Bài giảng Chọn giống cải củ

Nội dung text: Bài giảng Chọn giống cải củ

1. CHỌN GIỐNG CẢI CỦ Người hướng dẫn: TS. Vũ Đình Hoà. Nhóm sv thực hiện: Nguyễn Thị Liên Nguyễn Thị Thu Trang Nguyễn Thị Thuỷ
2. I- ĐẶT VẤN ĐỀ. -Củ cải (Raphnus sartivus.L ) thuộc họ thập tự( Họ cải): Brassicaceae, Là loại rau không chỉ cho giá trị kinh tế mà còn cho giá trị dược phẩm rất tốt, đặc biệt Cải củ thích hợp với nhiều loại đất nhất là những vùng đất có thành phần cơ giới nhẹ như cát, cát pha nên có thể nói nó là cây đem lại thu nhập cao cho nông dân các vùng này. Đồng thời ở nước ta công tác chọn tạo giống cải củ chưa thu được nhiều thành tựu mà các giống hiện có chủ yếu là các giống nhập nội. - Vì thế chúng tôi chọn đề tài “Chọn tạo giống Cải củ”.
3. II- NỘI DUNG 1- Lịch sử của cây cải củ 2. Phân loại. 3. Đặc tính thực vật của cây cải củ 4.Yêu cầu sinh thái. 5. Kỹ thuật trồng cải củ. 6. Giá trị của cây cải củ. 7. Phương pháp chọn giống.
4. 1- Lịch sử của cây cải củ. - Cây cải củ được xem là có nguồn gốc từ Trung Hoa và sau đó được du nhập sang vùng Trung Á từ thời tiền sử. Cải củ có mặt tại Ai Cập trước cả thời Kim tự tháp và được ghi chép trong sách vở như những cây rau thông dụng.
5. - Người Hy Lạp đã đúc hình củ cải bằng vàng để dâng cúng thần Apollo. Một y sĩ thời cổ Hy Lạp đã viết cả 1 quyển sách để mô tả những đặc tính dược dụng của cải củ - Sách vở tại Anh quốc đã ghi nhận vào 1548, dân Anh đã biết ăn củ cải sống với bánh mì hoặc nghiền nát củ cải để làm nước sốt dùng chung với thịt, và có lẽ Columbus chính là người đã đưa cải củ đến châu Mỹ. Những ghi nhận đầu tiên cho thấy cải củ xuất hiện tại Mexico vào năm 1500 và tại Haiti vào năm 1565
6. 2. Phân loại. Củ cải(Raphnus sartivus.L ) tên tiếng anh là Radish, thuộc họ thập tự( Họ cải): Brassicaceae. - Cải củ có 4 dạng củ chính: + Cải củ mùa lạnh củ nhỏ: + Củ to có khoảng thích ứng nhiệt độ rất lớn + Cải củ hình chuột, thịt củ ít, có chiều dài 20 – 60 cm. + Cải củ cho chăn nuôi, ít thịt. Tất cả 4 dạng này đều thuộc Raphnus sativus
7. 3. Đặc tính thực vật của cây cải củ Cải củ thuộc cây hằng niên, nhưng cũng có giống cây dài ngày
8. Cây có lá đơn mọc cách không có lá kèm,lá dài, lá có dạng xẻ thuỳ hoặc không xẻ thuỳ tuỳ vào giống.
9. - Củ là do rễ cái(rễ cọc) phình to - Củ có nhiều màu sắc tuỳ giống: màu trắng, màu đỏ, màu tím
10. Củ cải tím Củ cải đỏ
11. Củ cải trắng
12. Củ có nhiều hình dạng khác nhau: củ dài, củ tròn, củ hình bầu dục,
13. Củ tròn
14. Củ dài Củ hình bầu dục
15. • - Quả thắt lại chia đốt như tràng hạt,quả không tự mở .
