Tài liệu Tổng quan về doanh nghiệp thương mại dịch vụ

pdf

99 trang phuongnguyen 3100

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu Tổng quan về doanh nghiệp thương mại dịch vụ", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

tai_lieu_tong_quan_ve_doanh_nghiep_thuong_mai_dich_vu.pdf

Nội dung text: Tài liệu Tổng quan về doanh nghiệp thương mại dịch vụ

Tài liệu Tổng quan về doanh nghiệp thương mại dịch vụ
n 1 I H C CÔNG NGHI P TP.HCMKHOA TÀI CHÍNH K TOÁN Biên so n Th.s V Th Thu Linh – Ch biên Th.s Nguy n Th Thu Hi n – Hi u ính TS. Nguy n Trung Tr c – Th.S oàn V n ính GIÁO TRÌNH K TOÁN TH NG M I D CH V Lưu hnh n i b - nm 2007 n 2 LI M U K toán Th ư ng m i – dch v là m t trong nh ng môn hc chuyên ngành c a h c sinh – sinh viên chuyên ngành K toán. giúp sinh viên có ki n th c chuyên sâu v hch toán c thù c a ho t ng kinh doanh th ư ng m i – dch v t i các doanh nghi p, khoa Tài Chính K Toán – Tr ưng i h c Công Nghi p TP. HCM xin gi i thi u giáo trình này. Ni dung c a giáo trình ã c n c vào lu t K toán, h th ng chu n m c k toán và các chính sách k toán c a Vi t Nam ã ban hành trong th i gian qua t ng h p và biên so n nên giáo trình “K toán th ư ng m i – dch v ” vi các ch ư ng nh ư sau : Ch ư ng 1 : T ng quan v doanh nghi p th ư ng m i - dch v Ch ư ng 2 : K toán chênh l ch t giá h i oái Ch ư ng 3 : K toán mua bán hàng hoá trong n ưc Ch ư ng 4 : K toán xu t nh p kh u Ch ư ng 5 : K toán kinh doanh d ch v Ch ư ng 6 : K toán xây d ng Gíao trình do Th.s Tr n Ph ưc – Phó khoa Tài chính k toán,Th.s Nguy n Th Thu Hi n – Tr ưng b môn k toán n 3 – Khoa TCKT, Th.s V Th Thùy Linh, TS. Nguy n Trung Tr c gi ng viên c a khoa biên so n . Mc dù Tác gi ã có nhi u c g ng, song không th tránh kh i nh ng khi m khuy t, r t mong nh n ưc nh ng ý ki n óng góp c a b n c và ng nghi p tài li u ưc hoàn ch nh h n Trân tr ng cám n Các Tác gi n 4
MC L C Trang CH Ơ NG I: T NG QUAN V DOANH NGHI P TH Ơ NG M I D CH V 1.1. Khái ni m và i t ng kinh doanh 6 th ơ ng m i - dch v 1.2. c im doanh nghi p th ơ ng m i 7 dch vu 1.3. T ch c công tác k toán trong 9 doanh nghi p th ơ ng m i - dch v . CH Ơ NG 2: K TOÁN CHÊNH L CH T GIÁ H I OÁI 2.1. Các khái ni m 15 2.2. Nguyên t c ghi nh n và x lý chênh 18 lch t giá 2.3. Nguyên t c h ch toán chênh l ch t 20 giá h i oái 2.4. K toán chênh l ch t giá 21 CH Ơ NG 3: K TOÁN MUA BÁN HÀNG HOÁ TRONG N C 3.1. T ng quát 30 n 5 3.2 K toán mua hàng hoá 32 3.3. K toán bán hàng hoá 42 CH Ơ NG 4: K TOÁN XU T NH P KH U HÀNG HÓA 4.1. T ng quát 66 4.2. K toán nh p kh u hàng hoá tr c ti p 75 4.3. K toán nh p kh u u thác 95 4.4. K toán xu t kh u tr c ti p 102 4.5. K toán xu t kh u y thác 110 CH Ơ NG 5: K TOÁN HO T NG KINH DOANH D CH V 5.1. K toán ho t ng kinh doanh nhà hàng 123 5.2. K toán kinh doanh khách s n 135 5.3. K toán kinh doanh du l ch 147 5.4. K toán ho t ng kinh doanh v n t i 155 CH Ơ NG 6: K TOÁN DOANH NGHI P XÂY D NG 6.1. c im ngành xây d ng 169 6.2. K toán ho t ng xây d ng 172 n 6 CH Ơ NG 1
TNG QUAN V DOANH NGHI P TH Ơ NG M I D CH V 1.1 KHÁI NI M VÀ I T NG KINH DOANH TH Ơ NG M I - DCH V 1.1.1 Khái ni m Ho t ng kinh doanh th ư ng m i là ho t ng l ưu thông phân ph i hàng hoá trên th tr ưng buôn bán c a t ng qu c gia riêng bi t ho c gi a các qu c gia v i nhau Kinh doanh d ch v là ngành kinh doanh s n ph m vô hình, ch t l ưng khó ánh giá vì ch u nhi u y u t tác ng t ng ưi bán, ng ưi mua và th i im chuy n giao dch v ó, r t nhi u lo i hình d ch v ph thu c vào th i v Trong n n kinh t , quá trình l ưu chuy n hàng hoá và dch v ph c v ưc giao cho nhi u ngành m nh n nh ư : ni th ư ng, ngo i th ư ng, l ư ng th c, v t t ư, d ưc ph m, du lch, b ưu in, v n t i n 7 1.1.2 i t ng kinh doanh th ơ ng m i – dch v i t ưng kinh doanh th ư ng m i là các lo i hàng hoá phân theo t ng ngành nh ư nông, lâm, th y, h i s n; hàng công ngh ph m tiêu dùng; v t t ư thi t b ; th c ph m ch bi n; l ư ng th c Ho t ng d ch v r t a d ng và phong phú, t n t i dưi nhi u hình th c khác nhau : d ch v thư ng m i, d ch v trong ho t ng kinh doanh xu t nh p kh u, du l ch, t ư vn, u t ư, b o hi m, v n t i Trong giáo trình, tác gi xin gi i thi u 3 l nh v c thông d ng nh t : nhà hành khách s n, kinh doanh du l ch, v n t i 1.2 C IM DOANH NGHI P TH Ơ NG MI - DCH V 1.2.1 c im v l u chuy n hàng hóa Lưu chuy n hàng hóa là quá trình v n ng c a hàng hóa, khép kín m t vòng luân chuy n c a hàng hóa trong các doanh nghi p th ư ng m i d ch v . L ưu chuy n hàng hóa bao g m ba khâu: Mua vào, d tr và bán ra. Trong iu ki n kinh doanh hi n nay, các doanh nghi p th ư ng mi c n tính toán d tr hàng hóa h p lý, tránh hàng t n kho quá l n, kéo dài m t vòng luân chuy n hàng hoá, n 8 nh m s d ng v n h p lý, ti t ki m chi phí, t ng hi u qu kinh t . Quá trình s n xu t và tiêu th các s n ph m d ch v
th ưng di n ra ng th i ngay cùng m t a im nên cung – cu d ch v không th tách r i nhau mà ph i ưc ti n hành ng th i 1.2.2 c im v vi c tính giá Trong quá trình mua hàng, các doanh nghi p th ư ng mi c n tính toán xác nh úng n giá thanh toán trong khâu mua xác nh úng giá v n c a hàng hoá tiêu th làm c s xác nh k t qu kinh doanh. V nguyên t c, hàng hoá trong doanh nghi p th ư ng mi ưc xác nh theo giá mua th c t t ng khâu kinh doanh : - Trong khâu mua: Giá mua th c t là s ti n th c t mà doanh nghi p ph i chi ra có ưc quy n s h u v s hàng hoá ó. Giá mua th c t bao g m giá thanh toán v i ng ưi bán (+) Chi phí thu mua (+) Các kho n thu không ưc hoàn l i (-) Các kho n gi m giá, hàng mua tr l i, chi t kh u th ư ng m i ưc h ưng (n u có). - Trong khâu d tr (th i im nh p kho): Tr giá vn hàng hóa nh p kho bao g m giá thanh toán v i ng ưi n 9 bán (+) Chi phí thu mua (+) Cac kho n thu không ưc hoàn l i (-) Các kho n gi m giá, hàng mua tr l i, chi t kh u th ư ng m i ưc h ưng (n u có). - Trong khâu bán: Tr giá v n c a hàng hoá tiêu th ưc xác nh úng b ng giá v n hàng hóa nh p kho m b o nguyên t c nh p giá nào xut giá ó. Tuy nhiên, do s bi n ng giá trên th tr ưng, doanh nghi p th ư ng mi ph i mua hàng t nhi u nhà cung c p khác nhau, vì vy giá xu t bán c a hàng hóa có th áp d ng m t trong các ph ư ng pháp sau: + n giá bình quân gia quy n: + Gía th c t ích danh; + Giá nh p tr ưc – xu t tr ưc + Giá nh p sau xu t tr ưc Sn ph m d ch v có s khác bi t nhau v c c u chi phí so v i các s n ph mv t ch t khác : t tr ng chi phí nguyên v t li u th p, chi phí nhân côngtr c ti p và chi phí sn xu t chung t ư ng i cao. Tr giá v n c a d ch v cung cp c ng chính là giá thành c a s n ph m d ch v 1.3 T CH C CÔNG TÁC K TOÁN TRONG DOANH NGHI P TH Ơ NG M I - DCH V . 1.3.1 Nguyên t c t ch c n 1 0
T ch c công tác k toán doanh nghi p là vi c t ch c s d ng các ph ư ng pháp k toán th c hi n vi c ghi chép, phân lo i, t ng h p các nghi p v kinh t tài chính phát sinh phù h p v i chính sách và ch k toán tài chính hi n hành , phù h p v i c im tình hình ho t ng sn xu t kinh doanh c a doanh nghi p m b o th c hi n tt ch c n ng nhi m v c a k toán. Do ó, vi c t ch c công tác k toán c n th c hi n theo các nguyên t c sau: 1.1 T ch c công tác k toán ph i úng v i nh ng quy nh trong iu l t chúc k toán nhà n ưc, trong ch k toán ban hành phù h p v i các chính sách, ch qu n lý kinh t tài chính c a nhà n ưc trong t ng th i k . 1.2 T ch c công tác k toán ph i phù h p v i c im t chúc s n xu t kinh doanh, t ch c qu n lý c a doanh nghi p 1.3 T ch c công tác k toán trong doanh nghi p ph i m bo nguyên t c ti t ki n và hi u qu . 1.4 T ch c công tác k toán ph i m b o k t h p t t gi a k toán tài chính và k toán qu n tr . 1.3.2 N i dung t ch c T ch c công tác k toán là vi c t ch c th c hi n hch toán ban u, phân lo i t ng h p các nghi p v kinh t – tài chính b ng các ph ư ng pháp k toán úng v i n 1 1 nguyên t c, ch , th l k toán do nhà n ưc ban hành và phù h p v i c im, iu ki n c a doanh nghi p, n i dung c th c a t ch c công tác k toán trong doanh nghi p bao g m. 1.3.2.1 T chúc h ch toán ban u: Hch toán ban u là khâu u tiên, quan tr ng c a công tác k toán. M i nghi p v kinh t - tài chính phát sinh u ph i l p ch ng t k toán làm c s cho vi c ghi s k toán. Theo ch ch ng t k toán hi n hành (ban hành kèm theo quy t nh s 1141-TC/C KT ngày 01/11/1995 ca B Tài chính) bao g m 05 lo i ch ng t : - Ch ng t k toán ti n l ư ng: 9 m u -Ch ng t k toán v hàng t n kho: 8 m u - Ch ng t k toán v bán hàng : 10 m u. - Ch ng t k toán v ti n t : 7 m u. - Ch ng t k toán v tài s n c nh: 5 m u. Ch ng t k toán có hai h th ng : - H th ng ch ng t k toán b t bu c: Là nh ng
ch ng t k toán ph n ánh các m i quan h kinh t gi a các pháp nhân. i v i h th ng ch ng t này, nhà n ưc n 1 2 quy nh th ng nh t v quy cách, m u bi u, ch tiêu ph n ánh và ph ư ng pháp l p; - H th ng ch ng t k toán h ưng d n: Ch y u là nh ng ch ng t s d ng trong n i b doanh nghi p. i v i h th ng ch ng t này, nhà n ưc ch h ưng d n các ch tiêu c b n, c n c vào c im, iu ki n c th mà các doanh nghi p v n d ng có th thêm ho c b t hay thay i thi t k m u bi u. Theo n i dung t ch c công tác k toán này, tùy thu c vào c im s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p, cn c vào h th ng ch ng t k toán nhà n ưc ã ban hành, các doanh nghi p c n xác nh các lo i ch ng t c n s d ng, th c hi n t t vi c t ch c luân chuy n ch ng t k toán nh ư ki m tra ch ng t , ghi s , b o qu n, l ưu tr ch ng t. 1.3.2.2T ch c v n d ng h th ng tài kho n k toán H th ng tài kho n nhà n ưc ban hành s d ng cho tt c các lo i hình doanh nghi p, thu c m i thành ph n kinh t nh m ph c v cho vi c t ng h p và ki m tra ki m soát các i t ưng k toán H th ng tài kho n do B Tài Chính phát hành theo quy t nh s 15/2006/Q -BTC bao g m : n 1 3 - T lo i 1 n lo i 4 : nh ng tài kho n tài s n – ngu n v n, ghi kép, có s d ư cu i k dùng l p b ng cân i k toán - T lo i 5 n lo i 9 : nh ng tài kho n trung gian, ghi kép, không có s d ư cu i k , ưc ph n ánh trên b ng báo cáo k t qu ho t ng kinh doanh - Lo i 0 có s d ư cu i ky, ghi n, ngoài b ng cân i k toán 1.3.2.3 T ch c v n d ng ch s k toán - T ch c h th ng s k toán t ng h p và chi ti t x lý thông tin t các ch ng t k toán nh m ph c v cho vi c xác l p các báo cáo tài chính và qu n tr , nh m ki m tra, ki m soát các lo i tài s n, ngu n v n, t ng quá trình ho t ng - Theo lu t K toán h th ng s bao g m : s cái, s nh t ký(theo m u b t bu c v n i dung và ph ư ng pháp ghi chép), s , th k toán chi ti t(qui nh mang tính h ưng
