Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm môn tin học 10 bằng phần mềm DK Testing Management System

Nội dung text: Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm môn tin học 10 bằng phần mềm DK Testing Management System

1. XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM MÔN TIN HỌC 10 BẰNG PHẦN MỀM DK TESTING MANAGEMENT SYSTEM. BUILDING A BANK OF TESTING QUESTIONS FOR INFORMATICS 10 USING DK TESTING MANAGEMENT SYSTEM. Vũ Đăng Khôi, Phan Long. Tóm tắt: Kiểm tra đánh giá theo hình thức trắc nghiệm khách quan đang được sử dụng ngày càng phổ biến nhờ những ưu điểm của nó. Để có thể tiến hành kiểm tra đánh giá theo hình thức này cần thiết phải có một ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm với chất lượng và số lượng có thể chấp nhận được. Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm phải được xây dựng dựa trên việc tuyển chọn các câu hỏi đáp ứng được yêu cầu về Chuẩn kiến thức, kĩ năng của môn học. Trong bài báo này, chúng tôi giới thiệu một quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm cho môn Tin học lớp 10 dựa trên Chuẩn kiến thức, kĩ năng môn học với sự hỗ trợ của phần mềm DK Testing Management System. Từ khóa: kiểm tra đánh giá, trắc nghiệm khách quan, ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan, chuẩn kiến thức-kĩ năng, phần mềm trắc nghiệm. Abstract: Assessment in the form of objective test is used increasingly popular because of its advantages. To conduct this assessment in this form, need to have a bank of questions with the quality and quantity can be acceptable. The bank must be based on the selection of the questions meet the standards of knowledge, skills. In this paper, we introduce a process for building a bank of question for the Informatics 10 based on standards of knowledge, skills, with the assistance of DK Testing Management System. Key word: assessment, test, objective test, bank of testing questions, outcome standards, testing software. 1. Giới thiệu không bắt buộc đối với học sinh cấp Tiểu học. Đặc trưng của Tin học vừa là một môn Từ năm học 2006-2007, môn Tin học học, tức có đối tượng, phương pháp nghiên được chính thức đưa vào trường học, là cứu riêng, đồng thời vừa là một công cụ, môn học chính khóa đối với học sinh cấp phương tiện được ứng dụng mạnh mẽ vào THPT, là môn học tự chọn bắt buộc đối với mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Để việc học sinh cấp THCS và là môn học tự chọn 1
2. dạy và học môn Tin học đạt được kết quả Thực tiễn công tác kiểm tra, đánh giá tốt, ngoài yếu tố giảng dạy, truyền đạt kiến ở trường phổ thông hiện nay cho thấy tình thức, việc kiểm tra, đánh giá kết quả học trạng đánh đồng việc cho điểm với đánh giá tập cũng là một vấn đề hết sức quan trọng. năng lực học sinh; có xu hướng chú trọng Căn cứ vào kết quả kiểm tra, đánh giá, kiến thức ghi nhớ hơn là rèn kĩ năng và chúng ta sẽ thấy được hiệu quả của việc năng lực học sinh; công tác kiểm tra, đánh giảng dạy. giá chịu sức ép của thi cử và bệnh thành Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tích; các kết quả kiểm tra thường để xếp tập của học sinh là một yêu cầu cần thiết và loại học sinh hơn là tìm ra điểm mạnh yếu cấp bách, nhằm đảm bảo tính khoa học, của học sinh để giúp học sinh tiến bộ và chính xác, khách quan, giúp người dạy và định hướng cho giáo viên trong việc cải người học nhìn nhận được đúng thực chất tiến nội dung và phương pháp giảng dạy; của việc dạy học, từ đó có những biện pháp giáo viên và nhà quản lý còn yếu về năng thiết thực để nâng cao chất lượng dạy học. lực đánh giá trong giáo dục. Một trong những yêu cầu đổi mới chương Tin học là một môn học còn khá mới trình và sách giáo khoa đã và đang thực nên có rất ít những nghiên cứu về đổi mới hiện là cần tiến hành một cách đồng bộ phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giữa mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy giá, nhất là chưa có một quy trình thống học và kiểm tra - đánh giá. Nếu không đổi nhất chung để xây dựng ngân hàng câu hỏi mới kiểm tra - đánh giá thì việc đổi mới về trắc nghiệm cũng như các bộ đề kiểm tra. phương pháp dạy học sẽ trở nên vô nghĩa. Nhu cầu xây dựng một ngân hàng câu Chính vì vậy, việc ra đề kiểm tra cần phải hỏi trắc nghiệm cho môn Tin học mà bước suy nghĩ, nghiên cứu và trao đổi kĩ hơn để đầu là Tin học 10 là cần thiết và cấp bách tránh những tình trạng thiên lệch, cực đoan, nhằm giúp cho việc dạy và học môn Tin vội vàng, thiếu đi sự toàn diện, khách quan học được hiệu quả hơn, đáp ứng được và công bằng, và nhất là làm sao để việc Chuẩn kiến thức, kĩ năng của môn học góp kiểm tra, đánh giá phải góp phần thúc đẩy phần đổi mới phương pháp giảng dạy và đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao kiểm tra đánh giá. chất lượng dạy học. 2. Quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành trắc nghiệm quy định về Chuẩn kiến thức, kĩ năng đối với môn Tin học bậc THPT. Do đó, việc Bước 1. Xác định các nội dung chi dạy học và kiểm tra đánh giá của giáo viên tiết của môn học và các mức trí năng tương phải bám sát Chuẩn kiến thức, kĩ năng này. ứng mong muốn thí sinh đạt được liên quan Tuy nhiên, việc biên soạn đề kiểm tra theo đến các phần nội dung đó. Chuẩn kiến thức, kĩ năng của giáo viên còn Để thực hiện bước này, cần xây dựng gặp nhiều khó khăn nhất định. Nguyên một ma trận kiến thức đối với môn học: các nhân chủ yếu là do giáo viên biên soạn đề dòng phân theo các phần nội dung, các cột chưa theo một quy trình thống nhất chung. phân theo các mức trí năng, trong mỗi ô ghi Mặt khác, giáo viên ra đề còn mang tính số câu hỏi cần thiết (hoặc tỷ lệ phần trăm) chủ quan nhiều hơn là dựa trên chuẩn quy của phần nội dung và mức kĩ năng tương định. ứng. 2
3. Bảng 1. Ma trận kiến thức môn học Hiện nay có khá nhiều phần mềm hỗ Vận Phân Tổng Đánh trợ giáo viên trong việc biên soạn, định Biết Hiểu dụng tích hợp giá dạng và trộn đề kiểm tra. Cũng có một số Chủ đề phần mềm hỗ trợ việc tổ chức kiểm tra trực 1 tuyến trên máy, hỗ trợ phân tích kết quả Chủ đề làm bài của học sinh. Tuy nhiên, chưa có 2 một phần nào hỗ trợ việc xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm dựa trên Chuẩn Chủ đề kiến thức kĩ năng môn học. n Phần mềm DK Testing Bước 2. Phân công cho các giáo viên, mỗi người chế tác một số câu trắc nghiệm Management,chạy trên môi trường mạng theo các yêu cầu cụ thể về nội dung và các cục bộ hoặc Internet, hỗ trợ giáo viên xây mức trí năng đã xác định, sao cho tổng số dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm dựa câu hỏi phủ kín ma trận kiến thức. trên Chuẩn kiến thức kĩ năng môn học. Bước 3. Trao đổi trong nhóm đồng Đồng thời hỗ trợ việc tổ chức kiểm tra đánh nghiệp để phát hiện và sửa chữa những sai giá học sinh theo hình thức kiểm tra trắc sót nếu có. nghiệm trực tuyến trên máy với các dạng câu hỏi trắc nghiệm đúng-sai, đa lựa chọn, Bước 4. Tổ chức đọc, duyệt, biên tập và đưa các câu trắc nghiệm lưu vào các kho điền khuyết và ghép hợp. dữ liệu trong máy tính. 3.2. Các chức năng chính Bước 5. Lập các đề trắc nghiệm thử 3.2.1. Biên soạn và lưu trữ câu hỏi và tổ chức trắc nghiệm thử trên các nhóm trắc nghiệm. thí sinh “mẫu”. Phần mềm cho phép biên soạn và lưu Bước 6. Chấm và phân tích thống kê trữ các câu hỏi trắc nghiệm vào một cơ sở các kết quả trắc nghiệm thử để định cỡ các dữ liệu chung. Các dạng câu hỏi trắc câu hỏi trắc nghiệm. nghiệm bao gồm: đúng-sai, đa lựa chọn, Bước 7. Xử lý các câu hỏi trắc điền khuyết và ghép hợp. nghiệm kém: sửa đổi hoặc loại bỏ. 3.2.2. Quản lý danh sách học sinh. Bước 8. Thiết kế các đề trắc nghiệm cho các kỳ thi chính thức. Phần mềm cho phép lưu trữ danh sách Bước 9. Phân tích kết quả trắc nghiệm học sinh theo từng trường, lớp để thuận tiện ở các kỳ thi chính thức để đánh giá năng trong việc đánh giá, xếp loại. lực thí sinh và tiếp tục hiệu chỉnh các câu 3.2.3. Quản lý kỳ thi. hỏi trắc nghiệm. Giáo viên có thể tạo và quản lý các kỳ 3. Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc thi, chẳng hạn: kiểm tra 15 phút, kiểm tra nghiệm Tin học 10 với sự hỗ trợ của 45 phút, thi học kì, phần mềm DK Testing Management 3.2.4. Quản lý đề thi. 3.1. Giới thiệu phần mềm 3
