Thực trạng hoạt động dạy môn Kinh tế gia đình 6 tại các trường Trung học Cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Lạt

Nội dung text: Thực trạng hoạt động dạy môn Kinh tế gia đình 6 tại các trường Trung học Cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Lạt

1. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DẠY MÔN KINH TẾ GIA ĐÌNH 6 TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT Trần Thị Thanh Huyền Học viên lớp Giáo dục học 2011 -2013B 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Thời đại ngày nay với ba loại bùng nổ là bùng nổ dân số, bùng nổ thông tin và bùng nổ tiến bộ khoa học kỹ thuật đã thúc đẩy tốc độ toàn cầu hóa. Trong nền kinh tế tri thức toàn cầu hóa, chỉ có Giáo dục – đào tạo mới có thể biến gánh nặng dân số thành lợi thế, đòi hỏi con người không những có trình độ văn hóa, trình độ nghề nghiệp cao mà còn phải có tính độc lập, năng động, sáng tạo. Trên cơ sở các văn bản pháp quy hiện hành theo tinh thần đổi mới nhằm phát huy tính tích cực, tự lực, lĩnh hội các kiến thức để vận dụng vào cuộc sống. Cũng như các môn học ở trường phổ thông làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy học môn Kinh tế gia đình (KTGĐ) lớp 6 cũng là điều trăn trở của các nhà giáo dục. Trong những năm qua việc giảng dạy môn Kinh tế gia đình lớp 6 ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Lạt đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát huy tính tích cực của học sinh. Phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở phổ biến vẫn là cách dạy thông báo kiến thức “đọc - chép”, “chiếu – chép”. Phương pháp dạy học này dẫn đến sự thụ động của người học, nặng về ghi nhớ lý thuyết, thiếu kỹ năng thực hành áp dụng . Chính vì nguyên nhân nêu trên đã thúc đẩy người nghiên cứu quyết điṇ h chọn đề tài: “ Thực trạng hoạt động dạy môn Kinh tế gia đình 6 tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Lạt”. Nhằm tìm ra những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động dạy môn KTGĐ trên địa bàn thành phố Đà Lạt. 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DẠY MÔN KINH TẾ GIA ĐÌNH 6 TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT Để tìm hiểu thực trạng hoạt động dạy học môn KTGĐ lớp 6 tại các trường THCS trên địa bàn thành phố Đà Lạt người nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 9 giáo viên (GV) dạy môn học này và 6 cán bộ quản lý (CBQL) tại 3 trường: THCS Quang Trung, THCS Nguyễn Du, THCS Phan Chu Trinh. Trong quá trình khảo sát, người nghiên cứu kết hợp với các phương pháp nghiên cứu khác nhau như phương pháp 1
2. quan sát, phương pháp phỏng vấn, phương pháp bảng hỏi và thống kê toán học để thu được các số liệu khách quan, khoa học. 2.1. Thực trạng trình độ đội ngũ giáo viên dạy 32 lớp khối 6 môn Kinh tế gia đình lớp 6 trên địa bàn thành phố Đà Lạt Qua khảo sát 3 trường THCS trên địa bàn thành phố Đà Lạt, năm học 2012- 2013, 3 trường khảo sát có tổng số lớp 6 là 32 lớp. Tổng số giáo viên giảng dạy là 9, số giáo viên đào tạo đúng chuyên ngành là 22.2%, số giáo viên đã bổ túc kiến thức văn bằng 2 ngành KTGĐ chiếm 22.2%, còn 55.6% giáo viên chưa bổ túc kiến thức văn bằng 2 ngành KTGĐ. Biểu đồ 1: Trình độ chuyên môn giáo viên dạy môn KTGĐ lớp 6 tại ba trường khảo sát trên địa bàn thành phố Đà Lạt Xảy ra hiện tượng phân công bất hợp lý về chuyên môn do cán bộ quản lý chưa có sự quan tâm đúng mức vai trò, vị trí của môn học và vẫn còn tồn tại quan điểm coi môn KTGĐ lớp 6 là môn phụ, nhằm giải quyết tình trạng thiếu giờ chuẩn của các giáo viên thuộc chuyên ngành khác. 2.2. Thực trạng phương pháp dạy học môn Kinh tế gia đình lớp 6 tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Lạt Người nghiên cứu khảo sát kết hợp trực tiếp dự giờ thăm lớp thu được kết quả các phương pháp dạy học giáo viên thường sử dụng trong giờ lên lớp môn KTGĐ lớp 6 như sau: 2