dn) - Hê th ng s k toán ph i phù h p v i hình th c k toán, theo h ưng d n c a B tài chính t i quy t nh s 15/2006 ngày 20/3/2006 có các hình th c k toán nh ư sau : + Nh t ký chung n 1 4 + Nh t ký – s cái + Ch ng t ghi s + Nh t ký – ch ng t + K toán trên máy vi tính 1.3.2.4 T ch c cung c p thông tin qua h th ng báo cáo k toán - H th ng báo cáo tài chính dùng cung c p thông tin v tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và các lu ng ti n c a doanh nghi p, áp ng yêu cu qu n lý c a doanh nghi p, c quan nhà n ưc và nhu c u h u ích c a ng ưi s d ng ưa ra các quy t nh kinh t , theo qui nh hi n nay g m + B ng cân i k toán + Báo cáo k t qu ho t ng kinh doanh + Báo cáo l ưu chuy n ti n t + B ng thuy t minh báo cáo tài chính - Báo cáo k toán qu n tr bao g m các báo cáo lp ra ph c v cho yêu c u qu n tr c a doanh nghi p nhi u c p khác nhau và không b t bu c ph i công khai n 1 5 CH Ơ NG 2 K TOÁN CHÊNH L CH T GIÁ H I OÁI 2.1 CÁC KHÁI NI M 2.1.1 T giá h i oái - Hi oái (Exchange) : là s chuy n i t m t ng ti n này sang ng ti n khác xu t phát t các yêu c u thanh toán gi a các cá nhân, các công ty, các t ch c thu c 2 qu c gia khác nhau d a trên m t t l nh t nh gi a 2 ng ti n. T l ó g i là t giá h i oái (t giá) - T giá h i oái gi a(Exchange rate) 2 ng ti n chính là giá c c a ng ti n này tính b ng m t s n v ng ti n kia. Ví d t giá gi a USD và VN , vi t là USD/VN , chính là s l ưng VN c n thi t mua 1 USD - T giá h i oái theo Lu t ngân hàng Nhà n ưc Vi t Nam là t l gi a giá tr c a ng ti n Vi t Nam v i giá
n 1 6 tr c a ng ti n n ưcngoài và ưc hình thành trên c s cung c u ngo i t trên th tr ưng có s iu ti t c a Nhà n ưc, do ngân hàng Nhà n ưc Vi t Nam xác nh vàcông b - Trong quan h giao d ch v i khách hàng các ngân hàng niêm y t 2 t giá : t giá bán ngân hàng áp d ng khi bán ngo i t ; t giá mua ngân hàng áp d ng khi mua ngo i t ; gi a 2 t giá có chênh l ch nh m m b o ngân hàng thu l i nhu n 2.1.2 Chênh l ch t giá h i oái Trong quá trình kinh doanh phát sinh các n v ti n t khác v i n v ti n t s d ng trong k toán và l p báo cáo tài chính, thì qui i và s làm phát sinh chênh l ch t giá h i oái. Các khái ni m v chênh l ch t giá h i oái - ơ n v ti n t k toán: Là n v ti n t ưc s d ng chính th c trong vi c ghi s k toán và l p báo cáo tài chính. - Ngo i t : Là ơ n v ti n t khác v i ơn v ti n t k toán c a m t doanh nghi p. - T giá h i oái: Là t giá trao i gi a hai n v ti n t. n 1 7 - Chênh l ch t giá h i oái: Là chênh lch phát sinh t vi c trao i th c t ho c quy i c a cùng m t s lưng ngo i t sang n v ti n t k toán theo các t giá h i oái khác nhau. - T giá h i oái cu i k : Là t giá h i oái s d ng t i ngày l p B ng Cân i k toán. - Các kho n m c ti n t : Là ti n và các kho n t ư ng ư ng ti n hi n có , các kho n ph i thu, ho c n ph i tr b ng m t l ưng ti n c nh ho c có th xác nh ưc. 2.1.3 Các tr ng h p phát sinh chênh l ch t giá - Chênh l ch t giá ã th c hi n : chênh l ch do th c t phát sinh trong k t các giao d ch mua bán hàng hoá, d ch v, vay – n, thanh toán b ng ngo i t ưc qui i theo t giá h i oái ngày giao d ch ( t giá th c t hay t giá giao d ch bình quân trên th tr ưng ngo i t liên ngân hàng do ngân hàng Nhà n ưc công b t i th i im phát sinh nghi p v ), có 2 tr ưng h p : + i v i DN ang ho t ng s n xu t kinh doanh k c
có u t ư xây d ng c b n + i v i DN ch ưa ho t ng s n xu t kinh doanh ang u t ư xây d ng c b n hình thành TSC n 1 8 - Chênh l ch t giá ch ưa th c hi n : chênh l ch do ánh giá l i các kho n m c ti n t có g c ngoai t t i ngày l p bng cân i k toán th i im cu i n m tài chính, ưc ghi theo t giá h i oái cu i k cho c 2 tr ưng h p nêu trên - Chênh l ch t chuy n i báo cáo tài chính c a ho t ng n ưc ngoài 2.2.NGUYÊN T C GHI NH N VÀ X LÝ CHÊNH LCH T GIÁ 2.2.1 Nguyên t c ghi nh n chênh l ch t giá h i oái - Vi c qui i ngo i t ra n v ti n t k toán c n c vào t giá giao d ch th c t t i th i im phát sinh nghi p v ghi s và theo dõi nguyên t trên tài kho n 007 - i v i “các kho n m c ti n t ” có phát sinh ngo i t làm gi m, ghi s theo t giá ghi trên s k toán ( t giá xu t ngo i t , t giá nh n N ). Ng ưc l i, có phát sinh ngo i t làm t ng, ghi s theo t giá th c t - i v i “các kho n m c phi ti n t ” có phát sinh ngo i t, ghi s theo t giá th c t - Cu i n m tài chính, ph i ánh giá l i các kho n m c ti n t có g c ngo i t theo t gía h i oái cu i k là t giá giao dch bình quân trên th tr ưng ngo i t liên ngân hàng do n 1 9 ngân hàng Nhà n ưc công b t i th i im l p b ng cân i k toán 2.2.2 Nguyên t c x lý chênh l ch t giá h i oái - i v i DN ang ho t ng s n xu t kinh doanh k c u t ư xây d ng c b n + Toàn b chênh l ch ã th c hi n ghi nh n vào doanh thu ho c chi phí ho t ng tài chính trên báo cáo k t qu kinh doanh c a n m tài chính + Toàn b chênh l ch ch ưa th c hi n ghi nh n vào kho n “chênh l ch t giá h i oái”, sau khi bù tr gia phát sinh N và phát sinh Có s chuy n vào doanh thu ho c chi phí ho t ng tài chính trên báo cáo k t qu kinh doanh c a nm tài chính + DN không ưc chia l i nhu n ho c tr c t c trên lãi chênh l ch t giá h i oái ch ưa th c hi n - i v i DN ch ưa ho t ng s n xu t kinh doanh ang u
tư xây d ng c b n + Toàn b chênh l ch ã th c hi n và ch ưa th c hi n ph n ánh l y k trên b ng cân i k toán ch tiêu “chênh lch t giá h i oái” + Khi k t thúc quá trình u t ư , th i im quy t toán, bàn giao ư a tài s n c nh vào ho t ng, k t chuy n n 2 0 toàn b vào doanh thu ho c chi phí ho t ng tài chính trên báo cáo k t qu kinh doanh c a n m tài chính có ư a TSC vào s d ng ho c phân b t i a n m n m k t khi công trình ư a vào ho t ng - Phát sinh t chuy n i báo cáo tài chính c a ho t ng nưc ngoài + C s ó ph thu c DN trong n ưc, tính ngay vào doanh thu ho c chi phí ho t ng tài chính trong k + C s ó ho t ng c l p v i DN trong n ưc, ph n ánh l y k trên tài kho n “chênh l ch t giá h i oái” và ch ưc tính vào doanh thu ho c chi phí ho t ng tài chính khi DN thanh lý kho n u t ư thu n ó c s n ưc ngoài 2.3 NGUYÊN T C H CH TOÁN CHÊNH L CH T GIÁ H I OÁI 2.3.1 Ph ơ ng pháp ch s d ng t giá th c t (1) Tài kho n thu c v t t ư, hàng hoá, TSC , doanh thu, chi phí, bên N các TK v n b ng ti n, bên N các kho n ph i thu, bên Có các TK ph i tr , các kho n thu ph i n p khi phát sinh nghi p v liên quan n ngo i t thì ph i ghi s theo TGTT lúc phát sinh nghi p v . (2) Bên Có các TK v n b ng ti n thì ph i ghi s theo TGTT lúc xu t ngo i t . TGTT xu t ngo i t có th l a n 2 1 ch n 1 trong 4 ph ư ng pháp : Bình quân gia quy n, FIFO, LIFO, th c t ích danh. (3) Bên Có TK ph i thu, bên N TK ph i tr thì ph i ghi s TGTT lúc ghi nh n n . 2.3.2 Ph ơ ng pháp có s d ng t giá h ch toán (1) TK thu c VT, HH, TSC , DT,CP, thu ph i n p ph i ghi s theo TGTT lúc phát sinh nghi p v . (2) Bên N ho c bên Có V n B ng Ti n, các kho n ph i thu, ph i tr ghi s theo TGHT. 2.3.3 Tài kho n s d ng - Tài kho n 413 “chênh l ch t giá”, có 3 tài kho n c p 2 : 4131 “chênh l ch t giá ánh giá l i cu i n m tài chính”; 4132 “chênh l ch t giá trong giai on u t ư XDCB”;
4133 “chênh l ch t giá t chuy n i báo cáo tài chính” - Tài kho n 242, 3387, 515, 635 2.4 K TOÁN CHÊNH L CH T GIÁ 2.4.1 K TOÁN CHÊNH L CH T GIÁ Ã TH C HI N 2.4.4.1 Ph ơ ng pháp ch s d ng t giá th c t (TGTT) n 2 2 + N u doanh nghi p ang trong quá trình hot ng s n xu t kinh doanh (K c có xây d ng c ơ b n ch ưa hoàn thành): (1) Mua s m v t t ư, hàng hoá, TSC , các kho n chi phí bng ngo i t : N TK 151, 152,153,156,211,213,641,642,133, : TGTT lúc phát sinh nghi p v N TK 635: N u l CLTG (TGTT lúc PSNV TGTT xu t ngo i t ) (2) Khi mua ch u v t t ư, hàng hoá, TSC , các kho n chi phí b ng ngo i t : N TK 151, 152,153,156,211,213,641,642,133, : TGTT lúc phát sinh nghi p v Có TK 331: TGTT lúc phát sinh nghi p v - Khi chi ngo i t tr n cho ng ưi ng ưi bán: N TK 331: TGTT lúc ghi s n 2 3 N TK 635: N u l CLTG (TGTT lúc ghi s TGTT xu t ngo i t ) (3) Doanh thu bán ch u TP,HH,DV ph i thu b ng ngo i t: N TK 131: TGTT lúc phát sinh nghi p v Có TK 511, 3331: TGTT lúc phát sinh nghi p v - Khách hàng tr n cho doanh nghi p b ng ngo i t: N TK 1112, 1121: TGTT lúc phát sinh nghi p v N TK 635: N u l CLTG (TGTT lúc PSNV TGTT lúc ghi s )
Ví d 1 : Ti Công ty Thành Công, áp d ng t giá th c t (TGTT) hch toán ngo i t . S d ư u tháng 12/2003: TK1122: n 2 4 1.500.000 (100USD), TK 331 d ư có: 7.500.000 (500USD), gi s các tài kho n liên quan khác không có s dư. T giá xu t ngo i t tính theo ph ư ng pháp FIFO. Trong tháng 12/2003, phòng k toán có các tài li u sau: (1). Ngày 1/12, chi ti n m t VN mua ngo i t qua ngân hàng 500USD, TGTT 15.100 /USD. (2). Ngày 5/12, thanh toán cho nhà cung c p b ng ngo i t qua ngân hàng 400USD, TGTT 15.200 /USD. (3). Ngày 15/12, xu t bán m t lô hàng thu b ng ngo i t qua ngân hàng giá ch ưa thu GTGT 2.000USD, thu GTGT 10%: 200USD, TGTT 15.300 /USD. Yêu c u: nh kho n các nghi p v kinh t phát sinh trên. Gi i: (1) N 1122 7.550.000 (500USD x 15.100) Có 1111 7.550.000 (2) N 331 6.000.000 (400USD x 15.000) N 635 30.000 (6.030.000 – 6.000.000) Có 1122 6.030.000 (100USDx15.000)+(300USDx15.100) (3) N 1122 33.660.000 (2.200USD x 15.300) Có 511 30.600.000 (2.000 USD x 15.300) n 2 5 Có 3331 3.060.000 (200 USD x 15.300) + Nu DN ang trong quá trình xây d ng c ơ b n ch ưa hoàn thành (ch ưa phát sinh DT, CP: Ph ư ng pháp t ư ng t nh ưng n u lãi CLTG liên quan n ngo i t thì h ch toán vào bên Có TK 4132, ng ưc li n u l bên N TK 4132. 2.4.4.2 Ph ơ ng pháp có s d ng t giá hch toán (TGHT) (1) Mua s m v t t ư, hàng hoá, TSC , các kho n chi phí bng ngo i t : N TK 151,152,153,156,211,213,641,642,133, : TGTT lúc phát sinh nghi p v N TK635: N u l CLTG (TGTT lúc PSNV TGHT) (2) Khi mua ch u v t t ư, hàng hoá, TSC , các kho n chi
phí b ng ngo i t : N TK 151, 152,153,156,211,213,641,642,133, : TGTT lúc phát sinh nghi p v n 2 6 N TK 635: N u l CLTG (TGTT lúc PSNV TGTT lúc PSNV) - Khách hàng tr n cho doanh nghi p b ng ngo i t : N TK 1112, 1122: TGHT Có TK 131: TGHT + N u DN ang trong quá trình xây d ng c b n ch ưa hoàn thành (ch ưa phát sinh DT, CP): n 2 7 Ph ư ng pháp t ư ng t nh ưng n u lãi CLTG liên quan n ngo i t thì HT vào bên Có TK 4132, ng ưc l i n u l bên N TK 4132. 2.4.2 K TOÁN CHÊNH L CH T GIÁ CH A TH C HI N iu ch nh t giá vào cu i k : Theo Chu n m c k toán s 10 “Nh ng nh h ưng c a vi c thay i t giá h i oái” và Thông t ư 105/2003/TTBTC ngày 4.11.2003 doanh nghi p ưc phép iu ch nh các tài kho n có liên quan n ngo i t g m: v n bng ti n, n ph i thu, n ph i tr theo t giá th c t bình quân liên ngân hàng t i ngày l p báo cáo tài chính nm. (1) Khi ánh giá l i các kho n m c ti n t có g c ngo i t: - Nu phát sinh lãi CLTG: N TK 1112, 1122, 131, 136, 138, 311, 315, 331 341, 342, Có 413 - Nu phát sinh l CLTG n 2 8
