Tình hình vận dụng dạy học theo dự án cho môn công nghệ 9 tại trường THCS Phú Cường – tỉnh Bình Dương

Nội dung text: Tình hình vận dụng dạy học theo dự án cho môn công nghệ 9 tại trường THCS Phú Cường – tỉnh Bình Dương

1. TÌNH HÌNH VẬN DỤNG DẠY HỌC THEO DỰ ÁN CHO MÔN CÔNG NGHỆ 9 TẠI TRƢỜNG THCS PHÚ CƢỜNG – TỈNH BÌNH DƢƠNG Huỳnh Thanh Tâm Cao học Lý luận & PPDHKT K.18B Trường Đại học Sư phạm Kỹ Thuật TP.HCM Sách giáo khoa Công nghệ 9 được biên soạn theo chương trình trung học cơ sở môn Công Nghệ ban hành kèm theo quyết định số 03/2002/QĐ-BGD&ĐT ngày 24 tháng 01 năm 2002.Sách giáo khoa Công nghệ 9 được biên soạn theo hướng bám sát mục tiêu đào tạo, đổi mới PPDH, phát huy tính tích cực của học sinh, qua đó hình thành và phát triển phương pháp tự học, nâng cao năng lực tư duy. Cấu trúc sách giáo khoa Công nghệ 9 đều thống nhất chia ra thành các bài, đa số các bài được viết với thời lượng 2-3 tiết để đảm bảo thời gian để học sinh có thể hoàn thành các bài thực hành, một số bài lý thuyết với thời lượng 1 tiết. Kiến thức được trình bày theo nguyên tắc thống nhất theo sự phát triển liên tục, nhất quán, hợp lí. Tuy nhiên trong thực tiễn giảng dạy ở bộ môn Công nghệ thì giáo viên chưa chú ý đến việc rèn luyện khả năng giải quyết các nhiệm vụ tổng hợp cũng như phát huy tính sáng tạo và ít có điều kiện chú ý đến những nội dung cập nhật, ít thể hiện sự tương tác giữa các thành tố của hệ thống dạy học ( hỏi- đáp kiểu tìm tòi, phát hiện, thảo luận, nhận xét )Từ những lý do nêu trên dẫn đến một yêu cầu cấp thiết là cần đổi mới PPDH,HTDH và vận dụng chúng sao cho phù hợp với đặc trưng bộ môn mà dạy học theo dự án là một trong những phương pháp,hình thức dạy học đáp ứng được yêu cầu đặc trưng bộ môn. 1. Dạy học theo dự án DHTDA là một hình thức dạy học(HTDH) thực hiện quan điểm dạy học hiện đại như: định hướng vào người học, định hướng hành động, DH GQVĐ và quan điểm dạy học tích hợp. DHTDA góp phần gắn lý thuyết với thực hành, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội, tham gia tích cực vào việc đào tạo năng lực làm việc tự lực, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp, tinh thần trách nhiệm và khả năng cộng tác làm việc của người học nhằm tạo ra sản phẩm có thể giới thiệu được.
2. . Đặc điểm của “dạy học theo dự án” Các nhà sư phạm Mĩ đầu thế kỉ XX khi xác lập cơ sở lí thuyết cho DHTDA đã nêu ra ba đặc điểm cốt lõi: định hướng HS, định hướng thực tiễn, định hướng sản phẩm. Có thể cụ thể hóa các đặc điểm của DHTDA như sau [6] : - Định hướng vào thực tiễn. DHTDA tạo ra kinh nghiệm học tập, thu hút HS vào những dự án học tập trong thế giới thực, gắn việc học tập trong nhà trường với thực tiễn đời sống XH. - Định hướng người học. DHTDA quan tâm đến hứng thú của HS do đó phát huy được tính tự lực cao, thúc đẩy ham muốn học tập của HS, tăng cường năng lực hoàn thành những công việc quan trọng. HS tham gia tích cực và tự lực vào các giai đoạn của quá trình học. - Định hướng sản phẩm. Kết quả của dự án là những sản phẩm có thể công bố, giới thiệu được. Sản phẩm có thể là vật chất, hoặc phi vật chất, hoặc là một bản thiết kế,hoặc chỉ có thể là một văn bản kế hoạch. Tuy nhiên, sản phẩm dự án phải nghiêng về thực hiện một cái gì đó thực tế dựa trên các thông tin thu thập được chứ không phải chỉ đơn thuần là trình bày lại các thông tin thu thập được. - Mang tính phức hợp. Nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của nhiều lĩnh vực hoặc nhiều môn học khác nhau nhằm giải quyết một vấn đề