Thực trạng giáo dục hướng nghiệp THCS hiện nay tại TPHCM

Nội dung text: Thực trạng giáo dục hướng nghiệp THCS hiện nay tại TPHCM

1. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp THCS hiện nay tại TPHCM Đất nước Việt Nam đã trải qua hơn 4000 năm xây dựng và phát triển, con người Việt Nam vốn cần cù, thông minh, điều kiện khí hậu thuận lợi, tài nguyên thiên nhiên phong phú nhưng chúng ta vẫn thuộc nhóm quốc gia đang phát triển. So với các nước trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Singapore, Malaysia, Indonesia nền kinh tế chúng ta còn kém phát triển, năng suất lao động thấp, nguồn nhân lực dồi dào nhưng chất lượng chưa cao nên gây ra vấn nạn: đào tạo lại, thừa thầy thiếu thợ, thiếu kỹ năng làm việc, thiếu kinh nghiệm, thiếu kiến thức chuyên môn Nguyên nhân sâu xa là vì nền giáo dục của chúng ta chưa thích ứng với nền kinh tế thị trường vốn năng động và nhiều cạnh tranh, trong đó phải kể đến công tác giáo dục hướng nghiệp chưa sâu và chưa hiệu quả. Để đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, đặc biệt là đáp ứng được nhu cầu xã hội, nhu cầu của nền kinh tế mang tính chất toàn cầu: đa ngành, đa nghề đòi hỏi phải xây dựng con người vừa có nhân cách tốt, vừa có năng lực giỏi và phù hợp với thực tiễn. Muốn như thế, bên cạnh việc các nhà giáo dục phải hoạch định chiến lược phát triển giáo dục một cách cụ thể, rõ ràng và đúng đắn còn đòi hỏi người học phải lựa chọn chương trình học, ngành nghề học phù hợp với khả năng và thích ứng với xã hội. Để người học lựa chọn được nội dung học tập mình yêu thích và phù hợp với bản thân đáp ứng được nhu cầu xã hội là một vấn đề hết sức khó khăn, quá trình này phải được thực hiện lâu dài và thường xuyên nhằm hình thành ý thức, thái độ đối với lao động sản xuất của người học. Chính vì thế, giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông là một việc làm hết sức cần thiết, tạo cơ sở ban đầu cho học sinh tham gia vào lao động sản xuất và học nghề. Tuy nhiên, trên thực tế thì hoạt động hướng nghiệp hiện nay chưa được các cấp quản lý giáo dục và các trường học quan tâm đúng mức, còn nhiều địa phương và
2. trường học chưa thực hiện đầy đủ các nội dung giáo dục hướng nghiệp; chất lượng hoạt động chưa đáp ứng được yêu cầu của học sinh và xã hội, học sinh phổ thông cuối các cấp học và bậc học chưa được chuẩn bị chu đáo để lựa chọn nghề nghiệp, lựa chọn ngành học phù hợp với bản thân và yêu cầu của xã hội. Trong những năm học gần đây, thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều đổi mới trong việc tuyển chọn học sinh vào lớp 10. Việc xét tuyển học sinh vào lớp 10 công lập ngày càng được mở rộng ra nhiều quận huyện. Năm học 2012-2013 có 9 quận, huyện thực hiện xét tuyển, qua đó có khoảng 20% học sinh không đủ điều kiện vào lớp 10 công lập. Công tác hướng nghiệp cho học sinh THCS chưa được chú trọng, trong khi đối với học sinh tốt nghiệp THCS, chọn hướng học lên tiếp THPT hay chuyển sang loại hình đào tạo khác cũng là một quyết định quan trọng ảnh hưởng đến tương lai của mỗi học sinh. Đối với các bậc phụ huynh, việc chọn trường nào gần nhà, điểm trúng tuyển cao hay thấp, trường nào phù hợp với sức học, cơ hội nghề nghiệp trong tương lai của con em mình rất được quan tâm nhưng lại ít được đề cập. Câu hỏi: “Tại sao học hết lớp 9, con tôi không được vào lớp 10?” là một câu hỏi được khá nhiều phụ huynh đặt ra cho Ban giám hiệu các trường THCS khi các em không trúng tuyển vào lớp 10 công lập. Trong khi chỉ tiêu phân luồng được các cơ quan quản lý giáo dục địa phương qui định phụ thuộc vào đặc điểm, tình hình địa phương theo nhận định chủ quan của mình. Chỉ tiêu này gây bất ngờ cho nhiều phụ huynh, học sinh sau khi tốt nghiệp THCS. Phân luồng mục đích nhằm giảm lượng học sinh vào luồng chính THPT, tăng lượng học sinh vào luồng học nghề và các luồng khác theo nguyện vọng, điều kiện học tập, điều kiện gia đình của học sinh. Tuy nhiên, chỉ tiêu phân luồng hiện nay của các cơ quan quản lý giáo dục dực trên cơ sở là kết quả học tập cuối cấp THCS của học sinh nên chưa tạo được sự đồng thuận trong dư luận xã hội.
