Xã hội hoá hoạt động thông tin-thư viện tại Cục Thông tin khoa học và Công nghệ quốc gia

Nội dung text: Xã hội hoá hoạt động thông tin-thư viện tại Cục Thông tin khoa học và Công nghệ quốc gia

1. Nghiïn cûáu - Trao àöíi XAÄ HÖÅI HOÁA HOAÅT ÀÖÅNG THÖNG TIN-THÛ VIÏÅN TAÅI CUÅC THÖNG TIN KHOA HOÅC VAÂ CÖNG NGHÏÅ QUÖËC GIA ThS Trêìn Thõ Haãi Yïën Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia Toám tùæt: Trònh baây khaái niïåm xaä höåi hoáa vaâ vai troâ cuãa xaä höåi hoáa àöëi vúái hoaåt àöång thöng tin-thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN. Giúái thiïåu möåt söë kïët quaã ban àêìu trong cöng taác xaä höåi hoáa thöng tin-thû viïån taåi Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia. Àïì xuêët giaãi phaáp tùng cûúâng hoaåt àöång naây. Tûâ khoáa: xa ä höiå hoa;á hoatå àöngå thöng tin-thû viïn;å thöng tin khoa hocå va â cöng nghï.å Socialization of library and information activities at NASATI Summary: Explains concept of socialization and its role in S&T library, information and statistics activities; presents some initial results in socialization of library and information activities at NASATI; puts forward solutions to intensifying these activities Keywords: socialization; library and information activities; scientific and technological information. Múã àêìu tham gia vaâo hoaåt àöång TT-TV KH&CN. Khoa hoåc vaâ cöng nghïå (KH&CN) àoáng Àïí hiïíu roä hún vïì nhûäng thuêån lúåi vaâ khoá vai troâ quan troång trong viïåc phaát triïín kinh khùn khi tiïën haânh viïåc xaä höåi hoáa hoaåt tïë-xaä höåi trïn phaåm vi toaân cêìu cuäng nhû àöång TT-TV, baâi viïët ài sêu giúái thiïåu àöëi vúái tûâng quöëc gia. Noá trúã thaânh lûåc nhûäng kïët quaã ban àêìu, nhûäng vêën àïì coân lûúång saãn xuêët trûåc tiïëp, laâ nguöìn lûåc quan töìn taåi vaâ khuyïën nghõ cuå thïí nhùçm hoaân troång taåo nïn sûå tùng trûúãng kinh tïë àöìng thiïån cöng viïåc noái trïn. thúâi laâ tham chiïëu cho trònh àöå phaát triïín 1. Nhêån thûác chung vïì xaä höåi hoáa hoaåt cuãa möîi quöëc gia, dên töåc. Xaä höåi hoáa hoaåt àöång thöng tin-thû viïån àöång KH&CN àang trúã thaânh möåt xu 1.1. Khaái niïåm “xaä höåi hoáa” hûúáng têët yïëu trïn thïë giúái, trong àoá, xaä höåi “Xaä höåi hoáa” laâ möåt thuêåt ngûä quen hoáa hoaåt àöång thöng tin-thû viïån KH&CN thuöåc, thûúâng àûúåc sûã duång rêët nhiïìu trong (TT-TV) coá vai troâ àùåc biïåt quan troång. caác lônh vûåc cuãa àúâi söëng xaä höåi hiïån nay. Àaåi höåi Àaãng toaân quöëc lêìn thûá VIII àaä Xaä höåi hoáa coá nöåi haâm rêët röång, vúái möîi chó roä: “Thûåc hiïån phûúng chêm xaä höåi hoáa caách tiïëp cêån khaác nhau seä coá caách hiïíu caác hoaåt àöång vùn hoáa, thöng tin , hûúáng khaác nhau. Theo quan àiïím cuãa nhên loaåi vaâo nêng cao chêët lûúång àúâi söëng vêåt chêët, hoåc vaâ xaä höåi hoåc, Tûâ àiïín trûåc tuyïën tinh thêìn vaâ thïí lûåc cuãa nhên dên” [2]. Wikipedia àõnh nghôa “Xaä höåi hoáa laâ möåt Nhêån thûác àûúåc vêën àïì naây, Cuåc Thöng tin quaá trònh tûúng taác xaä höåi keáo daâi suöët àúâi KH&CN quöëc gia (NASATI) àaä súám quan qua àoá caá nhên phaát triïín khaã nùng con têm túái viïåc huy àöång caác nguöìn lûåc xaä höåi ngûúâi vaâ hoåc hoãi caác mêîu vùn hoáa cuãa THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014 17