mang tính phức hợp. - Cộng tác làm việc. Trong quá trình thực hiện dự án có sự cộng tác làm việc giữa các thành viên trong nhóm, giữa HS với GV và có thể giữa HS với những người khác bên ngoài nhà trường có liên quan trong dự án. Đặc điểm này gọi là học tập mang tính XH. . Quy trình thực hiện “dạy học theo dự án” Trong các tài liệu hiện nay, có rất nhiều quy trình khác nhau về DHTDA được đưa ra, trong đó có sự khác nhau về phân chia các giai đoạn Tuy nhiên, về cơ bản tất cả các quy trình trên chứa đựng nội dung giống nhau diễn tả sự tương tác giữa các thành viên tham gia dự án và việc kiểm tra đánh giá dự án luôn được bắt đầu từ giai đoạn phát hiện dự án, mô tả dự án cho đến khi trình bày dự án.Từ đó, theo quan điểm của người nghiên cứu có thể chia quy trình DHTDA ra thành 5 giai đoạn [6,tr.138] vì nó thuận lợi hơn cho người nghiên cứu khi tiến hành xây dựng kế
3. hoạch thực hiện dự án vào trong giảng dạy môn Công Nghệ 9. Được thể hiện cụ thể dưới đây : Quy trình DHTDA 1. Xác định chủ đề, mục đích DA Đề xuất ý tưởng DA Thảo luận về ý tưỏng DA Quyết định chủ đề, mục tiêu DA 2. Xây dựng kế hoạch Kế hoạch làm việc Kiểm tra Kế hoạch thời gian đánh giá Phân công công việc 3. Thực hiện dự án Thực hiện công việc theo kế hoạch 4. Trình bày sản phẩm Thu thập sản phẩm Trình bày, giới thiệu sản phẩm 5. Đánh giá dự án Đánh giá quá trình thực hiện Đánh giá sản phẩm dự án Rút kinh nghiệm cho dự án sau Sơ đồ : Quy trình dạy học theo dự án . Ƣu điểm, giới hạn của dạy học theo dự án Ưu điểm Các đặc điểm của DHTDA đã thể hiện những ưu điểm của phương pháp dạy học này. Có thể tóm tắt những ưu điểm cơ bản sau đây của dạy học theo dự án: • Gắn lý thuyết với thực hành, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội
4. • Kích thích động cơ, hứng thú học tập của người học • Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm • Phát triển khả năng sáng tạo • Rèn luyện năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp • Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn • Rèn luyện năng lực cộng tác làm việc • Phát triển năng lực đánh giá. Giới hạn và điều kiện áp dụng - DHTDA không những đòi hỏi chuẩn bị công phu, mà còn đòi hỏi người dạy và người học có thói quen phù hợp mới có hiệu quả. - Thời gian DHTDA thường kéo dài vì vậy rất khó áp dụng cho một tiết học bình thường. - DHTDA đòi hỏi vấn đề nêu ra phải có cấu trúc mở. Điều đó yêu cầu khi giải quyết vấn đề phải sử dụng đến kiến thức liên ngành. Vì vậy, không phải môn nào, nội dung gì cũng có thể áp dụng được DHTDA. - Không thích hợp trong việc truyền thụ những tri thức lí thuyết có tính hệ thống. - Đòi hỏi phương tiện vật chất và tài chính phù hợp. - Để DHTDA, GV phải nắm vững kiến thức chuyên môn, kiến thức liên ngành. Do đó, nhiều GV sẽ cảm thấy phải chịu áp lực trong việc thực hiện chương trình giảng dạy mới. - Nhiều HS có thể sẽ gặp khó khăn khi chủ động định hướng quá trình học tập. 2. Tình hình vận dụng dạy học theo dự án vào hoạt động dạy học môn Công nghệ 9 tại trƣờng THCS Phú Cƣờng – Tỉnh Bình Dƣơng Dạy học theo dự án có tích hợp công nghệ thông tin đã được giới thiệu ở Việt Nam trong thời gian gần đây qua chương trình “Dạy học cho tương lai” của Intel hay “Chia sẻ đồng nghiệp” của Microsoft. Được sự tài trợ của hai tập đoàn lớn về công nghệ thông tin, dạy học theo dự án đã được tập huấn cho đội ngũ giáo viên trung học phổ thông ở một số tỉnh thành trong cả nước như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hậu Giang, Long An, v.v.
