Xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm trong lĩnh vực đào tạo đăng kiểm viên xe máy chuyên dùng tại cục đăng kiểm Việt Nam

Nội dung text: Xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm trong lĩnh vực đào tạo đăng kiểm viên xe máy chuyên dùng tại cục đăng kiểm Việt Nam

1. XÂY DỰNG BỘ CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM TRONG LĨNH VỰC ĐÀO TẠO ĐĂNG KIỂM VIÊN XE MÁY CHUYÊN DÙNG TẠI CỤC ĐĂNG KIỂM VIỆT NAM Ks. Nguyễn Văn Việt Học viên: Trường ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật TP.HCM Nơi công tác: Chi cục Đăng kiểm số 6 – Cục Đăng kiểm Việt Nam Tóm tắt: Kiểm tra đánh giá là một khâu quan trọng của quá trình dạy - học. Việc đánh giá cho phép chúng ta xác định mục tiêu giáo dục được đặt ra có phù hợp hay không và có đạt được hay không; việc giảng dạy có thành công hay không, người học có tiến bộ hay không? Vì vậy, song song với việc đổi mới phương pháp dạy học, thì việc đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá người học là vấn đề cần được quan tâm. Phương pháp trắc nghiệm khách quan có nhiều ưu điểm đã và đang được áp dụng rộng rãi trong nhiều môn học. Đối với các môn học khoa học kỹ thuật, việc ứng dụng phương pháp này vẫn còn hạn chế. Trong bài viết này, tác giả đề cập đến vấn đề: “Xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm kiểm tra, đánh giá trong lĩnh vực đào tạo đăng kiểm viên xe, máy chuyên dùng hạng III tại Cục Đăng kiểm Việt Nam” để kiểm tra, đánh giá quá trình học tập của học viên, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, nâng cao năng lực thực hiện của học viên. Bộ câu bỏi bao gồm: Bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan cho phần kiểm tra lý thuyết và bộ bảng kiểm đánh giá quy trình cho phần kiểm tra thực hành. Summary Review: Evaluation Testing is the important link of the learning - teaching process. Evaluation allowed us to specify that the education’s goal is firstly set out whether it appropriate, and achievable or not. More over, the second is whether the teaching is successfully or not. Finally, it is set out whether the learner is progress or not. So, the changing the testing, evaluation method is taken care of beside of making parallel for changing the teaching method. The objective multiple - choice testing method has popularly been applying with the social - scientific subjects. Application of this method is still limited for the technical- scientific subjects. In this essay, this author would like to mention building the multiple – choice testing for testing, evaluation and training for the contraction machinery surveyor level III in Viet Nam Register. Further more, it is needed to test, evaluate the learner’s process for purpose of both enhancing training quality and the human resource training applying with the higher job’s demand as the social request. The question set includes the objective multiple - choice testing questions in theory and the procedure evaluated checklist in practice. 1. Đặt vấn đề: Trắc nghiệm trong giáo dục là một phương pháp đo để thăm dò một số đặc điểm năng lực trí tuệ của học sinh (chú ý, tưởng tượng, ghi nhớ, thông minh, năng khiếu, ) hoặc để kiểm tra, đánh giá một số kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, thái độ của học sinh1. Muốn đánh giá đúng đắn phải đo lường chính xác. Phương pháp trắc nghiệm khách quan rõ ràng có nhiều ưu điểm và đang từng bước được áp dụng rộng rãi trong dạy học nhưng chưa tạo được sự đồng thuận cao trong xã hội. Nguyên nhân do chưa được trang bị đầy đủ lý thuyết về trắc nghiệm khách quan nên trong thời gian qua, một số nơi đã phạm những sai lầm trong việc ra đề, dẫn đến kết quả thi thiếu chính xác, có độ tin cậy kém và thiếu hiệu quả. Tại trung tâm đào tạo – Cục Đăng kiểm Việt Nam thì việc ứng dụng phương pháp kiểm tra này trong lĩnh vực đào tạo đăng kiểm viên xe máy chuyên dùng vẫn còn hạn chế. 2. Nội dung 2.1. Phương pháp trắc nghiệm khách quan là một trong những dạng trắc nghiệm viết, kỹ thuật trắc nghiệm này được dùng phổ biến để đo lường năng lực của con người trong nhận thức, hoạt động và cảm xúc. Phương pháp trắc nghiệm khách quan đã được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực như y học, tâm lý, giáo dục ở nhiều nước. 1 Trần Bá Hoành (1995), Đánh giá trong giáo dục, Hà Nội, tr.36
2. Trong lĩnh vực giáo dục, trắc nghiệm khách quan đã được sử dụng rất phổ biến tại nhiều nước trên thế giới trong các kỳ thi để đánh giá năng lực nhận thức của người học. Tại nước ta trắc nghiệm khách quan được sử dụng trong các kỳ thi tuyển sinh cao đẳng, đại học. Trong các kỳ thi kết thúc học phần tại nhiều trường, phương pháp trắc nghiệm khách quan đã và đang được áp dụng rộng rãi trong các môn học khoa học xã hội nhưng với các môn học khoa học kỹ thuật, ứng dụng của phương pháp này vẫn còn hạn chế. 2.2. Đánh giá kỹ năng trong dạy học là đánh giá mức độ đạt được của mục tiêu kỹ năng thông qua các công cụ đánh giá như: đánh giá trình tự thực hiện công việc bằng danh mục kiểm tra (checklist), đánh giá sản phẩm bằng thang điểm hoặc cả hai. Trong lĩnh vực đào tạo nghề, các trường phải giúp sinh viên phát triển những kỹ năng, những năng lực trong cuộc sống thực, bối cảnh thực và những sinh viên tốt nghiệp phải trình diễn được những năng lực thực hành và được đánh giá thực bằng các bảng kiểm đánh giá quy trình thực hành. Thực tế c ng cho thấy, một bộ phận lớn sinh viên đã tốt nghiệp vẫn chưa được xã hội chấp nhận do không đủ năng lực để phục vụ được các nhiệm vụ thực tế, mà sự bất cập trong hệ thống đánh giá kết quả học tập là một vấn đề rất đáng quan tâm. Bảng kiểm đánh giá quy trình dùng để đánh giá sự tuân thủ đúng quy trình công nghệ, sự chuẩn xác của từng bước trong quy trình thực hiện công việc. Nó được thực hiện khi: (1) Muốn biết học viên có thể sử dụng công cụ, máy móc thiết bị có hợp lý không; (2) Thời gian thực hiện công việc có phù hợp không; (3) Có tuân thủ về nội quy an toàn lao động trong quá trình thực hiện công việc không. Nếu thực hiện công việc sai quy trình có thể dẫn đến những sai sót về chuyên môn, làm hư hỏng sản phẩm, máy móc thiết bị, ảnh hưởng đến an toàn lao động. 2.3. Quy trình xây dựng bộ câu hỏi 2.3.1. Quy trình xây dựng bộ đề thi trắc nghiệm cho phần lý thuyết: Để ứng dụng trắc nghiệm khách quan vào việc đánh giá năng lực nhận thức của người học, có một việc vô cùng quan trọng là cần phải xây dựng bộ đề thi trắc nghiệm có chất lượng, có thể gồm các bước: Bước 1: Xác định nội dung tối thiểu của môn học và tiến hành phân tích nội dung môn học nhằm xác định nhiệm vụ cần kiểm tra đánh giá. Bước 2: Xác định mục tiêu môn học một cách cụ thể theo lối phân loại mục tiêu của Bloom. Bước 3: Lập dàn bài trắc nghiệm là bảng dự kiến phân bổ hợp lý các câu hỏi của bài trắc nghiệm theo mục tiêu. Bước 4: Căn cứ vào dàn bài trắc nghiệm, cá nhân hoặc nhóm xây dựng ngân hàng câu hỏi và bộ đề thi, kiểm tra theo các cấp độ nhận thức. Bước 5: Lấy ý kiến chuyên gia về møc ®é t•¬ng thÝch vµ phï hîp (t•¬ng hîp) gi÷a nh÷ng c©u hái thi kiÓm tra cô thÓ víi néi dung mµ chóng ta dù ®Þnh kiÓm tra ®¸nh gi¸. Bước 6: Thử nghiệm và phân tích câu hỏi: các câu hỏi trắc nghiệm trước khi được sử dụng chính thức để đánh giá kết quả học tập của người học cần phải được thử nghiệm trên đối tượng phù hợp và phân tích độ khó, độ phân cách, phân tích mồi nhử. Mục đích của việc thử nghiệm, phân tích câu hỏi nhằm làm tăng giá trị của chúng, loại bỏ những câu quá kém, sửa chữa những câu có thể sửa được và giữ lại những câu đạt yêu cầu. Bước 7: Các câu trắc nghiệm đạt yêu cầu sẽ được đưa vào ngân hàng đề thi theo từng chủ đề của từng chương.
3. Quy trình trên có thể mô tả qua lưu đồ Hình 1: Bắt đầu 1- Phân tích nội dung môn học 2- Xác định mục tiêu kiểm tra đánh giá 3- Lập dàn bài trắc nghiệm 4- Biên soạn các câu trắc nghiệm 5- Lấy ý kiến chuyên gia về các câu hỏi Không đạt 6- Thử nghiệm và Cần sửa phân tích câu hỏi Loại bỏ 7- Hoàn thiện ngân hàng câu hỏi Kết thúc Hình 1: Lưu đồ mô tả quy trình xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm Qua lưu đồ trên ta thấy quá trình xây dựng và triển khai đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan cần có thời gian chuẩn bị và thực hiện, các câu hỏi cần được bổ sung và chỉnh sửa liên tục nhằm tăng tính giá trị và độ tin cậy.
4. 2.3.2. Quy trình xây dựng bộ công cụ đánh giá kỹ năng cho phần thực hành Quy trình xây dựng bộ công cụ đánh giá kỹ năng (dưới dạng bảng kiểm) gồm các bước: Bước 1: Phân tích nội dung môn học nhằm xác định nhiệm vụ cần kiểm tra đánh giá. Bước 2: Xác định công việc hay kỹ năng cần đánh giá Bước 3: Liệt kê các vật liệu, dụng cụ và thiết bị cần cho việc đánh giá Bước 4: Thiết lập các tiêu chuẩn về sự thực hiện các kỹ năng Bước 5: Biên soạn các bảng kiểm đánh giá quy trình Bước 6: Lấy ý kiến tham khảo về các đề thi đánh giá kỹ năng. 2.3.4. Một số lưu ý khi viết câu hỏi trắc nghiệm khách quan Viết câu hỏi là một phần quan trọng trong việc xây dựng ngân hàng câu hỏi, đòi hỏi cả trí tuệ lẫn kỹ năng của người viết. Qua quá trình nghiên cứu các tài liệu về viết câu hỏi trắc nghiệm khách quan, tác giả rút ra được một số lưu ý về các qui tắc viết câu trắc nghiệm. Đây thực chất là các lời khuyên chứ không phải là các nguyên tắc khoa học hay các quy luật về viết câu hỏi trắc nghiệm khách quan nên người viết câu hỏi có thể áp dụng thận trọng, chứ không nên quá cứng nhắc. Yêu cầu chung: Người viết câu hỏi nên sử dụng ngôn ngữ phù hợp với thí sinh; không hỏi quan điểm riêng của thí sinh, chỉ hỏi sự kiện, kiến thức; tránh dùng câu phủ định, đặc biệt là phủ định hai lần. Loại câu hỏi nhiều lựa chọn: - Câu dẫn: Là một câu hỏi hoặc một câu chưa hoàn chỉnh yêu cầu học sinh phải chọn trong đáp án để thành câu hoàn chỉnh. Câu dẫn phải viết ngắn gọn, rõ ràng và dễ hiểu tránh viết dài dòng gây mất thời gian khi học sinh đọc hoặc gây nhầm lẫn cho học sinh. - Các phương án lựa chọn: Gồm một phương án đúng hoặc đúng nhất và có khoảng 3 đến 4 phương án gây nhiễu. + Các phương án sai phải có vẻ hợp lý, đảm bảo cho câu dẫn nối liền với mọi phương án chọn theo đúng ngữ pháp và tạo nên một nội dung hoàn chỉnh, có nghĩa. + Tránh lạm dụng kiểu "Không phương án nào trên đây đúng” hoặc “Mọi phương án trên đây đều đúng”; tránh việc tạo phương án đúng khác biệt so với các phương án khác (dài hơn hoặc ngắn hơn, mô tả tỉ mỉ hơn ). + Phải sắp xếp phương án đúng và các phương án nhiễu theo thứ tự ngẫu nhiên. Loại câu hỏi đúng sai: - Các câu trong phần dẫn nên viết ngắn gọn, không nên trích dẫn nguyên văn nội dung sách giáo khoa. Câu phát biểu phải hoàn toàn đúng hoặc sai, không có ngoại lệ; tránh sử dụng những thuật ngữ không xác định về mức độ như “thông thường”, “hầu hết”, “luôn luôn”,“tất cả”, “không bao giờ” vì học sinh dễ đoán được câu đó đúng hay sai. - Soạn câu trả lời thật đơn giản. Loại câu hỏi ghép đôi: Khi soạn loại câu này cần chú ý những điểm sau: - Phải hướng dẫn rõ về yêu cầu của việc ghép cho phù hợp; đánh số ở một cột và chữ ở cột kia. Thứ tự câu trả lời không nên trùng với thứ tự câu hỏi. Tránh trường hợp một số dòng ở cột bên trái ( Cột số) ghép được với hơn một dòng ở cột bên phải (Cột chữ).