2. Nghiïn cûáu - Trao àöíi mònh. Noái möåt caách khaác, àoá chñnh laâ quaá phûúng hûúáng vaâ chuã trûúng cuãa Chñnh trònh con ngûúâi liïn tuåc tiïëp thu vùn hoáa phuã àöëi vúái möåt söë hoaåt àöång naâo àoá nhùçm vaâo nhên caách cuãa mònh àïí söëng trong xaä múã röång phaåm vi, quy mö tham gia quaãn lyá höåi nhû laâ möåt thaânh viïn” [13]. Xaä höåi hoáa cuãa xaä höåi vaâo möåt lônh vûåc naâo àoá. Vñ duå àûúåc àõnh nghôa laâ “sûå chuyïín giao vùn hoáa xaä höåi hoáa cöng taác giaáo duåc, cöng taác y tïë giûäa caác thïë hïå” vaâ laâ caách thûác maâ caác caá vaâ chùm soác sûác khoãe cöång àöìng, ” [6]. nhên trúã thaânh thaânh viïn cuãa möåt xaä höåi, Theo Thuêåt ngûä haânh chñnh, do GS TS Buâi thïí hiïån nhûäng traãi nghiïåm cuãa mònh vaâ xûã Thïë Vônh vaâ TS Àinh Ngoåc Hiïåu chuã biïn, sûå theo nhûäng haânh vi maâ hoå àûúåc hoåc, möåt xaä höåi hoáa ngoaâi nghôa truyïìn thöëng, coân phêìn trong nïìn vùn hoáa cuãa xaä höåi àoá. Theo àûúåc àõnh nghôa laâ: “Quaá trònh chuyïín hoáa Tûâ àiïín Têm lyá, do Nguyïîn Khùæc Viïån chuã trïn cú súã cöång àöìng traách nhiïåm giûäa Nhaâ biïn, xaä höåi hoáa laâ “Quaá trònh àöìng hoáa nûúác vaâ xaä höåi, theo àoá Nhaâ nûúác taåo cú nhûäng caá nhên vaâo caác nhoám xaä höåi Xaä chïë hoaåt àöång vaâ töí chûác quaãn lyá múái nhùçm höåi hoáa khöng chó laâ quaá trònh möåt chiïìu, khai thaác, sûã duång hiïåu quaã caác nguöìn lûåc chó coá xaä höåi taác àöång lïn caá nhên, maâ laâ cuãa xaä höåi bùçng viïåc thu huát sûå tham gia möåt quaá trònh taác àöång qua laåi” [10]. röång raäi cuãa nhên dên, cuãa toaân xaä höåi vaâo Theo quan àiïím chung, khaái niïåm xaä höåi sûå phaát triïín möåt söë lônh vûåc trong nïìn kinh hoáa àaä traãi qua hai giai àoaån phaát triïín. Giai tïë-xaä höåi cuãa àêët nûúác”. àoaån àêìu, “Xaä höåi hoáa” coá nghôa laâ mang Taåi höåi thaão quöëc gia vïì xaä höåi hoáa noái caác cöng cuå, phûúng tiïån lao àöång trúã thaânh chung vaâ xaä höåi hoáa an toaân vïå sinh thûåc cuãa chung cuãa xaä höåi. Caách hiïíu naây àûúåc phêím noái riïng nùm 2009, TS Nguyïîn Hûäu thïí hiïån roä trong möåt söë cuöën Tûâ àiïín: Duäng àaä àûa ra àõnh nghôa: “Xaä höåi hoáa laâ Theo Tûâ àiïín tûâ vaâ ngûä Viïåt Nam, xaä höåi quaá trònh múã röång sûå tham gia cuãa caác àöëi hoáa laâ: “Àem tû liïåu saãn xuêët cuãa caá nhên taác xaä höåi vúái nhiïìu phûúng thûác (phûúng laâm cuãa chung cuãa xaä höåi” [11]. Coân trong phaáp, hònh thûác, biïån phaáp) vaâ mö hònh linh Tûâ àiïín tiïëng Viïåt, do Hoaâng Phï chuã biïn, hoaåt àïí chia seã traách nhiïåm xaä höåi cuâng vúái xaä höåi hoáa laâ: “Laâm cho trúã thaânh cuãa Nhaâ nûúác trong viïåc giaãi quyïët caác vêën àïì chung cuãa xaä höåi. Xaä höåi hoáa tû liïåu saãn xaä höåi hûúáng vaâo muåc tiïu phaát triïín con xuêët” [5]. ngûúâi vaâ phaát triïín bïìn vûäng àêët nûúác”[9]. Cuâng vúái sûå phaát triïín kinh tïë-xaä höåi cuãa TS Hoaâng Ngoåc Vinh thò àõnh nghôa: àêët nûúác, bïn caånh khaái niïåm xaä höåi hoáa “Xaä höåi hoáa thûåc chêët laâ möåt quaá trònh huy truyïìn thöëng liïn quan túái viïåc chuyïín àöíi àöång nguöìn lûåc trong xaä höåi àïí phaát triïín hònh thûác súã hûäu tûâ tû nhên sang súã hûäu caác dõch vuå cöng vaâ laâm cho nhiïìu ngûúâi chung cuãa toaân xaä höåi, trong thûåc tïë cuöåc hún àûúåc hûúãng lúåi tûâ caác dõch vuå àoá cuäng söëng khaái niïåm xaä höåi hoáa àûúåc sûã duång àïí nhû chõu traách nhiïåm nhiïìu hún khi sûã chó quaá trònh múã röång phaåm vi, quy mö duång dõch vuå” [4]. tham gia cuãa xaä höåi vaâo möåt cöng viïåc, möåt Nhû vêåy ngaây nay, khaái niïåm “xaä höåi lônh vûåc naoâ àoá. Theo Tûâ àiïín giaãi thñch hoáa” coá thïí coá ba nghôa khaác nhau àûúåc sûã thuêåt ngûä haânh chñnh, do GS Mai Hûäu duång trong caác ngûä caãnh khaác nhau. Nghôa Khuï chuã biïn, xaä höåi hoáa “laâ thuêåt ngûä chó thûá nhêët chó quaá trònh tûúng taác xaä höåi àöëi 18 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014
