Luận văn Dạy học tích hợp mô đun điện tử công suất tại trường Trung cấp nghề Củ Chi (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Dạy học tích hợp mô đun điện tử công suất tại trường Trung cấp nghề Củ Chi (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ VĂN TÙNG DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CỦ CHI S K C 0 0 0 2 8 1 NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410 S K C 0 0 3 7 2 0 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ VĂN TÙNG DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CỦ CHI NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 2012
3. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC: - Họ & tên: Lê Văn Tùng Giới tính: Nam - Ngày, tháng, năm sinh: 25/12/1975 Nơi sinh: Phú Yên - Quê quán: TP.Tuy Hoà, Phú Yên Dân tộc: Kinh - Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 412/14 Đƣờng Cây Trôm Mỹ Khánh, Mỹ Khánh A, Thái Mỹ, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh. - Điện thoại: 0935117627 - E-mail:letung97@gmail.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: Đại học: - Hệ đào tạo: Chính qui. Thời gian đào tạo từ 10/1997 đến 01/2001 - Nơi học (trƣờng, thành phố): Trƣờng Đại học Sƣ Phạm Kỹ Thuật Thành phố Hồ Chí Minh. - Ngành học: Điện - điện tử. III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 2001-2012 Trƣờng TCN Củ Chi GV Điện tử i
4. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 9 năm 2012 (Ký tên và ghi rõ họ tên) Lê Văn Tùng ii
5. LỜI CẢM ƠN Qua quá trình thực hiện luận văn, người nghiên cứu xin gởi lời cảm ơn chân thành đến: Thầy TS. Nguyễn Toàn trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức là cán bộ hướng dẫn khoa học đã nhiệt tình giúp đỡ và hướng dẫn người nghiên cứu trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Quý thầy cô giảng dạy lớp cao học khóa 18B và quí thầy cô Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP HCM, là những người đã tận tình giảng dạy và truyền thụ những kinh nghiệm quý báu cho người nghiên cứu trong suốt khóa đào tạo sau đại học. Ban giám hiệu và quí thầy cô và các em học sinh trường TCN Củ Chi đã nhiệt tình đóng góp ý kiến và tích cực tham gia thực nghiệm sư phạm. Gia đình, người thân và bạn bè đã giúp đỡ, động viên người nghiên cứu trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn. iii
6. TÓM TẮT LUẬN VĂN Để thực hiện đƣợc mục tiêu của dạy nghề là nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng, thái độ nghề nghiệp cần thiết cho ngƣời học nghề có thể tìm đƣợc việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học. Nâng cao chất lƣợng dạy nghề đang là yêu cầu cấp thiết. Một trong những thành tố quan trọng, ảnh hƣởng trực tiếp đến chất lƣợng dạy học đó là phƣơng pháp dạy học. Chính vì vậy, trong thời gian gần đây đã có rất nhiều cuộc trao đổi xung quanh việc đổi mới phƣơng pháp dạy học trong đào tạo nghề và dạy học tích hợp xuất phát từ quan điểm giáo dục định hƣớng năng lực thực hiện đƣợc coi là giải pháp tối ƣu cần phải đƣợc nhanh chóng triển khai. Để dạy học theo hƣớng tích hợp các nhà nghiên cứu giáo dục đƣa ra hai quan điểm về phƣơng pháp: phƣơng pháp dạy học định hƣớng hoạt động và phƣơng pháp dạy học định hƣớng giải quyết vấn đề. Nhằm góp phần vào việc nâng cao chất lƣợng đào tạo nghề tại đơn vị công tác, ngƣời nghiên cứu thực hiện luận văn tốt nghiệp “Dạy học tích hợp mô đun điện tử công suất tại Trường Trung cấp nghề Củ Chi”. Nội dung chính của đề tài gồm có 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận Lịch sử vấn đề nghiên cứu Một số khái niệm Các cơ sở pháp lý Dạy học theo hƣớng tích hợp Một số phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích hợp Dạy học tiếp cận theo năng lƣc̣ thƣc̣ hiêṇ Bài dạy học tích hợp Chƣơng 2: Cơ sở thực tiễn về dạy học mô đun điện tử công suất tại trƣờng TCN Củ Chi Giới thiệu về trƣờng Trung cấp nghề Củ Chi Chƣơng trình mô đun điện tử công suất trình độ TCN Thực trạng dạy mô đun điện tử công suất tại trƣờng TCN Củ Chi iv