4. Mỗi kỳ thi sẽ có một đề thi gốc và các từng mạch kiến thức, từng cấp độ nhận mã đề thi tương ứng với từng học sinh. thức. Giáo viên có thể thiết kế đề thi dựa trên một Bước 4. Thiết kế câu hỏi, bài tập theo ma trận kiến thức cụ thể. ma trận. 3.2.5. Xem và thống kê kết quả thi Việc biên soạn câu hỏi theo ma trận Phần mềm lưu trữ toàn bộ kết quả làm cần đảm bảo nguyên tắc: mỗi câu hỏi chỉ bài của học sinh, cho phép xem và thống kê kiểm tra một chuẩn hoặc một vấn đề, khái niệm; số lượng câu hỏi và tổng số câu hỏi kết quả làm bài. do ma trận đề quy định. 3.2.6. Phân tích và xử lý câu hỏi trắc Sử dụng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm nghiệm để lựa chọn hoặc chọn ngẫu nhiên Phần mềm sẽ phân tích từng câu hỏi các câu hỏi theo ma trận định trước. trắc nghiệm dựa trên 2 tham số chính là độ Bước 5. Xây dựng hướng dẫn chấm khó và độ phân biệt. Từ đó giúp giáo viên và thang điểm. có thể cân nhắc loại bỏ hay chỉnh sửa câu Việc xây dựng đáp án và hướng dẫn hỏi trắc nghiệm. chấm, thang điểm đối với bài kiểm tra cần 3.3. Quy trình biên soạn đề kiểm tra theo đảm bảo các yêu cầu: Chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Tin học − Nội dung: khoa học và chính xác; THPT − Cách trình bày: cụ thể, chi tiết Bước 1. Xác định mục đích, yêu cầu nhưng ngắn gọn và dễ hiểu; của đề kiểm tra. − Phù hợp với ma trận đề kiểm tra. Căn cứ vào yêu cầu của việc kiểm tra, Bước 6. Xem xét lại việc biên soạn đề căn cứ chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương kiểm tra. trình và thực tế học tập của học sinh để xây dựng mục tiêu đánh giá và mục đích, yêu Sau khi biên soạn xong đề kiểm tra cầu của đề kiểm tra cho phù hợp. cần xem xét lại việc biên soạn đề kiểm tra, gồm các bước sau: Bước 2. Xác định hình thức đề kiểm tra: tự luận, trắc nghiệm. − Đối chiếu từng câu hỏi với hướng dẫn chấm và thang điểm, phát hiện Bước 3. Thiết lập ma trận đề kiểm tra. những sai sót hoặc thiếu chính xác Lập một bảng có hai chiều, một chiều của đề và đáp án. là nội dung hay mạch kiến thức chính cần − Đối chiếu từng câu hỏi với ma trận đánh giá, một chiều là các cấp độ nhận thức đề, xem xét câu hỏi có phù hợp với của học sinh theo các cấp độ: nhận biết, chuẩn cần đánh giá không? Có phù thông hiểu và vận dụng. hợp với cấp độ nhận thức cần đánh Số lượng câu hỏi của từng ô phụ giá không? Số điểm có thích hợp thuộc vào mức độ quan trọng của mỗi không? Thời gian dự kiến có phù hợp chuẩn cần đánh giá, lượng thời gian làm bài không? kiểm tra và trọng số điểm quy định cho 4
5. − Thử đề kiểm tra để tiếp tục điều Sau khi xem xét lại các câu hỏi sửa chỉnh đề cho phù hợp với mục tiêu, chữa những câu hỏi về câu dẫn, phương án chuẩn chương trình và đối tượng học lựa chọn và loại đi các câu hỏi không đáp sinh (nếu có điều kiện). ứng yêu cầu về độ khó p, độ phân biệt và − Hoàn thiện đề, hướng dẫn chấm và các phương án nhiễu. Cuối cùng còn lại thang điểm. trong ngân hàng số lượng câu hỏi là 314 câu hỏi theo các chủ đề thể hiện như sau: 3.3. Quy trình tổ chức kiểm tra đánh giá Bảng 2. Tổng hợp kết quả phân tích môn Tin họcbằng phần mềm DK câu hỏi theo từng chủ đề Số câu trước 1) Tạo kì thi mới Ví dụ: Kiểm tra 15’ – Lần 1 Số câu Số câu Chủ đề khi thử bị loại còn lại nghiệm 1. Một số khái 2) Tạo đề thi Phát sinh đề gốc lấy từ ngân hàng câu hỏi niệm cơ bản của 100 6 94 tin học 2. Hệ điều hành 65 3 62 3) Cho HS làm bài Đề kiểm tra 15’ – Lần 1 3. Soạn thảo