N TK 413 Có TK 1112, 1122, 131, 136, 138, 311, 315, 331 341, 342, (2) X lý chênh l ch t giá do ánh giá l i cu i n m Bù tr gi a t ng phát sinh n TK 413 và phát sinh có TK 413 k t chuy n vào chi phí tài chính (n u l ), doanh thu ho t ng tài chính (n u lãi). (2a) K t chuy n lãi CLTG N TK 413 Có TK 515 (2b) K/c l CLTG N TK 635 Có TK 413 Ví d 2 : L y l i ví d 1 và thêm nghi p v : (4). Ngày 31/12, l p báo cáo tài chính, k toán iu ch nh s d ư các tài kho n có g c ngo i t ; TGTT ngày 31/12 : 15.400/USD. Yêu c u: iu ch nh s d ư các tài kho n có g c ngo i t và nh kho n nghi p v phát sinh trên. Gi i: n 2 9 (4) iu ch nh s d ư ngo i t cu i k : Tài kho n: 1122: - S d ư cu i k VN : 1.500.000 + (7.550.000+33.660.000- 6.030.000)=36.680.000 - S d ư cu i k USD: 100 + (500 + 2.200 - 400) = 2.400 - Chênh l ch t giá do iu ch nh s d ư : (2.400x15.400) – 36.680.000 = 280.000 - Hch toán: N 1122 280.000 Có 4131 280.000 § Tài kho n: 331 - S d ư cu i k VN : 7.500.000 + (0 - 6.000.000)= 1.500.000 - S d ư cu i k USD: 500 + (0 - 400) = 100 - Chênh l ch t giá do iu ch nh s d ư : (100x15.400) – 1.500.000 = 40.000 - Hch toán: N 4131 40.000 Có 331 40.000 § X lý chênh l ch t giá cu i k N 4131 240.000 (280.000 – 40.000) Có 515 240.000 n 3 0 CH Ơ NG 3 K TOÁN MUA BÁN HÀNG HÓA TRONG N C
3.1. T NG QUÁT 3.1.1 c im ho t ng th ơ ng m i - Mua bán hàng hoá trong n ưc hay còn g i là n i th ư ng là l nh v c ho t ng th ư ng m i trong t ng n ưc, th c hi n quá trình l ưu chuy n hàng hóa t n i s n xu t, hàng nh p kh u t i n i tiêu dùng - Ho t ng th ư ng m i là vi c th c hi n m t hay nhi u hành vi th ư ng m i c a th ư ng nhân, bao g m vi c mua, bán hàng hoá, cung ng d ch v th ư ng m i và các ho t ng xúc ti n th ưng m i nh m m c ích l i nhu n ho c nh m th c hi n các chính sách kinh t - xã h i Trong ó: n 3 1 + Hành vi th ư ng m i là hành vi c a th ư ng nhân trong ho t ng th ư ng m i làm phát sinh quy n và ngh a v gi a các th ư ng nhân v i nhau ho c gi a th ư ng nhân v i các bên có liên quan; + Hàng hoá g m máy móc, thi t b , nguyên li u, nhiên li u, v t li u, hàng tiêu dùng, các ng s n khác ưc l ưu thông trên th tr ưng, nhà dùng kinh doanh d ưi hình th c cho thuê, mua, bán; + D ch v th ư ng m i g m nh ng d ch v g n v i vi c mua bán hàng hoá + Xúc ti n th ư ng m i là ho t ng nh m tìm ki m, thúc y c h i mua bán hàng hoá và cung ng d ch v th ư ng m i; + Th ư ng nhân g m cá nhân, pháp nhân, t h p tác, h gia ình có ng ký kinh doanh ho t ng th ư ng m i m t cách c l p, th ưng xuyên 3.1.2 Nhi m v c a k toán mua bán hàng hoá : - Ghi chép ph n ánh k p th i tình hình l ưu chuy n hàng hoá c a doanh nghi p v tr giá và s l ưng. - Theo dõi tình hình t n kho và tính giá hàng t n kho, tính giá hàng xu t kho n 3 2 - Theo dõi hàng bán b tr l i, gi m giá hàng t n kho, nh m c d tr - Phân b h p lý chi phí mua hàng ngoài giá mua cho s hàng ã bán và hàng t n cu i k xác nh giá vn hàng ã bán và hàng t n cu i k - Lư ch n ph ư ng pháp và xác nh úng giá v n hàng xu t bán m b o k t qu tiêu th hàng hoá chính xác
- Theo dõi và thanh toán k p th i công n v i nhà cung cp và khách hàng có liên quan c a t ng th ư ng v giao d ch 3.2. K TOÁN MUA HÀNG HOÁ 3.2.1 Khái ni m - Hàng hoá mua vào bán ra ch y u là t n i s n xu t, t n v nh p kh u ( i v i bán buôn ), t các n v bán buôn ( i v i n v bán l hàng hoá) - Hàng hoá mua ưc th c hi n theo nhi u ph ư ng th c giao nh n : mua tr c ti p, mua theo ph ư ng th c chuy n hàng, theo h p ng cung c p, mua theo ph ư ng th c t hàng M i ph ư ng th c mua hàng u có nh ng th a thu n v cách th c, n i giao nh n, thanh toán, phí t n có liên quan n t ng th ư ng v n 3 3 - Thanh toán ti n mua hàng trên c s hoá n và h p ng ký k t theo nhi u hình th c : tr tr ưc, tr ngay, tr ch m 3.2.2. Ch ng t - Ph ư ng th c chuy n hàng: bên bán giao hàng theo nh ư h p ng và g i HOÁ N GÍA TR GIA T NG hay HOÁ N BÁN HÀNG, phi u xu t kho kiêm hoá n là cn c bên mua thanh toán ti n hàng cho bên bán và ghi s - Ph ư ng th c nh n hàng : bên mua c ng ưi n nh n hàng c a bên bán, mang theo gi y y nhi m n nh n hàng, sau khi nh n hàng xong ng ưi nh n hàng ký nh n trên ch ng t bán hàng c a bên bán và nh n l i m t b n (liên 2) v n p cho k toán - Tr ưng h p mua hàng nông, lâm,th y s n c a ng ưi tr c ti p nuôi tr ng ho c ng ưi không kinh doanh bán, không có hoá n theo ch qui nh ph i l p b ng kê hàng hoá mua vào theo úng qui nh làm c s nh p hàng - Ch ng t g m : biên b n ki m nghi m, phi u nh p kho (3liên) 3.2.3 Nguyên t c h ch toán hàng hoá n 3 4 - Ch ưc xem là hàng hoá khi các i t ưng ưc DN mua vào v i m c ích là bán - Nguyên t c h ch toán và ánh giá c ng gi ng nh ư i v i nguyên v t li u, công c , c n l ưu ý: Hàng hoá mua có hoá n c thù ghi giá thanh toán là
giá ã có thu GTGT xác nh giá mua ch ưa thu = giá thanh toán / (1+T%) T%làthu su t Thu GTGT= giá thanh toán – giá mua ch ưa thu - Gía th c t hàng mua vào ph i ưc chi ti t theo 2 ch tiêu: giá mua và chi phí thu mua hàng hoá Gía nh p kho HH = giá mua ch ưa thu - chi t kh u,gi m giá ( pp kh u tr thu GTGT ) Gía nh p kho HH =giá thanh toán có thu tiêu th c bi t(n u có) - chi t kh u,gi m giá (thu GTGT theo ph ư ng pháp tính thu tr c ti p ) Chi phí thu mua: v n chuy n b c d , bao bì,thuê kho,hao h t - DN h ch toán hàng t n kho theo pp kê khai th ưng xuyên hàng ngày xu t kho theo giá mua HH, cu i k phân b chi phí thu mua cho hàng bán ra và hàng t n n 3 5 kho tính giá v n, tiêu th c phân b tùy thu c vào tình hình c th c a DN 3.2.4. TK s d ng - DN h ch toán hàng t n kho theo pp kê khai th ng xuyên s d ng TK 156 “Hàng hoá” Có 2 Tài kho n c p 2 TK 1561”Giá mua hàng hoá”, g m: - Tr giá hàng hoá mua vào nh p kho theo giá hoá n - Thu nh p kh u (n u có) - Chi phí gia công (n u có ) TK 1562 ”Chi phí thu mua hàng hoá”, g m: - Chi phí b o hi m hàng hoá - Ti n thuê kho, thuê b n bãi - Chi phí v n chuy n, b c x p - Chi phí b o qu n hàng hoá t n i mua v n kho - Các kho n hao h t t nhiên trong nh m c - Th t c nh n hàng - DN h ch toán hàng t n kho theo ph ơ ng pháp ki m kê nh k s d ng c 2 TK 156 “HÀNG HOÁ” , 611(6112) “MUA HÀNG HOÁ” n 3 6 - TK 156 : Bên N : k t chuy n giá th c t hàng t n kho lúc cu i k Bên Có: k t chuy n giá tr th c t hàng t n kho u ky
Dư N : giá th c t hàng t n kho - TK 611(6112) : Bên N : - kt chuy n hàng hoá ch ưa bán ưc u k - tr giá mua vào c a hàng hoá có (ch ưa) thu GTGT - chi phí thu mua hàng hoa - thu NK hay thu tiêu th c bi t ph i n p - giá v n c a hàng ã bán b tr l i Bên Có: - kh an chi t kh u hay g am giá ưc h ưng - giá mua c a hàng ã mua tr l i cho ng ưi bán - kt chuy n hàng hoá ch ưa b1n ưc lúc cu i k - gía tr hàng hóa ã xu t trong k Không có s d ư 3.2.5 K toán mua hàng 3.2.5.1 Mua HH nh ập kho bình th ường (1) C n c Hoá n, Biên B n Ki m Nh n, Phi u Nh p Kho nh p kho Hàng Hoá ho c c n c vào b ng kê hàng hoá mua vào n 3 7 N TK 156(1561) ho c TK 611(6112) N TK 1331 Ho c N TK 156(1561) ho c 611(6112) Có TK 331, 111,112,311,141 Có TK331,111,112,311,141 (2) Chi phí thu mua Hàng Hoá th c t phát sinh N TK 156(1562) ho c TK 6112 N TK 133(1331) Ho c N TK 156(1562)ho c 6112 Có TK111,112,141,331 Có TK 111,112,141,331 (3) Chi t kh u hay gi m giá ưc h ưng: N TK331,111,112 Có TK1561 ho c TK 6112 ho c N TK 331 Có TK 133(1331) Có TK 1561 ho c TK6112 (4) Tr l i hàng ã mua cho ng ưi bán cn c Phi u Xu t Kho N TK 331,111,112 Có TK1561-ho c TK 611(6112) Có TK 133(1331) Ho c N TK 331,111,112 Có TK 156(1561) - ho c TK 611(6112) n 3 8 (5) Xu t kho HH i gia công, ch bi n: N TK 154 Có TK 156(1561) - ho c TK 611(6112) (6) Chi phí gia công ch bi n
N TK 154 ho c TK 631 N TK 133 (1331) Ho c N TK 154 ho c TK 631 Có TK111,112,331 Có TK 111,112,331 (7) Khi gia công xong Hàng Hoá ưc nh p l i kho: N TK 156(1561) ho c TK 6112 Có TK 154 ho c TK 631 3.2.5.2 Mua HH nh ập kho có phát sinh thi ếu, th ừa (1) Mua Hàng Hoá nh p kho phát hi n thi u (Treo thi u ch ưa rõ nguyên nhân theo giá ch ưa thu GTGT) N TK 156(1561) , TK611(6112) (tr giá th c nh p) N TK 133(1331) Ho c N TK 156(1561), TK611(6112) N TK 138(1381) N TK 138(1381) (tr giá thi u) Có TK 331,111,112 Có TK 331,111,112 (2) Bên bán g i hàng ti p cho và bên mua ng ý nh n hàng n 3 9 N TK 156(1651) – TK 611(6112) Có TK 138(1381) (3) Bên bán không giao ti p s thi u: N TK 331,111,112 Có TK 138 (1381) Có TK 1331 ( Có th ghi nh n hàng hoá thi u ch ưa rõ nguyên nhân theo giá thanh toán ) (4) Mua hàng nh p kho phát hi n th a so v i hoá n c a bên bán, nh p kho theo giá tr hoá n c a bên bán N TK 156(1561), TK 611(6112) N TK 133 (1331) Ho c N TK 156(1561),TK 611(6112) Có TK 331,111,112 Có TK 331,111,112 (5) Nh p kho s hàng th a (ghi nh n hàng th a ch ưa rõ nguyên nhân theo giá thanh toán ) N TK 156(1561) – TK 611(6112) N TK 1331 Ho c N TK 1561, TK 6112 Có TK 338(3381) Có TK 331 (6) Bên mua ng ý mua s hàng th a ã nh p kho: N TK 338(3381) Có TK331,111,112 (7) Bên mua xu t tr hàng th a cho bên bán: n 4 0 N TK 338(3381) Có TK 156(1561) – TK611(6112) Có TK 1331
(8) S hàng th a ưc b o qu n riêng : N TK002 (9) Sau ó xu t kho tr ng ưi bán : Có TK 002 Ví d : Công ty th ư ng m i và d ch v ABC, n p thu GTGT theo ph ư ng pháp kh u tr , h ch toán hàng t n kho theo ph ư ng pháp kê khai th ưng xuyên, trong tháng 1/n có tình hình mua bán hàng hoá nh ư sau: (1). Mua 100 case máy vi tính, ã nh p kho, n giá mua ch ưa thu GTGT 15USD/cái, thu GTGT 5%, t giá lúc mua 15.700 /USD, ch ưa thanh toán cho ng ưi bán. (2). Chi phí v n chuy n mua 100 case 550.000 g m thu GTGT 10%, ã thanh toán b ng ti n t m ng. (3). Mua 200 thanh Ram 128MB, n giá mua ch ưa thu GTGT 10USD/cái, thu GTGT 5%, t giá lúc mua 15.700 /USD, ch ưa thanh toán cho ng ưi bán. Khi nh p kho phát hi n thi u 2 thanh Ram ch ưa rõ nguyên nhân, ki m tra ch t l ưng có 8 thanh Ram không t yêu c u, bên bán ng ý i l i 8 thanh Ram này n 4 1 (4). Công ty phát hi n 10 case mua nghi p v 1 giao không úng quy cách, ngh bên bán nh n l i và bên bán ã nh n l i hàng và gi m tr n . (5). Thanh toán ti n hàng t i nghi p v 1 (sau khi tr hàng tr li), TGTT xu t ngo i t 15.600 . (6) ã nh p kho hàng i và thi u nghi p v 3 t bên bán và do mua hàng t doanh s tháng, Cty ưc bên bán t i nghi p v 3 gi m giá 1USD/thanh RAM (giá ch ưa thu GTGT) và s ti n gi m giá trên ưc c n tr vào l n mua này, l n mua này mua: 100 thanh RAM n giá mua ch ưa thu GTGT 10USD thu GTGT 10%, ch ưa thanh toán ti n.TGTT 15.600 (7). Sau khi c n tr s ti n ưc giám giá Cty ã thanh toánb ng Ti n G iNgân Hàng t t c s n mua RAM, TGTT xu t ngo i t : 15.600 . Yêu cu: nh kho n các nghi p v trên. Gi i : (1) N TK 1561 23.550.000 = 100x$15x15.700 N TK 1331 1.177.500 Có TK 331 24.727.500 =100x$15x105%x15.700 (2) N TK 1562 500.000 N TK 1331 50.000 n 4 2 Có TK 141 550.000 (3) N TK 1561 29.830.000 = 190x$10x15.700
