›
›

Bài giảng Cơ sở dữ liệu - ThS. Nguyễn Thị Kim Phụng

ppt 55 trang phuongnguyen 10951
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Cơ sở dữ liệu - ThS. Nguyễn Thị Kim Phụng", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pptbai_giang_co_so_du_lieu_ths_nguyen_thi_kim_phung.ppt

Nội dung text: Bài giảng Cơ sở dữ liệu - ThS. Nguyễn Thị Kim Phụng

  1. ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN Cơ sở dữ liệu Giảng viên: ThS. Nguyễn Thị Kim Phụng Email: phungntk@uit.edu.vn
  2. Nội dung 1. Đại số quan hệ 2. Ngôn ngữ truy vấn SQL 3.Ràng buộc toàn vẹn
  3. 1. Đại số quan hệ
  4. 1. ĐẠI SỐ QUAN HỆ ▪ Là một mô hình toán học dựa trên lý thuyết tập hợp ▪ Đối tượng xử lý là các quan hệ trong cơ sở dữ liệu quan hệ ▪ Cho phép sử dụng các phép toán rút trích dữ liệu từ các quan hệ ▪ Tối ưu hóa quá trình rút trích dữ liệu ▪ Gồm có: ➢ Các phép toán đại số quan hệ ➢ Biểu thức đại số quan hệ
  5. 1. ĐSQH - Các phép toán ĐSQH, biểu thức ĐSQH • Có năm phép toán cơ bản: – Chọn (  ) Chọn ra các dòng (bộ) trong quan hệ thỏa điều kiện chọn. – Chiếu ( ) Chọn ra một số cột. – Tích Descartes ( ) Kết hai quan hệ lại với nhau. – Trừ ( − ) Chứa các bộ của quan hệ 1 nhưng không nằm trong quan hệ 2. – Hội (  ) Chứa các bộ của quan hệ 1 và các bộ của quan hệ 2. • Các phép toán khác: – Giao (  ), kết ( ), chia ( / hay ), đổi tên ( ): là các phép toán không cơ bản (được suy từ 5 phép toán trên, trừ phép đổi tên). • Biểu thức đại số quan hệ: – Là một biểu thức gồm các phép toán ĐSQH. – Biểu thức ĐSQH được xem như một quan hệ (không có tên) – Kết quả thực hiện các phép toán trên cũng là các quan hệ, do đó có thể kết hợp giữa các phép toán này để tạo nên các quan hệ mới!
  6. 1. ĐSQH - Phép chọn  Câu hỏi 1: Cho biết các nhân viên nam ? (Quan hệ) ▪ Biểu diễn cách 1 : Cú pháp : (Điều kiện 1  điều kiện 2  .) Câu hỏi 1: (NhanVien) Phai=‘Nam’ ▪ Ngoài ra, có thể biểu diễn cách 2: Cú pháp : (Quan hệ: điều kiện chọn) Câu hỏi 1: (NhanVien: Phai=‘Nam’) NHANVIEN Kết quả phép chọn MANV HOTEN NTNS PHAI NHANVIEN NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam MANV HOTEN NTNS PHAI NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam
  7. 1. ĐSQH - Phép chọn  Câu hỏi 2: Cho biết các nhân viên nam sinh sau năm 1975 ? ▪ Biểu diễn cách 1 : Câu hỏi 2: (NhanVien) (Phai=‘Nam’  Year(NTNS)>1975) ▪ Biểu diễn cách 2: Câu hỏi 2: (NhanVien: Phai=‘Nam’  Year(NTNS)>1975) NHANVIEN Kết quả phép chọn MANV HOTEN NTNS PHAI NHANVIEN NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam MANV HOTEN NTNS PHAI NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam (không có bộ nào thỏa)
  8. 1. ĐSQH - Phép chiếu Câu hỏi 3: Cho biết họ tên nhân viên và giới tính ? (Quan hệ) ▪ Biểu diễn cách 1 : Cú pháp : Cột1, cột2, cột 3, . Câu hỏi 3 : (NhanVien) HOTEN, PHAI ▪ Ngoài ra, có thể biểu diễn cách 2: Cú pháp : Quan hệ [cột1,cột2,cột3, ] Câu hỏi 3: NhanVien [HoTen, Phai] NHANVIEN NHANVIEN MANV HOTEN NTNS PHAI HOTEN PHAI Kết quả NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam Nguyễn Tấn Đạt Nam NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ phép chiếu Trần Đông Anh Nữ NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam Lý Phước Mẫn Nam
