Phát triển du lịch bền vững Bà Rịa – Vũng Tàu

Nội dung text: Phát triển du lịch bền vững Bà Rịa – Vũng Tàu

1. LI CAM ĐOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi d ưi s hưng d n c a PGS.TS. Đào Duy Huân và PGS.TS.Nguy n Ái Đoàn. Các s li u s dng phân tích trong lu n án có ngu n g c rõ ràng, ñã ñưc công b theo ñúng quy ñnh. Các k t qu nghiên c u trong lu n án là do tác gi t tìm hi u, phân tích m t cách trung th c, khách quan . Tác gi lu n án NCS.V ũ V ăn Đông i
2. LI C M ƠN Sau quá trình t p trung nghiên c u, ñn nay lu n án ti n s ĩ v i ch ñ “ Phát tri n du lch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu ” ñã hoàn thành. Điu ñu tiên, tôi xin bày t lòng bi t ơn sâu s c ñn PGS.TS. Đào Duy Huân, PGS.TS.Nguy n Ái Đoàn nh ng ng ưi th y ñã h ưng d n t n tình chu ñáo và có nh ng góp ý th t quý báu ñ tôi hoàn ch nh lu n án ti n s ĩ c a mình. Tôi xin chân thành c m ơn các th y giáo, cô giáo Vi n Kinh t và Qu n lý, Vi n ñào t o sau ñi h c Tr ưng Đi h c Bách Khoa Hà N i và quí th y cô giáo Tr ưng Đi h c Kinh t qu c dân Hà N i ñã truy n ñt cho tôi nh ng ki n th c và kinh nghi m trong quá trình h c t p, ñóng góp cho tôi nh ng ý ki n sâu s c ñ t ñó, tôi hình thành nên nh ng trang lu n án ch a ñy tâm huy t c a mình. Tôi vô cùng c m ơn PGS.TS. Ph m Trung L ươ ng Vi n phó vi n phát tri n du l ch Vi t Nam; PGS.TS. Đinh Phi H , Đi h c kinh t thành ph H Chí Minh; cùng các b n bè, ñng nghi p t i S Văn hóa th thao và du l ch Bà R a – Vũng Tàu; b n bè t i các c ơ quan khác thu c các tnh thành trong n ưc ñã giúp ñ tôi trong quá trình thu th p thông tin, tài li u trong quá trình nghiên c u c ũng nh ư góp ý cho tôi nhi u v n ñ liên quan tr c ti p ñn n i dung ñưc ñ cp trong lu n án. Tôi xin g i l i c m ơn và bi t ơn t i gia ñình tôi, nh ng ng ưi ñã luôn ñng viên, t o mi ñiu ki n thu n l i nh t ñ tôi có nhi u th i gian t p trung cho h c t p và nghiên c u. Tôi xin g i l i c m ơn t i các ñng chí lãnh ño Nhà tr ưng và t p th gi ng viên khoa kinh t , Phòng KH&CGCN Tr ưng Đi h c Bà R a – Vũng Tàu ñã t o m i ñiu ki n v th i gian và s ñng viên khích l ñ tôi yên tâm h c t p. Do th i gian nghiên c u có h n, h ơn n a v n ñ liên quan ñn các ho t ñng phát tri n du l ch b n v ng nhìn chung v n còn khá m i m , trong khi n ăng l c nghiên c u c a cá nhân còn h n ch , “ lc b t tòng tâm” cho nên lu n án không tránh kh i nh ng thi u sót, tôi r t mong nh n ñưc nh ng ý ki n ñóng góp c a các th y cô và các b n bè, ñng nghi p nh m giúp cho lu n án c a tôi hoàn thi n h ơn. Mt l n n a tôi xin chân thành c m ơn./. Hà N i, ngày 03 tháng 07 năm 2014 Tác gi lu n án NCS.V ũ V ăn Đông ii
3. MC L C LI CAM ĐOAN i LI C M ƠN ii MC L C iii DANH M C CÁC CH VI T T T vii DANH M C CÁC BNG viii DANH M C CÁC HÌNH V , Đ TH x PH N M Đ U 1 1. Tính c p thi t c a ñ tài 1 2. T ng quan các v n ñ nghiên c u liên quan 2 3. M c tiêu nghiên c u 4 4. Đi t ưng và ph m vi nghiên c u 4 5. Câu h i nghiên c u 5 6. Ph ươ ng pháp nghiên c u 5 7. Nh ng k t qu ñ t ñưc, ý ngh ĩa khoa h c, giá tr th c ti n, ñim m i c a lu n án. 6 8. K t c u lu n án 9 CH ƯƠ NG 1 10 CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M PHÁT TRI N 10 DU L CH B N VNG 10 1.1. T ng quát v phát tri n b n v ng 10 1.2. Phát tri n du l ch b n v ng 12 1.2.1. Khái ni m 12 1.2.2. Vai trò c a phát tri n du l ch b n v ng 15 1.2.3. D u hi u nh n bi t du l ch b n v ng và du l ch không b n v ng. 16 1.2.4. Các lý thuy t liên quan t i phát tri n du l ch b n v ng 18 1.3. Các nguyên t c phát tri n du l ch b n v ng 23 1.3.1. Khai thác, s d ng các ngu n tài nguyên m t cách h p lý 23 1.3.2. H n ch vi c s d ng quá m c tài nguyên và ch t th i ra môi tr ưng 23 1.3.3. Phát tri n ph i g n li n v i n l c b o t n tính ña d ng 23 1.3.4. Phát tri n du l ch ph i phù h p v i quy ho ch phát tri n kinh t - xã h i 24 1.3.5. Đm b o vi c chia s l i ích v i c ng ñ ng ñ a ph ươ ng 24 1.3.6. Khuy n khích s tham gia trong quá trình phát tri n du l ch 25 1.3.7. Th ưng xuyên trao ñi tham kh o ý ki n c ng ñ ng v phát tri n du l ch 25 1.3.8. Chú tr ng vi c ñào t o nâng cao nh n th c v tài nguyên môi tr ưng 26 1.3.9. T ăng c ưng tính trách nhi m trong ho t ñ ng xúc ti n, qu ng cáo du l ch 26 iii
4. 1.3.10. Coi tr ng vi c th ưng xuyên ti n hành công tác nghiên c u 26 1.4. N i dung phát tri n du l ch b n v ng 27 1.4.1. Xây d ng chi n l ưc phát tri n du l ch b n v ng 27 1.4.2. Phát tri n các c ơ s kinh doanh du l ch 27 1.4.3. Nâng cao s l ưng, ch t l ưng các ngu n l c cho ngành du l ch 27 1.4.4. Nâng cao n ăng l c và t o l p s liên các ch th tham gia ho t ñ ng du l ch 28 1.4.5. Nâng cao ch t l ưng môi tr ưng cho phát tri n du l ch 28 1.4.6. Các tiêu chí ñánh giá phát tri n du l ch b n v ng 28 1.5. Các nhân t tác ñ ng ñ n phát tri n du l ch b n v ng 34 1.5.1. Ngu n tài nguyên du l ch 34 1.5.2. C ơ s v t ch t k thu t và thi t b h t ng 34 1.5.3. Đào t o ngu n nhân l c ngành du l ch 35 1.5.4. Yu t tác ñ ng ñ n c u v d ch v du l ch 35 1.5.5. Đưng l i chính sách phát tri n du l ch 35 1.5.6. Tham gia c a c ng ñ ng 35 1.6. Kinh nghi m qu c t và trong n ưc v phát tri n du l ch b n v ng 35 1.6.1. M t s kinh nghi m phát tri n du l ch b n v ng 36 1.6.2. M t s bài h c c nh báo phát tri n du l ch không b n v ng 37 1.6.3. Kinh nghi m rút ra cho phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu 39 TÓM T T CH ƯƠ NG 1 40 CH ƯƠ NG 2 41 PH ƯƠ NG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN C U 41 2.1 Cách ti p c n 41 2.2 Khung phân tích 41 2.3 Ph ươ ng pháp nghiên c u 41 2.3.1 Ph ươ ng pháp nghiên c u 41 2.3.2 Ph ươ ng pháp l y m u và thu th p d li u 43 2.3.3 Ph ươ ng pháp phân tích d li u 43 2.4 Đánh giá tính b n v ng c a du l ch 43 2.4.1. Đánh giá tính b n v ng c a ho t ñ ng du l ch d a vào s c ch a 43 2.4.2. Đánh giá tính b n v ng du l ch d a vào b ch tiêu du l ch Th gi i UNWTO 44 2.5 Ph ươ ng pháp ñánh giá 48 1.5.1. Đo l ưng m c ñ b n v ng c a các nhân t da vào thang ño Interval Scale 48 2.5.2. Đo l ưng phát tri n du l ch b n v ng b ng m c ñ hài lòng c a khách du l ch 48 2.6 Mô hình nghiên c u 49 2.6.1 Thu th p s li u, tài li u 49 2.6.2 Quy trình nghiên c u 49 TÓM T T CH ƯƠ NG 2 52 iv
5. CH ƯƠ NG 3 53 ĐÁNH GIÁ TH C TR NG PHÁT TRI N 53 DU L CH B N V NG BÀ R A – VŨNG TÀU 53 3.1. T ng quan v Bà R a – Vũng Tàu 53 3.1.1. Gi i thi u v Bà R a – Vũng Tàu 53 3.1.2. Đc ñim kinh t - xã h i giai ñon 2002 - 2012 53 3.2. Tài nguyên phát tri n du l ch b n v ng c a Bà R a – Vũng Tàu 55 3.2.1. Tài nguyên du l ch t nhiên 55 3.2.2. Tài nguyên du l ch nhân v ăn 57 3.2.3. K t c u h t ng ph c v phát tri n du l ch 58 3.3. Ch tr ươ ng, chính sách phát tri n ngành du l ch Bà R a – Vũng Tàu 59 3.3.1. Đnh h ưng chi n l ưc phát tri n du l ch 60 3.3.2. Chính sách phát tri n du l ch 61 3.3.3. Đu t ư kt c u h t ng cho phát tri n du l ch 62 3.4. Th c tr ng phát tri n du l ch Bà R a – Vũng Tàu 62 3.4.1. Th c tr ng phát tri n các lo i hình du l ch 62 3.4.2. Khách du l ch 63 3.4.3. Th c tr ng phát tri n d ch v l hành 71 3.4.4. Th c tr ng phát tri n d ch v du l ch 73 3.4.5. Ngu n nhân l c du l ch 75 3.4.6. Qu n lý nhà n ưc v du l ch 76 3.4.7. Ho t ñ ng xúc ti n và qu ng bá du l ch 77 3.4.8. Phát tri n du l ch trong quan h v i c ng ñ ng ñ a ph ươ ng 78 3.5. Đánh giá th c tr ng phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu 78 3.5.1. Đánh giá ho t ñ ng c a du l ch d a vào tính b n v ng c a ñim du l ch 78 3.5.2. Đánh giá c th nh ng m t làm ñưc trên quan ñim b n v ng 82 3.5.3. Nh ng t n t i và nguyên nhân. 83 TÓM T T CH ƯƠ NG 3 85 CH ƯƠ NG 4 86 PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T TÁC Đ NG Đ N PHÁT TRI N DU L CH B N V NG BÀ R A – VŨNG TÀU 86 4.1. Nghiên c u ñ nh tính (xác ñ nh các nhân t nh h ưng) 87 4.1.1. Các b ưc nghiên c u ñ nh tính 87 4.1.2. M u nghiên c u ñ nh tính (tham kh o ý ki n chuyên gia) 87 4.1.3. K t qu nghiên c u ñ nh tính 88 4.2. Nghiên c u ñ nh l ưng 88 4.2.1. Thi t k phi u ñiu tra 88 v
6. 4.2.2. Mã hóa d li u 89 4.2.3. M u nghiên c u ñ nh l ưng 94 4.2.4. Cách th c thu th p d li u 94 4.2.5. X lý s li u 94 4.3. K t qu 95 4.3.1. K t qu th ng kê s phi u ñiu tra 95 4.3.2. K t qu phân tích s li u ñiu tra 98 TÓM T T CH ƯƠ NG 4 119 CH ƯƠ NG 5 121 NH NG Đ NH H ƯNG VÀ GI I PHÁP PHÁT TRI N 121 DU L CH B N V NG BÀ R A – VŨNG TÀU 121 5.1. Nh ng xu th chung phát tri n du l ch 121 5.2. Đ xu t các nhóm gi i pháp ñ m b o phát tri n du l ch b n v ng 126 5.2.1. T góc ñ kinh t 126 5.2 2. T góc ñ tài nguyên, môi tr ưng 129 5.2.3.T góc ñ v ăn hóa xã h i 132 5.2.4. Nhóm gi i pháp phát tri n s n ph m du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu 134 5.2.5. Nhóm các gi i pháp khác ñ m b o phát tri n du l ch b n v ng 135 TÓM T T CH ƯƠ NG 5 140 KT LU N 141 DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C ĐÃ CÔNG B 145 DANH M C TÀI LI U THAM KH O 145 PH L C 153 vi
7. DANH M C CÁC CH VI T T T 1. ACAP : Khu B o t n Annapurna 2. BVDL : Bn v ng du l ch 3. CP : Chính ph 4. DV : Dch v 5. DLBV : Du l ch b n v ng 6. DVDL : Dch v du l ch 7. GDP : Tng s n ph m qu c n i (Gross Domestic Product) 8. EFA : Phân tích nhân t khám phá (Exploratory Factor Analysis) 9. GNP : Tng s n ph m qu c dân (Gross National Product) 10. HQ : Hi qui 11. IUCN : T ch c b o t n thiên nhiên th gi i 12. KS : Khách s n 13. MICE : M-Meeting (h i ngh ), I-Incentives (khuy n mãi, khen th ưng), C-Conferences/Conventions (h i th o, h i h p), E- Exhibitions/Events (tri n lãm, s ki n) 14. PTBVDL : Phát tri n b n v ng du l ch 15. QLNN : Qu n lý nhà n ưc 16. RIO : Hi ngh môi tr ưng toàn c u 17. USD : Đng ñô la M /United States dollar 18. SPSS : Ph n m m ng d ng(Statistical Package for Social Sciences) 19. UNIDO : T ch c Phát tri n Công nghi p Liên hi p qu c(United Nations Industrial Development Organization) 20. UNWTO : T ch c Du l ch Th gi i 21. UNCED : y ban Liên hi p qu c v môi tr ưng và phát tri n 22. UNCTAD : Hi ngh Liên hp qu c v Th ươ ng mi và Phát tri n (United Nations Conference on Trade and Development ) 23. WIPO : T ch c S h u trí tu Th gi i (World Intellectual Property Organization) 24. WTTC : Hi ñ ng du l ch và l hành th gi i vii
