Vận dụng quan điểm dạy học tích cực hóa người học vào môn Đo lường điện tại trường Trung học Kỹ thuật thực hành

Nội dung text: Vận dụng quan điểm dạy học tích cực hóa người học vào môn Đo lường điện tại trường Trung học Kỹ thuật thực hành

1. Abstract: Applying active teaching perspective of the learner on the subject Electronic Measurement Technical Practice College. The study had demonstrated the role of guidance and control classes, the teachers, and positive attitude of teachers in accordance with the lesson. Because this method that active teaching perspective of the learner as well as the positive school teachers are essential elements for active learning in all stages of the teaching process: preparation, design, teaching articles and reviews . 1. Đặt vấn đề Đề án đổi mới giáo dục đại học Việt Nam, giai đoạn 2006-2020, đã đưa ra giải pháp cho vấn đề đổi mới phương pháp dạy học: ”Đổi mới phương pháp dạy học theo phương châm: dạy cách học, phát huy tính chủ động của người học và tận dụng công nghệ truyền thông mới” [2, 41]. Và quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm đang được nước ta vận dụng và triển khai mạnh mẽ. Trong nhiều năm qua, trường Trung học Kỹ thuật thực hành đã tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ giảng dạy đưa ra nhiều cách thức giảng dạy mới nhằm nâng cao chất lượng dạy học cũng như đề cao những phương pháp dạy học tăng tính tích cực của người học. Bài viết này trình bày “Vận dụng quan điểm dạy học tích cực hóa người học vào môn Đo lường điện tại trường Trung học Kỹ thuật thực hành”. 2. Giải quyết vấn đề Trường Trung học Kỹ thuật Thực hành trực thuộc trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh được thành lập trên cơ sở Trung tâm Đào tạo Công nhân lành nghề Việt Nam-Hàn Quốc tại địa chỉ 484, Lê Văn Việt, phường Tăng Nhơn Phú A, Quận 9, thành phố Hồ Chí Minh. 2.1. Thực trạng việc dạy và học môn Đo lường điện tại trường Trung học Kỹ thuật thực hành Bảng 1: Thực trạng việc dạy và học môn Đo lường điện Tiêu chí khảo sát Nội dung Số lượng Tỷ lệ Nội dung chương trình Đúng và đủ 4/12 33.33% môn học Đúng và chưa đủ 8/12 66,67% Phương pháp giảng dạy Phương pháp thuyết trình 4/12 34% thường xuyên Phương pháp thảo luận 2/12 16,67% 1
2. Phương tiện dạy học sử Bảng, phấn, bản vẽ kết hợp 10/12 83,33% dụng thường xuyên máy chiếu Các phần mềm mô phỏng, 2/12 16,67% phim ảnh, video clip Từ kết quả khảo sát bảng 1, ta nhận thấy Về nội dung chương trình môn học là được đánh giá đúng nhưng chưa đủ (66,67%). Từ tỷ lệ trên, người nghiên cứu thấy ba vấn đề sau: Một là: Để đủ ta phải tăng giờ dạy, trong thực tế không cho phép vì theo tính tinh giảm chương trình đào tạo một môn học cơ sở không thể tăng số tiết vượt quá quy định. Hai là: Với sự tiến bộ vũ bảo của khoa học kỹ thuật, của xã hội ngày nay thì tính đủ trong khoa học kỹ thuật là không thể, do đó đòi hỏi người dạy phải tăng cường liên hệ thực tiễn nhằm cung cấp cho người học những kiến thức thực tế; và người học hiểu kiến thức để từ đó có thể vận dụng vào trường hợp tương tự trong cuộc sống. Ba là: Kết quả khảo sát trên cho ta thấy tính cần thiết của sự tự học, tự đào tạo của người học. Là đủ với người này nhưng có thể chưa đủ với cá thể khác, vậy cần thiết phải đảm bảo được tính tự học, học liên tục và học suốt đời. Về phương pháp dạy học Theo bảng 1, tỷ lệ sử dụng thường xuyên phương pháp dạy học thuyết trình là 