Qui trình xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan môn vật lý 9 ở trường THCS

Nội dung text: Qui trình xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan môn vật lý 9 ở trường THCS

1. QUI TRÌNH XÂY DỰNG BỘ CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN MÔN VẬT LÝ 9 Ở TRƢỜNG THCS Theo chỉ thị số 3398/CT – BGDĐT ngày 12/08/2011 của Bộ trƣởng Bộ GD & ĐT về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thƣờng xuyên và giáo dục chuyên nghiệp năm học 2011 – 2012, trong đó, giáo dục phổ thông: Điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng giảm tải, tiếp tục đổi mới phương pháp giảng dạy, phương pháp giáo dục, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông. Môn Vật lí có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo của Giáo dục phổ thông. Việc giảng dạy môn Vật lí có nhiệm vụ cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức vật lí cơ bản ở trình độ phổ thông, bƣớc đầu hình thành cho học sinh những kĩ năng và thói quen làm việc khoa học; góp phần tạo ra ở họ các năng lực nhận thức, năng lực hành động và các phẩm chất về nhân cách do mục tiêu giáo dục đã đề ra; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục tham gia lao động sản xuất, có thể thích ứng với sự phát triển của khoa học – kĩ thuật, học nghề, trung cấp chuyên nghiệp hoặc đại học. I. TỔNG QUAN VỀ MÔN VẬT LÝ 9 Vật lý 9 đóng vai trò quan trọng trong chƣơng trình Vật lý THCS, nó có nhiệm vụ thực hiện trọn vẹn mục tiêu giáo dục đã đƣợc Bộ giáo dục và đào tạo đặt ra trong chƣơng trình Vật lý THCS. Vật lý 9 thuộc giai đoạn 2 của chƣơng trình Vật lý THCS, nó mang nhiều kiến thức yêu cầu học sinh định lƣợng hơn là định tính. Trên cơ sở các kiến thức, kỹ năng, thái độ học tập mà học sinh đã lĩnh hội ở các lớp 6, 7 và 8; chƣơng trình Vật lý 9 tạo điều kiện cho học sinh phát triển ở mức nhận thức cao hơn. Đó là các khả năng phân tích, tổng hợp các thông tin thu thập đƣợc qua việc quan sát, thực nghiệm để đi đến kết luận đúng. Bên cạnh đó, yêu cầu học sinh có khả năng tƣ duy trừu tƣợng, khái quát hóa các vấn đề để hình thành khái niệm, quy tắc, quy luật hay định luật.
2. Vật lý 9 có thể đƣợc xem là nền tảng để học sinh tiếp tục học lên THPT, THCN hoặc học nghề hay tham gia các lĩnh vực sản xuất đòi hỏi các hiểu biết về các định luật vật lý. Ngoài ra, Vật lý còn là nền tảng của các ngành khoa học kỹ thuật quan trọng nhƣ hàng hải, vận chuyển hàng không, công nghệ thông tin, vũ khí hiện đại, thu phát sóng vô tuyến, thiết bị định vị, kiến thức của vật lý gắn liền với sự phát triển của khoa học và kỹ thuật. Chính vì thế những hiểu biết và nhận thức về vật lý cũng nhƣ nâng cao vốn kiến thức về vật lý có giá trị to lớn trong đời sống và sản xuất, nhất là trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và sự bùng nổ thông tin nhƣ hiện nay. Cũng vì vai trò quan trọng của môn Vật lý nói chung và Vật lý 9 nói riêng thì việc giảng dạy vật lý sẽ góp phần hình thành và rèn luyện cho học sinh cách tƣ duy, làm việc khoa học cũng nhƣ nâng cao tầm nhìn của học sinh về các vấn đề xã hội, về sự phát triển khoa học kỹ thuật, qua đó hình thành cho học sinh ý thức, trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, xã hội, cộng đồng và sự thay đổi của thế giới. II. QUY TRÌNH XÂY DỰNG BỘ CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN MÔN VẬT LÝ 9 Môn Vật lý đƣợc giảng dạy ở trƣờng THCS đƣợc phân chia thành 4 chƣơng: Điện (22 tiết), Điện từ học (20 tiết), Quang học (19 tiết) và Năng lƣợng (8 tiết). Việc biên soạn câu hỏi trắc nghiệm khách quan đƣợc thực hiện thông qua các bƣớc cụ thể sau: - Xác định mục tiêu môn học. - Phân tích nội dung môn học. - Thiết lập dàn bài trắc nghiệm. - Biên soạn câu hỏi trắc nghiệm. - Tham khảo ý kiến giáo viên về bộ câu hỏi đã soạn. - Biên soạn đề trắc nghiệm thử nghiệm - Thử nghiệm, phân tích câu hỏi. - Lƣu vào bộ câu hỏi. Các bƣƣớc biên soạn câu hỏi trắc nghiệm nêu trên đƣợc sơ đồ hóa nhƣ sau:
3. Xác định mục tiêu môn học Phân tích nội dung môn học Thiết lập dàn bài trắc nghiệm Biên soạn câu hỏi trắc nghiệm Không đạt Khảo sát ý kiến giáo viên về bộ câu hỏi đã soạn Tốt Biên soạn đề trắc Loại bỏ nghiệm thử nghiệm Chỉnh sửa Thử nghiệm, phân tích câu hỏi Lƣu vào bộ câu hỏi Quy trình biên soạn câu hỏi trắc nghiệm môn Vật lý 9 Sau khi câu hỏi đƣợc biên soạn cần tham khảo ý kiến của những giáo viên lâu năm, kinh nghiệm trong giảng dạy vật lý 9, cho thử nghiệm trên nhóm học sinh đƣợc chọn lọc (mẫu thử nghiệm) để phân tích độ khó, độ phân cách, độ tin cậy và mồi nhử. Nếu các yếu tố chƣa đạt yêu cầu cần phải điều chỉnh và tái thử nghiệm trƣớc khi lƣu vào bộ câu hỏi.
