Luận văn Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại trường Cao Đẳng Nghề Bình Thuận (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại trường Cao Đẳng Nghề Bình Thuận (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN MỸ LIÊN ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QỦA CÁC ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƯỜNG S K C 0 0 0 2 8 1 CAO ĐẲNG NGHỀ BÌNH THUẬN NGÀNH : GIÁO DỤC HỌC - 60 14 10 S K C 0 0 3 8 0 7 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2012
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN MỸ LIÊN ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QỦA CÁC ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BÌNH THUẬN NGÀNH : GIÁO DỤC HỌC - 60 14 10 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10/2012
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN MỸ LIÊN ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QỦA CÁC ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BÌNH THUẬN NGÀNH : GIÁO DỤC HỌC - 60 14 10 NGÀNH : GIÁO DỤC HỌC - 60 14 10 Hướng dẫn khoa học: TS. VÕ THỊ NGỌC LAN Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10/2012
4. MỤC LỤC PHẦN A - MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3 5. Giả thuyết nghiên cứu 3 6. Phạm vi nghiên cứu 4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 4 PHẦN B - NỘI DUNG CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ CÁC ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO NGHỀ 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu về đánh giá điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 6 1.1.1. Các kết quả nghiên cứu ngoài nƣớc 6 1.1.2. Các kết quả nghiên cứu trong nƣớc 7 1.2. Những vấn đề chung về đánh giá điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 8 1.2.1. Các khái niệm cơ bản 8 1.2.1.1. Dạy nghề 8 1.2.1.2. Chất lƣợng 8 1.2.1.3. Chất lƣợng đào tạo nghề 9 1.2.1.4. Ðảm bảo chất lƣợng 10 1.2.1.5. Ðánh giá 11 1.2.1.6. Khảo sát 11 1.2.1.7. Tiêu chí 11 1.2.1.8. Tiêu chuẩn 11 1.2.1.9. Chỉ số 12 1.2.1.10. Giải pháp 12 1.2.1.11. Hiệu quả 12 ix
5. 1.2.2. Cơ sở về đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 12 1.2.2.1. Các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 12 1.2.2.2. Các bƣớc thiết lập hệ thống các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo 14 1.2.2.3. Các yếu tố duy trì tính khả thi của các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo 14 1.2.3. Lý luận về đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 14 1.2.3.1.Mô hình đánh giá 14 1.2.3.2. Bộ tiêu chí đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 18 1.2.4. Lý luận về tổ chức thực hiện đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 19 1.2.4.1. Phƣơng thức đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 19 1.2.4.2. Kỹ thuật đánh giá điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 20 1.2.4.3. Quy trình đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 20 1.2.4.4. Công cụ thống kê đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 20 1.2.4.5. Ý nghĩa đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề 21 1.2.5. Cơ sở đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo 22 1.2.5.1. Tính phù hợp với định hƣớng phát triển của cơ sở đào tạo 22 1.2.5.2. Tính lựa chọn ƣu tiên 23 Kết luận chƣơng 1 24 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÁC ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BÌNH THUẬN 25 2.1 Tổng quan về trƣờng Cao đẳng nghề tỉnh Bình Thuận 25 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của trƣờng 25 x
