Thực tiễn hữu ích trong việc triển khai chuẩn CMMI cho các doanh nghiệp gia công phần mềm Việt Nam: Bài học từ FPT Software

Nội dung text: Thực tiễn hữu ích trong việc triển khai chuẩn CMMI cho các doanh nghiệp gia công phần mềm Việt Nam: Bài học từ FPT Software

1. Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 Thực tiễn hữu ích trong việc triển khai chuẩn CMMI cho các doanh nghiệp gia công phần mềm Việt Nam: Bài học từ FPT Software Vũ Anh Dũng*, Lê Hải Yến, Vũ Phương Thảo, Xa Mạnh Hùng Khoa Kinh tế Quốc tế, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, 144 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam Nhận ngày 21 tháng 5 năm 2010 Tóm tắt. Bài báo nhằm mục đích tìm hiểu và rút ra một số thực tiễn hữu ích cho việc áp dụng và triển khai chuẩn “mô hình trưởng thành năng lực tích hợp” (CMMI) tại các doanh nghiệp phần mềm Việt Nam. Dựa theo những phân tích nghiên cứu về thực tiễn trong việc triển khai chuẩn CMMI lấy FPT Software làm trường hợp điển hình, cụ thể là những khó khăn của công ty khi áp dụng mô hình này cũng như việc họ giải quyết những khó khăn đó ra sao, bài báo tổng hợp và đúc kết 8 thực tiễn hữu ích trong việc áp dụng chuẩn CMMI. Đó là: (1) Cam kết của lãnh đạo về quá trình triển khai CMMI; (2) Chuẩn bị nguồn lực vốn đủ mạnh; (3) Phát triển và trưởng thành về nhân lực; (4) Ngoại ngữ là một vấn đề quan trọng; (5) Phát triển trưởng thành về quản lý và tổ chức cấu trúc dự án; (6) Biến chỉ tiêu chất lượng thành văn hóa; (7) Xây dựng các công cụ hiệu quả; và (8) Tư vấn chuyên nghiệp. Các thực tiễn này là những kinh nghiệm tốt để các doanh nghiệp gia công phần mềm của Việt Nam có thể tham khảo và học hỏi khi triển khai áp dụng chuẩn CMMI để nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh trong thị trường gia công phần mềm quốc tế. 1. Bối cảnh nghiên cứu * 57.000 lao động trực tiếp tính đến cuối năm 2008. Trong bối cảnh khủng hoảng và suy thoái Công nghiệp phần mềm nói chung và gia kinh tế toàn cầu vừa qua, ngành công nghiệp công phần mềm của Việt Nam nói riêng có tiềm phần mềm Việt Nam vẫn tăng trưởng đều đặn năng rất lớn với tốc độ tăng trưởng cao trong trên dưới 30% trong các năm 2008 và 2009 những năm vừa qua (Bộ Thông tin và truyền (M.Chung, 2009). Dù có rất nhiều khó khăn và thông, 2010; Quốc Thanh, 2004; AT Kearney, thách thức nhưng Việt Nam vẫn mạnh dạn đặt 2009; Tr.Bình, 2009) và hứa hẹn là ngành mang mục tiêu trở thành nước xuất khẩu phần mềm lại nhiều lợi ích kinh tế cho quốc gia. Theo sách lớn thứ 3 thế giới sau Ấn Độ và Trung Quốc trắng về công nghệ thông tin truyền thông (Bộ (VnMedia, 2008). Theo phân tích của TS. Thông tin và truyền thông, 2009) Việt Nam có Nguyễn Trọng - Nguyên Chủ tịch hội Tin học khoảng 1.500 doanh nghiệp sản xuất, gia công Thành phố Hồ Chí Minh và Nguyên Chánh văn và cung cấp dịch vụ phần mềm thu hút hơn phòng Ban chỉ đạo Quốc gia về CNTT của Chính phủ - trong 15-20 năm tới đây sẽ không ___ có ngành kinh tế nào có tiềm năng mang lại * Tác giả liên hệ. ĐT.: 84-4-37547506 E-mail: vudung@vnu.edu.vn hiệu quả toàn diện và to lớn hơn cho Việt Nam 105
2. 106 V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 so với công nghiệp phần mềm và dịch vụ dụng nó sẽ thu lại sự khả dụng về mặt chi phí, CNTT (Hàn Phi, 2009). thời gian biểu, chức năng và chất lượng sản Tuy có nhiều tiềm năng, nhưng ngành công phẩm phần mềm. Đối với các doanh nghiệp nghiệp phần mềm Việt Nam còn bộc lộ rất phần mềm hiện nay, CMMI chính là tiêu chuẩn nhiều hạn chế và điểm yếu. Theo một cán bộ đánh giá mức độ chuyên nghiệp và chất lượng quản lý cao cấp của FPT Software, “tên tuổi của phần mềm. Cũng theo cán bộ quản lý cao cấp các doanh nghiệp phần mềm Việt Nam quá mờ của FPT Software, trong giai đoạn hiện nay và nhạt trên thị trường thế giới” (Nguồn: phỏng trong thời gian tới “nếu là doanh nghiệp phần mềm tham gia hoạt động thuê gia công thì cần vấn trực tiếp). Hạn chế lớn nhất của các doanh phải đạt được CMMI để có thể khẳng định nghiệp phần mềm Việt Nam là tính chuyên được năng lực của mình cũng như để có thể nghiệp trong sản xuất phần mềm (Quang Trung, marketing trên thị trường thế giới” (Nguồn: 2008). Lợi thế duy nhất của các doanh nghiệp gia phỏng vấn trực tiếp). Chính vì vậy, nhà nước công phần mềm hiện nay là nhân công giá rẻ. đang có những gói đầu tư lớn cho việc nâng cao Để xây dựng được và nâng cao tính chuyên sức cạnh tranh của doanh nghiệp phần mềm nghiệp cũng như thương hiệu thì việc áp dụng trong nước so với thế giới, đặc biệt là việc nâng một quy trình chuẩn với các tiêu chuẩn kiểm cao khả năng ứng dụng và đạt chuẩn CMMI với soát chất lượng chặt chẽ là quan trọng. Phần gói hỗ trợ 60 tỉ đồng công bố vào tháng 1/2009 mềm là ngành công nghiệp đòi hỏi nhiều nhất là để phấn đấu trở thành nước xuất khẩu phần chất xám, tức là lao động trí tuệ cao, sử dụng trí mềm thứ 3 thế giới (Bộ Thông tin và truyền óc con người là chính chứ không cần nhiều đến thông, 2010). Điều này cho thấy tầm quan trọng máy móc. Vì thế, để đánh giá chất lượng của của CMMI và quyết tâm của Nhà nước và doanh nghiệp phần mềm, không thể thẩm định Chính phủ Việt Nam phối hợp với các doanh dây chuyền sản xuất cụ thể nào mà phải dựa nghiệp trong việc triển khai ứng dụng CMMI để trên những tiêu chuẩn đánh giá chất lượng tổng thúc đẩy sự phát triển của phần mềm Việt Nam, thể của doanh nghiệp đó. Muốn tạo được uy tín làm tăng khả năng cạnh tranh của các doanh và nâng cao được năng lực, thương hiệu của nghiệp phần mềm Việt trên thị trường quốc tế. mình hay nói một cách khác để có công cụ marketing tốt nhất và để thế giới biết đến thì các doanh nghiệp phần mềm Việt Nam cần phải có chất lượng tốt nhất (Nguồn: phỏng vấn trực tiếp FPT Software). Trong khi đó, tiêu chuẩn đánh giá chất lượng ISO trở nên quá phổ biến và do vậy việc đạt được chứng chỉ ISO trở nên bình thường và không đủ độ tin cậy để đánh giá doanh nghiệp phần mềm vì trên thực tế rất nhiều doanh nghiệp trên thế giới trong ngành công nghiệp phần mềm nói riêng và các lĩnh vực khác nói chung đã đạt được chứng chỉ ISO. Hiện nay, chuẩn “mô hình trưởng thành năng lực tích hợp” (CMMI) là tiêu chuẩn Quốc tế về quản lý quy trình chất lượng của các sản phẩm phần mềm. So với ISO thì CMMI có nhiều ưu việt, đặc biệt là về hiệu quả loại bỏ lỗi (Hình 1). Hơn thế, CMMI còn là một khung Nguồn: Hồng Vy (2006) khổ các chuẩn mực đề ra cho một tiến trình sản Hình 1. Cải thiện hiệu quả loại bỏ lỗi (%)(Defect xuất phần mềm hiệu quả mà nếu các tổ chức áp Removal Efficiency).
