Tìm hiểu mô hình hệ thống sản phẩm dịch vụ thông tin thư viện tại thư viện Đại học Victoria, New Zealand và bài học cho các thư viện Đại học Việt Nam

Nội dung text: Tìm hiểu mô hình hệ thống sản phẩm dịch vụ thông tin thư viện tại thư viện Đại học Victoria, New Zealand và bài học cho các thư viện Đại học Việt Nam

1. Nghiïn cûáu - Trao àöíi TÒM HIÏÍU MÖ HÒNH HÏÅ THÖËNG SAÃN PHÊÍM-DÕCH VUÅ THÖNG TIN THÛ VIÏÅN TAÅI THÛ VIÏÅN ÀAÅI HOÅC VICTORIA, NEW ZEALAND VAÂ BAÂI HOÅC CHO CAÁC THÛ VIÏÅN ÀAÅI HOÅC VIÏÅT NAM ThS Vuä Duy Hiïåp Trung têm TT-TV Trûúâng Àaåi hoåc Vinh Toám tùæt: Giúái thiïåu töíng quan vïì hïå thöëng saãn phêím-dõch vuå TT-TV (SP-DV TTTV) taåi trûúâng Àaåi hoåc Victoria, New Zealand. Nghiïn cûáu mö hònh hïå thöëng SP-DV TTTV phaát triïín theo hûúáng chuêín hoáa, hiïån àaåi hoáa taåi trûúâng àaåi hoåc naây vaâ àïì xuêët möåt söë baâi hoåc kinh nghiïåm cho caác thû viïån àaåi hoåc Viïåt Nam trong viïåc nghiïn cûáu xêy dûång mö hònh taåo lêåp vaâ phaát triïín hïå thöëng SP - DV TTTV thúâi kyâ àöíi múái vaâ höåi nhêåp quöëc tïë. Tûâ khoáa: Hoaåt àöång thöng tin; dõch vuå thöng tin; dõch vuå thû viïån; mö hònh phuåc vuå; thû viïån àaåi hoåc; Thû viïån Trûúâng Àaåi hoåc Victoria. Victoria University of Wellington’s library and information services and lessons for Vietnamese academic libraries Summary: Reviews the system model of library and information products and services at the Victoria Academic Library (New Zealand); investigates into this model toward stan- dardization, modernization of this University and sets forth some lessons of experience to Vietnamese university libraries in study to build a model for creating and developing a system of products and services in the period of renovation and international integration. Keywords: Information activities; information services, library services; service model; university library; Victoria academic library. 1. Khaái quaát vïì Thû viïån Trûúâng Àaåi thanhâ cöng trïn, VUW àa ä chu á trongå àïnë phatá hoåc Victoria triïní hï å thöngë hö î trú å hocå têpå va â nghiïn cûu,á 1.1. Vaâi neát vïì Trûúâng Àaåi hoåc Victoria trong ào á àùcå biïtå phatá triïní hï å thöngë thû viïnå Àaiå hocå Victoria (sau àêy goiå tùtæ la â VUW), va â nguönì hocå liïu.å la â mötå trong nhûngä trûúngâ àaiå hocå lêu àúiâ nhêtë 1.2. Vai troâ cuãa Thû viïån trong VUW ú ã New Zealand, thanhâ lêpå nùm 1897. Trong Thû viïnå VUW àûúcå coi la â traiá tim cuaã vongâ mötå thï ë ky ã qua, VUW àa ä taoå dûngå àûúcå nha â trûúng,â núi gùpå gú ä thûúngâ xuyïn cuaã sinh danh tiïngë àûngá trong töpë nhûngä àaiå hocå co á uy viïn va â giangã viïn trong trûúng.â Thû viïnå coá tñn trïn thï ë giúiá trong lônh vûcå nghiïn cûuá vaâ nhûngä dõch vu å hö î trú å hocå têpå va â nghiïn cûuá àaoâ tao.å VUW co á 9 khoa va â 46 trung têm, viïnå chêtë lûúngå cao, vúiá khöng gian hocå têpå lyá nghiïn cûu,á 2000 caná bö å va â giangã viïn, cungâ tûúng,ã nùng àöngå va â thên thiïn.å Àùcå biït,å Thû vúiá trïn 22.000 sinh viïn, 15% trong sö ë ào á laâ viïnå co á hï å thöngë húpå tacá va â chia se ã taiâ nguyïn sinh viïn quöcë tï ë àïnë tû â trïn 80 quöcë gia [13]. thöng tin vúiá hêuì hïtë cacá trûúngâ àaiå hocå lúná Vúiá mucå tiïu phatá triïní thanhâ mötå àaiå hocå trïn thï ë giúi,á vúiá mucå tiïu: se ä khöng bao giúâ nghiïn cûu,á VUW àa ä taoå dûngå àûúcå chö î àûngá noiá “KHÖNG” vúiá bêtë ky â mötå yïu cêuì vï ì taiâ liïuå cuaã mònh trïn thï ë giúi,á la â mötå trong nhûngä cuaã giangã viïn va â sinh viïn trong trûúngâ [5]. trung têm nghiïn cûuá hangâ àêuì cuaã New Vai tro â va â têmì quan trongå cuaã Thû viïnå àûúcå Zealand. Àêuì thangá 4/2013, VUW àûúcå Höiå thï í hiïnå trong quy àõnh vï ì tiïnë trònh àaoâ tao,å àöngì Giaoá ducå Àaiå hocå va â Cao àùngè cuaã New trong ào,á mötå maä nganhâ àaoâ taoå múiá mú ã chó Zealand xïpë hangå thû á nhêtë vï ì chêtë lûúngå bùtæ àêuì tuyïní sinh khi thû viïnå àa ä khùngè àõnh nghiïn cûuá khoa hocå [11]. Àï í àatå àûúcå nhûngä co á àu ã hocå liïuå phucå vu å cho hoatå àöngå àaoâ taoå THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014 25