6. 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của trƣờng 26 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trƣờng 28 2.1.4. Cơ sở vật chất 30 2.1.5. Chƣơng trình, giáo trình dạy nghề 30 2.1.6. Kinh phí hoạt động 31 2.1.7. Mục tiêu đào tạo 32 2.2. Thực trạng các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo tại trƣờng Cao đẳng nghề Bình Thuận 35 2.2.1. Xây dựng bộ công cụ đánh giá 35 2.2.2. Thực hiện quá trình khảo sát 45 2.2.3. Phân tích kết quả khảo sát 46 2.3. Nhận xét chung về thực trạng các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo tại trƣờng cao đẳng nghề Bình Thuận 54 Kết luận chƣơng 2 56 CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BÌNH THUẬN 58 3.1. Cơ sở của việc đề xuất các giải pháp 58 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo tại trƣờng Cao đẳng nghề Bình Thuận 58 3.2.1. Giải pháp 1: Đổi mới mục tiêu, nhiệm vụ của trƣờng 58 3.2.2. Giải pháp 2: Nâng cao hiệu quả công tác tổ chức và quản lý 59 3.2.3. Giải pháp 3: Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý 61 3.2.4. Giải pháp 4: Nâng cao năng lực của giáo viên, nhân viên 62 3.2.5. Giải pháp 5: Nâng cao hiệu quả chƣơng trình, nội dung đào tạo 63 3.2.6. Giải pháp 6: Nâng cao hiệu quả và chất lƣợng hoạt động dạy – học 64 xi
7. 3.2.7. Giải pháp 7: Nâng cao hiệu quả dịch vụ hỗ trợ đào tạo 66 3.2.8. Giải pháp 8: Nâng cao năng lực quản lý tài chính 66 3.2.9. Giải pháp 9: Nâng cao cơ sở vật chất - kỹ thuật 68 3.2.10. Giải pháp 10: Nâng cao hiệu quả liên kết đào tạo 69 3.3. Lấy ý kiến chuyên gia về các giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo tại trƣờng 70 3.3.1. Mục đích 69 3.3.2. Nội dung 70 3.3.3. Phƣơng pháp tiến hành 70 3.3.4. Kết quả 70 Kết luận chƣơng 3 73 PHẦN C - KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 75 TÀI LIỆU THAM KHẢO 79 PHỤ LỤC 81 xii
8. DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT CĐN Cao đẳng nghề TCN Trung cấp nghề CBQL Cán bộ quản lý CSDN Cơ sở dạy nghề GV Giáo viên CB – NV Cán bộ - Nhân viên HS – SV Học sinh – Sinh viên DN Doanh nghiệp CBQLDN Cán bộ quản lý doanh nghiệp LĐTBXH Lao động – Thương binh và Xã hội TTDN Trung tâm dạy nghề LĐLĐ Liên đoàn lao động UBND Ủy ban nhân dân CSHCM Cộng sản Hồ Chí Minh PPDH Phương pháp dạy học xiii
9. DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả đào tạo trong những năm qua của trường 26 Bảng 2.2: Các nghề ưu tiên tập trung đào tạo giai đoạn từ năm 2012 – 2016 34 Bảng 2.3: Quy mô đào tạo của trường CĐNBT 35 Bảng 2.4: Nội dung bảng hỏi dành cho CBQL và giáo viên tại CĐNBT 37 Bảng 2.5: Nội dung bảng hỏi dành cho doanh nghiệp có sử dụng lao động tốt nghiệp của trường 40 Bảng 2.6: Nội dung bảng hỏi dành cho HS - SV đang học và HS - SV đã tốt nghiệp tại trường CĐNBT 42 xv
10. DANH SÁCH CÁC HÌNH Hình 1.1: Mô hình Kirkpatrick 16 Hình 1.2: Mô hình đánh giá thành quả chương trình của Mỹ 16 Hình 1.3: Mô hình quản lý chất lượng ISO 9000:2000 17 xiv
11. 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Dạy nghề là một bộ phận quan trọng của hệ thống giáo dục quốc dân, có chức năng đào tạo người lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật – nghiệp vụ trực tiếp tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ theo nhu cầu của thị trường lao động. Theo báo cáo của Tổng Cục dạy nghề, hiện cả nước có khoảng 1.233 trường dạy nghề (trong đó có 123 trường cao đẳng nghề, 300 trường trung cấp nghề và 810 trung tâm dạy nghề), tuyển sinh đào tạo khoảng 1,7 triệu người. Con số này cho thấy hệ thống dạy nghề ở nước ta đã hình thành, tồn tại và ngày càng phát triển mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu học nghề của nhân dân lao động và nhu cầu nhân lực phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nhận thấy được tầm quan trọng của dạy nghề trong hệ thống giáo dục quốc dân cũng như trong việc phát triển nền kinh tế quốc gia, Đảng và nhà nước ta đã và đang ưu tiên đề ra các chính sách, vốn đầu tư phát triển hệ thống dạy