Phát triển môi trường học tập thân thiện – học sinh tích cực tại trường THPT Tây Ninh

Nội dung text: Phát triển môi trường học tập thân thiện – học sinh tích cực tại trường THPT Tây Ninh

1. Bài báo khoa học Tác giả: Ngô Thị Thơ Học viên cao học lớp GDH 11B PHÁT TRIỂN MÔI TRƯỜNG HỌC TẬP THÂN THIỆN – HỌC SINH TÍCH CỰC TẠI TRƯỜNG THPT TÂY NINH Developing friendly learning environment - active students in Tay Ninh high school Tóm tắt: Hiện nay, môi trường học tập của nhiều trường trung học phổ thông trên cả nước đang chưa thân thiện hoặc có thân thiện nhưng mức độ chưa cao. Với mong muốn phát triển môi trường học tập thân thiện ở các trường THPT, người nghiên cứu đã tiến hành khảo sát môi trường học tập tại trường THPT Tây Ninh nhằm đưa ra phương hướng để phát triển môi trường học tập thân thiện – học sinh tích cực tại trường THPT Tây Ninh nói riêng và các trường THPT nói chung. Abstract: Currently, the learning environment in many high schools across the country is not friendly enough or at low level. Therefore, the researcher surveyed the learning environment in Tay Ninh high school in order to provide directions for the development of friendly learning environment- active students in Tay Ninh high school in particular and in high school in general. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Tạo môi trường học tập thân thiện để học sinh tích cực học tập là tiền đề quan trọng nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường phổ thông. Hiện nay, các trường học trên cả nước đang phát động phong trào thi đua Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực theo tinh thần chỉ thị 40 của Bộ GD & ĐT về việc phát động phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008 – 2013. Trường THPT Tây Ninh rất quan tâm đến việc tạo cho học sinh một môi trường học tập thân thiện, tuy rằng theo một kết quả khảo sát gần đây, mức độ thân thiện của trường THPT Tây Ninh còn nhiều hạn chế. Chính vì thế, việc phát triển môi trường học tập thân thiện – học sinh tích cực tại trường THPT Tây Ninh là vô cùng cần thiết giúp cho học sinh tích lũy thêm nhiều kiến thức, năng động và cảm thấy mỗi ngày đến trường là một ngày vui. 2. NỘI DUNG Phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” được Bộ giáo dục và đào tạo phát động vào năm học 2008 - 2009 và cho đến nay phong trào này luôn được các trường quan tâm thực hiện và triển khai rộng rãi trên toàn quốc. Hưởng ứng phong trào thi đua này, trường THPT Tây Ninh đã thực hiện nhiều kế hoạch nhằm xây dựng một môi trường học tập - thi đua lành mạnh và tích cực để thực hiện các nội dung và tiêu chí mà phong trào này đã đề ra. 2.1. Một số vấn đề lí luận về môi trường học tập thân thiện – hoc sinh tích cực 2.1.1. Môi trường học tập thân thiện 1
2. Mô hình trường học thân thiện là một mô hình do UNICEF đưa ra và được triển khai rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới. Môi trường học tập thân thiện là môi trường học tập mà ở đó học sinh được tạo mọi điều kiện thuận lợi để tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất, học sinh được học tập một cách thoải mái nhất, không có áp lực thi cử, áp lực bài vở nhưng vẫn phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh ở mức cao nhất. 2.1.2. Học sinh tích cực Học sinh tích cực hay tính tích cực học tập là tính tích cực cá nhân được phân hóa và hướng vào việc giải quyết vấn đề, nhiệm vụ học tập để đạt các mục tiêu học tập. Tính tích cực học tập bao gồm những thành tố cơ bản: Hoạt