7. Chƣơng 3: Dạy học tích hợp mô đun điện tử công suất tại trƣờng TCN Củ Chi Dạy học tích hợp cho mô đun điện tử công suất Kịch bản sƣ phạm mô đun điện tệ công suất Kiểm nghiệm đánh giá Phần Kiểm nghiệm đánh giá gồm: Mục đích Phƣơng pháp: Phƣơng pháp chuyên gia và phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm có đối chứng Kết quả nghiên cứu của đề tài: Qua quá trình nghiên cứu, đề tài đã đạt đƣợc một số kết quả sau: Khảo sát đƣợc thực trạng việc dạy và học mô đun điện tử công suất tại trƣờng TCN Củ Chi từ đó thấy đƣợc những khó khăn, những hạn chế của ngƣời dạy cũng nhƣ từ phía ngƣời học nhằm rút ra những kinh nghiệm và đƣa ra những giải pháp khắc phục. Xây dựng quy trình tổ chức dạy học tích hợp và áp dụng dạy thực nghiệm 2 bài trong mô đun điện tử công suất. Bƣớc đầu đã đạt đƣợc những tiến bộ nhất định trong việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh; góp phần nâng cao năng lực thực hiện công việc; học sinh làm quen với hoạt động nhóm và năng lực thực hành, giải quyết vấn đề, có tinh thần hợp tác tạo năng lực giao tiếp tốt. v
8. ABSTRACT To achieve the goal of training is to equip the knowledge, skills, and attitudes necessary for professional training can find jobs or self-employment after complet- ing the course. Improve the quality of vocational training is urgent. One of the im- portant elements, a direct impact on the quality of teaching is teaching methods. Therefore, in recent times there have been many discussions around the reform of teaching methods in vocational training and integrated teaching-oriented education from the viewpoint of implementation capacity is considered optimal solution must be quickly deployed. To teach in the direction of integrated educational researchers make two points about the method: teaching methods oriented activities and teach- ing methods oriented problem solving. In order to contribute to improving the quali- ty of vocational training in the work unit, the research thesis "Teaching integrated power electronic modules in the Củ Chi Vocational School". The main content of the project consists of three chapters: Chapter 1: Rationale History of research problems A number of concepts The legal basis Teaching in the direction of integration A number of teaching methods in the direction of integration Teaching reach the carrying capacity Last integrated teaching Chapter 2: Practical basis for teaching power electronics module in the Củ Chi Vocational School About Vocational School of Củ Chi The power electronic module level Vocational College Current status of teaching power electronics module in vocational sec- ondary schools Củ Chi vi
9. Chapter 3: Teaching integrated power electronic modules in vocational sec- ondary schools Củ Chi Teaching integrated power electronics modules Scenario pedagogical power module exchange capacity Assay evaluation Test evaluation include: Purpose Methods: Methods of professional and pedagogical experiment method control Research results of the project: Through the research process, the subject has achieved the following results: Survey the actual teaching and learning power electronics module in the Củ Chi vocational secondary schools from which to see the difficulties and limitations of teachers as well as from the school in order to draw out the experience and offer solutions. Develop integrated teaching process organization and application of experi- mental teaching 2 lessons in the power electronics module. The first step has achieved certain progress in promoting positive student initiative; contribute to im- proving the capacity to perform the work; familiarize students with group activities and practical capability, the problem, there is a spirit of cooperation to create good communication abilities. vii
10. MỤC LỤC Trang Lý lịch khoa học i Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Lời cảm ơn iii Tóm tắt luận văn iv Abstract vi Mục lục viii Danh mục các ký hiệu và chữ viết tắt xi Danh sách hình, bảng và biểu đồ xii Danh sách các bảng xiii Danh sách các biểu đồ xiv Danh sách phụ lục xv PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu. 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu. 3 4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu. 3 5. Giới hạn đề tài nghiên cứu. 3 6. Giả thuyết nghiên cứu. 3 7. Phƣơng pháp nghiên cứu. 3 NỘI DUNG 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT 5 1.1. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU. 5 1.1.1. Dạy học tích hợp trên thế giới 5 1.1.2. Dạy học tích hợp ở Việt Nam 6 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 7 1.2.1. Tích hợp: 7 viii