5. Ở các trường phổ thông, việc áp dụng dạy học theo dự án chỉ mới ở mức độ cá nhân, mang tính chất tự phát ở một số giáo viên. Chẳng hạn: - Hồ Thanh Liêm(2005), "Project-Based Learning (PBL) và việc ứng dụng vào dạy học môn Vật lý ở trường phổ thông Việt Nam trong tương lai" - Luận văn thạc sĩ, Đại học Sư phạm TP.HCM. Tác giả đã tổ chức soạn thảo dạy học dự án chương "Dòng điện trong các môi trường" thuộc chương trình Vật lý lớp 11 nhưng chưa tiến hành thực nghiệm sư phạm. - Nguyễn Văn Nghĩa , "Tổ chức dạy học các kiến thức phần Những định luật cơ bản của dòng điện không đổi cho học sinh lớp 11 THPT theo quan điểm của dạy học dự án" Luận văn thạc sĩ (tháng 6/2006), ĐHSP Hà Nội. Tác giả đã tổ chức được một số nội dung kiến thức đó là dự án lắp mạch điện cho phòng học và dự án tìm hiểu cấu tạo của pin điện hoá nhưng chưa tiến hành thực nghiệm với học sinh. - Trong công trình nghiên cứu “Dạy học theo dự án cho môn công nghệ 9 tại trường THCS Phú Cường Tỉnh Bình Dương”, tác giả đã xây dựng năm dự án học tập trong chương trình Công nghệ 9 và tiến hành triển khai trên đối tượng học sinh trường THCS Phú Cường. Kết quả bước đầu của việc vận dụng hình thức dạy học này đã làm tăng hứng thú học tập cũng như tính tích cực, tự giác, độc lập, sáng tạo trong học tập và rèn luyện các kỹ năng học tập môn Công nghệ 9 của học sinh (xem hình 1 và hình 2). 50.00% 45.00% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% lo lắng, sợ sệt chưa tự tin tự tin rất tự tin lớp TN 9.48% 12.07% 47.30% 16.20% lớp ĐC 48.70% 34.20% 17.10% 0 Hình 1: Mức độ tự tin giải quyết vấn đề của HS lớp TN- ĐC
6. lớp TN lớp ĐC 89.2 81.1 74.32 70.3 62.16 62.2 54 47.4 44.73 43.42 46.1 39.5 39.5 31.6 1. Lập kế 2. Biết cách 3. Phân . Phát hiện 5. Có khả 6. Có khả 7. Có khả hoạch tự học thu thập tích, lựa chọn vấn đề và đặt năng viết báo năng tự lập năng hợp tác của cá thông tin để những thông những câu cáo, trình bày trong việc nhóm nhân, của phục vụ cho tin phù hợp hỏi hợp lí về bài thuyết giài quyết nhóm việc học cho bài học vấn đề phát trình vấn đề hiện Hình 2: Mức độ kỹ năng các em đạt được Nhìn chung, việc vận dụng dạy học dự án vào quá trình dạy học các môn học ở các trường phổ thông dù ở cấp độ nào, bước đầu đã cho thấy tính hiệu quả, khả thi của hình thức dạy học này trong việc phát huy tính tích cực, chủ động học tập ở người học. 3. Kết luận - Xu hướng “dạy học tích cực” nhấn mạnh yếu tố người học – tìm tòi và khám phá và kiến tạo tri thức của mình, và nhấn mạnh cả vai trò hướng dẫn, hỗ trợ của người dạy. - Dạy học theo dự án nhắm đến việc tổ chức chương trình xung quanh một vấn đề hoặc một dự án; giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh như là người chịu trách nhiệm chính và tạo môi trường học tập chủ động, tích cực giải quyết vấn đề, tạo ra sản phẩm; giáo viên chỉ dẫn, hướng dẫn những nghi vấn và thúc đẩy sự hiểu biết sâu hơn của học sinh. - Dạy học theo dự án nhấn mạnh vào ý nghĩa của nội dung học tập chứ không phải sự kiện, giúp phát triển khả năng tự định hướng, khả năng lĩnh hội, khả năng làm việc nhóm và phát huy thái độ chủ động trong công việc của học sinh.
7. - Dạy học theo dự án có thể áp dụng vào quá trình dạy học các môn học ở bậc phổ thông cơ sở . TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Văn Cường (1997),“ Dạy học Project hay dạy học theo dự án”, Thông báo khoa học trường Đại học sư phạm ,Đại học quốc gia Hà nội. 3. Nguyễn Văn Cường, Nguyễn Thị Diệu Thảo (2004)“Dạy học theo dự án: một phương pháp có chức năng kép trong đào tạo giáo viên”, Tạp chí Giáo dục ,Số 80. 4. Trần Thị Hải (2009), Tổ chức dạy học theo dự án cho các nội dung kiến thức chương “Mắt.Các dụng cụ quang”-SGK Vật lí 11, Luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục,Hà nội. 6. Nguyễn Thị Diệu Thảo(2008) Dạy học theo dự án và vận dụng trong đào tạo giáo viên trung học cơ sở môn công nghệ , Luận án tiến sĩ GDH, Hà Nội. 7. Đỗ Hương Trà (3/2007), “ Dạy học dự án và tiến trình thực hiện”, Tạp chí giáo dục ,số 157. 8. Debbie Candau, Jennifer Doherty, Robert Hannafin, John Jugde, Judi Yost, paige Kuni. Intel Teach to the Future – Chương trình Dạy học cho Tương lai của Intel, Phiên bản VN 2.1 – 1.0 (Tài liệu Chương trình Thí điểm tháng( 9/2004). Xác nhận và đề xuất cho đăng bài Hồ Chí Minh, ngày 14 tháng 11 năm 2012 của giáo viên hướng dẫn Học viên thực hiện TS. VŨ MINH HÙNG HUỲNH THANH TÂM
8. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.