  9. 1. ĐSQH - Phép chiếu Câu hỏi 4: Cho biết họ tên và ngày tháng năm sinh của các nhân viên nam? ▪ Biểu diễn cách 1: Kết quả phép chọn Bước 1: Q  (NhanVien) (còn gọi là biểu thức (Phai=‘Nam’) ĐSQH) được đổi tên (Q) thành quan hệ Q Bước 2: HOTEN, NTNS ▪ Biểu diễn cách 2: Câu hỏi 4: (NhanVien: Phai=‘Nam’) [HoTen, NTNS] NHANVIEN NHANVIEN MANV HOTEN NTNS PHAI Kết quả HOTEN NTNS NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam phép chiếu Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ Lý Phước Mẫn 02/04/1969 NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam
  10. 1. ĐSQH - Phép tích Descartes Câu hỏi 5: Tính tích Descartes giữa 2 quan hệ nhân viên và phòng ban Cú pháp : Quan-hệ-1 Quan-hệ-2 Quan-hệ-k Câu hỏi 5 được viết lại: NHANVIEN PHONGBAN NHANVIEN PHONGBAN MANV HOTEN NTNS PHAI PHONG MAPH TENPH TRPH NV001 Nguyễn Tấn Ðạt 10/12/1970 Nam NC NC Nghiên cứu NV001 NV002 Trần Ðông Anh 01/08/1981 Nữ DH DH Điều hành NV002 NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam NC NHANVIEN X PHONGBAN MANV HOTEN NTNS PHAI PHONG MAPH TENPH TRPH NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam NC NC Nghiên cứu NV001 NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam NC DH Điều hành NV002 NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ DH NC Nghiên cứu NV001 NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ DH DH Điều hành NV002 NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam NC NC Nghiên cứu NV001 NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam NC DH Điều hành NV002
  11. 1. ĐSQH - Phép kết (Theta-Join) Câu hỏi 6: Cho biết mã nhân viên, họ tên và tên phòng mà n/v trực thuộc. -Đặt vấn đề: trở lại ví dụ 5, ta thấy nếu thực hiện phép tích Decartes NHANVIEN X PHONGBAN thì mỗi nhân viên đều thuộc 2 phòng (vì có tổng cộng là 2 phòng ban, nếu có 3, 4, phòng ban thì số dòng cho một nhân viên trong NHANVIEN X PHONGBAN sẽ là 3, 4, dòng. - Thực tế mỗi nhân viên chỉ thuộc duy nhất 1 phòng ban do ràng buộc khóa ngoại (PHONG), do đó để lấy được giá trị MAPH đúng của mỗi nhân viên ➔ phải có điều kiện chọn: NHANVIEN.PHONG = PHONGBAN.MAPH biểu diễn phép chọn theo cách 2 ((NHANVIEN X PHONGBAN) : NHANVIEN.PHONG=PHONGBAN.MAPH) MANV HOTEN NTNS PHAI PHONG MAPH TENPH TRPH NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam NC NC Nghiên cứu NV001 NV001 Nguyễn Tấn Đạt 10/12/1970 Nam NC DH Điều hành NV002 NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ DH NC Nghiên cứu NV001 NV002 Trần Đông Anh 01/08/1981 Nữ DH DH Điều hành NV002 NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam NC NC Nghiên cứu NV001 NV003 Lý Phước Mẫn 02/04/1969 Nam NC DH Điều hành NV002
  12. 1. ĐSQH - Phép kết (Theta-Join) ▪ Cách 1:  (NHANVIEN X PHONGBAN) NHANVIEN.PHONG=PHONGBAN.MAPH ▪ Cách 2: (NHANVIEN PHONGBAN): (NHANVIEN.PHONG=PHONGBAN.MAPH) * Phép kết được định nghĩa là phép tích Decartes và có điều kiện chọn liên quan đến các thuộc tính giữa 2 quan hệ, cú pháp : Quan-hệ-1 Quan-hệ-2 Điều kiện kết (Phép kết với đk tổng quát được gọi là -kết,  có thể là , =, >, =, <=. Nếu đk kết là phép so sánh = thì gọi là kết bằng) Câu hỏi 6 viết lại cách 1: MANV,HOTEN,TENPH (NHANVIEN PHONG=MAPH PHONGBAN) Câu hỏi 6 viết lại cách 2: (NHANVIEN PHONG=MAPH PHONGBAN) [MANV,HOTEN,TENPH]