3. Nghiïn cûáu - Trao àöíi vúái nhên caách cuãa möåt con ngûúâi; Nghôa cûúâng sûác maånh cho caác cú quan TT-TV; thûá hai chó viïåc chuyïín àöíi súã hûäu tûâ súã hûäu - Huy àöång moåi lûåc lûúång xaä höåi tñch cûåc caá nhên sang súã hûäu chung toaân xaä höåi; tham gia giaãi quyïët caác vêën àïì töìn taåi vaâ Nghôa thûá ba chó viïåc tham gia cuãa caác phaát sinh cuãa hoaåt àöång TT-TV KH&CN nguöìn lûåc xaä höåi vúái nhiïìu phûúng thûác vúái nhiïìu phûúng phaáp, hònh thûác, biïån khaác nhau àïí giaãi quyïët caác vêën àïì xaä höåi. Trong phaåm vi baâi viïët naây, töi sûã duång phaáp khaác nhau; khaái niïåm “xaä höåi hoáa” theo nghôa thûá ba, - Vúái sûå taác àöång tñch cûåc hai chiïìu, xaä chó viïåc huy àöång caác nguöìn lûåc xaä höåi, caác höåi hoáa seä goáp phêìn giuáp cho hoaåt àöång àöëi taác xaä höåi tham gia vaâo hoaåt àöång TT-TV KH&CN àaáp ûáng àûúåc nhu cêìu TT-TV. khöng ngûâng phaát triïín cuãa xaä höåi. 1.2. Vai troâ cuãa xaä höåi hoáa trong viïåc Xaä höåi hoáa hoaåt àöång TT-TV KH&CN phaát triïín hoaåt àöång thöng tin-thû viïån laâ àoâi hoãi khaách quan cuãa baãn thên hoaåt KH&CN àöång TT-TV KH&CN, àöìng thúâi àaáp ûáng Xaä höåi hoáa hoaåt àöång TT-TV KH&CN àûúåc yïu cêìu cuãa nïìn kinh tïë thõ trûúâng coá vai troâ vö cuâng quan troång, quyïët àõnh trûúác böëi caãnh höåi nhêåp quöëc tïë. viïåc taåo ra caác àöång lûåc phaát triïín múái. Hoaåt àöång TT-TV KH&CN laâ yïëu töë “àêìu 1.3. Caác yïëu töë taác àöång túái xaä höåi hoáa vaâo” cho cöng taác nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ hoaåt àöång thöng tin-thû viïån KH&CN phaát triïín cöng nghïå, trûåc tiïëp taåo ra cuãa caãi Hiïåu quaã xaä höåi hoáa hoaåt àöång TT-TV vêåt chêët cho xaä höåi. Xaä höåi hoáa hoaåt àöång KH&CN phuå thuöåc vaâo rêët nhiïìu yïëu töë, TT-TV KH&CN laâ àoâi hoãi xuêët phaát tûâ trong àoá quan troång hún caã laâ: thûåc tïë khaách quan nhùçm àaáp ûáng yïu cêìu - Nhêån thûác cuãa caác bïn vïì xaä höåi hoáa tûâ chñnh xaä höåi. Àïí àêíy maånh cöng nghiïåp hoaåt àöång TT-TV KH&CN: hoaåt àöång xaä hoáa, hiïån àaåi hoáa, chuyïín tûâ nïìn kinh tïë phaát triïín theo chiïìu röång àaä giúái haån sang höåi hoáa phuå thuöåc rêët nhiïìu vaâo nhêån thûác phaát triïín theo chiïìu sêu, Viïåt Nam khöng cuãa caác nhaâ laänh àaåo, nhaâ quaãn lyá, baãn thên thïí thiïëu thöng tin KH&CN. caác cú quan TT-TV KH&CN vaâ caác àöëi taác Xaä höåi hoáa hoaåt àöång TT-TV KH&CN xaä höåi tham gia vaâo quaá trònh naây; seä giuáp giaãi quyïët caác vêën àïì sau: - Haânh lang phaáp lyá cho xaä höåi hoáa hoaåt - Têån duång àûúåc moåi nguöìn kinh phñ àöång TT-TV KH&CN: cú chïë thöng trong xaä höåi àïí phaát triïín hoaåt àöång TT-TV thoaáng vaâ chñnh saách khuyïën khñch, àöång KH&CN: hiïån nay, kinh phñ cho hoaåt àöång viïn caác àöëi taác tham gia xaä höåi hoáa seä taåo TT-TV chuã yïëu dûåa vaâo ngên saách nhaâ ra caác yïëu töë tñch cûåc cho hoaåt àöång naây; nûúác. Trong böëi caãnh kinh tïë khoá khùn, laåm - Hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa baãn thên cú phaát gia tùng, núå xêëu phaát triïín, ngên saách quan TT-TV KH&CN àöëi vúái xaä höåi. nhaâ nûúác ngaây caâng khoá khùn hún, viïåc huy àöång caác nguöìn lûåc khaác trong xaä höåi Xaä höåi hoáa chó coá thïí tiïën haânh thuêån lúåi tham gia vaâo hoaåt àöång TT-TV KH&CN seä vaâ coá hiïåu quaã khi àaãm baão àûúåc àêìy àuã giuáp giaãm gaánh nùång cho ngên saách vaâ tùng caác yïëu töë nhû trïn. THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014 19