3. V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 107 Hình 1. Cải thiện hiệu quả loại bỏ lỗi (%)(Defect Removal Efficiency) Tuy nhiên trên thực tế, hiện chỉ có một số ít ra sản phẩm thoả mãn yêu cầu của đơn vị, tổ các doanh nghiệp Việt Nam đạt chứng chỉ chức thuê gia công, không tham gia vào việc CMMI và đa phần là các doanh nghiệp lớn kinh doanh sản phẩm. Như vậy, gia công phần (Hồng Vy, 2006). Việc áp dụng CMMI ra sao mềm chỉ là một giai đoạn trong quá trình sản và có những khó khăn, thuận lợi gì cũng như phẩm đến với người dùng. Ở phạm vi hẹp hơn, các thực tiễn hữu ích trong việc áp dụng cũng khái niệm gia công xuất khẩu phần mềm chưa được đề cập. Vấn đề này cần được nghiên thường được nhắc đến. Theo Lê Huy Hoàng cứu và trả lời. (2008), gia công xuất khẩu phần mềm là hình thức gia công phần mềm trong đó bên nhận gia công (nước xuất khẩu) và bên thuê gia công 2. Thuê gia công và gia công phần mềm (nước nhập khẩu) là hai quốc gia khác nhau. Bên nhận gia công sau khi hoàn thành công Có nhiều định nghĩa khác nhau về thuê gia việc gia công phần mềm theo yêu cầu thì xuất công (outsourcing). Theo định nghĩa của tổ khẩu phần mềm cho bên thuê gia công và nhận chức Venture Outsource, thuê gia công là việc phí gia công từ bên thuê gia công. thuê lại một bên thứ ba thực hiện các hợp Đã có nhiều bài viết hay công trình nghiên đồng hoặc một phần hợp đồng xây dựng cứu tập trung đưa ra các hướng dẫn, qui trình và một qui trình như thiết kế hoặc sản xuất các bước, chiến lược hay các thực tiễn tốt nhất sản phẩm. Giống như vậy, tập đoàn Cisco định của việc quản trị các dự án thuê gia công nghĩa thuê gia công đơn giản là việc thuê dịch (Overby, 2007; Norwood et al., 2006; Babu, vụ với một bên thứ ba (Overby, 2007). Từ điển 2005; Gareiss, 2002; Rothman, 2003; Lewin Dictionary.com cũng định nghĩa thuê gia công and Couto, 2006; Ganesh, 2007). Một số các là việc mua dịch vụ của sản phẩm như các linh công trình khác cũng đưa ra các vấn đề, các rủi phụ kiện sử dụng trong việc sản xuất một ro, khó khăn, thuận lợi, lợi ích, mặt trái cũng phương tiện ô tô, từ một nhà cung cấp hay sản như xu thế của hoạt động thuê gia công xuất bên ngoài để cắt giảm chi phí (Babu, (Roehrig, 2006; Krishna et al., 2006; Overby, 2005). Như vậy, nói đến thuê gia công hay 2007; Manning et al., 2008; Engardio, 2006). “outsourcing” là nói đến sự thu hút nguồn lực Tuy nhiên, đa phần các bài viết và công trình bên ngoài nhằm mục đích thực hiện những công nghiên cứu đó đứng trên góc độ áp dụng và việc, sự vụ theo hợp đồng; sử dụng nguồn lực phục vụ cho bên đi thuê gia công chứ không bên ngoài để thực hiện một số công đoạn trong phải bên nhận gia công. sản xuất, kinh doanh. Bản chất của hoạt động gia công là một hoạt động kinh doanh thương 3. Cơ sở khoa học của chuẩn CMMI mại giữa bên nhận gia công và bên thuê gia công. Bên nhận gia công sẽ nhận nguyên liệu Theo Viện kỹ sư phần mềm SEI của Mỹ hay bán thành phẩm của một bên khác (gọi là (Software Engineering Institute), chuẩn CMMI bên đặt gia công) để chế biến thành sản phẩm giao lại cho bên đặt gia công và nhận thù lao “CMMI là một phương pháp tiếp cận cải tiến quy (hay phí gia công). trình cung cấp cho các tổ chức với các yếu tố thiết Gia công phần mềm được hiểu như việc làm yếu của quá trình mà hiệu quả cuối cùng là cải thuê một phần hay toàn phần các dự án phần thiện hiệu suất.” mềm với tư cách gia công sản phẩm thay vì sở được mô tả “là một phương pháp tiếp cận cải hữu sản phẩm (Babu, 2005). Việc định đoạt sản tiến quy trình cung cấp cho các tổ chức với các phẩm thuộc về nơi thuê gia công phần mềm. yếu tố thiết yếu của quá trình, hiệu quả cuối Nhiệm vụ của đơn vị gia công phần mềm là làm
4. 108 V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 cùng là cải thiện hiệu suất của họ. CMMI có thể cấp môi trường phát triển ổn định. Thành công được dùng để hướng dẫn cải tiến quy trình qua của doanh nghiệp quyết định trên năng lực của một dự án, một bộ phận, hoặc một tổ chức toàn cá nhân tài năng trong doanh nghiệp và không bộ. Nó giúp tích hợp các chức năng riêng biệt thuộc các quy trình đã chứng minh. Với cấp độ theo truyền thống tổ chức, thiết lập mục tiêu cải này, doanh nghiệp thường sản xuất ra sản phẩm tiến qui trình và các ưu tiên, hướng dẫn cho các phần mềm và dịch vụ; tuy nhiên, họ thường quy trình chất lượng, và cung cấp một điểm xuyên vượt quá dự thảo ngân sách và kế hoạch tham chiếu cho các quy trình thẩm định hiện làm việc của dự án. hành.” CMMI bao gồm những thực tiễn tốt nhất - Cấp 2 - Repeatable (Lặp lại): Các quy được tập hợp rút tỉa từ rất nhiều tổ chức phát