  13. 1. ĐSQH - kết bằng, kết tự nhiên Kết bằng: ( Kết bằng ) equi-join NHANVIEN PHONG=MAPH PHONGBAN Kết tự nhiên: Nếu PHONG trong NHANVIEN được đổi thành MAPH thì ta bỏ đi 1 cột MAPH thay vì phải để MAPH=MAPH, lúc này gọi là phép kết tự nhiên (natural-join) ( Kết tự nhiên ) NHANVIEN MAPH PHONGBAN natural-join Hoặc viết cách khác: NHANVIEN * PHONGBAN
  14. 1. ĐSQH - Phép kết Câu hỏi 7: Tìm họ tên các trưởng phòng của từng phòng ? HOTEN, TENPH (PHONGBAN TRPH=MANV NHANVIEN) Câu hỏi 8: Cho lược đồ CSDL như sau: TAIXE (MaTX, HoTen, NgaySinh, GioiTinh, DiaChi) CHUYENDI (SoCD, MaXe, MaTX, NgayDi, NgayVe, ChieuDai, SoNguoi) Cho biết họ tên tài xế, ngày đi, ngày về của những chuyến đi có chiều dài >=300km, chở từ12 người trở lên trong mỗi chuyến? Cách 1: Q  (CHUYENDI) (ChieuDai>=300  SoNguoi>=12) Kết quả: HoTen, NgayDi, NgayVe (Q MATX TAIXE) Cách 2: ((CHUYENDI : ChieuDai>=300  SoNguoi>=12) TAIXE) [HoTen, NgayDi, NgayVe] MATX
  15. 1. ĐSQH - Phép kết ngoài (outer join) • Mở rộng phép kết để tránh mất thông tin • Thực hiện phép kết và sau đó thêm vào kết quả của phép kết các bộ của quan hệ mà không phù hợp với các bộ trong quan hệ kia. • Có 3 loại: – Left outer join R S – Right outer join R S – Full outer join R S • Ví dụ: In ra danh sách tất cả tài xế và số chuyến đi, mã xe mà tài xế đó lái (nếu có)
  16. 1. ĐSQH – left outer join (lấy hết tất cả bộ của quan hệ bên trái) matx • TAIXE CHUYENDI TAIXE MaTX Hoten Matx Hoten SoCD Matx Maxe TX01 Huynh Trong Tao TX01 Huynh Trong Tao CD01 TX01 8659 TX02 Nguyen Sang TX01 Huynh Trong Tao CD03 TX01 8659 TX03 Le Phuoc Long TX02 Nguyen Sang CD02 TX02 7715 TX04 Nguyen Anh Tuan TX03 Le Phuoc Long CD04 TX03 4573 TX04 Nguyen Anh Tuan Null Null Null { CHUYENDI SoCD MaTX MaXe Bộ của quan hệ TAIXE được thêm CD01 TX01 8659 Vào dù không phù hợp với kết quả CD02 TX02 7715 của quan hệ CHUYENDI CD03 TX01 8659 CD04 TX03 4573 Tương tự right outer join và full outer join (lấy cả 2)
  17. 1. ĐSQH - Phép trừ, phép hội, phép giao tập hợp • Tất cả các phép toán này đều cần hai quan hệ đầu vào tương thích khả hợp, nghĩa là chúng phải thoả: – Cùng số thuộc tính. Ví dụ: R và S đều có 2 thuộc tính. – Các thuộc tính `tương ứng ’ có cùng kiểu. R S HONV TENNV HONV TENNV Vuong Quyen Le Nhan Nguyen Tung Vuong Quyen Bui Vu Phép trừ: R − S Phép hội: R  S Phép giao: R  S NHANVIEN (MaNV, HoTen, Phai, Luong,NTNS, Ma_NQL, MaPH) PHANCONG (MaNV, MaDA, ThoiGian)
  18. 1. ĐSQH - Phép trừ, phép hội, phép giao tập hợp Phép trừ: Q = R − S = { t/ t R  t S} Phép hội: Q = R  S = { t/ t R  t S} Phép giao: Q = R  S = R – (R – S) = { t/t R  t S} R R S HONV TENNV HONV TENNV Vuong Quyen Le Nhan Nguyen Tung Vuong Quyen S Bui Vu Kết quả phép trừ Q ={Nguyen Tung} Kết quả phép hội Q ={Vuong Quyen, Nguyen Tung, Le Nhan, Bui Vu} Kết quả phép giao Q ={Vuong Quyen} Lưu ý : Phép hội và phép giao có tính chất giao hoán
  19. 1. ĐSQH - Phép trừ, phép hội, phép giao tập hợp Câu hỏi 9: Cho biết nhân viên không làm việc ? (Phép trừ) Cách 1: MANV(NHANVIEN) – MANV(PHANCONG) Cách 2: (NHANVIEN[MANV]) – (PHANCONG[MANV]) Câu hỏi 10: Cho biết nhân viên được phân công tham gia đề án có mã số ‘TH01’ hoặc đề án có mã số ‘TH02’? (Phép hội) ((PHANCONG: MADA=‘TH01’)[MANV])  ((PHANCONG : MADA=‘TH02’)[MANV]) Câu hỏi 11: Cho biết nhân viên được phân công tham gia cả 2 đề án ‘TH01’ và đề án ‘TH02’? (Phép giao) ((PHANCONG : MADA=‘TH01’)[MANV])  ((PHANCONG : MADA=‘TH02’)[MANV])