văn 100 5 95 A B C D bản 4. Mạng máy tính 4) Xem và thống Toàn bộ kết quả thi được 65 2 63 kê kết quả lưu trữ trong cơ sở dữ liệu và Internet Tổng số câu 330 16 314 5) Phân tích và xử Chỉnh sửa hoặc xóa câu lí câu hỏi TN hỏi TN 3.5. Hiệu quả Để thực nghiệm, chúng tôi trực tiếp Hình 1. Sơ đồ quy trình tổ chức kiểm tra tham gia vào quá trình giảng dạy và đánh đánh giá môn Tin học 10 giá học sinh, nhận thấy việc sử dụng kết 3.4. Kết quả quả đánh giá rất quan trọng trong quá trình Thực hiện đầy đủ quy trình thiết kế kiểm tra đánh giá. Kết quả đánh giá được ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm, sau khi tiến dùng để xác nhận kết quả học tập của học hành thử nghiệm tại lớp 10A1 và 10A12 tại sinh theo từng lĩnh vực nội dung học tập đã trường THPT Long Thành - tỉnh Đồng Nai được quy định. Đồng thời cung cấp những đã phân tích để phát hiện những câu hỏi tốt, thông tin quan trọng chính xác về quá trình tìm ra những câu hỏi cần sửa chữa và loại học tập của học sinh. đi những câu hỏi kém chất lượng. Ngay từ lúc soạn bài cho từng nội Qua quá trình thiết kế, thử nghiệm và dung cụ thể cho từng bài học, người giáo phân tích 10 đề kiểm tra trắc nghiệm khách viên phải tính đến việc đánh giá nhằm giúp quan với sự hỗ trợ của phần mềm DK học sinh và bản thân kịp thời nắm bắt thông Testing Management, có thể phân tích tin liên hệ ngược chiều để điều chỉnh quá chính xác độ khó, độ phân biệt, khả năng trình dạy học. Trong mỗi tiết dạy, giáo viên lựa chọn của từng phương án trả lời của có thể kiểm tra học sinh bằng 5 đến 10 câu mỗi câu hỏi. Trên cơ sở đó đưa ra quyết hỏi trắc nghiệm dưới nhiều dạng thức khác định sửa chữa hay loại bỏ câu hỏi. nhau, như vậy không chỉ phân tích câu hỏi qua những bài kiểm tra định kỳ với dạng 5
6. câu hỏi nhiều lựa chọn mà còn có thể đánh [3] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009). Tài liệu giá các câu hỏi dạng thức khác để đưa vào Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra ngân hàng câu hỏi. đánh giá có sự hỗ trợ của Công nghệ thông 4. Kết luận tin cho giáo viên cấp Trung học phổ thông. Việc xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc Dự án phát triển giáo viên THPT và TCCN. nghiệm phải được tiến hành theo một quy [4] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010). Tài liệu trình thống nhất dựa trên khoa học về đo lường và đánh giá trong giáo dục và phải Tập huấn giáo viên – dạy học, kiểm tra bám sát Chuẩn kiến thức, kĩ năng của môn đánh giá theo chuẩn kiến thức, kĩ năng môn học. Tin học cấp THPT. Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm môn [5] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010). Tài liệu Tin học 10 được xây dựng với sự hỗ trợ của Tập huấn giáo viên biên soạn đề kiểm tra phần mềm DK sẽ góp phần vào việc đổi mới công tác kiểm tra đánh giá, nâng cao theo chuẩn KTKN. chất lượng dạy học, giúp cho giáo viên và [6] Bùi Việt Hà (2012). Mô hình tin học học sinh giảm được nhiều công sức, thời hóa quản lý ngân hàng câu hỏi và đề kiểm gian và chi phí trong việc tổ chức kiểm tra tra. Công ty công nghệ tin học nhà trường đánh giá kết quả học tập của học sinh. schoolnet. TÀI LIỆU THAM KHẢO [7] Lâm Quang Thiệp, 2008. Trắc nghiệm [1] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006). Tài liệu và ứng dụng. NXB Khoa học và kĩ thuật Hà bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương Nội 2008. trình, sách giáo khoa Tin học 10. NXB [8] Dương Thiệu Tống (2005). Trắc nghiệm Giáo dục 2006. và đo lường thành quả học tập – phương [2] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009). Hướng pháp thực hành. NXB Khoa học Xã hội dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn 2005. Tin học THPT. NXB Giáo dục 2009. [9] Nguyễn Văn Tuấn (2009). Lý luận dạy học. Lưu hành nội bộ, ĐH SPKT TP.HCM 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.