N TK 1381 314.000 = 2x10$x15.700 N TK 1388 1.265.000 =8x10$x15.700 N TK 1331 1.570.000 Có TK 331 32.970.000 = 200x$10x105%x15.700 (4) N TK 331 2.472.750 = 10x$15x105% x15.700 Có TK 1561 2.355.000=10x$15x15700 Có TK 1331 117.750 (5) N TK 331 22.254.750 = (100-10)x$15x105%x15.700 Có TK 1122 22.113.000 = (100-10)x$15x105%x15.600 Có TK 515 141.750 = (100- 10)x$15x105%x(15.700 – 15.600) (6) a. N TK 1561 1.570.000 Có TK 1381 314.000 Có TK 1388 1.256.000 b. N TK 1561 15.600.000= 100x$10x15.600 N TK 1331 1.560.000 Có TK 331 17.160.000 = 100x$10x110%x15.600 c. N TK 331 329.700 = 200x$10x1%x105%x15.700 Có TK 1561 312.000 = 200x$10x100%x1%x15.600 Có TK 1331 15.600=200x$10x5%x1%x15.600 n 4 3 Có TK 515 2100 = 200x$10x105%x1%x(15.700 –15.600) (7) N TK 331 49.800.300 =($2.100 - $21)x15.700+$1.100x15.600 Có TK 1122 49.592.400 = $3179x15.600 Có TK 515 207.900 = $2079x(15.700 – 15.600) 3.3 K TOÁN BÁN HÀNG HOÁ 3.3.1 Khái ni m - Doanh thu là t ng tr giá các l i ích kinh t doanh nghi p thu ưc trong k k toán, phát sinh t các ho t ng s n xu t kinh doanh thông th ưng c a doanh nghi p góp ph n làm t ng v n ch s h u - iu ki n ghi nh n doanh thu + Doanh nghi p ã chuy n giao ph n l n r i ro và li ích g n li n v i quy n s h u s n ph m ho c hàng hoá cho ng ưi mua + Doanh nghi p không còn n m gi a quy n qu n lý hàng hoá nh ư ng ưi s h u hàng hoá ho c quy n ki m soát hàng hoá + Doanh thu ưc xác nh t ư ng i ch c ch n + Doanh nghi p ã thu ưc ho c s thu ưc l i ích kinh t t giao d ch bán
n 4 4 hàng + Xác nh ưc chi phí liên quan n giao d ch bán hàng - Th i im ghi nh n doanh thu : là th i im chuy n giao ph n l n r i ro và l i ích g n li n v i quy n s h u hàng hoá cho ng ưi mua trong t ng tr ưng h p c th . H u h t, th i im chuy n giao ph n l n r i ro trùng v i th i im chuy n giao l i ích g n li n v i quy n s h u h p pháp ho c quy n ki m soát hàng hoá cho ng ưi mua - Doanh thu n i b : là s ti n thu ưc do bán hàng hoá gi a các n v tr c thu c trong cùng công ty, tng công ty do s phân c p qu n lý làm phát sinh doanh thu - Các kho n gi m tr doanh thu bao g m : + Chi t kh u th ơ ng m i: kho n mà doanh nghi p gi m giá niêm y t cho ng ưi mua hàng v i kh i lưng l n phát sinh trên kh i l ưng t ng lô hàng hay trên t ng kh i l ưng hàng mua l y k trong m t th i gian nh t nh n 4 5 + Gam giá hàng bán : là kho n gi m tr cho ng ưi mua do toàn b hay m t ph n hàng hoá kém ph m ch t, sai qui cách ho c l c hu th hi u + Gía tr hàng bán b tr l i là giá tr kh i l ưng hàng bán ã xác nh là tiêu th nh ưng b khách hàng tr l i và t ch i thanh toán do vi ph m h p ng, hàng b m t, kém ph m ch t, không úng qui cách ch ng lo i + Thu tiêu th c bi t, thu xu t kh u, thu GTGT tính theo ph ư ng pháp tr c ti p là các kho n thu tính tr c ti p trên doanh thu bán hàng 3.3.2 Các ph ơ ng th c bán hàng 3.3.2.1 Bán buôn là bán hàng cho các n v s n xu t kinh doanh ti p t c quá trình l ưu chuy n cu hàng hóa, có 2 ph ư ng th c: + Ph ơ ng th c bán hàng qua kho : hàng hóa mua v nh p kho r i t kho xu t bán, có 2 hình th c giao nh n: Hình th c nh n hàng : bên mua n t i kho bên bán ho c n m t a im do bên mua qui nh nh n hàng
n 4 6 Hình th c chuy n hàng : bên bán chuy n hàng n bên kho c a bên mua ho c n m t a im do bên mua qui nh giao hàng + Ph ơ ng th c bán hàng v n chuy n th ng : hàng hoá ưc chuy n th ng t n v cung c p n n v mua không qua kho c a n v trung gian, có 2 hình th c : Vn chuy n th ng có tham gia thanh toán : hàng hóa v n chuy n th ng, n v trung gian làm nhi m v thanh toán v i n v cung c p và thu ti n c a n v mua Vn chuy n th ng không tham gia thanh toán : hàng hoá v n chuy n th ng, n v trung gian không làm nhi m v thanh toán v i n v cung cp và thu ti n c a n v mua; n v trung gian ưc h ưng m t t l th t c phí nh t nh bên mua ho c bên cung c p 3.3.2.2 Bán l là bán hàng cho ng ưi tiêu dùng ch m d t quá trình l ưu chuy n hàng hoá, có 3 ph ư ng th c bán hàng + Ph ơ ng th c bán hàng thu ti n t p trung : nhân viên bán hàng ch ph n 4 7 trách giao hàng, còn vi c thu ti n có b ph n chuyên trách khác làm + Ph ơ ng th c bán hàng không thu ti n t p trung : nhân viên bán hàng v a làm nhi m v giao hàng v a làm nhi m v thu ti n + Bán hàng t ng : ng ưi mua hàng t ch n hàng hoá c n mua trong qu y hàng, c a hàng, mang n b ph n thu ngân ki m hàng tính ti n, l p hoá n và thu ti n 3.3.3. K toán doanh thu bán hàng hóa 3.3.3.1 K toán bán buôn a.Ch ng t -Bán hàng qua kho : Lp hoá n GTGT, hoá n bán hàng 3 liên, liên 1 l ưu,liên 2 giao cho khách, liên 3 th kho gi ghi th kho và chuy n cho k toán - Bán hàng v n chuy n th ng có tham gia thanh toán : Cn c H p ng báo cho ng ưi cung c p bi t chuy n hàng cho ng ưi mua ho c báo cho bên mua n
nh n hàng tr c ti p t i n i cung c p. Sau ó n v bán buôn ch u trách nhi m thanh toán ti n hàng v i ng ưi cung n 4 8 cp và v i ng ưi mua hàng. Hoá n GTGT, hoá n bán hàng l p 3 liên, liên 1 l ưu, liên 2 g i theo hàng cùng v n n, liên 3 thanh toán - Bán hàng v n chuy n th ng không tham gia thanh toán : n v cung c p g i cho n v bán buôn trung gian b n sao H p ng thông báo cho n v bán buôn bi t v vi c th c hi n H p ng mua bán hàng hoá, n v bán buôn s ưc h ưng m t kho n th t c phí nh t nh bên mua ho c bên cung c p -Bán hàng theo ph ơ ng th c ký g i: xu t hàng ư a i ký g i, l p phi u xu t kho kiêm v n chuy n n i b ghi rõ xu t ưa i bán ký g i kèm theo H p ng ký g i. C s nh n bán hàng ký g i, khi bán hàng ph i l p hoá n bán hàng theo úng giá qui nh c a bên ch hàng. Hoa h ng chi cho i lý bán hàng ký g i ưc tính vào chi phí c a bên ch hàng. Bên nh n bán hàng ký g i ph i n p thu GTGT i v i kho n hoa h ng ưc h ưng. Ch hàng ph i kê khai và n p thu GTGT c a s hàng bán ra trên c s bng thanh toán hàng i lý ký g i b.Tài kho n s d ng: 111; 112; 131; 511; 531; 532; 531 . c.M t s nghi p v kinh t ch y u n 4 9 c1) Bán buôn theo ph ơ ng th c tr c ti p: (1) Chuy n giao HH cho ng ưi mua + Ph n ánh t ng giá thanh toán c a hàng tiêu th N TK 111,112,131 Có TK 511,512 Ho c N TK 111,112,131 Có TK 333 (3331) Có TK 511,512(có thu GTGT) + Ph n ánh giá v n c a hàng tiêu th Bán buôn tr c ti p qua kho N TK 632/ Có TK 153(1532): tr giá bao bì kèm theo,156 (1561) theo giá mua c a hàng ã tiêu th Bán buôn tr c ti p theo cách th c v n chuy n th ng N TK 632 tr giá mua th c t c a hàng tiêu th N TK 133 (1331) (n u có) Có TK 151,331,111,112 + Bao bì tính riêng và kho n chi h ng ưi mua (n u có ) (2) Các kho n chi t kh u th ư ng m i phát sinh
N TK 521 t p h p chi t kh u th ư ng m i (ch ưa có thu GTGT) N 3331(33311) Có TK 131,111,112, 3388 (CKTM ã tr hay ch p nh n tr cho khách) n 5 0 (3) Các kho n gi m giá hàng bán phát sinh N TK 532 gi m giá hàng bán (không thu GTGT) N TK 3331(33311) CóTK131,111,112 gi m giá hàng ã tr hay ch p nh n tr (4) Hàng bán b tr l i + S doanh thu hàng bán b tr l i N TK 531 (không thu GTGT) N TK 3331(33311) Có TK 131,111,112 + G am tr giá v n hàng bán b tr l i N TK 1561,157,6112 giá mua hàng b tr l i nh p kho, g i t i kho ng ưi mua Có TK 632 gi m giá vn hàng bán (5) S chi t kh u thanh toán phát sinh trong k N TK 635 / Có TK 131,111,112 c 2) Bán buôn theo ph ơ ng th c chuy n hàng ch ch p nh n (1) Xu t kho hàng hoá bán theo hình th c chuy n hàng n 5 1 + Bán buôn tr c ti p qua kho N TK 157 Có TK 156 (1561) giá mua c a hàng xu t g i i bán, TK 153(1532) tr giá bao bì tính riêng kèm theo + Bán buôn tr c ti p v n chuy n th ng, không qua kho N TK 157 giá mua c a hàng tiêu th N TK 133 (1331) Có TK 151,331,111,112 (2) T ng giá thanh toán c a hàng ã tiêu th khi ng ưi mua ch p nh n, ã tr + N TK 111,112,131,1368 Có TK 511, 512 Ho c N TK 111,112,131,1368 Có TK 333 (3331) Có TK 511,512
+ N TK 632 Có TK 157 giá mua c 3) Bán buôn v n chuy n th ng không tham gia thanh toán và có tham gia thanh toán - Bán buôn v n chuy n th ng không tham gia thanh toán n 5 2 (1) Th c ch t DN th ư ng m i làm trung gian môi gi i gi a bên bán và bên mua h ưng hoa h ng (do bên bán ho c bên mua tr ). Bên mua nh n hàng và thanh toán cho bên bán. S hoa h ng môi gi i ghi N TK 111,112,131 Có TK 3331 (33311) Có TK 511, 512 hoa h ng môi gi i ưc h ưng (2) Chi phí liên quan n bán hàng N TK 641 N TK 133 (1331) Có TK 334, 338, 111, 112 - Bán buôn chuy n th ng có tham gia thanh toán (1) DN giao hoá n cho ng ưi mua n nh n hàng tr c ti p ca ng ưi cung c p - N TK 131 Có TK 511 Ho c N TK 131 Có TK 333(3331) Có TK 511 - N TK 632 Ho c N TK 632 N TK 133(1331) Có TK 331 Có TK 331 n 5 3 (2) DN c cán b c a mình n nh n hàng c a ng ưi cung cp, sau ó t ch c v n chuy n hàng n giao cho ng ưi mua - N TK 157 N TK 133 (1331) Ho c N TK 157 Có TK 331 Có TK 331 - N TK 131 Có TK 511 Ho c N TK 131 Có TK 333(3331) Có TK 511 - N TK 632 Có TK 157 c4) Bán hàng phát sinh th a – thi u (1) Trong hình th c bán hàng v n chuy n th ng, nhân viên áp t i cùng v i bên mua ki m nh n, l p biên b n HH thi u ho c th a. Khi nh n gi y báo nh n hàng c a bên mua kèm
theo biên b n + N TK 131 Có TK 511 Có TK 333(33311) + N TK 632 giá v n c a HH ã bán Có TK157 n 5 4 + N TK 138(1381) giá v n HH thi u Có TK 157 + N TK 157 Có TK 338(3381) giá v n HH th a (2) Bên bán giao ti p s HH thi u cho s trên hoá n và bên mua ã nh n + N TK 156 (1561) Có TK 1381 + N TK 157 Có TK 156 + N TK 131 Có TK 511 Có TK 333 (33311) + N TK 632 Có TK 157 (3) DN b t nhân viên áp t i ho c c quan v n t i b i th ưng N TK 138 (1388) Có TK 138(1381) c 5) Bán hàng theo ph ơ ng th c ký g i i lý (1) Xu t kho giao HH cho i lý bán: N TK 157 n 5 5 Có TK 156,6112 (2) Nh n ưc ti n bán hàng do i lý n p ho c ã xác nh HH ã bán + N TK 111,131 theo giá bán qui nh Có TK 511 Có TK 3331(33311) + N TK 632 Có TK 157 giá v n HH ã bán + N TK 641 Có TK 131,111 hoa h ng i lý c 6) Bán HH i v t t ,HH khác cho SXKD + N TK 131 Có TK 511 ,
Có TK 3331 (33311) + N TK 632 Có TK 156, 157,6112 + N TK 152, 153, 156,6112 N TK133 (1331) Có TK 131 Ho c theo pp tr c ti p không thu c u vào l n u ra 3.3.3.2 Kế tóan bán l ẻ hàng hoá a. Ch ng t th t c k toán n 5 6 (3) Bán l HH ưc th c hi n qu y hàng, c a hàng, khi xu t kho giao cho c a hàng bán l ph i l p phi u xu t kho kiêm v n chuy n n i b , ch ưa ghi gi m hàng t n kho ch ghi gi m Hàng Hoá kho và t ng Hàng Hoá ca hàng th k toán chi ti t nh ư th qu y theo dõi nh p xu t bánHàng Hoá (4) Khi bán l nhân viên l p Hoá n GTGT ho c H bán hàng 2 liên, liên 1 l ưu, liên 2 giao cho khách. Cu i ngày ho c cu i ca l p báo cáo bán hàng cùng ti n bán hàng np v phòng k toán (5) i v i Hàng Hoá có giá tr th p d ưi m c qui nh ph i lp hoá n ph i l p b ng kê bán l theo t ng l n bán, theo t ng lo i b. M t s nghi p v ch y u (1) K toán ki m tra báo cáo bán hàng, b ng kê bán hàng, gi y n p ti n + N TK 111 Có TK 511 Có TK 3331(33311) + N TK 632 Có TK 156,6112 giá v n hàng ã bán (2) Thi u ti n bán hàng l p biên b n ch x lý: n 5 7 NTK138(1381) Có TK511 (3) Th a ti n bán hàng + N TK 111,112,113 s ti n ã n p Có TK 511 Có TK 3331 (33311) Có TK 338 (3381)s n p th a + N TK 632 Có TK 156 (4) Bán hàng i lý úng giá qui nh c a ch hàng, n
v nh n hàng ghi + N TK 111,112 Có TK 331 giá thanh toán + N TK 331 Có TK 511 hoa h ng ưc h ưng v bán hàng i lý Có TK 33311 + N TK 331 Có TK 111,112 tr ti n hàng cho i lý + Ph n ánh tình hình nh n và thanh toán ti n hàng gi bán trên TK 003 “ Hàng hoá nh n bán h ” (5) Bán hàng tr góp, lãi bán hàng tr ch m coi là thu nh p ho t ng tài n 5 8 chính : + N TK 131 Có TK 511 Có TK 3331(33311), Có TK 515 + N TK 111 Có TK 131 + N TK 632 Có TK 156,6112 (6) Bán hàng có khuy n mãi không tính thu GTGT u ra c a hàng khuy n mãi, do ó không xu t hoá n cho s hàng khuy n mãi. Khi bán hàng kèm khuy n mãi, s l ưng hàng khuy n mãi ghi trên cùng hoá n ph i ghi rõ “hàng khuy n mãi không thanh toán”. S thu GTGT u vào không ưc kh u tr ca hàng khuy n mãi ghi: N TK 641 Có TK 133(1331) (7) Bi u t ng Hàng Hoá do qu khen th ưng, phúc l i ài th + N TK 431 Có TK 511 n 5 9 Có TK 3331 (33311) + N TK 632 Có TK156,6112 (8)Dùng Hàng Hoá tr l ư ng cho nhân viên + N TK 334 Có TK 512 Có TK 3331(33311)