8. DANH M C CÁC BNG Bng 1.1: Phân lo i theo kh n ăng t ươ ng thích v i khái ni m du l ch b n v ng 16 Bng 1.2: Du l ch b n v ng và du l ch không b n v ng 17 Bng 2.1: Các ch tiêu chung cho du l ch b n v ng. 44 Bng 2.2: Các ch tiêu ñc thù c a ñim du l ch 45 Bng 2.3: H th ng ch tiêu môi tr ưng dùng ñ ñánh giá nhanh tính b n v ng 46 Bng 3.1 : Quy mô và t c ñ t ăng tr ưng GDP t nh Bà R a – Vũng Tàu theo giá 54 Bng 3.2 : GDP phân theo ngành kinh t c a t nh 54 Bng 3.3 : C ơ cu GDP c a Bà R a – Vũng Tàu (theo giá c ñ nh 2010) 54 Bng 3.4: S l ưt khách và ngày khách QT ñn Bà R a-Vũng Tàu 64 Bng 3.5: T l khách du l ch qu c t ñ n Bà R a - Vũng Tàu so v i toàn qu c 64 Bng 3.6: T l khách du l ch qu c t ñ n Bà R a – Vũng Tàu 65 Bng 3.7: T l khách QT ñ n Bà R a-Vũng Tàu so v i TP. HCM 65 Bng 3.8: L ưng khách qu c t ñ n Vi t Nam theo các ph ươ ng ti n giao thông 65 Bng 3.9: T l khách du l ch ñ n t nh Bà R a – Vũng Tàu giai ñon 2006 - 2013 66 Bng 3.10: Th i gian l ưu trú trung bình c a khách du l ch Bà R a – Vũng Tàu 66 Bng 3.11: Th tr ưng khách du l ch n i ñ a c a Vi t Nam giai ñon 2006 – 2013 67 Bng 3.12: S l ưt khách và ngày khách n i ñ a ñ n Bà R a - Vũng Tàu 68 Bng 3.13: T l khách n i ñ a ñ n Bà R a - Vũng Tàu so v i toàn qu c 68 Bng 3.14: So sánh khách du l ch n i ñ a ñ n Bà R a – Vũng Tàu 68 Bng 3.15: Th i gian l ưu trú trung bình c a khách du l ch n i ñ a 69 Bng 3.16: S l ưng khách và ngày khách l ưu trú Bà R a – Vũng Tàu 69 Bng 3.17: Doanh thu du l ch t nh Bà R a – Vũng Tàu giai ñon 2004 - 2013 69 Bng 3.18: So sánh doanh thu du l ch t nh Bà R a – Vũng Tàu 70 Bng 3.19: Doanh thu du l ch c a các kh i kinh doanh trong t nh 70 Bng 3.20: L i nhu n du l ch t nh Bà R a – Vũng Tàu 71 Bng 3.21: T su t sinh l i c a doanh thu hàng n ăm ngành du l ch 71 Bng 4.1: Th ng kê s phi u kh o sát theo ñ a bàn và lo i hình t ch c ñiu tra 95 Bng 4.2: Th ng kê phi u kh o sát theo ñ a bàn 95 Bng 4.3: Th ng kê phi u kh o sát theo kinh nghi m ca ñ i t ưng ñiu tra 96 Bng 4.4: Th ng kê s phi u kh o sát theo ñ tu i c a ñ i t ưng ñưc ñiu tra 96 Bng 4.5: Th ng kê phi u kh o sát theo trình ñ chuyên môn 97 viii
9. Bng 4.6: Th ng kê s phi u kh o sát theo gi i tính c a ñ i t ưng ñưc ñiu tra 97 Bng 4.7: M c ñ nh h ưng c a các y u t thu c h kinh t 98 Bng 4.8: M c ñ nh h ưng c a các y u t thu c h xã h i 98 Bng 4.9: M c ñ nh h ưng c a h môi tr ưng 99 Bng 4.10: M c ñ nh h ưng c a các yu t tài nguyên t nhiên 100 Bng 4.11: K t qu ñánh giá v tài nguyên nhân v ăn 100 Bng 4.12: K t qu ñánh giá v các sn ph m du l ch 101 Bng 4.13: K t qu ñánh giá v ngu n nhân l c 102 Bng 4.15: M c ñ nh h ưng c a các y u t c ơ s v t ch t 103 Bng 4.16: K t qu ñánh giá v các yu t c ơ s v t ch t k thut 104 Bng 4.17: K t qu ñánh giá v các yu t qu n lý nhà n ưc 104 Bng 4.18: K t qu ñánh giá v các yu t ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng 105 Bng 4.19: K t qu ñánh giá chung c a các ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng 105 Bng 4.20: Th ng kê các bi n quan sát sau khi ki m ñ nh 106 Bng 4.21: H s KMO và k t qu ki m ñ nh Bartlett 107 Bng 4.23: B ng ma tr n t xoay (Rotated Component Matrix a) 110 Bng 4.24: B ng t ng h p các nhân t khám phá 111 Bng 4.25: B ng h s t ươ ng quan c a mô hình hi quy 113 Bng 4.26: B ng ñánh giá m c ñ phù h p c a mô hình h i quy 114 Bng 4.27: B ng phân tích ANOVA 115 Bng 4.28:H s t ươ ng quan gi a các bi n ñ c l p 115 Bng 4.29: H s phóng ñ i ph ươ ng sai (VIP) 116 Bng 4.29: B ng k t qu ki m ñ nh Prearman 117 ix
10. DANH M C CÁC HÌNH V , Đ TH Hình 1.1: Mô hình phát tri n b n v ng 11 Hình 2.4 : Th tr ưng khách du l ch qu c t c a Vi t Nam giai ñon 2005 – 2013 64 Hình 3.1: Th tr ưng khách du l ch qu c t giai ñon 2005 – 2013 64 Lưu ñ 4.1: Các b ưc xác ñ nh nhân t khám phá EFA nh h ưng ch y u 86 x
11. PH N M Đ U 1. Tính c p thi t c a ñ tài Con ng ưi sinh ra ai c ũng mu n cu c s ng c a mình và c a c cng ñng ñưc ñy ñ, m no, h nh phúc; ch t l ưng cu c s ng ngày càng ñưc nâng cao. Đ ñt ñưc m c tiêu y, con ng ưi ñã tìm m i cách ñ phát tri n kinh t . S phát tri n kinh t ñòi h i ph i khai thác, s dng ngày càng nhi u ngu n tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên nhân v ăn. Quá trình khai thác, s dng ñó ñã làm c n ki t các ngu n tài nguyên và làm t ăng l ưng ph th i, tác ñng xu t i môi tr ưng, ñư a ñn h u qu môi tr ưng sinh thái ngày càng b hu ho i và ô nhi m. Đng tr ưc v n ñ ñó ñòi h i ph i tìm ra m t con ñưng phát tri n kinh t hp lý và hài hòa, sao cho các v n ñ v kinh t , v ăn hóa, dân s , xã h i, tài nguyên, môi tr ưng ph i ñưc xem xét m t cách t ng th ñ cùng phát tri n, ñ không c n tr ñn s phát tri n c a nhau hi n t i cũng nh ư trong t ươ ng lai. Con ñưng ñó chính là s phát tri n b n v ng (PTBV). Đn nay, s tăng tr ưng kinh t , phát tri n xã h i và b o t n môi tr ưng không còn là vn ñ ñi l p v i nhau n a. T ăng tr ưng kinh t hài hoà v i phát tri n xã h i và thân thi n vi môi tr ưng ñã n i lên nh ư m t nhu c u c p thi t. Tóm l i, trong xã h i ñã hình thành nhu cu v s hài hoà gi a phát tri n kinh t -xã h i và môi tr ưng là c t lõi c a PTBV. Chính vì vy, PTBV ñã tr thành xu th tt y u trong ti n trình phát tri n c a xã h i loài ng ưi, là m t la ch n mang tính chi n l ưc và h p quy lu t mà t t c các qu c gia ñu ph i quan tâm. Kh i ñu có th nói ñó là H i ngh qu c t v con ng ưi và môi tr ưng n ăm 1972 t i Stockholm (Th y Đin), ti p ñó là H i ngh th ưng ñnh trái ñt v môi tr ưng và phát tri n h p t i Rio de Janero (Braxin) n ăm 1992 và ti p theo là H i ngh th ưng ñnh th gi i v PTBV h p t i Johanesburg (Nam Phi) n ăm 2002. T i các h i ngh này, các nhà ho t ñng v kinh t , xã h i, môi tr ưng cùng v i các nhà chính tr ñã th ng nh t v quan ñim PTBV, coi ñó là trách nhi m chung c a các qu c gia, c a toàn nhân lo i và ñng thu n tuyên b chung v quan ñim PTBV g m 27 nguyên t c c ơ b n, trong ñó nguyên t c ñu tiên và c ơ b n nh t là ph i l y con ng ưi làm trung tâm c a s phát tri n, nh ng m i quan tâm v s phát tri n lâu dài ñu ph i xu t phát t nhu c u c a con ng ưi. nưc ta, PTBV ñã tr thành quan ñim lãnh ño c a Đng, ñưng l i chính sách c a Nhà n ưc và ñưc kh ng ñnh trong Ngh quy t Đi h i Đng toàn qu c l n th IX, l n th X và ñưc nh n m nh t i Đi h i Đng l n th XI là: “Ph i PTBV v kinh t , gi vng n ñnh kinh t vĩ mô, b o ñm an ninh kinh t . Ð y m nh chuy n d ch c ơ c u kinh t , chuy n ñi mô hình t ăng tr ưng, coi ch t l ưng, n ăng su t, hi u qu , s c c nh tranh là ưu tiên hàng ñu, chú tr ng phát tri n theo chi u sâu, phát tri n kinh t tri th c. T ăng tr ưng kinh t ph i k t h p hài hòa v i th c hi n ti n b và công b ng xã h i; nâng cao không ng ng ch t l ưng cu c s ng 1
12. ca nhân dân. Phát tri n kinh t -xã h i ph i luôn ñi cùng v i b o v và c i thi n môi tr ưng. Nưc ta có ñiu ki n phát tri n nhanh và yêu c u phát tri n nhanh c ũng ñang ñt ra h t s c c p thi t. PTBV là c ơ s ñ phát tri n nhanh, phát tri n nhanh ñ to ngu n l c cho PTBV. Phát tri n nhanh và b n v ng ph i luôn g n ch t v i nhau trong quy ho ch, k ho ch và chính sách phát tri n kinh t -xã h i.” Đ tri n khai các ch th , ngh quy t, ñưng l i chính sách c a Đng và Nhà n ưc, ñng th i v n d ng các nguyên t c c ơ b n v PTBV c a th gi i, ngày 17/8/2004 Th tưng Chính ph ñã ban hành " Đnh h ưng Chi n l ưc PTBV Vi t Nam" làm c ơ s cho các ña ph ươ ng, b , ngành, doanh nghi p xây d ng và tri n khai PTBV c a mình. Ngành du l ch tr thành m t trong nh ng ngành quan tr ng c a n ưc ta. Đây là ngành du l ch ñóng góp m t ph n quan tr ng cho ngân sách nhà n ưc. Trong nhi u n ăm qua, các câu hi liên quan ñn s phát tri n c a ngành theo h ưng b n v ng luôn ñưc các nhà khoa h c, các nhà kinh t , các nhà ho ch ñnh chính sách ñt ra, bao g m: v n ñ cân b ng gi a khai thác và phát tri n tài nguyên hôm nay ph c v mc tiêu t ăng tr ưng và d tr dành cho th h mai sau; khai thác và th ăm dò; khai thác, ch bi n và s dng; v n ñ ô nhi m môi tr ưng do khai thác và ch bi n; v n ñ gi i quy t vi c làm và các v n ñ xã h i thông qua ñu t ư phát tri n du l ch. Đ làm t t ñiu này, nhu c u PTDLBV ca ngành du l ch cho m t t m nhìn dài hơn ñang tr nên c p thi t. Chính vì v y tác gi ch n ñ tài: “Phát tri n du l ch bn v ng Bà Ra – Vũng Tàu” làm lu n án nghiên c u c a mình. 2. T ng quan các v n ñ nghiên c u liên quan Nghiên c u PTBV ngành du l ch ñã ñưc nhi u n ưc trên th gi i quan tâm t lâu. Các công trình nghiên c u v vn ñ này không ch tm qu c gia mà còn là các công trình hp tác c a nhi u n ưc, nhi u c ơ s nghiên c u qu c t . Các tài li u cho th y v mt lý lu n, PTBV du l ch ñã ñưc nghiên c u khá k lưng, vi c giám sát s phát tri n ñã ñưc c th hoá qua h th ng ch tiêu PTBV du l ch. Trong lĩnh vc hc thu t, du lch bn vng là ni dung nghiên c u ca rt nhi u nhà nghiên cu và các t ch c ngay t khi nó mi xu t hi n nh ng n ăm 1960, trong ñó có các công trình làm nn tng v mt lý thuyt và th c ti n nh ư: “Ch tiêu cho phát tri n bn vng: lý thuy t, ph ương pháp và áp dng” [33], “Du lch bn vng th gi i th 3” [41], “Ti p c n vi phát trin du lch bn v ng ti các ñim du lch” [42], “Phát tri n Macao thành ñim du lch bn vng: công nghip khách sn” [43], “Hi u v phát tri n du lch bn vng”[44], “Du lch b n vng: cái nhìn toàn cnh” [45], “Ch tiêu ca phát trin bn vng ñi vi ñim du lch ”, [46], “Các ch th ca phát tri n du lch bn vng ñi vi các ñim du l ch” , [47]. Các nghiên cu trên ñây ñu tp trung vào vi c h thng li cơ s lý lu n v phát tri n du lch b n v ng, ñánh giá tác ñng ca phát tri n du lch ñi vi môi tr ưng t nhiên, kinh t, văn hóa xã hi và các các gi i pháp nhm phát tri n du lch bn vng. 2
