Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa môn Công nghệ 11 tại trường THPT Bến Cát

Nội dung text: Tổ chức dạy học theo hướng tích cực hóa môn Công nghệ 11 tại trường THPT Bến Cát

1. TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA MÔN CÔNG NGHỆ 11 TẠI TRƯỜNG THPT BẾN CÁT Bồ Thị Hồng Thắm Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ thuật Thành Phố Hồ Chí Minh TÓM TẮT Bài báo này trình bày quy trình vận dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học theo hướng tích cực hóa vào tổ chức dạy học môn Công nghệ 11 tại trường THPT Bến Cát. Thông qua các kỹ thuật dạy học tích cực này thì tính tích cực, chủ động, tự giác học tập và hợp tác của học sinh được nâng cao, và chất lượng học tập của học sinh được cải thiện. Từ khóa: Tích cực hóa. 1. Mở đầu học nhằm định hướng cho học sinh phổ Hiện nay, nhu cầu phát triển hội thông xác định được năng lực của bản nhập quốc tế, với nguy cơ tụt hậu trên thân, khả năng định hướng lựa chọn con đường phát triển trong thế kỉ XXI nghề nghiệp cho bản thân. Tuy nhiên, đang đòi hỏi chúng ta phải cấp thiết thực trạng giảng dạy môn học này vẫn phải đổi mới giáo dục, trong đó căn bản còn nhiều bất cập, giáo viên vẫn thường là đổi mới về phương pháp dạy học. áp dụng các phương pháp dạy học Người học có say mê hứng thú với nội truyền thống vào quá trình giảng dạy, dung bài học hay không là tùy thuộc tính tích cực của học sinh chưa được vào phương pháp giảng dạy của giáo phát huy. viên. Từ đó chúng ta thấy được tầm 2. Dạy học tích cực quan trọng của phương pháp dạy học Đặc điểm của dạy học tích cực trong việc đào tạo con người năng  Về mục tiêu dạy học động, sáng tạo, đó là những phẩm chất - Dạy học tích cực hướng vào việc nhân cách mà xã hội hiện đại xem là chuẩn bị cho người học khả năng độc điều kiện tồn tại của mỗi dân tộc, mỗi lập, tự khám phá, tìm tòi tri thức và làm quốc gia. Vì vậy, tích cực hóa là vấn đề chủ được tri thức, khả năng thích ứng cốt lõi thuộc về mục tiêu của giáo dục cao với xã hội, hòa nhập và phát triển hiện đại mà mỗi quốc gia đều hướng cộng đồng. tới.  Về nội dung dạy học Công Nghệ là một trong những môn - Quan điểm dạy học tích cực cho học tạo nền tảng cơ bản cho người học rằng hệ thống kiến thức lý thuyết chưa liên quan đến những lĩnh vực của cuộc đủ để đáp ứng mục tiêu chuẩn bị cho sống từ kinh tế đến kỹ thuật, Là môn 1
2. cuộc sống mà cần phải chú trọng các đã học mà còn khuyến khích óc sáng khả năng thực hành, vận dụng các kiến tạo, phát hiện sự chuyển biến thái độ và thức lý thuyết, năng lực phát hiện và hành vi của họ trước những vấn đề và giải quyết các vấn đề thực tiễn. tình huống thực tế.  Về phương pháp dạy học - Đặc trưng của dạy học tích cực - Dạy học tích cực coi trọng việc tổ  Dạy và học thông qua tổ chức các chức cho người học hoạt động độc lập hoạt động học tập của học sinh hoặc theo nhóm. Các phương pháp - Để nhằm kích thích tính tích cực thường được áp dụng như: thảo luận, nhận thức của học sinh thì giáo viên làm thí nghiệm, quan sát vật mẫu, sắm phải tổ chức nhiều hoạt động học tập vai, phân tích bảng số liệu Thông qua nhằm tạo điều kiện cho người học tham đó người học vừa tự lực nắm các tri gia vào quá trình tìm kiếm và phát hiện thức, kỹ năng mới đồng thời rèn luyện ra kiến thức mới. Chỉ có tham gia vào về phương pháp tự học, phương pháp một quá trình hoạt động nào đó thì ở nghiên cứu, người học mới nảy sinh được hứng thú, - Dạy học tích cực đánh giá cao tầm động cơ học tập, khi đó tính tích cực quan trọng của người dạy với vai trò là của người học phần nào cũng được phát người tổ chức và chỉ đạo hoạt động huy. Dạy và học đều là những hoạt học. Vận dụng vốn hiểu biết và kinh động quan trọng trong quá trình dạy nghiệm của cá nhân và của tập thể học, trong đó hoạt động dạy định người học mà người dạy có thể xây hướng hoạt động học. Hoạt động định dựng chương trình học và áp dụng các hướng này phải bao gồm cả việc truyền phương pháp cụ thể phù hợp với điều thụ tri thức kết hợp với hướng dẫn hành kiện thực tế. động. - Về phương tiện dạy học: Nên trang  Dạy và học chú trọng rèn luyện khả bị đầy đủ trang thiết bị hiện đại cần năng tự học. thiết như: bảng, máy tính, máy chiếu, - Dạy học theo hướng tích cực không âm thanh, mạng internet đặt biệt phải chỉ xem việc rèn luyện khả năng tự học có các phòng thí nghiệm hiện đại đạt cho người học là một biện pháp nâng tiêu chuẩn. cao hiệu quả dạy học mà còn là mục  Về cách đánh giá tiêu dạy học. - Trong dạy học tích cực việc đánh - Vì đây là một trong những mục tiêu giá là sự kết hợp với đánh giá của thầy hướng đến của dạy học tích cực, khả và tự đánh giá của trò. Người học tự năng tự học của người học cần phải giác chịu trách nhiệm về kết quả học được rèn luyện vì học là một quá trình tập của mình, được tham gia đánh giá diễn ra lâu dài, diễn ra trong suốt cuộc lẫn nhau. Người dạy đánh giá kết quả đời của một con người. Theo Hồ Chí của học trò không chỉ dừng lại ở yêu Minh “Học, học nữa, học mãi”, vì thế cầu tái hiện kiến thức, lặp lại kỹ năng cần phải trang bị cho người học cách 2
3. học như thế nào sao cho có hiệu quả, để  Kết hợp đánh giá của Thầy với tự từ đó người học có khả năng tự học đánh giá của trò. suốt đời. Với khối lượng kiến thức vô - Trong quá trình dạy học, việc đánh cùng lớn của nhân loại, con người giá kết quả học tập của học sinh không không thể nào nhồi nhét vào trong đầu những hướng tới mục tiêu là điều chỉnh khối lượng kiến thức nhiều như vậy việc học của học sinh mà qua đó còn trong một thời gian ngắn. Cho nên việc hướng đến điều chỉnh hoạt động giảng trang bị cho người học phương pháp tự dạy của giáo viên. học cần phải được chú trọng trong quá - Giáo viên, cần tạo điều kiện để cho trình dạy học. người học tự đánh giá năng lực của bản  Tăng cường học tập cá thể, phối thân để họ có thể điều chỉnh cách học hợp với học tập hợp tác cho phù hợp, bên cạnh đó tạo điều kiện - Trong một lớp học, trình độ về kiến cho người học tự đánh giá lẫn nhau. thức và cả tư duy của học sinh không Đánh giá đúng và điều chỉnh hoạt động đồng bộ sẽ gặp trở ngại trong quá trình kịp thời là năng lực rất cần thiết cho dạy học tích cực, nhất là tiến độ hoàn cuộc sống đòi hỏi cần phải trang bị cho thành nhiệm vụ học tập. học sinh. - Tuy nhiên hoạt động của cá nhân 3. Tổ chức dạy học theo các phương cần phải phối hợp với hoạt động hợp pháp, kỹ thuật dạy học tích cực tác trong quá trình học tập, vì quá trình - Tổ chức học tập : "Tổ chức học tập dạy