4. Nghiïn cûáu - Trao àöíi 2. Xaä höåi hoáa hoaá àöång thöng tin-thû 2.2. Nhûäng kïët quaã ban àêìu cuãa xaä höåi viïån taåi NASATI hoáa hoaåt àöång thöng tin-thû viïån KH&CN taåi NASATI: 2.1. Vai troâ cuãa NASATI àöëi vúái hoaåt àöång TT-TV KH&CN Viïåt Nam 2.2.1. Xaä höåi hoáa viïåc phaát triïín caác chuêín biïn muåc Vai troâ quan troång cuãa NASATI trong Trong hoaåt àöång TT-TV, cöng taác tiïu viïåc phaát triïín hoaåt àöång TT-TV KH&CN chuêín hoaá àoáng vai troâ quan troång, àaãm àûúåc quy àõnh cuå thïí trong caác vùn baãn sau: baão tñnh thöëng nhêët trong quy trònh nghiïåp - Quyïtë àõnh sö ë 1416/QÀ-BKHCN, ngayâ vuå, phaát triïín möëi quan hïå tûúng taác giûäa 06/6/2013 cuaã Bö å trûúngã Bö å KH&CN, chó caác cú quan, hïå thöëng trong trao àöií vaâ chia ro:ä “Cucå Thöng tin khoa hocå va â cöng nghïå seã thöng tin, àaãm baão nêng cao hiïåu quaã cuãa hoaåt àöång TT-TV. Nhúâ nhêån thûác roä quöcë gia la â cú quan trûcå thuöcå Bö å Khoa hocå àiïìu naây nïn cöng taác tiïu chuêín hoáa hoaåt va â Cöng nghï,å co á chûcá nùng tham mûu vaâ àöång TT-TV úã nûúác ta ngaây caâng àûúåc chuá giupá Bö å trûúngã thûcå hiïnå quanã ly á nha â nûúcá troång hún. Möåt söë chuêín cú baãn nhû va â tö í chûcá thûcå hiïnå cacá hoatå àöngå thöng AACR2 cho biïn muåc, DDC cho phên loaåi tin, thû viïn,å thöngë kï, xêy dûngå va â khai vaâ MARC21 cho khöí mêîu dûä liïåu àaä àûúåc thacá cú sú ã dû ä liïuå quöcë gia vï ì khoa hocå vaâ viïåt hoaá, taåo tiïìn àïì cho viïåc aáp duång röång cöng nghï”å . NASATI co á chûcá nùng quanã lyá raäi trong hoaåt àöång TT-TV. Trong cöng vùn söë 1597/BVHTT ngaây 07/5/2007 cuãa nha â nûúcá va â tö í chûcá thûcå hiïnå hoatå àöngå Böå Vùn hoáa - Thöng tin, caác chuêín nghiïåp TT-TV KH&CN. vuå quöëc tïë phöí biïën göìm DDC, MARC21 Khoanã 7, Àiïuì 2, Chûúng I cuaã Quyïtë vaâ AACR2 àûúåc Böå khuyïën nghõ aáp duång àõnh nayâ cungä nïu ro ä nhiïmå vu å cuaã NASATI trong cöng taác xûã lyá kyä thuêåt taâi liïåu úã têtë la:â “Tö í chûcá va â phatá triïní Thû viïnå khoa hocå caã caác thû viïån Viïåt Nam vúái muåc tiïu: va â cöng nghï å Quöcë gia; Duy trò va â phatá triïní Chuêín hoáa - Thöëng nhêët - Höåi nhêåp cuãa ngaânh thû viïån Viïåt Nam vúái thïë giúái. Liïn hiïpå thû viïnå Viïtå Nam vï ì cacá nguönì NASATI laâ cú quan chuã trò thûåc hiïån caác thöng tin khoa hocå va â cöng nghï å (Vietnam dûå aán dõch, phöí biïën, àaâo taåo hai trong ba Library Consortium); Chu ã trò cêpå nhêt,å böí chuêín trïn laâ MARC21 vaâ AACR2 bùçng sung va â phatá triïní nguönì thöng tin khoa hocå caác nguöìn vöën xaä höåi hoáa. va â cöng nghï å cho ca ã nûúc”á . Dûå aán “Tùng cûúâng nùng lûåc cuãa Viïåt Trïn thûåc tïë, NASATI cuäng àaä coá nhûäng Nam trong viïåc höî trúå vaâ ûáng duång hoaåt àöång thiïët thûåc àoáng goáp vaâo hoaåt MARC21” àaä àûúåc chñnh thûác phï àöång chuêín hoáa TT-TV, phaát triïín nguöìn duyïåt ngaây 27/10/2003 vúái töíng kinh phñ trïn 70.000 USD do Quyä Atlantic tin KH&CN, tin hoåc hoáa, phaát triïín haå têìng Philanthropies taâi trúå vaâ do NASATI chuã thöng tin, Bïn caånh viïåc sûã duång hiïåu quaã trò thûåc hiïån. Sau hai nùm thûåc hiïån, túái nguöìn lûåc àûúåc Nhaâ nûúác giao, Cuåc àaä vaâ 30/6/2005, Dûå aán àaä àaåt àûúåc thaânh quaã àang khöng ngûâng vêån àöång caác àöëi taác xaä àaáng khñch lïå, cuå thïí nhû sau: höåi tham gia àoáng goáp nhùçm nêng cao - Dõch thuêåt vaâ xuêët baãn böå taâi liïåu “Khöí nguöìn lûåc vaâ hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa mònh. mêîu MARC21 cho dûä liïåu thû muåc: Hûúáng 20 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014
5. Nghiïn cûáu - Trao àöíi dêîn aáp duång àõnh danh nöåi dung” têåp 1 vaâ nûúác, phuåc vuå töët hún nhu cêìu cuãa ngûúâi sûã têåp 2 göìm 982 trang. Böå taâi liïåu naây àaä duång vaâ giuáp hoaåt àöång húåp taác giûäa caác àûúåc gûãi tùång cho hún 300 trung têm thû viïån trúã nïn dïî daâng hún. TT-TV cuãa Viïåt Nam vaâ hiïån laâ cöng cuå 2.2.2. Xa ä höiå hoaá viïcå phatá triïní nguönì tin biïn muåc quan troång cuãa caác cú quan naây. NASATI àaä huy àöång thaânh cöng nguöìn Àöìng thúâi, xuêët baãn vaâ phên phöëi lûåc xaä höåi hoáa àïí phaát triïín