16. Quả cải củ dại Srilanca
17. Hạt nhỏ màu đỏ xẫm, 1g có khoảng 120 hạt có thể bảo quản đến 5 năm vẫn có khả năng nảy mầm.
18. Hoa Cải củ
19. 4.Yêu cầu sinh thái. - Ở nước ta cải củ được coi là loại rau được ưa thích và gieo trồng khá rộng rãi - Cải củ sinh trưởng thích hợp ở vùng khí hậu rét lạnh. Hầu như tất cả các giống cải củ đã biết đều sinh trưởng thuận lợi và cho năng suất cao vào mùa đông.
20. - Các giống cải củ cho năng suất cao đều thích ứng với khu vực có độ cao 200- 700m, một số giống có thể trồng ở độ cao dưới 200m nhưng năng suất rất thấp. - Nhiệt độ và thời gian chiếu sáng dài sẽ xúc tiến quá trình hình thành và phát triển ngồng hoa. - Đất thích hợp cho cải củ là loại đất nhẹ, tiêu nước tốt, tầng canh tác dầy và độ PH khoảng 6,0-6,5.
21. 5. Kỹ thuật trồng cải củ. 5.1. Thời vụ. - Chính vụ: gieo từ tháng 8 đến cuối tháng 9. - Vụ muộn: Gieo từ tháng 10, tháng 11. - Vụ chiêm (hè) gieo tháng 4, tháng 5. 5.2 Làm đất, bón phân, gieo hạt. - Cần cày, cuốc sâu để ải và làm nhỏ, nhặt bỏ các loại sỏi, đá, gạch vụn; làm luống rộng 1,2m – 1,5m. Bón lót cho 1ha cần:15-16 tấn phân chuồng ủ với 5% lân và kali. Rải phân trên mặt luống rồi trộn đều với đất, để 1-2 hôm rồi gieo hạt; gieo 15-17 kg/ha
22. 5.3. Chăm sóc: -Tưới nước, tưới phân thúc -Tỉa kết hợp với nhặt cỏ dại 5.4. Phòng trừ sâu bệnh. - Phát hiện và phun phòng kịp thời - Chú ý không nên gieo 2-3 đợt cải củ trên cùng một mảnh đất 5.5. Thu hoạch: - Vụ chính sau khi gieo 60-70 ngày được thu hoạch; vụ muộn phải 80-100 ngày mới thu hoạch, trái lại vụ chiêm chỉ 25-35 ngày là thu hoạch cả cây
23. 6. Giá trị của cây cải củ. 6.1. Thành phần dinh dưỡng: 6.2. Làm dược phẩm. 6.3. Giá trị kinh tế
24. Daikon tươi Daikon khô Daikon giá Calories 18 217 41 Chất đạm 0.60g 7.90 g 3.81 g Chất béo 10 g 0.72 g 2.53 g Chất xơ 0.64 g 8.37 g n/a Calcium 27mg 629 mg 51 mg Sắt 0.40 mg 6.73 mg 0.86 mg Magnesium 16 mg 170 mg 44 mg Phosphorus 23 mg 204 mg 113 mg Potassium 227 mg 3494 mg 86 mg Sodium 21 mg 278 mg 6 mg
25. Một số món ăn từ củ cải
26. - Trong y học phương đông: Làm thông thoát sự ứ tắc của thực phẩm và biến cải sự tồn đọng của thực phẩm nên được dùng để chữa các trứng bệnh khó tiêu -Theo Trung dược hiện đại: +Hạt được dùng để trị và ức chế một số nấm gây bệnh như ho ra máu, trị sưng ruột do nhiễm trùng loại ulcerative colits +Lá phơi khô dùng để trị tiêu chảy +Rễ tươi dùng để trị ăn không tiêu, khát nước, chảy máu cam.
