Quan điểm và định hướng về cơ chế chính sách và hạ tầng kỹ thuật để xây dựng và phát triển cơ sở dữ liệu khoa học và công nghệ quốc tế

Nội dung text: Quan điểm và định hướng về cơ chế chính sách và hạ tầng kỹ thuật để xây dựng và phát triển cơ sở dữ liệu khoa học và công nghệ quốc tế

1. Nghiïn cûáu - Trao àöíi QUAN ÀIÏÍM VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG VÏÌ CÚ CHÏË CHÑNH SAÁCH VAÂ HAÅ TÊÌNG KYÄ THUÊÅT ÀÏÍ XÊY DÛÅNG VAÂ PHAÁT TRIÏÍN CÚ SÚÃ DÛÄ LIÏÅU KHOA HOÅC VAÂ CÖNG NGHÏÅ QUÖËC TÏË TS Lï Xuên Àõnh, CN Dûúng Thõ Phûúng Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia Toám tùæt: Lyá giaãi sûå cêìn thiïët, quan àiïím tiïëp cêån vaâ àõnh hûúáng àöëi vúái cú chïë chñnh saách vaâ haå têìng kyä thuêåt àïí xêy dûång vaâ phaát triïín cú súã dûä liïåu KH&CN quöëc tïë. Àïì xuêët caác nöåi dung nhiïåm vuå chuã yïëu trong giai àoaån àêìu cuãa hoaåt àöång xêy dûång vaâ khai thaác cú súã dûä liïåu cêìn àûúåc àaãm baão cú chïë chñnh saách vaâ haå têìng kyä thuêåt. Tûâ khoáa: Cú súã dûä liïåu KH&CN quöëc tïë; cú chïë; chñnh saách; haå têìng kyä thuêåt. Perspectives and recommendations on policy and technical infrastructure for developing the International S&T Database Summary: Justifies the necessity, approach and orientation of policy mechanism and technical infrastructure for creating and developing the International S&T database; sets forth major contents and tasks in the initiatory stage for creating and exploiting the Database with the assurance of policy mechanism and technical infrastructure. Keywords: International S&T database; mechanism; policy; technical infrastructure. 1. Àùåt vêën àïì thöng, ñt àûúåc cêåp nhêåt. Àiïìu àoá àaä vaâ àang Àïì aán höåi nhêåp quöëc tïë vïì khoa hoåc vaâ gêy khöng ñt khoá khùn khöng nhûäng trong cöng nghïå (KH&CN) àïën nùm 2020 àûúåc viïåc xaác àõnh caác àöëi taác coá tiïìm lûåc maånh ban hanhâ kemâ theo Quyïtë àõnh sö ë 735/QÀ-TTg vïì KH&CN cuãa nûúác ngoaâi, caác chûúng ngaây 14/5/2011 cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã trònh, dûå aán nghiïn cûáu, àaâo taåo khu vûåc vaâ àaä nïu roä quan àiïím, muåc tiïu vaâ nhiïåm vuå quöëc tïë Viïåt Nam cêìn tranh thuã, maâ coân khoá àûa Viïåt Nam trúã thaânh nûúác maånh trong xaác àõnh nùng lûåc höåi nhêåp cuãa caác töí chûác möåt söë lônh vûåc KH&CN vaâo nùm 2020, KH&CN, caá nhên hoaåt àöång KH&CN Viïåt phuåc vuå sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi Nam. Chñnh vò vêåy, nhiïåm vuå xêy dûång hoáa àêët nûúác, ruát ngùæn khoaãng caách vïì trònh CSDL KH&CN quöëc tïë cho hoaåt àöång höåi àöå KH&CN cuãa nûúác ta vúái khu vûåc vaâ nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN cuãa Viïåt Nam cuãa quöëc tïë. Möåt trong caác àiïìu kiïån àaãm baão Àïì taâi nghiïn cûáu cêëp nhaâ nûúác, maä söë thûåc hiïån thùæng lúåi Àïì aán noái trïn laâ cêìn coá KX06.02/11-15 “Nghiïn cûáu xêy dûång möåt hïå thöëng thöng tin KH&CN cung cêëp khung vaâ hïå tiïu chñ phaát triïín CSDL möåt caách àêìy àuã, chñnh xaác, kõp thúâi vaâ coá KH&CN quöëc tïë cho hoaåt àöång höåi nhêåp hïå thöëng caác nöåi dung thöng tin vïì hoaåt quöëc tïë vïì KH&CN cuãa Viïåt Nam” laâ rêët àöång KH&CN cuãa cöång àöìng quöëc tïë [4]. quan troång vaâ cêìn thiïët. Àêy laâ àïì taâi thuöåc Tuy nhiïn, úã nûúác ta hiïån nay nguöìn thöng Chûúng trònh KH&CN troång àiïím cêëp nhaâ tin naây vûâa thiïëu vûâa taãn maån. Caác hïå thöëng nûúác “Nghiïn cûáu vaâ phaát triïín höåi nhêåp cú súã dûä liïåu (CSDL) KH&CN khöng àûúåc quöëc tïë vïì KH&CN”, maä söë KX06/11-15. xêy dûång trïn nïìn taãng cú súã lyá luêån khoa CSDL KH&CN quöëc tïë laâ möåt hïå thöëng hoåc toaân diïån vaâ thiïëu tñnh hïå thöëng, liïn thöng tin KH&CN tñch húåp, bao göìm böën THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 3