2. Nghiïn cûáu - Trao àöíi va â nghiïn cûuá . Hï å thöngë Thû viïnå VUW coá thöëng SP-DV TTTV phuåc vuå hoaåt àöång àaâo nguönì lûcå thöng tin döiì dao,â àa dangå va â cachá taåo, nghiïn cûáu khoa hoåc cuãa nhaâ trûúâng. tö í chûcá hoatå àöngå chuyïn nghiïpå bao gömì 01 2. Mö hònh hïå thöëng saãn phêím-dõch vuå thû viïnå trung têm va â 04 thû viïnå chi nhanhá taåi Thû viïån VUW nùmç ú ã cacá àõa àiïmí cachá xa nhau tû â 1-4 km. Thû viïån VUW cung cêëp möåt cöíng truy Cacá thû viïnå thanhâ viïn àûúcå kïtë nöië hï å thöngë cêåp àïën nguöìn tri thûác àa daång, trûåc tuyïën mangå capá quang va â Internet töcë àö å cao, kïtë thöng qua caác böå sûu têåp laâ taâi liïåu in, nguöìn húpå vúiá hï å thöngë phucå vu å taiâ liïuå taiå chö î theo yïu cêuì ngûúiâ dungâ tin (NDT), do vêyå ú ã bêtë taâi liïåu söë cuãa thû viïån vaâ caác thû viïån khaác ky â chi nhanhá naoâ cuaã thû viïn,å NDT àïuì coá trïn thïë giúái. Hïå thöëng SP-DV TTTV chêët thï í sû ã dungå cacá loaiå taiâ liïuå sö ë va â in ênë cuaã têtë lûúång thên thiïån àaä chuã àöång giuáp caác giaãng ca ã cacá thû viïnå trong hï å thöng.ë viïn, nhaâ nghiïn cûáu vaâ sinh viïn truy cêåp àïën thïë giúái thöng tin röång lúán. Xaác àõnh nhiïåm vuå chiïën lûúåc laâ höî trúå àùæc lûåc cho hoåc têåp, giaãng daåy vaâ nghiïn Thû viïnå àêuì tû mötå cú sú ã ha å têngì vï ì cöng cûáu, thû viïån àaä xêy dûång “Chiïën lûúåc phaát nghï å thöng tin (CNTT) hiïnå àai,å àamã baoã hoatå triïín thû viïån”; “Chiïën lûúåc höî trúå cho viïåc àöngå 24 giú/ngaâ y,â vúiá àûúngâ truyïnì Internet hoåc têåp vaâ giaãng daåy ”, “Chiïën lûúåc höî trúå töcë àö å cao, àamã baoã cho NDT co á thï í khai tacá nghiïn cûáu”, trïn cú súã àoá phaát triïín hai mö cacá nguönì taiâ nguyïn trong va â ngoaiâ thû viïn.å hònh: “Thû viïån höî trúå giaãng daåy vaâ hoåc CNTT vúiá cacá ûngá dungå chuyïn biïtå la â xûúng têåp”; “Thû viïån höî trúå nghiïn cûáu”. VUW söngë cuaã thû viïn.å Sú àö ì dûúiá àêy mö ta ã mö hùçng nùm àaä àêìu tû haâng triïåu àö la cho viïåc hònh hoatå àöngå cuaã Thû viïnå vúiá cacá loaiå hònh böí sung caác nguöìn hoåc liïåu vaâ phaát triïín hïå sanã phêmí va â dõch vu å thöng tin cú ban.ã Hònh 1. Mö hònh khai thaác vaâ sûã duång caác saãn phêím dõch vuå thöng tin 26 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014
3. Nghiïn cûáu - Trao àöíi 2.1. Hïå thöëng saãn phêím TT-TV viïn chõu traách nhiïåm vïì baâi giaãng cuãa mònh - Cöíng thöng tin Thû viïån VUW: àûúåc vaâ hûúáng dêîn sinh viïn khai thaác àïën nguöìn truy cêåp qua àõa chó website taâi liïåu cêìn thiïët, trïn cú súã àoá, thû viïån phaãi laâ àêìu böí sung àêìy àuã caác taâi liïåu do giaãng viïn àïì möëi cung cêëp thöng tin vaâ dõch vuå cuãa thû xuêët viïån cho baån àoåc. Taåi àêy, baån àoåc coá thïí tòm - Cú súã dûä liïåu toaân vùn/böå sûu têåp söë: Cú kiïëm “bêët kyâ” thöng tin vïì caác loaåi hònh saãn súã dûä liïåu toaân vùn, hay böå sûu têåp söë laâ phêím vaâ dõch vuå do thû viïån cung cêëp; caác thaânh phêìn khöng thïí thiïëu cuãa thû viïån söë. chó dêîn chi tiïët keâm theo caác àûúâng link liïn Theo Arms, bö å sûu têpå sö ë la â mötå trong nhûngä kïët phuåc vuå nhu cêìu sûã duång taâi nguyïn cuãa yïuë tö ë quan trongå àï í xêy dûngå thû viïnå sö ë [1]. Thû viïån qua Internet. Thû viïån söë seä goáp phêìn àûa nhûäng böå