27. - Dược tính theo y học phương Tây: + Khả năng giúp tiêu thực + Khả năng giúp loại các chất béo thừa trong cơ thể + Khả năng ngừa Sạn thận và Sạn mật + Đặc biệt Cải củ trắng có thể ngừa và trị vài dạng ung thư
28. Năng suất cải củ có thể đạt 17-30 tấn/ha, với mức giá từ 4000- 8000 đồng/kg.Củ cải không chỉ được dùng làm rau ăn, mà con được sử dụng vào công nghiệp chế biến: Cải củ đóng hộp, Cải củ sấy, và được dung chế biến các món ăn đặc sản: Kim chi( Nam Hàn), Bánh củ cải( Nhật Bản)
29. 7. Phương pháp chọn giống. 7.1 Mục tiêu chọn tạo. 7.2 Vật liệu cho chọn tạo cải củ. 7.3 Phương pháp chọn giống.
30. 7.1 Mục tiêu chọn tạo. Chọn tạo giống cải củ năng suất cao và có chất lượng tốt
31. 7.2 Vật liệu cho chọn tạo cải củ. - Nhóm cải củ thông thường: Pháp gọi chung dưới tên Radish de tous les mois; Nhóm này cho củ tròn nhỏ, ngắn ngày, thời gian thu hoạch kể từ khi gieo hạt là khoảng 5-6 tuần. - Nhóm cải củ Á châu hay Daikon: Nhóm này cho củ rất lớn, dài dến 30 cm, hình trụ với trọng lưọng trung bình từ 250 gram đến 1 kg, nhưng cá biệt có củ nặng đến 25 kg, có tại Nhật. Nhóm này được trồng phổ biến tại các nước châu Á. Tại Nam Hàn cũng đã lai tạo riêng một số giống cải củ trắng đặc biệt để làm Kim chi
32. - Nhóm cải củ dài: Nhóm này cho củ dài khoảng 10-15 cm, có hình dạng như củ cà rốt. - Nhóm cải củ đen Nga Sô: Tại Nga có trồng một loại cải củ đen đặc biệt, gọi là Zakuski, loại cải củ này có vị khá cay và rất được ưa chuộng tại các quốc gia Đông Âu.
33. 7.3 Phương pháp chọn giống. Phương pháp chọn giống cải củ chúng tôi sử dụng là phương pháp tạo giống ưu thế lai: 7.1 Mục tiêu chọn tạo. 7.2 Vật liệu co chọn tạo cải củ. 7.3 Phương pháp chọn giống.
34. 7.2 Vật liệu cho chọn tạo cải củ. - Nhóm cải củ thông thường: Pháp gọi chung dưới tên Radish de tous les mois; Nhóm này cho củ tròn nhỏ, ngắn ngày, thời gian thu hoạch kể từ khi gieo hạt là khoảng 5-6 tuần. - Nhóm cải củ Á châu hay Daikon: Nhóm này cho củ rất lớn, dài dến 30 cm, hình trụ với trọng lưọng trung bình từ 250 gram đến 1 kg, nhưng cá biệt có củ nặng đến 25 kg, có tại Nhật. Nhóm này được trồng phổ biến tại các nước châu Á. Tại Nam Hàn cũng đã lai tạo riêng một số giống cải củ trắng đặc biệt để làm Kim chi
35. 7.2 Vật liệu cho chọn tạo cải củ. - Nhóm cải củ thông thường: Pháp gọi chung dưới tên Radish de tous les mois; Nhóm này cho củ tròn nhỏ, ngắn ngày, thời gian thu hoạch kể từ khi gieo hạt là khoảng 5-6 tuần. - Nhóm cải củ Á châu hay Daikon: Nhóm này cho củ rất lớn, dài dến 30 cm, hình trụ với trọng lưọng trung bình từ 250 gram đến 1 kg, nhưng cá biệt có củ nặng đến 25 kg, có tại Nhật. Nhóm này được trồng phổ biến tại các nước châu Á. Tại Nam Hàn cũng đã lai tạo riêng một số giống cải củ trắng đặc biệt để làm Kim chi