học là quá trình tương tác giữa thầy là một quá trình thực hiện những biện – trò, bên cạnh mối quan hệ đó cần phải pháp có cơ sở khoa học nhằm đảm bảo phát triển thêm mối quan hệ tương tác hiệu suất cao nhất của quá trình học tập giữa trò – trò. Tạo nên mối quan hệ hợp với điều kiện sử dụng hợp lý thời gian, tác giữa các cá nhân trên con đường sức lực và phương tiện của giáo viên và chiếm lĩnh nội dung học tập. Thông qua học sinh". thảo luận, tranh luận trong tập thể, ý - Như vậy, tổ chức dạy học là một kiến của mỗi cá nhân được bộc lộ, quá trình thực hiện những biện pháp có khẳng định hay bác bỏ, lúc này người cơ sở khoa học để tổ chức mối quan hệ học đã tự nâng mình lên một trình độ tương tác giữa các thành tố của quá mới. trình dạy học: mục tiêu, chương trình - - Thông qua hoạt động hợp tác sẽ nội dung, phương pháp - phương tiện, phát triển ở người học tinh thần hợp đánh giá, hoạt động của GV, hoạt động tác, sự phối hợp giữa các cá nhân để của HS, làm cho chúng vận động và hoàn thành nhiệm vụ chung. Hợp tác phát triển nhằm thực hiện nhiệm vụ dạy trong lớp học là quá trình rèn luyện học. giúp cho người học quen dần với sự phân công hợp tác trong thực tiễn xã hội. 3
4. 4. Tổ chức dạy học theo hướng tích động, sáng tạo, tự giác của HS trong cực hóa quá trình học tập nhằm đạt được 4.1 Xác định mục tiêu của tổ chức dạy mục tiêu chung đã đề ra. học theo hướng tích cực hóa: cần 5. Thực tiễn áp dụng dạy học theo phải xác định mục tiêu chung của hướng tích cực hóa việc tổ chức theo hướng tích cực Hiện nay, dạy học theo hướng hóa, và mục tiêu cụ thể đối với môn tích cực hóa đã và đang được thực hiện học. Tổ chức theo hướng tích cực ở nhiều cấp học và ngày càng mang lại hóa sẽ giúp cho HS đạt được những kết quả khả quan, nhận được nhiều sự kiến thức, kỹ năng, thái độ cần thiết hưởng ứng từ phía học sinh. nào trong suốt quá trình dạy học của Trong đề tài nghiên cứu “ Nâng HS trung học phổ thông. cao chất lượng dạy học môn tổ chức 4.2 Lựa chọn nội dung theo hướng tích cuộc sống gia đình theo hướng tích cực cực hóa: Việc lựa chọn nội dung bài hóa người học tại trường CĐ sư pham dạy hay xác định bài dạy theo Đồng Nai” của Đoàn Thị Hảo đã đạt hướng tích cực hóa phải dựa trên được khả quan và nâng cao được chất những cơ sở lựa chọn nội dung dạy lượng dạy học môn học và quan trọng học (chủ yếu dựa vào mục tiêu, nội hơn hết là đã tạo được sự hứng thú, tích dung, phương tiện dạy học, đặc cực, năng động ở sinh viên trong quá điểm của học sinh, .) để lựa chọn trình dạy học. nội dung sao cho phù hợp nhất. Bên Trong công trình nghiên cứu “ cạnh đó, việc lựa chọn nội dung bài Tổ chức dạy học theo hướng tích cực dạy cũng phụ thuộc vào trình độ, hóa môn Công nghệ 11 tại trường nhận thức chủ quan của từng giáo THPT Bến Cát”, người nghiên cứu đã viên. đề suất sử dụng hai kỹ thuật dạy học 4.3 Xây dựng kế hoạch dạy học theo tích cực vào việc tổ chức hoạt động học hướng tích cực hóa: Vận dụng tập của HS theo hai kỹ thuật dạy học những phương pháp day học, các kỹ tích cực này và kết quả đạt được là đã thuật dạy học tích cực vào việc xây làm thay đổi thái độ học tập của HS, dựng hoạt động dạy học của HS HS hứng thú với môn học hơn và kết trong quá trình học tập . Thiết kế quả học tập của HS tốt hơn, từ đó chất kịch bản thực hiện, thiết kế giáo án lượng dạy học môn học đã được nâng các bài dạy theo các phương pháp cao (xem hình 1 và hình 2). dạy học, các kỹ thuật dạy học tích cực đã lựa chọn sao cho phù hợp nhất với mục tiêu, nội dung bài học, trang thiết bị hiện có của nhà trường, .và quan trọng nhất là qua đó phát huy được tính tích cực, chủ 4
