Vận dụng phương pháp Graph trong dạy học môn Hóa học lớp 12 tại TTGDTX, quận Thủ Đức

Nội dung text: Vận dụng phương pháp Graph trong dạy học môn Hóa học lớp 12 tại TTGDTX, quận Thủ Đức

1. VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP GRAPH TRONG DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC LỚP 12 TẠI TTGDTX, QUẬN THỦ ĐỨC Nguyễn Thị Thái Hằng Trong xu thế chung hiện nay, việc đổi mới tất cả các lĩnh vực là hết sức cần thiết. Trong đó, đổi mới giáo dục được xem là nhiệm vụ hàng đầu với mục tiêu là nâng cao chất lượng dạy và học. Để thực hiện tốt mục tiêu đề ra đòi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới một cách toàn diện, đặc biệt cần chú trọng đến vấn đề đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển tư duy sáng tạo, kỹ năng phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa kiến thức cho học sinh. Phương pháp graph là một trong những phương pháp dạy học với mục đích tổ chức rèn luyện nhằm tạo những sơ đồ học tập trong tư duy của học sinh, là cơ sở để hình thành phong cách tư duy khoa học mang tính hệ thống cho học sinh. Tuy nhiên, phương pháp graph chưa được ứng dụng nhiều trong quá trình dạy học ở hệ THPT, đặc biệt là hệ giáo dục thường xuyên. Chương trình Hóa học 12 có nhiều kiến thức phức tạp và gắn liền với cuộc sống. Vì vậy, việc vận dụng phương pháp Graph trong dạy học môn hóa học lớp 12 tại TTGDTX, quận Thủ Đức sẽ mang lại hiệu quả cao học tập. 1.Phƣơng pháp Graph trong dạy học Phương pháp graph trong dạy học là phương pháp tổ chức các hoạt động học tập thông qua việc tạo sơ đồ kiến thức trong tư duy của HS, trên cơ sở đó phát triển các khả năng khái quát, phân tích, tổng hợp cho người học. Phương pháp Graph được ứng dụng có những ưu điểm: Ngôn ngữ Graph vừa có tính trực quan – cụ thể vừa có tính khái quát – nhưng trừu tượng nên có lợi thế rất lớn trong việc mô tả hai mặt tĩnh và động của hoạt động dạy học, do đó có thể mô hình hóa cấu trúc các hoạt động từ đơn giản đến phức tạp dưới dạng sơ đồ. Trong hoạt động, phương pháp Graph cho pháp giáo viên định hướng các hoạt động dạy học theo hướng đơn giản phù hợp với nội dung dạy học. Trong hoạt động học, Graph mang tính hệ thống, tâm lý của sự lĩnh hội giúp người luôn có cảm giác ghi nhận kiến thức một cách nhẹ nhàng, dễ hiểu và tăng cường khả năng tự học. Từ các ưu điểm trên, người giáo viên có thể tổ chức dạy học theo phương pháp Graph dưới sơ đồ sau: Hình 1. Quy trình tổ chức dạy học theo phương pháp graph
2. Quy trình tổ chức chức dạy học theo phương pháp graph, nhìn chung là sự tương tác giữa GV và HS. GV đóng vai trò hướng dẫn, HS chủ động hoàn thành trong việc chiếm lĩnh kiến thức. Quy trình tổ chức dạy học theo phương pháp graph gồm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1: Chuẩn bị Tiến trình Giáo viên Học sinh 1.Xác định mục tiêu Xác định kiến thức trọng tâm của bài Xác định mục tiêu bài học dạy, định hướng nội dung, PPDH, dựa vào sách giáo khoa. hình thức tổ chức các hoạt động dạy học. 2. Lựa chọn nội Lựa chọn nội dung, PPDH, phương Soạn bài bằng graph, chuẩn dung, PTDH. tiện dạy học dựa vào mục tiêu dạy bị tâm thế vào bài học. học, HS và không gian lớp học. 3.Thiết kế graph hoạt Lập kế hoạch tổ chức hoạt động dạy Hoàn thành graph câm, nhận động học. xét và đánh giá graph nội dung. 4. Thiết kế graph Thiết kế graph nội dung lên lớp, graph nội dung câm, graph bài tập. 5.Soạn giáo án Hoàn chỉnh giáo án. Giai đoạn 2: Thực hiện bài giảng Tiến trình Giáo viên Học sinh 1. Mở bài Xác định nội dung trọng tâm bài học, dẫn dắt Khoanh vùng kiến thức vào bài HS, tình huống có vấn đề, gây động trọng tâm, đọc graph nội cơ học tập, khám phá khoa học; kiểm tra bài dung và tham gia xây cũ thông qua graph câm. dựng graph nội dung. Triển khai các hoạt động dạy học qua graph 2.Triển khai hoạt động. Phân chia nội dung theo các hoạt graph hoạt động động học tập phù hợp và vừa sức với HS theo -Đọc graph nội dung và graph nội dung; sử dụng các kỹ thuật, phương hoàn thành graph câm tiện dạy học phù hợp với nội dung và HS. -Triển khai graph câm, HS tích cực tiếp thu, -Ghi nhớ hệ thống kiến đọc và hiểu graph nội dung, cộng tác với GV thức thông qua graph. trong việc xây dựng và hoàn thiện graph nội -Hoàn thành graph câm dung -Kết luận, làm rõ kiến thức trọng tâm, ghi nhớ và hệ thống hóa lại kến thức bài học bằng graph nội dung. -Kiểm tra mức độ hoàn thành graph câm. -Kiểm tra sự lĩnh hội kiến thức thông qua -Hoàn thành graph câm graph. và hệ thống kiến thức -Củng cố. theo graph của bản thân. 3.Kiểm tra đánh -Bài tập về nhà và chuẩn bị bài mới. -Làm bài tập và chuẩn bị giá graph bài mới. Như vậy, quy trình hướng dẫn tổ chức dạy học theo phương pháp graph định hướng vận dụng phương pháp vào dạy học nhưng để đạt hiệu quả cao trong dạy học, việc thiết kế graph và tổ chức cần phải tuân thủ các nguyên tắc trong dạy học như: nguyên tắc thống nhất giữa mục tiêu - nội dung - PPDH; nguyên tắc thống nhất giữa cụ thể và trừu tượng; nguyên tắc thống nhất giữa toàn thể và bộ phận; nguyên tắc thống nhất giữa dạy và học.
3. Phát triển năng lực phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa kiến thức thông qua việc sử dụng Graph 1.1.Thiết lập Graph để củng cố, hoàn thiện khái niệm hóa học và nội dung học tập Vận dụng phương pháp Graph ở phần củng cố, hoàn thiện khái niệm hóa học trong bài dạy hình thành kiến thức mới. Từ đó, học viên biết cách lập Graph nội dung, hình thành phương pháp học tập và tăng cường khả năng tự học. Ví dụ: Lập Graph trong bài Sắt(bài 52, sách giáo khoa hóa học 12 ban cơ bản) Hình 2: Graph nội dung bài sắt 1.2.Sử dụng phƣơng pháp graph trong bài ôn tập, củng cố kiến thức Bài ôn tập, luyện tập là một dạng bài lên lớp nhằm củng cố, hệ thống hoá kiến thức đã học thông qua quá trình khái quát hoá để làm sáng tỏ bản chất của khái niệm hoặc hình thành mối liên hệ giữa các khái niệm, đồng thời giúp HS có khả năng vận dụng kiến thức, phát triển kĩ năng, kĩ xảo hoá học. Chuẩn bị bài ôn tập, yêu cầu học viên chuẩn bị kiến thức chốt, kiến thức trọng tâm; xác định mối liên hệ kiến thức; đặt câu hỏi và trả lời; lập graph nội dung ôn tập. Hình 3. Graph nộn dung ôn tập chương Cacbohidrat
4. 2.Thực nghiệm Để xác định hiệu quả của việc sử dụng phương pháp graph trong quá trình dạy học, người nghiên cứu đã vận dụng phương pháp Graph vào dạy môn Hóa học lớp 12 tại TTGDTX, quận Thủ Đức và thu được kết quả về phần định tính và định lượng. Về phần định lƣợng Việc tiến hành thực nghiệm theo phương pháp Graph trong các bài hóa học lớp 12 được giáo viên tiến hành thực nghiệm tại TTGDTX, quận Thủ Đức và thu được kết quả nhu sau: Bảng1: Phân phối điểm số sau 3 bài khảo sát kiến thức Bảng 2: Tổng hợp kết quả học tập của 3 bài khảo sát kiến thức. Từ số liệu kết quả cụ thể cho thấy: kết quả học tập ở lớp thực nghiệm cao hơn lớp đối chứng; kết quả yếu – kém giảm bớt, kết quả khá – giỏi tăng lên. Học viên trong nhóm thực nghiệm có sự phân hóa rõ rệt và đồng đều hơn. Thông qua phương pháp graph, giáo viên có thể phát hiện được học viên xuất sắc, học sinh yếu kém từ đó giúp các em phát triển các năng lực phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa kiến thức. Về phần định tính Phương pháp graph giúp học viên có thể hệ thống hóa được kiến thức, tạo mối liên hệ với các phần kiến thức khác. Từ đó, học viên biết tổng hợp được, phân tích được bản chất của sự việc, từ đó có thể tư duy logic, vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề học tập một cách nhanh chóng. Thông qua việc thảo luận nhóm, hoàn thành graph nội dung, grapg câm, học viên tìm được con đường ngắn nhất để chiếm lĩnh kiến thức qua đó phát triển các năng lực phân tích, tư duy hệ thống và so sánh kiến thức. Thông qua việc tổ chức các graph hoạt động bắt buộc học sinh tham gia tích cực vào việc xây dựng graph nội dung, qua đó tạo điều kiện học viên hoạt động hết sức trong học tập, thêm yêu thích và tích cực với môn học. Rõ ràng phương pháp graph là một phương pháp dạy học hiệu quả, có thể giúp giáo viên tổ chức được những tiết học thú vị, giúp học viên luôn hoạt động để chiếm lĩnh kiến thức, qua đó phát triển các năng lực học tập như khái quát, phân tich, tổng hợp và hệ thống hóa kiến thức. SUMMARY One of today's emerging trends is innovation in all fields are necessary. In particular, education reform is seen as the first task to improve the quality of teaching and learning. Pictorial method is one of the teaching methods used in a variety of ways such as training students to create spider
5. diagrams, drawing, mindmaps, etc It also forms the basis of scientific thinking style that brings computer system to students. However, pictorial method has not been used much in the teaching process at the high school system, especially the general education system. Grade 12 chemistry whose knowledge associated with life. If is much more complex process, the teaching methods peculiar chemistry is supported by the graph and imindmap method of thinking that can help improve the quality of teaching. Tài liệu tham khảo [1]. Lê Trọng Tín (2001), Phương pháp dạy học môn hóa học, NXB Giáo dục. [2]. Nguyễn Phúc Chỉnh (2005), Phương pháp graph trong dạy học sinh học(sách chuyên khảo) – NXBGD [3].Phạm Văn Tư(2011), Phương pháp Graph trong dạy và học hóa học [4].Grzegorz Rozenberg, Handbook of graph grammars and computing by graph transformation.
6. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.