36. Bước1: Tạo dòng thuần. • Để tạo dòng thuần ở cải củ thì trước hết cần khắc phục hiện tượng tự bất hợp. Các phương pháp khắc phục hiện tượng tự bất hợp ở cải củ. • Có hai phương pháp thực hiện tự thụ phấn là:
37. Bước1: Tạo dòng thuần. • Để tạo dòng thuần ở cải củ thì trước hết cần khắc phục hiện tượng tự bất hợp. Các phương pháp khắc phục hiện tượng tự bất hợp ở cải củ. • Có hai phương pháp thực hiện tự thụ phấn là:
38. Bước1: Tạo dòng thuần. • Để tạo dòng thuần ở cải củ thì trước hết cần khắc phục hiện tượng tự bất hợp. Các phương pháp khắc phục hiện tượng tự bất hợp ở cải củ. • Có hai phương pháp thực hiện tự thụ phấn là:
39. + Phương pháp 1: Thụ phấn sớm 3 ngày trước khi nở hoa vì phản ứng thụ phấn chỉ xảy ra 3 ngày trước khi nở hoa.Như vậy thụ phấn trước 3 ngày vẫn có thể thụ phấn thụ tinh bình thường, như vậy tìm các nụ đúng thời điểm để có thể tự phối liên tục 8h trong ngày để thục hiện tự phối.Tuy nhiên để có thể thụ phấn nụ gặp khó khăn vì hoa của họ thập tự nhỏ và đễ gẫy.
40. + Phương pháp 2: Phá vỡ tự bất hợp bằng dung dịch muối loãng NaCl 8% `Xử lý trên bề mặt đầu vòi nhuỵ rồi lau khô sau đó thụ phấn bằng bao phấn chín của cùng cây hoặc cây khác trong dòng là thụ phấn chị em. Thực hiện tự thụ từ 6-8 đời
41. • Bước 2: Thử khả năng kết hợp. + Chọn cây bố mẹ có một số đặc điểm: phần củ to phần lá nhỏ, củ to đều, không sâu bệnh, chất lượng tốt + Đánh giá khả năng kết hợp chung: Lấy các dòng thuần đã được chọn lai với vật liệu thử gọi là Tester. Phép lai này tester luôn luôn là mẹ. + Thử khả năng kết hợp riêng: đem các dòng có khả năng kết hợp chung cao thử khả năng kết hợp riêng Từ đó chọn ra cặp bố mẹ theo mục tiêu chọn tạo
42. • Bước 3: Tiến hành lai cặp. - Cặp bố mẹ đã được chọn trồng cạnh nhau với tỉ lệ 1:1 để chúng thụ phấn tự do. - Thực hiện kĩ thuật cách li nghiêm ngặt: nhà lưới, nilon, - Khi quả chuyển từ màu xanh sang màu vàng lục thì thu hoạch, cắt cả cành đem về bó lại để chỗ thoáng độ 5-7 ngày sau đó mới phơi khô lấy hạt.
43. Bước4: Đánh giá con lai. Sử dụng hạt lai đã tạo ra đem trồng và đánh giá: tập trung đánh giá chỉ tiêu khối lượng củ, hàm lượng các chất trong củ.
44. Bước 5: Sản xuất hạt lai. Sử dụng bố mẹ tự bất hợp đã được chọn cho sản xuất hạt lai.Quá trình nhân và duy trì dòng bố mẹ bằng tự phối , nhưng để tự phối phải phá vỡ được tự bất hợp.
45. III - KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ. • Những giá trị mà cây Cải củ mang lại là lớn và có ý nghĩa, tuy nhiên việc nghiên cứu về cây Cải củ nói chung và chọn giống Cải củ nói riêng chưa được quan tâm nhiều, điều đó là một khó khăn nhưng cũng mở ra cơ hội lớn cho các nhà chọn giống. • Do tài liệu thu thập còn nhiều hạn chế, nên đề tài chưa được cụ thể về số liệu.Mong các bạn góp ý để đề tài được hoàn thiện.
46. XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN!