Sử dụng bài tập tình huống để kiểm tra đánh giá trong đào tạo nghề y

Nội dung text: Sử dụng bài tập tình huống để kiểm tra đánh giá trong đào tạo nghề y

1. SỬ DỤNG BÀI TẬP TÌNH HUỐNG ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TRONG ĐÀO TẠO NGHỀ Y Vũ Thị Mai Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh 1. Mở đầu Bước vào thế kỷ 21, thế giới nói chung, nước Việt Nam nói riêng đứng trước những thử thách mới với sự phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật và công nghệ. Khuynh hướng chung của thế giới là hội nhập và cùng phát triển. Như vậy một xã hội muốn phát triển cần có một nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng lĩnh hội được những thành tựu của nhân loại, đồng thời cũng cần có khả năng sáng tạo và hội nhập.Trước những thử thách và yêu cầu mới, công tác đào tạo nghề cần có những thay đổi mạnh mẽ và sâu sắc nhằm đáp ứng được nhiệm vụ cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cao cho xã hội. Nghề y tế cũng như những ngành nghề khác, cũng có những khó khăn, thử thách và yêu cầu mới khi bước vào thế kỷ 21. Vì vậy công tác đào tạo nguồn nhân lực cho ngành y tế cũng cần có những thay đổi sâu sắc và toàn diện. Kiểm tra - đánh giá có hiệu quả cao sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của quá trình dạy học. Kiểm tra - đánh giá có chất lượng cao sẽ cung cấp cho xã hội nguồn nhân lực có chất lượng tốt là những con người mới hiện đại có kiến thức, kỹ năng vững vàng sẳn sàng ứng phó với những thử thách mới. Việc lựa chọn hình thức kiểm tra - đánh giá tùy thuộc vào mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo. Trong các hình thức kiểm tra - đánh giá đang được sử dụng bài tập tình huống là một dạng câu hỏi tổng hợp, có thể sử dụng để kiểm tra kiến thức và thái độ của sinh viên. Đây là một trong những hình thức đặc biệt nên được sử dụng trong đào tạo nghề y. 2. Nội dung 2.1 Tổng quan về kiểm tra – đánh giá Mục đích chính của kiểm tra - đánh giá là cung cấp thông tin phản hồi cho quá trình dạy học.
2. - Những thông tin phản hồi giúp học sinh biết mức độ kiến thức đã đạt được và phát hiện ra những lổ hổng trong tri thức để kịp thời bổ sung, khái quát hóa những tri thức đã được tiếp thu, phát triển tư duy trí nhớ, nâng cao tính độc lập, tích cực, chủ động trong học tập, rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề trong những tình huống thực tế. - Những thông tin phản hồi giúp giáo viên hiểu rõ kết quả của công tác giảng dạy, hiểu rõ trình độ học tập của học sinh từ đó hoàn chỉnh các hình thức tổ chức và phương pháp giảng dạy để tăng cường hiệu quả dạy học. - Trong đào tạo nhân viên y tế mục đích của kiểm tra – đánh giá còn có ý nghĩa là cung cấp những thông tin phản hồi làm căn cứ cho việc bảo vệ xã hội, bảo vệ con người. Bởi vì người cán bộ y tế hành nghề trên tâm hồn và thể chất con người, công việc của người cán bộ y tế liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng và tinh thần con người nên việc giám định chất lượng và trình độ của họ là rất quan trọng. Ngày nay vấn đề lượng gía kiến thức không đơn thuần là kiểm tra trí nhớ. Học trước hết là phải hiểu, phải học thuộc, phải ghi nhớ vì vậy một trí nhớ tốt là một yêu cầu cơ bản, rất cần thiết và quan trọng. Tuy nhiên ngoài mục đích là cần có vốn kiến thức cơ bản, còn có những mục đích cao hơn không thể không quan tâm đến là lượng giá các khả năng tư duy, phân tích vấn đề, khả năng tổng hợp, sáng tạo, ra quyết định và vận dụng kiến thức. Đó mới chính là tri thức, là năng lực trí tuệ ở người học cần phải có sau khi họ học xong. Có như vậy thì lượng giá mới góp phần đào tạo ra những người có năng lực trí tuệ, tư duy nhạy bén trước thực tiễn, sáng tạo và có thể đưa ra những quyết định đúng đắn. Có rất nhiều phương pháp để kiểm tra – đánh giá kiến thức đã và đang được sử dụng trong đào tạo nghề y có thể kể như sau: - Vấn đáp. - Thi viết truyền thống. - Làm tiểu luận, chuyên đề. - Trắc nghiệm khách quan. - Lượng giá qua nghiên cứu tình huống, giải quyết tình huống, giải quyết vấn đề. - Lượng giá qua đóng vai. - Lập trạm trong đó có trạm kiến thức.
3. Mỗi phương pháp có những ưu và khuyết điểm riêng. Việc lựa chọn và áp dụng một phương pháp nào cũng cần bảo đảm các nguyên tắc sau: - Tùy thuộc vào mục đích kiểm tra – đánh giá - Phải bảo đảm các tính chất cơ bản của lượng giá - Có tính khả thi - Phù hợp với phương pháp dạy học đã sử dụng - Giáo viên vững vàng về phương pháp được chọn. - Học sinh đã được làm quen với phương pháp được chọn. Trong những phương pháp kể trên, trắc nghiệm khách quan là một phương pháp mới có nhiều ưu điểm đáp ứng được những yêu cầu của công tác kiểm tra - đánh giá là khách quan, công bằng, hiệu quả và tiện lợi. Đặc biệt trong đào tạo nghề y hình thức lượng giá kiến thức và thái độ qua các bài tập tình huống, nghiên cứu tình huống, giải quyết vấn đề nên được áp dụng do những tính chất đặc thù của nghề y. 2.2 Lượng giá qua nghiên cứu tình huống, giải quyết tình huống, giải quyết vấn đề Con người không phải là một cỗ máy đơn thuần mà là một hệ thống phức tạp với rất nhiều vấn đề có liên quan chặt chẽ tác động qua lại lẫn nhau. Chính vì vậy người cán bộ y tế khi hành nghề chăm sóc sức khỏe bệnh nhân rất cần có những năng lực như: khả năng tư duy phát hiện vấn đề, kỹ năng ra quết định và khả năng giải quyết vấn đề. Đây là những năng lực rất quan trọng mà người cán bộ y tế cần phải có. Ngay trong quá trình đào tạo, học sinh - sinh viên ngành y rất cần được học tập và rèn luyện để có được những kỹ năng này. Để kiểm tra - đánh giá những năng lực này của học sinh có nhiều phương pháp có thể áp dụng. Một trong những phương pháp đó là sử dụng các bài tập tình huống, nghiên cứu tình huống, giải quyết vấn đề. Bài tập tình huống, nghiên cứu tình huống, giải quyết vấn đề là một dạng câu hỏi tổng hợp mô tả một tình huống, một vấn đề cụ thể được mô phỏng từ thực tế hoặc là một tình huống thật. Tình huống được mô tả bằng một đoạn văn viết với đầy đủ chi tiết để học sinh có thể hiểu được tuy nhiên cũng cần có tính phân biệt rõ ràng,
4. nghĩa là học sinh phải có suy nghĩ thì mới làm được. Từ tình huống này giáo viên đặt ra các câu hỏi yêu cầu học sinh trình bày những nhận định về tình trạng bệnh nhân, chẩn đoán, phương cách chăm sóc, những tiên lượng, những nhận xét về cách ứng xử của cán bộ y tế, về cách điều chỉnh sửa chữa rút kinh nghiệm sao cho tốt hơn. Trong trường hợp này có thể sử dụng các dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan để làm câu hỏi cho bài tập. Phần thân câu hỏi không đánh số. Các câu hỏi đánh số thứ tự theo thứ tự trong bộ câu hỏi. Như vậy bài tập tình huống, nghiên cứu tình huống rất cần thiết và nên được sử dụng để lượng giá kiến thức trong đào tạo ngành y tế, giúp lượng giá khả năng tư duy phát hiện vấn đề, kỹ năng ra quết định và khả năng giải quyết vấn đề. Mặt khác phương pháp này có thể sử dụng các câu hỏi trắc nghiệm khách quan làm câu hỏi, điều này đáp ứng được những yêu cầu đổi mới chung trong đào tạo hiện nay. 2.3 Một ví dụ cụ thể về bài tập tình huống Chị Nguyễn Thị Lan có thai khoãng 4 tháng, đến trạm y tế khám vì thấy bụng nhỏ. Chị nói không dám ăn nhiều vì sợ con to khó sanh. Mẹ chồng chị không cho đi khám sớm vì sợ làm ảnh hưỡng thai. Nay vì thấy thai 4 tháng mà bụng nhỏ nên đi khám. Cô Nữ hộ sinh ở trạm đã mắng cô Lan vì không dám ăn nhiều và không chịu đi khám sớm hơn, sau đó cô Lan được khám thai, thử nước tiểu và được hướng dẫn đi siêu âm. Hỏi 1. Cô Nữ hộ sinh ở trạm đã làm điều gì sai a) Khám thai cho cô Lan b) Chỉ định cho cô Lan đi siêu âm thai c) Mắng cô Lan d) Chỉ định thử nước tiểu (Đáp án c) Kết quả khám thai cho thấy bề cao tử cung 10cm, kết quả siêu âm thai 14 tuần. Cô Nữ hộ sinh đã hướng dẫn chế độ ăn và sinh hoạt cho cô Lan, cung cấp vitamin, viên sắt và hẹn tái khám. 2. Để chẩn đoán tuổi thai trong trường hợp này cần hỏi thêm . (Đáp án: ngày kinh cuối)
5. 3. Cô Lan được hẹn tái khám a) 1 tuần b) 2 tuần c) 4 tuần d) 6 tuần (Đáp án b) 4. Trường hợp này cần được xử trí thêm a) Siêu âm 3 chiều b) Tiêm ngừa uốn ván mũi 1 c) Tiêm ngừa Rubella d) Chuyển tuyến trên khám và theo dõi thai (Đáp án b) 3. Kết luận Kiểm tra - đánh giá là một phần quan trọng không thể thiếu trong quá trình dạy học. Đổi mới quá trình dạy học thì kiểm tra - đánh giá cũng cần phải được đổi mới. Hiện nay trong các trường đào tạo y khoa, nơi cung cấp nguồn nhân lực y tế cho xã hội, công tác kiểm tra - đánh giá vẫn còn nặng về kiểm tra kiến thức trí nhớ đơn thuần. Trong khi đó đối tượng của nghề y là những con người cụ thể, là sức khỏe và tính mạng của con người vì vậy nhân viên y tế rất cần có năng lực tư duy phát hiện vấn đề, kỹ năng ra quết định và khả năng giải quyết vấn đề. Để rèn luyện cũng như lượng giá những kỹ năng này, phương pháp thích hợp nhất nên được lựa chọn ưu tiên là sử dụng các bài tập tình huống, nghiên cứu tình huống, giải quyết tình huống, giải quyết vấn đề. Mặt khác phương pháp này còn có thể sử dụng trắc nghiệm khách quan để làm câu hỏi . Do đó cũng đồng thời đáp ứng được xu thế mới của kiểm tra – đánh giá trong quá trình dạy học ngày nay. Tuy nhiên trong thực tế để viết các bài tập tình huống đòi hỏi người giáo viên phải đầu tư khá nhiều công sức và thời gian. Đây cũng chính là những khó khăn và trở ngại lớn khi áp dụng hình thức này trong lượng giá kiến thức sinh viên, học sinh y khoa. TÀI LIỆU THAM KHẢO
6. 1. Trương Việt Dũng, Phí Văn Thâm (2010), Phương pháp giảng dạy y – dược học, nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam. 2. Trần Khánh Đức (2010), Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI, nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam. 3. Nghiêm Xuân Đức (2008), Phương pháp dạy học trong các trường cao đẳng và trung cấp y tế, nhà xuất bản Giáo Dục. 4. Nguyễn Phụng Hoàng, Võ Thị Ngọc Lan (1996), Phương pháp trắc nghiệm trong kiểm tra đánh giá thành quả học tập, nhà xuất bản Giáo Dục. 5. Trần Thị Tuyết Oanh (2007), Đánh giá và đo lường kết quả học tập, nhà xuất bản Đại Học Sư phạm. 6. Nguyễn Viết Sự (2004), Giáo dục nghề nghiệp những vấn đề và giải pháp, nhà xuất bản Giáo Dục Hà Nội. 7. Diane M. Billings, Judith A. Halstead (2009), Teaching in nursing, Elsevier Saunders, United States of America. GVHD TS Nguyễn Thị Diệu Thảo
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.