2. Nghiïn cûáu - Trao àöíi CSDL húåp thaânh laâ: CSDL töí chûác 2. Quan àiïím tiïëp cêån àöëi vúái cú chïë KH&CN; CSDL chuyïn gia KH&CN; chñnh saách vaâ haå têìng kyä thuêåt cho xêy CSDL chûúng trònh, dûå aán, sûå kiïån KH&CN dûång vaâ khai thaác CSDL KH&CN quöëc tïë quöëc tïë vaâ CSDL cöng nghïå chuã chöët. Hïå Xuêët phaát tûâ muåc àñch xêy dûång vaâ vai troâ thöëng caác CSDL KH&CN quöëc tïë coá nhûäng cuãa CSDL KH&CN quöëc tïë àöëi vúái hoaåt àùåc trûng cú baãn nhû sau: àöång höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN, quan - Caác àöëi tûúång cuãa CSDL khaác nhau dêîn àiïím tiïëp cêån àöëi vúái cú chïë chñnh saách vaâ haå àïën coá sûå khaác biïåt cú baãn àöëi vúái tiïu chñ têìng kyä thuêåt àïí xêy dûång vaâ khai thaác CSDL lûåa choån àöëi tûúång cuäng nhû caác tiïu chñ dûä KH&CN quöëc tïë àûúåc àïì xuêët nhû sau: liïåu cuãa àöëi tûúång; - Thûá nhêët, khaái niïåm “quöëc tïë” cuãa - Mùåc duâ coá sûå khaác biïåt vïì tiïu chñ dûä CSDL KH&CN quöëc tïë phaãn aánh àùåc àiïím, liïåu, nhûng laåi coá sûå liïn kïët chùåt cheä giûäa tñnh chêët dûä liïåu chûá khöng phaãn aánh quy möåt söë tiïu chñ dûä liïåu cuãa caác CSDL thaânh mö cuãa CSDL. Vïì nöåi dung thöng tin, phêìn. Àiïìu naây phaãn aánh àùåc tñnh töíng thïí CSDL KH&CN quöëc tïë bao quaát hêìu hïët cuãa caác nöåi dung hoaåt àöång KH&CN; caác nöåi dung thöng tin cuãa CSDL quöëc gia - Nguöìn dûä liïåu cuãa hïå thöëng caác CSDL vïì KH&CN àûúåc quy àõnh taåi Àiïìu 14 Nghõ àõnh söë 11/2014/NÀ-CP ngaây 18/02/2014 KH&CN quöëc tïë rêët lúán vïì khöëi lûúång vaâ cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt àöång thöng tin phaåm vi bao quaát lônh vûåc àïì taâi cuäng nhû võ KH&CN vaâ àûúåc coi laâ möåt böå phêån cêëu trñ àõa lyá. Àùåc àiïím naây coá thïí laâm gia tùng thaânh àöåc lêåp vaâ quan troång cuãa CSDL quöëc giaá trõ nöåi dung cuãa CSDL, nhûng àöìng thúâi gia vïì KH&CN. Do àoá, cú chïë chñnh saách cuäng laâ trúã ngaåi rêët lúán cho hoaåt àöång thu vaâ haå têìng kyä thuêåt cho xêy dûång vaâ phaát thêåp, choån loåc vaâ quaãn trõ nöåi dung caác triïín CSDL KH&CN quöëc tïë phaãi nùçm CSDL; trong töíng thïí cú chïë chñnh saách vaâ haå têìng - Viïåc xêy dûång vaâ phaát triïín hïå thöëng kyä thuêåt cho xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL CSDL KH&CN quöëc tïë àoâi hoãi àêìu tû lúán quöëc gia vïì KH&CN. Quan àiïím naây phuâ vïì taâi chñnh vaâ thúâi gian. húåp vúái quy àõnh taåi caác àiïìu tûâ 13 àïën 16 Nhûäng àùåc trûng noái trïn aãnh hûúãng rêët vïì haå têìng thöng tin, CSDL quöëc gia vïì lúán àïën hoaåt àöång xêy dûång vaâ phaát triïín KH&CN; àiïìu 21 vïì nöåi dung chi ngên saách CSDL KH&CN quöëc tïë. Bïn caånh nhiïåm vuå nhaâ nûúác cho hoaåt àöång thöng tin KH&CN; nghiïn cûáu xêy dûång khung vaâ hïå tiïu chñ caác àiïìu tûâ 25 àïën 28 vïì quyïìn vaâ nghôa vuå CSDL, rêët cêìn caác àaãm baão vïì cú chïë chñnh cuãa caác töí chûác thûåc hiïån chûác nùng thöng saách vaâ haå têìng kyä thuêåt àïí phuåc vuå triïín tin KH&CN; caác àiïìu tûâ 33 àïën 36 vïì quaãn khai viïåc taåo lêåp, duy trò vaâ phaát triïín CSDL lyá nhaâ nûúác vïì hoaåt àöång thöng tin KH&CN trong thûåc tïë. Àêy laâ möåt trong caác nöåi dung cuãa Nghõ àõnh söë 11/2014/NÀ-CP ngaây nghiïn cûáu chñnh cuãa Àïì taâi KX06.02/11-15. 18/02/2014 cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt àöång Baâi viïët giúái thiïåu quan àiïím vaâ àõnh thöng tin KH&CN [2]; hûúáng àöëi vúái viïåc xêy dûång cú chïë chñnh - Thûá hai, nöåi haâm khaái niïåm xêy dûång saách vaâ haå têìng kyä thuêåt noái trïn. CSDL KH&CN quöëc tïë bao haâm caã hoaåt 4 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015