34%, các phương pháp dạy học giải quyết vấn đề, vấn đáp, dạy học nhóm .thì lại ít được sử dụng; thể hiện tình trạng thầy giảng, trò ghi vẩn còn là một con số lớn trong các phương pháp dạy học ở nước ta. Về phương tiện dạy học Từ kết quả bảng 1, phương tiện dạy học truyền thống bảng, phấn, bản vẽ được sử dụng nhiều nhất, các phương tiện hiện đại khác đang dần dần được lựa chọn với tần suất ít hơn như dạy học bằng các phần mền mô phỏng hiện đại, video clip. Trong khi vật thật, mô hình thì không được sử dụng, điều này phản ánh tình trạng trang thiết bị, cơ sở vật chất dạy học đang ở mức báo động. Về đối tượng người học Theo khảo sát, tìm hiểu của người nghiên cứu, thì các trường THCN đa số đều xét tuyển người học trên cơ sở học bạ và điểm thi đại học. Người nghiên cứu nhận thấy đa số người học hệ THCN ở độ tuổi (18-25), đã tốt nghiệp phổ thông trung học và thi không 2
3. đậu vào các hệ cao hơn. Với thực trạng như trên nên người học có khả năng - trình độ tiếp thu hạn chế, đồng thời người học chỉ quan tâm đến tính nghề. 2.2. Đề suất phương pháp dạy học tích cực hoá người học 2.2.1. Một số giá trị của phương pháp dạy học tích cực hoá Hai chủ thể trong phương pháp dạy học là phương pháp dạy của người thầy và phương pháp học của người học, khi nói đến giá trị của phương pháp dạy học tích cực hoá người học ta cần đề cập những giá trị đạt được của hai đối tượng trên. Người học: Người học với sự hướng dẩn của người dạy dần có được năng lực học tập tích cực: có động cơ học tập, tự giác, có ý thức trách nhiệm về kết quả học tập đồng thời phát triển được tư duy tích cực, kỹ năng mềm Người dạy: Không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, sư phạm, nhiệt tình và yêu thích nghề dạy, người học. Chương trình đào tạo: Giảm một khối lượng đáng kể những thông tin mà người học phải ghi nhớ, thuộc lòng. Được cập nhật liên tục, nội dung phù hợp với mục tiêu đào tạo và yêu cầu xã hội. Phương tiện dạy học: Vận dụng sự tiến bộ khoa học kỹ thuật bằng hình ảnh phong phú đa dạng trên thông tin đại chúng, bằng phần mềm mô phỏng hiện đại . Phương pháp kiểm tra đánh giá: Đây là khâu cuối cùng của quá trình dạy học đồng thời là khởi đầu một giai đoạn giáo dục có yêu cầu, chất lượng cao hơn. Trong phương pháp dạy học tích cực hoá người học khâu đánh giá kết quả người học là đánh giá trình độ thu thập xử lý thông tin, khả năng biến đổi thông tin sao cho phù hợp với trình độ nhận thức của bản thân. Vì vậy phương pháp kiểm tra khách quan, công bằng và xuyên suốt trong quá trình dạy học; đánh giá theo tiêu chuẩn phát triển tính sáng tạo, khả năng vận dụng vào thực tế cuộc sống của người học. Với các giá trị nêu trên thì quan điểm dạy học theo hướng tích cực hoá người học đáp ứng được các yêu cầu thực tiễn đặt ra cho môn Đo lường điện như sau. Yêu cầu 1: Đối tượng người học Đối tượng học trong các trường trung học chuyên nghiệp đa số đều quan tâm, tích cực học các môn thực hành vì liên quan mật thiết với ngành nghề đã chọn. Nói cách khác, người học khi có động cơ học tập thì học hăng say, tích cực học. Vậy các môn lý thuyết phải đáp ứng yêu cầu này của người học. Với phương pháp dạy học tích cực hoá người 3