sûu - Blog cuãa Thû viïån VUW: àûúåc truy cêåp têåp söë trûåc tuyïën àïën ngûúâi duâng [14]. Möåt qua àõa chó website thû viïån söë hay möåt thû viïån hiïån àaåi bùæt buöåc phaãi coá böå sûu têåp söë [2, 10]. Theo möåt trong website naây coá caác thöng tin chi tiïët khaão saát gêìn àêy nhêët cuãa Primary Research giúái thiïåu nguöìn lûåc thöng tin, caác hoaåt àöång Group thò taâi liïåu söë tùng trung bònh haâng vaâ caác liïn kïët höî trúå rêët hûäu ñch cho viïåc sûã nùm khoaãng 75%. Thû viïån Victoria xaác duång thû viïån. Àêy cuäng laâ cêìu nöëi thöng tin àõnh roä böå sûu têåp söë seä laâ nhên tö ë chñnh hûäu hiïåu kïët nöëi NDT vaâ thû viïån trong möi trong cöng taác phuåc vuå baån àoåc búãi hêìu hïët trûúâng maång xaä höåi phöí biïën nhêët hiïån nay. sinh viïn vaâ giaãng viïn àïìu coá maáy tñnh vaâ - Muåc luåc tra cûáu trûåc tuyïën (OPAC): truy cêåp internet, hoå coá thoái quen khai thaác NDT coá thïí truy cêåp tòm kiïëm thöng tin qua taåi nhaâ, vùn phoâng laâm viïåc hay úã kyá tuác xaá. OPAC: Tòm kiïëm cú baãn; Tòm kiïëm nêng Nguöìn hoåc liïåu söë cuãa thû viïån bao göìm: caác cao; Tòm kiïëm theo chuã àïì; Ngoaâi ra, coân saách àiïån tûã, luêån vùn, luêån aán, caác taåp chñ coá caác chûác nùng khaác nhû ghi nhúá caác taâi toaân vùn vaâ àùåc biïåt laâ caác cú súã dûä liïåu trûåc liïåu àaä tòm kiïëm, lõch sûã tòm kiïëm theo tûâng truyïën haâng àêìu nhû IEEE, Proquest, taâi khoaãn caá nhên. ScienceDirect, NDT chó cêìn coá taâi khoaãn cuãa thû viïån laâ coá thïí truy cêåp miïîn phñ caác - Baãn tin àiïån tûã: àûúåc giúái thiïåu trïn nguöìn taâi liïåu naây úã bêët kyâ àêu. website cuãa Thû viïån vaâ xuêët baãn dûúái daång êën phêím thöng tin theo àõnh kyâ thaáng/söë. - Taâi nguyïn söë nöåi sinh: Baãn tin giúái thiïåu vïì nguöìn lûåc thöng tin + New Zealand Electronic Text Collection: cuãa thû viïån, thû muåc baâi trñch taåp chñ, thû Bao göìm caác böå sûu têåp söë lúán vïì di saãn New muåc thöng baáo saách múái, thöng tin nhanh Zealand vaâ caác cöng trònh nghiïn cûáu cuãa àaåi danh muåc caác àïì taâi nghiïn cûáu khoa hoåc àaä hoåc VUW; nghiïåm thu, caác luêån aán tiïën sô, luêån vùn + ResearchArchive: Bao göìm caác taâi liïåu thaåc sô múái baão vïå vaâ hoaåt àöång nghiïåp vuå phuåc vuå nghiïn cûáu, miïîn phñ cho giaãng thû viïån. viïn, sinh viïn trong vaâ ngoaâi trûúâng VUW. - Nguöìn taâi liïåu in: Vúái 1,3 triïåu baãn, Caác taâi liïåu àûúåc mö taã theo chuêín Dublin phêìn lúán laâ saách, luêån vùn, luêån aán vaâ caác taåp Core vaâ coá thïí tòm kiïëm toaân vùn; chñ khoa hoåc. Hêìu hïët caác chuyïn ngaânh àaâo + RestrictedArchive: Caác kïët quaã nghiïn taåo àïìu àûúåc böí sung caác taâi liïåu haåt nhên saát cûáu cuãa VUW, chó miïîn phñ cho giaãng viïn chûúng trònh àaâo taåo cuãa nhaâ trûúâng. ÚÃ vaâ sinh viïn cuãa VUW. Baån àoåc ngoaâi VUW VUW khöng coá khaái niïåm giaáo trònh. Giaãng khöng coá quyïìn truy cêåp vaâo caác taâi liïåu naây; THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014 27
4. Nghiïn cûáu - Trao àöíi + Open Journal System: Bao göìm 6 böå nhêån thêëy bõ theo doäi hoùåc kiïím soaát. Möåt söë sûu têåp baáo, taåp chñ nghiïn cûáu “múã” theo phoâng àoåc àûúåc trang trñ caác hoåa tiïët nghïå chuyïn ngaânh. Caác böå sûu têåp naây àûúåc xêy thuêåt nhùçm taåo möåt khöng gian haâi hoâa trong dûång àïí cung cêëp miïîn phñ cho ngûúâi duâng Thû viïån. trïn toaân thïë giúái; - Phuåc vuå mûúån taâi liïåu + Cú súã dûä liïåu àïì thi: Àûúåc sûu têåp vaâ + Mûúån trûåc tiïëp taåi hïå thöëng Thû viïån lûu trûä tûâ nùm 1895, sùæp xïëp theo tïn khoáa VUW: Mûúån trûåc tiïëp hoùåc qua maáy mûúån hoåc, chuã àïì, tiïu àïì vaâ ngûúâi ra àïì thi. Àïì thi taâi liïåu tûå àöång trong Thû viïån; tûâ nùm 