trình quản lý dự án cơ bản được thiết lập để triển phần mềm khác nhau và chúng được tổ kiểm soát chi phí, kế hoạch và khối lượng hoàn chức thành 5 mức độ trưởng thành đề cập bên thành. Các nguyên lý về quy trình cơ bản được dưới. Như vậy có thể nói, CMMI là một bộ hình thành nhằm đạt được thành công như khung những chuẩn đề ra cho một tiến trình sản những phần mềm tương tự. xuất phần mềm hiệu quả, bao gồm việc mô tả - Cấp 3 - Defined (Xác lập): Quy trình các nguyên tắc, các thực tiễn, lịch trình cho phần mềm cho các hoạt động quản lý cũng như một dự án phần mềm. sản xuất được tài liệu hóa, chuẩn hóa và tích CMMI là phiên bản cải thiện từ CMM, hợp vào quy trình phần mềm chuẩn của nhà sản được nghiên cứu và phát triển bởi Viện SEI của xuất. Các dự án sử dụng quy trình phần mềm Mỹ. CMMI được tích hợp từ nhiều mô hình hiệu chỉnh được phê duyệt dựa trên quy trình khác nhau, phù hợp cho cả những doanh nghiệp chuẩn của nhà sản xuất để phát triển và bảo trì phần cứng và tích hợp hệ thống, chứ không chỉ sản phẩm phần mềm. đơn thuần áp dụng cho doanh nghiệp sản xuất - Cấp 4 - Quantitatively Managed (Kiểm phần mềm như CMM trước đây. CMMI đưa ra soát): Thực hiện đo lường chi tiết quy trình cụ thể các mô hình khác nhau cho từng mục phần mềm và chất lượng sản phẩm. Cả quy đích sử dụng có đặc điểm riêng bao gồm: trình sản xuất và sản phẩm phầm mềm được - CMMI-SW mô hình chỉ dành riêng cho kiểm soát theo định lượng. phần mềm. - Cấp 5 - Optimizing (Tối ưu): Quy trình - CMMI-SE/SW mô hình tích hợp dành cho liên tục được cải tiến dựa trên những ý kiến các hệ thống và kỹ sư phần mềm. phản hồi từ việc sử dụng quy trình, thí điểm những ý tưởng quản lý và công nghệ mới. - CMMI-SE/SW/IPPD mô hình dành cho các hệ thống, kỹ sư phần mềm và việc tích hợp Theo SEI, CMMI đem lại nhiều lơị ích cho sản phẩm cùng quá trình phát triển nó. doanh nghiêp̣ gia công ph ần mềm. Các lợi ích đó gồm: doanh nghiệp hoạt động một cách rõ CMMI có năm cấp độ. Các cấp độ thể hiện ràng liên kết với mục tiêu kinh doanh; tầm nhìn từng mức trưởng thành của hệ thống quản lý, vào các hoạt động của doanh nghiệp được tăng quy trình sản xuất và chất lượng doanh nghiệp lên giúp đảm bảo rằng sản phẩm hay dịch vụ (Mellon, 2006): của tổ chức đáp ứng kỳ vọng của khách hàng; - Cấp 1 - Initial (Khởi đầu): Quy trình sản và doanh nghiệp học được kinh nghiệm thực tế xuất phần mềm có đặc điểm tự phát, thành công từ các khu vực mới của thực tiễn tốt nhất (ví dụ chỉ dựa vào nỗ lực của cá nhân hoặc tài năng. như việc đo lường kết quả hay nhận biết và Đây cũng chính là đặc điểm thường có của các phòng tránh các nguy cơ). Hà Hữu Cường doanh nghiệp nhỏ. Cấp độ 1 là bước khởi đầu (2008) cũng chỉ ra các lợi ích của việc áp dụng của CMMI, mọi doanh nghiệp, công ty phần CMMI không chỉ đối với các doanh nghiệp gia mềm, các nhóm, cá nhân đều có thể đạt được. Ở công phần mềm mà còn cả đối với người lao cấp độ này, doanh nghiệp thường không cung động (Bảng 1).
5. V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 109 Bảng 1. Lợi ích của việc áp dụng CMMI Lợi ích đối với doanh nghiệp gia công phần mềm Lợi ích đối với người lao động Cải tiến năng lực của các tổ chức phần mềm qua nâng Môi trường làm việc, văn hóa làm việc tốt cao kiến thức và kỹ năng lực lượng lao động. hơn. Đảm bảo rằng năng lực phát triển phần mềm là thuộc Vạch rõ vai trò và trách nhiệm của từng vị trí tính của tổ chức không phải của một vài cá thể. công việc. Hướng các động lực cá nhân với mục tiêu tổ chức. Đánh giá đúng năng lực, công nhận thành Duy trì tài sản con người, duy trì nguồn nhân lực chủ tích. chốt trong tổ chức. Chiến lược, chính sách đãi ngộ luôn được Nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển thương hiệu. quan tâm. Có cơ hội thăng tiến. Liên tục phát triển các kỹ năng cốt yếu. Nguồn: Hà Hữu Cường (2008) Do CMMI đã đang được áp dụng cho một và đạt chuẩn CMMI. Do vậy, bài báo này tập số (ít) các doanh nghiệp phần mềm Việt Nam, trung vào nghiên cứu các thực tiễn tốt và hữu các tài liệu cũng như các bài viết về CMMI chủ ích (trong phạm vi bài báo khoa học này được yếu tập trung hướng dẫn, giải thích hay nói về hiểu là các bài học, kỹ năng, phương pháp hay quan điểm áp dụng CMMI (Hồng Vy, 2006; kinh nghiệm hữu ích) được rút ra qua quá trình John Vũ, 2009; Nguyễn Thị Ngọc Thoa, triển khai và áp dụng CMMI ở một trường hợp cụ thể là công ty phần mềm FPT. 2007; Vân Oanh, 2009) dựa trên kinh nghiệm, không mang tính hệ thống, không dựa vào nghiên cứu và không mang tính học thuật. Chưa 5. Câu hỏi và phương pháp nghiên cứu có công trình nghiên cứu nào tập trung vào vấn đề thực tiễn của việc triển khai áp dụng chuẩn Việc nghiên cứu sử dụng phương pháp CMMI tại một hoặc các doanh nghiệp để từ đó nghiên cứu định tính (qualitative method) – sử đúc kết các bài học thành công hay thất bại dụng việc phân tích tình huống điển hình (case cũng như các thực tiễn tốt và hữu ích cho các study) tuân theo phương pháp luận của Yin doanh nghiệp gia công phần mềm. (1994). Với trọng tâm tìm hiểu các thực tiễn và giải pháp tốt trong việc triển khai và áp dụng CMMI tại công ty FPT Software, việc nghiên 4. Mục tiêu và trọng tâm nghiên cứu cứu tập trung giải quyết 2 câu hỏi sau: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu - Trong việc triển khai, áp dụng và đạt và rút ra một số (bài học) thực tiễn hữu ích cho chuẩn CMMI, FPT Software gặp phải những việc áp dụng và triển khai chuẩn “mô hình khó khăn gì và FPT Software vượt qua các khó trưởng thành năng lực tích hợp” (CMMI) tại các khăn đó như thế nào? doanh nghiệp gia công phần mềm Việt Nam. - Các bài học thực tiễn tốt rút ra từ trường FPT là một điển hình tốt nhất với kinh hợp FPT Software là gì? nghiệm hơn 9 năm cho những nỗ lực của doanh nghiệp Việt Nam đã áp dụng và triển khai thành 6. Trường hợp áp dụng chuẩn CMMI tại công chuẩn CMMI-5 (là mức cao nhất) để từ đó FPT Software chỉ ra những khó khăn mà doanh nghiệp gia công phần mềm Việt Nam có thể gặp phải và FPT Software (viết tắt là FSOFT) là một đúc kết các thực tiễn tốt giúp mang lại thành công ty thành viên thuộc tập đoàn FPT. Được công cho doanh nghiệp khi bước đầu triển khai biết đến là doanh nghiệp phần mềm lớn nhất
6. 110 V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 Việt Nam hiện nay với số cán bộ nhân viên là giới công nhận (Nguồn: như trên). Nhờ đạt 2.700 người năm 2009. Năm 2008, doanh thu được CMMI ở mức cao đã giúp FPT Software đạt 42 triệu USD và công ty đã trở thành một khẳng định chất lượng, thương hiệu trên thị trong 150 doanh nghiệp phần mềm lớn nhất thế trường quốc tế, chinh phục được các thị trường giới (FPT Software, 2008). khó tính như Nhật Bản, trở thành đối tác của Để đạt được thành công như vậy, vào nhiều công ty công nghệ phần mềm nổi tiếng những năm đầu mới thành lập, khi công ty còn thế giới, và là doanh nghiệp đầu tầu của Việt có quy mô nhỏ, FSOFT đã không ngần ngại Nam hiện nay. sang Ấn Độ học hỏi kinh nghiệm và áp dụng Quá trình triển khai và áp dụng chuẩn nhằm phát triển chất lượng và khẳng định CMMI tại FPT Software thương hiệu còn mờ nhạt trên thị trường quốc FPT Software chính thức triển khai dự án tế. Vào thời điểm đó, chuyến công du học hỏi CMM/CMMI vào năm 2001 thông qua việc ký Ấn Độ - quốc gia số một về công nghệ thông tin kết hợp đồng tư vấn với công ty KPMG của Ấn và gia công phần mềm đã giúp cho ban lãnh Độ. Sau năm 5 kể từ năm 2001 đến năm 2006, đạo FSOFT lần đầu tiếp cận với tiêu chuẩn FSOFT đã đạt được CMMI mức 5 (theo Sử ký CMM và được biết trên thế giới có rất ít doanh FPT và nguồn phỏng vấn trực tiếp). Sự kiện nghiệp đạt được CMM. Với sự quyết tâm và này đã đưa FPT Software vào danh sách khoảng cam kết mạnh mẽ của ban lãnh đạo, đầu năm 150 công ty và tổ chức trên toàn thế giới được 2001 FSOFT chính thức triển khai dự án CMM- Viện Công nghệ Phần mềm Hoa Kỳ (SEI) công 4. Liên tục những năm tiếp theo, FSOFT không nhận Hệ thống quy trình sản xuất phần mềm đạt ngừng cải tiến và câng cao chất lượng và đạt mức cao nhất trong mô hình trưởng thành về CMM-5 vào năm 2004 và sau đó là CMMI-5. năng lực sản xuất phần mềm. Bảng 2 mô tả các Hiện nay với tiêu chí không ngừng cải tiến và mốc thời gian cụ thể triển khai CMM/CMMI tại phát triển, FSOFT đang tiếp tục triển khai dự án FPT Software. CMMI-5 theo yêu cầu và chất lượng được thế Bảng 2. Các mốc triển khai CMM/CMMI tại FPT Mốc thời gian Dự án Mục Tiêu Kết quả Triển khai Đạt CMM - 4 01/02/2001 16/03/2002 Cải tiến quy trình quản Trưởng thành về năng lực lý, tổ chức sản xuất, phát quản lý, đáp ứng tốt yêu cầu triển kỹ năng lập kế chất lượng khách hàng hoạch, phân tích Đứng trong top 120 công ty Nâng cao thương hiệu phần mềm có chất lượng hàng trên trường quốc tế đầu thế giới CMM - 5 19/02/2003 27/03/2004 Giảm tỉ lệ sai sót 10% Đạt được các chỉ tiêu đề ra Giảm chi phí sửa chữa Năng lực quản lý tiến độ của 10% dự án tăng 67% Quản lý công nghệ theo Chất lượng tăng 13% quy trình 100% Năng suất lao động tăng 33% CMMI-5 14/03/2005 30/05/2006 Đáp ứng được 4 yêu cầu Đạt CMMI-5và được đưa vào mới của CMMI và đạt danh sách 150 công ty và tổ CMMI-5 trong vòng 1 chức trên toàn thế giới được năm SEI công nhận Nguồn: Tổng hợp từ VNExpress (2004), Sử ký FPT (2008) và phỏng vấn trực tiếp.
7. V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 111 Khó khăn và giải pháp của FSOFT khi triển chứng chỉ CMMI-5 (Duy An, 2009). Đây là khai CMMI một khoảng thời gian dài đối với bất cứ một doanh nghiệp nào, đòi hỏi phải có một sự đầu CMM/CMMI là một hệ thống tiêu chuẩn tư và chuẩn bị kỹ lưỡng về mọi mặt để có thể quốc tế hóa. Tuy nhiên, không phải các điểm áp dụng và giải quyết được các vấn đề khó khăn mạnh của CMMI đều phù hợp với tất cả các tổ gặp phải trong quá trình xây dựng và áp dụng chức và công ty phần mềm. Với bất cứ cơ cấu chuẩn CMMI. Thông qua những nghiên cứu về hay phương pháp nào thì việc tiến hành áp dụng công ty FPT Software, bài báo tổng hợp một số chuẩn CMMI cũng đều gặp phải một vài thiếu khó khăn chính mà doanh nghiệp gặp phải sót mà nguyên nhân không chỉ do các doanh trong quá trình nâng cao chất lượng quản lý quy nghiệp chưa hiểu rõ về các khái niệm mà còn trình sản xuất phần mềm đạt chứng chỉ CMMI do việc tiến hành của các tổ chức hay doanh và một số giải pháp của FSOFT khi áp dụng mô nghiệp không được như mong đợi. FPT hình CMMI (Bảng 3). Software đã mất khoảng 8 năm để có được Bảng 3. Khó khăn và giải pháp của FSOFT khi triển khai CMMI Khó khăn Giải pháp Sự thiếu hiểu biết của các lập trình viên về Tổ chức CMM Workshop; tổ chức các lớp đào tạo, CMMI các cuộc thi tìm hiểu về CMMI, luyện thi thử CMM/CMMI Chi phí tư vấn, triển khai đánh giá CMMI cao Chọn KPMG Ấn độ, tập đoàn tư vấn đa quốc gia với chuyên gia của Ấn Độ, có thương hiệu lớn và chi phí tư vấn hợp lý hơn so với thuê các chuyên gia từ Mỹ Lựa chọn nhân lực triển khai dự án, chất lượng Lãnh đạo quan tâm, cam kết giành nguồn lực có nguồn nhân lực. kinh nghiệm, đáp ứng yêu cầu tham gia dự án fh Tiếp cận hệ thống lý thuyết về CMMI khai dự án CMM/CMMI. Giải quyết cho vấn đề này, FPT Software đã tổ chức hội thảo CMM Khó khăn lớn trước hết trong quá trình áp tại Khu công nghệ cao Láng - Hòa Lạc nhằm dụng mô hình CMMI là vấn đề hiểu biết về đào tạo và phổ biến các kiến thức về CMM cho CMMI của các lập trình viên Việt Nam hiện tại các nhân viên được lựa chọn trong đợt đánh giá đều khá yếu. Nguyên nhân do CMMI là một mô của công ty hình khá phức tạp và việc giảng dạy cũng như tư vấn tiếp cận cơ sở lý luận về CMMI ở các trường “CMMI là một mô hình khá phức KPMG. đại học kỹ thuật của Việt Nam không được chú tạp và không được chú trọng đưa Đồng thời, trọng. Theo phỏng vấn của chúng tôi với một số vào giảng dạy và tiếp cận trong FSOFT sinh viên Khoa Công nghệ thông tin Trường nhà trường đại học kỹ thuật của cũng tổ Đại học Công nghệ và một số lập trình viên của Việt Nam. Do vậy, hiểu biết về chức các Việt Nam, đa phần đều không nắm rõ, có thể CMMI của các lập trình viên Việt lớp đào tạo nói là chưa biết CMMI là gì và thường không Nam khá yếu.” ngắn hạn để ý đến quy trình chất lượng này. Bên cạnh đó, cho tất cả các tài liệu tham khảo cũng như giáo trình về nhân viên và yêu cầu toàn bộ lập trình viên phải CMMI ở Việt Nam bằng tiếng Việt rất ít, nâng cao trình độ ngoại ngữ và thực hiện chính thường chỉ có các tài liệu của viện SEI bằng sách nâng cao chất lượng ở mọi cấp lĩnh vực tiếng Anh. Trong khi đó, các sinh viên lập trình trong công ty. Bên cạnh đó, để khuyến khích và thường không chú trọng học tiếng Anh. Đây là nâng cao chất lượng của các khóa đào tạo FSOFT một rào cản lớn mà FSOFT gặp phải khi triển
8. 112 V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 còn tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về CMMI và bảo cho quá trình kiểm tra đánh giá phỏng vấn luyện thi thử CMM/CMMI trước mỗi đợt đánh 70% số nhân viên trong tổ chức hay công ty đạt giá phỏng vấn. đủ những yêu cầu của CMMI. Tóm lại, để triển Khó khăn lớn thứ 2 là về chi phí tư vấn khai một dự án CMMI thành công, FSOFT phải triển khai đánh giá CMMI cao. Theo đại diện 2 có lực lượng cán bộ nhân viên có đầy đủ năng lực công ty PSV và GCS, kinh phí tiến hành đánh chuyên môn cũng như trình độ ngoại ngữ. Tuy giá theo mô hình CMMI có thể lên đến vài chục nhiên, hiện nay vấn đề đào tạo nhân lực ngành hay vài trăm ngàn USD (PSV đã chi khoảng công nghệ thông tin của Việt Nam được đánh giá 105.000 USD và GCS xấp xỉ 50.000 USD). còn khá yếu và chưa đáp ứng được nhu cầu của Đây có thể là bài toán nan giải đối với các thị trường. Phần lớn các sinh viên lập trình sau khi doanh nghiệp phần mềm nhỏ (Hồng Vy, 2006). ra trường hầu như đều kém về ngoại ngữ và một Như vậy, để triển khai một dự án CMMI, các số kỹ năng chuyên ngành, cũng như hiểu biết về doanh nghiệp phải có một tiềm lực vốn khá lớn. các tiêu chuẩn quốc tế. Ngay cả với một doanh nghiệp lớn như FSOFT Giải quyết khó khăn về chất lượng lập trình thì chi tư vấn lớn cũng là một khó khăn mà viên của công ty, ngay từ ngày đầu thành lập, doanh nghiệp phải cân nhắc khi lựa chọn công FSOFT luôn đề ra một tiêu chuẩn cao trong quá ty tư vấn. Giải pháp của ban lãnh đạo FSOFT trình tuyển dụng. Đồng thời FSOFT không cho vấn đề chi phí tư vấn, triển khai đánh giá ngừng khuyến khích và đào tạo nhằm nâng cao CMM/CMMI là lựa chọn các tổ chức hay công chất lượng đội ngũ cán bộ nhân viên. Để làm ty của Ấn Độ được SEI ủy quyền vì với các tổ gương cho nhân viên, các cấp lãnh đạo FSOFT chức này, chi phí hợp lý hơn so với các chuyên luôn là người đi đầu trong các phong trào học gia của Mỹ. Trong thực tế triển khai tập, nâng cao năng lực chuyên môn và khả năng CMM/CMMI tại FSOFT, doanh nghiệp đã ký ngoại ngữ. Bên cạnh đó, để đáp ứng nhu cầu kết hợp đồng với công ty KPMG sử dụng trực tiếp của công ty về nguồn nhân lực chất chuyên gia Ấn Độ. lượng cao, FSOFT đã ký kết các hợp đồng liên kết đào tạo lập trình viên với các trường đại học Lựa chọn nhân lực triển khai dự án, chất kỹ thuật, đặc biệt là việc ký kết hợp đồng với lượng nguồn nhân lực Công ty đào tạo lập trình viên hàng đầu của Ấn Lựa chọn các thành viên triển khai dự án Độ là Aptech nhằm đào tạo trực tiếp nguồn CMMI là khó khăn tiếp theo mà FSOFT gặp nhân lực chất lượng cao đạt tiêu chuẩn quốc tế. phải khi áp dụng mô hình CMMI. Với nhân lực Trong tháng 9/2006, Trường Đại học FPT nhận đông đảo lên đến hơn 2.000 lập trình viên, việc quyết định chính thức thành lập (theo Sử ký lựa chọn các ứng viên có đầy đủ năng lực FPT). Với quy trình giảng dạy đạt tiêu chuẩn, không phải quá khó đối với cấp lãnh đạo sinh viên được đào tạo thông thạo tiếng Anh FSOFT. Tuy nhiên do tính chất phực tạp của hoặc tiếng Nhật , Trường Đại học FPT đã thu mô hình CMMI, các thành viên dự án phải đáp hút được rất nhiều học sinh và sinh viên đăng ứng đầy đủ các yêu cầu của CMMI, đồng thời ký học tập và trở thành nơi đào tạo, cung cấp cần phải thông thạo tiếng Anh. Những yêu cầu lực lượng lập trình viên chất lượng cao cho toàn đó đòi hỏi FSOFT phải có một lực lượng nhân ngành công nghệ thông tin Việt Nam. Như vậy, viên chuẩn về năng lực và thường xuyên tự trau bằng biện pháp đào tạo nguồn nhân lực lâu dài dồi nâng cao về chuyên môn cũng như ngoại cũng như trực tiếp đào tạo cán bộ công nhân ngữ. Bên cạnh đó, quá trình xây dựng dự án còn viên của công ty, FPT Software đã khắc phục đòi hỏi toàn bộ nhân viên phải có năng lực được khó khăn lớn nhất trong quá trình hội chuyên môn và khả năng ngoại ngữ tốt để đảm nhập là nguồn nhân lực.
9. V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 113 7. Một số bài học thực tiễn hữu ích rút ra cho trình kĩ nghệ phần mềm Software Engineering quá trình triển khai CMMI Process Group (SEPG) cho việc cải tiến qui trình. Đây là lực lượng nhân tố chính giúp cho Cam kết của lãnh đạo tổ chức hay công ty thay đổi cải tiến quy trình. Theo như phỏng vấn trực tiếp của chúng tôi, Vấn đề thành lập nhóm SEPG là đặc biệt quan chuyên gia CMMI của FPT Software khẳng trọng liên quan đến sự thành công của toàn dự định cam kết của lãnh đạo và quyết tâm đạt án: “một SEPG tốt là nhóm có thể giúp cho tổ được CMMI là quan trọng nhất. Quyết tâm của chức cải tiến hiệu năng của nó và giải quyết ban lãnh đạo thể hiện ở việc chuẩn bị một các vấn đề then chốt của nó” (John Vũ, 2009). nguồn lực mạnh, không chỉ là nguồn vốn mà cả Nhóm này được lựa chọn từ lực lượng các đầu tư các nguồn lực khác. Theo đó, sự cam kết chuyên gia của công ty với năng lực chuyên của lãnh đạo là căn cứ đảm bảo cho toàn bộ dự môn cao, đòi hỏi phải có tinh thần trách nhiệm án được thực hiện, đảm bảo sự đầu tư, cũng như với nhiệm vụ được giao. Như vậy, các doanh sự chú ý, quan tâm của toàn bộ nhân viên công nghiệp nên lựa chọn những nhân viên có năng ty, tổ chức với dự án được thể hiện ở nội dung lực tốt nhất để thành lập nhóm SEPG. những bài học tiếp theo. Bên cạnh đó, khi thực hiện nâng cấp hệ Chuẩn bị nguồn vốn và nhân lực đủ mạnh thống quy trình được thực hiện ở toàn bộ doanh CMMI là một mô hình chất lượng chưa phổ nghiệp hoặc một vài bộ phận của công ty thì biến đối với Việt Nam. Để được công nhận trên cần lựa chọn cải tiến, thay đổi học tập từ các toàn thế giới thì các doanh nghiệp phải chấp cấp lãnh đạo, những nhân viên ưu tú nhất làm nhận đầu tư thuê chuyên gia tư vấn và đánh giá hình mẫu về học tập và quyết tâm xây dựng tổ của các tổ chức được SEI ủy quyền. Hiện nay, ở chức chất lượng, làm tiên phong cho toàn thể Việt Nam chưa có một tổ chức nào chính thức nhân viên noi theo. cung cấp dịch vụ này (chỉ có một số tổ chức Đối với việc xây dựng phát triển nhân lực, đào tạo, huấn luyện áp dụng CMMI nhưng trong ngành công nghiệp phần mềm, con người chuyên gia tư vấn và đánh giá vẫn phải thuê nước ngoài). Như vậy, lựa chọn tối ưu nhất cho chính là khâu quan trọng nhất. Theo ý kiến của các doanh nghiệp là ký hợp đồng tư vấn, đánh một số chuyên gia trong lĩnh vực phần mềm của giá với các tổ chức có uy tín ở nước ngoài như FPT, một quy trình tốt được thực hiện đủ tất cả Mỹ hoặc Ấn Độ, và thường chi phí của mỗi hợp các bước không chắc đã đảm bảo cho sự thành đồng này khá cao, vào khoảng từ vài chục công của một dự án phần mềm. Việc sử dụng nghìn đến vài trăm nghìn đôla. một quy trình chuẩn nhưng chi tiết thực hiện từng bước sai cũng như việc áp dụng những Bên cạnh đó, mỗi dự án CMMI thường kéo công nghệ tốt nhưng việc sử dụng không có dài từ 1 đến 2 năm và cần đầu tư một nguồn phương pháp thì vẫn không đem lại kết quả tốt. nhân lực đủ mạnh để tiến hành triển khai dự án Trong trường hợp đó, sản phẩm phần mềm có thành công nên chi phí đầu tư cho dự án là khá thể hoàn thành nhưng kém chất lượng và không lớn. Như vậy, ban lãnh đạo công ty cần chuẩn thể sử dụng được. bị và đảm bảo một nguồn lực vốn đủ mạnh chi cho toàn dự án. Nhìn từ thực tiễn quá trình áp dụng CMMI tại FPT Software, công ty luôn luôn nhấn mạnh Phát triển, trưởng thành về nhân lực phát triển nguồn lực con người, nâng cao chất Việc phát triển trưởng thành về nhân lực thể lượng của toàn thể nhân viên. Như vậy, bài học hiện ở 2 khía cạnh: (i) lựa chọn nhân viên chủ đối với các doanh nghiệp là cần xây dựng kế chốt làm gương và tiên phong cho những thay hoạch phát triển trưởng thành nguồn nhân lực đổi; (ii) xây dựng phát triển nhân lực. về chuyên môn cũng như nghiệp vụ. Đồng thời Lựa chọn, thành lập đội dự án triển khai đặt ra những yêu cầu cao hơn về mặt tuyển CMM/CMMI thực chất là thành lập nhóm qui dụng, kết hợp liên kết đào tạo với các tổ chức
10. 114 V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 giáo dục, tạo một nguồn lực chắc chắn cho viên, liên tục có sự trao đổi về mọi hoạt động doanh nghiệp trong quá trình phát triển. cải tiến, thành tựu, mục đích, mục tiêu Ngoại ngữ là một vấn đề quan trọng - Thành lập các bộ phận hỗ trợ riêng biệt, Ngành CNTT nói chung và công nghiệp hỗ trợ xử lý các yêu cầu phát sinh. Kiểm tra (gia công) phần mềm nói riêng là ngành rất cần giám sát chặt chẽ các rủi ro có thể ảnh hưởng khả năng ngoại ngữ tốt, nhất là tiếng Anh. Trên đến dự án. thực tế, các lập trình viên Việt Nam hiện nay Biến chỉ tiêu chất lượng thành văn hóa hầu như khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh rất Biến chỉ tiêu chất lượng thành văn hóa của kém. Bên cạnh vấn đề là áp dụng mô hình doanh nghiệp là một chiến lược lớn của CMMI yêu cầu sử dụng 100% ngôn ngữ là FSOFT. Dự án CMMI là một dự án lớn liên tiếng Anh, các lý thuyết tài liệu về CMMI hầu quan trực tiếp đến toàn bộ tài sản của công ty, hết đều bằng tiếng Anh. Thêm vào đó, tiếng từ mục tiêu kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, Anh là ngôn ngữ sử dụng duy nhất trong quá thiết lập thực hành trong đổi mới, luồng thông trình phỏng vấn các nhân viên của toàn công ty. tin truyền thông, đặc điểm của lãnh đạo cấp cao Như vậy để áp dụng thành công CMMI, cũng đến đặc điểm của từng nhân viên. Do đó, để áp như mở đường tiến bước vào hoạt động kinh dụng CMMI, phải thực hiện trên những cơ sở doanh quốc tế thì các doanh nghiệp phần mềm hiện có của doanh nghiệp, phù hợp với các mục nên chú trọng nâng cao năng lực ngoại ngữ của tiêu cải tiến quy trình, phù hợp với bản thân mọi nhân viên, xây dựng phong trào học ngoại từng nhân viên lập trình. Chính vì vậy, các lập ngữ ở các cấp tổ chức từ lãnh đạo đến đội ngũ trình viên của FSOFT không chỉ thực tập, làm lập trình viên. quen với hệ thống quản lý chất lượng mà với họ Phát triển trưởng thành về quản lý, tổ chức CMMI được xây dựng trở thành một phần văn cấu trúc dự án hóa của công ty. Để làm được điều đó, cấp lãnh Dự án CMM/CMMI là dự án lớn bao gồm đạo FSOFT đã không ngừng phát triển công tác lực lượng và nguồn vốn dồi dào. Với một dự án tuyền thông về CMMI đến toàn thể nhân viện. lớn như vậy, vấn đề quản lý dự án yêu cầu phải Song song với các khóa đào tạo là các cuộc thi rành mạch, chính xác và kịp thời. Để làm được tìm hiểu về CMMI với phần thưởng cho đội dự điều đó, quá trình quản lý dự án nên chú trọng án đạt chất lượng cao. Chính những chính sách các vấn đề sau: biến chất lượng thành văn hóa đã giúp cho toàn - Hợp tác là chủ yếu, kỷ luật chỉ khi cần thể nhân viên FSOFT hiểu rõ hơn về quy trình thiết: khuyến khích cá nhân tự giác, tuân thủ chất lượng CMMI và giúp quá trình triển khai quy định. Thực hiện cổ vũ đoàn kết, phối hợp dự án thuận lợi, thành công. nhịp nhàng giữa toàn thể thành viên dự án. Các công cụ hiệu quả - Xây dựng triển khai dự án theo các giai Trong các dự án CMM/CMMI, FSOFT đoạn, lịch trình cụ thể. Định nghĩa các mục tiêu, luôn thành lập một bộ phận hỗ trợ công nghệ số liệu ngay từ đầu. Thực hiện phân chia lực nhằm ứng dụng các công cụ hỗ trợ vào quá lượng tập trung xây dựng triển khai từng hạng trình triển khai CMMI. Các công cụ đó là các mục của dự án. Doanh nghiệp có thể tham khảo gói phần mềm lập và định lượng dự án, quản lý và được khuyến khích nên xây dựng lộ trình vấn đề, quản lý cấu hình, kiểm tra và phát triển triển khai dự án dựa theo lộ trình IDEAL: phần mềm Việc sử dụng các gói công cụ hỗ Initiating (Khởi đầu), Diagnosing (Chẩn đoán), trợ sẽ giúp cho quá trình kiểm tra giám sát dự Establishing (Thiết lập), Acting (Hành động), án được thực hiện tối ưu và gọn nhẹ hơn, giúp và Leveraging (Thúc đẩy) và thực hiện theo giảm gánh nặng kiểm tra đánh giá cho đội đánh từng bước lộ trình (John Vũ, 2009). giá dự án, hỗ trợ theo dõi lịch trình hoạt động, - Xây dựng chỉ tiêu, kết quả dự án gắn liền nâng cao hiệu quả của quy trình cải tiến. Như với năng lực của từng cán bộ quản lý, nhân vậy, khi triển khai dự án, các doanh nghiệp cần
11. V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 115 hiểu rõ tầm quan trọng của các công cụ hỗ trợ nếu có sự vận dụng linh hoạt thì việc triển khai thực thi CMMI; từ đó, lựa chọn sử dụng các CMMI không quá khó khăn và sẽ đem lại cho công cụ hỗ trợ hiệu quả cũng như thành lập bộ doanh nghiệp những cơ hội phát triển mới song phận công nghệ giúp hỗ trợ triển khai sử dụng song với quá trình xây dựng và nâng cao năng các công nghệ này. lực cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Tư vấn chuyên nghiệp Từ kết quả nghiên cứu đề cập trong bài báo Thực tế khi triển khai một dự án CMMI, này có thể gợi mở ra một vài hướng nghiên cứu các doanh nghiệp có thể tự nghiên cứu xây tương lai để phục vụ tốt hơn cho việc triển khai dựng theo tài liệu của CMMI và chỉ thuê áp dụng chuẩn CMMI cho ngành công nghệ chuyên gia đánh giá được SEI ủy quyền để phần mềm nói chung và gia công phần mềm đánh giá quá trình áp dụng CMMI của công ty. Việt Nam nói riêng. Các hướng nghiên cứu đó Đây là một phương án giúp các công ty có thể có thể bao gồm nhưng không hạn chế ở các chủ tối thiểu hóa chi phí tư vấn. Tuy nhiên phương đề sau: (i) Nghiên cứu quá trình triển khai chính án này mang tính rủi ro rất cao. Theo những sách hỗ trợ 60 tỉ đồng cho các doanh nghiệp nghiên cứu ở trên và thực tiễn quá trình áp dụng phần mềm áp dụng CMMI; (ii) Nghiên cứu vấn CMMI tại FPT Software, có thể khẳng định đề về luật sở hữu trí tuệ của Việt Nam và ảnh chuẩn CMMI là rất phức tạp và khá mới đối với hưởng của tình trạng vi phạm bản quyền đến các lập trình viên Việt Nam hiện nay. Khi các thương hiệu, uy tín và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp lựa chọn không thuê tư vấn thì sẽ các doanh nghiệp phần mềm Việt Nam; (iii) phải tự đối mặt với toàn bộ rủi ro trong quá Nghiên cứu hướng áp dụng mô hình CMMI với trình triển khai dự án do thiếu kinh nghiệm. Kết các doanh nghiệp phần mềm vừa và nhỏ của quả dự án thường sẽ không đạt chất lượng cao. Việt Nam, từ đó đánh giá sự tích hợp của mô Giải pháp tối ưu cho các công ty là thuê các hình này với quy mô các doanh nghiệp nhỏ chuyên gia tư vấn. Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là cũng như khó khăn trong quá trình xây dựng thuê chuyên gia tư vấn ở đâu và chi phí bao trưởng thành hệ thống quản lý và văn hóa. nhiêu là phù hợp. Theo kinh nghiệm của một số doanh nghiệp Việt Nam đã đạt CMMI, điển Tài liệu tham khảo hình là FSOFT, lựa chọn KPMG - một công ty tư vấn đa quốc gia sử dụng chuyên gia của Ấn [1] A.T. Kearney (2009), A.T.Kearney Global Services Độ có chi phí tư vấn khá rẻ so với của Mỹ. Bên Location Index. cạnh đó, các doanh nghiệp có thể lựa chọn thuê [2] Babu, M. (2005), “Myth: All Outsourcing Is tư vấn từ một số tổ chức đào tạo có chi nhánh Offshoring”, Computer World. tại Việt Nam như ECC International. [3] Engardio, P. (2006), “Outsourcing: Job Killer or Innovation Boost?”, Business Week. 8. Kết luận [4] Ganesh, S. (2007), “Outsourcing as Symptomatic. Class visibility and ethnic scapegoating in the CMMI đối với các doanh nghiệp phần mềm US IT sector”, Journal of Communication Việt Nam không chỉ là một chứng chỉ, một hệ Management, Vol. 11, Issue 1, pp. 71-83. thống nhằm nâng cao chất lượng quản lý, mà [5] Gareiss, R. (2002), “Analyzing The còn là chỉ tiêu đánh giá và nâng cao hình ảnh Outsourcers”, Information Week. thương hiệu và sức cạnh trạnh trên thị trường [6] Krishna, S., Sahay, S. and Walsham, G. (2006), quốc tế. Từ 8 bài học thực tiễn hữu ích rút ra từ Managing Cross-Cultural Issues in Global Software quá trình triển khai CMMI tại FPT Software, có Outsourcing, Springer Berlin Heidelberg. thể khẳng định đây là một hệ thống mô hình [7] Lewin, A.Y. and Couto, V. (2006), Next Generation khá phức tạp nhưng không phải là quá khó để Offshoring: The Globalization of Innovation triển khai. Đối với các doanh nghiệp phần mềm Offshoring Research Network 2006 Survey Report.
12. 116 V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 [8] Manning, S., Massini, S. and Lewin, A.Y. (2008), xuất theo chuẩn”: Bộ thông tin và truyền thông triển “A Dynamic Perspective on Next-Generation khai dự án đầu tư hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng, Offshoring: The Global Sourcing of Science and áp dụng và đánh giá đạt chứng chỉ quy trình sản xuất theo chuẩn CMMI”. Engineering Talent”, Academy of Management Perspectives, Vol. 22, No. 3, pp. 35-54. [21] M.Chung (2009), “Công nghiệp phần mềm đạt doanh thu gần 900 triệu USD năm nay”, [9] Mellon, C. (2006), CMMI for Development – VnEconomy, 11/2009 Software Engineering Institute (SEI). [22] Hà Hữu Cường (2008), “Đề tài nghiên cứu sơ lược [10] Norwood, J., Carson, C., Deese, M., Johnson, N.J., về CMM và CMMI”. Reeder, F.S., Rolph, J.E. and Schwab, S. (2006), [23] FPT, “Sử Ký FPT”, www.fpt.com.vn , National Off-Shoring: An Elusive Phenomenon [24] FPT Software (2008), “Giới thiệu về FPT Academy of Public Administration. Software”. [11] Overby, S. (2007), ABC: An Introduction to [25] Indiamart (2007), “CMMI Assessment Services”. Outsourcing, Cisco CIO. [26] Lê Huy Hoàng (2008), “Một số giải pháp đẩy mạnh [12] Roehrig, P. (2006), “Bet On Governance To gia công xuất khẩu phần mềm ở Việt Nam”, Đề tài Manage Outsourcing Risk”, Business Trends nghiên cứu khoa học Trường Đại học Kinh tế - Đại Quarterly. học Quốc gia Hà Nội năm 2007-2008. [13] Rothman, J. (2003), “11 Steps to Successful [27] Vân Oanh (2009), “Hỗ trợ doanh nghiệp phần mềm áp dụng chuẩn CMMI”, The Saigon Times Outsourcing: A Contrarian's View”, Computer World. [28] Hàn Phi (2009), “Gia công phần mềm loạn thế đợi "nam hùng” ?”, Công an Nhân dân, 5/8/2009. [14] Software Engineering Institute (SEI), CMMI. [29] Quốc Thanh (2004), “Nhịp sống số: Việt Nam lọt [15] VentureOutsource, "Terms and Definitions", vào top 25 về gia công phần mềm và dịch vụ”, Tuổi www.ventureoutsource.com. Trẻ Online, 1/7/2004. [16] Yin, R.K. (1994), Case Study Research: Design and [30] Nguyễn Thị Ngọc Thoa (2007), “Những bài học rút Methods, USA: Sage Publications. ra từ dự án”, FSoft. [17] Duy An (2009), “FPT Software tặng không cẩm [31] Quang Trung (2008), “Gia công phần mềm: Thiếu nang CMMi-5”, ICT News, 20/8/2009. nhất là tính chuyên nghiệp”, VTC. [18] Tr.Bình (2009), “Giá gia công phần mềm Việt Nam [32] VnExpress (2004), “Công ty FPT Phần mềm đạt rẻ nhất châu Á”, Sài Gòn Giải Phóng, 11/3/2009. chứng chỉ CMM 5”, 5/4/2004. [19] Bộ Thông tin và truyền thông (Thông tin và truyền [33] VnMedia (2008), “Việt Nam phấn đấu trở thành thông (2009), White book 2009, Nhà xuất bản thông nước xuất khẩu phần mềm lớn thứ 3 thế giới”. tin và truyền thông. [34] John Vũ (2009), “Các câu hỏi về tiến hành CMMI-1”. [20] Bộ Thông tin và truyền thông (Thông tin và Truyền [35] Hồng Vy (2006), “CMMI với doanh nghiệp phần thông) (2010), “Thông cáo báo chí về dự án “Hỗ trợ mềm: “Giấy thông hành” thời hội nhập”, PCWorld, các doanh nghiệp xây dựng, áp dụng quy trình sản 3/3/2006.
13. 117 V.A. Dũng và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 26 (2010) 105-117 Useful practices in adopting the CMMI standard for Vietnamese software outsourcing firms: Lessons learnt from FPT software Vu Anh Dung, Le Hai Yen, Vu Phuong Thao, Xa Manh Hung Faculty of International Economics, University of Economics and Business, Vietnam National University, Hanoi, 144 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam This paper aims to analyse and draw some useful practical lessons in adopting the CMMI standard (or approach) for Vietnamese software outsourcing firms. Based upon the analysis of the case of FPT Software, i.e. the difficulties the company tackled, the paper synthesizes and draws 8 useful practices (or lessons). They are: (1) Commitments from the top management; (2) Planning sufficient capital resources; (3) Human resources development and improvement; (4) Foreign language as a key; (5) Development and improvement of project structure organization and management; (6) Turning quality norms into corporate culture; (7) Developing effective tools and methods; and (8) Using professional consultancy. These practices are good lessons for Vietnamese software outsourcing firms to refer to and to learn from when adopting the CMMI standard in order to improve and enhance their product quality and competitive competence in the global market of software outsourcing