Luận văn Các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo ngành điện tử công nghiệp hệ công nhân kỹ thuật tại trường Kinh tế-Kỹ thuật-Nghiệp vụ Nguyễn Tất Thành (Phần 1)

Nội dung text: Luận văn Các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo ngành điện tử công nghiệp hệ công nhân kỹ thuật tại trường Kinh tế-Kỹ thuật-Nghiệp vụ Nguyễn Tất Thành (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ TRẦN VĂN ĐƯỢC CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NGÀNH ĐIỆNTỬ CƠNG NGHIỆP HỆ CƠNG NHÂN KỸ THUẬT TẠI TRƯỜNG KINH TẾ - KỸ THUẬTS K C 0 0 0 2 8 1 - NGHIỆP VỤ NGUYỄN TẤT THÀNH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S K C 0 0 0 3 1 7 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2005
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NGÀNH ĐIỆN TỬ CÔNG NGHIỆP HỆ CÔNG NHÂN KỸ THUẬT TẠI TRƯỜNG KINH TẾ - KỸ THUẬT - NGHIỆP VỤ NGUYỄN TẤT THÀNH Chuyên ngành : GIÁO DỤC HỌC Mã số ngành : 60 14 01 Họ và tên Học viên : TRẦN VĂN ĐƯỢC Người hướng dẫn : PGS-TS. LÊ SƠN Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2005
3. LỜI CẢM ƠN Trước tiên, xin được tỏ lòng tri ân sâu sắc đến thầy hướng dẫn luận văn, Phó Giáo sư-Tiến sĩ Lê Sơn, đã nhiệt tình hỗ trợ, truyền đạt những kinh nghiệm quí báu và định hướng cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài đến khi hoàn thiện. Có được nền tảng kiến thức và lòng say mê đối với ngành học hôm nay, tôi xin gởi đến các thầy cô giáo tham gia giảng dạy lớp cao học khóa XI những tình cảm quí mến và lời cảm ơn chân thành nhất. Tiếp đến, xin cảm ơn phòng Quản lý Khoa học – Quan hệ Quốc tế và sau Đại học, Khoa Sư phạm kỹ thuật, trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Tp.HCM. Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các Trưởng-Phó Phòng Ban cơ sở I và II, cùng các đồng nghiệp, các em học sinh ngành ĐTCN trường KT-KT-NV Nguyễn Tất Thành đã tạo mọi điều kiện và chân tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. Sau cùng xin gởi lời cảm ơn đến tất cả các bạn cùng lớp Cao học khóa XI đã cùng tôi chia sẻ trong suốt chặng đường học tập – nghiên cứu vừa qua Trần Văn Được
4. TÓM TẮT Cách mạng khoa học-kỹ thuật-công nghệ cùng với sự ra đời của nền kinh tế tri thức, xu thế toàn cầu hóa và hội nhập đã dẫn đến sự cạnh tranh mãnh liệt giữa các quốc gia trên Thế giới. Để chiếm ưu thế trên bất kỳ phương diện nào, một đất nước không thể không có sự đóng góp tích cực của lực lượng tri thức nói chung và đội ngũ công nhân kỹ thuật lành nghề nói riêng. Nhu cầu lớn về nguồn nhân lực chất lượng đã thúc đẩy giáo dục đào tạo nghề phát triển nhanh chóng về quy mô lẫn loại hình đào tạo. Để có nguồn nhân lực chất lượng thì phải có nền giáo dục đào tạo chất lượng. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng đào tạo nghề nói riêng tại Việt Nam hiện nay là vấn đề vô cùng bức xúc không chỉ thu hút mối quan tâm những người trong ngành giáo dục mà còn là tiêu điểm chú ý của toàn xã hội. Chính vì vậy, việc tìm ra giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo là một nhu cầu cấp bách cho từng cơ sở dạy nghề cũng như từng ngành nghề nhất định. Nội dung của đề tài được triển khai trên 3 chương chính : Trong chương 1, người nghiên cứu trình bày về vai trò của giáo dục đào tạo nghề ở nước ta trong giai đoạn xây dựng CNH-HĐH, các luận cứ cho sự phát triển tất yếu của giáo dục đào tạo nghề, nhu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực nói chung và lực lượng CNKT có chất lượng nói riêng. Để có cơ sở khoa học cho việc khảo sát thực trạng và đánh giá chất lượng đào tạo ngành ĐTCN tại trường KT - KT-NV Nguyễn Tất Thành, người nghiên cứu đã đưa ra một số quan niệm về chất lượng và đánh giá chất lượng đào tạo, điểm qua tình hình đánh giá chất i