3. Thƣờng Thỉnh thoảng Hiếm khi Không xuyên T Phƣơng pháp (≥ 80%) (30 - 40%) ( 20%) (0%) T CBQL GV CBQL GV CBQL GV CBQL GV % % % % % % % % 1 Phương pháp 66.7 88.9 16.7 11.1 16.6 0 0 0 thuyết trình 2 Phương pháp 33.3 11.1 50 77.8 16.7 11.1 0 0 đàm thoại 3 Phương pháp nêu và giải 16.7 11.1 33.3 77.8 33.3 11.1 16.7 0 quyết vấn đề 4 Phương pháp 16.7 11.1 33.3 22.2 33.3 44.5 16.7 22.2 thảo luận nhóm 5 Dạy học theo dự 16.7 0 33.3 33.3 50 55.6 0 11.1 án 6 Kỹ thuật công 16.6 22.2 16.7 11.1 16.7 44.5 50 22.2 não 7 Kỹ thuật chia sẻ 16.7 22.2 33.3 11.1 16.7 44.5 33.3 22.2 nhóm đôi 8 Kỹ thuật bản đồ 0 0 0 0 66.7 22.2 33.3 77.8 tư duy Bảng 1: Các phương pháp dạy học giáo viên thường sử dụng trong giờ lên lớp môn KTGĐ lớp 6 Kết quả thống kê ở bảng trên cho ta thấy hầu hết giáo viên đều sử dụng phương pháp thuyết trình làm phương pháp dạy học chủ đạo (88.9% sử dụng thường xuyên, 11.1% thỉnh thoảng sử dụng). Các giáo viên thường xuyên sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, nêu và giải quyết vấn đề chiếm tỉ lệ nhỏ (11.1%). Trong khi đó, kĩ thuật dạy học tích cực như bản đồ tư duy, rất ít được các giáo viên sử dụng dường như còn quá xa lạ chỉ có khoảng 22.2% có tiếp xúc với những kỹ thuật dạy học này. 2.3. Thực trạng phương tiện dạy học môn Kinh tế gia đình lớp 6 của giáo viên các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Lạt Qua khảo sát CBQL và GV các phương tiện, đồ dùng dạy học thường sử dụng trong giờ giảng trên lớp chủ yếu là sử dụng hình, tranh ảnh (chiếm 53.4%), mẫu vật thật (chiếm 20%), sử dụng máy vi tính và máy chiếu chiếm tỉ lệ rất nhỏ (chiếm 3
4. 13.3%), không giáo viên nào sử dụng phim hình ảnh động trong giờ KTGĐ lớp 6, được thể hiện qua biểu đồ sau: 13.3% 0% 13.3% Hình, tranh ảnh 53.4% Mẫu vật thật 20% Máy chiếu Phim, hình ảnh động Máy vi tính Biểu đồ 2: Các phương tiện, đồ dùng dạy học giáo viên thường sử dụng trong giờ lên lớp KTGĐ lớp 6 Tiếp tục khảo sát, người nghiên cứu thu được kết quả khi dạy các bài thực hành về nấu ăn, 100% giáo viên cho rằng được tổ chức tại lớp học, không có phòng thực hành bộ môn như các môn lý, hóa, sinh, . 2.4. Thực trạng các khó khăn khi dạy học môn Kinh tế gia đình lớp 6 của các giáo viên tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Lạt CBQL GV TT Nội dung SL % SL % Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy 1 2 33.3 3 33.3 học chưa đầy đủ 2 Hạn chế kiến thức chuyên môn 3 50 7 77.8 3 Đồ dùng dạy học 2 33.3 3 33.3 Hạn chế về khả năng hướng dẫn học sinh 4 4 66.7 7 77.8 quan sát 5 Thiếu sách và tài liệu hướng dẫn 2 33.3 4 44.4 6 Học sinh không hứng thú học tập 3 50 7 77.8 7 Thời gian dành cho môn học ít 1 16.7 2 22.2 Khó đa dạng hóa các phương pháp dạy 8 5 83.3 8 88.9 học 9 Khó bao quát lớp 1 16.7 4 44.4 10 Khó xử lí tình huống sư phạm. 1 16.7 3 33.3 Bảng 2: Những khó khăn thường gặp của các giáo viên tại các trường THCS trên địa bàn thành phố Đà Lạt khi dạy môn KTGĐ lớp 6 4
5. Kết quả khảo sát cho thấy, khó khăn lớn nhất của đa phần giáo viên là kiến thức chuyên môn, hạn chế về khả năng hướng dẫn học sinh quan sát (77.8%) do giáo viên không được đào tạo qua chuyên ngành sẽ thiếu cơ sở khoa học để giải thích nội dung kiến thức chuyên ngành về may mặc, cắm hoa, nấu ăn, phối hợp màu sắc, Chính vì hạn chế kiến thức chuyên môn nên một trong những các khó khăn thường gặp của các giáo viên dạy KTGĐ lớp 6 là việc đa dạng hóa các phương pháp dạy học (88.9%) và gây hứng thú học tập cho học sinh (77.8%). Đối với các giáo viên được đào tạo chuyên ngành đó cũng là những khó khăn vì: một số nội dung trong chương trình hoàn toàn mới so với chương trình được đào tạo chuyên ngành của giáo viên trước đây như: trang trí nội thất, kinh tế hạch toán thu