  20. 1. ĐSQH - Phép chia tập hợp ( / hay ) • Phép chia (R  S) cần hai quan hệ đầu vào R, S thoả: – Tập thuộc tính của R là tập cha của tập thuộc tính S. Ví dụ: R có m thuộc tính, S có n thuộc tính : n  m Định nghĩa: R và S là hai quan hệ, R+ và S+ lần lượt là tập thuộc tính của R và S. Điều kiện S+  là tập con không bằng của R+. Q là kết quả phép chia giữa R và S, Q+ = R+ - S+ T  + + (R) 1 R −S T  + + ((S T ) − R) Q = RS ={t /s S, (t,s) R} 2 R −S 1 T  T1 −T2
  21. 1. ĐSQH - Phép chia tập hợp (/ hay  ) R=PHANCONG S=DEAN MANV MADA MADA Kết quả Q 001 TH001 TH001 Q= PHANCONG/DEAN 001 TH002 TH002 MANV DT001 002 TH001 002 002 TH002 002 DT001 Cho biết nhân viên làm việc cho tất cả các đề án ? (được phân 003 TH001 công tham gia tất cả các đề án) Hoặc viết Q= PHANCONG  DEAN
  22. 1. ĐSQH - Phép chia tập hợp (/ hay  ) R=KETQUATHI S=MONHOC Mahv Mahv Mamh Diem Mamh Tenmh HV01 HV01 CSDL 7.0 CSDL Co so du lieu HV03 HV02 CSDL 8.5 CTRR Cau truc roi rac Q=KETQUA/MONHOC HV01 CTRR 8.5 THDC Tin hoc dai cuong HV03 CTRR 9.0 HV01 THDC 7.0 HV02 THDC 5.0 KETQUA  KETQUATHI[Mahv, Mamh] HV03 THDC 7.5 HV03 CSDL 6.0 MONHOC  MONHOC[Mamh] * Viết cách khác KETQUATHI[Mahv,Mamh] /MONHOC[Mamh]
  23. 1. ĐSQH – Hàm tính toán trên 1 nhóm và tính toán trên nhiều nhóm (gom nhóm – group by) • Các hàm tính toán gồm 5 hàm: avg(giá-trị), min(giá-trị), max(giá-trị), sum(giá-trị), count(giá-trị). • Phép toán gom nhóm: (Group by)  (E) G1 ,G2 , , Gn F1 ( A1 ),F2 ( A2 ), , Fn ( An ) – E là biểu thức đại số quan hệ – Gi là thuộc tính gom nhóm (nếu không có Gi nào=> không chia nhóm (1 nhóm), ngược lại (nhiều nhóm) => hàm F sẽ tính toán trên từng nhóm nhỏ được chia bởi tập thuộc tính này) – Fi là hàm tính toán – Ai là tên thuộc tính
  24. 1. ĐSQH – Hàm tính toán trên 1 nhóm và tính toán trên nhiều nhóm (gom nhóm – group by) • Điểm thi cao nhất, thấp nhất, trung bình của môn CSDL ? max( Diem),min( Diem),agv(Diem) Mamh ='CSDL' (KETQUATHI) • Điểm thi cao nhất, thấp nhất, trung bình của từng môn ? Mamh max( Diem),min( Diem),avg(Diem) (KETQUATHI)
  25. 2. Ngôn ngữ truy vấn SQL
  26. 2. NGÔN NGỮ TRUY VẤN SQL ▪ Là ngôn ngữ chuẩn, có cấu trúc dùng để truy vấn và thao tác trên CSDL quan hệ. ▪ Câu truy vấn tổng quát: SELECT [DISTINCT] danh_sách_cột | hàm FROM danh sách các quan hệ (hay bảng, table) [WHERE điều_kiện] [GROUP BY danh_sách_cột_gom_nhóm] [HAVING điều_kiện_trên_nhóm] [ORDER BY cột1 ASC | DESC, cột2 ASC | DESC, ]
  27. 2. SQL ▪ Toán tử so sánh: o =,>, =, o BETWEEN o IS NULL, IS NOT NULL o LIKE (%,_) o IN, NOT IN o EXISTS, NOT EXISTS o SOME, ALL, ANY ▪ Toán tử logic: AND, OR. ▪ Các phép toán: +, - ,* , / ▪ Các hàm xử lý ngày (DAY( )), tháng (MONTH( )), năm (YEAR( ))
  28. 2. SQL ▪ 5 hàm: COUNT( ), SUM( ), MAX( ), MIN( ), AVG( ) ▪ Phân loại câu SELECT: SELECT đơn giản, SELECT có mệnh đề ORDER BY, SELECT lồng (câu SELECT lồng câu SELECT khác), SELECT gom nhóm (GROUP BY), SELECT gom nhóm (GROUP BY)có điều kiện HAVING. Bài tập: Cho lược đồ CSDL “quản lý đề án công ty” như sau NHANVIEN (MaNV, HoTen, Phai, Luong,NTNS, Ma_NQL, MaPH) PHONGBAN (MaPH, TenPH, TRPH) DEAN (MaDA, TenDA, Phong, NamThucHien) PHANCONG (MaNV, MaDA, ThoiGian)