5. lượng đào tạo trong nước và trên Thế giới, một số mô hình và tiêu chí đánh giá được các nước sử dụng để đánh giá chất lượng đào tạo. Chương tiếp theo phân tích thực trạng đào tạo ngành ĐTCN của trường KT- KT-NV Nguyễn Tất Thành từ năm 2003 đến nay với các phần chính sau : 1. Tìm hiểu thực trạng đào tạo ngành ĐTCN qua các yếu tố : đầu vào tuyển sinh, nội dung chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy, đội ngũ giáo viên, kết quả học tập của học sinh, giáo trình tài liệu giảng dạy, cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương tiện giảng dạy, vật tư thực hành, tổ chức quản lý 2. Đánh giá chất lượng đào tạo ngành ĐTCN thông qua tiến trình như sau : - Lựa chọn các tiêu chí đánh giá chất lượng. - Thu thập các dữ liệu từ một số đối tượng liên quan đến quá trình đào tạo bằng phương pháp dùng phiếu điều tra và phỏng vấn. - Xử lý số liệu, thống kê và đánh giá chất lượng đào tạo ngành ĐTCN. Những nhận định có tính chủ quan về thực trạng đào tạo ngành ĐTCN sẽ được đối chiếu với kết quả điều tra để rút ra kết luận cuối cùng về chất lượng đào tạo ngành ĐTCN của trường KT-KT-NV Nguyễn Tất Thành. Trong chương 3, dựa trên kết luận đánh giá chất lượng về thực trạng đào tạo ngành ĐTCN, người nghiên cứu đề xuất một hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ngành ĐTCN của trường, bao gồm các vấn đề sau : giải pháp về giáo viên, về phương pháp giảng dạy, cơ sở vật chất, nội dung chương trình đào tạo, tổ chức quản lý, liên kết đào tạo và một số giải pháp liên quan khác. ii
6. Cuối cùng là kết luận và kiến nghị. Trong phần kết luận, người nghiên cứu điểm lại một số nét cơ bản và trọng tâm của quá trình đào tạo ngành ĐTCN, những mặt mạnh cần phát huy và mặt yếu cần khắc phục, khẳng định nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nói chung , chất lượng đào tạo nghề nói riêng là tất yếu, và muốn thực hiện hiệu quả thì phải căn cứ theo một quy trình đánh giá chất lượng có cơ sở thực tiễn. Phần kiến nghị có 6 vấn đề được người nghiên cứu đề xuất nhằm tạo một sự chuyển biến tích cực trong hoạt động đào tạo nghề, thúc đẩy nhanh tiến trình nâng cao chất lượng cho giáo dục đào tạo nghề nói chung và ngành ĐTCN nói riêng. iii
7. ABSTRACT Nowadays, we are living in scientific technical revolution with the appearance of the knowledge economy which leads to strong competitions between nations all over the world holding the upper hand of any respects, in general, a country positively contributes both knowledge and good workers of team in the other way. The largest requirements of quality human resources have promoted the training education to develop the standards and forms rapidly. To get the quality human resources, we will have the quality of education. In Vietnam, however, the education and the training are problems which should be solved. It is also interested in training educators and the focus in the whole society. So the goal of content is to find the solution for improving quality of the training as professional branches. The thesis consists of three chapters : The chapter I describes the soles concerning with the training education in the construction of industrialism and modernization in Vietnam. It is necessary to provide quality human resources and the team of workers. That is basis of sciences which examine currently and evaluate to quality of the training in Industrial Electronic branch at Nguyen Tat Thanh Economic-Technical- Professional school. The researchers also introduces the concepts about Vietnamese and international educations. These are some models and standards which all of nations are used for quality of the training. The next chapter analyses the reality of education in Industrial Electronic branch at Nguyen Tat Thanh Economic-Technical-Professional school from 2003 till now and the training process is conducted through some main parts : iv
8. 1) Understanding the current education of branch such as : selecting the students, the content of program, teaching methods and team, the result of students, courses, materials and tools and management organization. 