3. Nghiïn cûáu - Trao àöíi àöång duy trò vaâ phaát triïín CSDL. Thöng tin KH&CN, caác nhaâ khoa hoåc thïë giúái kïët nöëi, phuåc vuå höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN yïu húåp taác nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ phaát triïín cêìu tñnh cêåp nhêåt rêët cao, trong khi àoá, cöng nghïå (NC&PT) vúái caác àöëi taác Viïåt thöng tin vïì caác àöëi tûúång àûúåc quaãn lyá Nam; baão àaãm thöng tin cho hoaåt àöång trong CSDL luön biïën àöång, àoâi hoãi phaãi thöëng kï KH&CN. Tûâ hai nguöìn tin trïn, cêåp nhêåt thûúâng xuyïn, traánh tònh traång àïí taåo lêåp àêìu ra cuãa CSDL laâ saãn phêím thöng CSDL KH&CN quöëc tïë trúã thaânh CSDL tin phên tñch-töíng húåp phuåc vuå hoaåch àõnh “chïët”. Do àoá, ngoaâi àêìu tû ban àêìu àïí xêy chiïën lûúåc, chñnh saách KH&CN [3,6]; dûång CSDL, cêìn coá khoaãn muåc àêìu tû haâng - Thûá saáu, do tñnh chêët, phaåm vi bao quaát nùm àïí duy trò vaâ phaát triïín CSDL, têåp dûä liïåu nïn chi phñ àêìu tû xêy dûång CSDL trung chuã yïëu vaâo nöåi dung cuãa CSDL, laâ rêët töën keám, àùåc biïåt laâ viïåc taåo lêåp vaâ traánh tònh traång àêìu tû phaát triïín traân lan; phaát triïín nöåi dung thöng tin. Vò vêåy, bïn - Thûá ba, mùåc duâ CSDL KH&CN quöëc tïë caånh vai troâ chuã àaåo thuöåc Nhaâ nûúác, möåt laâ böå phêån cêëu thaânh CSDL quöëc gia vïì söë nöåi dung xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL KH&CN nhûng khöng nhêët thiïët phaãi xêy KH&CN quöëc tïë cêìn thûåc hiïån theo phûúng dûång hïå thöëng CSDL KH&CN quöëc tïë theo thûác xaä höåi hoáa theo löå trònh phuâ húåp, têåp mö hònh quaãn lyá haânh chñnh nhaâ nûúác tûâ cêëp trung vaâo nöåi dung phaát triïín hïå thöëng saãn trung ûúng, böå ngaânh àïën àõa phûúng, gêy phêím dõch vuå thöng tin (SPDVTT) coá thu laäng phñ vaâ khöng baão àaãm chêët lûúång phuåc phñ, nhùçm buâ àùæp möåt phêìn chi phñ xêy vuå thöng tin cuãa CSDL. CSDL KH&CN dûång vaâ phaát triïín CSDL. quöëc tïë cêìn àûúåc xêy dûång, duy trò vaâ phaát 3. Àõnh hûúáng cú chïë chñnh saách vaâ haå triïín têåp trung taåi cú quan chuã trò xêy dûång têìng kyä thuêåt àïí xêy dûång vaâ khai thaác CSDL quöëc gia vïì KH&CN vaâ àûúåc töí chûác CSDL KH&CN quöëc tïë khai thaác chung trong hïå thöëng CSDL quöëc gia vïì KH&CN; Trïn cú súã quan àiïím tiïëp cêån nhû trïn, nhoám nghiïn cûáu àïì xuêët àõnh hûúáng cú - Thûá tû, viïåc xêy dûång vaâ khai thaác chïë chñnh saách vaâ haå têìng kyä thuêåt cho xêy CSDL cêìn ài thùèng vaâo hiïån àaåi vaâ höåi nhêåp quöëc tïë bùçng viïåc aáp duång kyä thuêåt dûång vaâ khai thaác CSDL KH&CN quöëc tïë cöng nghïå hiïån àaåi, tiïn tiïën vaâ hïå thöëng nhû sau: tiïu chuêín, tiïu chñ dûä liïåu tûúng húåp vúái a) Têåp trung àaáp ûáng nhu cêìu thöng tin caác CSDL KH&CN tiïu biïíu cuâng loaåi trïn phuåc vuå triïín khai thûåc hiïån Àïì aán höåi thïë giúái; nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN - Thûá nùm, bïn caånh viïåc àêìu tû xêy dûång Àïì aán höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN àïën vaâ khai thaác nguöìn tin quöëc tïë cuãa