nguöìn tin cho “MARC21 ruát goån” cho caác thû viïån vaâ hïå thöëng TT-TV Viïåt Nam vúái sûå ra àúâi trung têm thöng tin úã Viïåt Nam. cuãa Liïn hiïåp Thû viïån Viïåt Nam vïì - Tö í chûcá sauá lúpá têpå huênë àï í hûúngá dênî Nguöìn tin àiïån tûã vaâ caác chûúng trònh tùång apá dungå MARC cho 138 caná bö å thuöcå cacá saách quöëc tïë (LHTV). thû viïnå cöng cöng,å thû viïnå cuaã cacá viïnå Nùæm bùæt àûúåc yïu cêìu phöëi húåp bö í sung nghiïn cûu,á trûúngâ àaiå hoc,å trung têm thöng taâi liïåu nhùçm tùng cûúâng nguöìn lûåc, tiïët tin bö,å nganh.â Àêy àûúcå coi la â àongá gopá rêtë kiïåm kinh phñ giûäa caác cú quan TT-TV quan trongå cho sû å phatá triïní nguönì nhên lûcå Viïåt Nam, NASATI àaä xêy dûång àïì aán: trong hoatå àöngå TT-TV taiå Viïtå Nam. “Liïn hiïåp Thû viïån vïì Nguöìn tin àiïån tûã Tiïëp theo thaânh cöng cuãa dûå aán vaâ chûúng trònh tùång saách cuãa Quyä Sabre MARC21, Quyä Atlantic Philanthropies tiïëp daânh cho Viïåt Nam”. Àïì aán àaä àûúåc Quyä tuåc taâi trúå 100.000 USD àïí NASATI thûåc Atlantic Philanthropies chêëp nhêån taâi trúå hiïån dûå aán “Tùng cûúâng nùng lûåc cuãa Viïåt kinh phñ vaâ töí chûác Maång ÊËn phêím khoa Nam trong viïåc höî trúå vaâ ûáng duång hoåc Quöëc tïë (INASP) höî trúå vïì mùåt kyä AACR2”. Dûå aán àaä mang laåi cho cöång thuêåt. Trong böën nùm, tûâ 2005-2009, vúái söë àöìng thû viïån Viïåt Nam baãn dõch àêìy àuã kinh phñ gêìn 800.000 USD, NASATI àaä bùçng tiïëng Viïåt: “Quy tùæc biïn muåc giuáp cho hïå thöëng TT-TV Viïåt Nam coá Anh-My ä (AACR2)”. Àêy la â cöng cu å nghiïn àûúåc nhiïìu nguöìn tin quyá giaá vaâ taåo nïìn cûu,á hocå têpå va â apá dungå AACR2 taiå Viïtå taãng quan troång cho viïåc húåp taác hiïån nay. Nam, giupá cho hoatå àöngå chuêní hoaá cöng Dûå aán àaä giuáp thaânh lêåp vaâ phaát triïín bïìn tacá biïn mucå trú ã nïn dï î dangâ va â hiïuå quaã vûäng LHTV, höî trúå phaát triïín nguöìn taâi hún rêtë nhiïu.ì Banã dõch àa ä àûúcå xuêtë banã vaâ nguyïn thöng tin quöëc gia, taåo àiïìu kiïån gûiã tùngå cho hún 600 cú quan TT-TV trong hònh thaânh hïå thöëng Taåp chñ Khoa hoåc Viïåt ca ã nûúc.á Bïn canhå ào,á cacá lúpá àaoâ taoå vïì Nam trûåc tuyïën (VJOL) vaâ tùng cûúâng AACR2 àûúcå tö í chûcá ú ã Ha â Nöi,å Àa â Nùng,é nùng lûåc nghiïn cûáu cho Viïåt Nam. Tp Hö ì Chñ Minh àa ä taoå nïn lûcå lûúngå caná Àï í phatá triïní nguönì tin àiïnå tû,ã LHTV bö å nguön,ì giangã viïn nguönì nhùmç triïní khai chñnh thûcá ra àúiâ nùm 2005. Thúiâ gian àêuì ûngá dungå AACR2 trong ca ã nûúc.á (2005-2009), Liïn hiïpå àûúcå taiâ trú å kinh phñ Nhúâ biïët têån duång caác nguöìn lûåc xaä höåi búiã tö í chûcá AP àï í tiïpë cênå cacá nguönì tin hoáa, cuå thïí úã àêy laâ nguöìn vöën taâi trúå cuãa KH&CN quy á gia á trïn thï ë giúiá nhû cacá CSDL nûúác ngoaâi, NASATI àaä xuêët baãn àûúåc böå EBSCO, Blackwells, ProQuest Central. Sau taâi liïåu biïn muåc vaâ hûúáng dêîn, höî trúå triïín khi AP rutá dênì kinh phñ taiâ trú,å cacá thanhâ viïn khai ûáng duång MARC21, AACR2 cho hïå LHTV àa ä cungâ àongá gopá àï í bö í sung nguönì thöëng TT-TV Viïåt Nam. Àêy laâ möåt kïët tin àiïnå tû.ã Sö ë lûúngå thanhâ viïn ngayâ cangâ quaã rêët àaáng khñch lïå, nhùçm nêng cao nùng tùng la â minh chûngá cho hiïuå qua ã hoatå àöngå lûåc cho hïå thöëng, tiïët kiïåm ngên saách nhaâ va â vai tro â quan trongå cuaã Liïn hiïpå nay.â THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014 21
6. Nghiïn cûáu - Trao àöíi Baãng 1. Kinh phñ àoáng goáp mua CSDL cho LHTV giai àoaån 2006-2011 Töí chûác 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 àoáng Söë tiïìn Tyã lïå Söë tiïìn Tyã lïå Söë tiïìn Tyã lïå Söë tiïìn Tyã lïå Söë tiïìn Tyã lïå Söë tiïìn Tyã lïå Söë tiïìn Tyã lïå goáp (nghòn (%) (nghòn (%) (nghòn (%) (nghòn (%) (nghòn (%) (nghòn (%) (nghòn (%) kinh USD) USD) USD) USD) USD) USD) USD) phñ AP 150 81,08 120 75 100 75 10 10 0 0 0 0 0 0 NASATI 35 18,92 40 25 50 25 50 50 50 45,45 50 48,08 50,2 50 Thaânh 0 0 0 0 0 0 40 40 60 50,54 54 51,92 50,2 50 viïn Töíng söë 185 100 160 100 150 100 100 100 110 100 104 100 104 100 (Nguöìn: Baáo caáo hoaåt àöång Liïn hiïåp Thû viïån) Bïn caånh viïåc phöëi húåp böí sung nguöìn giuáp Nhaâ nûúác tiïët kiïåm ngên saách vaâ nêng tin àiïån tûã nûúác ngoaâi nhùçm tiïët kiïåm kinh cao hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa toaân hïå thöëng phñ, tùng cûúâng sûác maånh húåp taác, thû viïån Viïåt Nam. NASATI coân tranh thuã caác quan hïå quöëc tïë 2.2.3. Xaä höåi hoáa caác dõch vuå thöng àïí àaâm phaán vïì caác nguöìn tin miïîn phñ, tin-thû viïån KH&CN nguöìn tin duâng thûã cho caác cú quan TT-TV Möåt hûúáng xaä höåi hoáa quan troång cuãa Viïåt Nam, thñ duå, Baách khoa toaân thû NASATI laâ nhùçm vaâo caác dõch vuå TT-TV. Britannica àûúåc Cuåc àaâm phaán vúái Nhaâ Nhùmç taoå ra nguönì thu xa ä höiå hoaá cho thû xuêët baãn cho caác cú quan TT-TV duâng thûã viïn,å Cucå àa ä tiïnë hanhâ cacá dõch vu å àapá ûngá tûâ ngaây 01/4 túái 30/9/2013. nhu cêuì cuaã xa ä höiå hiïnå àai,å àûúcå ngûúiâ dungâ Nhùçm phaát triïín nguöìn tin dûúái daång in tin àoná nhênå va â sùné sangâ tra ã phñ àï í àûúcå tham êën, NASATI àaä liïn hïå vúái caác töí chûác gia dõch vu.å Mötå trong nhûngä vñ du å àiïní hònh nûúác ngoaâi, caác nhaâ xuêët baãn àïí nhêån taâi la â Dõch vu å banå àocå àùcå biïtå . Dõch vu å nayâ cho trúå caác saách KH&CN cho hïå thöëng thû viïån phepá banå àocå truy cêpå trûcå tuyïnë tû â xa vaoâ Viïåt Nam. Tûâ nùm 2005-2009, Cuåc àaä toanâ bö å CSDL toanâ vùn hangâ àêuì thï ë giúiá vaâ nhêån khoaãng 60.000 cuöën saách tûâ trong nûúcá cuaã Thû viïnå KH&CN Quöcë gia Quyä Sabre vaâ phên phöëi cho caác trung trûcå thuöcå Cuc.å Vúiá mûcá àongá gopá kinh phñ têm hoåc liïåu, thû viïån khaác trong caã khöng àangá kï,í banå àocå co á àùng ky á cuaã nûúác. Nùm 2011, Cuåc cuäng àaä liïn hïå nhêån NASATI co á thï í khai thacá moiå luc,á moiå núi taâi trúå 31.000 cuöën saách ngoaåi vùn tûâ Nhaâ nguönì taiâ nguyïn KH&CN khöngí lö,ì tiïtë xuêët baãn World Scientific vaâ Chûúng trònh kiïmå cöng sûc,á thúiâ gian va â tiïnì bac.å Àêy laâ Books4vietnam. Söë lûúång saách ngoaåi vùn vñ du å cho sû å tacá àöngå hai chiïuì cuaã qua á trònh naây àaä àûúåc Cuåc phên phöëi cho trïn 30 thû xa ä höiå hoa.á Dõch vu å thû viïnå àapá ûngá àûúcå viïån coá nhu cêìu trong caã nûúác. nhu cêuì xa ä höiå nïn àûúcå ngûúiâ dungâ trong xaä Bùçng viïåc huy àöång caác nguöìn xaä höåi höiå bo ã kinh phñ tham gia. Nguönì kinh phñ nayâ hoáa tûâ caác töí chûác nûúác ngoaâi, NASATI àaä la â cú sú ã àï í caiã thiïnå àûúngâ truyïn,ì cú sú ã vêtå goáp phêìn quan troång tùng cûúâng nguöìn taâi chêt,ë trang thiïtë bõ phucå vu å laiå ngûúiâ dungâ tin. liïåu àêìu vaâo cho caác cú quan TT-TV taåi Bïn canhå Dõch vu å banå àocå àùcå biït,å cacá Viïåt Nam. Kïët quaã cuãa hoaåt àöång naây àaä dõch vu å co á thu khacá cuaã Thû viïnå nhû: Dõch 22 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014