+ N TK 632 Có TK 156,6112 3.3.4 K TOÁN CHI PHÍ THU MUA VÀ K T QU TIÊU TH HÀNG HOÁ 3.3.4.1. K TOÁN CHI PHÍ THU MUA HÀNG HOÁ - Chi phí thu mua hàng hoá g m chi phí v n chuy n, b c d, thuê b n thuê bãi, hoa h ng thu mua, hao h t trong nh mc - Chi phí thu mua c n phân b cho hàng tiêu th và hàng tn kho, t n qu y, hàng ang g i bán, ký g i, hàng mua ang i trên ưng theo tiêu th c phùh p + Tiêu th c phân b : có th l a ch n: Tr gía mua c a hàng hoá; s l ưng; lô hàng, + Công th c: ch n tiêu th c “Tr gía mua c a hàng hoá” n 6 0 Chi phí thu mua phân b cho hàng hoá ã tiêu th trong k = Chi phí thu mua liên quan n hàng t n kho u k (SD K TK1562) Tr giá mua hàng hóa t n kho u k (SD K TK 1561) + + Chi phí thu mua phát sinh trong k (PS N TK 1562) Tr giá mua hàng hoá phát sinh trong k (phát sinh n TK 1561) x Tr giá mua hàng hoá xu t bán ã
xác nh là tiêu th trong k (N TK 632 i ng Có 1561) - Chi phí thu mua HH bán ra trong k b ng chi phí thu mua HH t n kho u k c ng chi phí thu mua HH phát sinh trong k tr chi phí thu mua HH t n cu i k - nh kho n + T p h p chi phí thu mua N TK 156 (1562) N TK 133 (1331) co TK 311,111,112,334 + Phân b chi phí thu mua cho hàng bán ra N TK 632 Có TK 156 (1562) 3.3.4.2. K TOÁN K T QU TIÊU TH HÀNG HOÁ Kt qu tiêu th HH bi u hi n qua ch tiêu “l i nhu n” hay “l ” n 6 1 KQTT HH= DT thu n – Gía v n hàng bán – CP bán hàng – CPQLDN - Kt chuy n các kho n gi m tr doanh thu bán hàng N TK 511 Có TK 521,531,532, 3332,3331(n p thu GTGT theo ph ư ng pháp tr c ti p) - Kt chuy n doanh thu thu n : N TK 511,512 Có TK 911 - Phân b chi phí thu mua cho hàng tiêu th : N TK 632 Có TK 1562, 6112 - Kt chuy n giá v n hàng bán: N TK 911 Có TK 632 - Thu thu nh p doanh nghi p ph i n p trong k = l i nhu n ch u thu x thu su t thu thu nh p doanh nghi p Li nhu n ch u thu = doanh thu thu n bán hàng hoá - tr giá v n hàng bán ra – chi phí bán hàng và chi phí qu n lý doanh nghi p N TK 8211 / Có TK 3334 n 6 2 - Kt chuy n chi phí bán hàng, chi phí qu n lý doanh
nghi p, chi phí thu thu nh p hi n hành NTK 911 Có TK 641, 642 k t chuy n s trong k Có TK 142 (1422) chi phí ch k t chuy n Có TK 8211 ( chi phí thu thu nh p hi n hành ): thu thu nh p ph i n p trong k - Kt chuy n k t qu ( n u lãi ): N TK 911 Có TK 421 - Nu l ghi ng ưc l i Ví d : Công ty th ư ng m i và d ch v ABC, n p thu GTGT theo ph ư ng pháp kh u tr , h ch toán hàng t n kho theo ph ư ng pháp kê khai th ưng xuyên, trong tháng 1/n có tình hình mua bán hàng hoá nh ư sau: - S d ư u k : + TK 1561: 5.440.000 , trong ó 20 Ram 128, n giá 155.000 /cái; 10 case n giá 234.000 /cái. + TK 1562: 150.000 . - Trong tháng phát sinh nh ư sau: n 6 3 (1). Mua 100 case máy vi tính, ã nh p kho, n giá mua ch ưa thu GTGT 15USD/cái, thu GTGT 5%, t giá lúc mua 15.700 /USD, ch ưa thanh toán cho ng ưi bán. (2). Chi phí v n chuy n mua 100 case 550.000 g m thu GTGT 10%, ã thanh toán b ng ti n t m ng. (3). Mua 200 thanh Ram 128MB, n giá mua ch ưa thu GTGT 10USD/cái, thu GTGT 5%, t giá lúc mua 15.700 /USD, ch ưa thanh toán cho ng ưi bán. Khi nh p kho phát hi n thi u 2 thanh Ram ch ưa rõ nguyên nhân, ki m tra ch t l ưng có 8 thanh Ram không t yêu c u, bên bán ng ý i l i 8 thanh Ram này (bit n cu i tháng bên bán v n ch ưa i hàng). (4) T ng h p tình hình xu t bán cho công ty K trong tháng nh ư sau : 20 case, n giá ch ưa thu GTGT 250.000 /cái; 50 thanh Ram 128, n giá 170.000 /cái; thu GTGT 5%, ch ưa thu ti n. (5) Do công ty K mua s lưng l n công ty chi t kh u cho khách 1% trên t ng giá bán ch ưa thu và tr vào n ph i thu (6) K t chuy n chi phí bán hàng 100.000 và chi phí qu n lý doanh nghi p 200.000. Thu su t thu thu nh p doanh nghi p 28% trên l i nhu n ch u thu n 6 4
Yêu c u: nh kho n các nghi p v trên (g m c vi c tính giá v n hàng hoá ã tiêu th , k t chuy n doanh thu thu n, chi phí và xác nh k t qu kinh doanh).Bi t r ng chi phí thu mua phân b theo s l ưng hàng hoá Gai : (1) N TK 1561 23.550.000 N TK 1331 1.177.500 Có TK 331 24.727.500 (2) N TK 1562 500.000 N TK 1331 50.000 Có TK 141 550.000 (3) N TK 1561 29.830.000 N TK 1381 314.000 N TK 1388 1.256.000 N TK 1331 1.570.000 Có TK 331 32.970.000 (4) N TK 632 10x234.000+ 10x15x15.700+20x155.000+ 30x10x15.700=12.505.000 Có TK 1561 (5) Phân b chi phí thu mua cho hàng t n cu i k : (150.000+500.000):(100+10)x90 = 531.818 (6) Phân b chi phí thu mua cho hàng bán ra trong k : n 6 5 150.000 + 500.000 –531.818 = 118.182 (7) N TK 632 / Có TK 1562 118.182 (8) N TK 131 14.175.000 Có TK 511 13.500.000 Có TK 33311 675.000 (9) N TK 521 / Có TK 131 135.000 (10) N 511 / Có TK 521 135.000 (11) N TK 511 / Có TK 911 13.365.000 (12) Thu thu nh p ph i n p trong k : (13.365.000-[12.623.182+100.000+200.000])x28%=123.709 N TK 8211 / Có TK 3334 123.709 (13) N TK 911 13.046.891 Có TK 632 12.623.182 Có TK 641 100.000 Có TK 642 200.000 Có TK 8211 123.709 (14) N TK 911 / Có TK 421 318.109 n 6 6 CH Ơ NG 4 K TOÁN XU T NH P KH U HÀNG HÓA
4.1. T NG QUÁT Ho t ng kinh doanh xu t nh p kh u là m t b ph n c a l nh v c l ưu thông hàng hóa, là c u n i gi a s n xu t và tiêu dùng trên ph m vi qu c t v i ch c n ng t ch c l ưu chuy n hàng hóa gi a trong n ưc v i n ưc ngoài. Ho t ng xu t, nh p kh u chi m m t v trí quan tr ng trong n n kinh t qu c dân, nó t o iu ki n m r ng th tr ưng cho n n s n xu t trong n ưc, ng th i c ng ph c v cho nhu c u trong n ưc v nh ng m t hàng trong n ưc ch ưa n 6 7 sn xu t ưc ho c ã s n xu t ưc nh ưng ch ưa áp ng nhu c u v m t s l ưng và ch t l ưng. i t ưng c a ho t ng xu t kh u là nh ng m t hàng thu c th m nh c a n n s n xu t trong n ưc thu c các ngành công nghi p, nông nghi p i t ưng c a ho t ng nh p kh u không ch n thu n là nh ng m t hàng ph c v cho nhu c u tiêu dùng ca các t ng l p dân c ư mà ch y u là các trang thi t b , máy móc, v t t ư, k thu t hi n i ph c v cho s phát tri n c a n n kinh t qu c dân trong t t c các ngành, các a ph ư ng và trên m i l nh v c. 4.1.1 Nh ng iu ki n th ơ ng m i qu c t (International commercial terms - Incoterms ) Ho t ng kinh doanh xu t nh p kh u có nh ng c im ch y u sau : – Quá trình l ưu chuy n hàng hóa xu t, nh p kh u theo m t vòng khép kín ph i qua 2 giai on bán hàng: Mua và bán hàng xu t kh u, mua và bán hàng nh p kh u, vì v y th i gian l ưu chuy n hàng hóa th ưng dài h n l ưu chuy n hàng hóa trong n ưc. n 6 8 – Hàng hóa xu t nh p kh u có th ti n hành theo ph ư ng th c tr c ti p ho c y thác. Xu t, nh p kh u tr c ti p là ph ư ng th c mà doanh nghi p xu t, nh p kh u tr c ti p àm phán, ký k t h p ng xu t, nh p kh u v i th ư ng nhân n ưc ngoài. Xu t, nh p kh u y thác là ph ư ng th c mà n v có gi y phép xu t, nh p kh u hàng hóa ti n hành y thác cho n v khác có ch c n ng th c hi n xu t, nh p kh u hàng hóa c a mình, do ó ph i tr cho n v này m t kho n thù lao g i là phí y thác. – Giá c hàng hóa xu t, nh p kh u luôn g n li n v i các iu ki n và c s giao hàng khác nhau. Trong giai on hi n nay, các doanh nghi p xu t nh p kh u c a Vi t
Nam th ưng mua hàng nh p kh u theo iu ki n CIF và bán hàng xu t kh u theo iu ki n FOB. N i dung ch y u ca nh ng iu ki n này nh ư sau : Theo iu ki n FOB (Free on board) tc là “giao lên tàu”. Theo iu ki n này, ng ưi bán ph i giao hàng lên tàu do ng ưi mua ch nh t i c ng b c x p hàng quy nh; xin gi y phép xu t kh u; làm các th t c h i quan c n thi t ch u trách nhi m v m i chi phí, r i ro, t n th t cho n khi hàng ã qua lan can tàu t i c ng b c hàng. n 6 9 Ng ưi mua ph i k p th i ch nh tàu ch hàng, ký kt h p ng v n chuy n, tr c ưc phí v n chuy n, nh n hàng t i c ng b c x p hàng theo quy nh và trong th i h n quy nh; ch u các phí t n có liên quan và các r i ro v hàng hóa k t khi hàng ã qua lan can tàu t i c ng b c xp hàng. Theo iu ki n CIF (cost, insurance and Freight) tc là “ti n hàng, phí b o hi m và c ưc phí”. Theo iu ki n này ng ưi bán ph i ký h p ng v n chuy n, tr cưc phí v n chuy n ch hàng n c ng ích, xin gi y phép xu t kh u, làm các th t c h i quan cn thi t cho vi c xu t kh u hàng hóa, ch u r i ro và phí tn v vi c ó; ch u phí t n mua b o hi m hàng h i tránh cho ng ưi mua r i ro m t mát ho c h ư h i hàng hóa trong quá trình v n chuy n, giao hàng lên tàu t i c ng b c hàng trong th i h n quy nh; ch u m i phí t n có liên quan n hàng hóa cho n khi hàng ã ưc giao lên tàu t i cng b c x p hàng, c ng nh ư c ưc phí ch hàng n cng ích, k c các phí ký h p ng v n t i; ch u m i r i ro và t n th t hàng hóa cho n khi hàng ã qua h n lan can tàu t i c ng b c x p hàng. n 7 0 Ng ưi mua nh n hàng và tr ti n khi có hóa n, v n n ã ưc giao cho mình; nh n hàng ưc giao ti c ng bc d hàng và ti p nh n hàng hóa ó t ng ưi chuyên ch ti c ng n qui nh; ch u m i phí t n có liên quan n hàng k t khi hàng ưc giao cho mình t i c ng b c d hàng, tr chi phí v n chuy n và các chi phí khác mà Công ty hàng h i ã thu khi ký h p ng v n t i; ch u m i r i ro và t n th t v hàng hóa k t khi hàng ã qua h n lan can tàu t i c ng b c d hàng. Ng ưi mua c n l ưu ý r ng theo iu ki n CIF, ng ưi
bán ch ph i mua b o hi m v i ph m vi t i thi u, n u ng ưi mua mu n ưc b o hi m vi ph m vi r ng h n thì ph i có s th a thu n rõ ràng v i ng ưi bán ho c t mình mua bo hi m. – Vi c thanh toán ti n hàng xu t nh p kh u r r a dng và ph c t p theo các ph ư ng th c thanh toán ưc áp dng trong t ng h p ng ngo i th ư ng. Các ph ư ng th c thanh toán qu c t th ưng dùng là : nh thu, chuy n ti n, tín d ng, ch ng t 4.1.2 Các ph ơ ng th c thanh toán qu c t a. Ph ơ ng th c chuy n ti n (remittance): n 7 1 - Chuy n ti n tr sau :ng ưi nh p kh u l p l nh chuy n ti n cho ngân hàng ph c v mình tr ti n cho ng ưi xu t kh u thông qua ngân hàng i lý sau khi ã nh n ưc hàng hoá và ch ng t - Chuy n ti n tr tr ưc : ng ưi nh p kh u l p lnh chuy n ti n cho ngân hàng ph c v mình tr ti n cho ng ưi xu t kh u thông qua ngân hàng i lý tr ưc khi nh n ưc hàng hoá và ch ng t b. Ph ơ ng th c nh thu ( collection of payment ) - Ph ơ ng th c nh thu h i phi u tr ơn ( clean collection ) : ng ưi xu t kh u y thác cho ngân hàng thu h ti n ng ưi nh p kh u c n c vào hi phi u do mình l p ra còn ch ng t hàng hoá gi th ng cho ng ưi nh p kh u - Ph ơ ng th c nh thu h i phi u kèm ch ng t ( documentary collection) : ng ưi xu t kh u sau khi ã hoàn thành ngh a v giao hàng, ti n hành y thác cho ngân hàng ph c v mình thu h ti n ng ưi nh p kh u c n c vào h i phi u và b ch ng t hàng hoá v i iu ki n ng ưi n 7 2 nh p kh u thanh toán ho c ch p nh n tr ti n thì ngân hàng m i trao b ch ng t cho ng ưi nh p kh u nh n hàng hoá c. Ph ơ ng th c tín d ng ch ng t (documentary credit) : ngân hàng ph c v ng ưi nh p kh u theo yêu c u cam k t bng m t v n b n pháp lý là th ư tín d ng s tr m t s ti n nh t nh cho ng ưi xu t kh u, n u ng ưi xu t