  29. MANV HOTEN NTNS PHAI MA_NQL MaPH LUONG NHANVIEN 001 Vuong Ngoc Quyen 22/10/1957 Nu QL 3.000.000 002 Nguyen Thanh Tung 09/01/1955 Nam 001 NC 2.500.000 003 Le Thi Nhan 18/12/1960 Nu 001 DH 2.500.000 004 Dinh Ba Tien 09/01/1968 Nam 002 NC 2.200.000 005 Bui Thuy Vu 19/07/1972 Nam 003 DH 2.200.000 006 Nguyen Manh Hung 15/09/1973 Nam 002 NC 2.000.000 007 Tran Thanh Tam 31/07/1975 Nu 002 NC 2.200.000 008 Tran Hong Minh 04/07/1976 Nu 004 NC 1.800.000 PHANCONG MANV MADA THOIGIAN DEAN 001 TH001 30,0 MADA TENDA PHONG NamThucHien 001 TH002 12,5 TH001 Tin hoc hoa 1 NC 2002 002 TH001 10,0 002 TH002 10,0 TH002 Tin hoc hoa 2 NC 2003 002 DT001 10,0 DT001 Dao tao 1 DH 2004 002 DT002 10,0 DT002 Dao tao 2 DH 2004 003 TH001 37,5 PHONGBAN 004 DT001 22,5 MAPH TENPH TRPH 004 DT002 10,0 QL Quan Ly 001 006 DT001 30,5 DH Dieu Hanh 003 007 TH001 20,0 NC Nghien Cuu 002 007 TH002 10,0 008 DT002 12,5
  30. 2. SQL – BETWEEN, ORDER BY, IS NULL Câu hỏi 13: Sử dụng =,>,>=, Danh sách các nhân viên sinh trong khoảng từ năm 1978 đến 1983? Select MaNV, HoTen From NhanVien where Year(NTNS)>=1978 AND Year(NTNS)<=1983 Câu hỏi 14: Sử dụng BETWEEN, ORDER BY. Danh sách các nhân viên sinh trong khoảng từ năm 1978 đến 1983? Sắp xếp theo mức lương giảm dần. Select * From NhanVien where Year(NTNS) BETWEEN 1978 and 1983 ORDER BY Luong DESC Câu hỏi 15: Sử dụng IS NULL. Cho biết những nhân viên không có người quản lý trực tiếp? (không chịu sự quản lý trực tiếp của người nào) Select MaNV, HoTen, NTNS, Ma_NQL from NhanVien where Ma_NQL is Null
  31. 2. SQL - SO SÁNH IN & NOT IN Câu hỏi 16: Sử dụng Is Not Null. Cho biết những nhân viên có người quản lý trực tiếp?Thông tin hiển thị gồm: mã nhân viên, họ tên, mã người quản lý. Select MaNV, HoTen, Ma_NQL from NhanVien where Ma_NQL is not Null Câu hỏi 17: Sử dụng IN (so sánh với một tập hợp giá trị cụ thể). Cho biết họ tên nhân viên thuộc phòng ‘NC’ hoặc phòng ‘DH’? Select DISTINCT Hoten From NhanVien where MaPH in (‘NC’,’DH’) Câu hỏi 18: Sử dụng IN (so sánh với một tập hợp giá trị chọn từ câu SELECT khác). Cho biết họ tên nhân viên thuộc phòng ‘NC’ hoặc phòng ‘DH’? Select Hoten from NhanVien where MaPH in (Select MaPH from PHONGBAN where MaPH=‘NC’ OR MaPH=‘DH’)
  32. 2. SQL – SO SÁNH IN & NOT IN Câu hỏi 19 (tt): Cho biết mã số, họ tên, ngày tháng năm sinh của những nhân viên đã tham gia đề án? Select MaNV, HoTen, NTNS from NhanVien where MaNV in (Select MaNv From PhanCong) Câu hỏi 20: Sử dụng NOT IN. Cho biết mã số, họ tên, ngày tháng năm sinh của những nhân viên không tham gia đề án nào? Gợi ý cho mệnh đề NOT IN: thực hiện câu truy vấn “tìm nhân viên có tham gia đề án (dựa vào bảng PhanCong)”, sau đó lấy phần bù. Select MaNV, HoTen, NTNS from NhanVien where MaNV not in (Select MaNv From PhanCong) Câu hỏi 21 (tt): Cho biết tên phòng ban không chủ trì các đề án triển khai năm 2005? Gợi ý: thực hiện câu truy vấn “tìm phòng ban chủ trì các đề án triển khai năm 2005”, sau đó lấy phần bù. Select TenPH from PhongBan where MaPH not in (Select DISTINCT Phong from DEAN where NamThucHien=2005)
  33. 2. SQL – SO SÁNH LIKE Câu hỏi 22: so sánh chuỗi = chuỗi. Liệt kê mã nhân viên, ngày tháng năm sinh, mức lương của nhân viên có tên “Nguyễn Tường Linh”? Select MaNV, NTNS, Luong from NhanVien where HoTen = ‘Nguyễn Tường Linh’ Câu hỏi 23: Sử dụng LIKE (%: thay thế 1 chuỗi ký tự). Tìm những nhân viên có họ Nguyễn. Select MaNV, HoTen from NhanVien where HoTen like ‘Nguyễn %’ Câu hỏi 24 (tt): Tìm những nhân viên có tên Lan. Select MaNV, HoTen from NhanVien where HoTen like ‘% Lan’ Câu hỏi 25 (tt): Tìm những nhân viên có tên lót là “Văn”. Select MaNV, HoTen from NhanVien where HoTen like ‘% Văn %’ Câu hỏi 26: Sử dụng LIKE ( _: thay thế 1 ký tự bất kỳ). Tìm những nhân viên tên có tên ‘Nguyễn La_’ (ví dụ Lam, Lan) Select MaNV, HoTen from NhanVien where HoTen like ‘Nguyễn La_’