5. tích cực, chủ động, sáng tạo hơn. Những kỹ năng trên sẽ rất cần thiết và tác dụng hữu ích cho HS ở ngưỡng cửa sau bậc THPT. 6. Kết luận Xu hướng “dạy học tích cực” nhấn Biểu đồ 3.2: Nhận xét của HS về mức mạnh yếu tố người học – tìm tòi và độ hứng thú đối với môn học khám phá và kiến tạo tri thức của mình, và nhấn mạnh cả vai trò hướng dẫn, hỗ trợ của người dạy. “Dạy học tích cực” tạo điều kiện cho HS phát huy tính chủ động trong hoạt động học tập của HS và giúp cho HS hình thành được các kỹ năng cần thiết nhất, phương pháp học tập hiệu quả nhất, hỗ trợ cho việc hình thành xã hội học tập, khả năng học tập suốt đời Biểu đồ 3.10: Đồ thị phân bố tần số của mỗi học sinh. điểm kiểm tra lần 1 của lớp cơ bản “Dạy học tích cực” thông qua việc Nhìn chung, dạy học theo hướng tổ chức hoạt động học tập của HS theo tích cực đã mang lại nhiều kết quả khả các kỹ thuật dạy học đã được sự hưởng quan ở cấp THPT, đây là cấp học mà ứng nhiệt tình của học sinh, và qua đó giáo viên cần phải trang bị cho HS làm thay đổi thái độ học tập của học những kỹ năng cần thiết nhất như kỹ sinh dẫn đến kết quả học tập có nhiều năng làm việc nhóm, kỹ năng trình bày khả quan và kết quả học tập được nâng ý kiến, kỹ năng tự học, giúp cho HS cao. TO SET UP ORGANIZE TEACHING BY ACTIVE-ORIENTED FOR TECHNOLOGY 11 SUBJECT AT BEN CAT HIGH SCHOOL Bồ Thị Hồng Thắm University of Technical Education of Ho Chi Minh City This paper presents a process to apply the methods and techniques of teaching in a positive organizational in teaching subjects Technology 11 at Ben Cat High School. Through this active teaching techniques, positive, proactive, self-learning, cooperative and the quality of student learning is improved. 5
6. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Lăng Bình, Đỗ Hương Trà, Nguyễn Phương Hồng, Cao Thị Thặng (2010), Dạy và học tích cực - một số phương pháp và kỹ thuật dạy học, NXB Đại học Sư Phạm, Hà Nội. 2. Bộ giáo dục và đào tạo – Dự án Việt – Bỉ (2010), Dạy và học tích cực- một số phương pháp và kỹ thuật dạy học, NXB Đại học sư phạm, Hà Nội. 3. Nguyễn Văn Cường, Bernd Meier (2010), Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở trung học phổ thông - Dự án phát triển giáo dục trung học phổ thông (LOAN No 1979-VIE), NXB Bộ giáo dục và đào tạo, Hà Nội. 4. Đoàn Thị Hảo, Luận văn thạc sĩ giáo dục (2010), Nâng cao chất lượng dạy học môn tổ chức cuộc sống gia đình theo hướng tích cực hóa người học tại trường cao đẳng sư phạm Đồng Nai- trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TP.HCM. 5. Thái Duy Tuyên(2008), Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới, NXB giáo dục, Hà Nội XÁC NHẬN VÀ ĐỀ XUẤT CHO ĐĂNG BÀI HỌC VIÊN THỰC HIỆN CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN TS. LƯU ĐỨC TIẾN BỒ THỊ HỒNG THẮM 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.