2) Quality of the training of Branch is evaluated such as : selection of evaluation criteria, collection of data necessary for training process by questionnaire and interview, process statistics and assessment. The acknowledgement on Subjectivity of reality of training Industrial Electronic branch which is compared with the investigating result, throughout being made from conclusions of quality of the training in Industrial Electronic branch at Nguyen Tat Thanh Economic-Technical-Professional school. In chapter III, the thesis bases on results of assessment on Industrial Electronic branch. The researchers prove the system of solutions to raise the quality of the training of the branch at school. The problem consists of : teachers, teaching methods, materials, the content of program, management organization, associate training and others. Finally, the thesis draws out some conclusions and suggestions. In this part, the researchers consider to basic and important aspects of training process of Industrial Electronic branch, the strong aspects must be developed and the weak others must be overcome. Besides, results of the quality are based on evaluation process. In suggestion there are six problems the researchers draw out some problems to use special educational activities and promote the processing development of quality education and Industrial Electronic branch which are similar. v
9. CÁC CHỮ VIẾT TẮT ADB : Ngân hàng phát triển Châu Á –Asia Development Bank CLĐT : Chất lượng đào tạo CNH : Công nghiệp hoá CNKT : Công nhân kỹ thuật ĐTCN : Điện tử Công nghiệp GD & ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên HĐH : Hiện đại hóa ILO : Tổ chức Lao động Thế giới-International Labor Organic JUSE : Union of Japaness Scientis and Engineers KH-CN : Khoa học- công nghệ KH-KT : Khoa học-kỹ thuật KT-KT-NV : Kinh tế-Kỹ thuật-Nghiệp vụ KT-XH : Kinh tế-Xã hội NXB : Nhà xuất bản Bộ LĐ-TB-XH :Bộ Lao động-Thương binh-Xã hội PTCS : Phổ thông cơ sở PTDH : Phương tiện dạy học PTTH : Phổ thông trung học QAA : Quality Assurance Agency SACSCOS : The Southern Associotion of Colleges and Schools Commission on Colleges TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam THCN : Trung học chuyên nghiệp vi
10. THCS : Trung học cơ sở TNHH : Trách nhiệm hữu hạn Tp.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh TTB : Trang thiết bị WTO :Tổ chức Thương mại Thế Giới (World Trade Oganization) vii
11. MỤC LỤC Lời cảm ơn Tóm tắt . i Các chữ viết tắt vi Mục lục .viii Danh mục các bảng biểu xiii Danh mục các hình xiii A- PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài . 1 2. Mục đích nghiên cứu . . 3 3. Đối tượng nghiên cứu . 3 4. Khách thể nghiên cứu . .3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu . 4 6. Phương pháp nghiên cứu 4 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài .5 B - PHẦN NỘI DUNG 6 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN 6 1.1. Vai trò đào tạo CNKT trong sự nghiệp CNH – HĐH ở Việt Nam. 6 1.1.1. Một số cơ sở khoa học để ưu tiên phát triển đào tạo nghề trong giai đoạn hiện nay . . 6 1.1.2. Vai trò đào tạo CNKT 9 1.2. Mục tiêu đào tạo nghề nói chung và đào tạo công nhân kỹ thuật nói riêng . .10 1.3. Vai trò và mục tiêu đào tạo CNKT ngành ĐTCN . 12 1.4. Quan điểm của Đảng và nhà nước về phát triển nguồn nhân lực . . 13 viii
12. 1.5. Chất lượng đào tạo đối với phát triển nguồn nhân lực 13 1.5.1. Khái niệm nguồn nhân lực 13 1.5.2. Chất lượng nguồn nhân lực 14 1.5.3. Khái niệm về nhân lực khoa học-kỹ thuật . 14 1.5.4. Phát triển nguồn nhân lực 14 1.6. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu 15 1.6.1. Các quan niệm về chất lượng và chất lượng đào tạo .15 1.6.2. Các khái niệm về đánh giá chất lượng đào tạo 16 1.6.3. Sơ lược tình hình đánh giá chất lượng đào tạo trong nước và trên thế giới .18 1.6.4. Xu hướng thực hiện quản lý chất lượng đối với lĩnh vực giáo dục dạy nghề để nâng cao chất lượng đào tạo 20 1.6.5. Các mô hình đánh giá chất lượng đào tạo . .21 1.6.5.1. Mô hình Kirkpatrick 21 1.6.5.2. Mô hình Hamblin 22 1.6.5.3. Mô hình đánh giá thành quả chương trình của Mỹ .23 1.6.5.4. Hệ thống tiêu chí và qui định đánh giá các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo các trường chuyên nghiệp theo tiêu chuẩn ILO/ADB . . 23 Tóm tắt chương 25 Chương 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN .26 2.1. Sơ lược về lịch sử trường KT-KT-NV Nguyễn Tất Thành 26 2.2. Mục tiêu đào tạo ngành điện tử công nghiệp tại trường KT-KT-NV Nguyễn Tất Thành . . 27 2.3. Thực trạng đào tạo ngành ĐTCN tại trường KT-KT-NV Nguyễn Tất Thành . . . 28 ix