Triể n khai dạy học theo hướng tích cực hóa môn dung sai – đo lường kỹ thuật nghề cắt gọt kim loại tại trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật Công nghệ TP. Hồ Chí Minh

Nội dung text: Triể n khai dạy học theo hướng tích cực hóa môn dung sai – đo lường kỹ thuật nghề cắt gọt kim loại tại trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật Công nghệ TP. Hồ Chí Minh

1. TRIỂ N KHAI DAỴ HOC̣ THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA MÔN DUNG SAI – ĐO LƢỜNG KỸ THUẬT NGHỀ CẮ T GOṬ KIM LOAỊ TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH DEPLOYMENT OF TEACHING IN THE WAY OF BEING ACTIVE IN LEARNING TOLERANCE – TECHNICAL MEASUREMENT IN CUTTING METAL IN HO CHI MINH CITY VOCATIONAL COLLEGE OF TECHNOLOGY Ks. Trƣơng Thị Ngọc Loan TS. Nguyễn Văn Tuấn Khoa sư phạm kỹ thuật - Trường ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật TPHCM Tóm tắt:Bài báo này giải quyết vấn đề về phương án thực hiện bài dạy tích cực thông qua các hình thức tổ chức hoạt động dạy và học cũng như việc vận dụng các kỹ thuật dạy học trong quá trình giảng dạy môn dung sai – đo lường kỹ thuật. Để thực hiện đề tài nghiên cứu, tác giả tiến hành nghiên cứu cơ sở lý luậnbao gồm một số khái niệm liên quan về dạy học tích cực, các phương pháp dạy học tích cực, các kỹ thuật dạy học và những nội dung liên quan đến quá trình dạy học tích cực hóa người học; tìm hiểu nội dung, chương trình môn học, khảo sát thực trạng dạy và học của giáo viên và sinh viên; và tiến hành thực nghiệm sư phạm tại trường Cao đẳng Nghề Kỹ Thuật Công Nghệ Tp . Hồ Chí Minh. Kết quả nghiên cứu cho thấy sinh viên say mê, hứng thú, tích cực học tập, chất lượng dạy và học được nâng lên. Abstract: This paper solves the problem of making the active lesson plan via the pattern of organizing in teaching and learning activities as well as the application of teaching techniques in the process of teaching Tolerance –Technical Measurement. In order to make the research, the author conducted to research rationale including a number of concepts related to active teaching, active teaching methods, teaching techniques and the contents regarding the process of activating teaching; studied the content, course programs; surveyed the current status of teaching and learning of teachers and students and empirical teaching in Ho Chi Minh city Vocational College of Technology. The research results showed that students are passionated, excited and active. The quality of teaching and learning is better Key words:Phương pháp dạy học;kỹ thuật dạy học;dạy và học tích cực; teaching methods, teaching techniques, active teaching and learning Trang 1
2. Giới thiệu (Introduction) Dạy học tích cực luôn hướng người học phát triển năng lực giải quyết vấn đề, động não để tự chiếm lĩnh tri thức, tư duy sáng tạo, khám phá những điều chưa biết trên cơ sở những điều đã biết hoặc đã qua trải nghiệm,khuyến khích tự học.Sự quan tâm của người dạy và hứng thú của người học sẽ phát huy tính tích cực, tự lực cho người học nhằm rèn luyện khả năng tư duy sáng tạo, kỹ năng tổ chức công việc, trình bày báo cáo kết quả. Tuy nhiên do tính chất đặc thù của môn học dung sai – đo lường kỹ thuật nên ứng với nội dung bài học đòi hỏi người giáo viên phải biết cách tổ chức giờ học sao cho học sinh tích cực. Chính vì lẽ đó mà người nghiên cứu đã phân tích đặc thù môn dung sai – đo lường kỹ thuật từ đó đề xuấthình thức tổ chức giờ học dung sai đo lường kỹ thuật theo hướng tích cựcvà phương án tổ chức bài dạy tích cực. Kết quả nghiên cứu ( Results) Qua khảo sát thực trạng của việc dạy học môn dung sai đo lường kỹ thuật cho thấy phần lớn giáo viên sử dụng các phương pháp dạy học thuyết trình là chủ yếu, đôi khi thuyết trình minh họa thông qua vật thật, hình ảnh hay mô hình, ít nêu vấn đề để người học có cơ hội cùng tham gia giải quyết. Vì vậy, lớp học thường được tổ chức theo toàn lớp 100% 100% 