  34. 2. SQL – HÀM COUNT,SUM,MAX,MIN,AVG a) Sử dụng các hàm COUNT, SUM, MIN, MAX, AVG trên 1 nhóm lớn (trên toàn bộ quan hệ): – Câu hỏi 27: Tính số nhân viên của công ty. Select COUNT(MaNV) as SoNV from NhanVien – Câu hỏi 28: Tính số lượng nhân viên quản lý trực tiếp nhân viên khác. Select COUNT (DISTINCT Ma_NQL) from NhanVien – Câu hỏi 29: Tìm mức lương lớn nhất, mức lương trung bình, tổng lương của công ty. Select MAX(Luong), AVG(Luong), SUM(Luong) from NhanVien – Câu hỏi 30: Cho biết nhân viên có mức lương lớn nhất. Select HoTen from NhanVien Where Luong = (Select MAX(Luong) from NhanVien )
  35. 2. SQL – MỆNH ĐỀ GROUP BY Câu hỏi 31: Cho biết nhân viên có mức lương trên mức lương trung bình của công ty. Select HoTen from NhanVien where Luong > (Select AVG(Luong) from NhanVien ) b) Sử dụng các hàm COUNT, SUM, MIN, MAX, AVG trên từng nhóm nhỏ: mệnh đề GROUP BY – Chia các dòng thành các nhóm nhỏ dựa trên tập thuộc tính chia nhóm. – Thực hiện các phép toán trên nhóm như: Count (thực hiện phép đếm), Sum (tính tổng), Min(lấy giá trị nhỏ nhất), Max(lấy giá trị lớn nhất), AVG (lấy giá trị trung bình).
  36. 2. SQL – MỆNH ĐỀ GROUP BY Quan hệ NV Chia các dòng thành các Q S nhóm dựa trên tập thuộc a 10 a 2 tính chia nhóm b 9 Q b 5 Count(S) Tương tự cho các c 10 a 2 hàm SUM, MIN, c 8 b 2 MAX, AVG c 6 c 5 nhóm c 4 d 3 c 10 d 16 d 18 Câu SQL: d 50 Select Q, count(S) Các thuộc tính GROUP BY: Q From NV Group by Q
  37. 2. SQL – MỆNH ĐỀ GROUP BY Câu hỏi 32: Cho biết số lượng nhân viên theo từng phái? Do cột phái có 2 giá trị “nam” và “nữ”, trường hợp này ta chia bảng NhanVien thành 2 nhóm nhỏ. Thuộc tính chia nhóm là thuộc tính “Phai”. Select Phai, count(Manv) as SoNV from NhanVien Group by Phai Câu hỏi 33: Cho biết số lượng nhân viên theo từng phòng? Do cột MaPH có 3 giá trị “NC” và “DH” và “QL”, trường hợp này ta chia bảng nhân viên thành 3 nhóm nhỏ. Thuộc tính chia nhóm là thuộc tính “MaPH”. Select MaPH, count(Manv) from NhanVien Group by MaPH Tương tự: cho biết tổng lương của mỗi phòng, cho biết mức lương thấp nhất của từng phòng, mức lương cao nhất, mức lương trung bình của từng phòng
  38. 2. SQL – MỆNH ĐỀ GROUP BY Câu hỏi 34: Cho biết tên phòng và số lượng nhân viên theo từng phòng? Giống câu 29 nhưng bổ sung thêm bảng PhongBan để lấy tên phòng. Thuộc tính chia nhóm là (TenPH) thay cho MaPH. Select TenPH, count(Manv) as SoLuongNV From NhanVien n, PhongBan p Where n.MaPh=p.MaPH Group by TenPH Câu hỏi 35: Với mỗi phòng, cho biết số lượng nhân viên theo từng phái? Do cột MaPH có 3 giá trị “NC” và “DH” và “QL”, mỗi phòng chia nhỏ theo từng phái: 2 nhóm “Nam” và “Nữ”, trường hợp này ta chia bảng nhân viên thành 6 nhóm nhỏ. Như vậy, tập thuộc tính chia nhóm cho câu truy vấn là (Phong, Phai). Select MaPH, Phai, count(Manv) from NhanVien Group by Phong, Phai
  39. 2. SQL – MỆNH ĐỀ GROUP BY Câu hỏi 36: Đếm số đề án của từng nhân viên tham gia? - Do cột MaNV có 7 giá trị “NV001”, ”NV008” (không có nhân viên “005”), trường hợp này ta chia bảng PhanCong thành 7 nhóm nhỏ. Với mỗi nhóm nhỏ (MaNV), ta đếm số đề án (count(MADA)) tham gia. Thuộc tính chia nhóm là thuộc tính “MaNV”. - Tương tự: tính tổng số giờ làm việc của mỗi nhân viên (SUM), thời gian làm việc thấp nhất của mỗi nhân viên (MIN), thời gian làm việc lớn nhất của mỗi nhân viên (MAX), thời gian làm việc trung bình, Select MaNV, count(MaDA) as SoDATG From PhanCong Group by MaNV Câu hỏi 37: Cho biết mã, tên nhân viên và số đề án mà n/v đã tham gia? Select n.MaNV, HoTen, count(MaDA) as SoDATG From PhanCong pc, NhanVien n where pc.manv=n.manv Group by MaNV, HoTen
  40. 2. SQL – MỆNH ĐỀ HAVING ◼ Lọc kết quả theo điều kiện, sau khi đã gom nhóm ◼ Điều kiện của HAVING là điều kiện về các hàm tính toán trên nhóm (Count, Sum, Min, Max, AVG) và các thuộc tính trong danh sách GROUP BY. Câu hỏi 38: Cho biết những nhân viên tham gia từ 2 đề án trở lên? Select MaNV, count(MaDA) as SoDATG From PhanCong Group by MaNV Having count(MaDA) >=2 Câu hỏi 39: Cho biết mã phòng ban có trên 4 nhân viên? Select MaPH, count(Manv) from NhanVien Group by MaPH Having count(Manv)>4
  41. 3. Ràng buộc toàn vẹn
  42. 3. RÀNG BUỘC TOÀN VẸN • RBTV có bối cảnh trên một quan hệ – Ràng buộc miền giá trị – Ràng buộc liên bộ – Ràng buộc liên thuộc tính • RBTV có bối cảnh trên nhiều quan hệ – Ràng buộc liên thuộc tính liên quan hệ – Ràng buộc khóa ngoại (tham chiếu) – Ràng buộc liên bộ liên quan hệ – Ràng buộc do thuộc tính tổng hợp (Count, Sum)
  43. 3. RBTV – CÁC ĐẶC TRƯNG Các đặc trưng của 1 RBTV: Nội dung : phát biểu bằng ngôn ngữ hình thức (phép tính quan hệ, đại số quan hệ, mã giả, ) Bối cảnh: là những quan hệ có khả năng làm cho RBTV bị vi phạm. Tầm ảnh hưởng: là bảng 2 chiều, xác định các thao tác ảnh hưởng (+) và thao tác không ảnh hưởng (-) lên các quan hệ nằm trong bối cảnh.
  44. 3. RBTV – BẢNG TẦM ẢNH HƯỞNG Bảng tầm ảnh hưởng của RBTV có dạng như sau: Thêm Xóa Sửa Quan hệ 1 + + - (*) Quan hệ n - - +(A) Ký hiệu + : Có thể gây ra vi phạm RBTV Ký hiệu - : Không thể gây ra vi phạm RBTV Ký hiệu +(A) : Có thể gây ra vi phạm RBTV khi thao tác trên thuộc tính A Ký hiệu –(*) : Không thể gây ra vi phạm RBTV do thao tác không thực hiện được
  45. 3. RBTV – TRÊN BỐI CẢNH LÀ 1 QUAN HỆ 3.1. Ràng buộc toàn vẹn miền giá trị • Xét lược đồ quan hệ – NHANVIEN (MANV, HONV, TENLOT, TENNV, NGSINH, PHAI, DCHI, MA_NQL, PHONG, MLUONG) Câu hỏi 40: Phái của nhân viên chỉ có thể là ‘Nam’ hoặc ‘Nữ’ – Nội dung: • n NHANVIEN: n.PHAI IN {‘Nam’,’Nữ’} – Bối cảnh: quan hệ NHANVIEN – Bảng tầm ảnh hưởng (TAH): Thêm Xóa Sửa NHANVIEN +(PHAI) - +(PHAI)
  46. 3. RBTV – TRÊN BỐI CẢNH LÀ 1 QUAN HỆ 3.2. Ràng buộc toàn vẹn liên thuộc tính: ràng buộc giữa các thuộc tính trong cùng một quan hệ. Xét lược đồ quan hệ DEAN (MADA, TENDA, DDIEM_DA, PHONG, NGBD_DK, NGKT_DK) Câu hỏi 41: Với mọi đề án, ngày bắt đầu dự kiến (NGBD_DK) phải nhỏ hơn ngày kết thúc dự kiến (NGKT_DK) Nội dung: d DEAN, d.NGBD_DK <= d.NGKT_DK
  47. 3. RBTV – TRÊN BỐI CẢNH LÀ 1 QUAN HỆ – Bối cảnh: quan hệ DEAN – Bảng tầm ảnh hưởng: Thêm Xóa Sửa DEAN + (NGBD_DK, - +(NGBD_DK, NGKT_DK) NGKT_DK) 3.3. Ràng buộc toàn vẹn liên bộ: ràng buộc giữa các bộ giá trị trong cùng một quan hệ. Cho lược đồ quan hệ: NHANVIEN(MaNV, HoTen, HESO, MucLuong) Câu hỏi 42: các nhân viên có cùng hệ số lương thì có cùng mức lương.