7. Nghiïn cûáu - Trao àöíi vu å thöng tin chuyïn àï;ì Dõch vu å bao goiá vaâ conâ nhiïuì hanå chï.ë Hoatå àöngå cuaã NASATI cung cêpë taiâ liïuå àiïnå tû, ã cungä àa ä àapá ûngá vênî conâ phu å thuöcå chu ã yïuë vaoâ kinh phñ cuaã phênì naoâ nhu cêuì cuaã ngûúiâ dung,â àöngì thúiâ Nha â nûúc.á Tuy NASATI co á nguönì thu xaä taoå ra nguönì kinh phñ bu â àùpæ cho cacá hoatå höiå hoa,á song nguönì kinh phñ nayâ khöng öní àöngå phucå vu å banå àocå cuaã Thû viïn.å àõnh. Nïuë Nha â nûúcá cùtæ giamã ngên sachá àêuì 2.2.4. Xaä höåi hoáa caác hoaåt àöång thöng tû, NASATI cungä se ä lêm vaoâ tònh trangå khoá tin-thû viïån khaác khùn va â kho á duy trò àûúcå hiïuå qua ã hoatå àöngå Bïn caånh caác hoaåt àöång trïn, NASATI nhû hiïnå tai.å Cacá àöië tacá xa ä höiå múiá chó cuäng àaä àaåt àûúåc nhûäng kïët quaã nhêët àõnh tham gia vúiá vai tro â taiâ trú å kinh phñ, àongá trong viïåc dûåa vaâo caác nguöìn lûåc xaä höåi hoáa gopá kinh phñ, chû á chûa àa dangå hoaá cachá àïí phaát triïín haå têìng thöng tin KH&CN thûcá tham gia. Tiïmì lûcå xa ä höiå cuaã chungá ta (Maång Nghiïn cûáu vaâ àaâo taåo Viïåt conâ rêtë nhiïuì va â nïuë biïtë tênå dungå vaoâ cacá Nam- VinaREN); xaä höåi hoáa caác hoaåt àöång cöng tacá khacá nhû: xû ã ly á taiâ liïu,å quangã baá àaâo taåo nguöìn nhên lûåc (àûa caán böå ài höåi taiâ liïuå va â dõch vu, å thò hiïuå qua ã cuaã hoatå thaão, àaâo taåo nûúác ngoaâi nhúâ caác nguöìn taâi àöngå nayâ conâ tùng lïn rêtë nhiïuì lên.ì trúå quöëc tïë, ); dûå aán “höî trúå thû viïån” Hiïnå taiå NASATI chûa co á cú chï,ë chñnh (2002-2005) cuãa SIDA/SAREC; Dûå aán sachá ûu àaiä àöië vúiá cacá àöië tûúngå tham gia vaoâ “Hïå thöëng thöng tin tûúng lai” (2000-2004) xa ä höiå hoa,á vò vêyå chûa àöngå viïn àûúcå va â khoá do Böå Thûúng maåi vaâ Ngoaåi giao New kïu goiå thïm nhiïuì thanhâ phênì tham gia. Zealand taâi trúå; Dûå aán “Laâng tri thûác Viïåt 3. Àïì xuêët giaãi phaáp tùng cûúâng xaä höåi Nam-EU” (2003) do EU taâi trúå; hoáa hoaåt àöång thöng tin-thû viïån 2.3. Nhêån xeát, àaánh giaá KH&CN taåi NASATI 2.3.1. Ûu àiïím cuãa xaä höåi hoáa hoaåt àöång 3.1. Xêy dûång cú chïë, chñnh saách daânh TT-TV KH&CN taåi NASATI cho xaä höåi hoáa NASATI àaä àaåt àûúåc nhûäng thaânh tûåu Xaä höåi hoáa hoaåt àöång TT-TV laâ quaá ban àêìu trong viïåc xaä höåi hoáa hoaåt àöång trònh caác àöëi taác xaä höåi tham gia chia seã TT-TV KH&CN, giuáp tiïët kiïåm ngên saách traách nhiïåm cuâng vúái Nhaâ nûúác àïí thuác àêíy nhaâ nûúác haâng trùm tyã àöìng vaâ giuáp tùng sûå phaát triïín cuãa hoaåt àöång naây. Vò vêåy, vêën cûúâng nguöìn lûåc cho hoaåt àöång TT-TV. àïì quan troång nhêët laâ phaãi taåo ra àûúåc cú Caác àöëi taác xaä höåi tham gia vaâo xaä höåi hoáa chïë, chñnh saách thñch húåp àïí àaãm baão cho àaä bùæt àêìu àa daång: tûâ caác töí chûác quöëc tïë sûå tham gia cuãa caác thaânh phêìn trong xaä túái caác töí chûác, caá nhên trong nûúác úã caã khu höi.å Cêìn xêy dûång vaâ ban haânh vùn baãn cuå vûåc cöng lêåp vaâ dên lêåp. Hoaåt àöång xaä höåi thïí vïì quyïìn, nghôa vuå cuãa caác töí chûác, caá hoáa taåi NASATI àaä phêìn naâo gùæn kïët àûúåc nhên trong vaâ ngoaâi nûúác khi tham gia hoaåt hoaåt àöång dõch vuå vúái nhu cêìu xaä höåi; goáp àöång xaä höåi hoáa, àöìng thúâi quy àõnh chi tiïët phêìn nêng cao hiïåu quaã phuåc vuå thöng tin caác chñnh saách, chïë àöå khuyïën khñch àöëi KH&CN trong qua á trònh cöng nghiïåp hoáa, vúái hoaåt àöång naây. hiïån àaåi hoáa àêët nûúác vaâ nhu cêìu nghiïn 3.2. Àa daång hoáa phûúng thûác xaä höåi cûáu, àaâo taåo cuãa nhên dên. hoáa vaâ caác àöëi taác tham gia xaä höåi hoáa 2.3.2. Nhûúåc àiïím cuãa xaä höåi hoáa hoaåt NASATI cênì àa dangå hoaá hún nûaä cacá àöång TT-TV KH&CN taåi NASATI phûúng thûcá xa ä höiå hoaá ma â cacá àöië tacá coá Xa ä höiå hoaá taiå NASATI múiá chó ú ã giai thï í tham gia àongá gop.á Ngoaiâ viïcå àongá gopá àoanå ban àêu,ì mang nùngå tñnh tû å phatá vaâ trûcå tiïpë bùngç kinh phñ, cênì àêyí manhå hún THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014 23
