4 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 4 4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU 4 5. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 5 6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 5 7. Ý NGHĨA ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 6 8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN 6 PHẦN NỘI DUNG Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA DẠY HỌC TÍCH HỢP 1.1. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 7 1.1.1 . Trên thế giới 7 1.1.2 . Ở Việt Nam 9 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 10 1.2.1. Mô đun 10 1.2.2. Năng lực và năng lực thực hiện 11 1.2.2.1. Năng lực 11 1.2.2.2. Năng lực thực hiện 11 1.2.3. Tích hợp và dạy học tích hợp 14 1.2.3.1. Tích hợp (Integration) 14 1.2.3.2. Dạy học tích hợp (Integrated Teaching/Instruction) 14 viii
12. 1.3. KHÁI QUÁT VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 16 1.3.1. Đặc điểm của dạy học tích hợp 16 1.3.2. Các quan điểm về dạy học tích hợp trong đào tạo nghề 16 1.3.3. Các phƣơng pháp dạy học đƣợc vận dụng trong dạy học tích hợp 17 1.3.3.1. Dạy học định hƣớng hoạt động (DH ĐHHĐ) 17 1.3.3.2. Dạy học theo dự án (DHDA) 20 1.3.3.3. Dạy học giải quyết vấn đề (DH GQVĐ) 22 1.4. TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 25 1.4.1. Bài học tích hợp 25 1.4.2. Đặc trƣng của bài học tích hợp 25 1.4.3. Cơ sở chung để tổ chức dạy học tích hợp 28 1.4.3.1. Văn bản, pháp lý quy định về dạy học tích hợp 28 1.4.3.2. Các điều kiện cơ bản để tổ chức dạy học tích hợp 30 1.4.3.3. Quy trình tổ chức dạy học tích hợp 31 1.4.3.4. Giáo án tích hợp 33 Kết luận chƣơng 1 34 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔ ĐUN SỬA CHỮA, BẢO DƢỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TIỀN GIANG 2.1. GIỚI THIỆU SƠ LƢỢC VỀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TIỀN GIANG 35 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển 35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang 37 2.1.3. Cơ sở vật chất tại trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang 38 2.1.4. Đội ngũ giảng viên của trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang 38 2.1.5. Các ngành nghề đào tạo tại trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang 39 2.2. CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN ĐTN THEO HƢỚNG HỘI NHẬP KHU VỰC 40 2.3. GIỚI THIỆU MÔ ĐUN SỬA CHỮA, BẢO DƢỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN 43 2.4. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔ ĐUN SỬA CHỮA, BẢO DƢỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN TẠI TRƢỜNG CĐN TIỀN GIANG 45 2.4.1. Nhiệm vụ khảo sát 45 2.4.2. Phƣơng pháp khảo sát 46 2.4.3. Phân tích, tổng hợp và đánh giá kết quả khảo sát 46 Kết luận chƣơng 2 61 ix
13. Chƣơng 3: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN SỬA CHỮA, BẢO DƢỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TIỀN GIANG 3.1. TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 62 3.1.1. Xác định bài dạy tích hợp trong mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền 63 3.1.2. Biên soạn giáo án tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền 64 3.1.3. Thực hiện bài dạy tích hợp 74 3.1.4. Kiểm tra - đánh giá 77 3.2. LẤY Ý KIẾN CHUYÊN GIA VỀ TÍNH KHẢ THI CỦA QUY TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN SỬA CHỮA, BẢO DƢỠNG CƠ CẤU TRỤC KHUỶU - THANH TRUYỀN TẠI TRƢỜNG CĐN TIỀN GIANG 77 3.3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM - ĐÁNH KẾT QUẢ 82 3.3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm 82 3.3.2. Đối tƣợng thực nghiệm 82 3.3.3. Nội dung thực nghiệm 82 3.3.4. Quy trình thực nghiệm 83 3.3.5. Xử lý kết quả sau thực nghiệm 84 3.3.6. Kiểm nghiệm giả thuyết 92 Kết luận chƣơng 3 95 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. KẾT LUẬN 96 2. KIẾN NGHỊ 98 3. HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO 101 PHỤ LỤC x
14. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT  STT KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT NỘI DUNG VIẾT TẮT 1. GV Giáo viên 2. HS Học sinh 3. HĐ Hoạt động 4. BLĐTBXH Bộ Lao động Thƣơng binh Xã hội 5. CĐN Cao đẳng nghề 6. CBT Compentency - Based - Training 7. CNH-HĐH Công nghiệp hóa-hiện đại hóa 8. DH Dạy học 9. DHTH Dạy học tích hợp 10. DHDA Dạy học dự án 11. DH ĐHHĐ Dạy học định hƣớng hoạt động 12. DH GQVĐ Dạy học giải quyết vấn đề 9. ĐC Đối chứng 13. PPDH Phƣơng pháp dạy học 14. PTDH Phƣơng tiện dạy học 15. QTDH Quá trình dạy học 16. NL Năng lực 17. TN Thực nghiệm 18. TCDN Tổng cục Dạy nghề xi
15. DANH MỤC CÁC HÌNH, BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ  DANH MỤC CÁC HÌNH TRANG Hình 1.1. Các thành tố cấu thành năng lực thực hiện 12 Hình 1.2. Các thành phần cấu trúc của năng lực chuyên môn 12 Hình 1.3. Sơ đồ quy trình dạy học theo dự án 21 Hình 1.4. Sơ đồ cấu trúc quá trình dạy học giải quyết vấn đề 23 Hình 1.5. Sơ đồ quy trình tổ chức dạy học tích hợp 32 Hình 2.1. Trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang 35 Hình 2.2. Sơ đồ tổ chức trƣờng Cao đẳng nghề Tiền Giang 37 Hình 3.1. Buổi trao đổi lấy ý kiến các chuyên gia 77  DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Hình thức tiếp cận dạy học tích hợp 46 Biểu đồ 2.2. Chƣơng trình, mục tiêu và nội dung của môđun 47 Biểu đồ 2.3. Giáo trình phục vụ công tác giảng dạy 48 Biểu đồ 2.4. Trang thiết bị, máy móc phục vụ cho công tác dạy học 49 Biểu đồ 2.5. Mức độ sử dụng phƣơng tiện dạy học 50 Biểu đồ 2.6. Mức độ áp dụng phƣơng pháp dạy học 51 Biểu đồ 2.7. Hình thức tổ chức dạy học 52 Biểu đồ 2.8. Những khó khăn khi tổ chức DH tích hợp 52 Biểu đồ 2.9. Thể hiện về mặt bằng trình độ của học sinh 53 Biểu đồ 2.10. Mức độ tích cực học tập của học sinh 54 Biểu đồ 2.11. Thể hiện về chất lƣợng dạy học 55 Biểu đồ 2.12. Hình thức kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học 56 Biểu đồ 2.13. Sự đồng tình với hình thức đánh giá kết quả học tập 57 Biểu đồ 2.14. Mức độ đã nghe/chƣa nghe hoặc đã đọc/chƣa đọc về dạy học 58 Biểu đồ 2.15. Những kiến thức cần bồi dƣỡng để nâng cao trình độ cho GV 59 31 xii
16. Biểu đồ 3.1. Sự hợp lý về mục tiêu của các bài dạy tích hợp trong mô đun 78 Biểu đồ 3.2. Tính thực tiễn về nội dung của các bài dạy tích hợp trong mô đun 79 Biểu đồ 3.3. Sự cần thiết của việc áp dụng quy trình tổ chức DH tích hợp 79 Biểu đồ 3.4. Sự hài lòng về hình thức kiểm tra - đánh giá 80 Biểu đồ 3.5. Tính khả thi của quy trình tổ chức DH tích hợp 81 Biểu đồ 3.6. Sự cần thiết của mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền 84 Biểu đồ 3.7. Mức độ hứng thú của HS trƣớc và sau khi tổ chức DH tích hợp 85 Biểu đồ 3.8. Mức độ tiếp thu bài của HS trƣớc và sau khi tổ chức DH tích hợp 86 Biểu đồ 3.9. Mức độ tự tin của HS trƣớc và sau khi tổ chức DH tích hợp 87 Biểu đồ 3.10. Khả năng vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực hành trƣớc và sau khi tổ chức DH tích hợp 88 Biểu đồ 3.11. Mô tả tần