13. Vi t Nam: phát tri n du lch b n vng ñã và ñang tr thành nhu cu c p thi t ñi v i phát tri n kinh t xã ni nói chung và du lch nói riêng, ñiu ñó ñt ra yêu cu nghiên c u v du lch và phát tri n du lch bn vng c v hc thu t, th c ti n và chính sách. Có các công trình nghiên cu v du lch và phát tri n du lch bn vng làm nn t ng cho các nghiên cu Vi t Nam nh ư: “Đnh hưng chin lưc phát tri n bn v ng Vi t Nam” [27], “Ch ương trình ngh s 21 Vi t Nam, D th o: " C hương trình hành ñng ca Chính ph th c hi n chin lưc phát tri n bn vng” [26], "Cơ s khoa hc và gi i pháp phát tri n du lch bn vng Vi t Nam" [6], “Du lch b n vng” [4]. Các công trình nghiên c u này ñã cung cp cơ s lý lu n nn tng, quan tr ng cho vi c phát tri n du lch và du lch bn vng nói riêng.Bên cnh ñó là các chính sách, khung pháp lý cho phát tri n du lch và phát tri n du lch bn vng Vi t Nam nh ư: “Chin l ưc phát tri n du lch Vi t Nam ñn năm 2020, tm nhìn ñn năm 2030”[31], Lu t du lch và chi n lưc phát tri n kinh t xã hi tnh Bà R a – Vũng Tàu. Đã t o ra khung chính sách, căn c cho hot ñng nghiên cu và phát trin du lch. Đi v i ho t ñng nghiên cu phát tri n du lch b n v ng, có các công trình nghiên cu trong vi c ñánh giá th c tr ng và ñ xut chính sách như: “Phát tri n du l ch bn v ng Bình Thu n” [22], “Phát tri n du lch b n vng Phong Nha – K Bàng” [18], “M t s gi i pháp phát trin du lch bn v ng thành ph H Chí Minh ñn năm 2020” [20]. Đi vi ho t ho t ñng nghiên cu phát tri n du lch trên ña bàn tnh Bà R a – Vũng Tàu, ñn nay có mt s công trình nghiên cu nh ư: “Mt s gi i pháp nh m góp ph n phát tri n Du lch Bà R a – Vũng Tàu ñn năm 2015” [21], “ Quy ho ch t ng th phát tri n ngành du l ch Bà R a – Vũng Tàu ñn n ăm năm 2020” [32]; Các ñ tài này b ưc ñu ñã ñi vào nghiên cu ho t ñng phát tri n du lch trên ña bàn tnh Bà R a – V ũ n g Tàu và nh ng ñ tài mi ch dng li phân tích ñnh tính, nghiên cu ch ưa sâu vn ñ ñt ra ñi vi phát tri n du lch bn v ng trên ña bàn tnh Bà R a - Vũng Tàu. Còn ñi vi vi c nghiên c u phát tri n du l ch bn vng thì ch ưa có ñ tài nào làm v vn ñ này. Đây là cơ s cp thi t ñi vi vic th c hi n ñ tài nghiên cu ca tác gi . Chính vì v y, nghiên c u sinh l a ch n m t ña ph ươ ng là Bà R a – Vũng Tàu ñ nghiên c u phát tri n du l ch trên quan ñim PTDLBV, và th c t cho ñn nay ch ưa có m t lu n án ti n s ĩ nào v phát tri n du l ch bn v ng Bà R a – Vũng Tàu ñưc th c hi n trên c ơ s khoa h c c a kinh t hc, c ũng nh ư ch ưa có ñ tài nào v nh n di n c ũng nh ư phân tích nhân t khám phá EFA các nhân t tác ñng ñn s phát tri n b n v ng c a du l ch c p ña ph ươ ng c a các t nh thành trong c nưc. Mt khác, cho ñ n th i ñim hi n nay, quá trình nghiên c u tác gi ch ưa ti p c n ñưc công trình nghiên c u nào trong và ngoài n ưc s d ng ph ươ ng pháp ñnh l ưng ñ phân tích phát tri n du l ch b n v ng . Tuy nhiên, trong các l ĩnh v c khác ñã xu t hi n r t nhi u. Ví d 3
14. Lun án ti n s ĩ “Phát tri n ngành cà phê Vi t Nam” c a nghiên c u sinh (NCS) Ph m Ng c Dưng (2011) - Tr ưng Đ i h c kinh t thành ph H Chí Minh. Lu n án ti n s “Th c tr ng và gi i pháp phát tri n ho t ñ ng xúc ti n CGCN Vi t Nam” c a nghiên c u sinh (NCS) Nguy n Th Vân Anh (2012) – Tr ưng Đ i h c Bách khoa Hà N i. Các công trình nghiên c u trên ñã ñnh l ưng các nhân t nh h ưng ch y u sau ñó thi t l p hàm ña bi n, xác ñ nh các nhân t nh h ưng ch y u (nhân t khám phá) làm c ơ s khoa h c ñưa ra các gi i pháp. Các nhân t nh h ưng ñưc ñ c p trong các lu n án d a trên c ơ s k th a các công trình nghiên cu tr ưc ñó, ho c ñưc xây d ng trên n n t ng lý thuy t nh t ñ nh. Nh n th y ph ươ ng pháp nghiên c u ñ nh tính và ñnh l ưng là m t th m nh trong vi c nghiên c u ñ ra các gi i pháp trong các l ĩnh v c các ngành qu n lý kinh t ng d ng và xã hi hi n nay. Đ ng th i, tác gi c ũng th y r ng hoàn toàn có th phân tích m c ñ nh h ưng ca các nhân t ñ n phát tri n du l ch b n v ng trên c ơ s các ki n th c v kinh t h c và lý thuy t v d ch v , t ñó s d ng ph ươ ng pháp ñnh tính và ñnh l ưng làm c ơ s khoa h c ñ ñ ra gi i pháp phát tri n du l ch b n v ng. Vì v y, tác gi ñã m nh d n s d ng ph ươ ng pháp ñnh tính và ñnh l ưng, trong ñó ph ươ ng pháp ñnh l ưng là ch y u ñ nghiên c u lu n án này. K t qu nghiên c u c a ñ tài không nh ng hoàn thành m c tiêu nghiên c u là ñ xu t gi i pháp nh m phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu mà còn góp ph n cung c p b công c nghiên c u cho các công trình nghiên c u liên quan. 3. M c tiêu nghiên c u Mc tiêu chung: Nghiên c u c ơ s lý lu n phát tri n du l ch b n v ng, ñánh giá th c tr ng, kh o sát phân tích m c ñ nh h ưng c a các nhân t ñ n phát tri n du l ch bn v ng Bà R a – Vũng Tàu. T ñó tìm ra mô hình phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu, làm c ơ s ñ ñ xu t nh ng ñ nh h ưng và các gi i pháp phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu. Mc tiêu c th : Mt là, h th ng hoá c ơ s lý lu n v phát tri n du l ch bn v ng và kinh nghi m phát tri n du l ch b n v ng; Hai là, ñánh giá th c tr ng v phát tri n du l ch b n v ng Bà Ra – Vũng Tàu; Ba là, phân tích các nhân t nh h ưng ñ n phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu; Bn là, ñ xu t nh ng ñ nh h ưng và các gi i pháp v phát tri n du l ch b n v ng Bà Ra – Vũng Tàu. 4. Đi t ưng và ph m vi nghiên c u Đi t ưng nghiên c u: Các ho t ñ ng PTDLBV ti t nh Bà R a – Vũng Tàu. 4
15. Ph m vi nghiên c u - V n i dung: Nghiên c u nh ng v n ñ v c ơ s lý lu n và th c ti n phát tri n du lch b n v ng nh m ñ xu t m t s gi i pháp phát tri n du l ch b n v ng BR - VT. - V không gian: Trong t nh Bà R a – Vũng Tàu - V th i gian: + D li u th cp: S li u th ng kê t năm 2009 – 2013 + D li u s ơ c p: S li u ti n hành ñiu tra kh o sát n ăm 2012 5. Câu h i nghiên c u Lu n án s nghiên cu và tr li các câu hi nghiên cu sau: (1) Nh ư th nào là phát tri n du l ch b n v ng? (2) Hi n tr ng phát trin du lch bn vng trên ña bàn tnh Bà R a – Vũng Tàu ñã b n vng ch ưa? (3) Đâu là các nhân t tác ñng ñn phát tri n du lch bn vng trên ña bàn tnh Bà Ra – Vũng Tàu? (4) Đâu là các gi i pháp ñ phát tri n du lch bn vng trên ña bàn tnh Bà Ra – Vũng Tàu? 6. Ph ươ ng pháp nghiên c u 6.1. Cách ti p cn nghiên c u - Điu tra kh o sát, tài li u, xem xét s v n ñ ng c a ñ i t ưng nghiên c u trong m i quan h bi n ch ng v i các ñ i t ưng khác trong môi tr ưng xung quanh. - Kt h p ph ươ ng pháp thu th p thông tin t ư li u (thông qua h th ng th ư vi n và Internet) và ñiu tra kh o sát phát tri n du l ch b n v ng. - Ph ươ ng pháp t ư duy khoa h c, bao g m: qui n p, di n d ch, phân tích, t ng h p, mô t , h th ng các môn khoa h c có liên quan nh ư: kinh t h c, khoa h c qu n lý, marketing, kinh t du l ch ñ nghiên c u, xem xét, gi i quy t v n ñ ñ t ra. - Kt h p ph ươ ng pháp nghiên c u ñ nh tính và ñnh l ưng (s d ng mô hình toán h i quy b i và s d ng ch ươ ng trình SPSS) ñ phân tích, ñánh giá. 6.2. D li u nghiên c u - D li u th c p: Là d li u th ng kê c a các báo cáo ngành du l ch, các nghiên c u khác có liên quan. - D li u s ơ c p: Là d li u ti n hành cu c ñiu tra kh o sát, ph ng v n tr c ti p. 6.3. Thi t k nghiên c u Kt h p ph ươ ng pháp thu th p thông tin t ư li u (thông qua h th ng th ư vi n và Internet) và ñiu tra kh o sát phát tri n du l ch b n v ng. Ph ươ ng pháp t ư duy khoa h c, bao g m: phân tích, t ng h p, mô t , quy n p, h th ng các môn khoa h c có liên quan nh ư: kinh t du l ch, 5
16. kinh t h c, khoa h c qu n lý, marketing, qu n tr du l ch ñ nghiên c u, xem xét, gi i quy t vn ñ ñ t ra. Kt h p ph ươ ng pháp nghiên c u ñ nh tính và ñnh l ưng (s d ng mô hình toán h i quy bi và s d ng ch ươ ng trình SPSS) ñ phân tích, ñánh giá mc ñ PTDLBV và ñ ra các gi i pháp PTDLBV Bà R a - Vũng Tàu. 7. Nh ng kt qu ñt ñưc, ý ngh ĩa khoa h c, giá tr th c ti n, ñim m i c a lu n án. Vi c nghiên c u ñã hoàn thành m t s k t qu , có ý ngh ĩa khoa h c, giá tr th c ti n và ñt ñưc nh ng ñim m i nh ư sau: Nh ng k t qu ñ t ñưc c a lu n án: Mt là, h th ng hoá c ơ s lý lu n v phát tri n du l ch bn v ng và nh ng kinh nghi m trong và ngoài n ưc v phát tri n du l ch b n v ng; Hai là, xây d ng ñưc 12 nhân t nh h ưng ñ n PTDLBV Bà R a – Vũng Tàu Ba là, ñánh giá th c tr ng v phát tri n du l ch b n v ng Bà Ra –Vũng Tàu; Bn là, phân tích m c ñ nh h ưng ca các nhân t ñ n phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu; Năm là, Xây d ng ñưc mô hình phát tri n DLBV Bà R a – Vũng Tàu Sáu là, ñ xu t nh ng ñ nh h ưng và các gi i pháp v phát tri n du l ch b n v ng Bà Ra – Vũng Tàu. Ý ngh ĩa v khoa h c: Th nh t, trên cơ s phân tích ñnh tính và ñnh l ưng, k t h p v n d ng các ki n th c c ơ bn v kinh t h c, cùng v i các th pháp ñ i chi u, so sánh ñã ñ xu t b sung hoàn thi n khái ni m “phát tri n du l ch b n vng” ñưc ñ c p trong lu t du l ch. T ñó, ñưa ra các ñi tưng ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng. Th hai, xây d ng các tiêu chí ñánh giá ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng ñ phân tích ñánh giá th c tr ng ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng. Các ho t ñ ng phát tri n du lch b n v ng ñưc ñánh giá thông qua 7 ch tiêu c ơ b n: (1) S l ưng ñơn v tham gia ho t ñng phát tri n du l ch b n v ng ; (2) S l ưng khách du l ch tham gia du l ch; (3)Ch t l ưng DVDL; (4) Đóng góp ñi v i c ơ quan qu n lý trong vi c xây d ng và th c hi n c ơ ch chính sách phát tri n du l ch b n v ng; (5) Đóng góp ñ i v i phát tri n kinh t ; (6) Đóng góp v m t xã h i; (7) Đóng góp v môi tr ưng. 6
17. Th ba, thi t l p các nhân t (12 nhân t ) nh h ưng ñ n ho t ñ ng phát tri n du l ch b n vng làm c ơ s phân tích, ñánh giá v m t ñ nh tính, ñ nh l ưng. Các nhân t nh h ưng bao gm: (1) Nhân t thu c h kinh t ; (2) Nhân t thu c h xã h i; (3) Nhân t thu c h môi tr ưng; (4) Nhân t thu c h tài nguyên t nhiên; (5) Nhân t thu c h tài nguyên nhân v ăn (6) Nhân t thu c h s n ph m d ch v ; (7) Nhân t liên quan ñn ngu n nhân l c;(8) Nhân t thu c h ch t l ưng d ch v ; (9) Nhân t liên quan ñn c ơ s h t ng; (10) Nhân t liên quan ñn c ơ s v t ch t k thu t; (11) Nhân t liên quan ñn qu n lý nhà n ưc v du l ch; (12) Nhân t thu c h tiêu chí phát tri n du l ch b n v ng. Th t ư, trên n n t ng k t qu ñ nh l ưng hóa các nhân t nh h ưng, s d ng ch ươ ng trình máy tính SPSS ñ phân tích các nhân t khám phá, thi t l p ph ươ ng trình h i quy cho các nhân t khám phá, ti n hành ki m ñ nh ñ ñánh giá m c ñ phù h p c a ph ươ ng trình hi quy ñã xác ñnh ñưc 4 nhân t khám phá có nh h ưng ch y u ñ n phát tri n du l ch b n v ng là: (1) “Các yu t v môi tr ưng”; (2)“ Các y u t v xã h i ”;(3) “ Các y u t v kinh t ”; (4)“ Các y u t v s n ph m du l ch”. Th n ăm, t k t qu nghiên c u kinh nghi m qu c t , phân tích th c tr ng, phân tích nhân t nh h ưng ( ñ nh tính, ñ nh l ưng), k t qu phân tích các nhân t khám phá, xu th và ñnh h ưng phát tri n du l ch b n v ng, nguyên t c phát tri n du l ch b n v ng ñã ñ xu t nh ng ñ nh h ưng và các gi i pháp ñ phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu. Ý ngh ĩa v th c ti n: Mt là, t vi c nghiên c u kinh nghi m phát tri n du l ch b n v ng m t s qu c gia trên th gi i ñã ra ñưc các bài h c là: Các ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng là xu th phát tri n chung c a các qu c gia trên th gi i nh m ph c v và nâng cao ñi s ng sinh ho t phát tri n c a con ng ưi trong xã h i phát trin. Ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng ñưc thúc ñy phát tri n d a trên c v c ơ ch , chính sách, các ch ươ ng trình h tr c a nhà n ưc. Các ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng ña d ng phong phú, liên k t trong h th ng m ng lưi c a các ñ a ph ươ ng trong và ngoài n ưc. Hai là, làm rõ b c tranh th c tr ng phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu. Các k t qu phân tích cho th y: ti Bà R a – Vũng Tàu hình th c ho t ñ ng phát tri n du l ch bn v ng t ng b ưc xu t hi n khá ña d ng phong phú, ñang ti p c n d n v i các mô hình phát tri n b n v ng c a qu c t . Các ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng b ưc ñ u có nh ng ñóng góp ñáng khích l ñ i v i s phát tri n du l ch nói riêng c ũng nh ư kinh t , xã h i nói chung. Bên c nh nh ng ñóng góp tích c c nêu trên, ho t ñ ng phát tri n du l ch Bà R a – Vũng Tàu hi n nay còn b c l nhi u h n ch c v s l ưng, hình th c và ch t l ưng ho t ñng phát tri n du l ch b n v ng. 7
18. V hình th c: còn nhi u hình th c phát tri n manh múi, thi u c ơ b n và chuyên nghi p, V s l ưng: ngo i tr các trung tâm du l ch, và t ch c kinh doanh du l ch ñã c ơ b n hình thành trong h th ng các c ơ quan qu n lý và phát tri n du l ch, các ña ph ươ ng t i các huy n, thành ph trong tnh Bà R a – Vũng Tàu. V ch t l ưng: cht l ưng dch v trong ngành du l ch còn nghèo nàn, quy mô cung c p DV nh bé, kh n ăng ñáp ng t c th i, tính d ti p c n các DV th p, n ăng l c ti p th , s hi u bi t khách hàng và uy tín trong cung c p DV ch ưa cao. Kt qu ñ nh l ưng thu ñưc t 12 nhân t nh hưng cho th y, m c ñ tác ñ ng c a các nhân t nh h ưng này ch ưa ñu, ñiu này ph n ánh ñúng th c tr ng nguyên nhân làm ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng yu kém trong giai ñon hi n nay. Ba là, t vi c phân tích th c tr ng, nhân t nh h ưng, kinh nghi m qu c t , lu n án ñã ñư a 5 nhóm gi i pháp nh m phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu c s l ưng, ch t lưng, hình th c ho t ñ ng, ñó là: : (1) “Các yu t v kinh t ”; (2)“ Các y u t v xã h i ”;(3) “ Các y u t v môi tr ưng ”; (4)“ Các y u t v ch t l ưng sn ph m du l ch” và (5) Nhóm gi i pháp khác PTDLBV Bà R a – Vũng Tàu. Đim m i c a lu n án: Tư t ưng khoa h c c t lõi c a lu n án: ñ phát tri n du l ch bn v ng Bà R a – Vũng Tàu, c n ph i chú tr ng phát tri n kinh t , xã h i và b o v môi tr ưng tài nguyên thiên nhiên nh m bo ñ m li ích cho khách du l ch, cho doanh nghi p du l ch, cho c ng ñ ng ñ a ph ươ ng và cho du l ch Bà R a – Vũng Tàu. Quá trình t p trung ñi sâu phân tích ho t ñ ng phát tri n du l ch bn v ng Bà R a – Vũng Tàu, lu n án ñã ñt ñưc m t s ñim m i sau: Mt là, tng h p các khái ni m phát tri n du l ch bn v ng ñưc ñ cp trong Lu t du l ch cho phù h p v i b n ch t c a thu t ng “ phát tri n du l ch bn v ng ” m ra nh ng h ưng ti p c n m i cho ho t ñ ng phát trin du l ch bn v ng. Khái ni m phát tri n du l ch b n v ng ñưc lu n án ñ xu t là: “ Phát tri n du l ch bn v ng là t p h p các ho t ñ ng khai thác tài nguyên, tôn t o, b o t n và th ch nh m thúc ñ y và tìm ki m c ơ h i phát tri n du l ch bn vng, bao gm th ch và ho t ñ ng liên quan ñn phát tri n du l ch b n v ng và m t s hình th c ho t ñ ng khác”. Hai là, ñánh giá th c tr ng ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng trên c ơ s các d li u th ng kê c a Bà R a – Vũng Tàu. Ba là, xác l p ñưc 12 nhân t nh h ưng ñ n ho t ñ ng phát tri n du l ch b n v ng. Đây là c ơ s ñ phân tích, ñánh giá các nhân t nh h ưng ñ n phát tri n du l ch b n v ng. 8
19. Bn là, v n d ng sáng t o nh ng kinh nghi m trong và ngoài n ưc, c ũng nh ư mô hình phát tri n du l ch b n vng ñã kh o sát nghiên c u t i Bà R a – Vũng Tàu, ñ ñưa ra nh ng ñnh h ưng và các giái pháp phát tri n bn v ng du l ch Bà R a – Vũng Tàu. 8. K t c u lu n án Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, danh m c các tài li u tham kh o, lu n án ñưc k t c u thành 5 ch ươ ng: Ch ươ ng 1: C ơ s lý lu n và kinh nghi m phát tri n du l ch b n v ng Trên c ơ s d n d t t các khái ni m c ơ b n liên quan nh ư phát tri n b n v ng, phát tri n du l ch b n v ng, xác ñ nh rõ các nguyên t c và ch tiêu qu c t v phát tri n du l ch b n v ng và nh ng kinh nghi m phát tri n du l ch b n v ng; Ch ươ ng 2: Ph ươ ng pháp và mô hình nghiên c u Trình bày các n i dung v cách ti p c n, khung phân tích, ph ươ ng pháp nghiên c u, qui trình nghiên c u, mô hình nghiên c u và cách ñánh giá phát tri n du l ch b n v ng. Ch ươ ng 3: Đánh giá th c tr ng phát tri n du l ch b n v ng Bà Ra - Vũng Tàu Gi i thi u t ng quan v Bà R a – Vũng Tàu và ñánh giá thc tr ng phát tri n du l ch b n vng trên c ơ s các d li u th ng kê du l ch c a t nh Bà R a – Vũng Tàu; Ch ươ ng 4: Phân tích các nhân t tác ñng ñn các ho t ñng phát tri n du l ch b n v ng Bà R a - Vũng Tàu Trên c ơ s các nhân t nh h ưng ban ñ u, xây d ng các nhân t khám phá qua mô hình toán h i quy b i, cùng nh ng ki m ñ nh, ñ xác ñ nh nhân t khám phá nh h ưng ch y u ñn ho t ñ ng phát tri n DLBV làm c ơ s ñ xu t nh ng ñ nh h ưng và các gi i pháp phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu. Ch ươ ng 5: Nh ng ñnh h ưng và gi i pháp phát tri n du l ch b n v ng Bà R a – Vũng Tàu. Trên c ơ s kt qu nghiên c u, nh ng ñnh h ưng phát tri n du l ch c a Bà R a - Vũng Tàu, tác gi ñã ñ xu t các gi i pháp c th v các ho t ñng phát tri n du l ch b n v ng Bà Ra – Vũng Tàu. 9
20. CH ƯƠ NG 1 CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M PHÁT TRI N DU L CH B N V NG Gi i thi u Ch ươ ng này trình bày c ơ s lý thuy t và kinh nghi m phát tri n du l ch b n v ng, g m 2 ph n chính: ph n 1- trình bày nh ng lý thuy t c ơ b n có liên quan ñn phát tri n b n v ng và du l ch b n v ng, bao g m các lý thuy t v phát tri n b n v ng và du l ch b n v ng, lý thuy t h th ng du l ch, lý thuy t lãnh th du l ch, ch t l ưng d ch v và s tho mãn c a khách du l ch; ph n 2- trình bày các kinh nghi m phát tri n du l ch b n v ng có liên quan ñn lu n án. 1.1. Tng quát v phát tri n b n v ng Phát tri n b n v ng là mt s phát tri n v m i m t trong hi n t i mà v n ph i b o ñ m s ti p t c phát tri n trong t ươ ng lai xa 1. Khái ni m này hi n ñang là m c tiêu h ưng t i nhi u qu c gia trên th gi i, m i qu c gia s d a theo ñ c thù kinh t , xã h i, chính tr , ñ a lý, v ăn hóa riêng ñ ho ch ñ nh chi n l ưc phù h p nh t v i qu c gia ñó. Hi n nay, v n còn nhi u tranh lu n d ưi nh ng góc ñ khác nhau v khái ni m "Phát tri n b n v ng ". Theo quan ñim ca T ch c B o t n Thiên nhiên Qu c t (IUCN) ñưa ra n ăm 1980 thì: "Phát tri n b n v ng ph i cân nh c ñ n hi n tr ng khai thác các ngu n tài nguyên tái t o và không tái t o, ñ n các ñiu ki n thu n l i c ũng nh ư khó kh ăn trong vi c t ch c các k ho ch hành ñng ng n h n và dài h n ñan xen nhau". Đ nh ngh ĩa này chú tr ng ñ n vic s d ng các ngu n tài nguyên ch ch ưa ñư a ra m t b c tranh toàn di n v phát tri n b n v ng. M t ñ nh ngh ĩa khác ñưc các nhà khoa h c trên th gi i ñ c p m t cách t ng quát h ơn, trong ñó chú tr ng ñ n trách nhi m ca m i m t chúng ta: "Phát tri n b n vng là các ho t ñ ng phát tri n c a con ng ưi nh m phát tri n và duy trì trách nhi m c a c ng ñ ng ñ i v i l ch s hình thành và hoàn thi n các s sng trên Trái ñt". Tuy nhiên, khái ni m do U ban Liên h p qu c v Môi tr ưng và Phát tri n (UNCED) ñưa ra n ăm 1987 ñưc s d ng r ng rãi h ơn c . Theo UNCED, "Phát tri n b n vng tho mãn nh ng nhu c u c a hi n t i nh ưng không làm gi m kh n ăng tho mãn nhu c u ca các th h mai sau". Nh ư v y, n u m t ho t ñ ng có tính b n v ng, xét v m t lý thuy t nó có th ñưc th c hi n mãi mãi. Ti H i ngh v Môi tr ưng toàn c u RIO 92 và RIO 92+5, quan ni m v phát tri n bn v ng ñưc các nhà khoa h c b sung. Theo ñó, "Phát tri n b n v ng ñưc hình thành 1 Theo [ 1 ] 10