80% 80% Không bao giờ 60% Thỉnh thoảng 60% 40% 40% 20% Thỉnh thoảng 0% Thường 20% xuyên 0% Thường Rất thường Dạy Dạy Dạy xuyên xuyên học học học Rất thường theo theo toàn Nêu và giải và giải Nêu Thuyết trìnhThuyết xuyên Thuyết Thuyết trình cá nhóm lớp Thảo luậnThảo nhóm Đàm thoại Đàm GV và nhân Hình 1:Mức độ sử dụng các Hình 2 : Mức độ sử dụng các hình thức phƣơng pháp giảng dạy của giáo viên tổ chức dạy học Xuất phát từ những thực trạng trên, người nghiên cứu đề xuất hình thức tổ chức dạy học tích cực cho môn dung sai - đo lường kỹ thuật theo 4 đề xuất sau : Dạy học tích cực tư duy thông qua trực quan bằng vật thật, hình vẽ: dạy học trực quan được thực hiện cho toàn lớp bằng cách sử dụng kỹ thuật dạy học như đặt câu hỏi, một phút giấy, kỹ thuật tia chớp với các nội dung dạy học sau : - Khái niệm về lắp ghép, nhám bề mặt, chuỗi kích thước - Ghi dung sai, ký hiệu nhám, ký hiệu sai lệch hình dạng, vị trí. - Cấu tạo ổ lăn, bánh răng, then và then hoa, chi tiết ren, chi tiết côn Trang 2
3. - Cấu tạo, phương pháp đo, cách đọc giá trị đo trên thước cặp, panme, đồng hồ so Dạy học thông qua hoạt động nhóm nghiên cứu lý thuyết:mỗi nhóm thực hiện một nhiệm vụ kết hợp với kỹ thuật thảo luận nhóm hay kỹ thuật Jigsaw và báo cáo kết quả thực hiện. Nội dung dạy học cho hoạt động nhóm này bao gồm - Phạm vi ứng dụng của các kiểu lắp lỏng, lắp chặt, lắp trung gian - Ảnh hưởng của nhám bề mặt đến chất lượng làm việc của chi tiết - Đặc trưng của lắp ghép có độ hở (Smax, Smin, Stb, Ts) - Đặc trưng của lắp ghép có độ dôi (Nmax, Nmin, Ntb, TN) - Đặc trưng của lắp ghép trung gian (Smax,Nmax, TS,N) - Tra bảng lắp ghép, chọn lắp ghép theo yêu cầu Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề được thực hiện trên lớp bằng cách đặt câu hỏi, thảo luận, chia sẽ suy nghĩ. Vấn đề là những tình huống gắn liền với thực tiễn có liên quan đến nội dung môn học. Nội dung dạy học bao gồm - Khả năng thay thế của các kích thước chi tiết, cùng cỡ, cùng loại - Dung sai sai lệch hình dạng, vị trí (độ thẳng, độ phẳng, độ trụ, độ tròn ; độ song song, vuông góc, đồng tâm, đối xứng, giao nhau) - Lựa chọn lắp ghép (Lựa chọn lắp ghép then, then hoa, lắp ghép ren, lắp ghép ổ lăn, bánh răng) - Cấp chính xác, cấp độ nhám. Tổ chức giờ học thực hành theo hướng hoạt động nhómtrên lớp tùy thuộc vào nội dung bài học. Một số nội dung dạy học như - Tính dung sai, sai lệch giới hạn, kích thước giới hạn của chi tiết - Vẽ sơ đồ phân bố dung sai lắp ghép - Tính đặc trưng của lắp ghép ( Smax, Smin, Stb, Ts, Nmax, Nmin, Ntb, TN ) - Giải bài toán chuỗi kích thước Ngoài ra các nội dung về tính toán, lựa chọn lắp ghép, các bài tập chuỗi kích thước, thực hành đo lường sử dụng các loại dung cụ đo như thước cặp, panme, đồng hồ so để đo kích thước một vật thật được tổ chức theo nhóm kết hợp với kỹ thuật dạy học như kỹ thuật đặt câu hỏi, thảo luận, jigsaw, tia chớp Từ 4 đề xuất trên, người nghiên cứu xác định để tổ chức bài dạy tích cực cho môn dung sai đo lường kỹ thuật thì người dạy phải kết hợp các đề xuất trên vào quá trình giảng dạy đồng thời cũng đề xuất được các phương án tổ chức bài dạy tích cực được thực hiện như sau : Giới thiệu bài mới Gây động cơ học tập cho người học bằng các phương án sau: Trang 3
4. - Phương án 1: Dùng câu hỏi để dẫn dắt vào bài. Các câu hỏi loại này xoay quanh vấn đề mà bài học sẽ đề cập đến, mang tính gợi mở, kích thích sự tò mò, muốn giải đáp của học sinh. Câu hỏi không yêu cầu học sinh phải trả lời ngay - Phương án 2 :Dẫn nhập nội dung bài học thông qua ví dụ cụ thể - Phương án 3: Dẫn nhập nội dung bài học thông qua tình huống có vấn đề Thực hiện bài học Dạy học đối với nội dung lý thuyết được thực hiện theo các phương án sau: - Phương án 1: Dạy học thông qua trực quan (những hình vẽ, vật thật) để trình bày cấu tạo đặc điểm của chi tiết, phân tích, chứng minh hướng dẫn giúp người học hình thành khái niệm, thiết lập công thức tính toán. Ví dụ như ổ lăn, bánh răng, mối ghép ) - Phương án 2: Dạy học giải quyết vấn đề (vấn đề là những bài toán, tình huống có vấn đề cần được giải quyết (ví dụ như bài toán lựa chọn lắp ghép, giải chuỗi kích thước ). Giáo viên thuyết trình nêu vấn đề, người học suy nghĩ, thảo luận theo nhóm rồi trả lời hoặc giáo viên đặt câu hỏi đơn giản thông qua phương tiện trực quan, người học trả lời - Phương án 3: Phối hợp các kỹ thuật dạy học (kỹ thuật đặt câu hỏi, một phút giấy, khăn phủ bàn, Jigsaw, tia chớp) cùng với phương pháp dạy học để đánh giá nhanh hoặc tìm kiếm thông tin phản hồi từ người học, kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy học Dạy học đối với nội dung thực hành - Phương án 1: Dạy học theo toàn lớp hướng dẫn giải bài tập lắp ghép, tra bảng dung sai - Phương án 2: Dạy học theo nhóm thực hành đo lường Củng cố kiến thức Các phương án thực hiện như sau - Phương án 1: Người học trả lời nhanh thông qua những câu hỏi đơn giản, ngắn gọn của giáo viên - Phương án 2: Hệ thống bài bằng câu hỏi trắc nghiệm - Phương án 3: Giao nhiệm vụ học tập (giải bài tập về nhà, tìm hiểu ứng dụng nội dung bài vừa học vào thực tiễn, nghiên cứu tìm hiểu nội dung bài mới cho buổi học sau) Kiểm tra- đánh giá Phương án thực hiện khi kiểm tra đánh giá cần có sự kết hợp các yếu tố sau: - Thái độ tích cực tham gia học tập (làm việc nhóm, mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập được giao) Trang 4
5. - Đánh giá thông qua bài kiểm tra - GV cần có phiếu theo dõi quá trình học tập của học sinh để thuận tiện cho việc đánh giá. Nội dung của phiếu phải bao quát cả quá trình học như chuẩn bị bài trước khi lên lớp, nghiên cứu tài liệu, mức độ hoàn thành bài tập trên lớp, ở nhà, tích cực tham gia các hoạt động học tập trên lớp, phát biểu ý kiến xây dựng bài, tích cực làm việc nhóm. Để kiểm nghiệm các đề xuấttổ chức dạy học tích cực cũng như các phương án tổ chứcbài dạy tích cực, người nghiêncứu tiến hành thực nghiệm kết quả cho thấy sinh viên phát huy tính tích cực sáng tạo, hứng thú học tập qua những hoạt động, trò chơi, thu thập, chọn lọc xử lý thông tin, tư duy giải quyết các vấn đề, tình huống rất gần trong thực tế cuộc sống, chủ động hơn trong việc học. Hơn nữa việc dạy học theo nhóm giúp sinh viên tự tin, phát triển kỹ năng giao tiếp, kỹ năng trình bày ý kiến trước đám đông, chia sẽ ý tưởng, tiếp thu ý kiến và rèn luyện kỹ năng tổ chức giải quyết vấn đề. Lớp Số học sinh X S 2  V% Đối chứng 30 5.77 3.39 1.87 0.32 Thực nghiệm 32 6.9 3.05 1.77 0.26 10 8 LỚP ĐỐI 6 CHỨNG 4 LỚP THỰC 2 NGHIỆM SO HOC SINH HOC SO 0 -2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 DIEM Hình 3: Biểu đồ đường phân phối tần suất điểm của lớp đối chứng và thực nghiệm Biểu đồ phân phối tần suất điểm cho thấy ở lớp thực nghiệm tỉ lệ sinh viên có điểm nhỏ hơn 5 đã giảm xuống, tỉ lệ sinh viên đạt điểm khá, giỏi trên đồ thị tăng lên cao với với lớp đối chứng. Điều này nói lên rằng sinh viên tiếp thu bài tốt hơn, không khí học tập thoải mái, không áp đặt, sinh viên phấn khởi, say mê và hứng thú học tập. Kết luận (Conclusion) Triển khai dạy học theo hướng tích cực đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của tập thể giáo viên khoa cơ khí chế tạo trường Cao đẳng nghề kỹ thuật công nghệ Tp. Hồ Chí Trang 5
6. Minh về tính khả thi và được nhân rộng áp dụng cho các môn học khác nhằm nâng cao hiệu quả chất lượng đào tạo. Tài liệu tham khảo (References) [1] Đặng thành Hưng, Dạy học hiện đại, 2002, Đại học Quốc gia Hà Nội [2] Dự án Việt Bỉ, Dạy và học tích cực – một số phương pháp và kỹ thuật dạy học, NXB ĐHSP [3]Pai Obanya, Juma Shabani, Peter Okebukola, Guide to Teaching and Learning in Higher Education” [4] [5] [6] [7] giai-quyet-van-de.html XÁC NHẬN VÀ ĐỀ XUẤT CHO ĐĂNG BÀI CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪNHỌC VIÊN THỰC HIỆN TRƢƠNG THỊ NGỌC LOAN Trang 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.