  48. 3. RBTV – TRÊN BỐI CẢNH LÀ 1 QUAN HỆ – Nội dung: • n1,n2 NHANVIEN: n1.HESO=n2.HESO thì (n1.MUCLUONG = n2.MUCLUONG) – Bối cảnh: quan hệ NHANVIEN – Bảng tầm ảnh hưởng: Thêm Xóa Sửa NHANVIEN + (HESO, - +(HESO, MucLuong) MucLuong)
  49. 3. RBTV – BỐI CẢNH NHIỀU QUAN HỆ 3.4. Ràng buộc toàn vẹn tham chiếu • RBTV tham chiếu còn gọi là ràng buộc phụ thuộc tồn tại hay ràng buộc khóa ngoại. • Xét lược đồ quan hệ PHONGBAN (MAPH, TENPH, TRPH, NGNC) NHANVIEN (MANV, HOTEN, NTNS, PHAI, MA_NQL, MAPH, LUONG) Câu hỏi 43: Mỗi trưởng phòng phải là một nhân viên trong công ty. – Nội dung: – p PHONGBAN, n NHANVIEN: p.TRPH= n.MANV Hay: PHONGBAN[TRPH]  NHANVIEN[MANV])
  50. 3. RBTV – BỐI CẢNH NHIỀU QUAN HỆ –Bối cảnh: NHANVIEN, PHONGBAN –Bảng tầm ảnh hưởng: Thêm Xóa Sửa PHONGBAN +(TRPH) - +(TRPH) NHANVIEN - + - (*) 3.5. Ràng buộc toàn vẹn liên thuộc tính liên quan hệ Xét các lược đồ quan hệ: DATHANG(MADH, MAKH, NGAYDH) GIAOHANG(MAGH, MADH, NGAYGH)
  51. 3. RBTV – BỐI CẢNH NHIỀU QUAN HỆ Câu hỏi 44: Ngày giao hàng không được trước ngày đặt hàng - Nội dung: g GIAO_HANG, d DAT_HANG:d.MADH=g.MADH  d.NGAYDH >= g.NGAYGH – Bối cảnh: DATHANG, GIAOHANG – Bảng tầm ảnh hưởng: Thêm Xóa Sửa DATHANG - - + (ngaydh) GIAOHANG +(ngaygh) - + (ngaygh)
  52. 3. RBTV – BỐI CẢNH NHIỀU QUAN HỆ 3.6. Ràng buộc toàn vẹn liên bộ, liên quan hệ • RBTV liên bộ, liên quan hệ là điều kiện giữa các bộ trên nhiều quan hệ khác nhau. • Xét các lược đồ quan hệ – PHONGBAN (MAPH, TENPH, TRPH, NGNC) – DIADIEM_PHG (MAPH, DIADIEM) Câu hỏi 45: Mỗi phòng ban phải có ít nhất một địa điểm phòng - Nội dung • Mỗi phòng ban phải có ít nhất một địa điểm phòng • p PHONGBAN, d DIADIEM_PHG: p.MAPH = d.MAPH
  53. 3. RBTV – BỐI CẢNH NHIỀU QUAN HỆ – Bối cảnh: PHONGBAN, DIADIEM_PHG – Bảng tầm ảnh hưởng: Thêm Xóa Sửa PHONGBAN + - - DIADIEM_PHG - + + (MAPH) 3.7. Ràng buộc toàn vẹn do thuộc tính tổng hợp PXUAT(SOPHIEU, NGAY, TONGTRIGIA) CTIET_PX(SOPHIEU, MAHANG, SL, DG) Câu hỏi 46: Tổng trị giá của 1 phiếu xuất phải bằng tổng trị giá các chi tiết xuất.
  54. 3. RBTV – BỐI CẢNH NHIỀU QUAN HỆ Nội dung • px PXUAT, px.TONGTRIGIA = (ct CTIET_PX  ct.SOPHIEU = px.SOPHIEU) (ct.SL*ct.DG) – Bối cảnh: PXUAT,CTIET_PX – Bảng tầm ảnh hưởng: Thêm Xóa Sửa PXUAT -(*) - + (tongtrigia) CTIET_PX +(sl,dg) + + (sl,dg) -(*) Ở thời điểm thêm một bộ vào PXUAT, giá trị bộ đó tại TONGTRIGIA là trống.
  55. GIẢI BÀI TẬP