2005 coá thïí tòm kiïëm trûåc tuyïën. + Mûúån trûåc tiïëp taåi hïå thöëng caác thû viïån + Cú súã dûä liïåu luêån vùn, luêån aán: Bao liïn kïët: Baån àoåc coá thïí trûåc tiïëp àïën caác thû göìm luêån aán, luêån vùn cuãa VUW, cuãa hïå viïån liïn kïët vúái thû viïån VUW, sûã duång theã thöëng trûúâng àaåi hoåc thuöåc New Zealand vaâ baån àoåc VUW àïí mûúån taâi liïåu taåi àoá. Hïå caác quöëc gia khaác. Taâi liïåu àûúåc mö taã, toám thöëng thû viïån liïn kïët bao göìm: Àaåi hoåc tùæt vaâ coá thïí tòm kiïëm toaân vùn; Cöng nghïå Auckland, Àaåi hoåc Lincoln, Àaåi + Cú sú ã dûä liïåu giaáo trònh, saách giaáo khoa hoåc Massey, Àaåi hoåc Cantebury, Àaåi hoåc cho mön hoåc: Àêy laâ taâi nguyïn coá nhu cêìu Otago, Àaåi hoåc Waikato; khai thaác rêët cao, vò vêåy taâi liïåu thuöåc cú súã + Mûúån tûâ xa: NDT coá thïí àùåt mûúån saách dûä liïåu naây chó àûúåc mûúån töëi àa 3 giúâ. thöng qua dõch vuå “Mûúån tûâ xa” taåi thû viïån + Cú súã dûä liïåu àiïån tûã trûåc tuyïën: Bao trung têm vaâ caác thû viïån chi nhaánh cuãa göìm baáo caáo khoa hoåc, baáo, taåp chñ àûúåc VUW, sau khi tòm vaâ àùåt mûúån taâi liïåu, NDT mua baãn quyïìn sûã duång tûâ nhiïìu nhaâ cung lûåa choån hònh thûác nhêån taâi liïåu thñch húåp àïí cêëp. Têët caã taâi liïåu àïìu àûúåc mö taã chi tiïët vaâ yïu cêìu thû viïån àaáp ûáng; coá thïí tòm kiïëm toaân vùn; + Mûúån liïn chi nhaánh (intersite): NDT + Bö å sûu têpå di sanã quñ hiïmë J.C. Beaglehole coá thïí àùåt mûúån vaâ yïu cêìu chuyïín saách tûâ Room: Göìm 16.000 böå taâi liïåu, saách hiïëm, êën thû viïån chi nhaánh khaác nùçm trong hïå thöëng phêím àõnh kyâ. Thû viïån VUW vïì thû viïån cuãa mònh àïí 2.2. Hïå thöëng dõch vuå TT-TV nhêån taâi liïåu. Vúái taâi liïåu khöng cho pheáp - Phuåc vuå àoåc taåi chöî: Thû viïån VUW xêy mûúån vïì, thuã thû seä queát taâi liïåu vaâ gûãi àïën dûång vaâ cung cêëp möåt khöng gian thöng tin email cuãa baån àoåc dûúái daång PDF; hiïån àaåi, thên thiïån àïí phuåc vuå cho viïåc hoåc + Mûúån taâi liïåu coá nhu cêìu sûã duång cao: têåp vaâ nghiïn cûáu cuãa NDT khi àïën sûã duång Möîi thû viïån duy trò möåt böå sûu têåp caác thû viïån. Thû viïån coá caác phoâng àoåc chûác taâi liïåu coá nhu cêìu sûã duång cao àûúåc àùåt nùng, àûúåc trang bõ àêìy àuã maáy tñnh vaâ thiïët riïng trong kho dûå trûä (Closed Reserve). Taâi bõ höî trúå cêìn thiïët, nhû: Phoâng àoåc múã; liïåu coá nhu cêìu sûã duång cao coá thúâi haån Phoâng hoåc nhoám; Phoâng àoåc àa phûúng tiïån mûúån ngùæn hún caác taâi liïåu thöng thûúâng, (multimedia); Phoâng cho ngûúâi khuyïët têåt. tuây tûâng loaåi taâi liïåu, thuã thû êën àõnh thúâi - Töí chûác kho múã: Têët caã caác kho taâi liïåu gian àûúåc pheáp mûúån. Caác taâi liïåu trong kho cuãa Thû viïån àïìu àûúåc töí chûác theo hònh dûå trûä àûúåc truy cêåp thöng qua muåc luåc thû thûác kho múã. Vúái phûúng chêm: thên thiïån, viïån trong muåc Course Reserve; möi trûúâng múã vaâ hoåc thuêåt cho têët caã baån - Hïå thöëng mûúån traã tûå àöång: Thû viïnå àaä àoåc, khi vaâo Thû viïån, baån àoåc àûúåc mang triïní khai hï å thöngë mûúnå tra ã tû å àöngå tiïn tiïn,ë tuái hay ba lö cuâng taâi liïåu caá nhên maâ khöng ûngá dungå cöng nghï å RFID (Radio Frequency 28 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014
5. Nghiïn cûáu - Trao àöíi Identification). Baån àoåc coá thïí nhúâ thuã thû hiïån dõch vuå mûúån liïn thû viïån qua Email. mûúån/traã (check in/out) caác taâi liïåu mònh - Dõch vuå thu nhêån thöng tin phaãn höìi: cêìn, hoùåc coá thïí tûå mònh laâm cöng viïåc naây Dõch vuå höî trúå baån àoåc trong viïåc gûãi yá kiïën taåi caác maáy mûúån traã tûå àöång. Thû viïån phaãn höìi túái Thû viïån. Baån àoåc coá thïí goáp yá VUW coá höåp traã tûå àöång (return box) vïì hïå thöëng SP-DV TTTV, caác tiïån ñch maâ àùåt úã võ trñ thuêån lúåi, cho pheáp NDT traã taâi liïåu vaâo bêët cûá thúâi gian naâo (24h/ngaây Thû viïån cung cêëp. vaâ 7 ngaây/tuêìn). - Dõch vuå mûúån liïn thû viïån: Àïí sûã duång - Dõch vuå mûúån maáy tñnh xaách tay dõch vu å mûúån liïn thû viïån, baån àoåc chó cêìn (Laptops): Sinh viïn vaâ caán böå giaãng viïn àiïìn mêîu yïu cêìu mûúån taâi liïåu thöng qua trong VUW coá thïí mûúån laptop àïí sûã duång website cuãa Thû viïån vúái thöng tin cú baãn trong phaåm vi Thû viïån vaâ khöng àûúåc pheáp nhû: Hoå vaâ tïn, maä söë sinh viïn/caán böå, tïn àûa ra ngoaâi trong bêët cûá trûúâng húåp naâo. taâi liïåu, taác giaã, nùm xuêët baãn vaâ gûãi cho thû - Dõch vuå hoãi àap:á Baån àoåc coá thïí giaán viïån. Thû viïån seä liïn hïå laåi ngay vúái baån àoåc tiïëp nhêån àûúåc sûå trúå giuáp tûâ caán böå thû viïån àïí xûã lyá yïu cêìu. Hêìu hïët caác taâi liïåu laâ qua dõch vuå hoãi àaáp “Ask a Librarian”. khöng phaãi traã tiïìn, chó trûâ trûúâng húåp NDT - Dõch vuå trao àöíi thöng tin yïu cêìu gêëp thò phaãi traã möåt phñ nhêët àõnh. Dõch vuå thûåc hiïån khi cêìn chuyïín yïu cêìu Thû viïån luön cêåp nhêåt traång thaái mûúån àïí giûäa Thû viïån vúái baån àoåc hoùåc giûäa Thû baån àoåc biïët àûúåc thúâi gian mònh coá thïí nhêån viïån VUW vúái caác thû viïån khaác àïí thûåc àûúåc taâi liïåu yïu cêìu. Hònh 2. Quy trònh mûúån liïn thû viïån taåi thû viïån Àaåi hoåc Victoria THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014 29
6. Nghiïn cûáu - Trao àöíi - Dõch vuå thöng tin theo yïu cêìu: NDT, àaåi hoåc àïí coá nhûäng tû vêën phuâ húåp. Àïí thûåc àùåc biïåt laâ caác giaãng viïn, nghiïn cûáu sinh vaâ hiïån nhiïåm vuå naây, Thû viïån coá caác caán böå hoåc viïn coá thïí àùåt yïu cêìu vúái Thû viïån vïì phuå traách theo tûâng khoa àaâo taåo trong nhoám taâi liïåu maâ hoå cêìn, Thû viïån seä tòm VUW, hoå àûúåc goåi laâ subject librarians (caán caách àaáp ûáng nhu cêìu naây thöng qua nguöìn böå thû viïån theo chuã àïì). Thöng tin vïì caán böå hoåc liïåu hiïån coá cuãa Thû viïån hoùåc thöng qua thû viïån phuå traách theo chuã àïì àûúåc cöng böë dõch vuå mûúån liïn thû viïån. Viïåc böí sung röång raäi. Khi möåt NDT bêët kyâ muöën Thû möåt taâi liïåu múái theo möåt quy trònh rêët àún viïån trúå giuáp tòm kiïëm thöng tin, chó cêìn liïn giaãn. Möåt giaáo sû coá thïí gûãi thû (email) trûåc hïå vúái Thû viïån, hoå seä àûúåc caán böå phuå traách tiïëp cho Thû viïån àïí yïu cêìu böí sung taâi liïåu cuãa tûâng lônh vûåc liïn hïå àïí trao àöíi, gùåp trûåc múái, khöng cêìn thöng qua bêët cûá quy trònh tiïëp vaâ tû vêën cuå thïí. xeát duyïåt naâo, Thû viïån seä böí sung taâi liïåu - Dõch vuå tra cûáu taâi nguyïn naây súám nhêët theo yïu cêìu cuãa giaáo sû Thû viïån VUW cung cêëp caác cöng cuå tòm - Dõch vuå thöng tin tham khaão: Thû viïån kiïëm trûåc tuyïën (online) cho moåi loaåi hònh VUW rêët chuá troång àïën dõch vuå naây. Muåc taâi nguyïn. Sûã duång maáy tñnh hoùåc àiïån thoaåi tiïu cuãa dõch vuå thöng tin tham khaão laâ nhùçm thöng minh coá kïët nöëi Internet, baån àoåc coá giuáp baån àoåc tòm kiïëm àûúåc thöng tin mònh thïí tra cûáu thöng tin, biïët àûúåc tònh traång cuãa cêìn. Àïí thûåc hiïån àûúåc muåc tiïu, caán böå thû taâi liïåu mong muöën àïí tûâ àoá tiïën haânh àùåt viïån phaãi coá sûå hiïíu biïët sêu sùæc vïì kho tû mûúån, mûúån, gia haån hay àoåc trûåc tuyïën. liïåu maâ thû viïån àang coá, caác nguöìn hoåc liïåu Cöng cuå tòm kiïëm bao göìm: OPAC cho taâi bïn ngoaâi, hoå coân phaãi coá kyä nùng tòm tin liïåu in truyïìn thöëng, tòm kiïëm toaân vùn taâi chuyïn nghiïåp. Àùåc biïåt, hoå phaãi coá sûå hiïíu nguyïn söë, tòm kiïëm toaân vùn cú súã dûä liïåu biïët vïì caác ngaânh nghïì àaâo taåo cuãa trûúâng trûåc tuyïën, . Hònh 3. Mö hònh tòm kiïëm taâi nguyïn cuãa Thû viïån VUW 30 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014