21. trong s hoà nh p, ñan xen và tho hi p c a 3 h th ng t ươ ng tác là h kinh t , h xã h i và h môi tr ưng" C«ng b»ng gi÷a c¸c thÕ hÖ Môc tiªu trî gióp viÖc lm T¨ng tr−ëng Kinh tÕ X héi hiÖu qu¶ æn ®Þnh Ph¸t triÓn §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng C«ng b»ng g÷a c¸c thÕ hÖ TiÒn lÖ ho¸ ho¹t ®éng m«i tr−êng bÒn v÷ng Sù tham gia cña céng ®éng M«i tr−êng §a d¹ng sinh häc v thÝch nghi, b¶o tån ti nguyªn thiªn nhiªn v ng¨n chÆn « nhiÔm Hình 1.1: Mô hình phát tri n b n v ng 2 Theo quan ñim này, phát tri n b n v ng là s tươ ng tác qua l i và ph thu c l n nhau ca ba h th ng nói trên. Nh ư th , phát tri n b n v ng không cho phép con ng ưi vì s ưu tiên phát tri n c a h này mà gây ra s suy thoái, tàn phá ñi v i h khác. Thông ñip ñây th t ñơ n gi n: Phát tri n b n v ng không ch nh m m c ñích t ăng tr ưng kinh t . Hi n nay, phát tri n ph i d a trên tính b n v ng c v môi tr ưng-sinh thái, v ăn hoá-xã h i và kinh t . Phát tri n b n v ng mang tính ba chi u, gi ng chi c ki ng 3 chân. N u m t chân b gãy, c h th ng s b sp ñ dài h n. C n ph i nh n th c ñưc r ng, ba chi u này ph thu c nhau v rt nhi u m t, có th h tr ln nhau ho c c nh tranh v i nhau. Nói ñn phát tri n b n v ng có ngh ĩa là t o ñưc s cân b ng gi a ba chi u (ba tr ct). C th là: - S bn v ng v kinh t : To nên s th nh v ưng cho c ng ñng dân c ư và ñt hi u qu cho m i ho t ñng kinh t . Điu c t lõi là s c s ng và s phát tri n c a doanh nghi p và các ho t ñng c a doanh nghi p ph i ñưc duy trì m t cách lâu dài. - S bn v ng xã h i: Tôn tr ng nhân quy n và s bình ñng cho t t c mi ng ưi. Đòi hi phân chia l i ích công b ng, chú tr ng công tác xoá ñói gi m nghèo. Th a nh n và tôn tr ng các n n v ăn hoá khác nhau, tránh m i hình th c bóc l t. - S bn v ng v môi tr ưng: Bo v , qu n lý các ngu n tài nguyên; h n ch ñn m c ti thi u s ô nhi m môi tr ưng, b o t n s ña d ng sinh h c và các tài s n thiên nhiên khác. 2 Theo [ 8] trang 95 11
22. 1.2. Phát tri n du l ch b n v ng 1.2.1. Khái ni m Phát tri n du l ch b n v ng và phát tri n b n v ng có m i quan h rt ch t ch . Trên th c t , phát tri n b n v ng và phát tri n du l ch b n v ng ñu liên quan ñn môi tr ưng. Trong du l ch, môi tr ưng mang m t hàm ý r t r ng. Đó là môi tr ưng t nhiên, kinh t , v ăn hoá, chính tr và xã h i; là y u t rt quan tr ng ñ to nên các s n ph m du l ch ña d ng, ñc ñáo. Rõ ràng, n u không có b o v môi tr ưng thì s phát tri n s suy gi m; nh ưng nu không có phát tri n thì vi c b o v môi tr ưng s th t b i. Chính vì v y, chúng ta c n phát tri n du lch nh ưng không ñưc làm t n h i ñn tài nguyên, không làm nh h ưng tiêu c c ñn môi tr ưng. Hay nói m t cách khác, du l ch b n v ng ph i là xu th phát tri n c a ngành du l ch. Ngoài s phát tri n thân thi n v i môi tr ưng, khái ni m b n v ng còn bao hàm cách ti p c n du l ch th a nh n vai trò c a c ng ñng ña ph ươ ng, ph ươ ng th c ñi x vi lao ñng và mong mu n t i ña hóa l i ích kinh t ca du l ch cho c ng ñng ña ph ươ ng. Nói cách khác, du l ch b n v ng không ch có b o v môi tr ưng, mà còn quan tâm t i kh năng duy trì kinh t dài h n và công b ng xã h i. Du l ch b n v ng không th tách r i phát tri n b n v ng. Hi n nay, trên th gi i v n ch ưa th ng nh t v quan ni m phát tri n du l ch b n v ng. Du l ch b n v ng ñưc ñnh ngh ĩa theo m t s cách. Machado, 2003 [36] ñã ñnh ngh ĩa du lch b n v ng là: "Các hình th c du l ch ñáp ng nhu c u hi n t i c a khách du l ch, ngành du lch, và c ng ñng ña ph ươ ng nh ưng không nh h ưng t i kh năng ñáp ng nhu c u c a các th h mai sau. Du l ch kh thi v kinh t nh ưng không phá hu tài nguyên mà t ươ ng lai c a du l ch ph thu c vào ñó, ñc bi t là môi tr ưng t nhiên và k t c u xã h i c a c ng ñng ña ph ươ ng". Đnh ngh ĩa này t p trung vào tính b n v ng c a các hình th c du l ch (s n ph m du lch) ch ch ưa ñ cp m t cách t ng quát tính b n v ng cho toàn ngành du l ch. Theo H i ñng Du l ch và L hành Th gi i (WTTC), 1996 thì "Du l ch b n v ng là vi c ñáp ng các nhu c u hi n t i c a du khách và vùng du l ch mà v n b o ñm nh ng kh năng ñáp ng nhu cu cho các th h du l ch t ươ ng lai" Đây là m t ñnh ngh ĩa ng n g n d a trên ñnh ngh ĩa v phát tri n b n v ng c a UNCED. Tuy nhiên, ñnh ngh ĩa này còn quá chung chung, ch ñ cp ñn s ñáp ng nhu c u c a du khách hi n t i và t ươ ng lai ch ch ưa nói ñn nhu c u c a c ng ñng dân c ư ña ph ươ ng, ñn môi tr ưng sinh thái, ña d ng sinh h c Còn theo Hens L.,1998 [34], thì "Du l ch b n v ng ñòi h i ph i qu n lý t t c các d ng tài nguyên theo cách nào ñó ñ chúng ta có th ñáp ng các nhu c u kinh t , xã h i và th m m trong khi v n duy trì ñưc b n sc v ăn hoá, các quá trình sinh thái c ơ b n, ña d ng sinh h c và các h ñm b o s sng". Đnh ngh ĩa này m i ch chú trng ñn công tác qu n lý tài nguyên du l ch ñ cho du l ch ñưc phát tri n b n v ng. Ti H i ngh v môi tr ưng và phát tri n c a Liên h p qu c t i Rio de Janeiro n ăm 1992, T ch c Du l ch Th gi i (UNWTO) ñã ñư a ra ñnh ngh ĩa: "Du l ch b n v ng là vi c phát tri n các ho t ñng du l ch nh m ñáp ng nhu c u hi n t i c a khách du l ch và ng ưi dân bn ña trong khi v n quan tâm ñn vi c b o t n và tôn t o các ngu n tài nguyên cho vi c phát tri n ho t ñng du l ch trong t ươ ng lai. Du l ch b n v ng nh m tho mãn các nhu c u v kinh t, xã h i, th m m ca con ng ưi trong khi ñó v n duy trì ñưc s toàn v n v văn hoá, ña 12
23. dng sinh h c, s phát tri n c a các h sinh thái và các h th ng h tr cho cu c s ng con ng ưi" [6]. Đnh ngh ĩa này h ơi dài nh ưng hàm ch a ñy ñ các n i dung, các ho t ñng, các yu t liên quan ñn du l ch b n v ng. Đnh ngh ĩa này c ũng ñã chú tr ng ñn c ng ñng dân cư ña ph ươ ng, b o v môi tr ưng sinh thái, gìn gi bn s c v ăn hoá. Trong Lu n án này, khái ni m phát tri n du l ch b n v ng ñưc hi u theo n i hàm ñnh ngh ĩa c a T ch c Du l ch Th gi i (UNWTO), n ăm 1992. M c tiêu c a Du l ch b n v ng theo Inskeep, 1995 [35] là: - Phát tri n, gia t ăng s ñóng góp c a du l ch vào kinh t và môi tr ưng; - Ci thi n tính công b ng xã h i trong phát tri n; - Ci thi n ch t l ưng cu c s ng c a c ng ñng b n ña; - Đáp ng cao ñ nhu c u c a du khách; - Duy trì ch t l ưng môi tr ưng. Nh ư v y, v i nh ng quan ñim trên ñây thì có th coi phát tri n du l ch b n v ng là mt nhánh c a phát tri n b n v ng nói chung ñã ñưc H i ngh ca y ban Th gi i v Phát tri n và Môi tr ưng xác ñnh n ăm 1987. Phát tri n du l ch b n v ng là ho t ñng phát tri n du lch mt khu v c c th sao cho n i dung, hình th c và quy mô là thích h p và b n v ng theo th i gian, không làm suy thoái môi tr ưng, không làm nh h ưng ñn kh năng h tr các ho t ñng phát tri n khác. Ng ưc l i tính b n v ng c a ho t ñng phát tri n du l ch ñưc xây dng trên n n t ng s thành công trong phát tri n c a các ngành khác, s phát tri n b n vng chung c a toàn xã h i. Trong giai ñon hi n nay, phát tri n du l ch b n v ng ñòi h i ph i phát tri n các s n ph m du l ch có ch t l ưng cao, có kh năng thu hút và ñáp ng các nhu c u ngày càng cao ca khách du l ch, song không gây t n h i ñn môi trưng t nhiên và v ăn hóa b n ña, ñng th i ph i có trách nhi m b o t n và phát tri n ngu n tài nguyên và môi tr ưng. V vn ñ này, trong Ch ươ ng trình Ngh s 21 v công nghi p du l ch và l hành h ưng t i s phát tri n môi tr ưng b n v ng c a T ch c Du l ch Th gi i và H i ñng Th gi i ñã xác ñnh “ Các s n ph m du l ch b n v ng là các s n ph m ñưc xây d ng phù h p v i môi tr ưng, c ng ñng và các n n v ăn hóa, nh ñó s mang l i l i ích ch c ch n ch không ph i là hi m h a cho phát tri n du l ch ” [6]. Mt trong nh ng tr ng tâm quan tr ng hàng ñu c a phát tri n du l ch b n v ng hi n nay là h ưng t i s cân b ng gi a các m c tiêu v kinh t - xã h i và m c tiêu b o t n tài nguyên, môi tr ưng và v ăn hóa c ng ñng trong khi ph i t ăng c ưng s th a mãn nhu c u ngày càng cao và ña d ng c a khách du l ch. S cân b ng này có th thay ñi theo th i gian khi có s thay ñi v các quy t c xã h i, các ñiu ki n ñm b o môi tr ưng sinh thái và s phát tri n c a khoa h c công ngh . Tuy nhiên ph ươ ng pháp ti p c n ñm b o cho phát tri n du l ch bn v ng ph i d a vào s cân b ng tài nguyên môi tr ưng v i m t quy ho ch th ng nh t. Vi t Nam, khái ni m phát tri n du l ch b n v ng còn t ươ ng ñi m i. Nh ưng thông qua các bài h c kinh nghi m và th c ti n v phát tri n du l ch b n v ng các n ưc trên th gi i, thì phát tri n du l ch nưc ta ñang h ưng t i có trách nhi m ñi v i tài nguyên và môi tr ưng. Vì th ñã xu t hi n nhi u lo i hình du l ch m i Vi t Nam: du l ch sinh thái, du l ch thiên nhiên, du l ch xanh 13