4. III. BIÊN SOẠN MỘT SỐ CÂU HỎI TRONG CHƢƠNG TRÌNH VẬT LÝ 9 Dựa vào chuẩn kiến thức, kỹ năng từng bài trong chƣơng I để xác định nội dung kiến thức cần kiểm tra, đánh giá đáp ứng đƣợc mục tiêu dạy học của chƣơng I. Căn cứ vào số tiết giảng dạy từng bài trong chƣơng I để xác định số lƣợng câu hỏi cho từng phần nội dung kiến thức. Các mức độ kiến thức cần đƣợc kiểm tra ở chƣơng I: Điện học đƣợc trình bày ở bảng sau: Số lƣợng câu hỏi tƣơng ứng Số TT Nội dung Biết Hiểu Vận dụng tiết Tổng Số Số Số % % % số câu câu câu Chƣơng I Sự phụ thuộc của cƣờng độ dòng điện vào hiệu 1 2 2 40% 3 40% 1 20% 5 điện thế giữa hai đầu dây dẫn. Định luật Ôm Đoạn mạch nối tiếp, song 2 4 4 50% 4 50% 8 song Theo thống kê ở bảng trên số lƣợng câu hỏi cần kiểm tra trong chƣơng I với thời gian 45 phút là 40 câu ở ba mức độ: nhận biết, thông hiểu và vận dụng theo tỉ lệ 3: 4: 3, phù hợp với yêu cầu về tỉ lệ các mức độ nhận thức khi kiểm tra, đánh giá của chƣơng trình Vật lý trung học cơ sở. Sau đây là một số ví dụ câu hỏi đã đƣợc biên soạn, cách phân tích độ khó, độ phân cách, độ tin cậy của câu hỏi. Câu 1: Đặt hai đầu của hai đoạn dây khác nhau vào cùng một hiệu điện thế U thì giá trị điện trở của hai đoạn dây có giá trị nhƣ thế nào? A. Phụ thuộc vào hiệu điện thế C. Phụ thuộc vào cƣờng độ dòng điện. B. Giống nhau. D. Khác nhau Câu 2: Đặt vào hai đoạn dây có điện trở R1 > R2 một hiệu điện thế U. So sánh cƣờng độ dòng điện chạy qua chúng? A. I1 = I2. B. I1 I2 D. I1 = 2.I2
5. Câu 3: Đối với mỗi dây dẫn, điện trở của chúng có mối quan hệ nào? A. Giảm khi cƣờng độ dòng điện chạy qua điện trở giảm. B. Tỉ lệ nghịch với hiệu điện thế ở hai đầu dây. C. Tỉ lệ thuận với hiệu điện thế ở hai đầu dây. D. Tăng khi cƣờng độ dòng điện chạy qua điện trở tăng. Xử lý số liệu: Tổng số Thí sinh 98 Số lựa chọn 4 % độ may rủi 25% Số lƣợng nhóm (cao/thấp) cần lấy 26 Số thí sinh trả lời câu hỏi 98 98 98 chọn A 17 23 9 % chọn A 17.35 23.47 9.18 Thí sinh chọn phương Chọn A nhóm CAO 0 3 1 án Chọn A nhóm THẤP 14 12 6 Chênh lệch -53.85 % -34.62 % -19.23 % chọn B 15 42 10 % chọn B 15.31 42.86 (*) 10.2 Thí sinh chọn phương Chọn B nhóm CAO 0 17 0 án Chọn B nhóm THẤP 7 7 6 Chênh lệch -26.92 % 38.46 % -23.08 % chọn C 8 17 65 % chọn C 8.16 17.35 66.33 (*) Thí sinh chọn phương Chọn C nhóm CAO 3 6 25 án Chọn C nhóm THẤP 1 6 13 Chênh lệch 7.69 % 0.00 % 46.15 % chọn D 58 16 14 % chọn D 59.18 (*) 16.33 14.29 Thí sinh Chọn D nhóm CAO 23 0 0 chọn phương án Chọn D nhóm THẤP 4 1 1 Chênh lệch 73.08 % -3.85 % -3.85 % Độ khó 52.04 % 42.86 % 66.33 % Độ phân cách D 0.73 0.38 0.46