động nhận thức, hoạt động giao tiếp, hoạt động, sinh hoạt học đường, giao lưu tình cảm và đạo đức trong học tập, hoạt động nghệ thuật - thẫm mĩ hoạt động xã hội trong học tập [2] 2.1.3. Các nội dung của phong trào “ Xây dựng môi trường học tập thân thiện – học sinh tích cực” theo chỉ thị số 40 của Bộ GD và ĐT [1] - Xây dựng trường, lớp xanh, sạch đẹp, an toàn. - Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm và lứa tuổi của học sinh ở mỗi địa phương, giúp các em tự tin học tập. - Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. - Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh. - Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. 2.2. Thực trạng môi trường học tập thân thiện – học sinh tích cực tại trường THPT Tây Ninh Trường THPT Tây Ninh là một ngôi trường chuẩn quốc gia tọa lạc ở trung tâm thị xã Tây Ninh. Trường có 36 lớp học với điều kiện cơ sở vật chất tương đối khang trang và đội ngũ giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy. Để nắm bắt được thực trạng môi trường học tập của học sinh tại trường THPT Tây Ninh, tác giả đã tiến hành khảo sát 67 giáo viên của trường và 378 học sinh của cả 3 khối lớp 10, 11 và 12 thuộc 9 lớp khác nhau. Khi được hỏi về tâm trạng của học sinh khi đến trường, 47,1% học sinh được khảo sát trả lời rằng các em vui hoặc rất vui khi đến trường, 44,4% học sinh thấy bình thường và 8,5% học sinh thấy chán nản. Khi được hỏi về lí do tại sao em thấy chán nản, đa số học sinh cho rằng em chán nản vì không hòa nhập được với bạn bè, cảm thấy cô đơn và lẻ loi. Những học sinh này rất cần đến sự quan tâm đặc biệt từ thầy cô và cha mẹ để định hướng, chia sẻ khi cần thiết và giúp các em hòa nhập với các bạn, tránh các trường hợp rủi ro xảy ra ngoài ý muốn. Khảo sát về mức độ an toàn của học sinh khi đến trường cho thấy còn một số học sinh cảm thấy chưa an toàn khi đến trường, theo kết quả khảo sát có 47,9% học sinh được khảo sát thấy rằng trường học là nơi an toàn hoặc rất an toàn, 42,1% thấy tương đối an toàn và 9,8 % học sinh được khảo sát thấy không an toàn khi đến trường. Học sinh cảm thấy không an toàn khi đến trường vì rất nhiều nguyên nhân, trong đó một phần là do các em nhìn thấy hoặc nghe kể về nhiều trường hợp học sinh của trường đánh nhau. Theo thống kê của người nghiên cứu có tới hơn 70% học sinh được khảo sát đã từng thấy các bạn trường mình đánh nhau, cụ thể 42,3% học sinh được khảo sát cho rằng em biết tới hơn 3 trường hợp đánh nhau của học sinh trường, 8,2% biết 2 trường hợp đánh nhau, 19,8% biết 1 trường hợp đánh nhau và 29,6% 2
3. học sinh được khảo sát trả lời rằng không có trường hợp đánh nhau nào trong và ngoài nhà trường của học sinh trường mình. Kết quả khảo sát số trường hợp đánh nhau trong và ngoài nhà trường mà học sinh được biết Không có 1 trường hợp 2 trường hợp 3 trường hợp trở lên SL TL SL TL SL TL SL TL 112 29,6% 75 19,8% 31 8,2% 160 42,3% Kết quả khảo sát về cơ sở vật chất phục vụ học tập cho học sinh có sự chênh lệch tương đối lớn giữa giáo viên và học sinh, trên 50% giáo viên được khảo sát cho rằng cơ sở vật chất phục vụ học tập cho học sinh là đầy đủ và rất đầy đủ, ngược lại trên 50% học sinh được khảo sát cho rằng cơ sở vật chất của nhà trường phục vụ cho việc học tập của học sinh là không đầy đủ lắm hoặc rất thiếu thốn. Qua đó cho thấy cơ sở vật chất của nhà trường vẫn chưa thõa mãn được mong đợi của học sinh nhưng đối với nhu cầu của giáo viên thì cơ sở vật chất của trường đã tương đối đầy đủ. Về việc xây dựng bài