8. Nghiïn cûáu - Trao àöíi nûaä cacá hònh thûcá àongá gopá bùngç hiïnå vêtå 4. Kïët luêån (nhû taiâ liïu,å trang thiïtë bõ, vêtå tû, ), hoùcå Xaä höåi hoáa khöng coân laâ möåt khaái niïåm bùngç lao àöngå (ngayâ cöng xû ã ly á taiâ liïu,å múái trong àúâi söëng xaä höåi cuãa chuáng ta tûâ tuyïn truyïnì giúiá thiïuå taiâ liïu,å dõch vu, ).å vaâi thêåp kyã nay, song trïn thûåc tïë, hiïåu quaã 3.3. Nêng cao hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa xaä höåi hoáa chûa bao giúâ àûúåc xem xeát àuáng töí chûác mûác. Laâ möåt trong nhûäng cú quan thöng tin Àï í huy àöngå hún nûaä cacá nguönì lûcå xa ä höiå àêìu tiïn súám nhêån thûác àûúåc vai troâ quan hoa,á NASATI noiá riïng va â cacá cú quan troång cuãa xaä höåi hoáa trong lônh vûåc TT-TV, TT-TV noiá chung cênì khöng ngûngâ nêng cao NASATI àaä coá nhûäng hoaåt àöång tñch cûåc hiïuå qua ã hoatå àöng,å nêng cao vai tro â va â võ thïë nhùçm tùng cûúâng sûác maånh cho toaân hïå cuaã tö í chûcá trong àúiâ söngë xa ä höi.å Chó khi sûå thöëng. Tuy nhiïn, trong thúâi gian túái, Cuåc àongá gopá cuaã cacá cú quan, tö í chûcá àûúcå xaä cêìn coá sûå quan têm hún nûäa vaâ coá àûúâng löëi höiå ghi nhên,å múiá thu hutá àûúcå cacá àöië tacá xaä chiïën lûúåc cuå thïí nhùçm àêíy maånh hoaåt höiå tham gia vaoâ qua á trònh xa ä höiå hoa.á àöång naây. 3.4. Àêíy maånh tuyïn truyïìn, vêån àöång Hiïåu quaã cuãa xaä höåi hoáa hoaåt àöång Nhêån thûác vïì quyïìn lúåi vaâ traách nhiïåm TT-TV laâ möåt quaá trònh qua laåi hai chiïìu. cuãa caác töí chûác, caá nhên khi tham gia quaá Caác àöëi taác xaä höåi tñch cûåc tham gia höî trúå trònh xaä höåi hoáa se ä quyïët àõnh sûå thaânh hoaåt àöång TT-TV, àöìng thúâi caác cú quan cöng cuãa hoaåt àöång naây. Vò vêåy, cêìn tñch TT-TV phaãi khöng ngûâng àöíi múái, àaáp ûáng cûåc tuyïn truyïìn, vêån àöång caác àöëi taác nhu cêìu cuãa xaä höåi. Chó coá nhû thïë, xaä höåi trong xaä höåi hiïíu, nhêån thûác àuáng vaâ quan hoáa múái mang tñnh bïìn vûäng, phaát huy thûåc têm túái lônh vûåc àêìy yá nghôa naây. sûå vai troâ, hiïåu quaã cuãa mònh. Taâi liïåu tham khaão 1. Baoá caoá hangâ nùm hoatå àöngå Liïn hiïpå Thû 8. Nguyïnî An Lûúng, 2009. Nghiïn cûuá àïì viïnå Viïtå Nam vï ì Nguönì tin àiïnå tû.ã xuêtë cacá giaiã phapá àï í thûcå hiïnå xa ä höiå hoaá cöng tacá 2. Àangã Cöngå sanã Viïtå Nam-Vùn kiïnå àaiå höiå an toanâ vï å sinh lao àöngå ú ã Viïtå Nam. Ha â Nöi.å àaiå biïuí toanâ quöcë lênì thû á VIII. NXB Chñnh trõ Quöcë 9. Nguyïnî Hûuä Dung,ä 2009. Mötå sö ë vênë àï ì vï ì lyá gia. Ha â Nöi,å 1996. luênå va â thûcå tiïnî vï ì xa ä höiå hoaá noiá chung va â xa ä höiå hoaá 3. Àinh Trongå Thõnh, Nguyïnî Minh Phong, an toanâ vï å sinh thûcå phêmí noiá riïng. Höiå thaoã quöcë gia 2010. Àêyí manhå xa ä höiå hoaá cacá hoatå àöngå KH&CN úã vï ì Xa ä höiå hoaá an toanâ vï å sinh thûcå phêm.í Ha â Nöi.å Viïtå Nam. 10. Nguyïnî Khùcæ Viïn,å 1991. Tû â àiïní têm ly.á 4. Hoangâ Ngocå Vinh, 2007. Xa ä höiå hoaá giaoá Nxb Ngoaiå vùn, Ha â Nöi.å ducå va â vai tro â cuaã nha â nûúc.á 11. Nguyïnî Lên, 2006. Tû â àiïní tû â va â ngû ä Viïtå 5. Hoangâ Phï, 1992. Tû â àiïní tiïngë Viït.å Nxb Nam. Nxb Töngí húpå TP.Hö ì Chñ Minh. Àa â Nùng.é 12. Quyïtë àõnh cuaã Bö å trûúngã Bö å Khoa hocå vaâ 6. Mai Hûuä Khuï, 2000. Tû â àiïní thuêtå ngûä Cöng nghï å sö ë 1416/QÀ-BKHCN, ngayâ 06 thangá 06 hanhâ chñnh. Nxb Lao àöng,å Ha â Nöiå nùm 2013 vï ì viïcå ban hanhâ àiïuì lï å Tö í chûcá va â hoatå àöngå 7. Nghõ àõnh cuaã Chñnh phu ã sö ë 159/2004/NÀ- cuaã Cucå Thöng tin khoa hocå va â cöng nghï å quöcë gia. CP ngayâ 31/8/2004 vï ì hoatå àöngå thöng tin khoa hocå 13. Tûâ àiïín trûåc tuyïën Wikipedia. va â cöng nghï.å (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 6-10-2013; Ngaây phaãn biïån àaánh giaá: 4-2-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 5-3-2014). 24 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2014