Sự hình thành nước Mỹ: Xã hội và văn hóa Mỹ

Nội dung text: Sự hình thành nước Mỹ: Xã hội và văn hóa Mỹ

1. TỪ NHẬP CƯ TỚI ĐỒNG HÓA CÁC VÙNG VĂN HÓA Ở MỸ ỹ GIẢI TRÍ VÀ PHƯƠNG TIỆN THÔNG TIN ĐẠI CHÚNG a M a ó NGƯỜI MỸ, SỰ THÁM HIỂM VÀ VĂN HÓA TRI THỨC n h ă v TÒA ÁN VÀ PHÁP LUẬT à CÁCH ỨNG XỬ Ở MỸ i v ộ h CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN VÀ ã BÌNH ĐẲNG Ở MỸ X ự hình thành nước Mỹ: nước ự hình thành S PHỤ NỮ VÀ XÃ HỘI MỸ HỆ THỐNG GIÁO DỤC MỸ - 1 -
2. MỤC LỤC Từ nhập cư tới đồng hóa 4 Các vùng văn hóa ở Mỹ 16 Giải trí và phương tiện thông tin đại chúng 28 Người Mỹ, sự thám hiểm và văn hóa tri thức 47 Tòa án và pháp luật 57 Cách ứng xử ở Mỹ 72 Chủ nghĩa cá nhân và bình đẳng ở Mỹ 88 Phụ nữ và xã hội Mỹ 106 Hệ thống giáo dục Mỹ 120 - 3 -
3. TỪ NHẬP CƯ TỚI ĐỒNG HÓA Arthur Mann Trong hai thế kỷ sau khi nền cộng trên thực tế họ không có cùng nguồn hòa Mỹ được thành lập, một dân tộc gốc tổ tiên. vốn đa sắc tộc lại càng trở nên đa dạng hơn nữa. Việc mở rộng lãnh thổ Câu hỏi này đặt ra một vấn đề có tầm thông qua xâm chiếm, mua bán và quan trọng lâu dài, đó là tác động sáp nhập làm gia tăng thêm sự đa qua lại giữa sự đa dạng về sắc tộc và dạng vốn có, tuy nhiên nguyên nhân sự thống nhất dân tộc. Vấn đề đó có chủ yếu lại là dòng người nhập cư tầm quan trọng lâu dài là bởi vì càng khổng lồ tới từ khắp mọi nơi. Nếu có nhiều người nhập cư làm thay đổi không phải vì lý do gì khác thì chính thành phần tôn giáo và sắc tộc trong sự đồng hóa của họ đòi hỏi chúng ta dân số bao nhiêu, thì người Mỹ càng phải xem xét bởi dấu ấn của nó lên cảm thấy họ buộc phải giải thích về đặc điểm của Hoa Kỳ. Trong một tổng thể họ là ai. Tuy nhiên, trước khi quốc gia nơi mà lịch sử không cho quay lại với việc giải thích đó, mà như người Mỹ có mối quan hệ ràng buộc một nhà quan sát đã gọi là “chủ nghĩa về tổ tiên, thì vấn đề trọng tâm cần yêu nước phản chiếu” còn người khác nghiên cứu là giải thích người Mỹ là thì gọi là một “tín ngưỡng”, trước hết con người như thế nào. chúng ta phải hiểu được tầm quan trọng, sự tiếp nối, sự phân tán và J.Hector St. John de Crèvecour đã có những dòng người nhập cư từ thời những suy nghĩ đó khi ông đặt vấn đề Crèvecour. năm 1782: “Vậy thì người Mỹ, con người mới ấy là gì?” Cuộc Đấu tranh Tổng quan thống kê giành Độc lập sắp đến hồi kết thúc và Crèvecour - một người Pháp nhập cư, Chẳng khó khăn gì khi đưa ra con số lập gia đình với một cô gái người bản thống kê hơn 50 triệu người đã nhập xứ gốc Anh ở New York - nhận thức cư vào Hoa Kỳ từ thời điểm đó. Tuy được rằng người dân đất nước nơi nhiên, con số khổng lồ đó lại làm ông đến sống có nguồn gốc rất đa người ta suy nghĩ về một cái gì đó dạng, họ đến từ bên kia bờ Đại Tây khác hơn. Trong giai đoạn đầu của Dương, họ là “sự pha trộn lạ lùng các cuộc Đấu tranh giành Độc lập, tổng dòng máu mà bạn không thể tìm thấy số người định cư chỉ chiếm 1/20 con ở bất cứ quốc gia nào khác”. Vậy thì số đó, và phải mất một thế kỷ dân số người Mỹ có đặc điểm gì chung khi mới đạt mức 50 triệu người. Ngày - 4 -
4. nay, dân số ở một quốc gia cỡ vừa/ dòng người nhập cư lại tiếp tục tăng trung bình trong đó có Ba Lan và Thái lên do có những đạo luật đặc biệt của Lan, còn lâu mới đạt con số đó. Con Quốc hội và những đạo luật ban hành số đó còn vượt quá dân số của Thụy những năm 20 bị hủy bỏ. Mặc dù số Điển, Na Uy, Đan Mạch, Ailen, Israel, người nhập cư được tiếp nhận vào Australia và Czechoslovakia cộng lại. dân số Mỹ kể từ năm 1950 là thấp Hơn thế nữa, số người nhập cư đến hơn so với con số trước năm 1930 Hoa Kỳ vượt quá số người nhập cư nhưng thực ra con số đó không quan của tất cả các nước tiếp nhận dân trọng. Vào năm 1980, tổng số lên đến nhập cư cộng lại. hơn 10 triệu người, không kể nhiều người Puerto Rico di cư tới lục địa, họ Mặc dù lưu lượng nhiều ít khác nhau là những công dân Mỹ nhưng trong ở mỗi thời điểm, song làn sóng những các thống kê chính thức họ không người mới đến vẫn tiếp tục gia tăng. được coi là người nhập cư. Trong số 38 triệu người nhập cư trong giai đoạn giữa các cuộc chiến Những người nhập cư không chỉ định tranh của Napoleon và bắt đầu cuộc cư tại miền Đông như đôi khi chúng Đại suy thoái năm 1929, có một nửa ta vẫn thấy mà họ tản đi khắp mọi nơi đến từ trước năm 1900. Trước khi bắt trên nước Mỹ. Năm 1890, giống như đầu cuộc Nội chiến năm 1861 có các thành phố bên bờ biển Đại Tây khoảng năm triệu người nhập cư và Dương, tỉ lệ người nước ngoài ở San kết quả là năm 1860 ở Boston trong Francisco là 78%, Salt Lake là 65%, dân số có 36% là người nước ngoài, St. Louis là 67%, Duluth 75%, Chica- Brooklyn là 39%, và New York là go 78% và Milwaukee là 86%. Nhập 48%. Sau chiến tranh, chỉ trong thập cư không chỉ là hiện tượng của các kỷ 80 của thế kỷ XIX Hoa Kỳ đã tiếp thành phố lớn. Vào cuối thế kỷ XIX nhận 5.246.000 người nhập cư. Vào những người nhập cư và con cái họ thời điểm đó nhân viên điều tra dân chiếm đa số ở những bang còn nặng số không chỉ tính số người nhập cư về nông nghiệp và có nhiều thị trấn mà còn tính cả con cái của những nhỏ như Minnesota, Dakotas, Mon- người nhập cư được sinh ra trên đất tana, Arizona, Wyoming, Utah, Neva- Mỹ và gọi hai nhóm này là dân tộc da và California. ngoại lai. Năm 1890, số người ngoại lai chiếm 68% dân số của Boston, Điều tương tự cũng diễn ra trong thế 71% của Brooklyn và 80% của New kỷ tiếp theo. Theo thống kê dân số York. năm 1920, số dân ngoại lai của bang Utah ngang với bang Pennsylvania, ở Đạo luật hạn chế nhập cư ban hành bang Minnesota cao hơn bang New những năm 20 thế kỷ XX và ngay sau Jersey. Bang có tỉ lệ người ngoại lai đó là cuộc Đại suy thoái và Chiến trên tổng số dân lớn nhất năm 1920 tranh Thế giới Thứ hai đã chặn đứng không phải là Rhode Island, Masachu- dòng người nhập cư. Sau chiến tranh, setts, New York hay một số bang - 5 -
5. công nghiệp miền Đông khác như trong vòng 25 năm qua. Hiện nay ở một số người dự đoán mà là Bắc Da- thành phố này và những khu vực lân kota. Ở bang này, trong ba người thì cận có trên hai triệu người Mêhicô; chỉ có một người là người Mỹ bản xứ 600.000 người Iran; Ácmênia, Arập và có tổ tiên là người Mỹ gốc. Chỉ có Israel; gần nửa triệu người Trung miền Nam có tư tưởng nặng nề về Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc; chủng tộc là không thu hút được một 250.000 người Salvador và Guatema- số lượng lớn người nhập cư trong thế la; 150.000 người Philippine, 60.000 kỷ XIX và XX. người Samoa, 40.000 người Việt Nam, cộng với một số nhỏ hơn nhưng cũng Bảy thập kỷ sau khi Crèvecour kêu gọi khá nhiều người Thái Lan, Ấn Độ và quan tâm đến nguồn gốc đa dạng của rất nhiều dân tộc ngoại lai khác nữa. những người cùng thời với ông, tiểu Trong các gia đình của 1/5 học sinh thuyết gia Herman Melville đã phải của Los Angeles, tiếng Anh là ngôn thốt lên “Trong dòng máu người Mỹ ngữ thứ hai sau 104 thứ tiếng mẹ đẻ không thể không có dòng máu của cả khác. thế giới”. Theo các nhân viên thống kê của chính phủ, cho tới trước Chiến Sẽ rất tẻ nhạt nếu cứ tiếp tục xem xét tranh Thế giới Thứ nhất, có khoảng những con số thống kê nhân khẩu 60 nhóm sắc tộc khác nhau sống trên học này. Điều đó đã đủ để nói lên toàn nước Mỹ. Hiện nay có hơn 100 rằng ngày càng có nhiều người nhập nhóm. cư, và có nhiều loại người nhập cư đã vào nước Mỹ hơn bất cứ một nước Châu Âu không còn là nguồn cung nào khác trong lịch sử hiện đại. cấp người nhập cư chủ yếu cho nước Nguyên do khiến họ rời bỏ quê hương Mỹ. Trong những năm 1960 nguồn có rất nhiều: bùng nổ dân số, cơ hội cung cấp chủ yếu chuyển sang châu kinh tế giảm, nạn đói, hạn hán, chiến Á và Mỹ Latinh, và trong thập kỷ tiếp tranh, đàn áp tôn giáo; áp bức về theo số người nhập cư từ những nơi chính trị. Dù nguyên do thúc đẩy họ này đã vượt quá số người đến từ Cựu là gì đi nữa thì động cơ lôi kéo họ đến thế giới với tỉ lệ 4/1. Tính trên toàn Mỹ chính là sự hứa hẹn về một khởi quốc thì họ vẫn là một nhóm thiểu số đầu tốt đẹp. Đó cũng là những lý do trong tổng số dân xấp xỉ 250 triệu giải thích tại sao những người mới người. Tuy nhiên họ cũng làm thay đến vẫn tiếp tục đến, gần tới bốn đổi sự pha trộn về sắc tộc của một triệu người trong thập kỷ qua, đấy là nửa hoặc hơn nửa chục những trung chưa tính đến một số lượng không tâm đô thị lớn. xác định được nhưng chắc chắn là rất lớn những người nhập cư trái phép. Greater Los Angeles là một minh họa điển hình. Sự hiện diện của người Tây Tuy nhiên, trước hết tại sao Hoa Kỳ Ban Nha và Bồ Đào Nha đã tăng gấp lại mở cửa đón chào người lạ? Làm ba lần, và người châu Á tăng 10 lần - 6 -
6. sao người ta lại có thể cho rằng họ và hộ hiến pháp”, họ còn phải làm cho người dân bản xứ có thể hình thành chánh tòa hành chính thấy được họ một quốc tịch Mỹ chung? Để trả lời “tuân thủ các nguyên tắc hiến pháp”. hai câu hỏi này chúng ta phải quay Thử nghiệm tư cách công dân yêu trở lại thời Crèvecoeur vì chính thế hệ cầu cao đến mức mà một người thuộc của ông đã đặt nền móng cho bản dòng dõi quý tộc muốn được nhập sắc dân tộc và khởi xướng những tịch phải “công khai từ bỏ tước vị của chính sách nhập cư và nhập tịch của mình”. nước Mỹ. Ở thời điểm đó không một quốc gia nào có đạo luật giống đạo luật năm Một dân tộc trong nhiều dân tộc 1802. Ở Anh nơi có nền khoa học Những người sáng lập ra nền Cộng pháp lý mà người Mỹ hiểu rất rõ, hòa không làm thế nào để biết được nhập tịch không phải là một quyền mức độ chuyển đổi dân số do việc phổ thông do tòa án địa phương điều nhập cư gây ra nhưng chắc chắn họ chỉnh mà nó là một món quà do nền biết phương tiện để thu hút (“đồng quân chủ ban tặng nhân dịp nào đó, hoá” hiện nay là thuật ngữ được ưa thông qua đạo luật đặc biệt của nghị dùng hơn) những người nước ngoài. viện. Những quy định ban tặng rất Hiến pháp quy định thủ tục nhập tịch khắt khe, không có yêu cầu định cư thống nhất và được Quốc hội khóa và chỉ những tín đồ Tin lành làm lễ đầu tiên ban hành thành luật năm ban phước trong Giáo hội Anh mới 1790. Bản sửa đổi của luật đó được được hưởng quyền đó. Trên tất cả, thông qua năm 1802 và hiện vẫn còn việc nhập tịch không làm cho người ta hiệu lực. trở thành công dân. Tất cả người Anh, dù là người bản xứ hay người Luật này quy định điều kiện để những nhập cư đều là thần dân. người mới đến có nguồn gốc xuất thân khác nhau, cùng với người dân Hơn cả Anh, các cường quốc châu Âu bản xứ, được coi là công dân của nền càng không muốn tiếp nhận người cộng hòa. Do sự phản đối của một nhập cư. Bởi vậy mà Hoa Kỳ là quốc nhóm nhỏ các nhà làm luật muốn có gia đầu tiên trong lịch sử hiện đại thời gian thử thách lâu hơn nên đạo quyết định làm điều đó như một vấn luật năm 1802 quy định thời hạn định đề của chính sách công. Đằng sau cư năm năm mà được cho là đủ để quyết định này là những lý do thiết những người nhập cư quen với cuộc thực, đó là nước Mỹ rộng lớn nhưng sống ở Mỹ, thể hiện ý định muốn lại thiếu dân cư; những người nhập sống ở đó và tỏ ra là “có tư cách đạo cư sẽ giúp lấp những khoảng trống đức tốt”. Mặc dù quy định này có vẻ đó. Những nguồn lực vô hạn của Mỹ nhanh chóng và cởi mở song nó cũng chưa được khai thác; sức mạnh, kỹ yêu cầu rất khắt khe. Các công dân năng của người nhập cư và vốn sẽ tương lai không những phải thề “ủng góp phần khai thác những nguồn lực - 7 -
7. đó. Nói tóm lại, nhập cư hứa hẹn biến cổ xưa hay có cùng nguồn gốc xuất Hoa Kỳ trở nên đông đúc hơn, giàu có thân. hơn và vững mạnh hơn. Dân gốc Anh chiếm phần đông nhất Khuyến khích nhập cư bằng việc dang trong số dân Mỹ, đó là một thực tế rộng vòng tay đón chào là để phục vụ không cần phải bàn cãi. Họ cũng là lợi ích của nước Mỹ. Tuy nhiên, nếu những người có ảnh hưởng nhất và dừng câu chuyện ở đó tức là chúng ta không thể phủ nhận được tầm quan đã bỏ qua một phần rất quan trọng. trọng, lúc đó và bây giờ, của tiếng Năm 1802 khi quy định rằng những Anh, luật pháp Anh, những lý tưởng người sinh ra ở nước ngoài, cùng với tôn giáo Anh, những lý tưởng chính trị người bản xứ, đều có tư cách công và thể chế của Anh. Dầu sao đi nữa dân, các nhà làm luật lúc ấy được thì về tổng thể người Anh không phải, định hướng bởi lý tưởng chứ không và họ cũng không muốn là tổ tiên của phải ý chí của nhà nước. Mong muốn tất cả người Mỹ. này là trọng tâm của bản sắc mà các nhà sáng lập đã tuyên bố với các Về điểm này chúng ta có bằng chứng thành viên của nền cộng hòa mới rõ ràng. Trong số 3.929.000 đàn ông, được dựng lên. Kể từ đó tính chất phụ nữ và trẻ em được liệt kê trong phổ biến, mơ hồ và hướng tới tương thống kê dân số đầu tiên năm 1790, lai của bản sắc này đã thôi thúc sinh người Anh và con cháu họ chiếm chưa viên nghiên cứu về chủ nghĩa dân tộc đầy nửa dân số. Nhóm dân lớn thứ so sánh; tuy nhiên điều quan trọng hai có nguồn gốc từ châu Phi chiếm hơn chính là đặc điểm bản sắc đó thể gần 20%. Nhóm thứ ba còn lại bao hiện mục đích mà những người sáng gồm người Scotland-Ailen, người Đức, lập ra nền cộng hòa hướng tới khi xây người Scotland, người Pháp, Ailen, dựng đất nước. Thụy Sĩ, Tây Ban Nha, Hà Lan và các dân tộc khác nữa. Crevecoeur đã đặt Cuộc Đấu tranh giành Độc lập của vấn đề vậy thì tính cách Mỹ của người nước Mỹ là cuộc đấu tranh chống chủ Mỹ thể hiện ở chỗ nào? nghĩa thực dân thành công đầu tiên trong lịch sử hiện đại. Tuy nhiên, Câu trả lời của các nhà lập quốc là ý những người chiến thắng đã xây thức hệ. Mặc dù Crevecoeur phản đối dựng nên một quốc gia-dân tộc mà phong trào độc lập nhưng ông đã mô không có những tiền đề tối thiểu của tả người Mỹ là con người mới bởi vì một nhà nước. Không giống như các họ hành động “dựa trên những quốc gia ra đời trước ở châu Âu, Hoa nguyên tắc mới những ý tưởng mới Kỳ không thể nói là họ có những quan niệm mới.” Các nhà lãnh đạo đường biên giới lãnh thổ tự nhiên và cách mạng của Mỹ cũng có quan điểm một lịch sử lâu dài hoặc người dân tương tự được diễn đạt theo cách này Hoa Kỳ thuộc về một nhà thờ chung, hay cách khác. Trong một tác phẩm có chung một truyền thống dân gian đồ sộ được xuất bản sau khi Hiến - 8 -