nghề như: gắn với việc hình thành các khu công nghiệp, khu công nghệ cao với hệ thống các trường đào tạo nghề. Phát triển nhanh và phân bố hợp lý hệ thống trường dạy nghề trên địa bàn cả nước, mở rộng các hình thức đào tạo nghề đa dạng, linh hoạt, năng động Và trong Nghị quyết của đại hội Đảng lần thứ XI đã nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giảng dạy và phương thức đào tạo đội ngũ lao động có chất lượng cao, đặc biệt là trong các ngành kinh tế mũi nhọn, công nghệ cao” [11, tr3]. Tuy nhiên, dạy nghề vẫn còn nhiều khó khăn, tồn tại, bức xúc và là mối quan tâm của toàn xã hội. Do thiếu quy hoạch hệ thống đào tạo nghề, cho nên đào tạo nghề hiện nay hầu như là tự phát, cơ cấu ngành nghề và dạy nghề mất cân đối, phân tán, chưa gắn kết với nhu cầu thực tế, không đáp ứng nhu cầu chuyển dịch kinh tế; chất lượng đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động Trong khi đó, hiện nay sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đang đòi hỏi bức xúc nhu cầu về nguồn nhân lực, một lực lượng đông đảo có đủ kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp, có phẩm chất đạo đức, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nền kinh tế trong xu thế cạnh tranh và hội nhập, nhất là trong giai đoạn nước ta vừa mới gia nhập tổ chức thương mại thế giới. Trước tình hình thực tế trên, Đảng và nhà nước đã ưu tiên biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề lên hàng đầu, song song đó là việc nâng cao chất lượng đánh 1
12. giá chất lượng đào tạo nghề, để từ đó có cái nhìn khách quan, thực tế hơn về chất lượng đào tạo. Có qua việc đánh giá chất lượng đào tạo các trường mới nhận thức và quan tâm đến chất lượng để từng bước xây dựng thương hiệu để nâng cao sức cạnh tranh trong đào tạo. Minh chứng cho việc này là việc các quy định của Luật dạy nghề, hệ thống văn bản pháp luật về kiểm định chất lượng dạy nghề đã được xúc tiến nhanh chóng. Các quy định về quy trình kiểm định chất lượng; các tiêu chí, tiêu chuẩn kiểm định và quy định về kiểm định về quy định kiểm định viên đã được ban hành và áp dụng. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã ban hành Quy định hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn kiểm định chất lượng trường nghề (Ban hành kèm theo Quyết định số 01/2008/QĐ-BLĐTBXH ngày 17 tháng 01 năm 2008 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội). Bình Thuận là tỉnh của vùng cực Nam Trung bộ, là một tỉnh ven biển, giao thông thuận lợi, Bình Thuận đang là một trong những trung tâm du lịch lớn của cả nước và nằm gần trung tâm lao động và việc làm lớn của cả nước là thành phố Hồ Chí Minh. Hiện nay hệ thống dạy nghề ở Bình Thuận đã phát triển có 16 cơ sở dạy nghề, trong đó 13 cơ sở dạy nghề công lập như: Trường Cao đẳng nghề, 9 trung tâm dạy nghề (TTDN) ở 9 huyện, thị xã và thành phố; 3 TTDN dân lập thuộc LĐLĐ tỉnh và Hội Nông dân tỉnh Trong đó, trường Cao đẳng nghề Bình Thuận đã được quan tâm đầu tư và trở thành nơi đào tạo nghề dẫn đầu trong tỉnh. Cùng với tiến trình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà, công tác dạy nghề tại trường đã đạt được một số kết quả đáng kể trong việc mở rộng mạng lưới đào tạo nghề, phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật trực tiếp sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có tay nghề, đã cung ứng cho các ngành nghề kinh tế quốc dân, các khu công nghiệp tập trung, các làng nghề và tham gia xuất khẩu lao động. Tuy nhiên, do đầu tư phát triển dạy nghề còn chưa ngang tầm với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới; đội ngũ giáo viên dạy nghề vừa thiếu về số lượng, vừa yếu về kỹ năng tay nghề nên chất lượng đào tạo nghề tại trường chưa cao. Trước tình hình trên, việc thực hiện nghiên cứu đề tài “Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo tại trƣờng Cao Đẳng Nghề Bình Thuận” là cần thiết. Nghiên cứu đề tài này sẽ có ý nghĩa thiết thực nhằm tạo động lực bên ngoài giúp cho trường có điều kiện đánh giá lại mình một cách toàn diện, đầy đủ để nâng cao chất lượng các yếu tố đảm bảo chất lượng đào tạo nghề như chương trình, nội dung, phương pháp, đội ngũ giáo viên 2