5. - Các dòng trên mỗi cột phải tương đương về nội dung, hình thức, ngữ pháp, độ dài. Nên có những câu trả lời dư ra để tăng sự cân nhắc khi lựa chọn và câu trả lời dư ra này phải có mục đích là gây nhiễu. Loại câu hỏi điền khuyết: - Phần nội dung: Chỉ nên để một chỗ trống và cung cấp đủ thông tin để chọn từ trả lời. - Phần trả lời: Thiết kế sao cho có thể trả lời bằng một từ đơn nhất mang tính đặc trưng (người, vật, điạ điểm, thời gian, khái niệm), phải nhiều hơn số chỗ trống cần điền để tăng sự cân nhắc của học sinh khi lựa chọn nhưng chỉ có một lựa chọn là đúng. 3. Kết luận Trắc nghiệm khách quan ngày càng được áp dụng rộng rãi do tính ưu việt của nó nhất là trong các kỳ thi đại trà với số lượng lớn, thời gian công bố kết quả nhanh. Nó là sự lựa chọn cần thiết và đang được khuyến khích áp dụng trong các kỳ thi, kiểm tra để chống tiêu cực trong khi làm bài, đảm bảo tính khách quan, công bằng khi chấm. Quá trình viết câu hỏi là một phần quan trọng trong việc xây dựng ngân hàng câu hỏi. Nó đòi hỏi cả trí tuệ lẫn kỹ năng của người viết. Việc xây dựng ngân hàng câu hỏi đòi hỏi phải có một đội ng chuyên gia viết câu hỏi thi đã được đào tạo kỹ và có kinh nghiệm. Các câu hỏi trắc nghiệm cần được chuẩn bị kỹ, được thử nghiệm, chỉnh sửa nhiều lần để làm tăng giá trị và được xác định độ khó, độ phân cách trước khi sử dụng, nhất là đối với những câu hỏi nhằm đánh giá khả năng tư duy của học sinh ở mức độ cao. Trong lĩnh vực đào tạo nghề, các trường nên xây dựng bộ bảng kiểm đánh giá quy trình thực hành sát với thực tế lao động sản xuất ngoài xã hội để giúp sinh viên phát triển những kỹ năng, những năng lực trong cuộc sống thực, bối cảnh thực, giải quyết những nhiệm vụ thực tiễn, cung cấp cho họ những năng lực cần thiết, phù hợp để thực hiện tốt các yêu cầu hoạt động nghề nghiệp. Để giải quyết vấn đề thiết thực của đơn vị công tác là: “Xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm kiểm tra, đánh giá trong lĩnh vực đào tạo Đăng kiểm viên xe, máy chuyên dùng hạng III tại Cục Đăng kiểm Việt Nam”, tác giả đã xây dựng bộ câu hỏi gồm 205 câu hỏi trắc nghiệm khách quan đa lựa chọn kiểm tra lý thuyết và 19 bảng kiểm đánh giá quy trình thực hành. Sau khi hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp đánh giá, bộ câu hỏi này sẽ được tác giả chỉnh sửa, bổ sung và dùng làm tài liệu học tập, giảng dạy, kiểm tra – đánh giá quá trình học tập, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, nâng cao năng lực thực hiện của học viên trong lĩnh vực đào tạo Đăng kiểm viên xe, máy chuyên dùng hạng III tại Cục Đăng kiểm Việt Nam. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Trần Bá Hoành (1995), Đánh giá trong giáo dục, Hà Nội, tr 36. [2] Lâm Quang Thiệp (2009), Đo lường và đánh giá thành quả học tập trong nhà trường. [3] Lâm Quang Thiệp (2008), Trắc nghiệm và ứng dụng, NXB KHKT Hà Nội. [4] Dương Thiệu Tống (2005), Trắc nghiệm và đo lường thành quả học tập, NXB KHXH. [5] Tài liệu bồi dưỡng PPDH - Đào tạo mở rộng – Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề. Ngày 01 tháng 4 năm 2013 Giảng viên hướng dẫn Người thực hiện PGS.TS. Võ Văn Lộc Nguyễn Văn Việt
6. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.