của học sinh, 46,3% giáo viên được khảo sát cho rằng việc xây dựng bài của học sinh là chủ động và rất chủ động, 53,7% giáo viên cho rằng học sinh chỉ tham gia xây dựng bài khi có thầy cô gọi. Như vậy, theo nhận xét của giáo viên, học sinh vẫn chưa tích cực xây dựng bài trong giờ học. Về phía học sinh, 8,7% học sinh được khảo sát thấy rằng việc tham gia xây dựng bài của em là rất chủ động, 42,6% cho rằng em thường chủ động xây dựng bài, 45% thấy rằng em thường đợi thầy cô gọi và 3,7% học sinh được khảo sát thường né tránh phát biểu trên lớp. Khảo sát về sự tự tin của học sinh khi phát biểu, có đến 92,5% giáo viên được khảo sát cho rằng học sinh tự tin và rất tự tin khi phát biểu, chỉ có 7,5% giáo viên được khảo sát thấy rằng học sinh vẫn chưa tự tin và hồi hộp khi phát biểu. Như vậy, theo giáo viên, phần lớn học sinh của trường tự tin phát biểu trên lớp. Tuy nhiên kết quả khảo sát trên học sinh thì hoàn toàn ngược lại, 51,3% học sinh được khảo sát thấy rằng các em chưa tự tin khi phát biểu, một số học sinh thiếu tự tin hoặc cảm thấy hồi hộp mỗi lần phát biểu do tính tình nhút nhát, số khác do không thích phát biểu vì sợ sai nên lâu dần các em trở nên ngại phát biểu, mặt khác do lớp đông và thời gian dạy trên lớp là có hạn, giáo viên lại phải đảm bảo các tiết học theo đúng phân phối chương trình cho nên chưa thể tạo điều kiện cho tất cả học sinh của lớp phát biểu, dẫn đến một số học sinh ít khi phát biểu nên cảm thấy lo lắng, hồi hộp mỗi lần được thầy cô gọi. Theo khảo sát, mức độ hiểu biết của học sinh trong phòng tránh tai nạn giao thông (TNGT), tai nạn trong sinh hoạt còn thấp, có tới 60,1% học sinh được khảo sát chỉ biết chút ít về nó và các em nghĩ rằng các em có thể tránh được, mặc dù đây chỉ là suy nghĩ chủ quan, con số 22,5% cho rằng các em biết rất rõ về cách phòng tránh TNGT, tai nạn trong sinh hoạt cho thấy sự tuyên truyền và tập huấn cho học sinh về cách phòng tránh TNGT và tai nạn trong sinh hoạt chưa được quan tâm đúng mức. Qua khảo sát cho thấy rằng 53,4% học sinh được khảo sát không thể thực hiện sơ cứu hoặc là không biết cách sơ cứu, đây là con số báo động về mức độ rủi ro khi các em hoặc bạn bè gặp chuyện không hay mà nhà trường cần lưu ý để có biện pháp phối hợp với các tổ chức, đoàn thể giúp học sinh có thêm kiến thức và kỹ năng về cách sơ cứu khi ai đó bị TNGT hoặc tai nạn trong sinh hoạt. Về sở thích tham gia văn nghệ, thể thao: Hầu hết học sinh đều thích tham gia văn nghệ, thể thao vào các dịp lễ và hàng tuần, bên cạnh đó vẫn còn một số học sinh không thích tham gia các hoạt động tập thể, một phần có thể do tính tình, một phần có thể do các em còn nhút 3
4. nhát và tâm lí e sợ đám đông. Học sinh góp ý với nhà trường chủ yếu thông qua thầy cô, cha mẹ và cán bộ lớp. Trường có hộp thư góp ý nhưng chưa phát huy được tác dụng của nó, một số học sinh lại không thích chia sẻ tâm tư, nguyện vọng của mình với người lớn nên các hoạt động của nhà trường đôi khi chưa đáp ứng được nhu cầu của học sinh. 2.3. Phương hướng phát triển môi trường học tập thân thiện – học sinh tích cực tại trường THPT Tây Ninh Qua kết quả khảo sát, tác giả thấy rằng trường cần có nhiều kế hoạch cụ thể nhằm tạo điều kiện cho tất cả học sinh được thể hiện mình, giúp các em tự tin hơn và phát huy tính tích cực trong học tập. Cụ thể như: - Đổi mới và nâng cao chất lượng giờ sinh hoạt đầu tuần của lớp trực nhằm tạo không khí tươi vui cho trường học vào đầu tuần: Trên cơ sở nội dung giờ sinh hoạt đầu tuần sẵn có của trường, giáo viên chủ nhiệm và BCH Đoàn trường cùng phối hợp lên kế hoạch, gợi ý học sinh lớp sinh hoạt theo chủ điểm sao cho giờ sinh hoạt phát huy khả năng sáng tạo của học sinh lớp trực, có nội dung ý nghĩa, có sự thu hút và mang tính giáo dục cao - .