chi trong gia đình. Có 44.4% giáo viên thừa nhận mình khó bao quát lớp khi tổ chức các hoạt động học tập mang tính tích cực và 22.2% cho rằng thời lượng thời gian dành cho môn học còn ít. Còn các khó khăn khác về cơ sở vật chất và xử lí tình huống sư phạm khác chiếm khoảng 33.3 % sự lựa chọn của giáo viên. 2.5. Các đề xuất nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Kinh tế gia đình lớp 6 của cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS trên địa bàn thành phố Đà Lạt Người nghiên cứu khảo sát ý kiến về việc đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả môn KTGĐ lớp 6 trong thời gian sắp tới thì có kết quả khảo sát sau: CBQL GV TT Nội dung SL % SL % Đa dạng hóa các phương pháp dạy 1 6 100 9 100 học. 2 Dạy học theo nhóm 4 66.7 8 88.9 Tăng cường cho học sinh quan sát các 3 5 83.3 8 88.9 hiện tượng, sự vật. Sử dụng các đồ dùng dạy học có tính 4 6 100 9 100 trực quan cao. Đầu tư nhiều thời gian để soạn giảng 5 4 66.7 5 55.6 và chuẩn bị đồ dùng dạy học. 6 Sử dụng các kỹ thuật dạy học tích cực 4 66.7 7 77.8 7 Dạy học có sự trợ giúp của máy tính 5 83.3 7 77.8 Bảng 3: Các đề xuất nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn KTGĐ lớp 6 của CBQL và GV các trường THCS trên địa bàn thành phố Đà Lạt 5
6. Nhìn vào bảng kết quả khảo sát ta thấy các CBQL và giáo viên đều có sự thống nhất cao về các nội dung đề xuất. Việc đa dạng hóa các phương pháp dạy học, tăng cường dạy học bằng đồ dùng trực quan có tỉ lệ chọn rất cao (100%). Việc chọn biện pháp sử dụng các kĩ thuật dạy học và dạy học có sự trợ giúp của máy tính cũng được CBQL và giáo viên đánh giá rất cao (CBQL 66.7%, GV 77.8%). Chỉ có 55.6% giáo viên có ý định sẽ cải thiện chất lượng dạy học vào việc đầu tư soạn giảng và đồ dùng dạy học. 3. KẾT LUẬN Qua khảo sát ta thấy công tác, tổ chức, quản lý hỗ trợ giáo viên nâng cao chất lượng dạy học, đổi mới phương pháp dạy học tuy có những chuyển biến nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Sau khi phân tích kết quả khảo sát thực trạng, đã thu được các thông số đáng chú ý như sau: - Có 88.9% giáo viên sử dụng phương pháp thuyết trình ở mức thường xuyên - Chỉ có 22.2% giáo viên được đào tạo đúng chuyên ngành KTGĐ Sự quản lý từ Sở đến cấp lãnh đạo ở các trường trung học cơ sở về môn học còn nhiều bất cập, thiếu nhiều giáo viên có chuyên môn, các giáo viên đa số áp dụng phương pháp dạy học truyền thống trong giảng dạy, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học. Cách tổ chức, quản lý lớp học của giáo viên còn mang nặng tính một chiều, chưa tạo ra được môi trường học tập hứng thú cho người học. Phương pháp phổ biến vẫn là thuyết trình giáo viên giảng, ghi bảng, học sinh chép. Học sinh tiếp thu thụ động. Đó chính là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy môn Kinh tế gia đình lớp 6. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Nguyễn Minh Đường (chủ biên), Nguyễn Thị Hạnh, Triệu Thị Chơi, Vũ Thùy Dương (2002), SGK và SGV Công nghệ 6 – Kinh tế Gia đình, NXB Giáo Dục. [2] Nguyễn Việt Hùng – Viện nghiên cứu phát triển giáo dục – Những giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục được đăng trong tập kỷ yếu hội thảo kiểm định chất lượng - TCDN [3] Trần Kiều, Một vài suy nghĩ về đổi mới phương pháp dạy học trong trường phổ thông nước ta, Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 5/1995 [4]. Lê Phước Lộc, Lý luận dạy học, trường ĐH Cần Thơ, 2004. 6
7. [5]. Nguyễn Ngọc Quang, Lí luận dạy học đại cương, 1991. [6] Nguyễn Thị Diệu Thảo, Giáo trình Lý luận dạy học Kinh tế Gia đình, Dự án Đào tạo GV THCS, NXB ĐHSP, 2007 [7] Nguyễn Thị Diệu Thảo, Giáo trình Phương pháp dạy học Kinh tế Gia đình, Dự án Đào tạo GV THCS, NXB ĐHSP, 2007. Giáo viên hƣớng dẫn 7
8. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.