3. Theo qui định của Bộ giáo dục và đào tạo hoạt động giáo dục hướng nghiệp được thực hiện trong nhà trường bắt đầu từ lớp 9 với mục tiêu là chuẩn bị cho thanh thiếu niên sẵn sàng tâm lý đi vào nghề mà các thành phần kinh tế đang cần nhân lực, trên cơ sở đảm bảo sự phù hợp nghề, được thực hiện qua nhiều hình thức: qua dạy và học các môn văn hóa, dạy nghề phổ thông, lao động sản xuất, tham quan ngoại khóa Tại quận 2, khảo sát giáo viên làm công tác hướng nghiệp và học sinh lớp 9 kết quả có sự sai biệt khá lớn: 100% giáo viên cho rằng công tác này có vai trò quan trọng, nhưng khi tiến hành nội dung giảng dạy thì giáo viên tự chọn nội dung theo ý kiến chủ quan của mình, không có sự thống nhất giữa giáo viên trong cùng trường cũng như các trường THCS trên địa bàn quận. Học sinh thì không mong đợi hoạt động này diễn ra trong trường vì các em cho rằng nhàm chán và đơn điệu, học sinh không nắm bắt thông tin về các hướng đi sau THCS trong khi mục tiêu giáo dục hướng nghiệp rất rõ ràng. Nguyên nhân vì đâu? Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chất lượng giáo dục hướng nghiệp chưa đạt hiệu quả: Giáo viên có nhận thức đúng về vai trò của GDHN nhưng chưa nhiệt tình trong công tác do: năng lực, thời gian, thông tin, quyền lợi dẫn đến phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động GDHN còn đơn điệu chưa thu hút sự quan tâm, yêu thích của học sinh. Công tác quản lý hoạt động GDHN trong nhà trường chưa chặt chẽ, nhà trường chưa có kế hoạch đầu tư, bồi dưỡng cho GV làm công tác này; hoạt động còn mang tính tự phát, chưa thống nhất. Đối với học sinh: phần lớn học sinh chưa nhận thức được vai trò của GDHN nên chưa có thái độ tích cực khi tham gia các hoạt động GDHN do nhà trường tổ chức, chưa ý thức đến việc định hướng học tập trong tương lai, thông tin về nghề nghiệp hạn chế, chưa hiểu biết về hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam.
4. Thực tế nguồn thông tin về GDHN khá nhiều, nhưng không có định hướng, không tập trung làm cho người làm công tác này khó khăn trong việc chọn lọc, đồng thời tài liệu hướng dẫn thực hiện hoạt động GDHN 9 hiện nay không còn phù hợp cần phải được cải biên. Qua tìm hiểu từ các giám đốc trung tâm Kỹ thuật tổng hợp Hướng nghiệp quận huyện trên địa bàn thành phố, được biết rằng: tư vấn hướng nghiệp là nhiệm vụ chính của trung tâm, hàng năm bắt đầu vào cuối học kỳ 1 trung tâm phối hợp với nhà trường triển khai hoạt động tư vấn hướng nghiệp, tư vấn tuyển sinh đến với phụ huynh và học sinh lớp 9 nhưng tần suất chưa cao, chưa mang tính đại trà, tư vấn là nhiệm vụ của trung tâm nhưng phân luồng do địa phương quyết định, sau khi phân luồng học sinh đi về đâu thì các trung tâm không có cơ sở để theo dõi, thực hiện nhiệm vụ không có nền tảng cơ bản, không có số liệu cụ thể là vấn đề khó khăn nhất của các trung tâm. Việc thực hiện phân luồng sau THCS chưa hiệu quả xuất phát từ hoạt động GDHN trong nhà trường chưa đạt yêu cầu. Hiện nay, chúng ta đang bị hỏng từ gốc trong công tác này, cơ quan nào đang quản lý các trung tâm kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp quận huyện trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh? Hãy cho trung tâm một vai trò cụ thể để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường. Thông tin cá nhân Họ tên: Nguyễn Thị Ngọc Vũ Ngày sinh: 28/08/1975 Học viên cao học ngành: Giáo dục học Khóa: 2011-2013A Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TPHCM MSHV: 11021401026
5. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.