8. pháp ra đời, Joel Barlow lập luận rằng tin vào, đó là quyền lực tối cao thuộc người Mỹ nghĩ thế nào thì người Mỹ là về nhà vua, mà nó còn phủ nhận như vậy. Ý thức hệ là câu trả lời duy mạnh mẽ hơn toàn bộ quan niệm về nhất có thể đối với dân tộc trẻ nhất phân tầng xã hội. Một nhà phát ngôn thế giới lúc bấy giờ. Người Mỹ không cách mạng Nam Carolina có nguồn thể nói họ là một dân tộc có thể được gốc tổ tiên là người Scotland nhập cư phân biệt bởi lãnh thổ, lịch sử, nhà đã giải thích ở Cựu thế giới ngay cả thờ, truyền thống dân gian hay dân “công tước và bá tước cũng là thần tộc. dân của các vị hoàng đế”, ngược lại ở đây “quyền lực cơ bản thuộc về công Quá trình tự khẳng định mình bắt đầu dân”. từ những năm 1760 với cuộc đấu tranh chống lại mẫu quốc và được Rõ ràng là đối với người Mỹ điều quan tiếp tục trong suốt những năm 1790 trọng chính là những gì họ tin vào với sự hình thành một quốc gia dân chứ không phải là tổ tiên họ từ đâu tộc mới và lý lẽ của nó. Cuối cùng tới. Hoa Kỳ là một lý tưởng, là hiện một lập luận đã được đưa ra theo đó thân các giá trị nền tảng của thời kỳ nước Mỹ, không giống với Cựu thế Ánh Sáng. Ngoại trừ một số ít người giới nơi những người lập quốc biến còn nghi ngờ, thế hệ cách mạng tự tin thành một nhóm ác quỷ, đã đứng lên về sự lôi cuốn của lý tưởng chung của đấu tranh vì tự do, cơ hội, đa nguyên họ đến mức họ chẳng hề sợ sệt khi tôn giáo, vì một chính phủ mang tính chia sẻ chúng với những người nhập đại diện đồng đều và một tương lai cư. Điều kiện duy nhất đối với những tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người. người nhập cư là phải gắn tương lai Không giống như bờ bên kia, bờ bên của mình với tương lai của một dân này của Đại Tây Dương không nhất tộc đã tạo ra, như những lời in trên thiết phải dựa vào những trụ cột con dấu quốc huy Hoa Kỳ, “một kỷ quyền lực mang tính lịch sử như chế nguyên mới”. độ quân chủ, dòng dõi quý tộc hay một giới tăng lữ được công nhận. Bản Mối bất hòa thân một dân tộc tự do đã là nguồn quyền lực đầy đủ rồi. Không thể không nói tới tín ngưỡng của dân tộc Mỹ. Trong những thời Hay nói cách khác, nền cộng hòa Mỹ điểm khủng hoảng, đất nước bị chia dựa vào chính công dân của mình. rẽ bởi mối bất hòa về tôn giáo và sắc Trong con mắt của các nhà lập quốc, tộc. Việc nước Mỹ tiếp nhận các dân địa vị mới giành được từ tay người tộc trên thế giới đã kéo theo sự bùng Anh đã hợp pháp hóa cuộc Đấu tranh nổ phong trào chống Thiên chúa giáo giành Độc lập và những nền tảng của ngay trước khi Nội chiến xảy ra, sự quốc gia-dân tộc Mỹ. Điều này không khích động chống người Mỹ gốc Đức những phủ nhận nguyên tắc mà chính trong Chiến tranh Thế giới Thứ nhất, các thành viên của Đảng Whigs cũng những hành động tục tĩu của nhóm - 9 -
9. Ku Klux Klan những năm 1920, việc phương Đông và người da đen ở vị trí giam giữ những người Mỹ gốc Nhật thấp nhất. Việc sắp xếp như vậy được Bản trong Chiến tranh Thế giới Thứ dựa trên cơ sở hiểu biết khoa học thời hai, và nhiều hành động mù quáng đó là những đặc điểm đạo đức và tri khác nữa. thức, chứ không phải đặc điểm hình thể, mới được truyền từ đời này sang Liên quan đến chính sách nhập cư, đời khác. Vì lý do đó mà những người phong trào thuyết phục Quốc hội Anglo-Saxon cho rằng một số dân tộc đóng cửa đối với người nhập cư đã đã tiến hóa trong khi những dân tộc bắt đầu vào thập niên cuối cùng của khác lại rơi vào tình trạng “những thế kỷ XIX. Đi tiên phong bởi những người bị hành hạ của những chủng người Yankee quý tộc, những thành tộc bị hành hạ”. phần cấp tiến miền Nam, các chủ lao động, giới học giả và các nhà cải cách Những quan niệm đó cuối cùng lại thực dụng, trong khoảng ba thập kỷ phù hợp với một xã hội bị chuyển đổi những người chủ trương hạn chế bởi quá trình đô thị hóa, công nghiệp nhập cư đã công khai bày tỏ quan hóa và nhập cư vào nửa sau thế kỷ, điểm của họ trong các cuốn sách, sau năm 1880. Năm 1896 lần đầu tiên sách tham khảo, tạp chí, báo và một số người mới đến từ miền Nam và báo cáo dài 42 tập của chính phủ. Đông Âu đã vượt quá số người đến từ Quan điểm của họ dựa trên sự ưu việt Tây và Bắc Âu. Sau nhiều năm của người Anglo-Saxon chứ không khoảng cách giữa hai dòng người này phải gì khác. đã được mở rộng. Năm 1907, tỉ lệ là cứ một người đến từ những miền đất Học thuyết đó ra đời cùng lúc với cũ thì có bốn người được tiếp nhận khoa học lịch sử và các ngành khoa đến từ những miền đất mới. Trong học xã hội với tư cách là các bộ môn một phần tư thế kỷ trước đó, khi bắt học thuật ở Hoa Kỳ. Không phải tất cả đầu có những dấu hiệu về sự chuyển những ai hoạt động trong lĩnh vực đó đổi nhân khẩu học lớn, tỉ lệ này là đều là những người cấp tiến, song rất ngược lại. nhiều lãnh đạo của họ là những người cấp tiến. Do chịu ảnh hưởng của lý Theo những người Anglo-Saxon thì thuyết tiến hóa nên tư duy thông dân số càng thay đổi thì vùng đất Mỹ thường của họ lúc đó là chấp nhận càng bị vẩn đục. Theo như họ giải việc phân chia nhân loại thành những thích thì nếu không có sự du nhập chủng tộc tuỳ theo sự thích hợp của của những dân tộc thấp kém hơn thì họ. Bởi vậy, các học giả đã xếp các nước Mỹ sẽ không có những căn nhà nhóm dân tộc Mỹ theo trật tự thứ ổ chuột, không có nghèo đói, đình bậc, đặt người Anglo-Saxon và những công, chủ nghĩa cấp tiến, những gia người anh em Bắc Âu của họ từ Bắc đình tan vỡ, say rượu, tội phạm, mại và Tây Âu ở vị trí cao nhất, tiếp theo dâm, cá cược, thất học và cơ chế là người Nam và Đông Âu, người chính trị tham nhũng. Điều làm bức - 10 -
10. tranh trở nên xấu xí hơn nữa chính là mực đạo lý, sự suy giảm tính chính quan điểm hoài cổ cho rằng vào thời thống tôn giáo, bạo lực nảy sinh do điểm và ngay cả trước khi nước Mỹ thất bại của luật cấm nấu và bán rượu thuần nông và chủ yếu là các thị trấn - tất cả đều bị đổ cho người nước nhỏ tiếp nhận người Bắc Âu, ở đó ngoài. Giống như sự tự tin từng ủng không hề tồn tại bất cứ vấn đề xã hội hộ một chính sách nhập cư không hạn nghiêm trọng nào. Do vậy mà kết chế, sự mất tự tin cũng vậy, nó dẫn luận là chỉ có thông qua những đạo đến sự phản đối chính sách đó. luật tiếp nhận mang tính lựa chọn về sắc tộc mới có thể giúp đất nước Sự im ắng bao trùm suốt hai thập kỷ thoát khỏi sự suy thoái hơn nữa. tiếp theo. Làn sóng nhập cư lớn nhất trong lịch sử hầu như ngưng lại, và Quốc hội đã đến gần với quan điểm hầu như không ai còn quan tâm đến đó trong đạo luật Johnson-Reed năm nữa. Do cuộc Đại suy thoái kinh tế 1924, có hiệu lực 5 năm sau đó. Theo thế giới và Chiến tranh Thế giới Thứ tinh thần giảm triệt để người nhập cư hai, rất ít người Mỹ coi nhập cư là vấn và phân loại những người mới đến đề phù hợp. Đạo luật McCarran- theo nguồn gốc dân tộc, đạo luật này Walter năm 1952, đạo luật pháp điển cấm tất cả người châu Á, định hạn hóa các đạo luật hiện hành ngoại trừ ngạch tiếp nhận rất ít đối với các những sửa đổi quy định hạn ngạch nước Nam và Đông Âu, hạn ngạch lớn cho các nước châu Á, đã làm dấy lên hơn đối với các nước Tây và Bắc Âu, một phong trào trên toàn quốc đòi và hạn ngạch lớn nhất dành cho Anh hủy bỏ tính chất loại trừ đã làm hỏng và Bắc Ailen. Khắt khe hơn nữa, đạo đạo luật. luật này quy định rằng nhóm thống trị muốn các công dân tương lai phải Yêu cầu đó phản ánh những thay đổi giống họ, những tín đồ Tin lành Anglo sâu sắc đã diễn ra từ những năm -Saxon. 1920. Một mặt, con cháu của những người nhập cư mới đã đủ mạnh để Mặc dù mong muốn đó đã được bày lên tiếng nhân danh bản thân và gây tỏ không biết bao nhiêu lần, từ những áp lực với đảng Dân chủ của họ. Mặt năm cuối của thế kỷ trước nhưng tại khác, một thế hệ học giả mới không sao phải đến những năm 1920 nó mới còn tin vào những minh chứng từng được công nhận chính thức. Câu trả được chấp nhận đối với học thuyết về lời chính là sự sợ hãi mang tính bài sự ưu việt của người Anglo-Saxon. ngoại của thập kỷ đó. Vỡ mộng trước Hơn nữa, nước Mỹ không còn biệt lập kết quả của Chiến tranh Thế giới Thứ và cần phải thể hiện một diện mạo vô nhất, Quốc hội sợ Hoa Kỳ vướng mắc tư với thế giới. Hơn tất cả, Đức quốc vào những vấn đề của Hội Quốc Liên xã đã cho thấy hậu quả khủng khiếp và Tòa án Quốc tế. Nước Mỹ còn cảm của việc đánh đồng sự ưu việt với thấy bị đe dọa bởi chủ nghĩa dòng máu Bắc Âu. Bônsêvích, những thay đổi về chuẩn - 11 -
11. Nhân tố dọn đường cuối cùng chính là nhiều người khác vừa cho họ là người cuộc bầu cử năm 1960 với việc bầu Mỹ đồng thời là thành viên của một một tổng thống người Ailen theo nhóm sắc tộc nào đó. Thiên Chúa giáo đầu tiên. Ngay khi còn là một Thượng nghĩ sĩ trẻ của Những người sáng lập ra nền Cộng bang Massachusetts, John F. Kennedy hòa nhận thức được rằng hiện tượng đã đấu tranh đòi hủy bỏ đạo luật. này tồn tại ngay ở thời họ. Một số Ông vào Nhà Trắng với lời hứa sẽ hủy người thích hiện tượng này, một số bỏ đạo luật đó nhưng đã từ trần người không thích, những người khác trước khi thực hiện lời hứa. Thắng lợi nữa lại chẳng bày tỏ quan điểm gì cho làm đảo ngược sự phân biệt chủng thế hệ sau được biết. Trong bất cứ tộc những năm 1920 thuộc về người trường hợp nào thì cũng không ai kế nhiệm ông. Quốc hội năm 1965 đã trong số họ nghĩ rằng đó lại là một soạn thảo luật nhập cư mới cho phép vấn đề để chính phủ can thiệp. Nhà tiếp nhận những người mới đến tùy nước đứng một bên, lặng lẽ thừa theo kỹ năng của họ và với mục đích nhận rằng sự sáp nhập sắc tộc, cũng đoàn tụ gia đình. giống như sự sáp nhập tôn giáo, và thường thì hai loại sáp nhập này đi Tổng thống Lyndon Johnson ký luật liền với nhau, là sự lựa chọn của cá mới trong Đạo luật Tự do. Ông nói hệ nhân. thống phân biệt nguồn gốc dân tộc trên tinh thần ủng hộ người Anglo- Do vậy mà trước khi thành lập Hoa Saxon “là phi Mỹ ở mức độ cao nhất Kỳ, mỗi nhóm mới đến đều hình bởi vì nó không đúng với niềm tin đã thành những hiệp hội riêng của mình. mang hàng nghìn người tới những Hiện tượng này vẫn tiếp diễn và có bến bờ này ngay cả trước khi chúng thể thấy trong số những người mới ta trở thành một quốc gia. Hôm nay, đến gần đây vì họ không có thời gian với chữ ký của tôi, hệ thống này bị để xây dựng những thể chế của mình. hủy bỏ”. Lại một lần nữa nước Mỹ Ngược lại, nhiều thể chế đã từng đứng lên vì một dân tộc dựa trên vững mạnh một thời của những nhóm niềm tin dân chủ mà giờ đây chính chẳng hạn như Manx và Scotland- niềm tin dân chủ ấy là một vấn đề. Ailen, nay lại biết mất. Hơn thế nữa, mỗi nhóm sắc tộc đều có lịch sử riêng, được hình thành bởi nơi xuất Sự đồng hóa và tính cách sắc tộc xứ, khu vực định cư, thời gian, bối Tuy nhiên, còn nhiều điều cần phải cảnh và mối quan hệ với những người bàn tới. Việc hủy bỏ kế hoạch phân khác. biệt nguồn gốc dân tộc cho thấy Mặc dù vậy, chúng ta vẫn có thể khái người dân Hoa Kỳ chỉ xem bản thân quát những điểm chung của tất cả họ là người Mỹ mà thôi. Trên thực tế các nhóm. Trước hết, các nhóm này điều đó đúng với nhiều người chứ không giống với những nhóm tương không phải tất cả mọi người. Rất - 12 -
12. tự ở Liên Xô, Czechoslovakia hay Nam những người đồng hương nhận thức Tư. Ở mức độ nào đó thì những quốc được sức mạnh của lá phiếu mà hiếm gia này là liên bang các dân tộc. Hoa khi tồn tại ở quê hương họ. Kỳ không phải như vậy. Hoa Kỳ không công nhận về mặt pháp lý các nhóm Vai trò của nhà thờ cũng cần phải sắc tộc; không một nhóm nào sinh được bàn tới. Mọi người dân Mỹ đều sống tại một vùng đất lịch sử của theo một tôn giáo nào đó; những riêng họ; và với một số ít trường hợp người nhập cư có thể ngay lập tức ngoại lệ, còn lại họ đã đánh mất tiếng theo đạo của họ bằng cách gây dựng mẹ đẻ của mình. đạo mà họ mang sang Hoa Kỳ. Nhiều người trong số họ trước đó từng Lẽ ra đã có một chính sách công thể thuộc một nhà thờ được công nhận ở hiện mong muốn đó. Tuy nhiên, khi quê hương của họ; ở đây họ biết xem xét đơn yêu cầu được trao một được câu châm ngôn của Mỹ rằng họ vùng đất ở miền Tây của các hiệp hội có lợi thế để tiếp tục duy trì niềm tin người Ailen ở New York và Philadelph- của tổ tiên bằng chính nỗ lực của ia, năm 1818 Quốc hội đã từ chối mình. Có nhiều cách để khám phá ra nhằm không tạo tiền lệ và hình thành giá trị mà người Mỹ mang đến cho nguyên tắc là Chính phủ Liên bang sẽ chủ nghĩa tự nguyện và đa nguyên. không hỗ trợ nhóm người nước ngoài nào đòi có vùng đất riêng bên ngoài Tất cả những điều này không có quê hương của họ. Nếu người Ailen nghĩa là các nhóm sắc tộc là đơn vị được cho phép thì người Đức sẽ là đồng hóa duy nhất. Ngoại trừ nhà những người tiếp theo và sau đó là thờ, tất cả các tổ chức thuộc giáo xứ các nhóm khác. Hậu quả là liên bang đều phải cạnh tranh với một tổ chức sẽ biến thành liên minh các dân tộc. công, từ các trường học cho tới các ngân hàng. Từ đó, những sự kiện lớn, Điểm chung thứ hai là nhóm sắc tộc kể cả chiến tranh, cũng lôi cuốn người giúp đồng hóa các thành viên thông nhập cư tham gia vào đời sống Mỹ. qua nhiều thể chế. Các ngân hàng Hơn tất cả những thứ khác, luôn có dành cho người nhập cư cung cấp áp lực từ bên ngoài buộc phải học vốn cho những người kinh doanh; các tiếng Anh. Tuy nhiên, thực tế là ngay hiệp hội xây dựng và cho vay cho các trong chính nhóm sắc tộc của mình, chủ gia đình được cầm cố; các hội vì mà bản thân nhóm đó đã là một lợi ích chung cung cấp bảo hiểm bệnh nhóm thuần Mỹ, thì những người tật, tai nạn và tử vong cho các gia nhập cư đã có những bước tiến quan đình. Trong khi đó giới báo chí của trọng để trở thành người Mỹ. những người nhập cư thông tin cho Crèvecoeur đã nhận thấy rõ điều đó độc giả về tình hình đang diễn ra ở từ năm 1782. Hoa Kỳ; và tuy nhiên đôi khi cũng có tình trạng tham nhũng nhưng các Quay trở lại với Crèvecoeur, chúng ta lãnh tụ chính trị vẫn giải thích cho trở lại với câu hỏi: Chúng ta là ai? - 13 -
13. Người Mỹ có phải là sản phẩm của nhân khác chủng tộc. Chẳng hạn như hiện tượng đồng hóa không? Ở đất trong nhóm người Do Thái, tỉ lệ hiện nước này điều đó đúng tới mức là nay là 30%. Nhóm người Mỹ gốc Mê- hầu như không một ai thuộc bất cứ hicô có tỉ lệ cao hơn, 40%, đối với dòng tộc nào lại giống với tổ tiên nhóm người Mỹ gốc Nhật Bản tỉ lệ đó nguồn gốc của họ. Tuy nhiên, khi ý là 60%. tưởng về sự đồng hóa thu hút sự quan tâm của công chúng trước Chiến Nhưng đối với nhiều cá nhân thì đồng tranh Thế giới Thứ nhất, người ta cho hóa là sự mô tả về người Mỹ với tư rằng hôn nhân khác chủng tộc sẽ tạo cách tổng thể. Nó bỏ qua sự kiên định ra một dân tộc Mỹ riêng biệt. Nhưng về đặc tính sắc tộc. Nó bác bỏ tính điều đó chưa xảy ra, bất chấp vô số hợp pháp và giá trị của các nhóm tổ cuộc hôn nhân khác chủng tộc. tiên. Nó hạ thấp tầm quan trọng của sức mạnh gia đình, những cản trở về Theo một điều tra của Cục thống kê tôn giáo, sắc tộc và chủng tộc đối với dân số Hoa Kỳ năm 1979, 83 triệu hôn nhân khác chủng tộc. Nó phản người Mỹ được báo cáo là có nguồn đối việc kết hôn trong cùng nhóm. gốc xuất thân từ “nhiều nhóm tổ Theo Tổng thống John Fitzgerald Ken- tiên”, và 96 triệu người xuất thân từ nedy, nếu nguồn gốc tổ tiên pha trộn “một nhóm tổ tiên”. Thống kê cho là giải pháp duy nhất thì những người thấy tỉ lệ tương ứng là 46 và 54%. Boston thế hệ thứ tư có tổ tiên là Bản điều tra của Cục Thống kê Dân người Thiên Chúa giáo Ailen thuần số lại không nói rõ tại sao 37 triệu nhất sẽ là một kiểu người Mỹ không người Mỹ lại không chịu trả lời họ thể tiếp nhận được. thuộc nhóm nào trong hai nhóm đó. Có thể là nhiều người trong số họ coi Ngay cả thuyết đa nguyên văn hóa bản thân là người Mỹ gốc chứ không được ưa chuộng hiện nay cũng không thuộc nhóm người nào khác. giải quyết thỏa đáng vấn đề được đưa ra lần đầu tiên năm 1782. Mặc dù Dù trong trường hợp nào thì cũng Hoa Kỳ thực sự là đa nguyên nhưng không thể khẳng định rằng, như hai cũng không phải là “khối thịnh vượng học giả nổi tiếng về lĩnh vực này đã chung hay liên bang các nền văn hóa nói, “sự đồng hóa đã không diễn ra”. dân tộc” như cha đẻ của trường phái Hàng chục triệu người, cả đàn ông đa nguyên về văn hóa, Horace Kallen lẫn phụ nữ, có thể chứng minh bằng mong muốn. Cũng giống như kinh nghiệm cá nhân rằng điều đó đã Zăngwill, một người Israel đã phổ xảy ra, và vẫn đang tiếp diễn đối với biến phép ẩn dụ về hiện tượng đồng bản thân họ và gia đình họ. Hơn thế hóa, Kallen coi nước Mỹ là một dàn nữa, trong những năm gần đây, hiện hợp xướng hài hòa của các nhóm tượng hôn nhân khác chủng tộc đã ngôn ngữ nước ngoài. tăng đột biến trong các nhóm vốn trước đây ít khi có hiện tượng hôn Ngoại trừ một số ít nhóm, còn lại - 14 -
14. không một nhóm dân tộc lớn nào Về vấn đề nhận diện sắc tộc giữa các trong quá khứ truyền lại được ngôn cá nhân, hiện nay cũng như trong quá ngữ của mình cho một số lượng con khứ đều có một khung để phân biệt. cháu đáng kể quá đời thứ hai. Những Ngoại trừ những người tự coi mình người Tây Ban Nha mới đến ngày thuộc một nhóm người nào đó, những nay, đặc biệt là từ quốc gia láng người nhập cư và con cháu họ có thể giềng Mêhicô hy vọng làm được điều rơi vào một trong bốn loại sau đây. đó ở những nơi mà người khác đã thất bại. Sự đi lại dễ dàng và thường Những người hoàn toàn thuần nhất là xuyên giữa Mỹ và Mêhicô tạo thuận những người sống suốt đời trong lợi cho tham vọng đó. Năm 1968 lần phạm vi nhóm sắc tộc của mình. Họ đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ, chính cư trú với người cùng nhóm, đi học phủ liên bang cho phép giáo dục với người cùng nhóm, làm việc với bằng hai thứ tiếng trong các trường người cùng nhóm, cầu nguyện với công. người cùng nhóm, ăn đồ ăn của nhóm họ, thư giãn với người cùng nhóm, Vấn đề còn lại là xem xem mức độ lập gia đình với người cùng nhóm, bỏ tiếng Tây Ban Nha sẽ thách thức địa phiếu và vận động tranh cử cho người vị thống trị của tiếng Anh như thế cùng nhóm. Những người sẵn sàng nào. Rõ ràng là đã có những phản hành động như vậy chỉ là một nhóm ứng. Mười năm sau khi được thông rất nhỏ trong dân số. Phổ biến hơn là, qua năm 1968, luật này được sửa đổi những người hoàn toàn thuần nhất là quy định rằng giáo dục bằng hai thứ những người nhập cư mới đây vì lý do tiếng không được tài trợ với tư cách đói nghèo và thành kiến, họ không có là cứu cánh mà chỉ là một phương sự lựa chọn nào khác ngoài việc sống tiện giúp những thanh niên trẻ nước hoàn toàn tự lập. ngoài kém tiếng Anh trở nên thông thạo tiếng Anh hơn. Quốc hội hành Những người thuần nhất một phần có động với niềm tin rộng lớn rằng mặc đặc tính sắc tộc có mức độ và có tính dù không đạo luật liên bang nào từng lựa chọn. Đặc tính sắc tộc hầu như tuyên bố tiếng Anh là quốc ngữ song quan trọng nhất đối với họ khi ở trong trên thực tế tiếng Anh là ngôn ngữ những hiệp hội gốc. Tuy nhiên khi của Hoa Kỳ. Đối với sự liên tục đời làm việc, trong cộng đồng hay tại này sang đời khác của rất nhiều thứ trường đại học họ có khuynh hướng tiếng mẹ đẻ thì đây là vấn đề tự xác định bản thân là không thuộc sắc nguyện của các bên liên quan chứ tộc nào. Các cá nhân đó càng có vai không phải vấn đề để nhà nước can trò tự trị bao nhiêu thì họ càng nhìn thiệp vào. nhận bản thân không chỉ dừng lại ở vấn đề sắc tộc. Họ hình thành nhóm Có lẽ không có sự tổng kết hay phép đa số người Mỹ vẫn duy trì quan hệ ẩn dụ hoặc những gì khác nữa có thể với tổ tiên. thể hiện hết sự tương tác phức tạp giữa sự nhập cư và tính cách dân tộc. - 15 -
15. CÁC VÙNG VĂN HÓA Ở MỸ Raymond D. Gastil Gần như bất cứ sự khái quát nào về thể nhận ra những vùng đó và chúng người Mỹ cũng có thể đúng với nhóm được giới hạn bởi tính không liên tục người này nhưng chắc chắn lại không về địa lý, lịch sử hoặc nguồn gốc xuất đúng với những nhóm người khác. thân của công dân. Rất ít người Mỹ nhận thức rõ về sự đa dạngdân tộc hoặc văn hóa của họ. Họ Các vùng văn hóa cơ bản cũng không nhận thức được sự phân vùng về mặt chính trị, xã hội và địa lý Người ta thường chia nước Mỹ thành quan trọng ngay trong lòng nước Mỹ. bốn vùng lớn: Đông Bắc, miền Nam, Thậm chí ngay cả cái tên “Hợp chủng Trung Tây và miền Tây. Đây là cách quốc” đã hàm ý một thực tế nước Mỹ phân chia của các nhà báo, Cục Điều là sự hợp nhất của nhiều thực thể tra Dân số Hoa Kỳ và các tổ chức riêng biệt - 13 bang đầu tiên đã tồn thăm dò dư luận khi nghiên cứu tại với tư cách là những thuộc địa những khác biệt trong tư tưởng hoặc riêng rẽ của nước Anh trước cuộc thái độ của người dân. Vùng Đông Chiến tranh Cách mạng. Hiện nay, Bắc có thủ phủ là Thành phố New ngoài các bang, nước Mỹ còn được York nhưng lại bao gồm cả New Eng- chia nhỏ hơn thành các hạt, thành land và các tiểu bang giáp Đại Tây phố và thị trấn, và việc phân vùng Dương miền Trung. Miền Nam trải dài theo tiêu chí chính trị còn làm vấn đề từ Virginia cho tới Texas nhưng ngoại này phức tạp hơn. Tuy nhiên, việc trừ Missouri. Trung Tây lại xoay phân chia hành chính thành các bang quanh Chicago trong khi mọi vùng đất và đơn vị nhỏ hơn cũng là để hệ nằm ở phía Tây Vùng Đồng bằng Lớn thống chính trị được điều hành tốt (Great Plains), trong đó có Hawaii và hơn. Biên giới của hầu hết các bang Alaska lại thuộc miền Tây. Rõ ràng là hiện nay đã chứng tỏ người ta mở đây là việc phân chia các khu vực cho rộng nhà nước liên bang một cách thuận tiện, cũng tương tự như khi bừa bãi hơn là thừa nhận những nét người ta chia nhỏ hơn nữa thành các đặc thù về địa lý hoặc lịch sử đã tồn khu vực như “Viễn Tây” hay “Đông tại từ trước. Do vậy, những sinh viên Nam”. nghiên cứu về Mỹ luôn chia nước Mỹ thành những vùng rộng hơn, tự nhiên Cũng từ việc phân chia này mà còn có hơn nhưng thường là không chính nhiều khái quát chung khác nữa. thức. Bằng cách này hay cách khác, Người ta đã thử khu vực hóa đất người dân ở những vùng liên quan có - 16 -
16. nước theo tiêu chí kinh tế. Mặc dù các phải phân biệt “vùng” với tư cách là hoạt động kinh tế ngày càng ít phụ một khu vực được xác định bằng thuộc vào vị trí địa lý, song cách tiếp những đặc điểm nội tại của nó và cận này phần lớn chỉ giới hạn ở việc “vùng” với tư cách là một khu vực phân vùng về nông nghiệp. Gần đây được xác định bằng sự tương tác về người ta đã cố gắng kết hợp các tiêu chính trị với các khu vực khác. Các chí kinh tế và văn hóa để xác định vùng cần được xác định lại một cách “chín dân tộc” mà phần lớn đều vượt thường xuyên theo sự thay đổi về mô khỏi phạm vi biên giới của nước Mỹ hình và nhu cầu phát triển. Dĩ nhiên và vươn tới những vùng đất của Can- vẫn còn các cuộc đấu tranh giữa các ada và Mexico. Việc quốc tế hóa các vùng với nhau. vùng của nước Mỹ là điều không đáng mong muốn ỏa vì một số lý do. Tuy Gần đây việc quan tâm đến các vùng nhiên, cách tiếp cận phần lớn không của nước Mỹ chủ yếu liên quan tới các có căn cứ lịch sử này trong thập niên vùng văn hóa, tức là, những khu vực 1980 chứng tỏ rằng các nhà phân tích được xác định bởi thực tế lịch sử và đã phát hiện ra những khác biệt thực phẩm chất của những con người đã sự trên khắp nước Mỹ khi họ không tạo nên dân cư ở những khu vực đó. tuân theo cách phân vùng thông Những vùng văn hóa xuất hiện ở bờ thường dựa theo tiêu chí hành chính biển Đại Tây Dương có thể được coi hoặc địa lý. là sự phát triển về phía Tây của cấu trúc vùng nguyên thủy của nước Mỹ. Về mặt lịch sử, Frederick Jackson - Về mặt lịch sử, ở nước Mỹ thời lập người nghiên cứu cuộc đấu tranh giữa quốc, các tiểu bang được chia thành các “vùng” ở Hoa Kỳ trong thế kỷ XIX ba nhóm: New England, Trung Đại - đã đưa ra một trong những cách Tây Dương (Middle Atlantic) và miền tiếp cận khoa học quan trọng nhất về Nam. Phần lớn dân số ở những vùng việc phân vùng ở Hoa Kỳ Theo này có nguồn gốc từ Vương quốc Anh nghiên cứu của ông, khi đất nước song lại khác nhau về quy mô trong phát triển thì mỗi vùng sẽ có những mỗi khu vực. Tuy nhiên lịch sử của đặc điểm và lợi ích phù hợp với bối mỗi vùng lại hoàn toàn khác nhau. cảnh địa lý hoặc giai đoạn phát triển cụ thể của họ, vàphần lớn lịch sử của Với trung tâm là Boston, New England nền Cộng hòa có thể được xem là các đã được một nhóm những người sùng cuộc đấu tranh giữa của miền “Nam” đạo mong muốn thoát khỏi ách đô hộ với miền “Bắc”, hoặc giữa miền và và sự tham nhũng mà họ đã chứng “Đông” với miền “Tây”. Ông đã chỉ ra kiến ở nước Anh thành lập vào đầu rằng việc phân định như vậy cũng những năm 1600. Có một thời những thay đổi khi nước Mỹ trưởng thành. thuộc địa và cộng đồng của họ đã trở Do vậy, miền “Tây” tiếp tục được xem thành hình mẫu trên thế giới. Họ đề là một vùng xa mãi, xa mãi tận bờ cao vai trò của giáo dục, việc làm, gia biển Đại Tây Dương. Chúng ta cần đình, cộng đồng và nhà thờ. Dĩ nhiên - 17 -
17. các thế hệ sau này đã rời xa những lý cũng có tương đối ít nô lệ, trong khi tưởng đó. Mặc dù vậy, truyền thống đó miền Nam lại có rất nhiều nô lệ. của họ vẫn được duy trì ở nhiều Tuy vậy, hầu hết người da trắng ở phương diện, nhất là giai đoạn trước miền Nam lại không sở hữu bất động thế kỷ XX, điều đó khiến New England sản. Họ là những người hầu làm thuê, rất khác so với phần còn lại của đất đến từ nước Anh và chỉ có những nước. New England trở nên sùng đạo trang trại nhỏ. Do họ không đưa cả hơn, có nhiều người định cư hơn và gia đình tới đây và thích nghi với cấu và mong muốn được độc lập thoát trúc của đất nước nên dần dần họ đề khỏi ách đô hộ của người Anh hơn cao vai trò của cộng đồng và nhà thờ. bất cứ một thuộc địa nào khác. Do vậy, đến thời điểm độc lập, miền Nam vẫn còn tương đối lạc hậu và Với trung tâm là New York và Phila- dân cư thưa thớt. delphia, các bang Trung Đại Tây Dương là nơi trú ngụ của nhiều dân Những cư dân đầu tiên đã di cư về tộc đến từ nhiều nơi trên thế giới. phía Tây từ bờ biển phía Đông theo Người Hà Lan đã cai trị New York từ hai hướng song song. Những người những năm 1620 đến năm 1664. dân New England có xu hướng di cư Người Thụy Điển thậm chí đã có một thẳng về miền Tây qua Bắc New York, thuộc địa tại Delaware trong những Trung Tây Thượng tới Tây Bắc giáp năm 1630. Người Đức đến định cư ồ Thái Bình Dương. Cư dân các tiểu ạt gần Philadelphia trước năm 1800. bang Trung Đại Tây Dương lại thích di Mặc dù vẫn còn nhiều nông dân làm cư xuống những dải đất phía Nam ăn cá thể ở các vùng đất của New hơn. Những người dân miền Nam lại York và New Jersey, nhưng trước vượt sông Mississipi tới Texas, Mis- Cách mạng ở đây cũng đã hình thành souri, Oklahoma và Tây Nam. Sau nhiều trang trại lớn và ở các thành năm 1800, những người nhập cư mới phố lớn tầng lớp tư bản hoặc thương đã tới nước Mỹ, từ đó những làn sóng nhân cũng rất phát triển. Các bang người nhập cư liên tiếp sau đó đã làm miền Nam tính từ Nam Virginia – mặc thay đổi căn bản tính chất tôn giáo và dù cả Maryland trong giai đoạn này sắc tộc của đất nước. Tuy vậy, vẫn cũng mang đậm tính chất miền Nam- cần phải phân biệt một số điểm quan lại càng khác biệt Ở đây, ngoài trọng. Miền Nam hầu như không chịu người Anh hầu như không có dân tộc ảnh hưởng trước làn sóng nhập cư nào khác sinh sống và đô thị phát đó. Mãi tới những năm gần đây làn triển rất chậm chạp. Miền Nam chủ sóng những người dân Mỹ Latinh đổ yếu bao gồm các đồn điền lớn với lực về những vùng đất ven miền Nam ở lượng lao động là nô lệ nhập từ châu Texas và Florida mới bắt đầu làm thay Phi và Tây Indies. Vào thời điểm diễn đổi cơ bản thành phần dân số ban ra cuộc Chiến tranh Cách mạng, ở đầu của miền Nam năm 1800 trong New England hầu như không có nô lệ. đó chủ yếu là người Ănglô Sắcxông và Các tiểu bang Trung Đại Tây Dương người da đen Dân nhập cư có ảnh - 18 -
18. hưởng lớn nhất ở miền Bắc, nhất là ở lại với sự đồng ý của Raymond D. những thành phố công nghiệp. Ở Gastil, Các vùng văn hóa của Hoa Kỳ, đây, một lần nữa những người mới Nhà xuất bản Đại học Washington, đến lại có xu hướng củng cố thêm Seattle 1975) những hình mẫu cũ. Người nhập cư từ bán đảo Scandinavia và Đức có xu Vùng New England hướng đổ về dải đất phía Bắc Hoa Kỳ trong khi người nhập cư từ các nước New England gồm các tiểu bang Địa Trung Hải và Trung Âu lại đổ về Maine, New Hamshire, Vermont, Mas- miền Trung nhiều hơn. sachusetts, Rhode Island, gần như toàn bộ tiểu bang Connecticut, Bắc Chúng ta có thể phân biệt mười ba New York và dải đất hẹp phía Bắc vùng qua những nét đặc thù về văn Pennsylvania. Người New England đã hóa và lịch sử của họ. Trong mỗi cư ngụ ở khu vực này năm 1800 và vùng, chúng ta cũng cần phải có sự khu vực này in đậm dấu ấn văn hóa phân biệt cụ thể hơn. Mặc dù người riêngcủa họ. Ban đầu những người dân ở mỗi khu vực có thể có nguồn dân ở đây theo đạo Tin Lành, nhưng gốc khác nhau song mỗi vùng văn hiện nay đa số lại theo đạo Cơ đốc, hóa lại được xác định phần lớn qua ngoại trừ ở một số vùng nông thôn. những nét đặc thù của nhóm người Tuy nhiên, do có nhiều nhóm người “định cư đầu tiên”. Vì ở đây chúng ta nhập cư đổ về khu vực này nên – xét đang đề cập tới nền văn hóa hiện đại từ góc độ văn hóa – họ cũng thường của Mỹ nên điều đó có nghĩa là sự “cải đạo”. Vì thế, khu vực này tiếp tục định cư đầu tiên của những người Mỹ đề cao vai trò của giáo dục và cuộc da trắng, mặc dù ở một số vùng, nhất sống của giới trí thức. Hiện nay nhiều là ở khu vực nội Tây Nam và Hawaii, trường đại học lớn nhất và nhiều những người da màu lại là một nhân trường dang tiếng nhất Hoa Kỳ tập tố quan trọng. Những vùng cơ bản đã trung tại khu vực này. Chính trị tiếp được phân biệt ở nước Mỹ hiện đại tục được đánh giá từ góc độ đạo đức. ngày nay gồm: New England, khu vực Đây cũng là khu vực ủng hộ những lý thành thị ở New York, Pennsylvania, tưởng tự do và chủ nghĩa quốc tế miền Nam, Trung Tây Thượng, Miền mạnh mẽ hơn những vùng khác. Giới Trung của Trung Tây, Rocky Moun- tinh hoa của vùng này tiếp tục ý thức tain, Mormon, Nội Tây Nam, Tây Nam được sứ mệnh và đại diện cho chủ giáp Thái Bình Dương, Tây Bắc giáp nghĩa lý tưởng của đất nước. Tuy Thái Bình Dương, Alaska và Hawaii. nhiên, trong nền văn hóa đô thị kế Những nội dung dưới đây sẽ cố gắng tiếp thời kỳ thuộc địa, tư tưởng dân xác định và mô tả ngắn gọn về những chủ mạnh mẽ của những người định vùng văn hóa đó. cư đầu tiên tại đây đã trở nên mờ nhạt dần. óa Ngày nay, tất cả ba Bản đồ 1. Raymond D. Gastil. Các vùng văn hóa ở duyên hải miền Đông vùng văn hóa của Hoa Kỳ. (Được in đều có cơ cấu giai cấp mang nét đặc - 19 -
19. thù của châu Âu hoặc của nước Anh có những kỳ vọng cao xa, bởi lẽ người rõ hơn bất cứ vùng đất nào khác ở New York đánh giá bản thân dựa trên Hoa Kỳ. chuẩn mực quốc gia và quốc tế chứ không phải những chuẩn mực của Khu vực thành thị ở New York khu vực. Khu vực thành thị ở New York bó hẹp Vùng Pennsylvania trong phạm vi Thành phố New York và những khu vực lân cận. Tuy nhiên Vùng Pennsylvania bao gồm gần như với 18 triệu dân, thì dân số ở khu vực toàn bộ tiểu bang Pennsylvania và nhỏ bé này vẫn đông hơn so với những vùng tiếp giáp với New Jersey, nhiều vùng khác và tương đương với Delaware và Maryland. Ban đầu đây dân số của New England. Về cơ bản, là tụ điểm của dân nhập cư, cụ thể là đây là nơi trú ngụ của những người người Đức ở vùng đất thấp, người mới nhập cư vì các thế hệ người mới Xcốt-len - Ai-len ở sâu mãi bên trong đến vẫn tiếp tục coi New York là cửa Pennsylvania. Sau này có nhiều người ngõ để đến nước Mỹ. Các nhóm sắc đã đến làm việc trong những hầm mỏ tộc và tôn giáo, như những người ở đây. Nhưng suốt một thời gian dài, theo Đạo Do thái chính thống, dân việc nhập cư ở vùng này diễn ra chậm Puerto Rico và người Ý, sinh sống ở chạp. Mặc dù sau cuộc Chiến tranh đây với số lượng lớn,họ tiếp tục gìn Cách mạng, dân New England tràn giữ lối sống của mình và hầu như sang phía Bắc New York để sinh sống không quan tâm tới lối sống của nhưng hình thức sở hữu truyền thống người Mỹ nói chung. Tất nhiên, ngoại vẫn được duy trì ở Pennsylvania. Về trừ một số cá nhân muốn “hòa mình” tôn giáo, nếu như New England chủ vào xã hội lớn hơn. Do tình hình nhân yếu theo chủ nghĩa giáo đoàn khẩu học và sắc tộc này mà xét từ (Congregationalist) và sau này theo nhiều góc độ, Thành phố New York dòng Baptist và thuyết nhất thể thì mang đậm chất châu Âu hơn và đa Pennsylvania lại theo giáo hội Trưởng dạng hơn. Đối với nhiều người Mỹ, lão và giáo phái Quây-cơ (Quaker). đây cũng là vùng đất thú vị hơn nhiều Trong những năm 1680 Pennsylvania nơi khác của nước Mỹ. Thành phố được coi là thuộc địa của những New York là kinh đô của ngành người theo phái Quây-cơ. Sau đó các truyền thông như báo chí, đài phát nhóm tôn giáo tương tự như Amish thanh, truyền hình, các nhà xuất bản đã tới đây định cư. Lúc đó Pennsylva- và thậm chí cả phim ảnh. Dù không nia là vùng đất hiếu học và chủ nghĩa phải là một trung tâm chính trị nhưng lý tưởng của Hoa Kỳ, cạnh tranh Thành phố New York lại là trung tâm mạnh mẽ với New England. Tuy nhiên tài chính và kinh doanh của Hoa Kỳ. sự vượt trội của họ cũng sớm lâm vào Dân New York nổi tiếng về vẻ lạnh thoái trào và kể từ đó tới nay Penn- lùng, khó gần và hầu như không có sylvania đã mất đi vai trò đầu tàu của tinh thần cộng đồng. Tuy vậy, họ lại họ mà không tìm lại được một diện - 20 -
20. mạo rõ ràng và tích cực của chính Tây”. Kinh đô âm nhạc hiện nay là mình. Nashville và Tennessee. Nashville còn là một trung tâm phát triển tôn giáo Miền Nam phổ thông. Tuy nhiên, trung tâm của giáo phái Baptist ở miền Nam và nơi Với tư cách là một vùng văn hóa, phát triển nhanh nhất các giáo phái miền Nam bắt đầu từ Nam Delaware Tin Lành lớn của đất nước lại là Dal- và Maryland. Biên giới trên lý thuyết las, Texas nằm ở phía Tây Nam của của miền Nam kéo dài về phía Tây vùng này. Xét từ nhiều góc độ, biên qua Virginia và Tây Virginia, qua Nam giới của miền Nam có thể được xác Ohio tới Indiana và Nam Illinois. Miền định bởi ưu thế của giáo phái Baptist Nam bao gồm phần lớn tiểu bang miền Nam. Rất tình cờ, miền Nam lại Missouri và Oklahoma và gần như là vùng duy nhất không có sự hiện toàn bộ Texas. Do vậy miền Nam, xét diện của cộng đồng Cơ đốc trên quy về mặt địa lý, là khu vực rộng nhất mô lớn. Hoa Kỳ và chiếm trên một phần tư dân số Hoa Kỳ. Trong số các vùng văn hóa ở Mỹ, miền Nam nổi tiếng với tấm lòng hiếu Xét về nhiều mặt, miền Nam là vùng khách và thân thiện và có một lối đặc biệt nhất trong số các vùng văn sống tương đối an nhàn và thảnh hóa Hoa Kỳ. Tiếng địa phương của thơi. Cùng với những đặc điểm đó vùng này được công nhận rộng rãi người miền Nam còn đề cao giá trị và hơn và “khác biệt” hơn so với tiếng danh dự cá nhân– hoàn toàn khác với địa phương của các khu vực khác. nét đặc thù chung của người Mỹ. Điều đó đặc biệt đúng nếu chúng ta Những nhân tố đó phần nào lý giải tại nhớ rằng “tiếng Anh của người da sao người miền Nam lại đề cao nghĩa đen” là tiếng địa phương của miền vụ quân sự - một xu hướng có lẽ Nam cho dù chúng ta không còn xác được thúc đẩy bởi sự tập trung của định được biên giới địa lý của nó. nhiều cơ sở quân sự tại khu vực này. Miền Nam không chỉ là cái nôi sản Một đặc điểm khác của miền Nam là tỉ sinh ra nhiều dòng nhạc khác nhau lệ giết người tương đối cao so với của người da đen – chẳng hạn như miền Bắc. Điều đó đã được Redfield Blue – mà còn nhiều thể loại ca khúc và các học giả khác đề cập tới+ trong nổi tiếng nhất và có ảnh hưởng lớn thế kỷ XIX (xem Đọc thêm) và lý giải nhất của người da trắng. Dòng nhạc một phần tại sao tỷ lệ giết người ở Mỹ “miền núi” hoặc “dân gian” của thế hệ lại cao hơn so với các quốc gia phát trước giờ đây được biết đến nhiều triển khác. hơn với cái tên “nhạc đồng quê”. Nhạc cao-bồi cũng phần lớn bắt Trước Nội chiến, miền Nam là khu vực nguồn từ miền Nam. Ngày nay, hai có nét đặc thù riêng. Tuy nhiên, ở dòng nhạc đó phần lớn đã được hợp mức độ nào đó những gì đã trải qua nhất thành nhạc “đồng quê miền trong thời kỳ Nội chiến lại ấn định - 21 -
21. những đặc điểm lâu dài về sau này sisippi và đông Nam Texas. Đây là của khu vực Đối với người da trắng khu vực chủ yếu trồng bông và có số và da đen thì nét đặc thù đó đã được lượng lớn dân nô lệ. Sau Nội chiến, củng cố thêm bởi mối quan hệ về đây là khu vực có những vấn đề chủng tộc phát triển trong thời kỳ nô chủng tộc nghiêm trọng nhất, bởi lẽ lệ và hậu quả của nó. Dẫu vậy, vẫn cuộc chiến đã để lại đằng sau nó đa có những khu vực giáp ranh miền số dân da đen nghèo khổ và thất học. Nam như Texas và Kentucky, những Vùng cao miền Nam nằmsâu trong vùng đã từng và hiện vẫn thuộc miền vành đai này. Đất kém màu mỡ hơn, Nam, nhưng chưa bao giờ có số trang trại nhỏ hơn và hầu như không lượng người da đen đáng kể và phản có nô lệ. Xa hơn nữa là dãy Appala- đối Nội chiến. Miền Nam nổi tiếng về chian ở phía Bắc và giữa miền Nam và mối quan hệ chủng tộc đầy thù núi Ozark ở Arkansas về phía Tây. nghịch và đàn áp sau thời kỳ Nội Cuộc sống nơi đây rất vất vả, biệt lập chiến. Tuy nhiên ngày nay rất nhiều và nhìn chung không có người da người có cảm giác rằng mối quan hệ đen. Ở một mức độ đáng kể, khu vực về chủng tộc ở miền Nam cũng tốt này đã sát cánh với miền Bắc trong như ở miền Bắc. Đã có nhiều người cuộc Nội chiến. Đó là nguyên nhân da đen được bầu vào các vị trí chính dẫn tới việc Tây Virginia tách khỏi trị ở địa phương mặc dù phần lớn vẫn Virginia. Đây cũng là khu vực có nhiều còn bó hẹp trong những khu vực mà trang trại rất nghèo, và việc phát hiện họ chiếm đa số. (Trái với hình dung ra mỏ than đã biến khu vực phía Nam của một số người về miền Nam, dãy Appalachian trở thành một vành người da đen không chiếm đa số ở đai khai thác mỏ mà cuối cùng đã trở bất cứ tiểu bang miền Nam nào). nên rất nổi tiếng về tình trạng bạo lực Người ta đã khắc phục được một công nghiệp Phía tây miền Nam phần những yếu kém về giáo dục và thuộc Texas và Oklahoma có một nền công nghiệp ở miền Nam mặc dù văn hóa miền Nam cởi mở hơn, hiếu những truyền thống ở khu vực này chiến hơn, mạnh mẽ hơn và lạc quan vẫn còn nặng nề. Tất nhiên miền hơn, dựa trên sự giàu có về dầu mỏ Nam có truyền thống văn học phong và gia súc Houston và Dallas hiện phú và giàu sức sáng tạo nhất ở nước sánh vai với Atlanta và Nashville,trở Mỹ hiện đại. thành những thành phố hàng đầu của miền Nam. Về mặt lịch sử, một số cách phân vùng quan trọng ở miền Nam vẫn còn Cũng cần phải đề cập tới hai vùng đất hợp lý đến ngày hôm nay. Sự phân “miền Nam” bao quanh khác biệt. vùng chủ yếu về địa lý ở miền Nam là Nam Louisiana lúc đầu là thuộc địa sự phân biệt giữa vùng thấp và vùng của Pháp. Do vậy khu vực này chủ cao Vùng đất thấp trải dài từ Mary- yếu gồm những người theo đạo Cơ land dọc theo bờ biển tới Bắc Florida đốc, đặc điểm củamối quan hệ giữa và theo hướng tây tới thung lũng Mis- các sắc tộc chính là “các mức độ” pha - 22 -
22. tạp của các chủng tộc, òa (có tính khu vực được gọi là “đạo đức". Ở đây giao hòa nhiều hơn chứ không miệt chính trị được coi là mối quan tâm thị người da đen như vốn có ở Mỹ), chung của tất cả mọi người. Người ta và ở nông thôn vẫn còn một bộ phận cho rằng các tư tưởng và lý tưởng sẽ đáng kể dân chúng nói tiếng Pháp. quyết định chính sách chứ không phải Nam Florida lại là một khu vực phát sự cân bằng về lợi ích như cách làm triển theo hướng khác so với các khu của chính trị “chuyên nghiệp” ở miền vực còn lại của miền Nam. Mặc dù Nam. Vùng này đã sản sinh ra Đảng vùng này còn duy trì nhiều hình thái Lao động-Nông dân và Đảng Tiến bộ, của miền Nam, song chúng đã bị lu từ đó tạo thêm khía cạnh mới trong mờ trước làn sóng dân nhập cư mới. nền chính trị vào nửa đầu của thế kỷ Trước hết đó là dòng người miền Bắc 20. Ngay từ khi thành lập, khu vực đổ về để nghỉ hưu hoặc nghỉ ngơi. Vì này đã có những chuẩn mực và yêu những người này chủ yếu đến từ cầu rất cao đối với giáo dục. Truyền Thành phố New York nên họ đã mang thống đó vẫn tiếp tục cho đến tận một bầu không khí riêng biệt tới một ngày hôm nay. số khu vực. Gần đây hơn, một làn sóng mới dân trung lưu Cuba đã đổ Miền Trung Trung Tây là khu vực tới Miami để sinh sống, kết đến là sự chuyển tiếp của ba vùng duyên hải nhập cư ồ ạt của người Mỹ Latinh đến miền Đông, tuy nhiên khu vực này từ nhiều quốc gia, chủ yếu là dân chủ yếu nằm ở vùng Trung Đại Tây trung và thượng lưu. Nhiều nhà quan Dương. Khu vực này chịu ảnh hưởng sát coi Miami là một thành phố Mỹ của miền Nam và New England,. và Latinh lớn. dân số nhập cư sau này là sự pha trộn đại diện cho tất cả các dân tộc châu Âu mới đến định cư tại Hoa Kỳ Các khu vực thuộc Trung Tây sau cuộc Nội chiến. Dĩ nhiên, khác với Xét từ góc độ chính trị và xã hội, các cửa ngõ New York, Miami hay Trung Tâytập trung quanh Chicago. California, Miền Trung Trung Tây Tuy nhiên về mặt văn hóa, khu vực không thu hút số lượng lớn những này lại biến đổi rất khác từ Bắc tới người mới nhập cư. Xét về nhiều mặt, Nam tới mức chúng ta cần phải phân đây là khu vực chịu sự chi phối của biệt giữa vùng văn hóa Trung Tây các thành phố với các “nền văn hoá” Thượng và miền Trung Trung Tây. của Chicago, St. Louis và Thành phố Trung Tây Thượng bao gồm Michi- Kansas quyết định phần lớn lối sống gan, dải đất phía Bắc Ohio, Illinois và của khu vực này. Nhưng đó lại là khu Iowa cộng với tiểu bang Wisconsin, vực “tinh túy” nhất của Hoa Kỳ. Cứ Minnesota, Bắc và Nam Dakota. Đây nói tới “khu trung tâm” của Hoa Kỳ là là khu vực người Scandinavia, Đức, các phương tiện thông tin đại chúng Thụy Sỹ, Hà Lan và New England có lại nhắc tới khu vực này. Đây là khu ảnh hưởng lớn. Thái độ chính trị của vực duy nhất với những giáo phái quan trọng trong đó dễ nhận biết - 23 -
23. nhất là những chi phái của đạo Tin theo tiêu chí địa lý hoặc kinh tế với Lành - chẳng hạn như Hội Giám lý, việc phân chia theo tiêu chí văn hóa. Giáo hội Trưởng lão, dòng Baptist Utah được thành lập vào giữa thế kỷ phía Bắc hay Nhà thờ Chúa (Church XIX theo truyền thống của New Eng- of God). Những giáo phái này trên land với tư cách là một tiểu bang mẫu thực tế chi phối việc sáp nhập tôn mực trên cơ sở nhãn quan tôn giáo. giáo. Khu vực này bao gồm trung tâm Thời kỳ đó Joseph Smith, một thanh Ohio, Indiana, Illinois, hầu hết Iowa niên gốc New England đã nhận được và Nebraska, Bắc Missouri, tây Colo- những cuốn Khải huyền (Revelations). rado và tiểu bang Kansas. Những người sống trong vùng Mor- mon theo đức tin này đã bị đuổi ra Vùng Rocky Mountain (Núi đá) khỏi một số vùng đất vì tín ngưỡng và việc hành đạo của họ. Người đứng Vùng Rocky Mountain là khu vực khó đầu cộng đồng lúc đó đã đưa mọi xác định nhất trong số các vùng văn người đến vùng biên giới xa xôi, xây hóa ở Mỹ. Dân chúng sống trong ba dựng Ngôi đền Mormon nổi tiếng ở tiểu bang Colorado, Wyoming và thành phố Salt Lake ngày nay. Nhờ Montana của khu vực này quan tâm tính nguyên tắc và sự cần mẫn họ nhiều đến bản sắc của họ hơn là xây cũng đã xây dựng được một xã hội dựng một bản sắc riêng của vùng. mẫu mực. Ngoài việc đề cao đạo Mor- Mật độ dân số của khu vực này có lẽ mon, vùng đất này còn nổi tiếng về thấp nhất trên lục địa Hoa Kỳ. Sự pha những chuẩn mực rất cao về y tế và trộn các dân tộc làm khu vực này giáo dục. Việc đề cao gia đình và cũng mang tính đại diện cho cả dân cộng đồng cũng đã dẫn tới tỷ lệ sinh tộc với tư cách tổng thể tương tự như cao. Những người dân Mormon trở Midwest Trung. Thái độ của những nên giàu có ở mọi nơi trên đất Mỹ và người dân ở Vùng Rocky Mountain ở nước ngoài. Nhưng sự thành đạt luôn phản ánh đúng địa hình và điều của họ vẫn tập trung ở thành phố Salt kiện thời tiết khắc nghiệt của nó. Lake và những vùng kế cận ở Utah. Người ta chú ý đến nguồn tài nguyên thiên nhiên,khoáng sản và việc khai Khu vực nội Tây Nam thác chúng ở khu vực này. Đây là khu vực biên giới và là ngôi nhà thực sự Đây là khu vực bao gồm phần lớn tiểu của những anh chàng chăn bò, chăn bang Arizona và New Mexico. Trong cừu, những người trượt tuyết, khách giai đoạn hình thành lâu dài, ở đây lữ hành và những người leo núi. cùng tồn tại người Mỹ gốc Tây Ban Nha, người Texas, khách du lịch và Vùng Mormon những bộ tộc da đỏ ngoan cường. Mặc dù trong những năm gần đây Vùng Mormon thuộc Nam Idaho và dòng người từ khắp nơi trên cả nước Utah thể hiện một cách sinh động dồn về đây sinh sống rất đông, nhưng nhất sự khác biệt giữa việc phân vùng những khuôn mẫu gốc vẫn rất quan - 24 -
24. trọng và phần lớn đất đai trong khu nghiên cứu hàng đầu của Mỹ cũng vực này vẫn còn nằm trong tay các nằm ở California, khiến cho họ trở bộ tộc da đỏ đang gia tăng nhanh thành đối thủ của New England. Thái chóng về số lượng. Khí hậu ở đây độ và niềm tin của người dân rất có khắc nghiệt nhưng không bằng miền tính chất dân chủ và lạc quan. Chính Bắc. Địa hình hiểm trở và giữa các sự thịnh vượng đã tạo điều kiện cho vùng có sự khác nhau rõ rệt về nhiệt họ đáp ứng được yêu cầu của người độ, lượng mưa, độ cao và chủng loại dân tốt hơn bất kỳ nơi nào khác ở Mỹ. thực vật. Đây cũng là vùng đất định Nông nghiệp của California cung cấp cư mới của nhiều người. Tuy nhiên, là cho đất nước nhiều loại cây đặc sản những nền văn hóa cổ nhất Hoa Kỳ, và chiếm tỷ lệ lớn cung cấp rau quả ở người da đỏ và Tây Ban Nha đã mang Mỹ. Ngành công nghiệp máy tính mới đến cho khu vực này cảm giác khác cũng tập trung ở đây, tương tự như hẳn với phần còn lại của miền Tây với ngành điện ảnh đã có một thời hoàng những nét mới mẻ hoa mỹ hơn. kim tại khu vực này. Giống như vùng nội Tây Nam, địa lý của khu vực này Khu vực Tây Nam giáp Thái Bình cực kỳ phong phú. Những khu vực rất Dương nóng chỉ cách những khu vực rất lạnh chỉ vài dặm. Vùng này đã trở thành Đây là vùng chủ yếu bao gồm Califor- điểm du lịch được ưa chuộng với tất nia. Đối với nhiều người, “miền Tây” cả người Mỹ. chính là California. Trong qua trình di dân đến khu vực này những người từ Vùng Tây Bắc giáp Thái Bình vùng Đông Bắc có xu hướng đến định Dương cư tại San Francisco và những người từ Trung Tây định cư ở Nam Califor- Xét về nhiều mặt, khu vực này là giao nia. Tuy nhiên điều kiện khí hậu cực điểm giữa hai nền văn hóa của khu kỳ thuận lợi ở duyên hải California vực Núi đá và Tây Nam Thái Bình tiếp tục cuốn hút nhiều người trên Dương. Tuy nhiên, môi trường đã tạo khắp nước Mỹ đến đây sinh sống cho khu vực này môt diện mạo khác trong hơn 100 năm qua, trong đó có với những vùng khác trên cả nước những người ưu tú và trình độ học Khu vực duyên hải miền Tây bao gồm vấn tốt nhất nước Mỹ. Kết quả là tiểu bang Oregon, Washington và những xu thế hiện đại hoặc những phần lớn Idaho đông dân hơn và có ngành công nghiệp hiện đại thường khí hậu ôn hòa hơn khu vực nằm sâu bắt nguồn hoặc rất phát triển ở tiểu trong đất liền. Ở nông thôn cũng có bang này. Hệ thống giáo dục cao hơn nhiều rừng hơn và nhìn chung có ở California từ lâu đã làm cả nước lượng mưa dồi dào hơn. Phía đông phải ganh tỵ. California còn là tiểu những dãy núi nằm trong đất liền của bang đầu tiên tạo điều kiện dễ dàng khu vực này là một cao nguyên tương cho tất cả mọi người dân được học đối bằng phẳng và đồng đều. Vùng đại học. Nhiều trường đại học và Tây Bắc Thái Bình Dương này dân cư - 25 -
25. thưa thớt và phát triển chậm. So với trở thành một vùng văn hóa ổn định những vùng lân cận, dân số của khu một sớm, một chiều. vực này chủ yếu bao gồm người nhập cư từ Trung Tây Thượng và New Eng- Vùng Hawaii land cũng như từ Scandinavia, Đức và Anh. Đây cũng là địa phận của đạo Đây là vùng đất được hầu hết người Tin Lành và gần đây hầu như không Mỹ ưa thích. Ngoài vùng cực Nam có người nhập cư. Tương tự như Florida, đây còn là vùng nhiệt đới duy nguồn gốc sắc tộc của họ, chính trị nhất của Hoa Kỳ. Đó cũng là khu vực trong khu vực này có xu hướng ôn duy nhất mà người da màu chi phối hòa và tự do. Xã hội tương đối thuần đời sống. Nhóm sắc tộc thiểu số lớn nhất, chủ yếu là người da trắng và nhất ở đây là những người gốc Nhật quan tâm đến môi trường tự nhiên Bản. Tuy nhiên người Philipin, Trung xung quanh họ. Do thời tiết và do Quốc, Samoa và những người gốc không có thành phố lớn nào nằm Hawaii và những người Mỹ ở lục địa cạnh đại dương nên những bãi biển đã hòa trộn với nhau. Quần đảo này đẹp của vùng này vẫn còn vắng vẻ. được công nhận là một tiểu bang năm Ta không thể tìm thấy nơi đây văn 1959, được sáp nhập vào liên bang hóa Hollywood và bãi biển kiểu Cali- với tư cách là các vùng đất nông fornia. nghiệp và lúc đầu người ta đến định cư và trồng cấy các loại cây như mía Vùng Alaska và dứa. Sau này quần đảo này trở thành một căn cứ hải quân quan Hai vùng còn lại cư dân thưa thớt trọng của Hoa Kỳ. Tuy vậy nền kinh nhưng lại rất đặc thù. Alaska vừa là tế của vùng này lại được thúc đẩy chủ một tiểu bang vừa là một vùng, hoặc yếu bởi du lịch. Nhìn chung khách du nhóm các vùng nguyên thuỷ. Ngoài lịch là người Mỹ từ đất liền và người dân da đỏ và người Eskimo, đây vẫn châu Á, nhất là người Nhật. Từ lâu là vùng biên giới với tỷ lệ dân bản địa người Hawaii được coi là những người rất thấp. Thổ dân da đỏ và người Es- an nhàn, không tham gia vào những kimo đã thắng kiện trong một vụ kiện cuộc xung đột có ảnh hưởng tới vận liên quan tới quyền khai thác khoáng mệnh của nước Mỹ và được hưởng sản và dầu mỏ. Giờ đây họ đã đủ giàu thụ phong cảnh đẹp. Du lịch và việc có để trở thành một lực lượng lâu dài chia đất để định cư dường như là ở khu vực. Tuy nhiên, văn hóa của những mối đe dọa nghiêm trọng nhất vùng Alaska lại là sự kết hợp của văn đối với lối sống của họ. hóa của 48 tiểu bang trên lục địa Hoa Kỳ. Họ vẫn chưa có một diện mạo tích Vùng Hawaii minh chứng cho một cực vì vẫn phải sống dựa nhiều vào điểm cũng rất phù hợp với phần kết việc khai thác tài nguyên thiên nhiên. luận ở đây. Qua khái niệm “các vùng Vì khí hậu và giá cả cuộc sống đắt đỏ văn hóa” chương này đã cố gắng mô nên vùng này dường như khó có thể tả những khác biệt cơ bản giữa các - 26 -
26. vùng ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa là chúng tôi không thể tìm thấy những nét tương đồng thậm chí còn quan trọng hơn giữa những người Mỹ với nhau nếu chúng ta so sánh những người sống trong các vùng văn hóa nêu trên với những người sống ở các quốc gia khác. Đây là cũng là một khiếm khuyết căn bản trong cố gắng đã đề cập ở trên trong việc đưa ra một danh sách gồm chín vùng của “Bắc Mỹ” vượt qua biên giới quốc gia. Ví dụ, những người sống ở British Columbia của Canada có chung địa hình và nhiều lợi ích tương đồng với những người sống ở vùng Tây Bắc giáp Thái Bình Dương của Hoa Kỳ. Nhưng vì là người Canada nên ngay lập tức chúng ta có thể nhận thấy sự khác biệt của họ. Về cuộc sống, họ có những thế giới quan khác với người Mỹ ở vùng Tây Bắc giáp Thái Bình Dương. Quá trình hình thành và phát triển của Hoa Kỳ đã để lại dấu ấn ở khắp mọi nơi trên đất Mỹ. Những người da đen ở New York, những người nói tiếng Tây Ban Nha ở Santa Fe, người Nhật ở Hawaii tất cả đều là người Mỹ. Thậm chí nếu có lúc nào đó họ mong muốn điều ngược lại thì thế giới vẫn cứ nhận ra họ là người Mỹ. - 27 -
27. GIẢI TRÍ VÀ PHƯƠNG TIỆN THÔNG TIN ĐẠI CHÚNG Trong những yếu tố đã và đang tiếp xem biểu diễn “ca múa của Hà Lan”. tục định hình tính cách và văn hóa Năm sau, ông đi xem một buổi biểu Mỹ, không gì rộng lớn hơn hoặc kém diễn rối và năm 1783, ông mua hai vé tinh tế hơn cái mà chúng ta gọi chung xem thả khinh khí cầu. Vào năm là Giải trí. Thật vậy, nếu một khách 1786, ông chi một si-ling để xem “một du lịch đến từ Thái dương hệ Vegas con lợn biết làm trò”. muốn đi tìm những bằng chứng để tìm hiểu chúng ta là ai và chúng ta đã Giải trí công cộng vào thời kỳ thuộc phát triển như thế nào, không gì tốt địa hầu như chân thực đến độ không hơn là nên tìm hiểu lịch sử của hoạt thể tin được nếu nhìn từ góc độ của động giải trí từ thời kỳ thuộc địa cho hoạt động giải trí hiện đại. Những đến Pac-Man. Việc tìm hiểu đó có thể niềm vui chủ yếu là các cuộc vui chơi sẽ cung cấp lượng thông tin lớn tập thể - thi xay lúa, thi cày ruộng, thi không kém gì khi nghiên cứu về công viết chính tả - và các hoạt động giải nghiệp, kinh tế, tiềm lực quân sự, trí trong sáng như dựng lều chứa cỏ, thông tin liên lạc, giáo dục, chính trị, các buổi liên hoan, chơi bowling, hệ thống đường cao tốc, các ưu tiên, những kiểu chơi gôn và tennis ban hệ thống ống nước hoặc luật học của đầu, và một loại trò chơi thể thao gọi Hoa Kỳ. là bắt ngỗng trong đó người ta treo một con ngỗng được bôi mỡ trơn bằng một sợi dây ở phía trên một con Hoạt động giải trí thời kỳ đầu suối và mỗi người chơi sẽ đứng trên một tấm ván gỗ ở mũi một chiếc thu- Chúng ta đã trải qua quá trình phát yền được chèo rất nhanh ở bên dưới triển lâu dài kể từ khi có những loại con ngỗng. Đích của cuộc chơi là phải hình giải trí làm hấp dẫn những người túm được con ngỗng mà không được sáng lập ra nhà nước Hoa Kỳ. Tổng mất thăng bằng. Những người tham thống Thomas Jefferson, người theo gia cuộc thi thường ngã xuống nước dõi rất cẩn thận về các khoản chi tiêu còn con con ngỗng tội nghiệp thì nằm của mình, đã ghi lại rằng vào năm trong chảo rán. Ngoài ra, còn có một 1771 ông chi ba si-ling để “nghe cốc số trò như đua ngựa, đá gà và đánh thủy tinh phát ra tiếng nhạc”, một bạc, nhưng các trò này chỉ xuất hiện khoản chi khác là một si-ling và ba đô sau khi kiểu sống lao động gian khổ -la để xem qua một con cá sấu châu và sống giản đơn theo kiểu Thanh Mỹ, và chi hai si-ling và ba đô-la để - 28 -
28. giáo mai một phần nào vào cuối thế biết như cốc thủy tinh phát ra tiếng kỷ XVII. nhạc và lợn làm trò. Vào thời đó đã có biểu diễn xiếc voi ở Hoa Kỳ. Voi Nhà hát đầu tiên ở Hoa Kỳ được xây được một người tên là Hackaliah Bai- dựng tại Williamsburg vào năm 1716 ley nhập khẩu và đưa đi lưu diễn trên và nó đã làm hình mẫu cho những toàn quốc. Vào năm 1842, P.T. phát triển sau này của giải trí trong Barmum trình diễn người lùn General thế kỷ XXXX bởi sự kết hợp nhiều Tom Thumb cao 15 in-xơ và nặng 25 chức năng - đó là, nó có khu chơi pao, và một phụ nữ da đen tên là bowling và một trường dậy nhảy cũng Joice Heth được cho là đã thọ 116 như một sân khấu biểu diễn ca nhạc tuổi và là nô lệ của gia đình Washing- và kịch. Không phải tất cả nước Hoa ton khi George sinh ra. (Sau khi chết, Kỳ non trẻ đều tự do như vậy vì kịch khám nghiệm cho thấy tuổi bà ta nói từ lâu được xem là con đường khoảng 80). Cả hai nhân vật này đều đến địa ngục theo quan điểm của rất hấp dẫn đối với công chúng. những người có tư tưởng Thanh giáo, đặc biệt là những người giàu lên ở Phải mất thêm vài thập kỷ Hoa Kỳ Boston và Philadelphia. Một luật ở mới thực sự trở nên thoải mái trong Pennsylvania vào thời kỳ đó phạt 500 hoạt động giải trí. Vào năm 1790, nhà bảng đối với bất kỳ ai trình diễn hoặc soạn nhạc nổi tiếng đương thời là đóng vai trong một vở kịch nói. William Billings ở Boston đã viết bản Nhưng ở Thành phố New York, nơi nhạc ăn khách nhất thời đó là New mà vào thời đó bị các nhà thần học England Psalm Singer. Năm 1823, khi theo thuyết đày ải ở địa ngục coi là vở nhạc kịch Cleri, cô gái thành Milan, biểu tượng của sự sa đọa, các nhà được trình diễn tại New York, thì các hát vẫn mọc lên và vào đầu năm lời thơ trong bài hát nổi tiếng Home, 1732, thành phố này đã hỗ trợ cho Sweet Home của vở nhạc kịch này đã việc thành lập một đoàn kịch chuyên cho thấy một sự khác biệt lớn giữa nghiệp. Tuy vậy, ngay cả khi không những ca từ hiện đại với những ca từ còn sự nghiêm cấm thì nhà hát vẫn cách đây 150 năm: không thực sự mọc lên như nấm. Vào năm 1820, trước khi các vở kịch của “Giữa những niềm vui và những lâu Shakespeare được sáng tác thì tại đây đài chúng ta lãng du, đã có một ngôi sao người Anh vào vai Chỉ có gia đình mãi mãi không nơi vua Richard III đủ để thu hút một nào sánh được; lượng khán giả đánh dấu cho sự khởi Sự quyến rũ của bầu trời dường đầu của kịch nghệ ở Hoa Kỳ. như khiến ta thành thần thánh Mà không bao giờ có nơi nào trên Những hoạt động biểu diễn xiếc đầu thế giới sáng bằng. tiên ở Hoa Kỳ xuất hiện cùng khoảng thời gian này nhưng sự thú vị của nó Mỗi khi xa nhà, vẻ đẹp hòa nhoáng chỉ dừng ở các trò mà Jefferson đã chỉ là hư không, - 29 -
29. Hãy cho tôi về lại với ngôi nhà cỏ được phổ biến trong thời nay, sẽ làm nhỏ xinh; cho một đài phát thanh hoặc truyền Chim hót vui khi nghe tiếng tôi gọi, hình mất giấy phép chỉ vì lý do là tên Hãy cho tôi đàn chim và sự bình các bài hát như: Gib Me Dat Water- yên trong tâm trí thân thiết hơn melon (1882); All Coons Look Alike to tất cả”. Me (1896); I‟m a Nigger That‟s Livin High; Coon, Coon, Coon, I Wish My Color Would Fade; Go „Way Back and Hát rong của người da đen Sit Down; Coons in Your Class Are Easily Found (1901). Khi không bị Hai năm sau vở Cleri, hai người đàn xem thường là giống trẻ con, lười ông da đen, có tên là Picayune Butler nhác và thích thú với các loại trang và Old Corn Meal (vì ông ta kết hợp sức rẻ tiền, cháo yến mạch và dưa bán rong ngũ cốc), giới thiệu một thể hấu, người da đen là đối tượng của loại nhạc và lời hát mới là tiền đề cho sự khinh thị. Thậm chí một tạp chí có sự phát triển của các buổi biểu diễn cảm tình với người da đen như Bill- nhạc hát rong sau này gồm sự kết board vào năm 1902 đã nhắc đến hợp các trò cười, bài hát, điệu nhảy, những người da đen một cách chiếu đàm thoại, hai người song diễn và cố: “Hai ông già da đen, nhiều năm một dàn đồng ca. Đó thực sự là một trước đây (1828) có thể tự tin cho sự kết hợp thuần túy kiểu Hoa Kỳ rằng họ là những người tạo ra thể loại trong đó những người da đen được nhạc hát rong Negro. Người thứ nhất hóa thân bởi những người da trắng là một ông già da đen ở New Orle- với khuôn mặt tô đen, giống như an ”. Steven Foster, từ lâu được xếp chương trình Amos and Andy được vào hàng ông tổ của nhạc dân gian xếp hạng hàng đầu một thế kỷ sau Hoa Kỳ, không bàng quan trước tình đó, cũng với những nhân vật da đen trạng của người da đen nhưng lại gọi được thể hiện bằng những người da những bài hát có yếu tố người da đen trắng. là “âm nhạc Ethiopia”, và có thời gian được xem là đã sáng tác theo chủ đề Vào năm 1843, khi chế độ nô lệ vẫn và giai điệu của người da đen, như còn tồn tại, người da đen trở thành bài hát Camptown Races và Massa‟s đối tượng của tranh châm biếm. Năm in the Cold, Cold Ground, nhưng phát 1857, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ quyết hành dưới một bút danh. định rằng “người da đen không có quyền buộc người da trắng phải tôn trọng”, có nghĩa là người da đen Xu hướng đơn giản hóa trong lĩnh không được tôn trọng bình đẳng vực giải trí của thế kỷ XX trong các vấn đề luật pháp, chính trị, giáo dục, nghệ thuật hoặc lĩnh vực Ngoài những vấn đề về chủng tộc, giải trí. Một số bài hát nổi tiếng được trong nhiều thập kỷ vẫn còn tồn tại phát hành vào cuối thế kỷ, vẫn còn cái mà theo quan niệm hiện nay là sự - 30 -
30. trong sáng bao trùm, một loại tình Chúng tôi muốn khuyên tất cả cảm thôn quê và ngây thơ lan tràn những ai có trách nhiệm cần phải khắp nơi, thể hiện trong tên các bài cấm ngay và mãi mãi không cho hát đúng như thái độ chung đối với diễn vở Túp lều Bác Tôm. Lý do là người da đen lúc bấy giờ. Giữa những vì nội dung xấu xa của nó Nó năm 1892 và 1917, Hoa Kỳ được không theo đúng niềm tin trong thưởng thức những bài hát như: Let a Hiến pháp, và có ý đồ, nếu được Smile Be Your Umbrella; I Faw Down khuyến khích, trở thành một ngọn and Go Boom; Look For the Silver lửa nguy hiểm nhất đe dọa nền hòa Lining; The Little Grey Home in the bình của đất nước. West; Maxie, Don‟t Take a Taxi; Love Sends a Little Gift of Roses; You Can‟t Nền hòa bình của đất nước đã sớm bị Give Your Heart to Someone Else and phá hoại, không phải vì sự tuyên Still Hold Hands With Me. truyền bằng kịch nghệ mà vì đạn pháo của phe Liên hiệp bắn vào pháo Nhạc bình dân chỉ là một trong nhiều đài Fort Sumter. phương tiện truyền bá thể hiện được thái độ xã hội và văn hóa. Nhà hát Trong suốt cuộc Nội chiến, các nhà phát triển mạnh vào giữa thế kỷ XIX, hát vẫn mở cửa và không chỉ diễn các nếu không muốn nói là có quy mô vở kịch trong nước mà cả của nước phát triển lớn hơn nhiều so với nhạc ngoài, nhất là kịch của Shakespeare. pop, chắc chắn có hiệu quả thâm Vở hài kịch của Anh, Our American nhập cao hơn nhiều. Tiểu thuyết nổi Cousin, là vở kịch mà Abraham Lin- tiếng Túp lều Bác Tôm của nhà văn coln khi đang xem thì bị ám sát, đã Harriet Beecher Stowe, xuất bản năm vượt qua những thăng trầm của cuộc 1852, được chuyển thể sang kịch nói chiến tranh. Vào cái đêm đen tối đó, một năm sau đó và trở thành một vở kịch đã được trình diễn trong bảy trong những vở kịch thành công nhất năm và là vở kịch được người dân trong lịch sử kịch nghệ thế giới. Trong Hoa Kỳ yêu thích. 57 năm liên tục, có từ 10 đến 20 đoàn kịch Bác Tôm liên tục lưu diễn Thật mỉa mai khi nỗi buồn đau vì cái trên toàn quốc. Vở kịch đề cập đến chết của Lincoln bị một số nhóm những đau khổ của người nô lệ với người xóa đi bằng sự khinh bỉ vì ông những hình mẫu nhân vật (Bác Tôm, đã bị bắn chết trong một nhà hát. Nhỏ Eva, Simon Legree) và khai thác Mục sư tại nhà thờ của bà Lincoln, thể loại kịch với lời thoại thống thiết tiến sĩ Philip D. Gurney, người có mặt không còn thấy ngày nay. Kể từ khi trong phòng ngủ của Lincoln khi ông bắt đầu công diễn, sự lên án chế độ chết, sau đó đã nói: nô lệ của vở kịch đã kích động những người chống lại chủ trương bãi bỏ chế Việc ngài Tổng thống đáng thương độ nô lệ, thậm chí ở cả miền Bắc. Một của chúng ta ngã xuống trong nhà bài bình luận trên tờ The New York hát sẽ mãi là một sự vô cùng đáng Herald đã cảnh báo: - 31 -
31. tiếc Những người bạn tốt nhất nguồn cảm hứng cho hai vở kịch khác của ngài - tôi muốn nói đến những với có tên gọi gieo vần như: Silas người bạn Thiên chúa giáo - sẽ thấy Midge of Turnip Ridge và Abba San of hài lòng khi lẽ ra ngài ngã xuống ở Old Japan. Một vở kịch vui khác, mặc một nơi khác. Nếu ngài bị ám sát dù không có tên gọi gieo vần, là Mrs. trong phòng ngủ, hoặc trong văn Plaster of Paris. phòng, hoặc trên đường phố hay trên lối đi ở đồi Capitol, cái chết của Kiểu nội dung trong sáng, gần như ngài đã không làm đau khổ trái tim của trẻ thơ như vậy lại thấy trong của đạo hữu đến vậy. những bài hát được ưa thích vào thời Nhà hát là nơi cuối cùng mà bè đó như: Where Did You Get That Hat? bạn của ngài muốn thấy ngài chết (1888); Daddy Wouldn‟t Let Me Buy a một nơi của tội lỗi và đồi bại mà ở Bowwow (1892); I Don‟t Want to Play đó hàng ngàn người vẫn đang in Your Yard (1894). Giữa những năm không ngừng rơi vào vòng vây của 1901 và 1923, người Hoa Kỳ hát hoan lạc và điên rồ, cuồng loạn và những bài ca thường có những cái tên dâm đãng, bỉ ổi và suy đồi. nghe mênh mông như Hello Central, Get Me Heaven, For My Mamma‟s Sau chiến tranh, khi nỗi lo lắng của There, Any Little Girl That‟s a Nice Girl công cuộc tái thiết đã dịu đi, các nhà Is the Right Little Girl for Me, Are You hát hoang phế phục hồi trở lại như Coming Out Tonight, Mary Ann?, Bar- một nơi chốn để giải trí. Một vở kịch ney Google with the Goo Goo Googly có tên Among The Breakers (1872), Eyes, Good Morning, Mr. Zip, Zip, Zip. được miêu tả vào thời đó là “một câu chuyện cảm động về một người trông Những hình thái giải trí mới đèn biển và cuộc đợi chờ 15 năm của bà vợ ngay dưới chân ngôi đèn”, đã Trong khi tất cả những thể loại nhạc ghi kỷ lục gần bằng với vở Túp lều được ưa chuộng, các nhà hát hợp Bác Tôm. Đến tận năm 1956, nhà pháp và các gánh hát rong đang bách khoa tự điển Joseph T. Shipley mang lại lợi nhuận thì nhiều loại hình tuyên bố “xét về mọi khía cạnh đây là biểu diễn ảo thuật bằng đèn cũng nở vở kịch từng được ưa thích nhất ở rộ. Quay trở lại năm 1850, các thiết bị Hoa Kỳ”. cơ khí và quang học đã mang lại thêm nhiều sự lựa chọn cho những người Cũng vào khoảng thời gian đó, hài thích đi xem kịch. Một trong những kịch kiểu thôn dã đã thổi một luồng hình thức giải trí mới được gọi là Toàn gió đồng quê vào các thành phố lớn. cảnh với chiếc màn vây cuộn tròn di Chỉ ngay tên một số vở kịch trong số chuyển liên tục dưới mái vòm sân đó đã có thể nói lên tính mộc mạc khấu để lộ hàng loạt khung cảnh. Nó của kịch bản và sự chân thực của nhanh chóng có tác dụng giáo dục và khán giả. Aaron Slick From Punkin‟ được quảng cáo là “loại giải trí tinh Crick là một thành công vang dội khơi - 32 -
32. thần to lớn”. Các chủ đề bao gồm khởi đầu của ngành sản xuất phim cuộc đời của Chúa, vở Pilgrim‟s Pro- hiện đại và là lần đầu tiên mang một gress của Bunyan, Paradise Lost của chủ đề có ý nghĩa to lớn về mặt xã Milton, Chiến tranh cách mạng, Đất hội lên màn hình. Dựa trên tiểu thu- thánh và Cuộc thám hiểm bắc cựa yết The Clansman của Thomas Dixon, của Dr. Kane. câu chuyện nói về những sự đau khổ trong thời kỳ tái thiết đất nước và Một biến thái nhẹ hơn là ảnh nổi liên phân biệt chủng tộc trắng trợn; trong hợp trong đó mô hình của các thành bộ phim những tên 3K trùm mặt và phố nổi tiếng, các tòa nhà và đền thờ, mặc váy được mô tả như những anh và các hình tượng các sự kiện tôn hùng. Tại các buổi chiếu ở Thành phố giáo và lịch sử được chiếu lên bằng New York, người đi xem bộ phim bị những cơ chế “làm nhòa hình ảnh”. ngăn cản bởi hàng rào những người Lại một lần nữa, chủ đề thường là các da đen nổi giận. mô hình Jerusalem, đền thờ Sôlômôn, nhà thờ Thánh Peter, ngọn núi Giải trí thời kỳ chiến tranh, hàng Vernon, hoặc lâu đài Windsor; vở The nhập khẩu và sự lên ngôi của Raising of Lazarus, Obsequies of Na- nhạc Jazz poleon, Ascent of Mt. Blanc. Sự phát triển của chiếc đèn kỳ diệu không đắt Chiến tranh Thế giới Thứ nhất bùng tiền (như kiểu Sears bán với giá 8,5 nổ đã tác động đôi chút đến hoạt đô-la) là hình thái ban đầu của thế hệ động giải trí. Trong số 64 vở kịch lớn những thiết bị trong phòng sinh hoạt trong những năm chiến tranh từ 1914 bao gồm máy chiếu phim tại nhà và -1918, chỉ có bốn vở nói về chiến máy thu hình. tranh. Một trong số đó, vở Out There được nhà phê bình kịch nghệ của tờ Vào năm 1905, một phương tiện mới Life xem là “một sự kích thích tinh ra đời, là thứ sẽ trở nên vĩ đại nhất thần ái quốc đối với người Hoa Kỳ, của ngành công nghiệp giải trí cho xuất hiện ngay vào lúc Hoa Kỳ cần đến tận khi bị thay thế bởi cuộc cách một sự động viên để bỏ qua những mạng điện tử. Vào năm đó vở The lợi ích và thỏa mãn cá nhân để chiến Great Train Robbery được chuyển đấu vì tổ quốc”. thành phim. Máy nghe nhạc bỏ tiền, được gọi như vậy vì chỉ cần bỏ vào đó Số còn lại trong 64 vở kịch chủ yếu có đồng năm xu là sẽ hoạt động, mọc mang nội dung nhẹ nhàng, như lên như nấm; vào năm 1907 trên toàn Hitchy Koo, Hello, Broadway và một quốc có năm nghìn máy nghe nhạc vở dựng lại Our American Cousin. Vào bỏ tiền. Nhu cầu phim ảnh tăng lên năm 1917, giải thưởng Pulitzer đầu nhanh chóng; trong vòng 10 năm kể tiên dành cho kịch nghệ được trao từ khi xuất hiện phim nhựa thô đầu cho một vở hài kịch ăn khách, Why tiên, D.W. Griffith sản xuất bộ phim Marry?. The Birth of a Nation. Nó đánh dấu sự - 33 -
33. với Little Johnny Jones du dương, hai Nhạc bình dân cũng chạy đua giành trong số những bản nhạc của ông, thứ hạng. Bài hát Over There với giai I‟m Yankee Doodle Dandy và Give My điệu sôi nổi của George M. Cohan đã Regards to Broadway, còn lưu truyền thể hiện sức mạnh của bài hát quân mãi sau khi chương trình này và chính ca chính thức và thôi thúc tòng quân: bản thân Cohan không còn nữa, và thực sự hiện nay vẫn còn có người Nơi sa trường, nơi sa trường. Hãy nghe. Năm 1905, David Belasco sản gửi lời nhắn đến nơi sa trường xuất The Girl of the Golden West, sau Quân Yanki đang đến, quân Yanki này trở thành nguồn cảm hứng cho đang đến, tiếng trống vang rộn vở nhạc kịch cùng tên của Puccini. Vở khắp nơi kịch này đã thống trị tại Milan vào Hãy sẵn sàng, hãy cầu nguyện. Hãy năm 1910. gửi lời nhắn đến nơi sa trường Chúng ta sẽ trào lên, chúng ta sẽ Tuy nhiên, hầu hết các hoạt động văn tiến qua và chúng ta sẽ không trở hóa lại đi theo hướng khác - theo lại hướng tây qua Đại Tây Dương. Âm cho đến khi chiến thắng ở nơi sa nhạc châu Âu được giới tài trợ nghệ trường. thuật thượng lưu cho là “dễ nghe” hơn và trong những buổi biểu diễn Từ những năm đầu thế kỷ cho đến của các dàn nhạc giao hưởng, người khi kết thúc Chiến tranh Thế giới Thứ ta thường thích nghe nhạc của Mo- nhất, những quan tâm xã hội đã được zart, Donizetti, Bellini,Boieldieu, We- phản ảnh chân thực trên bình diện ber và Strauss. Người Hoa Kỳ nhảy của hoạt động giải trí. Loại hình hát theo các vũ điệu kiểu scottisch, polka, rong đã trở nên có tính dân tộc, nhìn quadrille, minuet, jig và gallop. Nhưng chung là thông qua tài năng kinh do- nói chung, cho đến cuối những năm anh của B.F. Keith và E.F. Albee, 1800 và đầu thế kỷ XX, Hoa Kỳ bắt những người sở hữu hoặc kiểm soát đầu khai thác những bản năng sáng hàng trăm nhà hát. Sự quản lý khôn tạo của riêng mình và đã sáng tạo ra ngoan và chính sách bán vé của họ thể loại biểu diễn hát rong tạp kỹ. đã giúp cho thể loại hát rong và tạp Nhạc jazz, được những người hâm mộ kỹ chiếm lĩnh sân khấu nhà hát với tư cho là hình thức nghệ thuật thực sự cách là hình thức giải trí tổng hợp bản địa của Hoa Kỳ, được khai sinh và được ưa chuộng. phát triển ở New Orleans. Đầu tiên, nó được các ban nhạc kèn đồng của Tổ hợp nhà hát hùng mạnh đầu tiên người da đen chơi trong các buổi diễu được hình thành vào năm 1895 khi hành và trong các đám tang; khoảng bảy nhà sản xuất-điều hành hàng đầu năm 1910, nó xuất hiện trên đĩa nhạc kết hợp thành lập hãng Klaw and Er- và bắt đầu có chỗ đứng ở Hoa Kỳ. langer. Vào năm 1904, George M. Cùng với kiểu giai điệu sống động của Cohan cho trình diễn nhạc phẩm đầu nhạc ragtime là giai điệu nhạc blue tiên trong số nhiều tác phẩm nổi tiếng - 34 -
34. chậm và buồn, một loại ngôn ngữ đặc về những khía cạnh của giấc mơ làm Hoa Kỳ. Bản nhạc nổi tiếng nhất của giàu ở Hoa Kỳ. thể loại này, St. Louis Blues, được sáng tác năm 1914. Phim ảnh cũng phản ánh những quan tâm của xã hội với một cách nhìn Không lâu sau, âm nhạc hài kịch của thậm chí còn rộng hơn. Trong số Cohan đã giành được chỗ đứng riêng. những bộ phim lớn điển hình được Những năm 1920 đã cho ra đời các sản xuất trong thời gian giữa các cuộc buổi trình diễn liên tục và kéo dài như chiến tranh thế giới và đến cuối No, No Nanette, Hit the Deck và những năm 1950 có All Quiet on the Showboat, với giai điệu ngày nay vẫn Western Front, dựa trên tiểu thuyết còn được chơi và thưởng thức. có ảnh hưởng lớn của Erich Maria Remarque; Modern Time, trong đó Charlie Chaplin cười nhạo kiểu sản Các vấn đề xã hội nổi lên xuất theo dây chuyền; bộ phim The Best Years of Our Life đề cập đến sự Kịch về chủ đề xã hội, vốn không tiến thay đổi của các cựu chiến binh sau xa kể từ vở Túp lều Bác Tôm, bỗng Chiến tranh Thế giới Thứ hai; và một nhiên phát triển nhanh vào những loạt các phim về đề tài tiểu sử như: năm 1930 và 1940 với sự nổi lên của Wilson, Viva Zapata, The Life of Emile những nhà biên kịch như Clifford Zola, The Story of Louis Pasteur, Mad- Odets, Irwin Shaw, Maxwell Ander- ame Curie, Rembrandt và Lust For son, Elmer Rice, Lillian Hellman và Life (Van Gogh); Gentlemen‟s Agree- Arthur Miller. Vở Waiting For Lefty đã ment, nói về chủ nghĩa bài Do Thái; kịch hóa một cuộc biểu tình của lái xe All The King‟s Men nói về sự thăng taxi trong khi Shaw miêu tả vở Bury trầm của một chính trị gia mị dân; và the Dead là “vở kịch về cuộc chiến To Kill a Mockingbird, Home of the tranh sẽ bắt đầu vào ngày mai” (khi Brave và The Defiant Ones, đều nói ông chỉ còn sống được 5 năm). Vở về các mối quan hệ chủng tộc. The Cradle Will Rock nói về các nghiệp đoàn và giới chủ; vở Steve- dore của Paul Peter và George Sklar Giải trí là phong vũ biểu xã hội nói về công nhân bốc xếp ở cảng; vở Winterset của Maxwell Anderson nói Thể loại phim phản ánh thực tế một về hậu quả của vụ án Sacco-Vanzetti; cách trực diện nhất là phim tài liệu. vở The Last Mile của John Wexly nói Lịch sử của thể loại phim này ở Hoa đến hình phạt chặt đầu; vở Street Kỳ có một sự phát triển đặc biệt cao, Scene của Elmer Rice nói về cuộc so sánh ở tầm cỡ thế giới với Canađa sống trong một đô thị đông đúc; vở và Anh. Tuy vậy, phim tài liệu không All My Sons của Arthur Miller đề cập thể được dễ dàng coi là một loại phim đến nạn đầu cơ trục lợi trong chiến giải trí ở Hoa Kỳ, chỉ do các nhà xã tranh và vở Death of a Salesman nói hội học hoặc phân loại học tạo ra chứ - 35 -
35. không phải là sản phẩm của công 13 chương trình phát thanh hàng tuần chúng hoặc bản thân ngành công liên tục, được gọi là This Is War, đề nghiệp điện ảnh. Các đoạn phim và cập đến các khía cạnh của cuộc chiến hình ảnh tài liệu chưa bao giờ thịnh tranh đang diễn ra chống lại phe phát vượng ở các rạp chiếu phim. Bất chấp -xít. có nhiều lời đánh giá về giá trị văn hóa và ảnh hưởng của phìm tài liệu, Trong khi truyền thanh chiếm lĩnh các nhà sản xuất phim ít khi làm loại đỉnh cao trong những năm chiến phim này hoặc thậm chí đi xem loại tranh thì truyền hình - mặc dù về mặt phim này. (Năm 1982, khi các bộ kỹ thuật đã được CBS và NBC phát phim tài liệu tài liệu được đề cử giải chương trình thử nghiệm thường kỳ Oscar được chiếu để các thành viên từ năm 1931 - đã ngừng sản xuất Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Khoa học chương trình thương mại cho đến khi Điện ảnh bình chọn, chỉ có 147 trong Nhật Bản đầu hàng vào năm 1945. tổng số 3.600 người bỏ phiếu cho các Truyền hình vào lúc đó được mở rộng phim này). với tốc độ vượt quá sự mong đợi của hầu hết các dự đoán lạc quan nhất. Mặt khác, các phương tiện điện tử, kể Về kỹ thuật, phương tiện mới này từ khi ra đời quảng cáo bằng truyền vượt qua cả tốc độ phát triển của thanh vào năm 1920, đã không còn điện ảnh khi các kỹ sư đưa vào phát đếm xỉa gì đến việc cạnh tranh vốn bị hình màu (1922), âm thanh (1927), Hollywood xem là làm cho giải trí xa phim hoạt hình nhiều tập (1947) và rời thực tế. Mặc dù hầu hết các kỹ thuật phát hình màn ảnh rộng chương trình truyền thanh, giống như (1962). phần lớn rạp hát và phim ảnh, tập trung vào chủ đề âm nhạc, kịch, lãng Với sự phổ biến của phát thanh mạn và hài kịch và tránh đụng chạm truyền hình, đã phát triển loại hoạt đến các chủ đề nghiêm túc hoặc dễ động mà một số người xem là có vai gây tranh cãi, vẫn có những bộ phim trò quan trọng và một số khác lại cho có ý nghĩa xã hội cao. Vào năm 1941, là ký sinh - ngành công nghiệp đánh chương trình truyền thanh bốn mạng giá khán thính giả. Hoạt động này bắt lưới được truyền qua tất cảc các đài đầu với việc phân tích thư của khán phát thành liên kết trên toàn quốc kỷ giả hâm mộ và các điều tra đơn giản niệm 150 năm ngày thông qua Tuyên qua điện thoại, và nhanh chóng trở ngôn Nhân quyền của Hoa Kỳ với một thành những công cụ phức tạp để màn kịch dài một giờ đồng hồ với sự theo dõi việc nghe đài phát thanh, tham gia của tất cả các ngôi sao, tiếp tính toán điện tải ở các nhà máy phát sau đó đó là bài nói chuyện trực tiếp điện và thậm chí còn nghiên cứu cách trên sóng phát thanh của Tổng thống thức đo áp suất nước ở các trạm bơm Franklin D. Roosevelt. Một năm sau, nước trung tâm (người ta thấy rằng bốn hệ thống truyền thanh lớn lại một áp suất giảm xuống khi thính giả rời lần nữa kết hợp với nhau để giới thiệu máy thu hình trong các đoạn quảng - 36 -
36. cáo để sử dụng các phương tiện cấp nước). Tất cả sự đo đếm, phân tích và ghi chép này tạp ra những vấn đề xã hội Sau này, có các phương tiện như và đạo đức với mức độ gây tranh cãi đồng hồ đếm số máy thu hình, được chỉ kém chút đỉnh so với chính nội gắn vào một xe tải đi qua các phố ghi dung và chất lượng của chương trình. lại các dao động phát ra từ các máy Người ta đã đặt ra nhiều câu hỏi về thu hình đang hoạt động; một thiết bị tác động của việc xếp hạng đánh giá quét đặt bên trong máy bay có thể về quyết định chính sách và khuynh đếm được hơn một triệu máy thu hướng tương lai về cả nội dung và hình trong một giờ; và các phòng hệ phương hướng của các câu hỏi điều thống đo phản hồi trong đó những tra; về việc liệu dự đoán sớm người người được mời tới sẽ tập hợp lại thắng cuộc trong các đợt bầu cử có thành các nhóm và bấm các nút để làm phương hại đến hệ thống bầu cử cho biết sự quan tâm hoặc sự bàng hay không; về việc liệu một “nền dân quan hoặc sự không thích của họ đối chủ kỹ thuật số” có phải đang thay với những yếu tố của các chương thế cho nền dân chủ truyền thống mà trình cụ thể. Các nhà nghiên cứu đã những nhà lập quốc mong muốn. tích cực tìm ra những phương pháp Nhiều nhà phê bình và bình luận đã để đo mức độ phản ứng của điện tích thể hiện mối quan tâm rằng việc thử trên da, hoạt động của mắt, nhịp cơ, nghiệm trước chương trình và đánh sự giãn nở ở học sinh, thậm chí hoạt giá xếp hạng qua đêm dựa vào máy động của sóng não ở người xem. Một đếm đang làm công việc có tính chất hệ thống máy móc và cơ chế rối mù áp chế đối với những người viết và đã phát triển với những cái tên phản sản xuất chương trình truyền hình. ánh sức ép quá đáng trong việc cố Tất cả những vấn đề này đang tiếp lượng hóa mọi người và mọi thứ liên tục được tranh cãi và có một tình quan đến phát thanh truyền hình: trạng chung là chưa được giải quyết. Arbitron, Programeter, Centercasting, Instapoll, Electro-Rate, Telerad, Ra- Giải trí hiện đại là một lực lượng dox, Tanner Scanner, Program Ana- xã hội lyzer, Reactocaster, Dyna-Foto-Chron; còn có các bộ máy có tên gọi tắt như Đã có nhiều yếu tố góp phần cấu INDAX, QUBE, GSR, ARI, IAMS và thành lĩnh vực giải trí ở Hoa Kỳ với TOCOM. Có lẽ Dyna-Foto-Chron là lịch sử gần đây đầy rẫy những phát loại máy lạ lùng nhất trong số này. minh, phát triển vững chắc và có Nếu được chiếu, các máy quay đặt những sự phát triển bùng nổ theo chu trên đỉnh các máy thu hình trong nhà kỳ. Tiến bộ trong hầu hết mọi mặt sẽ tự động chụp lại hình ảnh tĩnh của của ngành giải trí được công nghiệp người xem truyền hình theo một chu hóa, bao gồm các phương thức, kỹ kỳ định trước. thuật, quy mô khán giả, sản xuất, - 37 -
37. phân phối, xúc tiến, chi phí và doanh Khá nhiều nhà phê bình tin rằng thu, đã đạt những bước nhảy vọt ngành giải trí đã phát triển thành một ngoạn mục và cho đến nay các con số thứ tổ chức to lớn và độc đoán đang thống kê thật vô cùng to lớn. thúc đẩy Hoa Kỳ tiến tới một sự nhạt nhẽo nguy hiểm, một tình trạng trong Rất hiếm khi trong một tháng nào đó đó các thành công bất ngờ và các mà tờ Wall Street Journal hoặc nhiều những người chiến thắng trở thành loại tạp chí khác trong lĩnh vực giải trí nguồn cảm hứng. Một ví dụ dễ thấy là lại không đăng nội dung các báo cáo cách thức mà những người buôn bán hoặc quảng cáo tuyên bố hoặc khoa và doanh nghiệp phát đạt trong cơn trương về những bước tiến mới, lốc của các bộ phim dựa vào tiểu thu- những con số doanh thu bán vé, do- yết ăn khách. Các hình thức khuyến anh thu cao ngất, kỷ lục doanh thu khích làm nên thành công bất ngờ cao liên tục, doanh thu đạt mức kỷ cho bộ phim E.T bao gồm việc bán 50 lục. Thậm chí vào những thời điểm ngàn chiếc mặt nạ da người bằng cao kinh tế đi xuống và suy thoái, sản su của nhân vật thằng lùn E.T với giá phẩm và các sản phẩm phụ của các từ 49 đến 55 đô-la. Công ty McCall chương trình biểu diễn vẫn là đảm Pattern Company bán ra hàng ngàn bảo kinh doanh thuận lợi - không hẳn chiếc áo của nhân vật E.T dành cho đúng và chắc chắn, nhưng thường đủ trẻ em trong dịp lễ Halloween, với giá để các xu hướng này tiếp tục vững 45 đô-la mỗi chiếc. Một hãng ở Penn- chắc. sylvania bán ra hơn một triệu quần áo kiểu E.T. Hershey Food, một công ty Jack Valenti, Chủ tịch Hiệp hội Điện sản xuất kẹo có tên Reese‟s Pieces, ảnh Hoa Kỳ, vào năm 1983 đã tuyên đã tăng doanh thu bán hàng 65% vì bố rằng các số liệu mới nhất trong 12 trong bộ phim trên loại kẹo này được tháng cho thấy số tiền vé xem phim dùng để dụ nhân vật E.T ra khỏi khu trong nước vượt quá 3,45 tỷ đô-la. So rừng. với cùng kỳ, doanh thu từ trò chơi máy bắn đạn đạt 2,7 tỷ đô-la và trò Hiệu quả về mặt thương mại của loại chơi điện tử đạt 7,7 tỷ đô-la. Chi tiêu hình kinh doanh này rất rõ ràng cho các album âm nhạc là 2,4 tỷ đô- nhưng sự xâm nhập vào lĩnh vực la. Đồng thời, các gia đình trung lưu ở chính trị thì không được rõ nét như Hoa Kỳ thường có một hoặc nhiều vậy. David Clark và William Blanken- máy thu hình sử dụng liên tục với thời burg viết trong tạp chí You and Me- gian 7 giờ và 47 phút mỗi ngày so với dia, “Phương tiện thông tin truyền 89 phút vào năm 1976. Các con số thông đã trở thành một chính phủ thứ này không bao gồm số giờ sử dụng hai”. Gần đây, đã có một sự liên kết để chơi các trò chơi điện tử trị giá 7,7 đáng chú ý giữa chính phủ thứ hai và tỷ đô-la hoặc xem lại các băng ghi chính phủ thứ nhất. Một cựu nam và hình. nữ diễn viên điện ảnh làm chủ nhân Nhà Trắng. Một diễn viên điện ảnh - 38 -
38. được chỉ định làm Đại sứ Hoa Kỳ ở thoại. Các danh bạ như Cue được Mêxicô. Một ca sĩ kiêm vũ công được xuất bản ở hầu hết các thành phố bầu làm Thượng nghị sĩ. Một sân bay lớn; các tạp chí định kỳ như Chicago được đặt tên của một nam diễn viên và Los Angeles là các từ điển bách điện ảnh khác. Shirly Temple được chỉ khoa về cuộc sống hiện tại. định làm Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc. Pearl Bailey được giao nhiệm Erik Barnouw viết “Giải trí đã trở vụ công tác cũng tại tổ chức này. Một thành không thể thiếu được trong phát thanh viên bản tin được bầu vào cuộc sống thường nhật - nó là chuyện Quốc hội. Một trường học được lấy hàng ngày”. Bất kể là nguyên nhân gì tên của một người chạy vị trí trong về xã hội, kinh tế và tâm lý, Hoa Kỳ môn bóng chày, một đường cao tốc ngày nay là có ngành giải trí phát lấy tên của một diễn viên hài kịch, triển nhất trên thế giới. Các kỹ thuật một thị trấn lấy tên của chương trình mới phát triển cùng - những điều kỳ phát thanh. Ngôi sao của chương diệu trong nhân bản và truyền tải bao trình truyền hình Marcus Welby tham gồm các phương tiện dây cáp, vệ gia phát biểu tại lễ phát bằng tại tinh, tia laze, sợi quang, ảnh ba chiều, trường Havard Medical School; một máy tính và các đồ dung cá nhân nam diễn viên trong phim Star Trek Buck Rogers vẫn nằm trong những được mời tham gia Ban Giám đốc của định hướng chiến lược hoặc đang NASA. phát triển trong phòng thí nghiệm. Khi bộ phim The Right Stuff đăng ăn Mặc dù khá dồi dào, những hoạt động khách tại Washington DC, theo tờ Los giải trí ở Hoa Kỳ dường như vẫn còn Angeles Times đã có “sự công nhận nhiều hình thức thể hiện vô hạn: phim liên tiếp rằng thế giới của Washington ảnh từng được xem là mãi mãi nằm và thế giới phim ảnh đã song trùng trong kho cất giữ, giờ còn hơn cả với nhau một sự mơ hồ huyền bí triển vọng hồi phục, hiện đang xuất của phim ảnh và thực tế, một sự thể hiện tự do trên truyền hình giống như hiện chắc chắn rằng sự cường điệu có các phim quảng cáo thương mại vẫn thể bắt chước chính cuộc sống”. xen ngang các bộ phim; sách đã lâu không xuất hiện đang được tái khởi Sự liên hợp giữa giải trí và báo giới động dưới hình thức các bản sách in; cũng vững chắc như giữa các phương các hoài niệm trống rỗng và các di tiện truyền thông khác và chính phủ. sản cổ quý giá cùng với đồ cổ được Một chuyên mục về thể thao dài 32 khôi phục và giới thiệu trên thị trường trang là chuyện bình thường đối với - các bản nhạc được chơi lại, các vở một tờ báo lớn. Mỗi số của tạp chí nổi kịch nói cũ được diễn lại, các bộ phim tiếng New Yorker có hàng trăm mục cũ được tái hiện lại với sự diễn xuất khác nhau tập trung vào hoặc xung của các ngôi sao mới, khung cảnh quanh khu vực Manhattan, bằng tên mới, bối cảnh mới và các hiệu quả hoặc nhan đề, địa chỉ và số điện - 39 -
39. đặc biệt chưa từng có vào thời điểm Than phiền về hiện trạng lĩnh vực giải lần đầu tiên quay các bộ phim đó. trí ở Hoa Kỳ là việc dễ, đặc biệt khi nói về khoản lợi nhuận kếch xù thu được từ hoạt động đơn giản này. Bev- Dân chủ trong văn hóa erly Hillbillies đã để lại một dấu ấn không thể phai mờ về một sự tầm Có rất nhiều sự kết hợp và tái tạo: thường nhưng lại thành công trong các tiết mục hài trở thành các bản lĩnh vực truyền hình giống như Abie‟s nhạc của Broadway (Li‟l Abner) và các Irish Rose trong kịch nghệ. Tiền trả bộ phim (Popeye, Superman); các cho những thứ vô bổ lại thường rất tiểu thuyết trở thành các vở nhạc cao. Việc thương mại hóa một bài thơ kịch; chính các vở nhạc kịch cũng hay hoặc một vở kịch nghiêm túc được biến đổi (Carmen Jones); các hoặc một bộ phim tài liệu ngày càng cuộc tranh luận và điều trần trở thành trở nên khó hơn; cơ hội cho một các vở kịch, phim tài liệu và phim nhóm tứ tấu đàn dây mới có tiếng (The Rivalry, The Case of J. Robert hoặc một dàn nhạc giao hưởng cũng Oppenheimer; Point of Order, The chỉ như một đồn điền trồng chuối ở Way We Were, Unfriendly Witness); Greenland. Tuy nhiên, nếu có việc bài các bài học lịch sử trở thành các al- viết nào đó có thể xác định được ảnh bum (Hear It Now, Churchill, FDR, A hưởng và hiệu quả của các phương Star is Born); các thiên tiểu thuyết tiện giải trí đối với tính cách và văn bán chạy trở thành các phim truyền hóa Hoa Kỳ, kết quả sẽ không thiên hình nhiều tập (Roots, Shogun, Marco lệch và phản cảm khi có thể được xác Polo, The Winds of War). Thể thao và định bằng mức độ phần trăm tương các tin tức điện tử về thể thao tiếp đối, trong nhận thức của công chúng, tục phát triển. Cách đây không lâu, về Walt Whitman và Walt Disney, mùa bóng đá bắt đầu vào tháng 9 và Fahrenheit 451 và Hawaii Five-O, The kết thúc vào tháng 11. Ngày nay, Family of Man và Family Feud, Charlie mùa bóng đá bắt đầu vào mùa hè, Chaplin và Chevy Chase. chạy đua hết tốc lực với các trận trình diễn vào tháng 8, đạt đỉnh điểm vào Bất chấp tất cả những sự xấu xa đó, ngày đầu tiên của năm mới và kết các bộ phim, chương trình truyền thúc vào lúc sôi động nhất của Super hình, sách báo và quảng cáo trong Bowl. Trong giải World Series đã từng nước cũng đã có những đóng góp sâu thống trị các mùa bóng chày, hiện sắc để giải quyết một số những sự nay cái gọi là giải Fall Classic đã bị không công bằng lớn hơn của quá giải Summer Classic vượt qua - gồm khứ, đặc biệt là quan hệ về chủng các trận đấu loại trực tiếp theo bảng tộc. Mặc dù còn lâu mới chấm dứt được tiếp nối bằng các trận đấu loại được sự phân biệt đối xử, nhưng đã của các liên đoàn trước khi diễn ra có những thay đổi lớn và nhanh trận chung kết lớn. chóng. Trong cuộc đời của bất kỳ ai với độ tuổi trên 35, chủ nhân của 15 - 40 -
40. trên 16 câu lạc bộ bóng chày đều ủng tiên, không phải sau cùng, tư tưởng hộ việc cấm Jackie Robinson chơi trên cấp tiến của Jefferson vào năm 1776 sân của họ chỉ vì anh ta là người da liên quan đến quyền bình đẳng về đen (cũng tương tự với giải quốc gia). màu da. Chủ nghĩa sô-vanh xấu xa của cuộc tìm kiếm “niềm hy vọng lớn da trắng” Nhưng cũng đã có những lợi ích vượt để loại nhà vô định da đen trong đấm quá cả mức độ cải thiện về quan hệ bốc hạng nặng ngày nay dường như chủng tộc và một sự nhận thức đầy rất khó tin, giống như sự hoang dại đủ hơn về quyền của các nhóm người của quyết định Dred Scott. Các thiểu số. Nhờ một phần lớn vào các phương tiện giải trí đã chia sẻ sự nhà sản xuất có năng lực của Norman thành công trong việc mang lại sự Lear, người đã nhất quyết phản thay đổi này. Người da đen hiện nay kháng trước sự chống đối và từ chối xuất hiện trong phim ảnh và truyền liên tục, các chương trình có nội dung hình, không phải như những người da liên quan đến các chủ đề như nạn đen hoặc làm hề mà là những ngôi đói, sùng bái, phá thai, Chiến tranh sao điện ảnh; họ dễ nhận thấy trong Việt Nam, bạo hành trên truyền hình, các chương trình tin tức và làm người quyền của phụ nữ, đồng tính luyến ái mẫu trong chương trình quảng cáo; - tất cả các vấn đề “gây tranh cãi” mà họ giành được giải thưởng Heisman, các ông chủ giới truyền thông vốn sợ thắng trong cuộc thi Hoa hậu Hoa Kỳ, và tránh né - cuối cùng đã được chấp được giải thưởng MVP, Oscar, Tony, nhận phát sóng. Sự thành công vang Emmy, làm quan tòa, nhân viên cơ dội của chương trình All in the Family quan nhà nước, đảm nhận các chức và các chương trình mạnh bạo tương vụ trong chính phủ và đã bay vào vũ tự (The Defenders, Lou Grant, các trụ. Chân dung của các nghệ sĩ, nhà chương trình của MTM) cho thấy lối khoa học tự nhiên và nhà nhân văn suy nghĩ ngây thơ của công chúng học là người da đen xuất hiện trong bình thường là một sự tự huyễn hoặc nhiều loại tem thư của Black Herit- triền miên, mà nguyên nhân nói age; các trường học, bệnh viện và chung là do những người kinh doanh đường phố đều được lấy tên của một chỉ muốn công việc được nhẹ nhàng lãnh tụ nhân quyền người da đen đã hơn bằng việc sản xuất các chương hy sinh, và một ngày lễ quốc gia đã trình theo công thức có sẵn và không được Quốc hội thông qua để tưởng đòi hỏi sự sáng tạo, trí tưởng tượng nhớ ông. hoặc lòng dũng cảm - tóm lại, là các nội dung vô hại. Sự không công bằng giữa người da đen và người da trắng trong chuyện Một thành tựu nữa mà giải trí bằng việc làm và các chỉ số kinh tế khác phương tiện điện tử có thể góp phần tiếp tục nghiêm trọng nhưng không tạo nên là việc mở rộng nền tảng văn thể chỉ đổ tại cho các phương tiện hóa Hoa Kỳ thông qua việc mang tới giải trí. Ngành giải trí đã ủng hộ trước cho hàng triệu người ở khắp nơi mà - 41 -