13. tiến tới xây dựng một cơ sở dạy nghề có chất lượng cao, góp phần trực tiếp đến việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kỹ thuật cao, đáp ứng được yêu cầu thị trường lao động của tỉnh Bình Thuận nói riêng và cả nước nói chung trong công cuộc thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận. 3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU - Hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề; - Khảo sát và đánh giá thực trạng các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận: + Xây dựng bộ phiếu khảo sát các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề; + Lấy ý kiến các đối tượng về thực trạng các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận; + Phân tích thực trạng các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận. - Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận. 4. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận. 4.2. Khách thể nghiên cứu: Các yếu tố liên quan và tham gia vào quá trình đào tạo góp phần tạo nên các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận. 5. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU Chất lượng đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Bình Thuận còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của người học cũng như nhu cầu lao động của tỉnh nhà. Nếu thực hiện được các giải pháp do người nghiên cứu đề xuất thì góp phần tăng hiệu 3
14. quả hoạt động các điều kiện đảm bảo chất lượng, chất lượng đào tạo tại trường được nâng cao. 6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Trường cao đẳng nghề Bình Thuận đã đào tạo được nhiều khóa học từ năm 2006 đến nay. Tuy nhiên để khảo sát mang tính sát với thực tế hiện nay hơn, đề tài chỉ tập trung khảo sát HS - SV đang học khóa 2009 – 2012, 2010 – 2013, 2011 – 2014. - Trường hiện có 63 giáo viên (trong đó có 60 giáo viên dạy nghề và 03 giáo viên phụ trách văn hóa), đề tài chỉ tập trung khảo sát lấy ý kiến 60 giáo viên tham gia dạy nghề. - Để các giải pháp đưa ra mang tính thực tiễn và khả thi cao, người nghiên cứu tham khảo ý kiến 9 chuyên gia phụ trách mảng dạy nghề và quản lý nghề đang làm việc tại Sở LĐTBXH Bình Thuận, Sở LĐTBXH Ninh Thuận, trường Cao đẳng Nghề Bình Thuận và trường Cao đẳng Nghề Ninh Thuận. Kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình công tác của các chuyên gia góp phần làm phong phú cơ sở thực tiễn của việc đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề của đề tài. 7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện đề tài, người nghiên cứu đã lựa chọn và phối hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau như: - Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: Tham khảo và phân tích các tài liệu có liên quan để đưa ra cơ sở lý luận và thực tiễn. Nguồn tài liệu bao gồm: + Luật dạy nghề, các văn bản pháp qui về đánh giá, kiểm định các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề. + Các công trình nghiên cứu, luận văn tốt nghiệp thạc sĩ các khóa, các tạp chí, báo cáo khoa học, tài liệu lưu trữ, sách giáo khoa, sổ tay thống kê, về đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề. - Phƣơng pháp quan sát: quan sát hoạt động dạy – học, các hoạt động liên quan đến chất lượng của trường. - Phƣơng pháp bút vấn: Thăm dò, trao đổi ý kiến với giáo viên tại trường để xác định thực trạng của các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề. 4