CSDL, nùm 2020 àûúåc phï duyïåt theo Quyïët àõnh cêìn tiïën haânh xêy dûång vaâ khai thaác nguöìn söë 735/QÀ-TTg cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã. tin trong nûúác theo löå trònh phuâ húåp, nhùçm Muåc tiïu cuãa àïì aán laâ àûa Viïåt Nam trúã thûåc hiïån caác muåc tiïu sau: quaãng baá, giúái thaânh nûúác maånh trong möåt söë lônh vûåc thiïåu thaânh tûåu hoaåt àöång KH&CN Viïåt KH&CN vaâo nùm 2020 phuåc vuå sûå nghiïåp Nam vúái thïë giúái; trúå giuáp caác töí chûác CNH, HÀH àêët nûúác, ruát ngùæn khoaãng caách THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 5
4. Nghiïn cûáu - Trao àöíi vïì trònh àöå KH&CN cuãa nûúác ta vúái khu chung trong khuön khöí caác thoãa thuêån song vûåc vaâ quöëc tïë. Àïì aán àùåc biïåt quan têm túái phûúng, àa phûúng liïn khu vûåc vaâ quöëc tïë; caác nhiïåm vuå quan troång, trong àoá coá nhiïåm - Thöng tin höî trúå caác nhaâ hoaåch àõnh vuå nêng cao chêët lûúång àöåi nguä caán böå chñnh saách vaâ quaãn lyá KH&CN cuãa Viïåt KH&CN vaâ caán böå quaãn lyá. Cuå thïí nhû sau: Nam xaác àõnh àûúåc caác xu hûúáng nghiïn - Liïn kïët vúái caác àöëi taác coá tiïìm lûåc cûáu vaâ phaát triïín lúán trïn thïë giúái; nùæm bùæt maånh vïì KH&CN cuãa nûúác ngoaâi àïí triïín caác dûå aán húåp taác quöëc tïë song phûúng vaâ khai caác chûúng trònh àaâo taåo, böìi dûúäng àa phûúng àïí giaãi quyïët nhûäng vêën àïì trong möåt söë lônh vûåc KH&CN ûu tiïn àïí mang tñnh toaân cêìu hiïån nay; coá thöng tin hònh thaânh caác nhoám, têåp thïí KH&CN àêìy àuã vaâ tin cêåy àïí àõnh hûúáng húåp taác maånh, coá thïí töí chûác vaâ tham gia caác hoaåt quöëc tïë vúái caác nûúác vaâ caác töí chûác quöëc tïë àöång KH&CN quöëc tïë; trong lônh vûåc KH&CN, lûåa choån caác àöëi - Àêíy maånh viïåc thûåc hiïån caác chûúng taác nûúác ngoaâi phuâ húåp cho caác dûå aán húåp trònh, dûå aán nghiïn cûáu chung trong khuön taác quöëc tïë; khöí caác thoãa thuêån song phûúng, àa phûúng, - Thöng tin höî trúå caác töí chûác vaâ caá nhên khu vûåc, liïn khu vûåc vaâ quöëc tïë; hoaåt àöång KH&CN nùæm bùæt caác lônh vûåc ûu - Thu huát caác chuyïn gia, nhaâ KH&CN tiïn nghiïn cûáu, caác töí chûác vaâ nhaâ khoa Viïåt Nam úã nûúác ngoaâi vaâ caác chuyïn gia, hoåc haâng àêìu cuãa thïë giúái trong tûâng lônh nhaâ khoa hoåc nûúác ngoaâi tham gia vaâo caác vûåc. Trïn cú súã àoá, coá thïí tòm kiïëm àöëi taác chûúng trònh, dûå aán NC&PT vaâ caác nghiïn cûáu phuâ húåp. chûúng trònh àaâo taåo àaåi hoåc, sau àaåi hoåc úã Viïåt Nam; Àïí àaãm baão thöng tin phuåc vuå triïín khai caác nhiïåm vuå noái trïn cuãa Àïì aán, cú chïë - Taåo àiïìu kiïån àïí caán böå KH&CN tham chñnh saách vaâ haå têìng kyä thuêåt cêìn têåp trung gia caác chûúng trònh, dûå aán NC&PT quöëc tïë, ûu tiïn cho viïåc thu thêåp, xûã lyá vaâ cêåp nhêåt caác töí chûác thuöåc hïå thöëng Liïn húåp quöëc, nguöìn dûä liïåu tûâ caác hïå thöëng CSDL APEC, ASEM, ASEAN, caác hiïåp höåi chuyïn ngaânh khu vûåc vaâ quöëc tïë [3,4]. KH&CN cuãa caác töí chûác quöëc tïë vaâ nûúác ngoaâi. Àùåc biïåt laâ nguöìn tin vïì cöng nghïå Nhû vêåy, nguöìn thöng tin cêìn thiïët phuåc chuã chöët laâ loaåi nguöìn tin rêët khoá nùæm bùæt, vuå triïín khai caác nhiïåm vuå noái trïn hêìu hïët tiïëp cêån vaâ àoâi hoãi chi phñ töën keám. coá trong CSDL KH&CN quöëc tïë. Trong giai àoaån àêìu xêy dûång CSDL, cêìn têåp trung thu b) Töí chûác xêy dûång vaâ khai thaác CSDL thêåp, xûã lyá vaâ cung cêëp caác thöng tin sau: KH&CN quöëc tïë trong töíng thïí CSDL - Thöng tin vïì caác àöëi taác