11. 1.2.2. Mô đun: 7 1.2.3. Dạy học tích hợp: 8 1.3. CÁC CƠ SỞ PHÁP LÝ 8 1.4. DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH HỢP. 10 1.4.1. Tích hợp nội dung. 10 1.4.2. Tích hợp môn học. 11 1.4.3. Tích hợp chƣơng trình. 11 1.5. MỘT SỐ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH HỢP. 14 1.5.1. Phƣơng pháp dạy học nêu và giải quyết vấn đề 14 1.5.2. Dạy học theo quan điểm định hƣớng hoạt động 16 1.5.3. Dạy học theo dự án 21 1.6. DẠY HỌC TIẾP CẬN THEO NĂNG LƢ̣C THƢ̣C HIÊṆ 24 1.6.1. Định nghĩa năng lực thực hiện 24 1.6.2. Cấu trúc của năng lực thực hiện hoạt động chuyên môn 25 1.6.3. Tiếp cận đào tạo theo năng lực thực hiện 27 1.7. BÀI DẠY TÍCH HỢP 27 1.7.1. Các bƣớc liên quan đến dạy học tích hợp. 28 1.7.2. Soạn giáo án 30 1.7.3. Quy trình thực hiện bài dạy tích hợp. 32 1.7.4. Tổ chức dạy học tích hợp 34 Kết luận chƣơng 1 35 Chƣơng 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CỦ CHI 36 2.1. GIỚI THIỆU VỀ TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CỦ CHI 36 2.1.1. Lịch sử hình thành. 36 2.1.2. Cơ sở vật chất. 36 2.1.3. Qui mô đào tạo. 37 2.2. CHƢƠNG TRÌNH MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP NGHỀ 37 2.2.1. Vị trí, tính chất của mô đun: 37 ix
12. 2.2.2. Mục tiêu của mô đun: 38 2.2.3. Nội dung của mô đun: 38 2.3. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CỦ CHI 49 2.3.1. Tiến trình khảo sát 49 2.3.2. Kết quả khảo sát 50 Kết luận chƣơng 2 67 Chƣơng 3: DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT TẠI TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ CỦ CHI 68 3.1. DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT 68 3.1.1. Xác định mục tiêu mô đun điện tử công suất: 68 3.1.2. Xác định các kỹ năng trong nội dung dạy học tích hợp cho mô đun điện tử công suất. 68 3.2. KỊCH BẢN SƢ PHẠM MÔ ĐUN ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT 70 3.2.1. Giáo án bài “Lắp mạch điều khiển đồng bộ sử dụng TCA785” 71 3.2.2. Phiếu hƣớng dẫn thực hiện 79 3.2.3. Giáo án bài “Điều Khiển Không Đồng Bộ dùng SCR” 83 3.2.4. Phiếu hƣớng dẫn thực hiện 90 3.3. KIỂM NGHIỆM ĐÁNH GIÁ 92 3.3.1. Mục đích 92 3.3.2. Phƣơng pháp 92 Kết luận chƣơng 3 111 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 112 1. Kết luận 112 2. Kiến nghị 113 3. Hƣớng phát triển của đề tài 115 TÀI LIỆU THAM KHẢO 116 x
13. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 TCN Trung cấp nghề 2 DH Dạy học 3 TN Thực nghiệm 4 ĐC Đối chứng 5 GV Giáo viên 6 GQVĐ Giải quyết vấn đề 7 HS Học sinh 8 ND Nội dung 9 NLTH Năng lực thực hiện 10 PPDH Phƣơng pháp dạy học 11 QĐ-BLĐTBXH Quyết định Bộ Lao động- thƣơng binh Xã hội 12 SL Số lƣợng 13 SPDN Sƣ phạm dạy nghề 14 TL Tỉ lệ 15 TCDN Tổng cục dạy nghề 16 093ĐT-TN Lớp 093 điện tử- thực nghiệm 17 103ĐT-ĐC Lớp 103 điện tử -đối chứng 18 THCVĐ Tình huống có vấn đề 19 THHT Tình huống học tập 20 TTB Trang thiết bị 21 THCS Trung học cơ sở xi
14. DANH SÁCH HÌNH, BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ DANH SÁCH CÁC HÌNH Hình 1.1: Qui trình phát triển chƣơng trình đào tạo nghề theo định hƣớng 12 Hình 1.2: Mối quan hệ giữa lĩnh vực/nhiệm vụ nghề, mô đun đào tạo NL và bài dạy trong mô đun 13 Hình 1.3: Cấu trúc dạy học giải quyết vấn đề theo 3 bƣớc 14 Hình 1.4: Cấu trúc dạy học giải quyết vấn đề theo 4 bƣớc 15 Hình 1.5: Cấu trúc vĩ mô của một hoạt động 16 Hình 1.6: Cấu trúc dạy học định hƣớng hoạt động 18 Hình 1.7: Cá c thành tố cấu thành năng lực thực hiện 25 Hình 1.8: Cấu trúc của năng lực hoạt động chuyên môn 26 Hình 1.9: Các bƣớc chuẩn bị bài dạy tích hợp 29 Hình 10: Các bƣớc biên soạn giáo án tích hợp 30 Hình 1.1: Hoạt động của giáo viên và học sinh trong từng tiểu kỹ năng 33 Hình 2.1: Trƣờng Trung cấp nghề Củ Chi 37 Hình 3.1: Buổi trao đổi lấy ý kiến chuyên gia 93 Hình 3.2: Giờ học của lớp 093ĐT-TN 100 Hình 3.3: Giờ học của lớp 103ĐT-TN 101 xii