7. Nghiïn cûáu - Trao àöíi - Dõch vuå höî trúå hoåc têåp vaâ nghiïn cûáu chuêín hoáa, aáp duång àuáng tiïu chuêín quöëc tïë; Àêy laâ dõch vuå hûúáng dêîn höî trúå sinh viïn - Mûác àöå cêåp nhêåt thöng tin vaâ caác nhaâ nghiïn cûáu cuãa VUW caách tiïëp Mang nhûäng àùåc thuâ riïng cuãa möåt thû cêån vaâ khai thaác coá hiïåu quaã nhêët nguöìn taâi viïån trûúâng àaåi hoåc lúán vaâ lêu àúâi, nguöìn lûåc nguyïn khöíng löì cuãa Thû viïån VUW. thöng tin taåi Thû viïån vûâa coá tñnh öín àõnh Ngoaâi ra, baån àoåc cuäng àûúåc hûúáng dêîn cao (àöëi vúái caác taâi liïåu giaãng daåy trong àaâo taåo caác kyä nùng nghiïn cûáu, viïët baâi chûúng trònh àaâo taåo) vûâa coá tñnh cêåp nhêåt àïí nghiïn cûáu, trñch dêîn khoa hoåc theo àuáng thöng tin khöng bõ löîi thúâi. Nguöìn taâi nguyïn tiïu chuêín quöëc tïë. Dõch vuå naây àûúåc triïín söë vaâ trûåc tuyïën luön àûúåc böí sung theo khai dûúái nhiïìu hònh thûác phong phuá nhû: chiïën lûúåc thû viïån, yïu cêìu cuãa tûâng ngaânh Du lõch thû viïån; Lúáp hoåc vïì tra cûáu thöng hoåc, cuãa caán böå nghiïn cûáu, giaãng viïn vaâ tin vaâ giúái thiïåu taâi nguyïn thû viïån; Khoáa sinh viïn cuãa VUW. hoåc àaâo taåo vïì Zotero (laâ möåt phêìn mïìm - Khaã nùng tòm kiïëm thöng tin qua saãn quaãn lyá taâi liïåu tham khaão àûúåc sûã duång àïí phêím quaãn lyá thû muåc vaâ taâi liïåu tham khaão khi Thû viïån VUW àaä chuá troång àêìu tû möåt viïët baâi tiïíu luêån vaâ luêån vùn), . hïå thöëng CNTT hiïån àaåi vaâ coá nùng lûåc xûã 2.3. Àaánh giaá mö hònh hïå thöëng saãn lyá cao. Thû viïån àûúåc àaãm baão hoaåt àöång phêím - dõch vuå taåi Thû viïån VUW 24h/ngaây vúái viïåc àaãm baão khai thaác sûã duång 2.3.1. Vïì chêët lûúång cuãa hïå thöëng saãn taâi liïåu úã têìn suêët cao. Hïå thöëng phêìn mïìm phêím taåi Thû viïån VUW quaãn trõ àûúåc triïín khai tûå àöång àïën tûâng Àaánh giaá hïå thöëng saãn phêím TT-TV taåi khêu nhoã trong hoaåt àöång cuãa Thû viïån. Möåt Thû viïån VUW theo 4 tiïu chñ: trong nhûäng àiïím quan troång nhêët cuãa hïå - Mûác àöå bao quaát nguöìn tin thöëng CNTT trong Thû viïån àoá laâ cöng cuå Coá àêìy àuã taâi nguyïn phuåc vuå cho cöng tòm kiïëm àa nùng. Thû viïån kïët húåp vúái taác àaâo taåo, nghiïn cûáu, bao quaát têët caã caác google àïí phaát triïín cöng nghïå tòm kiïëm caác ngaânh àaâo taåo vaâ lônh vûåc nghiïn cûáu cuãa nhanh vaâ hiïåu quaã. trûúâng bao göìm: Taâi liïåu cuãa hïå thöëng Thû 2.3.2. Vïì hiïåu quaã töí chûác khai thaác caác viïån VUW vaâ liïn kïët trao àöíi thöng qua dõch vuå thû viïån dõch vuå mûúån liïn thû viïån vúái cú quan Thû viïån VUW àaä xêy dûång möåt hïå thöëng TT-TV trong nûúcá va â quöcë tï.ë Cacá bö å sûu têpå dõch vuå chêtë lûúång cao, àa daång, thên thiïån cuaã thû viïnå têpå trung chuyïn sêu vaoâ tûngâ vaâ chuyïn nghiïåp (àa phêìn laâ miïîn phñ) àïí chu ã àï,ì bamá satá chûúng trònh àaoâ taoå va â phucå thu huát NDT möåt caách töëi àa, àiïìu naây àûúåc vu å thiïtë thûcå cacá hoatå àöngå nghiïn cûu;á thïí hiïån qua möåt söë àaánh giaá sau: - Chêët lûúång saãn phêím Thûá nhêët, Thû viïån VUW cung cêëp dõch Kïët húåp giûäa truyïìn thöëng vaâ hiïån àaåi laâ vuå höî trúå hoåc têåp vaâ nghiïn cûáu theo tiïu möåt loaåi hònh thû viïån khöng múái trïn thïë chuêín quöëc tïë nhùçm taåo àiïìu kiïån cao nhêët giúái, caác saãn phêím cuãa Thû viïån VUW àaä cho NDT, thöng qua sûå àêìu tû xêy dûång caác cung cêëp cho NDT caác saãn phêím thöng tin khöng gian thöng tin (khöng gian hoåc têåp), chêët lûúång vaâ coá giao diïån àún giaãn, thên taåo nïn möi trûúâng hoåc têåp, trao àöíi, nghiïn thiïån vúái NDT, àöìng thúâi àaãm baão tñnh cûáu lyá tûúãng vúái hïå thöëng caác phoâng àoåc THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014 31