kh u xu t trình ưc b ch ng t thanh toán phù h p vi qui nh nêu rõ trong th ư tín d ng 4.1.3 Nguyên t c ánh giá và ki m nh n hàng hóa 4.1.3.1. Nguyên t ắc đánh giá hàng hóa xu ất nh ập kh ẩu: a) i v i hàng hóa xu t kh u – Giá nh p kho c a hàng xu t kh u là giá th c t mua vào ho c giá thành s n xu t, ch bi n th c t c a hàng hóa nh p kho. – Giá xu t kho c a hàng hóa xu t kh u là giá th c t nh p kho c a t ng lô hàng ho c có th tính theo các ph ư ng pháp khác nh ư ph ư ng pháp bình quân gia truy n – Giá bán hàng xu t kh u là giá th c t ghi trên hóa n bán hàng. Bán theo giá nào ghi úng theo giá ó (ví n 7 3 d: Bán theo iu ki n FOB ghi FOB, bán theo iu ki n CIF ghi CIF ) và ưc tính i ra ti n Vi t Nam theo t giá bình quân liên ngân hàng t i th i im xác nh có doanh thu. b) i v i hàng hóa nh p kh u. – Giá nh p kho c a hàng nh p kh u là giá mua th c t ghi trên hóa n c a ng ưi bán, mua giá nào ghi giá ó (giá FOB, giá CIF ) và ưc quy i ra ti n Vi t Nam theo t giá th c t t i th i im nh n hàng c ng v i thu nh p kh u ho c thu khác c ng chi phí thu mua hàng hóa. Thu GTGT ph i n p c a hàng nh p kh u ưc tính trên c s giá nh p t i c a kh u c ng v i thu nh p kh u và nhân v i thu su t thu GTGT. Thu GTGT ph i n p c a hàng nh p kh u s ưc coi là thu GTGT u vào ưc kh u t nu hàng nh p kh u thu c i t ưng ch u thu GTGT theo ph ư ng pháp kh u tr thu . Tr ưng h p hàng nh p kh u thu c di n ch u thu GTGT theo ph ư ng pháp tr c ti p thì thu GTGT ph i n p ca hàng nh p kh u ưc tính vào giá th c t c a hàng mua v nh p kho. n 7 4 Nu hàng nh p kh u ph i n p thu tiêu th c bi t thì không ph i n p thu GTGT khâu nh p kh u nh ưng khi bán hàng doanh nghi p ph i tính vào n p thu GTGT. Thu tiêu th c bi t ph i n p c a hàng nh p kh u c ng ưc tính trên c s giá nh p t i c a kh u c ng v i thu nh p kh u vànhân v i thu su t thu tiêu th c bi t. Thu tiêu th c bi t ph i n p c a hàng nh p kh u ưc tính vào giá
th c t hàng mua v nh p kho. – Giá xu t kho c a hàng nh p kh u là giá nh p kho th c t ca t ng lô hàng. – Các biên b n giao nh n v i tàu, c ng, các biên b n giám nh hàng hóa nh p kh u là nh ng c s h ch toán các kho n thi t h i, t n th t khi u n i; òi b i th ưng. Các kho n th a, thi u t n th t ch ưa xác nh ưc nguyên nhân, trách nhi m thì h ch toán vào tài kh an 138 (1381) ho c 388 (3381) “ ch x lý”. 4.1.3.2. Nguyên t ắc ki ểm nh ận hàng hóa nh ập kho Ki m nh n hàng hóa nh p kho ph i ch p hành nh ng nguyên t c sau: n 7 5 – Vi c ki m nh n hàng hóa ph i do ng ưi ch u trách nhi m v t ch t v b o qu n hàng hóa tr c ti p ti n hành. – Khi ki m nh n hàng hóa ph i c n c vào ch ng t ca bên bán, v n n c a ch ph ư ng ti n v n t i và các ch ng t mua hàng khác ki m tra v s l ưng và ch t lưng hàng hóa. M i sai lch gi a s nh n th c t và s ghi trên ch ng t u ph i l p biên b n làm c n c x lý. – Nu ki m nh n nguyên toa (xe l a), nguyên công– ten–n ho c xe kín (xe thùng) thì tr ưc h t ph i ki m tra du k p chì c a toa tàu ho c c a xe. N u ki m nh n theo nguyên ai, nguyên ki n thì ph i ki m nh n theo d u c a ai ki n, ki m nh n s l ưng ki n, tr ng l ưng t ng ki n, vi c ki m nh n c th s l ưng, ch t l ưng hàng hóa trong toa xe, trong công–ten–n, trong bao, ki n ưc ti n hành trong th i h n và thành ph n theo quy nh h p ng kinh t . Hàng hóa ki m nh n sân ga, b n c ng thì ng ưi ki m nh n ph i có gi y y quy n nh n hàng và ch u trách nhi m ưa hàng v n v ho c giao bán th ng. Sau khi ki m nh n hàng hóa ph i l p biên b n ki m nghi m, lp phi u nh p kho theo úng v i s hàng hóa ( i v i nh ng th c n thi t) và l ưng hàng hóa th c t ã nh n. n 7 6 gi m b t kh i l ưng ch ng t , bên mua có th s dng d u ki m nh n óng vào m t sau c a ch ng t do bên bán g i, v i n i dung sau: S ki m nh n. S và ngày c a ch ng t kèm theo. Tng giá tr hàng hóa, bao bì ã ki m nh n th c t. S biên b n ki m nh n n u có.
Ch ký và ng ưi ph trách v t ch t. 4.2. K TOÁN NH P KH U HÀNG HOÁ TR C TI P 4.2.1 Khái ni m _ Nh p kh u tr c ti p là ho t ng c a m t doanh nghi p có t ư cách pháp nhân Vi t Nam ( nhà nh p kh u ) v i các cá nhân t ch c n ưc ngoài ( nhà xu t kh u ) _ Nh p kh u tr c ti p có th ti n hành theo ngh nh th ư ký k t gi a 2 nhà n ưc ho c ngoài ngh nh th ư theo hp ng ký k t gi a 2 hay nhi u t ch c buôn bán c th thu c n ưc nh p hàng và n ưc xu t hàng n 7 7 _ Nh p kh u tr c ti p g m 2 giai on : nh p kh u hàng hoá và tiêu th hàng nh p kh u, doanh nghi p ưc ghi doanh s nh p kh u và doanh s bán hàng nh p kh u; các chi phí, thu nh p kh u ưc tính vào giá tr v n hàng nh p kh u 4.2.2 Ch ng t – S sách th c hi n m t h p ng nh p kh u hàng hóa, doanh nghi p th ưng ph i ti n hành các công vi c sau : – Làm th t c nh p kh u theo quy nh c a Nhà nưc. – Th c hi n nh ng công vi c ban u c a khâu thanh toán nh ư: làm n xin m L/C, th c thi ký qu và m L/C N u h p ng mua bán quy nh thanh toán b ng L/C. – Thuê ph ư ng ti n v n t i, n u h p ng mua bán quy nh hàng ưc giao n ưc xu t kh u. – Mua b o hi m – Làm th t c h i quan – Nh n hàng – Ki m tra hàng hóa nh p kh u n 7 8 – Khi u n i v hàng hóa b t n th t, thi u h t, không phù h p v i h p ng – Thanh toán ti n hàng và thanh lý h p ng. 4.2.3 Phơ ng pháp h ch toán 4.2.3.1 Tài kho ản s ử d ụng TK 144 “Tài s n c m c , ký c ưc ký qu ng n hn”. TK 156 “Hàng hóa”. 4.2.3.2 Định kho ản các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh.
– Khi ký qu m L/C, ghi: N TK 144 – theo t giá th c t t i th i im. Có TK 111, 112 – theo t giá th c t xu t qu . Có TK 515 – kho n chênh l ch t giá h i oái. Tr ưng h p t giá th c t t i th i im ký qu nh hn t giá th c t xu t qu thì kho n chênh l ch t giá h i oái ưc ghi vào bên N TK 635. ng th i ghi Có TK 007. – Nu doanh nghi p mua ngo i t ký qu m L/C n 7 9 N TK 1122 – T giá bán th c t t i th i im mua c a ngân hàng Có TK 1111, 1121 Ký qu m L/C cùng ngày mua ngo i t N TK 144 / Có TK 1122 Ký qu m L/C sau ngày mua ngo i t N TK 144 N TK 635 ( ho c Có 515) Có TK 1112, 1122 – Nu doanh nghi p vay ngo i t c a ngân hàng m L/C thì khi chuy n ti n vào tài kho n ký qu , ghi: N TK 144 Có TK 311 – Khi hàng v n c ng, ga theo thông báo c a h i quan, doanh nghi p ti n hành nh n hàng và ki m hàng. Cn c gi y báo nh n hàng và các ch ng t khác có liên quan n hàng nh p kh u ã hoàn thành th t c h i quan, ghi: N TK 151,1561,157 Có TK 331 Theo t giá th c t t i th i im n 8 0 – Cn c thông báo n p thu nh p kh u c a h i quan, k toán ghi : N TK 151, 1561, 157 Có Tk 333 (3333) – Chi ti t thu nh p kh u. – Thu GTGT ph i n p c a hàng nh p kh u, ghi: N TK 133 Có TK 333 (33312) Ho c ghi: N TK 151, 1561, 157 Có TK 333 (33312)
– Các chi phí giám nh h i quan, thuê kho, thuê bãi, phí ngân hàng ghi: N TK 151, 1562, 157 N TK 133 Có TK 111, 112 – Khi nh n ưc gi y báo c a ngân hàng v kho n ti n tr cho th ư ng nhân n ưc ngoài b ng ti n ký qu , ghi: N TK 331 – Theo t giá ã ghi s Có TK 144 – theo t giá ã ghi s . n 8 1 Nu có chênh l ch v t giá h i oái thì ghi vào TK 515 ho c TK 635. Tr ưng h p s ti n ã ký qu không thanh toán cho ng ưi bán n ưc ngoài thì ph i xu t qu ngo i t thanh toán cho s . C n c vào gi y báo N c a ngân hàng, ghi: N TK 331 – Theo t giá ã ghi s . Có TK 112 (1122) – Theo t giá th c t xu t qu Có TK 515 – Chênh l ch t giá h i oái Ho c ghi: N TK 331 N TK 635 Có TK 112 (1122) ng th i ghi Có TK 007 4.2.3.3 Ví d minh h a Ti công ty kinh doanh th ư ng m i X h ch toán thu GTGT theo PP kh u tr có m t vài s li u sau liên quan n vi c nh p kh u tr c ti p hàng hóa kinh doanh th ư ng m i : 1. N p ti n vào TK TGNH là 400.000.000 ng n 8 2 2. Xu t TGNH mua 100.000USD ký qu L/C. T giá bán ngo i t c a ngân hàng 15.900 /USD 3. Nh p kh u m t dây chuy n máy móc thi t b theo giá CIF Sài Gòn là 50.000USD, t giá là 15.900 /USD. Thu nh p kh u 10%, thu GTGT i v i hàng nh p kh u 10%. Chi phí v n chuy n t c ng v kho 2.100.000 , g m 5% thu GTGT thanh toán b ng ti n mt. Chi phí l p t ch y th ưc k toán t p h p nh ư sau: a. Chi phí NVL xu t dùng 25.500.000 b. Chi phí l p t thuê ngoài thanh toán b ng ti n m t theo Hoá n g m 10% thu GTGT 30.800.000
c. Chi phí thuê chuyên gia thanh toán b ng TGNH 30.000.000 4. Nh p kh u m t lô hàng có tr giá ghi nh n trên hoá n th ư ng m i do bên bán c p là 150.000USD. Thu su t thu nh p kh u 20%, thu su t thu tiêu th c bi t 50%, thu su t thu GTGT 10%. Gía tính thu c a hàng nh p kh u là giá trên h p ng th ư ng m i. T giá giao dch 15.920 /USD n 8 3 5. Chi phí nâng h b c d ki m m ã ưc chi b ng ti n mt 25.000.000 , thu GTGT 10%, l phí H i quan chi 5.000.000 b ng ti n m t 6. DN ti n hành ki m tra hàng và phát hi n có m t s ki n hàng không úng v i qui cách theo h p ng DN ã thông báo v i bên bán Và bên bán ng ý gi m 1% t ng tr giá lô hàng cho DN 7. Nh n ưc ch ng t do NH báo ã thanh toán cho bên bán 100.000USD ti n hàng 8. N p các kho n thu phát sinh liên quan n lô hàng nh p kh u qua NH 9. Thanh toán h t s ti n còn thi u cho bên bán qua NH trong th i h n uc h ưng chi t kh u thanh toán 2% trên t ng s ti n ph i thanh toán . T giá xu t ngo i t 15.930 /USD 10.Khách hàng thanh toán b ng chuy n kho n 10.000USD t giá th c t lúc phát sinh nghi p v 15.920 /USD . Bi t r ng t giá lúc phát sinh n 15.900 /USD, t giá xu t ngo i t 15.910 /USD Gi i : (1) N TK 1121 / Có TK 1111 400.000.000 n 8 4 (2) N TK 144 / Có TK 1121 1.590.000.000 =100.000 x 15.900 (3) a. N TK 241 / Có TK 331 795.000.000 =50,000 x 15.900 b. N TK 241 / Có TK 3333 79.500.000 =795.000.000 x 10% c. N TK 1331 / Có TK 33312 87.450.000 = (795.000.000+79.500.000)x10% d. N TK 241 2.000.000 N TK 1331 100.000 Có TK 1111 2.100.000 e. N TK 241 / Có TK 152 25.500.000
f. N TK 241 28.000.000 N TK 1331 2.800.000 Có TK 1111 30.800.000 g. N TK 241/ Có TK 112 30.000.000 h. N TK 211 / Có TK 241 960.000.000 (4) a.N TK 1561 /Có TK 331 2.388.000.000 =150.000 x 15.920 b.N TK 1561 1.910.400.000 Có TK 3333 477.600.000 =2.388.000.000 x 20% n 8 5 Có TK 3332 1.432.800.000 =(2.388.000.000 + 477.600.000) x 50% (5) N TK 1562 30.000.000 =25.000.000+5.000.000 N TK 1331 2.500.000 Có TK 1111 32.500.000 (6) N TK 331 / Có TK 1561 23.880.000 =150.000 x 15.920x1% (7) N TK 331 1.592.000.000 = 100.000 x 15.920 Có TK 144 1.590.000.000 = 100.000 x 15.900 Có TK 515 2.000.000 (8) a. N TK 1331 / Có TK 33312 429.840.000 b. N TK 3332 1.432.800.000 N TK 3333 477.600.000 N TK 33312 429.840.000 Có TK 1121 2.339.440.000 (9) N TK 331 772.120.000 =(150.000 x99% - 100.000) x15.920 Có TK 1122 725.292.900 = {(150.000 x99%) x98% - 100.000} x 15.930 Có TK 515 46.827.100 (10) N TK 1122 159.200.000 Có TK 131 159.000.000 n 8 6 Có TK 515 200.000 4.3 K TOÁN NH P KH U U THÁC 4.3.1 Khái ni m - Nh p kh u y thác là m t trong nh ng ph ư ng th c kinh doanh, trong ó doanh nghi p kinh doanh không ng ra tr c ti p àm phán, ký k t hp ng ngo i th ư ng mà thông qua m t n v nh p kh u có kinh nghi m trong l nh v c này ký k t và th c hi n h p ng ngo i th ư ng thay cho mình