coá tiïìm lûåc quöëc gia vïì KH&CN möåt caách phuâ húåp maånh vïì KH&CN cuãa nûúác ngoaâi; caác Àiïìu 14 Nghõ àõnh söë 11/2014/NÀ-CP chûúng trònh, dûå aán nghiïn cûáu, àaâo taåo khu ngaây 18/02/2014 cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt vûåc vaâ quöëc tïë maâ Viïåt Nam cêìn tranh thuã; àöång thöng tin KH&CN quy àõnh nöåi dung tònh hònh tham gia cuãa caác àöëi taác Viïåt Nam thöng tin cuãa CSDL quöëc gia vïì KH&CN trong caác chûúng trònh, dûå aán nghiïn cûáu bao göìm: 6 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015
5. Nghiïn cûáu - Trao àöíi - Thöng tin vïì caác töí chûác KH&CN; gia vïì KH&CN, do cú quan quaãn trõ CSDL - Thöng tin vïì caán böå NC&PT; quöëc gia vïì KH&CN trûåc tiïëp xêy dûång vaâ phaát triïín - Thöng tin vïì caác nhiïåm vuå KH&CN vaâ àûúåc töí chûác khai thaác, sûã duång trong toaân hïå thöëng. Phûúng thûác naây (àang tiïën haânh, kïët quaã thûåc hiïån vaâ kïët coá ûu thïë nhû sau: quaã ûáng duång); - Traánh àûúåc sûå truâng lùåp trong hoaåt - Thöng tin vïì taâi liïåu súã hûäu trñ tuïå, caác àöång taåo nguöìn dûä liïåu àêìu vaâo; cöng böë KH&CN vaâ chó söë trñch dêîn trïn caác taåp chñ, kyã yïëu höåi nghõ, höåi thaão khoa - Baão àaãm sûå thöëng nhêët trong xêy dûång hoåc trong nûúác vaâ quöëc tïë; vaâ khai thaác CSDL, àùåc biïåt laâ trong quaá trònh thu thêåp, xûã lyá, lûu giûä vaâ cung cêëp - Thöng tin vïì cöng nghïå, cöng nghïå cao, thöng tin; chuyïín giao cöng nghïå; - Thuêån lúåi cho viïåc kiïím soaát chêët lûúång - Thöng tin vïì thöëng kï KH&CN; thöng tin vaâ àaãm baão an toaân, an ninh thöng - Thöng tin vïì doanh nghiïåp KH&CN; tin cho CSDL; - Thöng tin vïì KH&CN trong khu vûåc vaâ - Baão àaãm àêìu tû têåp trung, àuáng troång trïn thïë giúái; àiïím, troång têm, taåo cú súã nêng cao hiïåu quaã - Caác thöng tin khaác coá liïn quan [2]. àêìu tû cho xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL. Phêìn lúán nöåi dung thöng tin àûúåc quy c) Àaãm baão haå têìng thöng tin hiïån àaåi, àõnh trong CSDL quöëc gia vïì KH&CN laâ tiïn tiïën cho xêy dûång vaâ khai thaác CSDL phaåm vi bao quaát cuãa CSDL KH&CN quöëc KH&CN quöëc tïë tïë. Àoá laâ: thöng tin vïì töí chûác KH&CN; caán Caác yïëu töë cêëu thaânh haå têìng thöng tin böå NC&PT; nhiïåm vuå KH&CN; höåi nghõ, àûúåc àõnh nghôa trong Luêåt Cöng nghïå höåi thaão khoa hoåc trong nûúác vaâ quöëc tïë; thöng tin nùm 2006 bao göìm maång viïîn cöng nghïå, cöng nghïå cao, chuyïín giao thöng, maång Internet, maång maáy tñnh vaâ cú cöng nghïå. Nhû vêåy, viïåc àùåt CSDL súã dûä liïåu [1]. ÚÃ nûúác ta hiïån nay, hïå thöëng KH&CN quöëc tïë trong CSDL quöëc gia vïì maång viïîn thöng vaâ maång Internet àûúåc coi KH&CN laâ lö-gñc, àuáng quy àõnh, baão àaãm laâ àaåt trònh àöå cao trong khu vûåc vaâ trïn thïë tñnh thöëng nhêët vaâ traánh truâng lùåp, laäng phñ. giúái. Maång maáy tñnh trong lônh vûåc KH&CN Tuy nhiïn, àùåc thuâ vïì dûä liïåu cuãa CSDL tuy nhiïìu nhûng taãn maån, manh muán. Cêëu KH&CN quöëc tïë khöng phuâ húåp vúái phûúng truác hïå thöëng, cêëu truác vaâ tiïu chñ dûä liïåu thûác phên taán trong xêy dûång vaâ phaát triïín khöng thöëng nhêët theo tiïu chuêín hiïån haânh CSDL. Vò vêåy, cêìn coá cú chïë töí chûác CSDL nïn rêët khoá khùn trong viïåc tñch húåp, trao KH&CN quöëc tïë theo phûúng thûác têåp àöíi vaâ chia seã thöng tin. Hïå thöëng CSDL trung, chûá khöng theo phûúng thûác xêy KH&CN cuäng trong hiïån traång tûúng tûå. dûång cuãa caác hïå thöëng CSDL khaác thuöåc Ngoaåi trûâ hïå thöëng CSDL cuãa Cuåc Thöng CSDL quöëc gia vïì KH&CN. Theo phûúng tin KH&CN quöëc gia vúái vai troâ laâ cú quan thûác têåp trung, CSDL KH&CN quöëc tïë seä laâ àêìu möëi quöëc gia vïì thöng tin-thû viïån- hïå thöëng CSDL àöåc lêåp trong CSDL quöëc thöëng kï KH&CN, àûúåc xêy dûång tûúng àöëi THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 7