8. Nghiïn cûáu - Trao àöíi chûác nùng, coá àêìy àuã caác phûúng tiïån, maáy thû viïån; höî trúå cho viïåc hoåc têåp vaâ giaãng tñnh, cuâng vúái sûå höî trúå trûåc tiïëp cuãa caán böå daåy cuãa thû viïån; höî trúå nghiïn cûáu” [14]. thuã thû àaä giuáp Thû viïån VUW trúã thaânh Möëi quan hïå khùng khñt giûäa thû viïån vaâ caác àiïím àïën yïu thñch cuãa baån àoåc; àún võ àaâo taåo laâ cú súã quan troång àïí thû Thûá hai, Thû viïån VUW cung cêëp caác viïån àaáp ûáng töët nhu cêìu tin cuãa sinh viïn, dõch vuå tòm tin thuêån tiïån, chñnh xaác nhêët giaáo viïn vaâ caác nhaâ khoa hoåc phuåc vuå thiïët thöng qua caác hïå thöëng phêìn mïìm chuyïn thûåc cho cöng taác hoåc têåp, nghiïn cûáu, giaãng duång hoùåc tûâ sûå höî trúå trûåc tiïëp cuãa thuã thû. daåy. Baån àoåc àûúåc àaãm baão coá thïí tòm thêëy bêët kyâ 3. Lêëy NDT laâm trung têm: Cêìn taåo lêåp hïå thöng tin, taâi liïåu naâo mònh cêìn trong möåt thöëng SP-DV chêët lûúång, àa daång vaâ thên thúâi gian ngùæn nhêët; thiïån nhùçm taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi nhêët cho Thûá ba, NDT àûúåc cung cêëp caác dõch vuå NDT sûã duång, vñ duå caác hoaåt àöång höî trúå mûúån, àùåt mûúån, gia haån, traã taâi liïåu theo NDT phaát triïín caác kyä nùng sûã duång thû phûúng thûác hiïån àaiå vaâ chuyïn nghiïåp. Àa viïån, tòm kiïëm thöng tin, tû vêën hö î trúå vïì taâi phêìn taâi liïåu àïìu coá thïí giao dõch tûâ xa vaâ liïåu giuáp sinh viïn, hoåc viïn viïët caác baâi luêån thûåc hiïån trûåc tuyïën maâ khöng cêìn phaãi coá sûå vaâ nghiïn cûáu cuãa mònh; trao àöíi trûåc tiïëp vúái caán böå thuã thû. Àêy laâ 4. Àa daång hoáa caác loaåi hònh SP-DV dõch vuå àûúåc Thû viïån VUW thûåc hiïån rêët TTTV coá chêët lûúång cao töët, giaãm töëi àa thúâi gian cho NDT. Caác thû viïån cêìn thûåc hiïån liïn thöng chia 3. Baâi hoåc kinh nghiïåm cho caác thû viïån seã giûäa caác thû viïån àaåi hoåc, thû viïån cöng úã caác trûúâng àaåi hoåc Viïåt Nam cöång vaâ caác àún võ cung cêëp thöng tin àïí trao Qua nghiïn cûáu mö hònh hïå thöëng SP-DV àöíi, mûúån hoùåc mua caác taâi liïåu theo yïu cêìu TTTV taåi VUW, coá thïí ruát ra möåt söë baâi hoåc àùåc thuâ. Àiïìu naây giuáp caác thû viïån àaáp ûáng kinh nghiïåm cho viïåc phaát triïín hïå thöëng naây caác yïu cêìu vïì taâi liïåu cuãa giaãng viïn vaâ sinh taåi caác thû viïån trûúâng àaåi hoåc cuãa Viïåt Nam viïn trong trûúâng; nhû sau: 5. Phaát triïín nguöìn hoåc liïåu söë: Nguöìn 1. Xêy dûång chiïën lûúåc phaát triïín lêu daâi hoåc liïåu söë laâ linh höìn cuãa thû viïån hiïån àaåi, vaâ bïìn vûäng cho hoaåt àöång cuãa thû viïån: laâ nguöìn taâi liïåu chuã àaåo khi thû viïån bûúác Àûa ra têìm nhòn laâm kim chó nam cho hoaåt vaâo kyã nguyïn söë. Tyã lïå sûã duång hoåc liïåu söë àöång cuãa thû viïån vaâ chiïën lûúåc phaát triïín laâ so vúái taâi liïåu truyïìn thöëng ngaây caâng cao, yïu cêìu cuãa caác thû viïån, nhùçm phaát huy àùåc biïåt laâ hoåc viïn, nghiïn cûáu sinh vaâ hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa thû viïån phuåc vuå àùæc giaãng viïn. Vò vêåy, caác thû viïån cêìn chuá lûåc nhiïåm vuå àaâo taåo, nghiïn cûáu khoa hoåc troång phaát triïín caác dõch vuå theo hûúáng cho cuãa nhaâ trûúâng. Àiïìu naây cuäng giuáp cho àöåi pheáp NDT tûúng taác trûåc tuyïën; nguä caán böå nhêån thûác àûúåc sûá mïånh vaâ vai 6. Chuá troång dõch vuå thöng tin tham troâ cuãa thû viïån, àïí thûåc hiïån töët chûác traách khaão: Viïåc xêy dûång àöåi nguä caán böå phuå vaâ nhiïåm vuå cuãa mònh; traách theo chuã àïí (subject librarians) vaâ àêíy 2. Coá sûå húåp taác chùåt cheä vúái caác àún võ maånh hûúáng dêîn sûã duång NDT laâ yïëu töë àaâo taåo trong nhaâ trûúâng: àiïìu naây àûúåc thïí then chöët giuáp thû viïån àïën gêìn vúái muåc tiïu hiïån qua möåt söë chiïën lûúåc nhû: phaát triïín têët caã vò NDT, àiïìu naây goáp phêìn nêng cao 32 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014