6. Đối với câu hỏi trắc nghiệm khách quan dạng 4 lựa chọn thì độ khó vừa phải là 62.5%. Nếu tính độ khó của một câu càng lơn hơn nhiều so với độ khó vừa phải thì đƣợc xem là quá dễ; quá nhỏ so với độ khó vừa phải thì là quá khó; nều sai số 0.5% so với độ khó vừa phải thì đƣợc xem là vừa sức với học sinh. Đối với độ khó D thì D >= 0.40: Câu có độ phân cách tốt; 0.30 <= D <=0.39 : Câu có độ phân cách khá tốt, có thể làm tốt hơn; 0.20 <= D <= 0.29: Câu có độ phân cách tạm đƣợc, cần phải điều chỉnh; D <= 0.19: độ phân cách kém, cần loại bỏ hoặc gia công sữa chữa nhiều. IV. KẾT LUẬN Với bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan dạng 4 lựa chọn đƣợc biên soạn theo quy trình trên sẽ đáp ứng đƣợc các mục tiêu kiến thức, các nội dung cần đƣợc kiểm tra ở môn Vật lý 9. Áp dụng bộ câu hỏi này vào đánh giá kết quả học tập của học sinh sau khi hoàn thành từng phần kiến thức sẽ mang lại: - Đánh giá toàn diện học sinh về nội dung kiến thức và kỹ năng học sinh cần phải nắm vững theo chuẩn kiến thức, kỹ năng do bộ GD & ĐT ban hành. - Thống nhất đƣợc nội dung đánh giá của các giáo viên dạy cùng khối lớp trong trƣờng. Kết quả phản ánh thực trạng khả năng nhận thức của học sinh để giáo viên kịp thời điều chỉnh phƣơng pháp dạy học cho phù hợp. Để bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan dạng bốn lựa chọn môn Vật lý 9 đƣợc áp dụng vào thực tiễn nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng môn Vật lý 9 cần có sự quan tâm của Ban giám hiệu, tổ bộ môn và sự đồng thuận của đội ngũ giáo viên, nhất là giáo viên môn Vật lý. Ban giám hiệu nên có những giái pháp hợp lý để việc kiểm tra đánh giá bằng hình thức trắc nghiệm hoàn toàn đƣợc phát huy tối đa ƣu điểm của nó. Tổ bộ môn nên có những buổi sinh hoạt về trắc nghiệm khách quan, cần xem xét lại những câu hỏi đã đƣợc biên soạn để cùng nhau thảo luận, trao đổi để cho chất lƣợng của câu hỏi trắc nghiệm ngày càng cao hơn.
7. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1) Nguyễn Hải Châu, Nguyễn Phƣơng Hồng, Hồ Tuấn Hùng, Trần Thị Nhung - Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên trung học cơ sở chu kì III (2004 – 2007), môn Vật lý, quyển 1 & 2. NXB giáo dục, 2007. 2) Nguyễn Trọng Sửu (Chủ biên), Nguyễn Trọng Thủy - Kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kì môn Vật lý lớp 9. NXB giáo dục Việt Nam, 2009. 3) Vũ Cao Đàm – Phương pháp nghiên cứu khoa học. NXB Khoa học và kỹ thuật Hà Nội, 2006. 4) Dƣơng Thiệu Tống – Trắc nghiệm và đo lường thành quả học tập (Phương pháp thực hành) Tập 1: Trắc nghiệm chuẩn mực. Bộ Giáo dục và đào tạo, Trƣờng Đại học tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, 1995. TP. HỒ CHÍ MINH, ngày 14 tháng 11 năm 2012 Giáo viên hƣớng dẫn Học viên thực hiện TS. NGUYỄN THỊ DIỆU THẢO NGUYỄN THỊ PHƢƠNG OANH
8. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.