6. Nghiïn cûáu - Trao àöíi baâi baãn vaâ töí chûác khai thaác àaä khaá lêu (tûâ buöåc trong quaá trònh thiïët kïë, xêy dûång, vêån nhûäng nùm 90 cuãa thïë kyã trûúác). Àêy coá thïí haânh, nêng cêëp caác CSDL. Vúái vai troâ vaâ àûúåc coi laâ möåt trong caác thaânh phêìn quan tñnh chêët dûä liïåu cuãa CSDL KH&CN quöëc troång cuãa CSDL quöëc gia vïì KH&CN àang tïë, yïu cêìu noái trïn caâng trúã nïn cêëp thiïët. àûúåc töí chûác xêy dûång. Bïn caånh hïå thöëng Trûúác àêy, viïåc àaãm baão an toaân cho CSDL naây, Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc caác CSDL truyïìn thöëng thûúâng chó têåp gia àang vêån haânh maång thöng tin KH&CN trung chuã yïëu vaâo viïåc àaãm baão an toaân, hiïån àaåi laâ Maång thöng tin Nghiïn cûáu vaâ an ninh cho baãn thên CSDL, vñ duå trong Àaâo taåo Viïåt Nam (VinaREN). Möåt trong viïåc gaán vaâ thu höìi caác àùåc quyïìn cho caác nhûäng nhiïåm vuå quan troång àûúåc nïu trong àöëi tûúång CSDL. Nhûng hiïån nay, vúái viïåc Àïì aán höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN àïën sûã duång röång raäi CSDL cho caác ûáng duång nùm 2020 laâ tùng cûúâng nguöìn lûåc thöng tin web, kiïën truác khaách/chuã khöng àöìng phuåc vuå höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN, trong nhêët, caác maáy chuã ûáng duång vaâ maång v.v àoá coá nöåi dung liïn quan àïën VinaREN. Cuå àoâi hoãi viïåc àaãm baão an toaân, an ninh thïí laâ: CSDL phaãi múã röång cho caã caác möi trûúâng - Àêíy maånh khai thaác coá hiïåu quaã xung quanh CSDL. Vñ duå: àaãm baão an VinaREN nhùçm chia seã, cêåp nhêåt kiïën thûác toaân cho hïå àiïìu haânh, maång, maáy chuã ûáng vïì KH&CN, sûã duång vaâ khai thaác coá hiïåu duång, v.v [5]. quaã caác phûúng tiïån phuåc vuå NC&PT; Àöëi vúái CSDL KH&CN quöëc tïë, àõnh - Kïët nöëi VinaREN vúái caác maång thöng hûúáng àaãm baão an toaân, an ninh thöng tin tin quöëc tïë vïì KH&CN lúán, nhû GLORIAD, têåp trung vaâo caác nöåi dung chuã yïëu sau àêy: APAN vúiá bùng thöng röngå va â hiïuå nùng cao. - Baão àaãm an toaân dûä liïåu, göìm: lûu trûä Àöëi vúái CSDL KH&CN quöëc tïë, vêën àïì dûå phoâng; sûã duång mêåt maä àïí baão àaãm an haå têìng thöng tin cêìn giaãi quyïët chuã yïëu laâ toaân vaâ baão mêåt dûä liïåu trong lûu trûä vaâ giao hïå thöëng maång maáy tñnh vaâ CSDL KH&CN. dõch theo quy àõnh cuãa Nhaâ nûúác vïì mêåt maä; Vò vêåy, àõnh hûúáng vïì àaãm baão haå têìng quaãn lyá chùåt cheä viïåc di chuyïín caác trang thöng tin hiïån àaåi, tiïn tiïën cho xêy dûång vaâ thiïët bõ cöng nghïå thöng tin lûu trûä caác khai thaác CSDL KH&CN quöëc tïë cêìn têåp thöng tin thuöåc danh muåc bñ mêåt nhaâ nûúác; trung vaâo caác vêën àïì: nêng cêëp VinaREN; töí giaám saát caác khêu taåo lêåp, xûã lyá vaâ huãy boã chûác xêy dûång, phaát triïín maång maáy tñnh dûä liïåu; cuãa maång lûúái thöng tin KH&CN quöëc gia - Quaãn lyá an toaân haå têìng kyä thuêåt, göìm: vaâ hïå thöëng CSDL quöëc gia vïì KH&CN ngùn chùån vaâ phaát hiïån súám viïåc truy cêåp trïn cú súã aáp duång kyä thuêåt cöng nghïå vaâ traái pheáp vaâo maång maáy tñnh hay thiïët bõ lûu caác tiïu chuêín, quy chuêín kyä thuêåt hiïån àaåi, trûä dûä liïåu; aáp duång caác cöng nghïå xaác thûåc, tiïn tiïën [4,5]. cú chïë quaãn lyá quyïìn truy cêåp vaâ cú chïë ghi d) Àaãm baão an toaân, an ninh thöng tin biïn baãn hoaåt àöång cuãa hïå thöëng àïí quaãn lyá cho CSDL KH&CN quöëc tïë úã mûác cao nhêët vaâ kiïím tra viïåc truy cêåp maång; kiïím soaát Baão àaãm an toaân thöng tin laâ yïu cêìu bùæt chùåt cheä viïåc caâi àùåt caác phêìn mïìm múái lïn 8 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015
7. Nghiïn cûáu - Trao àöíi maáy chuã vaâ maáy traåm; theo doäi thûúâng - Tiïu chñ hïå thöëng: phaãn aánh chêët lûúång xuyïn tònh traång lêy nhiïîm vaâ thûåc hiïån loaåi cuãa dûä liïåu qua viïåc tñch húåp vaâ cung cêëp boã phêìn mïìm àöåc haåi khoãi hïå thöëng; “bûác tranh dûä liïåu toaân caãnh” vïì àöëi tûúång - Baão vïå thöng tin caá nhên: xêy dûång vaâ cuãa CSDL. Tiïu chñ naây möåt mùåt thïí hiïån sûå cöng böë nguyïn tùæc, chñnh saách, quy chïë xûã bao quaát vïì thúâi gian vaâ khöng gian cuãa dûä lyá, baão vïå thöng tin caá nhên trong CSDL. liïåu, mùåt khaác thïí hiïån möëi liïn kïët chùåt e) Tùng cûúâng giaám saát, kiïím soaát chêët cheä, lö-gñc vïì thöng tin giûäa caác tiïu chñ vïì lûúång nöåi dung CSDL KH&CN quöëc tïë àöëi tûúång; Do tñnh chêët dûä liïåu vaâ vai troâ quan troång - Tiïu chñ tiïån duång: phaãn aánh chêët lûúång cuãa CSDL KH&CN quöëc tïë trong viïåc àaãm cuãa dûä liïåu qua mûác àöå thuêån tiïån, àún giaãn baão thöng tin cho hoaåt àöång höåi nhêåp quöëc vaâ dïî daâng àöëi vúái ngûúâi duâng khi sûã duång tïë vïì KH&CN, viïåc baão àaãm chêët lûúång nöåi thöng tin cuãa CSDL. Tiïu chñ naây chuã yïëu dung cuãa CSDL laâ yïu cêìu cêëp baách vaâ aáp duång cho caác saãn phêím cuãa hoaåt àöång xûã thûúâng xuyïn. Chêët lûúång nöåi dung CSDL lyá vaâ phuåc vuå thöng tin cuãa CSDL KH&CN phuå thuöåc vaâo nhiïìu yïëu töë, nhûng yïëu töë quöëc tïë. quan troång nhêët laâ quaá trònh vêån haânh doâng Àõnh hûúáng àaãm baão chêët lûúång nöåi dung dûä liïåu, tûâ khêu thu thêåp, choån loåc àïën xûã lyá, CSDL KH&CN quöëc tïë cêìn têåp trung vaâo cêåp nhêåt, lûu giûä vaâ cung cêëp dûä liïåu, noái viïåc xaác lêåp quy trònh, phûúng phaáp vaâ ngùæn goån laâ chêët lûúång dûä liïåu. Chêët lûúång phûúng tiïån kiïím tra chêët lûúång dûä liïåu theo dûä liïåu trong caác CSDL noái chung vaâ chêët caác tiïu chñ àaánh giaá noái trïn. lûúång dûä liïåu CSDL KH&CN quöëc tïë noái g) Phaát triïín hïå thöëng saãn phêím vaâ dõch riïng àûúåc àaánh giaá bùçng caác tiïu chñ chuã vuå thöng tin coá giaá trõ gia tùng cao àaáp ûáng yïëu nhû: nhu cêìu thöng tin phuåc vuå höåi nhêåp quöëc - Tiïu chñ àêìy àuã: phaãn aánh chêët lûúång tïë vïì KH&CN cuãa dûä liïåu àûúåc àaánh giaá qua sûå hiïån diïån Àõnh hûúáng phaát triïín hïå thöëng SPDVTT àêìy àuã caác trûúâng dûä liïåu àaä xaác àõnh vúái coá giaá trõ gia tùng cao laâ nhùçm buâ àùæp möåt àöëi tûúång cuãa CSDL vaâ sûå hiïån diïån àêìy àuã phêìn chi phñ rêët lúán do Nhaâ nûúác àêìu tû cho caác thöng tin àaä xaác àõnh àöëi vúái möîi trûúâng xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL, têåp trung vaâo dûä liïåu; nhûäng nöåi dung chuã yïëu sau àêy: - Tiïu chñ chñnh xaác: phaãn aánh chêët lûúång - Àaáp ûáng kõp thúâi, àêìy àuã vaâ chñnh xaác cuãa dûä liïåu thöng qua sûå àuáng àùæn vaâ chñnh thöng tin cêìn thiïët cho nhûäng yïu cêìu xaác cuãa thöng tin miïu taã trûúâng dûä liïåu so thûúâng xuyïn hoùåc àöåt xuêët cuãa caác nhaâ vúái nguöìn dûä liïåu göëc cuäng nhû sûå toaân veån hoaåch àõnh chiïën lûúåc, chñnh saách KH&CN vaâ khaách quan cuãa thöng tin miïu taã; noái chung, höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN - Tiïu chñ cêåp nhêåt: phaãn aánh chêët noái riïng; lûúång cuãa dûä liïåu qua viïåc cung cêëp cho - Cung cêëp caác töíng quan phên tñch theo ngûúâi duâng nhûäng thöng tin múái nhêët vïì caác vêën àïì thúâi sûå hoùåc theo àùåt haâng, phaãn àöëi tûúång; aánh àêìy àuã lõch sûã, hiïån traång, xu thïë phaát THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 9
8. Nghiïn cûáu - Trao àöíi triïín trïn thïë giúái vaâ trong nûúác, keâm theo chung vaâ cêìn àûúåc vêån duång möåt caách saáng caác khuyïën nghõ àûúåc cên nhùæc möåt caách taåo àöëi vúái möîi nöåi dung cöng viïåc trong toaân diïån; tûâng giai àoaån xêy dûång vaâ phaát triïín - Cung cêëp thöng tin mang tñnh tònh baáo CSDL. Trong giai àoaån àêìu xêy dûång CSDL caånh tranh, caãnh baáo cöng nghïå, baáo caáo KH&CN quöëc tïë, cú chïë chñnh saách vaâ haå têìng kyä thuêåt cêìn àûúåc àaãm baão cho caác nöåi phên tñch thõ trûúâng, v.v ; dung chuã yïëu sau àêy: - Tû vêën, kïët nöëi caác töí chûác KH&CN, caá - Vïì cú chïë chñnh saách: nhên hoaåt àöång KH&CN Viïåt Nam vúái caác àöëi taác nûúác ngoaâi vaâ ngûúåc laåi trong viïåc + Töí chûác vaâ quaãn lyá CSDL; thûåc hiïån caác nhiïåm vuå NC&PT, caác sûå kiïån + Àêìu tû cho xêy dûång vaâ khai thaác KH&CN trong nûúác vaâ quöëc tïë; chuyïín CSDL; giao cöng nghïå; aáp duång tiïën böå KH&CN + Khai thaác vaâ sûã duång thöng tin cuãa vaâo thûåc tiïîn saãn xuêët; CSDL; - Tûâng bûúác taåo thûúng hiïåu cho caác + Phöëi húåp giûäa caác cú quan coá traách SPDVTT coá giaá trõ gia tùng cao cuãa CSDL nhiïåm vïì xêy dûång vaâ phaát triïín CSDL. KH&CN quöëc tïë; - Vïì haå têìng kyä thuêåt: - Tûâng bûúác taåo thûúng hiïåu cho caác + Àaãm baão haå têìng thöng tin cho CSDL; SPDV thöng tin-thû viïån, thöëng kï KH&CN. + Vêån haânh dûä liïåu trong CSDL; 4. Kïët luêån + Hïå thöëng tiïu chuêín, quy chuêín kyä Quan àiïím vaâ àõnh hûúáng àöëi vúái cú chïë thuêåt cho CSDL; chñnh saách vaâ haå têìng kyä thuêåt cho xêy dûång + An toaân, an ninh thöng tin cho CSDL; vaâ khai thaác CSDL KH&CN quöëc tïë nïu + Kiïím tra, giaám saát chêët lûúång dûä liïåu trïn chó coá tñnh chêët khaái quaát, chó àaåo cuãa CSDL. Taâi liïåu tham khaão 1. Luêåt Cöng nghïå thöng tin, söë aán höåi nhêåp quöëc tïë vïì KH&CN àïën nùm 2020. 67/2006/QH11 ngaây 29 thaáng 6 nùm 2006. 5. Cao Minh Kiïím (2001). Nghiïn cûáu xêy 2. Nghõ àõnh söë 11/2014-NÀ-CP ngaây dûång cú chïë töí chûác vaâ khai thaác hiïåu quaã ngên 18/02/2014 cuãa Chñnh phuã vïì hoaåt àöång thöng tin haâng dûä liïåu KH&CN quöëc gia taåi Trung têm KH&CN. Thöng tin Tû liïåu KH&CN Quöëc gia, phuåc vuå sûå 3. Quyïët àõnh söë 418/2012/QÀ-TTg ngaây nghiïåp cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa.Baáo caáo 11/4/1012 cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã vïì viïåc phï töíng kïët àïì taâi cêëp böå.-Trung têm Thöng tin duyïåt Chiïën lûúåc phaát triïín KH&CN giai àoaån KH&CN Quöëc gia.- 98tr. 2011- 2020. 6. Mai Haâ (2007). Khoa hoåc vaâ cöng nghïå Viïåt 4. Quyïët àõnh söë 735/QÀ-TTg ngaây 18/5/2011 Nam hûúáng túái höåi nhêåp.-Taåp chñ Xaä höåi hoåc, söë cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã vïì viïåc phï duyïåt Àïì 2 (98), tr. 81-88. (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 08-11-2014; Ngaây phaãn biïån àaánh giaá: 22-12-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 08-02-2015). 10 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015