9. Nghiïn cûáu - Trao àöíi chêët lûúång vaâ hiïåu quaã sûã duång dõch vuå cuãa Toám laåi, Thû viïån VUW àaä àûúåc àêìu tû thû viïån; phaát triïín theo mö hònh thû viïån hiïån àaåi. 7. Xêy dûång àöåi nguä caán böå coá chêët lûúång Viïåc khöng ngûâng àa daång hoáa vaâ nêng cao vaâ kyä nùng töët: Ngoaâi caác kyä nùng cú baãn vïì chêët lûúång caác SP-DV TTTV, chuá troång nghïì thû viïån, caán böå thû viïån phaãi hoåc hoãi nguöìn hoåc liïåu söë vaâ lêëy NDT laâm trung têm caác kiïën thûác chuyïn sêu vïì ngaânh/lônh vûåc àaä goáp phêìn nêng cao vai troâ, võ trñ cuãa Thû maâ mònh phuå traách àïí thûåc hiïån töët dõch vuå viïån, nêng cao chêët lûúång àaâo taåo cuãa VUW. tham khaão; nùæm bùæt àûúåc caác cöng cuå tòm Tòm hiïíu hïå thöëng SP-DV TTTV taåi VUW kiïëm, coá khaã nùng phên tñch, àaánh giaá thöng giuáp chuáng ta tham khaão vaâ ruát ra möåt söë tin, àaâm phaán vúái àöëi taác, kyä nùng giao tiïëp kinh nghiïåm trong viïåc xêy dûång mö hònh hïå vúái NDT. Àiïìu naây giuáp cho NDT luön caãm thöëng SP-DV TTTV taiå cacá trûúngâ àaiå hocå thêëy haâi loâng khi sûã duång hïå thöngë SP-DV Viïtå Nam trong thúiâ ky â àöií múiá va â höiå nhêpå TTTV cuãa thû viïån. quöcë tï.ë Taâi liïåu tham khaão 1. Arms, W. Y. (1995). Key concepts in the archi- hangå cacá àaiå hocå thï ë giúiá cuaã Times Higher Educa- tecture of the digital library. D-lib Magazine. tion 2013-2014, truy cêpå tû â Retrieved from ducation.co.uk/world-university-rankings/2013- 07arms.html 14/world-ranking/range/276-300. 2. Cleveland, G. (1998). Digital libraries: Defini- 9. Seal, R.A. (2003). Interlibrary loan: integral tions, Issues and challenges. Retrieved from component of global resource sharing. Resource sharing & information networks, 16(2), (16), 227 – 238 3. Àö î Vùn Hung,â Trênì Thõ Quy á (2007). Tû å àöngå 10. Smith, A. (1999). Why digitize? Retrieved hoaá hoatå àöngå thöng tin – thû viïn.å Ha â nöi,å Àaiå hocå from Quöcë gia Ha â nöi.å smith/pub80.html. 4. Massis, B.E. (2011). Academic libraries and 11. Scoop (2013). Victoria University tops New information technology. New Library World, 112, Zealand in research rankings, truy cêåp tûâ (1/2), 86 – 89 5. Library of VUW (2014). Library Strategic toria-university-tops-new-zealand-in-research-rank- Overview and Policies, Truy cêpå tû â ings.htm ria.ac.nz/library-v2/about-us/library-strategic- 12. Vijayakumar, A, and Vijayan, S.S. (2011). overview-and-policies Application of information technology in libraries: an 6. Library of VUW (2012). Learning and Teaching overview. Library Progress International, 31(2), 159 Support Strategy for the Library 2012-15. VUW, 13. VUW (2014). Giúiá thiïuå vï ì àaiå hocå Victoria Wellington. University of Wellington, truy cêpå tû â 7. Reed, V. (2009). Good reference service? ria.ac.nz/about Great reference service? What's the difference? The 14. Witten, I. H., Brainbridge, D., & Nichols, D. M. Reference Librarian, 50(2), 215 - 218 (2010). How to build a digital library (2nd ed.). San 8. Times Higher Education (2014). Bangã xïpë Francisco, CA: Morgan Kaufmann. (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 15-6-2014; Ngaây phaãn biïån àaánh giaá: 16-7-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 05-9-2014). THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 5/2014 33