- c im c a ho t ng y thác nh p kh u : có 3 bên tham gia + Bên i tác n ưc ngoài : ng ưi xu t kh u tr c ti p ký kt h p ng ngo i th ư ng v i bên nh n y thác nh p kh u + Bên nh n y thác nh p kh u : n v ng ra thay m t cho bên y thác nh p kh u tr c ti p ký k t h p ng ngo i th ư ng v i bên i tác nưc ngoài + Bên y thác nh p kh u : n v có nhu c u nh p kh u hàng hoá nh ưng không tr c ti p ký h p ng ngo i th ư ng n 8 7 4.3.2. Kế toán t ại đơn v ị ủy thác nh ập kh ẩu 4.3.2.1 Ch ứng t ừ – Sổ sách n v nh p kh u y thác ký h p ng v i n v y thác nh p kh u nh p kh u hàng hóa, nguyên vt li u, máy móc thi t b , .theo yêu c u ca n v y thác, ng th i th a thu n m c phí y thác. Tr ưng h p hàng nh p kh u nhà n ưc qu n lý b ng h n ng ch (quota), n v y thác ph i cung c p h n ng ch cho n v nh p kh u y thác. 4.3.2.2 Ph ươ ng pháp hạch toán (1). Khi tr tr ưc m t kho n ti n y thác mua hàng theo hp ng y thác nh p kh u cho n v nh n y thác nh p kh u m LC, ., c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 331- Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho t ng n v nh n y thác nh p kh u) Có TK 111, 112 (2). Khi nh n hàng y thác nh p kh u do n v nh n y thác giao tr , c n c các ch ng t liên quan, ghi: n 8 8 (2.1). Ph n ánh giá tr hàng nh p kh u y thác, thu nh p kh u, thu GTGT hàng nh p kh u ho c thu tiêu th c bi t n u có, c n c vào hóa n xu t tr hàng c a bên nh n y thác nh p kh u và các ch ng t liên quan, ghi: (2.1.1). Tr ưng h p hàng hóa nh p kh u dùng vào s n xu t, kinh doanh hàng hóa, d ch v ch u thu GTGT theo ph ư ng pháp kh u tr thu thì thu GTGT c a hàng nh p kh u s ưc kh u tr , ghi: a/ N u n v nh n y thác nh p kh u n p h các kho n thu vào NSNN, ghi: N TK 151, 152, 1561, 211 (Giá tr hàng nh p kh u
không bao g m thu GTGT hàng nh p kh u) N TK 133- Thu GTGT ưc kh u tr Có TK 331- Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho t ng n v nh n y thác nh p kh u). b/ N u n v nh n y thác nh p kh u làm th t c kê khai thu nh ưng n v y thác t n p thu vào NSNN thì giá tr hàng nh p kh u ưc ph n ánh nh ư bút toán t i im a. khi n p các kho n thu vào NSNN, ghi: n 8 9 N TK 331- Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho t ng n v nh n y thác nh p kh u) Có TK 111, 112 (2.1.2). Tr ưng h p hàng hóa nh p kh u dùng vào ho t ng kinh doanh hàng hóa, d ch v không ch u thu GTGT ho c ch u thu GTGT theo ph ư ng pháp tr c ti p ho c dùng vào ho t ng ưc trang tr i b ng ngu n kinh phí khác thì thu GTGT hàng nh p kh u không ưc kh u tr , ghi: a/ N u n v nh n y thác nh p kh u n p h các kho n thu vào NSNN, ghi: N TK 152, 1561, 211 (Giá tr hàng nh p kh u bao gm c các kho n thu ph i n p) Có TK 331- Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho t ng n v nh n y thác nh p kh u) b/ N u n v nh n y thác làm th t c kê khai thu , nh ưng n v y thác t n p các kho n thu vào NSNN, thì giá tr hàng nh p kh u ưc k toán nh ư bút toán t i im a. Khi n p thu vào NSNN, ghi: N TK 331- Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho t ng n v nh n y thác nh p kh u) n 9 0 Có TK 111, 112 (2.2). Phí y thác nh p kh u ph i tr n v nh n y thác, cn c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 151, 152, 1561, 211 N TK 133- Thu GTGT ưc kh u tr Có TK 331- Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho t ng n v nh n y thác nh p kh u) (2.3). S ti n ph i tr n v nh n y thác nh p kh u các kho n chi h cho ho t ng nh n y thác nh p kh u, c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 151, 152, 1562, 211
N TK 133- Thu GTGT ưc kh u tr (n u có) Có TK 331- Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho t ng n v nh n y thác nh p kh u) (3). Khi tr ti n cho n v nh n y thác nh p kh u v s ti n hàng còn l i, ti n thu nh p kh u, ti n thu GTGT, thu tiêu th c bi t (n u nh n v nh n y thác n p h vào NSNN), phí y thác nh p kh u và các kho n chi h , cn c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 331 - Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho tng n v nh n y thác nh p kh u) n 9 1 Có TK 111, 112 (4). Tr ưng h p n v nh n y thác nh p kh u chuy n tr hàng y thác nh p kh u ch ưa n p thu GTGT, ghi: (4.1). Khi nhn hàng, c n c phi u xu t kho kiêm vn chuy n n i b c a n v nh n y thác nh p kh u, k toán ph n ánh giá tr hàng nh p kh u y thác theo giá ã có thu GTGT hàng nh p kh u, ghi: N TK 152, 1561, 211 (Giá tr hàng nh p kh u bao gm các kho n thu ph i np) Có TK 331 - Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho tng n v nh n y thác nh p kh u) (4.2). Khi nh n hóa n GTGT hàng y thác nh p kh u c a n v nh n y thác nh p kh u, k toán ph n ánh thu GTGT u vào ưc kh u tr , ghi: (4.2.1). Tr ưng h p hàng y thác nh p kh u còn t n kho, ghi: N TK 133 - Thu GTGT ưc kh u tr Có TK 152, 1561, 211. (4.2.2). Tr ưng h p hàng hóa y thác nh p kh u ã xu t bán, ghi: N TK 133 - Thu GTGT ưc kh u tr Có TK 632 - Giá v n hàng bán n 9 2 4.3.3. K toán t i ơn v nh n y thác nh p kh u 4.3.3.1 Ch ứng t ừ – Sổ sách Bên nh n y thác nh p ph i th c hi n toàn b công vi c c a n v tr c ti p nh p kh u, làm th tc nh p kh u, ti p nh n hàng hóa và thông báo cho n v y thác nh p n nh n hàng khi hàng v. Các chi phí v ki m nh n, giám nh, b c d do bên y thác nh p ch u, n u bên nh n y thác nh p tr thay thì sau ó s thu l i c a bên y thác
nh p. Bên nh n y thác nh p ưc h ưng phí y thác tính theo t l % trên tr giá hàng nh p kh u 4.3.3.2 Ph ươ ng pháp h ạch toán (1). Khi nh n c a n v y thác nh p kh u m t kho n ti n mua hàng tr tr ưc m LC, ., c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 111, 112 Có TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t cho t ng n v giao y thác nh p kh u)(2). Khi chuy n ti n ho c vay ngân hàng ký qu m LC (n u thanh toán b ng th ư tín d ng), cn c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 144 - Cm c , ký qu , ký c ưc ng n h n Có TK 111, 112, 311. n 9 3 (3). Khi nh p kh u v t t ư, thi t b , hàng hóa, ghi: (3.1). S ti n hàng y thác nh p kh u ph i thanh toán h vi ng ưi bán cho bên giao y thác, c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 151 - Hàng mua ang i trên ưng (N u hàng ang i ưng) N TK 1561 - Hàng hóa (N u hàng v nh p kho) Có TK 331 - Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho tng ng ưi bán) Tr ưng h p nh n hàng c a n ưc ngoài không nh p kho chuy n giao th ng cho n v y thác nh p kh u, ghi: N TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t n v y thác nh p kh u) Có TK 331 - Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t ng ưi bán n ưc ngoài) (3.2). Thu nh p kh u ph i n p h cho n v y thác nh p kh u, c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 151 - Hàng mua ang i trên ưng N TK 1561 - Hàng hóa Có TK 3333 - Thu xu t, nh p kh u (Chi ti t thu nh p kh u) n 9 4 Tr ưng h p nh n hàng c a n ưc ngoài không nh p kho chuy n giao th ng cho n v y thác nh p kh u, ghi: N TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t n v y thác nh p kh u) Có TK 3333 - Thu xu t, nhp kh u (Chi ti t thu nh p kh u) (3.3). Thu giá tr gia t ng hàng nh p kh u ph i n p h cho
n v y thác nh p kh u, c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 151 - Hàng mua ang i trên ưng N TK 1561 - Hàng hóa Có TK 3331 - Thu GTGT ph i n p (33312) Tr ưng h p nh n hàng c a n ưc ngoài không qua nh p kho chuy n giao th ng cho n v y thác nh p kh u, ghi: N TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t n v y thác nh p kh u) Có TK 3331 - Thu GTGT ph i n p (33312). (3.4). Thu tiêu th c bi t ph i n p h cho n v y thác nh p kh u, c n c các ch ng t liên quan, ghi: n 9 5 N TK 151 - Hàng mua ang i trên ưng N TK 1561 - Hàng hóa Có TK 3332 - Thu tiêu th c bi t Tr ưng h p nh n hàng c a n ưc ngoài không qua nh p kho chuy n giao th ng cho n v y thác nh p kh u, ghi: N TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t n v y thác nh p kh u) Có TK 3332 - Thu tiêu th c bi t. (3.5). Khi tr hàng cho n v y thác nh p kh u, c n c vào hóa n GTGT xu t tr hàng và các ch ng t liên quan, ghi: N TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t cho tng n v y thác nh p kh u) Có TK 1561 - Hàng hóa (Giá tr hàng nh p kh u ã bao g m các kho n thu ph i n p) Có TK 151 - Hàng mua ang i trên ưng. (3.6). Tr ưng h p tr hàng cho n v y thác nh p kh u ch ưa n p thu GTGT, c n c phi u xu t kho kiêm v n chuy n n i b , ghi nh ư bút toán 3.5. Sau khi ã n p thu GTGT khâu nh p kh u cho hàng hóa nh p kh u y thác, ph i l p hóa n GTGT g i cho n v giao y thác. n 9 6 (4). i v i phí y thác nh p kh u và thu GTGT tính trên thì phí y thác nh p kh u, c n c vào hóa n GTGT và các ch ng t liên quan, k toán ph n ánh doanh thu phí y thác nh p kh u, ghi: N TK 131, 111, 112 (T ng giá thanh toán) Có TK 511 - Doanh thu bán hàng (5113)
Có TK 3331 - Thu GTGT ph i n p (5). i v i các kho n chi h cho n v y thác nh p kh u liên quan n ho t ng nh n y thác nh p kh u (Phí ngân hàng, phí giám nh h i quan, chi thuê kho, thuê bãi, chi bc x p v n chuy n hàng .), c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t cho tng n v y thác nh p kh u) Có TK 111, 112 (6). Khi n v y thác nh p kh u chuy n tr h t s ti n hàng nh p kh u, ti n thu nh p kh u, thu GTGT hàng nh p kh u, thu tiêu th c bi t (n u n v y thác nh np h vào NSNN các kho n thu này), và các kho n chi h cho ho t ng nh p kh u y thác, phí y thác nh p kh u, c n c vào các ch ng t liên quan, ghi: N TK 111, 112 n 9 7 Có TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t cho tng n v y thác nh p kh u) (7). Khi thanh toán h ti n hàng nh p kh u v i ng ưi bán cho n v y thác nh p kh u, c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 331 - Ph i tr cho ng ưi bán (Chi ti t cho tng ng ưi bán) Có TK 112, 144 (8). Khi n p h thu nh p kh u, thu GTGT hàng nh p kh u, thu tiêu th c bi t vào NSNN, c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 3331, 3332, 3333 Có TK 111, 112 (9). Tr ưng h p n v nh n y thác nh p kh u làm th t c np thu nh p kh u, n v y thác nh p kh u t n p các kho n thu này vào NSNN, c n c các ch ng t liên quan, k toán ph n ánh s ti n n v y thác nh p kh u ã n p vào NSNN, ghi: N TK 3331, 3332, 3333 Có TK 131 - Ph i thu c a khách hàng (Chi ti t cho t ng n v y thác nh p kh u) Th ực hnh: Nh p kh u u thác n 9 8 Các doanh nghi p sau n p thu GTGT theo ph ư ng pháp kh u tr , h ch toán hàng t n kho theo ph ư ng pháp kê khai th ưng xuyên, h ch toán ngo i t TGTT:
- Cty A: n v u thác nh p kh u; Cty B: n v nh n u thác nh p kh u. Trong tháng 1/n có tình hình nh p kh u nh ư sau: (1). Ngày 4/1/n, Cty A chuy n kho n cho Công ty B ký qu m L/C: 6.000USD, TGTT lúc giao d ch: 15.600, TGTT xu t ngo i t 15.500. (2). Ngày 10/1/n Cty A nh n ưc lô hàng máy tính xách tay, TGTT 15.650. a/ 100 b máy, n giá CIF 1.000USD/máy b/ Thu nh p kh u ph i n p (10% c/ Thu GTGT hàng nh p kh u ph i n p 10% d/ L phí h i quan 200.000 e/ Chi phí v n chuy n t c ng v kho Cty A: Giá ch ưa thu GTGT 1.000.000, thu GTGT 10% f/ Phí u thác nh p kh u (ch ưa g m thu GTGT 10%): theo h p ng u thác 1% trên t ng giá CIF. Bi t: - Công ty B n p h các kho n thu , l phí, cho Công ty A n 9 9 - Hàng giao t i c ng không nh p kho Cty B; tt c chi phí, thu liên quan n hàng hoá Cty A, Cty B u thanh toán b ng TGNH. (3). Ngày 12/1/n hai bên thanh lý h p ng và thanh toán s ti n n còn l i b ng chuy n kho n. Ngay sau ó Cty B cng ã chuy n tr ti n hàng cho phía n ưc ngoài, bi t TGTT lúc giao d ch 15.700, TGTT xu t ngo i t 15.500 (cho c Cty A và Cty B). Yêu c u: nh kho n các nghi p v kinh t trên t lúc phát sinh nghi p v cho n lúc k t thúc h p ng: (I). T i Cty A. (II). T i Cty B. Gi i: (I). H ch toán t i Công ty A: ơn v u thác (1). Chuy n kho n kí qu : N TK 331(B) : 93.600.000 (15.600 x 6.000$) Có TK 112.2 : 93.000.000 (15.500x6.000$) Có TK 515 : 600.000 (2). Công ty nh n lô hàng (2a). Giá mua N TK 1561 : 1.565.000.000 (100 x 1.000$ x15.650) Có TK 331(B) : 1.565.000.000 n 1 0 0
(2b). Thu nh p kh u : N TK 1561 : 156.500.000 (1.565.000.000x10%) Có TK 331(B) :156.500.000 (2c). Thu GTGT hàng nh p kh u : N TK 1331 : 172.150.000 =[10% (100 x1.100 x15650)] Có TK 331(B) : 172.150.000 (2d). L phí h i quan : N TK 1562 : 200.000 Có TK 331(B) : 200.000 (2e). Chi phí v n chuy n : N TK 1562 : 1.000.000 N TK 1331 : 100.000 (1.000.000x10%) Có TK 331(B) : 1.100.000 (2f). Phí u thác nh p kh u : NTK 1562 : 15.650.000 (1%x100x1.000x15.650) N TK 1331 : 1.565.000 (15.650.000x10%) Có TK 331(B) : 17.215.000 (3). Thanh lý h p ng và thanh toán ti n : N TK 331(B) : 1.818.565.000 Có TK 112.1 : 347.165.000= 200.000+1.100.000 +$22.100x15650 n 1 0 1 Có TK 112.2 : 1.457.000.000= ($100.000-$6.000) x 15.500 Có TK 515 : 14.400.000=6000x50+94.000x150 (II). H ạch toán t ại Công ty B: Đơn v ị nh ận u ỷ thác (1). Nh n ti n ng tr ưc m L/C : (1a). N TK 112.2: 93.600.000 (6.000$ x15.600) Có TK 131 (A) : 93.600.000 (1b). N TK 144: 93.600.000 (6.000$x15.600) Có TK112.2 : 93.000.000 (6.000$x15.500) Có TK 515 : 600.000 (2). Nh p kh u hàng (2a). Giá mua hàng: N TK 131 (A) : 1.565.000.000 Có TK 331 (XK): 1.565.000.000 (2b). Thu nh p kh u : N TK 131(A) : 156.500.000 (1.565.000.000x10%) Có TK 3333 : 156.500.000 (2c). Thu GTGT hàng nh p kh u : N TK 131(A) : 172.150.000 (1.565.000.000+156.500.000)x10%
Có TK 33312 : 172.150.000 (2d) N TK 3333 156.500.000 n 1 0 2 N TK 33312 172.150.000 Có TK 1121 328.650.000 (2e). L phí h i quan : N TK 131(A) : 200.000 Có TK 112.1: 200.000 (2f). Chi phí v n chuy n : N TK 131(A) : 1.100.000 Có TK 112.1 : 1.100.000 (2g). Phí u thác : N TK 131(A) : 17.215.000 Có TK 511 : 15.650.000 (1%x100x1.000x15.650) Có TK 333.1 : 1.565.000 [10%(1%x100x1.000x15.650)] (3a). Thanh toán ti n : N TK 112.2 : 1.475.800.000 (100.000$- 6.000$)x15.700 N TK 112.1 : 347.165.000 (*) N TK 635 6.000x50=300.000 Có TK 131 : 1.818.565.000 ( ) Có TK 515 : 4.700.000 (*) ,( ) : Tính gi ng cty A (3b). Thanh toán N TK ph i tr n ưc ngoài: n 1 0 3 N TK 331 1.565.000.000 (100.000x15.650) Có TK 144: 93.600.000 (6.000$x15.600) Có TK 1122 1.457.000.000 (94.000$x15.500) Có TK 515 14.400.000(1.565.000.000- 93.600.000-1.457.000.000). 4.4 K TOÁN XU T KH U TR C TI P 4.4.1 Khái ni m : - là ho t ng trao i hàng hoá d ch v gi a các t ch c, cá nhân Vi t Nam ( nhà xu t kh u ) v i các t ch c, cá nhân n ưc ngoài ( nhà nh p kh u ) thông qua mua bán t trên n n t ng lý thuy t vli th so sánh - Nh ng m t hàng xu t kh u là nh ng m t hàng có th m nh trong n ưc, có l i th so sánh so v i hàng hoá cùng lo i c a các n ưc khác. i v i Vi t Nam là các m t hàng thu c nhóm th công m ngh ( mây,tre, an ) , ngành khai thác và s n xu t s n
ph m thô ( du khí, khí t ),ngành ch bi n nguyên li u nông s n, lâm s n (g o,tiêu, cà phê, th y h i s n ) 4.4.2 Ch ứng t ừ – Sổ sách n 1 0 4 th c hi n m t h p ng xu t kh u hàng hóa, doanh nghi p th ưng ph i ti n hành các công vi c sau : – Làm th t c xu t kh u theo quy nh c a Nhà n ưc (xin gi y phép xu t kh u n u c n). – Ký h p ng xu t kh u, nh ng n i dung ch y u ca h p ng là : + Tên hàng + Ch t l ưng + S l ưng + Giao hàng + Giá c + Thanh toán + Bao bì và ký mã hi u + B o hành + Ph t và b i th ưng thi t h i + B o hi m + B t kh kháng + Khi u n i + Tr ng tài n 1 0 5 – Th c hi n nh ng công vi c giai on u c a khâu thanh toán nh ư: nh c nh ng ưi mua m L/C theo úng yêu c u, ki m tra L/C – Chu n b hàng hóa xu t kh u – Ki m tra hàng xu t kh u – Làm th t c h i quan – Thuê ph ư ng ti n v n t i – Giao hàng cho ng ưi v n t i – Mua b o hi m cho hàng hóa xu t kh u – Lp b ch ng t thanh toán, g m ph ư ng ti n thanh toán và các ch ng t g i hàng, c th th ưng bao gm : Hi phi u th ư ng m i Vn n ưng bi n n ho c gi y ch ng nh n b o hi m Hóa n th ư ng m i Gi y ch ng nh n ph m ch t hàng hóa Gi y ch ng nh n tr ng/kh i l ưng
Gi y ch ng nh n xu t x hàng hóa Phi u óng gói hàng hóa n 1 0 6 Gi y ki m d ch th c v t – Gi i quy t khi u n i (n u có) và thanh lý h p ng 4.4.3 Ph ươ ng pháp h ạch toán 4.4.3.1. Tài kho ản s ử d ụng Tài kho n 511 – Chi ti t doanh thu hàng xu t kh u Tài kho n 632 – Giá v n hàng bán. 4.4.3.2. Định kho ản nghi ệp v ụ kinh tế phát sinh. - Khi xu t kho hàng hóa chuy n ra b n c ng, b n tàu, chu n b giao hàng cho ng ưi v n t i thì c n c vào “Phi u xu t kho kiêm v n chuy n n i b ” kèm theo “L nh iu ng n i b ”, ghi : N TK 157 Có TK 1561 – Tr ưng h p hàng xu t kh u ưc mua theo ph ư ng th c v n chuy n th ng thì ghi : N TK 157 N TK 133 Có TK 331 – Khi hoàn thành trách nhi m giao hàng, hàng xu t kh u ưc xác nh là ã bán thì k toán l p Hóa n bán n 1 0 7 hàng, ph n nh doanh thu c a s hàng xu t kh u theo giá bán ã ưc quy i ra ti n Vi t Nam theo t giá th c t th i im ghi nh n doanh thu ghi : + N TK 131 Có TK 511 + N TK 632 Có TK 157 – Các phí t n giao nh n hàng xu t kh u, ghi : N TK 641 N TK 1331 Có TK 111, 112 – Thu xu t kh u ph i n p, ghi : N TK 511 Có TK 333 (3333) – Tr ưng h p hàng r i c a kh u nh ưng ch ưa ưc tính là tiêu th thì s thu xu t kh u ph i n p ưc ph n nh trên TK 157 nh ư làm m t b ph n c a giá v n hàng g i bán. – Khi nh n ưc gi y báo có c a ngân hàng v
kho n ti n hàng ã bán,ghi n 1 0 8 N TK 112 (1122) – Theo t giá th c t Có TK 131 – Theo t giá ã ghi s Có TK 515 – Chênh l ch t giá h i oái. Ho c ghi: N TK 112 (1122) – Theo t giá th c t N TK 635 – Chênh l ch t giá h i oái. Có TK 131 – Theo t giá ã ghi s . ng th i ghi N TK 007 – Khi ưc hoàn l i thu XK do kê khai nh m, ghi: N TK 111, 112 - 3333 Có TK 511(hoàn trong niên ) Ho c Có TK 711(Hoàn vào niên sau) 4.4.4 Ví d minh h a: t i DN XK có các nghi p v 1. N p 10.000USD ti n m t vào TK TGNH, t giá th c t 15.870 /USD, t giá xu t ngo i t 15.900 2. Xu t kh u SP có tr giá xu t kho 1.500.000.000 , giá bán theo Hoá n th ư ng m i 120.000USD. Thu su t n 1 0 9 thu XK 5%. Gía tính thu c a hàng XK là giá trên H . T giá giao d ch15.700 3. Chi 16.500.000 ti n m t g m 10% thu GTGT, thanh toán m t s chi phí b c d 4. Trong lô hàng có 4% s n ph m không t ch t l ưng, bên mua tr l i và DN ph i nh p kh u tr l i s SP này 5. Chuy n kho n thanh toán ti n thu XK cho NS Nhà Nưc 6. Khách hang thanh toán ti n qua NH trong th i h n ưc hưng chi t kh u thanh toán 1% theo H . L phí NH 30USD. T giá giao d ch 15.800 7. B ph n KD báo h ng m t công c d ng c k th 3, bi t r ng CCDC thu c lo i phân b 4 k , giá tr ban u 12.000.000 , ph li u bán thu h i ti n m t 1.000.000 8. Rút 1.000USD t NH v nh p qu ti n m t, t giá th c t 15.830 . T giá ghi s 15.850 Yêu c u : nh kho n các NV phát sinh Gi i: (1) N TK 1122 158.700.000 N TK 635 300.000 Có TK 1112 159.000.000 n 1 1 0 (2) a. N TK 632 / Có TK 1561 1.500.000.000
b. N TK 131 / Có TK 511 1.884.000.000=$120.000 x15.700 c. N TK 511/ Có TK 3333 94.200.000=$120.000 x15.700x5% (3) N TK 641 15.000.000 N TK 1331 1.500.000 Có TK 1111 16.500.000 (4) a. N TK 1561 / Có TK 632 60.000.000= 1.500.000.000x4% b. N TK 531 / Có TK 131 75.360.000= 1.884.000.000x4% d. N TK 3333 / Có TK 511 3.768.000=94.200.000x4% (5) N TK 3333 / Có TK 511 90.432.000= 94.200.000 – 3.768.000 (6) N TK 1122 1.801.484.400=( $120.000x96%x99% - $30) x 15.800 N TK 641 474.000= $30 x 15.800 n 1 1 1 N TK 635 6.681.600= 1.808.640.000 – 1.801.484.400 – 474.000 Có TK 131 1.808.640.000= $120.000 x 96% x15.700 (7) N TK 641 5.000.000 N TK 111 1.000.000 Có TK 142 6.000.000 (8) N TK 1112 15.830.000 N TK 635 20.000 Có TK 1122 15.850.000 N TK 007 $1.000 4.5 K TOÁN XU T KH U Y THÁC 4.5.1 Khái ni m - Xu t kh u y thác là m t trong nh ng ph ư ng th c kinh doanh, trong ó doanh nghi p kinh doanh không ng ra tr c ti p àm phán, ký k t hp ng ngo i th ư ng mà thông qua m t n v xu t kh u có kinh nghi m trong l nh v c này ký k t và th c hi n h p ng ngo i th ư ng thay cho mình - c im c a ho t ng y thác nh p kh u : có 3 bên tham gia n 1 1 2 + Bên i tác n ưc ngoài : ng ưi nh p kh u
tr c ti p ký k t h p ng ngo i th ư ng v i bên nh n y thác xu t kh u + Bên nh n y thác xu t kh u : n v ng ra thay m t cho bên y thác xu t kh u tr c ti p ký kt h p ng ngo i th ư ng v i bên i tác n ưc ngoài + Bên y thác xu t kh u : n v có nhu c u xu t kh u hàng hoá nh ưng không tr c ti p ký h p ng ngo i th ư ng 4.5.2 Kế toán t ại đơn v ị giao ủy thác xu ất kh ẩu 4.5.2.1 Ch ứng t ừ – Sổ sách i v i nghi p v xu t (nh p) kh u y thác thì ngh a v và trách nhi m c a bên y thác xu t (nh p) kh u và bên nh n y thác xu t (nh p) kh u ưc quy nh c th trong hp ng y thác xu t (nh p) kh u do các bên tham gia ý ki n th a thu n. Trong h p ng y thác c n quy nh rõ : – Bên y thác ph i: cung c p hàng, cung c p t ư li u cn thi t chào hàng ra n ưc ngoài, ch u m i chi phí óng n 1 1 3 gói, bao bì, k mã, ký hi u, v n chuy n hàng hóa n c a kh u, tr phí y thác. – Bên nh n y thác ph i: ký h p ng xu t kh u v i nưc ngoài, theo giá c và iu ki n có l i nh t cho bên y thác, thông báo tình hình th tr ưng và giá c Bên nh n y thác xu t làm toàn b công vi c c a mt n v tr c ti p xu t, ti p nh n hàng hóa xu t c a bên y thác và ti n hành th t c xu t hàng cho th ư ng nhân nưc ngoài. Các chi phí v ki m nh n, giám nh, v n chuy n, bo hi m do bên y thác xu t ch u, bên nh n y thác xu t nu tr thay s thu l i c a bên y thác xu t. Bên nh n y thác ưc h ưng phí y thác theo t l % trên t ng doanh thu ngo i t . 4.5.2.2 Ph ươ ng pháp h ạch toán (1). Khi giao hàng cho n v nh n y thác xu t kh u, c n c các ch ng t liên quan, ghi: N TK 157 - Hàng g i i bán Có TK 1561 - Hàng hóa Có TK 155 - Thành ph m n 1 1 4 (2). Khi n v nh n y thác xu t kh u ã xu t kh u hàng cho ng ưi mua, c n c ch ng t liên quan, ghi: