Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu

Nội dung text: Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu

1. Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa người học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu QUÁCH QUỐC AN Học viên lớp Cao học Giáo dục khóa 2011 – 2013(B) Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật Tp. Hồ Chí Minh. Tóm tắt: Ngành giáo dục Việt Nam cần phải có những sự thay đổi cho phù hợp với xu hƣớng phát triển của thời đại. Để nâng cao chất lƣợng và hiệu quả đào tạo thì ngoài việc đổi mới mục tiêu, nội dung giáo trình, trang thiết bị thì giải pháp cải tiến phƣơng pháp dạy học đóng vai trò quan trọng. Việc tổ chức dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học Mô đun Tiện cơ bản tại trƣờng Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu, nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng và hiệu quả của môn học. Summary: Vietnamese education needs to have changes which suit the tendency of the era. To raise the quality and efficiency of the training, besides renovating its goal, contents, curriculums and equipment, resolutions of improving learning and teaching methods play very important roles. Celebrate teaching the module basic Lathe and applying teaching method following developing students’ activeness at Bac Lieu vacational college. The goal are developing students’ activeness. 1. Đặt vấn đề: Ngày nay trƣớc sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, nhiều phát minh sáng chế ra đời, nền kinh tế tri thức lên ngôi. Khi nền kinh tế tri thức là động lực cho toàn cộng đồng thì giáo dục lại càng quan trọng, định hình sự phát triển cho tƣơng lai của mỗi quốc gia. Đồng thời thông qua giáo dục, mỗi cá nhân đóng góp lợi ích cho cộng đồng và cho đất nƣớc. Ngành giáo dục cần đẩy mạnh đổi mới liên tục cho phù hợp với thực tiễn, điều này giúp cho lực lƣợng sản xuất không tụt hậu về kiến thức khoa học, kỹ năng nghề nghiệp, phát huy năng lực hợp tác, tƣ duy sáng tạo, Ngày nay trong quan hệ dạy và học, ngƣời thầy không còn là ngƣời truyền thụ một chiều nữa, ngƣời học cũng không còn tiếp nhận kiến thức một cách thụ động. Trên thực tế, ngƣời thầy trở thành ngƣời tổ chức, hƣớng dẫn, chỉ đạo hành động và cung cấp thông tin từ nhiều nguồn khác nhau và học sinh là ngƣời tự tìm tòi, chiếm lĩnh tri thức, áp dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Ngƣời thầy không còn là ngƣời cầm tay chỉ 1
2. việc mà là ngƣời phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo, hình thành cho ngƣời học những khả năng giải quyết vấn đề, có thái độ đúng đắn, yêu nghề và có đạo đức nghề nghề nghiệp. Nâng cao chất lƣợng dạy và học là nhu cầu cấp thiết, là giáo viên, giảng dạy tại Khoa Cơ khí trƣờng Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu, ngƣời nghiên cứu mong muốn góp phần vào sự nghiệp chung là nghiên cứu về đổi mới phƣơng pháp giảng dạy mô đun Tiện cơ bản phù hợp với nhu cầu xã hội , mục tiêu, nội dung chƣơng trình đào tạo. Tích cực hóa ngƣời học là một yêu cầu quan trọng trong quá trình giảng dạy nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo ở các ngành nghề. Để lựa chọn đƣợc phƣơng pháp dạy học tích cực hóa ngƣời học, ngƣời giáo viên phải xem xét và dựa trên nhiều yếu tố nhƣ: Mục tiêu, nội dung, chƣơng trình, đối tƣợng ngƣời học, môi trƣờng diễn ra lớp học, điều kiện về phƣơng tiện dạy học, đặc biệt là phƣơng pháp dạy học phù hợp. Có nhiều phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học đang đƣợc vận dụng, nhƣng để lựa chọn và đƣa vào áp dụng cho môn học ngƣời GV cũng phải chú ý đến tính đặc thù của phƣơng pháp, cách thực hiện và phải chú ý đến tính tƣơng thích của phƣơng pháp với mục tiêu, nội dung chƣơng trình môn học. 2. Thực trạng tổ chức dạy học mô đun Tiện cơ bản tại trường Cao Đẳng Nghề Bạc Liêu: SƠ ĐỒ CƠ CẤU TỔ CHỨC TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BẠC LIÊU HỘI ĐỒNG TRƢỜNG HIỆU TRƢỞNG TỔ CHỨC ĐẢNG ĐỒNG TRƢỜNG CÔNG ĐOÀN CƠ SỞ ĐOÀN THANH NIÊN PHÓ HIỆU TRƢỞNG PHÓ HIỆU TRƢỞNG PHÓ HIỆU TRƢỞNG Phòng Kế toán, Phòng Hợp CƠ SỞ VẬT CHẤT HÀNH CHÍNH ĐÀO TẠO Tài chính tác Quốc tế- Nghiên cứu khoa học Phòng công tác Phòng Tổ sinh viên, h.sinh chức hành Thƣ viện TT Dịch vụ Phòng cơ sở chánh lao động, vật chất, dịch việc làm vụ lao động TT tin học, ngoại ngữ TT Đào tạo lái xe Phòng Khoa Khoa Khoa Khoa công Khoa nông Khoa giao thông Đào tạo cơ bản điện cơ khí nghệ thông tin nghiệp thủy sản CN, xây dựng 2
3. Mục tiêu – nhiệm vụ của nhà trường: Đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật công nghiệp có trình độ Cao Đẳng Nghề, Trung cấp Nghề, Sơ cấp Nghề, các ngành nhƣ: Cơ khí, ô tô, điện công nghiệp, điện tử, điện lạnh, sửa chữa máy tính, cho tỉnh Bạc Liêu và các tỉnh bạn. Ngƣời học ứng dụng sáng tạo kỹ thuật công nghệ vào công việc, làm đƣợc các công việc thực tế trong ngành nghề, tự giải quyết đƣợc các tình huống thực tế nghề nghiệp đặt ra, áp dụng khoa học công nghệ hiện đại vào thực tiễn sản xuất. Đào tạo ngƣời học có đạo đức lƣơng tâm nghề nghiệp, ý thức tổ chức kỷ luật, tác phong công nghiệp và tự rèn luyện sức khỏe. Mục tiêu mô đun Tiện cơ bản Học xong mô đun này học sinh có khả năng: - Trình bày đầy đủ các bộ phận cơ bản, công dụng và nguyên lý làm việc của máy tiện vạn năng. - Nhận dạng, lựa chọn đúng, đủ và mài sửa đƣợc các loại dao tiện phù hợp với công việc. - Sử dụng hợp lý, chính xác và bảo quản tốt các loại dụng cụ đo. - Lựa chọn, tháo lắp đồ gá và gá phôi đúng kỹ thuật. - Tiện mặt đầu, khoan lỗ tâm, tiện trụ trơn ngắn, tiện trục bậc, tiện rãnh ngoài, tiện cắt đứt chi tiết đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng quy trình. - Xác định đúng các dạng sai hỏng, nguyên nhân, cách phòng ngừa và khắc phục. - Tổ chức làm việc khoa học đảm bảo an toàn cho ngƣời và máy. 2.1 Kết quả khảo sát thực trạng từ phía giáo viên giảng dạy mô đun Tiện cơ bản: - Mục tiêu, nội dung: Chƣơng trình giảng dạy mô đun Tiện cơ bản, thì phần đông giáo viên cho là phù hợp. - Phƣơng pháp dạy học: Để phát huy đƣợc tính tích cực chủ động của ngƣời học theo nhu cầu hiện nay thì giáo viên phải quan tâm nhiều hơn đến việc áp dụng các phƣơng pháp tích cực hóa ngƣời học nhƣ : Thảo luận nhóm, giải quyết vấn đề, phƣơng pháp đàm thoại, học theo dự án, - Phƣơng tiện, thiết bị dạy học: Mô hình, máy móc, thiết bị còn hạn chế cần tăng cƣờng đầu tƣ cơ sở vật chất và trang thiết bị, - Kiểm tra đánh giá: Giáo viên chủ yếu sử dụng việc kiểm tra đánh giá thành phẩm thực hành không chú trọng đánh giá thao tác thực hành. 3
4. - Phƣơng pháp dạy thực hành: Đa số giáo viên sử dụng phƣơng pháp diễn trình làm mẫu, học sinh bắt chƣớc rồi làm theo nên học sinh rất thụ động. 2.2 Kết quả khảo sát từ phía học sinh về thực trạng của việc dạy học mô đun Tiện cơ bản: - Về mức độ hứng thú và tiếp thu kiến thức của HS đối với mô đun Tiện cơ bản : Thì đa số học sinh cảm thấy bình thường và mức độ lĩnh hội kiến thức ở mức trung bình. - Về nội dung chƣơng trình môn học: là phù hợp. Nhƣng vẫn cần phải cấu trúc lại cách trình bày, bổ sung những phần còn thiếu, cắt bỏ những phần không cần thiết hoặc quá cao so với trình độ của ngƣời học để phù hợp với từng trƣờng. - Về phƣơng tiện dạy học: Giáo viên thƣờng sử dụng vật thật, mô hình và thiết bị có sẵn để dạy mô đun Tiện cơ bản. Do đó nên cập nhật thêm những mô hình, thiết bị hiện đại, máy tính, máy chiếu hay những video clip, phần mềm chuyên ngành, mô phỏng liên quan đến chủ đề bài học. - Về phƣơng pháp giảng dạy và cách kiểm tra đánh giá: Phƣơng pháp thuyết trình truyền thống, diễn giảng để dạy học phần lý thuyết, thực hành thƣờng xuyên sử dụng phƣơng pháp diễn trình làm mẫu và cũng thƣờng xuyên sử dụng hình thức kiểm tra thực hành nhƣng chỉ căn cứ vào kết quả của sản phẩm cuối cùng. Việc tìm hiểu và phân tích nội dung chƣơng trình mô đun Tiện cơ bản đã phát hiện những thuận lợi và những hạn chế. Từ những cơ sở thực tiễn trên, cách thực hiện dạy học tích cực hóa ngƣời học cần phải: - Thay đổi phƣơng pháp dạy học đáp ứng với nhu cầu thực tiễn của học sinh, cũng nhƣ mục tiêu của môn học. Kết hợp sử dụng đa dạng các phƣơng pháp giảng dạy theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học nhƣ: PP thảo luận nhóm, giải quyết vấn đề, dạy học định hƣớng hoạt động, Áp dụng phƣơng pháp thực hành theo mô hình 4 bƣớc kết hợp sử dụng các phƣơng tiện dạy học hiện đại - Đa dạng các hình thức đánh giá qua các báo cáo, bài tập nhóm, đánh giá thực hành thông qua thao tác thực hành kết hợp đánh giá sản phẩm, và tạo điều kiện cho học sinh tham gia vào quá trình đánh giá. - Cần phải tổ chức dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. 3. Lập kế hoạch giảng dạy trong mô đun Tiện cơ bản theo hướng tích cực hóa Trên cơ sở lý thuyết nghiên cứu và kết quả khảo sát thực trạng, ngƣời nghiên cứu đƣa ra phƣơng hƣớng dạy học tích cực hóa mô đun Tiện cơ bản nhƣ sau: 4
5. - Giờ dạy lý thuyết kết hợp các phương pháp: + Phƣơng pháp dạy học giải quyết vấn đề; + Phƣơng pháp vấn đáp tìm tòi; + Phƣơng pháp thảo luận theo nhóm nhỏ; + Phƣơng pháp thuyết trình có minh họa. - Giờ dạy thực hành kết hợp các phương pháp: + Phƣơng pháp hƣớng dẫn học sinh thực hành; + Phƣơng pháp dạy thực hành 4 bƣớc; + Phƣơng pháp thảo luận và làm việc theo nhóm. Các bước thực hiện Bƣớc 1: Xác định mục tiêu bài: Mục tiêu của bài phải xác định rõ ràng, bắt đầu từ động từ cụ thể. Mục tiêu phải đúng với mức độ, kết quả ngƣời học cần đạt đƣợc sau khi kết thúc bài giảng cả về kiến thức, kỹ năng và thái độ. Bƣớc 2: Nội dung bài giảng: Chuẩn bị nội dung theo các mục tiêu. Các nội dung phải cơ bản, cần thiết, đảm bảo tính hệ thống và có cập nhật. Bƣớc 3: Lập kế hoạch dạy học: Xây dựng các hoạt động của giáo viên và hoạt động của học sinh để hoàn thành mục tiêu. - Hoạt động của giáo viên bao gồm những nội dung mà giáo viên cần trình bày với PPDH và phƣơng tiện sử dụng. - Hoạt động của học sinh bao gồm những công việc mà học sinh phải giải quyết trên cơ sở những kiến thức mà giáo viên trình bày với phƣơng pháp thực hiện. - Lựa chọn hình thức và phƣơng pháp dạy học - Lựa chọn phƣơng tiện - Thiết kế công cụ dạy học bao gồm các tài liệu phát tay nhƣ phiếu học tập, phiếu kiểm tra, những vấn đề ngƣời học cần phải tìm hiểu và giải quyết. Bƣớc 4: Chuẩn bị nội dung cho bài sau: Nêu chủ đề bài học sau và nội dung cần chuẩn bị. Đối với việc chuẩn bị bài cho buổi sau, giáo viên không chỉ nêu tên bài mà cần phác thảo những ý chính hay dàn bài để học sinh có thể nghiên cứu sâu hơn về nội dung bài mới. Bƣớc 5: Hƣớng dẫn tìm và đọc tài liệu tham khảo: Giáo viên cung cấp cho học sinh những thông tin về tài liệu cần tìm hiểu và tham khảo. 5
6. Đánh giá: - Học sinh tự đánh giá kết quả đạt đƣợc theo cá nhân, nhóm hoặc lớp và tự đánh giá cách thực hiện cũng nhƣ về chuyên môn kỹ thuật, mức độ đạt mục tiêu. - Học sinh đánh giá kết quả cuối cùng của công việc, tự trình bày lại hoạt động của mình cũng nhƣ suy nghĩ về khắc phục thiếu sót và hoàn thiện trong tƣơng lai. Sau đó, việc đánh giá sẽ do GV thực hiện theo những tiêu chí và tiêu chuẩn đã đƣợc xác lập từ trƣớc. Bảng: Mô hình dạy thực hành 4 bước Phương pháp thực hành Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 4 bước 1. Thông tin - Bài tập cần thực hiện. - Cho học sinh xem bài tập - Tự thu thập kiến thức cơ - Các yêu cầu kỹ thuật của mẫu qua những slide hình bản. bài tập. ảnh, vật thật. - Thảo luận tìm nhiệm vụ - Bản vẽ mà bài tập đặt ra. 2. Làm mẫu - giải thích - Thực hiện bài tập theo - Làm mẫu và giải thích - Quan sát và chú ý các trình tự các bƣớc quá trình thực hiện. thao tác của giáo viên, ghi - Giải thích các kiến thức nhớ giải thích và các thao kỹ thuật liên quan. tác. 3. Làm lại - giải thích - Thực hiện lại các bƣớc - Yêu cầu học sinh thực - Thực hiện lại các bƣớc công việc hiện lại các bƣớc công việc công việc của bài tập và giải thích cách thực hiện - Kiểm tra những sai hỏng - Yêu cầu học sinh phát - Tìm ra các sai hỏng và và biện pháp khắc phục. hiện các sai hỏng và tìm nguyên nhân để từ đó có cách khắc phục. biện pháp khắc phục. 4.Tự luyện tập - Thực hiện các yêu cầu - Yêu cầu học sinh lần lƣợt - Lần lƣợt thực hiện bài tập của bài tập. thực hiện các yêu cầu của bài tập. - Kiểm tra kết quả và các - Kiểm tra kết quả, các tiêu - Học sinh tự đánh giá kết tiêu chuẩn đánh giá mà bài chuẩn đánh giá. quả đạt đƣợc theo cá nhân, tập đề ra. nhóm hoặc lớp. Tự đánh giá cách thực hiện cũng nhƣ về chuyên môn kỹ thuật, mức độ đạt theo tiêu chuẩn đề ra. 6
7. Mục đích của dạy thực hành là hình thành kỹ năng là cao hơn kỹ xảo. Mô hình phƣơng pháp 4 bƣớc là một phƣơng pháp xuất phát từ thuyết hành động và đƣợc cải tiến thành 4 bƣớc có sự trình diễn của giáo viên. Nó là phƣơng pháp quan trọng trong dạy thực hành nghề mà ở đó học sinh phát triển cả trí tuệ và kỹ năng thực hành. Do đó phƣơng pháp này rất thích hợp với dạy mô đun Tiện cơ bản theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. Kết luận: Việc áp dụng phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học cho mô đun Tiện cơ bản làm cho học sinh cảm thấy rất hứng thú trong học tập. Mặt khác, HS cũng rất thích học theo hình thức nhóm, vì đƣợc học hỏi lẫn nhau, hiệu quả học tập cao hơn so với làm việc cá nhân trong lớp học. Về hình thức kiểm tra đánh giá lại đáp ứng đƣợc nhu cầu của ngƣời học, học sinh rất thích đƣợc tham gia vào quá trình đánh giá, tự đánh giá giúp HS thấy rõ những sai sót, kết quả học tập đƣợc đánh giá chính xác và đảm bảo đƣợc tính khách quan. Từ đó, cho thấy việc áp dụng phƣơng pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học cho mô đun Tiện cơ bản là rất cần thiết. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Bernd Meier, Nguyễn Văn Cƣờng (2010), Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông , Trƣờng đại học tổng hợp Potsdam CHLB Đức [2]. Hồ Ngọc Vinh – Phạm Văn Nin (2008), Tài liệu hướng dẫn chuẩn bị và giảng dạy theo mô-đun, Đại học Sƣ phạm kỹ thuật Hƣng Yên. [3].TS. Nguyễn Văn Tuấn (2009), Tài liệu bài giảng môn Lý luận dạy học (Phần đại cương), Đại học Sƣ Phạm Kỹ Thuật - TP. Hồ Chí Minh. [4]. TS. Ngô Anh Tuấn (2010), Giáo trình công nghệ dạy học, Đại học Sƣ Phạm Kỹ Thuật - TP. Hồ Chí Minh. [5]. Võ Thị Xuân (2003), Tích cực hóa dạy học – bản chất và cách áp dụng, Đại học Sƣ Phạm Kỹ Thuật - TP. Hồ Chí Minh [6]. Arnold R, Lipsmeier A, Ott H: Berufsaedagogik Kompakt. Cornelsen, 1998. XÁC NHẬN CỦA GVHD TÁC GIẢ TS. Mai Ngọc Luông Quách Quốc An 7
8. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.