4. học, bằng các phương pháp dạy học cụ thể đưa người học vào tri thức với tâm thế tìm kiếm, giải quyết vấn đề cho chính bản thân người học. Khoa học kỹ thuật phát triển cùng với mạng internet, thì tri thức có thể đến với người học thông qua nhiều con đường khác nhau. Nên năng lực sáng tạo và kỹ năng tự học là hai kỹ năng cần thiết cho người học nhất trong giai đoạn hiện nay. Khi học với phương pháp dạy học tích cực người học sẽ gia tăng khả năng tự học và năng lực sáng tạo nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội. Yêu cầu 2: Chương trình môn học Như đã phân tích, chương trình môn học không thể theo kịp sự phát triển của xã hội, vậy nếu không cập nhật thì luôn trong trạng thái „đúng nhưng chưa đủ‟. Các phương pháp dạy học tích cực hoá người học cụ thể cung cấp một cái nhìn mới về chương trình môn học, với nguồn tài nguyên thông tin phong phú đa dạng trên các phương tiện kỹ thuật hiện nay thì chương trình môn học chỉ còn đơn thuần là tên nội dung vấn đề cần tìm hiểu. Tuy nhiên, để các phương pháp dạy học tích cực hoá người học thật sự mang lại những giá trị tích cực thì cần có chú ý đến bốn đặc trưng sau.[3] Thứ nhất: Dạy học thông qua các hoạt động của học sinh. Thứ hai: Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học. Thứ ba: Tăng cường học tập cá thể phối hợp với học nhóm. Thứ tư: Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò Quan điểm hiện nay, phương pháp dạy học tích cực hoá người học là một thuật ngữ rút gọn dùng để chỉ những phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Phương pháp này là sự kết hợp linh hoạt nhiều phương pháp dạy học phù hợp với nội dung, trình độ nhận thức học sinh và điều kiện thực tế để đạt được mục tiêu bài học. Trong đó có những phương pháp dạy học truyền thống như: trực quan, vấn đáp, động não, thí nghiệm và một số phương pháp mới hiện đại như: dạy học theo góc, dạy học theo hợp đồng, dạy học theo dự án 4
5. 2.2.2. Quy trình dạy học theo quan điểm dạy học tích cực Giai đoạn: Giai đoạn 1 Giai đoạn 2 Giai đoạn 3 CHUẨN BỊ HƯỚNG HỌC SINH BÁO CÁO DẨN CÁCH HOẠT - ĐÁNH THỨC HỌC ĐỘNG - GIÁ TẬP HỌC TẬP Giai đoạn chuẩn bị: Giáo viên thiết kế chủ đề, bài tập cách thức dạy học. Giáo viện thực hiện và hoàn chỉnh trước khi đến lớp. Giai đoạn 1: Giáo viên hướng dẩn cách chức học tập rõ ràng chi tiết Giai đoạn 2: Học sinh học tập theo sự điểu khiển và giám sát người thầy Giai đoạn 3: Học sinh trình bày kết quả học tập, tự đánh giá và điều chỉnh hoạt động học tập; trong khi đó người thầy quan sát và đánh giá. 3. Kết luận: Lời xưa: “Nói cho tôi biết tôi sẽ quên Chỉ cho tôi làm tôi sẽ nhớ. Hãy để tôi thực hiện tôi sẽ hiểu.” Hiểu là trình độ mà mục tiêu đào tạo cuối cùng của quá trình đào tạo [1], để đạt được trình độ này quá trình đào tạo phải thay đổi dựa trên quan điểm tích cực hoá người học. Tại Việt Nam, quan điểm này đang được các cấp, ngành giáo dục quan tâm và triển khai ở nhiều môn học, ngành học cũng như cấp học khác nhau. Việc ứng dụng quan điểm này nhằm thiết kế, xây dựng các phương pháp dạy học tích cực hoá người học trong từng môn học cụ thể đang là yêu cầu cấp bách cho cán bộ giảng dạy. Do đó vận dụng quan điểm dạy học tích cực hoá người học vào môn Đo lường điện tại trường Trung học Kỹ thuật Thực hành là một xu thế tất yếu. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Nguyễn Vĩnh Trung, Lê Thu Giang (Người dịch), Phương pháp học tập tối ưu, NXB Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh. [2]. Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Khóa VIII Đảng Cộng sản Việt Nam (1997), NXB Chính trị Quốc gia [3]. 5
6. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.