số điểm số của học sinh ở lớp ĐC và lớp TN 89 Biểu đồ 3.12. Điểm TB, độ lệch chuẩn ở 2 bài kiểm tra giữa lớp ĐC và lớp TN 92  DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Phân tích công việc thứ 8 (A8) “Sửa chữa nhóm piston” 26 Bảng 3.1. Nội dung của các bài trong mô đun đã đƣợc xác định bài dạy tích hợp 63 Bảng 3.2. Phân phối tần xác suất số HS fi đạt điểm Xi của lớp ĐC và TN 89 Bảng 3.3. So sánh sự phân bố điểm số giữa lớp ĐC, lớpTN ở bài kiểm tra thứ 1 90 Bảng 3.4. So sánh sự phân bố điểm số giữa lớp ĐC, lớpTN ở bài kiểm tra thứ 2 91 xiii
17. DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC TRANG Phụ lục 1. Chƣơng trình khung trình độ trung cấp nghề 1 Phụ lục 2. Công văn số: 1610/TCDN-GV hƣớng dẫn biên soạn giáo án và tổ chức dạy học tích hợp 8 Phụ lục 3. Giáo án tích hợp (Mẫu số 7) 10 Phụ lục 4. Sơ đồ phân tích nghề (nghề Công nghệ ôtô) 12 Phụ lục 5. Phiếu phân tích công việc 18 Phụ lục 6. Giáo án tích hợp bài “Tháo, lắp cụm piston, xécmăng, thanh truyền” 49 Phụ lục 7. Thực hiện bài dạy “Tháo, lắp cụm piston, xécmăng, thanh truyền” 58 Phụ lục 8. Phiếu thảo luận bài “Tháo, lắp cụm piston, xéc măng, thanh truyền” 60 Phụ lục 9. Phiếu h.dẫn quy trình bài “Tháo, lắp cụm piston, xécmăng, thanh truyền”61 Phụ lục 10. Phiếu đ.giá quy trình „Tháo, lắp cụm piston, xéc măng, thanh truyền” 68 Phụ lục 11. Đề kiểm tra bài “Tháo, lắp cụm piston, xécmăng, thanh truyền” 70 Phụ lục 12. Phiếu đánh giá kết quả kiểm tra bài “Tháo, lắp cụm piston, xécmăng, thanh truyền” 71 Phụ lục 13. Phiếu học tập bài “Kiểm tra, sửa chữa piston” 73 Phụ lục 14. Phiếu thảo luận bài “Kiểm tra, sửa chữa piston” 76 Phụ lục 15. Phiếu hƣớng dẫn quy trình bài “Kiểm tra, sửa chữa piston” 77 Phụ lục 16. Phiếu kiểm tra đánh giá quy trình bài “Kiểm tra, sửa chữa piston” 83 Phụ lục 17. Đề kiểm tra bài “Kiểm tra, sửa chữa piston” 85 Phụ lục 18. Phiếu đánh giá kết quả kiểm tra bài “Kiểm tra, sửa chữa piston” 86 Phụ lục 19. Phiếu đánh giá bài giảng tích hợp 88 Phụ lục 20. Phiếu khảo sát ý kiến giáo viên 90 Phụ lục 21. Phiếu khảo sát ý kiến chuyên gia 93 Phụ lục 22. Phiếu khảo sát ý kiến học sinh sau thực nghiệm 95 Phụ lục 23. Danh sách các chuyên gia 96 Phụ lục 24a. Hình ảnh và kết quả học tập của lớp ĐC 97 Phụ lục 24b. Hình ảnh và kết quả học tập của lớp TN 98 Phụ lục 25. Quy đổi kết quả đánh giá học tập của HS sau thực nghiệm 99 xiv
18. PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong bối cảnh toàn cầu hóa và Quốc tế hóa kinh tế, sự cạnh tranh giữa các nước về các lĩnh vực kinh tế, khoa học, kỹ thuật công nghệ ngày càng gay gắt làm cho lợi thế cạnh tranh thuộc về những nước có nguồn nhân lực chất lượng cao. Người lao động không chỉ có kiến thức mà còn phải có các kỹ năng, thái độ, phẩm chất đạo đức và năng lực nghề nghiệp.v.v, để đương đầu với những thách thức chuyên môn luôn phát triển, thích ứng tốt với môi trường làm việc luôn biến động và thay đổi nhằm tạo ra những sản phẩm chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của xã hội trong giai đoạn mới. Để đáp ứng được nguồn nhân lực trên, thì yêu cầu đặt ra đối với giáo dục nghề nghiệp là cần phải đổi mới toàn diện, thay đổi mạnh mẽ về tư duy đào tạo và phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, đồng bộ hóa từ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức dạy học. Trong đó, đổi mới phương pháp dạy và học đang là vấn đề thời sự cấp bách trong giai đoạn hiện nay, là khâu then chốt có tính đột phá nhằm tạo sự chuyển biến tích cực, hiệu quả về chất lượng dạy và học. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã nêu lên quan điểm về chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ CNH-HĐH trong đó nhấn mạnh “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện với định hướng tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất là sinh viên đại học. Phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo, thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên” [1, 67]. Trong mục tiêu chiến lược phát triển nguồn nhân lực giai đoạn (2011-2020), nêu rõ: “Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục quốc dân là một trong ba khâu đột phá chiến lược để nâng cao chất lượng đào tạo theo yêu cầu chuẩn 1
19. hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, gắn kết chặt chẽ phát triển nguồn nhân lực với phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, góp phần xây dựng một nền giáo dục tiên tiến, mang đậm bản sắc dân tộc đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH đất nước. Do đó, đào tạo nghề ở nước ta cần phải nhanh chóng đổi mới để đáp ứng nhu cầu thực tiễn của đất nước. Hiện nay, hầu hết các nước đã chuyển đào tạo từ hướng cung sang hướng cầu của thị trường lao động. Chương trình việc làm toàn cầu của Tổ chức lao động quốc tế (ILO), đã khuyến cáo các quốc gia tổ chức đào tạo nghề nên linh họat theo hướng cầu của thị trường lao động, nhằm tạo việc làm bền vững. Cùng với ngành giáo dục của cả nước, trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang đang từng bước nâng cao chất lượng dạy và học, để xứng đáng là trường trọng điểm đào tạo nghề cung cấp nguồn nhân lực cho tỉnh nhà. Thưc̣ tiêñ viêc̣ đào taọ nghề hiêṇ nay ở nước ta nói chung và đào tạo nghề tại trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang nói riêng vẫn chưa đáp ứ ng được nhu xã hội, người sử dụng lao động phải mất nhiều thời gian và kinh phí để đào taọ laị . Điều này cũng có nhiều nguyên nhân, nhưng môṭ trong những nguyên nhân chính đó là viêc̣ vận dụng các phương pháp dạy và học chưa phù hợp, nôị dung chương trình đào tạo còn xa rời thực tế, nặng về lý thuyết, đào tạo chưa gắn với yêu cầu xã hội, chưa chú trọng đến việc phát huy năng lực hoạt động của người học cũng như nhu cầu và khả năng học tập của người học hay nói cách kh ác chưa hình thành ở người hoc̣ những kiến thức - kỹ năng - thái độ nghề nghiệp để thích ứng với sự phát triển nhanh và thay đổi của môi trường. Một trong những quan điểm giáo dục để thỏa mãn đòi hỏi trên, nhằm nâng cao năng lực giải quyết các vấn đề trong thực tiễn đó là “học phải đi đôi với hành”. Trong lĩnh vực dạy nghề hiện nay có hai lối tiếp cận dạy học, đó là tiếp cận truyền thống và tiếp cận theo năng lực thực hiện. Tiếp cận truyền thống tỏ ra không mấy phù hợp với nhu cầu của thế giới lao động cũng như của người lao động hiện nay. Để người học có thể nhanh chóng hòa nhập vào thực tế sản xuất, có năng lực đáp ứng với các tiêu chuẩn của doanh nghiệp, rút ngắn thời gian đào tạo,.v.v. đa 2
20. phần các hệ thống dạy nghề trên thế giới hiện nay đều chuyển sang tiếp cận theo năng lực thực hiện hay còn gọi là phương pháp dạy học tích hợp. Phó Vụ trưởng vụ GV-CBQLDN Trần Văn Nịch đã phát biểu: “Dạy học tích hợp có thể hiểu là một hình thức dạy học kết hợp giữa dạy lý thuyết và dạy thực hành, qua đó người học hình thành một năng lực nào đó (kỹ năng hành nghề) nhằm đáp ứng được mục tiêu của môn học/mô-đun” [3]. Xu thế hiện nay của các chương trình dạy nghề đều được xây dựng trên cơ sở tổ hợp các năng lực cần có của người lao động trong thực tiễn sản xuất, kinh doanh. Phương pháp được dùng phổ biến để xây dựng chương trình là phương pháp phân tích nghề (DACUM) hoặc phân tích chức năng của từng nghề cụ thể. Theo các phương pháp này, các chương trình đào tạo nghề thường được kết cấu theo các mô đun năng lực thực hiện. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các nội dung giảng dạy trong mô đun phải được xây dựng theo hướng “tiếp cận theo kỹ năng” Như vậy, có thể nói DH tích hợp ngày càng tỏ ra là một phương pháp dạy học tiên tiến. Theo phương pháp này, nội dung của chương trình học trở lên uyển chuyển hơn, không gò bó, cứng nhắc, mà người dạy và người học luôn cập nhật được những biến động của khoa học kỹ thuật, kinh tế - xã hội, gắn đào tạo với thực tiễn, phù hợp với người học và nhu cầu của thị trường lao động. Ngoài ra, việc áp dụng dạy học tích hợp không chỉ giúp cho các giáo viên dạy nghề giải quyết được những khó khăn vướng mắc khi phải biên soạn giáo án tích hợp và tổ chức dạy học tích hợp mà nó còn góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của các cơ sở dạy nghề. Hiện nay, đã có nhiều công trình, đề tài nghiên cứu phương pháp dạy học cho các môn công nghệ, điện tử, cơ khí.v.v. nhưng vấn đề xây dựng dạy học tích hợp cho mô đun “Sửa chữa, bảo dưỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền nghề Công nghệ ôtô là một vấn đề còn khá mới mẽ. Xuất phát từ những thực tiễn trên việc thực hiện đề tài “Dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dƣỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền nghề Công nghệ ôtô tại trƣờng Cao Đẳng Nghề Tiền Giang” là cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề trong giai đoạn hiện nay. 3
21. 2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Tổ chức dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dưỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền nghề Công nghệ ôtô tại trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống cơ sở lý luận về dạy học tích hợp. - Khảo sát thực trạng dạy học mô đun Sửa chữa, bảo dưỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền tại trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang. - Tổ chức dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dưỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền tại trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang. - Thực nghiệm sư phạm để xác định tính thực tiễn và hiệu quả của việc tổ chức dạy học tích hợp. 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỀ NGHIÊN CỨU 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu Dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dưỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền tại trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy và học mô đun Sửa chữa, bảo dưỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền tại trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang. 4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU Trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang đang còn gặp nhiều khó khăn trong việc áp dụng dạy học tích hợp. Nếu tổ chức dạy học tích hợp mô đun Sửa chữa, bảo dưỡng cơ cấu trục khuỷu - thanh truyền như người nghiên cứu đề xuất thì việc áp dụng dạy học tích hợp ở trường Cao Đẳng Nghề Tiền Giang sẽ thành công, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường trong giai đoạn hiện nay. 4