Đổi mới tư duy của cán bộ lãnh đạo và giáo viên theo hướng quản lí và dạy học tích cực: Phát động phong trào tích cực hóa trong dạy học nhằm nâng cao hiệu quả các tiết dạy và học, tạo điều kiện cho giáo viên cải tiến phương pháp giảng dạy cho phù hợp và thu hút, sử dụng có hiệu quả các phương tiện dạy học sẵn có giúp cho học sinh phát huy tính tích cực và sáng tạo. - Nâng cao hiệu quả tiết Hoạt động ngoài giờ lên lớp và giờ sinh hoạt chủ nhiệm: Tổ chức các trò chơi có chủ điểm và theo kế hoạch, có sự đầu tư chu đáo, có trọng tâm và mang tính giải trí, giáo dục cao. Qua đó giáo viên chủ nhiệm có thể nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của học sinh và học sinh cũng được trang bị thêm một số kiến thức, kỹ năng và thái độ theo mục tiêu tiết học đề ra. Lập kế hoạch sinh hoạt chủ nhiệm chu đáo, quan tâm đến những học sinh cá biệt và điều chỉnh kịp thời những hành vi chưa phù hợp. - Thay thế các hoạt động và các trò chơi tập thể quen thuộc bằng các hoạt động, các trò chơi tập thể hấp dẫn: Vào các dịp lễ, các buổi tham quan dã ngoại, cắm trại trường sẽ tổ chức cho học sinh tham gia các trò chơi mang tính tập thể mới, lạ và hấp dẫn nhằm phát huy tính sáng tạo, tinh thần tập thể, giúp học sinh vừa được vui chơi thư giãn vừa rèn luyện được khả năng phản ứng nhanh, hòa đồng với bạn bè. - Tăng cường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh và tạo sự an toàn cho học sinh khi đến lớp: Nhà trường phối hợp chặt chẽ và thường xuyên hơn với các tổ chức, đoàn thể như công an, hội Chữ thập đỏ nhằm tuyên truyền về an toàn giao thông và cách thức sơ cấp cứu .Tổ chức cho học sinh học bơi vào giờ thể dục tại hồ bơi của tỉnh và có các cuộc thi vui về an toàn điện nhằm giúp học sinh trang bị thêm kiến thức và kỹ năng phòng tránh điện giật, đuối nước. Thường xuyên tổ chức các buổi tọa đàm giữa ban giám hiệu, giáo viên và học sinh, kịp thời giải đáp thắc mắc, giải quyết nhanh và có tính răn đe các trường hợp vi phạm nội quy nhà trường nhằm giúp cho học sinh cảm thấy thật sự an toàn khi đến lớp. 3. KẾT LUẬN Phát triển môi trường học tập thân thiện - học sinh tích cực tại các trường trên địa bàn thị xã Tây Ninh nói riêng và cả nước nói chung đang là một vấn đề nóng bỏng đòi hỏi các nhà giáo dục cùng chung tay góp sức và thực hiện. Riêng tại trường THPT Tây Ninh, các phương hướng mà người nghiên cứu đưa ra đã được triển khai thực hiện một phần và bước đầu cho kết quả rất khả thi. Từ kết quả đó cho thấy rằng các phương hướng này có thể triển khai rộng 4
5. rãi tới các trường trên địa bàn tỉnh Tây Ninh và nếu được thực hiện thành công thì việc này sẽ có ý nghĩa rất lớn trong việc góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tin rằng trong tương lai không xa nền giáo dục Việt Nam sẽ có một bước tiến mới, một sự tiến bộ vượt bậc về cái “tâm” và “tầm nhìn” vươn ra thế giới. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bộ giáo dục và Đào tạo, Chỉ thị số 40/2008/CT – BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008. [2] Đặng Thành Hưng (2002), Dạy học hiện đại – Lí luận biện pháp kĩ thuật. NXB ĐHQG Hà Nội. Xác nhận của giáo viên hướng dẫn Tác giả TS. Nguyễn Ngọc Dũng Ngô Thị Thơ 5
6. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.