24. Trong các lo i hình du l ch m i ñưc phát tri n Vi t Nam v a k trên, du l ch sinh thái ñưc coi nh ư m t h ưng ti p c n quan tr ng v i phát tri n du l ch b n v ng. Do v y, tháng 9/1999 T ng c c Du l ch Vi t Nam ñã ph i h p v i T ch c B o t n Thiên nhiên Th gi i và y ban Kinh t Xã h i Châu Á - Thái Bình D ươ ng t ch c H i th o v Xây d ng chi n l ưc phát tri n du l ch sinh thái Vi t Nam. T i H i th o này, l n ñu tiên Vi t Nam ñã ñư a ra ñnh ngh ĩa v du l ch sinh thái. Theo ñó “ Du l ch sinh thái là loi hình du l ch ñưc da vào thiên nhiên và v ăn hóa b n ña g n v i vi c giáo d c môi tr ưng, có ñóng góp cho n lc b o t n và phát tri n b n v ng v i s tham gia tích c c c a c ng ñng ña ph ươ ng ” [6]. Kt qu này ñưc coi là s m ñu thu n l i cho các bưc ti p theo trong quá trình thúc ñy s phát tri n c a du l ch sinh thái nói riêng và du l ch b n v ng nói chung Vi t Nam. Mc dù, các chuyên gia hàng ñu trong l ĩnh v c du l ch và các l ĩnh v c khác liên quan Vi t Nam còn có nh ng quan ñim ch ưa tht s th ng nh t v khái ni m phát tri n du l ch bn v ng, tuy nhiên cho ñn nay ña s các ý ki n ñu cho r ng: “ Phát tri n du l ch b n v ng là ho t ñng khai thác có qu n lý các giá tr tài nguyên t nhiên và nhân v ăn nh m th a mãn các nhu c u ña d ng c a khách du l ch; có quan tâm ñn các l i ích kinh t dài h n và ñm bo s ñóng góp cho công tác b o t n và tôn t o các ngu n tài nguyên, duy trì ñưc s toàn vn v văn hóa, cho công tác b o v môi tr ưng ñ phát tri n ho t ñng du l ch trong t ươ ng lai, và góp ph n nâng cao m c s ng c a c ng ñng ña ph ươ ng ” [6]. Trên quan ñim th ng nh t v i các di n gi i khái ni m “Phát tri n du l ch b n v ng” c a Lu t du l ch Vi t Nam (2005). Đng th i, v i t ư duy theo h ưng ti p c n theo m c tiêu c a thu t ng “PTBV” khái ni m “ PTBVDL”, ñưc tác gi ñ xu t nh ư sau: “ Phát tri n bn vng du l ch là phát tri n nh ng ho t ñng du l ch v i m c tiêu mang l i l i ích kinh t , t o công ăn vi c làm cho xã h i và c ng ñng; th a mãn các nhu c u ña d ng c a các thành ph n tham gia du l ch trên c ơ s khai thác các ngu n tài nguyên; ñng th i có ý th c ñn vi c ñu tư tôn t o, b o t n và duy trì tính nguyên v n c a các ngu n tài nguyên thiên nhiên, ñm b o môi tr ưng trong s ch; ph i g n trách nhi m và quy n l i c a c ng ñng trong vi c khai thác s dng và b o v tài nguyên, môi tr ưng. Theo quan ñim phát tri n b n v ng thì các ho t ñng du l ch ñưc coi là có tính b n vng s ñưc phát tri n sao cho các b n ch t, quy mô, và ph ươ ng th c phù h p và b n v ng theo th i gian; phù h p v i kh năng ch u t i c a môi tr ưng; có h tr cho công tác b o t n các giá tr t nhiên và v ăn hóa, cho cu c s ng c a c ng ñng. Nh ư v y phát tri n du l ch b n vng c n chú tr ng gi i quy t m t s vn ñ sau: Mt. Hi u qu kinh t : Đm b o tính hi u qu kinh t và tính c nh tranh ñ các doanh nghi p và các ñim du l ch có kh năng ti p t c phát tri n ph n th nh và ñt l i nhu n lâu dài. Hai. S ph n th nh cho ña ph ươ ng: T ăng t i ña ñóng góp c a du l ch ñi v i s phát tri n th nh v ưng c a n n kinh t ña ph ươ ng t i các ñim du l ch, khu du l ch; bao g m ph n tiêu dùng c a khách du l ch ñưc gi li t i ña ph ươ ng. Ba. Ch t l ưng vi c làm: T ăng c ưng s lưng và ch t l ưng vi c làm t i ña ph ươ ng do ngành du l ch t o ra và ñưc ngành du l ch h tr , không có s phân bi t ñi x v gi i và các m t khác. Bn. Công b ng xã h i: C n có s phân ph i l i l i ích kinh t và xã h i thu ñưc t 14
25. ho t ñng du l ch m t cách công b ng và r ng rãi cho t t c nh ng ng ưi trong c ng ñng ñáng ñưc h ưng. Năm. S th a mãn c a khách du l ch: Cung c p nh ng d ch v an toàn, ch t l ưng cao th a mãn ñy ñ yêu c u c a du khách, không phân bi t ñi x v gi i, ch ng t c, thu nh p cũng nh ư các m t khác. Sáu. Kh năng ki m soát c a ña ph ươ ng: Thu hút và trao quy n cho c ng ñng ña ph ươ ng xây d ng k ho ch và ñ ra các quy t ñnh v qu n lý và phát tri n du l ch, có s tham kh o t ư v n c a các bên liên quan. By. An sinh c ng ñng: Duy trì và t ăng c ưng ch t l ưng cu c s ng c a ng ưi dân ña ph ươ ng, bao g m c ơ c u t ch c xã h i và cách ti p c n các ngu n tài nguyên, h th ng h tr ñi s ng, tránh làm suy thoái và khai thác quá m c môi tr ưng c ũng nh ư xã h i d ưi m i hình th c. Tám. Đa d ng v ăn hoá: Tôn tr ng và t ăng c ưng giá tr các di s n l ch s , b n s c v ăn hoá dân t c, truy n th ng và nh ng b n s c ñc bi t c a c ng ñng dân c ư ña ph ươ ng t i các ñim du l ch. Chín. Th ng nh t v t nhiên: Duy trì và nâng cao ch t l ưng c a c nh v t, k c nông thôn c ũng nh ư thành th , tránh ñ môi tr ưng xu ng c p. Mưi. Đa d ng sinh h c: H tr cho vi c b o t n khu v c t nhiên, môi tr ưng s ng, sinh v t hoang dã và gi m thi u thi t h i ñi v i các y u t này. Mưi m t. Hi u qu ca các ngu n l c: Gi m thi u m c s dng nh ng ngu n tài nguyên quý hi m và không th tái t o ñưc trong vi c phát tri n và tri n khai các c ơ s , ph ươ ng ti n và d ch v du l ch. Mưi hai. Môi tr ưng trong lành: Gi m thi u ô nhi m không khí, n ưc, ñt và rác th i t du khách và các hãng du l ch. Quá trình phát tri n du l ch mà ñm b o gi i quy t ñưc các vn ñ nêu trên s ñưc ñánh giá là b n v ng. Tuy nhiên s phát tri n ñó ch mang tính t ươ ng ñi b i vì trong xã h i luôn luôn có s thay ñi và phát tri n thì s bn v ng c a y u t này có th s là nguyên nhân nh h ưng ñn s bn v ng c a nh ng y u t khác. Không m t xã h i nào, m t n n kinh t nào có th ñt ñưc s bn v ng tuy t ñi. M i ho t ñng, m i bi n pháp c a con ng ưi ch nh m m c ñích ñm b o kh năng khai thác lâu dài các ngu n tài nguyên t nhiên. 1.2.2. Vai trò c a phát tri n du l ch b n vng Du l ch c a m t n ưc phát tri n làm t ăng ngân sách nhà n ưc, gi i quy t ñi s ng xã h i, thúc ñy nhi u ngành kinh t có liên quan phát tri n theo. Trên th gi i, nhi u n ưc do du l ch phát tri n ñã ñem l i cho ngân sách ngu n thu ngo i t ln. N ăm 1995 các n ưc thu nh p du lch qu c t cao: M 58 t USD, Italia 27 t USD Du l ch là m t trong nh ng ngu n thu ngo i t hàng ñu nhi u n ưc nh ư: Thailand, Philippin, Hongkong Vi c phát tri n du l ch còn là nhân t thúc ñy các ngành kinh t khác phát tri n nh ư : giao thông, xây d ng, b ưu ñin, hàng không, nông nghi p, ngân hàng Vai trò c a du l ch còn th hi n ch , giúp cho du khách bi t ñưc ti m n ăng kinh t ca các n ưc. T ñó xây d ng k ho ch phát tri n các quan h hp tác kinh t gi a các n ưc. 15
26. Ngoài ý ngh ĩa v mt kinh t , thì phát tri n du l ch b n v ng còn góp ph n gi i thi u truy n bá nét v ăn hoá dân t c cho b n bè trên th gi i. Phát tri n du l ch b n v ng ngày càng tr nên quan tr ng h ơn trong xã h i hi n nay: Du l ch phát tri n b n v ng s mang tính ch t giáo d c cao v ý th c b o v môi tr ưng và ngu n tài ngu n t nhiên cho khách du l ch và c cng ña ph ươ ng. Du l ch b n v ng là ph ươ ng ti n c i thi n và nâng cao s c kh e, giáo d c, và phúc l i cho xã h i. N u không có phát tri n b n v ng thì t ươ ng lai c a các ngu n tài nguyên s b cn ki t. Du l ch phát tri n bn v ng là giúp gi m thi u ñói nghèo và ng ăn ng a v n ñ suy thoái môi tr ưng trong hi n t i và t ươ ng lai. Phát tri n du l ch b n v ng là bi n pháp thi t th c nh t ñ cu l y môi tr ưng thiên nhiên và là bi n pháp gián ti p c u l y con ng ưi. Phát tri n du l ch b n v ng là nhân t quan tr ng trong quan h hu ngh gi a các n ưc trên th gi i và t o ñiu ki n trong vi c thu hút v n ñu t ư n ưc ngoài. Có th nói r ng, phát tri n du l ch b n v ng là vi c c n làm và có v trí quan tr ng trong n n kinh t góp ph n quan tr ng trong vi c t ăng t c c a n n kinh t ñt n ưc. 1.2.3. D u hi u nh n bi t du l ch b n v ng và du l ch không b n v ng. Có nh ng lo i hình du l ch ñưc coi là b n v ng h ơn các lo i hình khác. Trong khi ñó, du l ch tình d c ho c du l ch 3-S (Sun, Sea and Sand: N ng, Bi n và Cát) hu h t các n ưc cho th y không b n v ng. Tuy nhiên, ph n l n các lo i hình du l ch ñu có th phát tri n v i quy mô r t l n, do ñó tr nên không b n v ng (ví d , s lưng ng ưi ñi du l ch s ăn b n, câu cá quá ñông mt khu du l ch). Ph n l n, các mô hình du l ch có th làm cho b n v ng h ơn thông qua nh ng thay ñi ñnh l ưng ho c ñnh tính. Bng 1.1: Phân lo i theo kh năng t ươ ng thích v i khái ni m du l ch b n v ng Không t ươ ng thích Tươ ng thích cao * Du l ch b bi n có th tr ưng l n * Du l ch sinh thái * K ỳ ngh có tác ñng tiêu c c v i môi * Du l ch v ăn hóa, du l ch l ch s thu hút tr ưng t nhiên khách ham tìm hi u c a 1 khu v c * Du l ch tình d c * Đim du l ch ñô th có s dng nh ng khu vc tr ng * Du l ch s ăn b n và câu cá nơi qu n lý y u * Du l ch nông thôn quy mô nh * Du l ch nh ng n ơi có môi tr ưng nh y * K ỳ ngh bo t n, trong ñó du khách th c cm nh ư rng nhi t ñi, nam c c, b c c c hi n công tác b o t n trong k ỳ ngh ca mình Ngu n: A. Machado, 2003 3 Đ cng c khái ni m Du l ch b n v ng, nhi u nghiên c u ñã xem xét các tác ñng c a du l ch và so sánh các y u t ñưc coi là b n v ng v i các y u t ñưc coi là không b n v ng. Các tác gi nh ư Krippendorf, 1982; Lane 1990; Hunter và Green, 1994; Godfrey, 1996; 3 Theo [36] 16
27. Swarbrooke, 1999 sau khi nghiên c u tác ñng c a du l ch trên c ba l ĩnh v c kinh t , môi tr ưng và xã h i ñã ñư a ra so sánh các y u t ñưc coi là b n v ng và các y u t ñưc coi là không b n v ng trong phát tri n du l ch. Bng 1.2: Du l ch b n v ng và du l ch không b n v ng Du l ch kém b n v ng h ơn Du l ch b n v ng h ơn Phát tri n nhanh Phát trin hài hòa Phát tri n không ki m soát Phát tri n có ki m soát Quy mô không phù h p Quy mô phù h p Mc tiêu ng n h n Mc tiêu dài h n Ph ươ ng pháp ti p c n theo s lưng Ph ươ ng pháp ti p c n theo ch t l ưng Tìm ki m s ti ña Tìm ki m s cân b ng Ki m soát t xa Đa ph ươ ng ki m soát Chi n l ưc phát tri n: Không l p k ho ch, tri n khai tùy ti n Quy ho ch tr ưc, tri n khai sau K ho ch theo d án K ho ch theo quan ñim Ph ươ ng pháp ti p c n theo l ĩnh v c Ph ươ ng pháp ti p c n chính lu n Tp trung vào các tr ng ñim Quan tâm t i c vùng Áp l c và l i ích t p trung Phân tán áp l c và l i ích Th i v và mùa cao ñim Quanh n ăm và c n b ng Các nhà th u bên ngoài Các nhà th u ña ph ươ ng Nhân công bên ngoài Nhân công ña ph ươ ng Ki n trúc theo th hi u c a khách du l ch Ki n trúc b n ña Xúc ti n Marketing tràn lan Xúc ti n Marketing có t p trung theo ñi tưng. Ngu n l c: s dng tài nguyên n ưc, n ăng Ngu n l c: s dng v a ph i tài nguyên lưng lãng phí nưc, n ăng l ưng Không tái sinh Tăng cưng tài sinh Không chú ý t i lãng phí s n xu t Gi m thi u lãng phí Th c ph m nh p kh u Th c ph m s n xu t t i ña ph ươ ng Ti n b t h p pháp, không khai báo rõ rang Ti n h p pháp Ngu n nhân l c ch t l ưng kém Ngu n nhân l c có ch t l ưng 17
28. Khách du l ch: S lưng nhi u S lưng ít Không có nh n th c c th Có thông tin c n thi t b t k ỳ lúc nào Không h c ti ng ña ph ươ ng Hc ti ng ña ph ươ ng B ñng và b thuy t ph c, b o th Ch ñng và có nhu c u Không ý t và k lưng Thông c m và l ch thi p Tìm ki m du l ch tình d c Không tham gia vào du l ch tình d c Lng l, k ỳ qu c Lng l , riêng bi t Không tr li tham quan Tr li tham quan Ngu n: A. Machado, 2003 4 Trong ho t ñng th c ti n, c n xem xét các v n ñ làm gi m tính b n v ng c a phát tri n du lch, ñng th i so sánh các ho t ñng b n v ng v i các ho t ñng không b n v ng. Nh ng y u t bn v ng và không b n v ng li t kê trên không mang tính b t bu c. Chúng ph thu c nhi u vào li u l ưng, vào kh năng qu n lý và ki m soát c a Nhà n ưc, vào kh năng t ki m soát c a ngành du l ch. 1.2.4. Các lý thuy t liên quan t i phát tri n du l ch b n v ng 1.2.4.1. Lý thuy t h th ng du l ch Du l ch là m t h th ng khá ph c t p nh ư các h th ng th tr ưng ñin hình trong n n kinh t . H th ng du l ch bao g m mt s yu t ch yu g m khách du l ch, ñim ñn du l ch, nhà kinh doanh và cung ng d ch v du l ch, c ng ñng dân c ư ña ph ươ ng, các t ch c truy n thông, chuyên gia và thành ph n Nhà n ưc. * Khách du l ch: Hi n nay có nhi u khái ni m v khách du l ch. Khái ni m thông d ng th ưng ñưc dùng khách du l ch là ng ưi ñi ra kh i n ơi c ư trú (n ơi , n ơi làm vi c, h c t p) ñ ngh ng ơi, gi i trí, tìm hi u, tham quan, th ưng ngo n, ngh dưng ch a b nh trong m t th i gian nh t ñnh, có th mt ho c nhi u ngày có chi tiêu ch không vì lý do ngh nghi p và ki m s ng nơi ñn. * Đim h p d n: Đim h p d n là ñc ñim v t th ho c v ăn hoá (phi v t th ) c a m t nơi mà khách du l ch c m th y ñáp ng m t khía c nh nhu c u tò mò, th ưng ngo n, hi u bi t, tr i nghi m ho c gi i trí c a mình. Đim h p d n là ñng l c ch yu (nh ưng không ph i là duy nh t) thu hút khách du l ch. Trong h th ng du l ch "Tài nguyên t nhiên và v ăn hoá" là ti u h th ng c a ñim ñn du l ch. M t khu v c ph i có m t ho c nhi u ñim h p d n là ñim ñn du l ch. N u không có ñim h p d n s không có nhu c u v các d ch v du l ch khác. * Nhà kinh doanh và cung ng d ch v du l ch: N m trong khái ni m này, tr ưc h t là các doanh nghi p và th ươ ng nhân ho t ñng kinh doanh tr c ti p t khách du l ch. - Doanh nghi p l hành (bao g m ch yu các doanh nghi p l hành qu c t , l hành n i ña, k c các doanh nghi p l hành bán l ). - Doanh nghi p v n t i (các ñơ n v kinh doanh v n t i hàng không, ñưng s t, ñưng b , 4 Theo [ 36 ] 18
29. ñưng thu ) - Doanh nghi p, c ơ s kinh doanh d ch v khác (các b o tàng, các c ơ s cho thuê xe, khu vui ch ơi, nhà hàng, khu gi i trí ) Nh ng ch th gián ti p tham gia vào du l ch có th v trí r t xa n ơi các ho t ñng du lch di n ra nh ưng có nh h ưng r t l n ñn toàn b h th ng nh ư các doanh nghi p xây d ng khách s n, nhà hàng, khu vui ch ơi gi i trí Các c ơ s ph c v khách du l ch này th ưng ñưc xây d ng xong, bán và sau ñó ñưc qu n lý b i các doanh nghi p du l ch. M c ñ ph thu c kinh t vào du l ch c a m t ngành d ch v nào ñó có th rt khác nhau. Trong nhi u tr ưng hp, khách du l ch không ph i là khách hàng chính, mà chính là ng ưi dân ña ph ươ ng và các doanh nghi p. Chính vì v y, có nhi u khu gi i trí, nhà hàng trong chi n l ưc kinh doanh c a mình không coi h thu c ngành du l ch (b i vì khách hàng c a h ch yu là ng ưi dân ña ph ươ ng). * C ng ñng ña ph ươ ng: cng ñng ña ph ươ ng tham gia vào h th ng du l ch d ưi nhi u hình th c: cung c p nhân l c ho c v n, h tr ho c tr c ti p tham gia vào các h at ñng du l ch và b n thân h có th là ñim h p d n du l ch. C ng ñng ña ph ươ ng là nh ng ng ưi tr c ti p ti p nh n nh ng tác ñng kinh t -xã h i-môi tr ưng c tiêu c c và tích c c. S tham gia c a c ng ñng dân c ư ña ph ươ ng trong quy ho ch và qu n lý du l ch nói chung là th p ho c ch trong ph m vi nh do trình ñ nh n th c và hi u bi t ch ưa th t cao. Tuy nhiên, m c tiêu t ăng c ưng s tham gia c a c ng ñng ña ph ươ ng trong quá trình ra chính sách phát tri n du l ch b n v ng ñưc th a nh n r ng rãi và có ý ngh ĩa quan tr ng. * T ch c truy n thông: các t ch c truy n thông ñóng vai trò quan tr ng trong tác ñng ti hành vi tiêu dùng và là c u thành thi t y u trong tính n ăng ñng c a h th ng du l ch. Không ch quá trình ti p th du l ch ph thu c nhi u vào truy n thông, mà c chi n l ưc c nh tranh, ch ươ ng trình giáo d c và th m chí quy t ñnh các chính sách phát tri n du l ch c ũng b nh h ưng b i truy n thông. Dù t t hay x u, truy n thông ñưc bi t ñn là ph ươ ng ti n có th tác ñng làm thay ñi quy lu t cung c u c a th tr ưng t do. * Chuyên gia: các nhà t ư v n, các c ng tác viên, gi i h c thu t và các chuyên gia khác là nh ng y u t th ưng xuyên ho c không th ưng xuyên có nh h ưng ñnh tính ñn h th ng du lch. Hi n nay, h u h t chuyên gia t ư v n ñu ñn t các n ưc phát tri n, m c dù ph n nhi u công vi c c a h th c hi n các n ưc ñang phát tri n. Ng ưi dân ña ph ươ ng có th cho r ng tư v n n ưc ngoài quan tâm ñn du l ch các n ưc ñang phát tri n ch nh m nâng cao ch t lưng tr i nghi m ngày ngh cho khách du l ch c a các n ưc phát tri n. Có nh ng tr ưng h p cách ti p c n hoài nghi này là ñúng. Tuy nhiên, h tr qu c t ñang ngày càng gia t ăng trong hp tác qu c t bình ñng v du l ch. T ư v n n ưc ngoài (thông th ưng là t các n ưc phát tri n) th ưng h u ích trong nh n th c v n ñ, ñnh h ưng phát tri n, nh ưng gi i pháp th ưng ph i do các chuyên gia trong n ưc ñư a ra m i có tính kh thi cao. * Ngu n nhân l c du l ch: có vai trò quy t ñnh ñn ch t l ưng ph c v du l ch; bao g m ñi ng ũ lao ñng tr c ti p trong ngành du l ch và c nh ng lao ñng gián ti p cung c p d ch v liên quan ñn du l ch. * Thành ph n nhà n ưc: thành ph n nhà n ưc có vai trò quy ho ch, qu n lý và xúc ti n du l ch. Vai trò này có thay ñi r t l n trong cách ti p c n và k t qu . các n ưc phát tri n, 19
30. các c ơ quan nhà n ưc không s hu ho c ki m soát nhi u quan h tr ng y u trong h th ng du lch. Nh ng t p ñoàn xuyên qu c gia có s c m nh ngày càng l n và có ph m vi nh h ưng m rng v ưt ra ngoài biên gi i ña lý c a các n ưc. T c ñ hành ñng và ph n ng c a thành ph n nhà n ưc và t c ñ phát tri n du l ch hi m khi g p nhau d n ñn nh ng ho t ñng b t th ưng. Chính vì v y, cách ti p c n ñi tác (nhà n ưc - tư nhân) ngày càng tr nên ph bi n trong nh ng n ăm g n ñây. Các b ph n trong h th ng du l ch ñu có nh ng l i ích c c b khác nhau. M i b ph n ñu c gng ñt ñưc l i ích riêng c a mình trong ñu tranh quy n l c. Do v y, h th ng du lch ñưc t ch c v i nh ng ch th có vai trò chính so v i các ch th khác. Tuy nhiên, ít ng ưi, ít doanh nghi p có th bao quát h t t t c các nhân t và không có ai là "tr ng tài" toàn cu ho c "hoàng ñ" ñ có th chi ph i toàn b h th ng. C n ph i nh n th y r ng, ngành du lch t n t i d a trên nh ng ti u h th ng (cung và c u) và trong nhi u tr ưng h p có s liên kt m nh m gi a các thành ph n kinh t trong n ưc v i nhau và gi a các doanh nghi p trong nưc và ngoài n ưc. Chính vì v y, xu h ưng trong l i ích kinh t là t p trung quy n l c và nhìn chung, thành ph n nhà n ưc ch còn là nh ng ng ưi ch ơi th yu gi quy n ki m soát th c s ít i ñi v i ph n l n s n ph m du l ch. Nh ng tr ưng h p ngo i l , th ưng là du l ch có quy mô nh ho c khi ñang trong giai ñon ñu c a quá trình phát tri n, các ho t ñng du lch ñưc Nhà n ưc ti n hành tri n khai (thông qua các doanh nghi p, t ch c c a Nhà n ưc) vi s h tr tích c c v mt tài chính và cam k t chính tr mnh m . 1.2.4.2. Lý thuy t t ch c lãnh th du l ch 1.2.4.2.1. Quan ni m v t ch c lãnh th du l ch: t ch c lãnh th du l ch là s phân b v mt không gian c a ho t ñng du l ch c ăn c trên s phân b ca các ngu n tài nguyên du l ch (k c tài nguyên ñang khai thác và tài nguyên ti m n ăng), c a các ñiu ki n v cơ s h tng, c ơ s vt ch t k thu t ph c v du l ch cùng các m i liên h vi ñiu ki n phát sinh c a ngành du lch v i các ngành khác, v i các ña ph ươ ng trong khu v c. T ch c lãnh th du l ch ph i ñưc da trên s phân b không gian kinh t - xã h i c a lãnh th nghiên c u và m i quan h v du lch v i các lãnh th lân c n ñ có các k ho ch phát tri n du l ch phù h p. T ch c lãnh th du l ch là m t b ph n không th tách r i các ñnh h ưng chi n l ưc phát tri n kinh t - xã h i qu c gia và các ña ph ươ ng trên lãnh th , v i các ñnh h ưng khoa hc công ngh và các yêu c u c a an ninh qu c phòng 1.2.4.2.2. Các hình th c t ch c lãnh th du l ch: có nhi u hình th c t ch c lãnh th du l ch nh ư: th tng h p lãnh th du l ch, h th ng lãnh th du l ch, vùng du l ch Th tng h p lãnh th du l ch, theo tác gi E.A.Kotliarov - 1978 là s kt hp gi a các cơ s du l ch v i các c ơ s h tng k thu t ñưc liên k t v i nhau thông qua các m i liên h kinh t , s n xu t, phân ph i và cùng s dng chung các ngu n tài nguyên thiên nhiên c ũng nh ư kinh t - xã h i c a lãnh th [22]. H th ng lãnh th du l ch là h th ng xã h i ñưc t o thành b i các y u t có quan h ña chi u và m t thi t v i nhau nh ư nhóm khách du l ch; nhóm các ngu n l c du l ch (các t ng th t nhiên, v ăn hóa - lch s , c ơ s h tng k thu t ); nhóm qu n lý, ñiu hành và ph c v du l ch ( ñi ng ũ cán b nhân viên ph c v , cán b ñiu hành các ho t ñng kinh doanh du l ch, cán b qu n lý nhà n ưc ). 20
31. Vùng du l ch, theo tác gi E.A.Kotliarov - 1978 ñưc hi u là m t lãnh th hoàn ch nh vi s kt h p các ñiu ki n, ñi t ưng và chuyên môn hóa du l ch; ñó không ch là lãnh th ñ ch a b nh, ngh ng ơi, du l ch mà còn là m t b máy v kinh t hành chính ph c t p; vùng du l ch còn bao g m các xí nghi p nông nghi p, công nghi p, v n t i, các c ơ s văn hóa; vùng du l ch ñưc hình thành do phân công lao ñng theo lãnh th trong l ĩnh v c dch v [22]. Theo I.I.Pirochnik - 1985 thì vùng du l ch là m t h th ng lãnh th kinh t - xã h i, m t t p h p các h th ng lãnh th du l ch thu c m i c p có liên quan v i nhau và các xí nghi p thu c c ơ s h tng xã h i nh m ñm b o cho ho t ñng c a h th ng lãnh th du l ch v i vi c có chung chuyên môn hóa và các ñiu ki n kinh t - xã h i ñ phát tri n du l ch [48]. 1.2.4.2.3. H th ng phân v trong t ch c lãnh th du l ch: h th ng phân v trong t ch c lãnh th du l ch ñưc s dng r t khác nhau gi a các n ưc. Đi v i n ưc ta, Vin nghiên c u phát tri n du l ch ñã nghiên c u và ñư a ra m t h th ng phân v (ñi v i lãnh th qu c gia) g m 5 cp là: vùng du l ch, á vùng du l ch, ti u vùng du l ch, trung tâm du l ch và ñim du l ch [23]. - Đim du l ch: ñim du l ch là c p th p nh t trong h th ng phân v và có quy mô nh v mt lãnh th . Tuy nhiên s chênh l ch v quy mô di n tích gi a các ñim du l ch có th là tươ ng ñi l n (ví d : ñim du l ch Ao Vua, ñim du l ch h Ba B , Vi t Nam có th ñưc coi là m t ñim du l ch c a th gi i ). Đim du l ch là n ơi t p trung m t lo i tài nguyên du l ch (t nhiên, nhân v ăn) hay m t lo i công trình riêng bi t ph c v du l ch ho c k t h p c hai quy mô nh . Vì v y ñim du l ch có th ñưc phân thành ñim tài nguyên ho c ñim ch c năng. Theo ñim 8, ñiu 4 Lu t Du l ch thì “Đim du l ch là n ơi có tài nguyên du l ch h p dn, ph c v nhu c u tham quan c a khách du l ch”. - Trung tâm du l ch: trung tâm du l ch là m t c p rt quan tr ng trong h th ng phân v , là s kt h p c a các ñim du l ch. Trung tâm du l ch th ưng t p trung nhi u ñim du l ch, gm các ñim ch c n ăng ñưc ñc tr ưng b i s gn k t lãnh th v mt kinh t - k thu t và t ch c, có kh năng thu hút khách du l ch. Trung tâm du l ch th ưng có ngu n tài nguyên t ươ ng ñi phong phú, có c ơ s h tng và c ơ s vt ch t k thu t du l ch t ươ ng ñi t t ñ ph c v khách. Trung tâm du l ch có kh năng t o vùng r t cao, v cơ b n nó là m t h th ng lãnh th du l ch ñc bi t, ñây là các c c ñ thu hút các lãnh th lân c n vào ph m vi tác ñng c a nó. Trung tâm du l ch có quy mô nh t ñnh v di n tích, bao g m các ñim du l ch k t h p v i các ñim dân c ư và môi tr ưng xung quanh. Nh ư v y, trung tâm du l ch là m t lãnh th có tài nguyên du l ch phong phú, có h th ng c ơ s h tng và c ơ s vt ch t k thu t du l ch t ươ ng ñi t t, có kh năng t o vùng và kh năng thu hút khách cao [23]. - Ti u vùng du l ch: tiu vùng du l ch là m t t p h p bao g m các ñim du l ch và trung tâm du l ch (n u có). V quy mô, ti u vùng du l ch có th bao g m lãnh th ca m t vài tnh. Ti u vùng du l ch có ngu n tài nguyên ña d ng và phong phú. Trên th c t có th phân bi t hai lo i ti u vùng du l ch: Ti u vùng du l ch th c t (ñang ho t ñng) và ti u vùng du l ch ti m n ăng ( ñang hình thành). - Á vùng du l ch: á vùng du l ch là t p h p các ti u vùng du l ch, các trung tâm du l ch và các ñim du l ch thành m t th th ng nh t v i m c ñ tng h p cao h ơn. Vai trò c a c ơ s h tng t ăng lên, các thông s ho t ñng và lãnh th du l ch l n h ơn. Xét v các m i quan h 21
32. dân c ư và vi c cung c p nh ng nhu c u v t ch t cho khách du l ch thì á vùng du l ch bao g m c nh ng ña ph ươ ng không có các ñim tài nguyên du l ch. Các m i quan h bên trong lãnh th ña d ng h ơn. Á vùng du l ch có nhi u lo i tài nguyên du l ch. Quá trình chuyên môn hóa các ho t ñng du l ch trên ph m vi lãnh th ñã b t ñu. Á vùng du l ch ñưc coi nh ư m t c p trung gian gi a vùng du l ch và ti u vùng du l ch. S hình thành và phát tri n c a á vùng du l ch ph thu c vào nhi u y u t . Có th trong m t s vùng du l ch s phân hóa lãnh th ch ưa d n ñn hình thành các á vùng; ng ưc l i khi h i t ñ các y u t (có trung tâm t o vùng ñ mnh ñ thu hút khách t các lãnh th khác) thì á vùng du l ch s tr thành vùng du l ch. Trong tr ưng h p y h th ng phân v ch còn 4 c p là ñim du l ch, trung tâm du l ch, ti u vùng du l ch và vùng du l ch. - Vùng du l ch: vùng du l ch là c p cao nh t trong h th ng phân v . Đó là m t k t h p lãnh th ca các á vùng, ti u vùng, trung tâm và ñim du l ch có nh ng ñc tr ưng riêng v s lưng và ch t l ưng. Nói cách khác vùng du l ch nh ư m t th th ng nh t c a các ñi t ưng và hi n t ưng t nhiên, nhân v ăn, xã h i bao g m h th ng lãnh th du l ch và môi tr ưng KT - XH xung quanh v i chuyên môn hóa nh t ñnh trong l ĩnh v c du l ch. Nói ñn vùng du l ch ph i nói ñn chuyên môn hóa các ho t ñng du l ch. Đó chính là b n s c c a vùng du l ch, làm cho vùng này khác h n v i vùng kia. Các m i liên h ni, ngo i vùng r t ña d ng d a trên ngu n tài nguyên, c ơ s h tng, cơ s vt ch t k thu t s n có c a vùng. V mt lãnh th , vùng du l ch có di n tích l n bao gm nhi u t nh, thành ph . Ngoài ra v i ho t ñng du l ch m nh m nó còn bao chi m c các khu v c không có tài nguyên du l ch. Ngoài 5 c p c a h th ng phân v trong t ch c lãnh th du l ch c p qu c gia nh ư trên, trong th c t quy mô nh hơn nh ư c p t nh (thành ph ), m t s khái ni m khác th ưng ñưc s dng bao g m: c m du l ch, khu du l ch, tuy n du l ch - Cm du l ch: cm du l ch th ưng ñưc s dng khi nói ñn n ơi t p trung nhi u lo i tài nguyên v i m t t p h p các ñim du l ch trên m t lãnh th (th ưng là c p t nh, thành ph ), trong ñó h t nhân là m t ho c vài ñim du l ch có giá tr thu hút khách cao (dưi d ng ñang khai thác ho c d ưi d ng ti m n ăng). - Khu du l ch: “khu du l ch là n ơi có tài nguyên du l ch h p d n v i ưu v tài nguyên du l ch t nhiên, ñưc quy ho ch ñu t ư phát tri n nh m ñáp ng nhu c u ña d ng c a khách du l ch, ñem l i hi u qu v kinh t , xã h i và môi tr ưng” (ñim 7, ñiu 4 Lu t Du l ch, 2005). - Tuy n du l ch: các ñim du l ch, các khu du l ch ñưc n i v i nhau t o thành tuy n du lch. Trong t ng tr ưng h p c th , các tuy n du l ch có th là tuy n n i t nh (trong lãnh th ca mt t nh, thành ph ); tuy n n i vùng (trong ph m vi lãnh th ca m t vùng du l ch); tuy n liên vùng (gi a các vùng du l ch); ho c tuy n qu c t (gi a các qu c gia và vùng lãnh th ). Ph thu c vào ph ươ ng ti n v n chuy n, tuy n du l ch có th là tuy n du l ch ñưng b , ñưng không, ñưng s t, ñưng th y. Theo ñim 9, ñiu 4 Lu t Du l ch (2005) thì “ Tuy n du l ch là l trình liên k t các khu du l ch, ñim du l ch, c ơ s cung c p d ch v du l ch, g n v i các tuy n giao thông ñưng b , ñưng s t, ñưng th y, ñưng hàng không”. 22
33. 1.3. Các nguyên t c phát tri n du l ch b n v ng [6] Đ ñt ñưc m c tiêu phát tri n du l ch b n v ng, chúng ta c n ph i tri n khai th c hi n t t 10 nguyên t c phát tri n du l ch b n v ng sau ñây: 1.3.1. Khai thác, s d ng các ngu n tài nguyên m t cách h p lý Mi ho t ñng phát tri n kinh t ñu liên quan ñn vi c s dng các ngu n tài nguyên t nhiên và nhân v ăn. Nhi u ngu n tài nguyên trong s ñó không th tái t o hay thay th ñưc ho c kh năng tái t o ph i tr i qua m t th i gian r t dài ñn hàng tri u n ăm. Chính vì v y ñi v i các ngành kinh t nói chung và du l ch nói riêng, vi c khai thác s dng h p lý các ngu n tài nguyên là nguyên t c quan tr ng hàng ñu m c dù ph n l n các tài nguyên du l ch ñưc xem là tài nguyên có kh năng tái t o ho c ít bi n ñi. N u các tài nguyên du l ch ñưc khai thác mt cách h p lý, b o t n và s dng b n v ng ñm b o quá trình t duy trì ho c t b sung ñưc di n ra theo nh ng quy lu t t nhiên ho c thu n l i h ơn do có s tác ñng c a con ng ưi thông qua vi c ñu t ư, tôn t o thì s tôn t o ñó s ñáp ng lâu dài nhu c u phát tri n c a du l ch qua nhi u th h. Vi c s dng h p lý các ngu n tài nguyên c n d a trên c ơ s nghiên c u ki m kê, ñánh giá, quy ho ch s dng cho m c tiêu tiêu phát tri n c th . S phát tri n b n vng nói chung và phát tri n du l ch b n v ng nói riêng c n ñm b o vi c l ưu l i cho th h tươ ng lai ngu n tài nguyên không kém h ơn so v i nh ng gì mà các th h tr ưc ñưc h ưng. Điu này có ngh ĩa là trong qua trình khai thác s dng các ngun tài nguyên c n ph i tính ñn gi i pháp nh m ng ăn ch n s mt ñi c a các loài sinh v t, s suy gi m nh ng ch c n ăng thi t yu c a các h sinh thái có giá tr du l ch nh ư các khu r ng nguyên sinh, các vùng ñt ng p nưc, và kh năng b o t n các giá tr văn hoá truy n th ng dân t c. Điu này có ngh ĩa là tài nguyên và môi tr ưng du lch c n ñưc hi u ñó không ph i là “ hàng hoá cho không ” mà ph i ñưc tính vào chi phí ñu vào c a s n ph m du l ch ñ có ngu n ñu t ư c n thi t cho vi c b o tn và tái t o tài nguyên, ki m soát và ng ăn ch n s xu ng c p ca môi tr ưng. 1.3.2. H n ch vi c s d ng quá m c tài nguyên và gi m thi u ch t th i ra môi tr ưng Vi c khai thác s dng quá m c tài nguyên và không ki m soát ñưc lưng ch t th i t ho t ñng du l ch s góp phn d n ñn s suy thoái môi tr ưng mà h u qu ca nó là s phát tri n không b n v ng c a du l ch nói riêng và kinh t - xã h i nói chung. Đi v i m t s lo i tài nguyên nh ư n ưc, r ng ho t ñng du l ch yêu cu s dng cao h ơn. Ví d nhu c u s dng nưc sinh ho t cho m t ng ưi dân trung bình 50 lít/ngày, song nhu c u này ñi v i khách du l ch trung bình gp 4 l n, th m chí là 10 l n. M i sân golf trung bình tiêu th 1 l ưng n ưc ng m ñ tưi c là 3.000m 3 /ngày. Chính vì v y nhi u khu du l ch Gam bia, Thái Lan tình tr ng thi u n ưc sinh ho t r t nghiêm tr ng, trong khi ngu n n ưc th i t các khu du l ch ñó l i r t ln, gây ô nhi m ñt và ngu n nưc. 1.3.3. Phát tri n ph i g n li n v i n l c b o t n tính ña d ng Tính ña d ng v thiên nhiên, v văn hoá và xã h i là nhân t ñc bi t quan tr ng t o nên s hp d n c a du l ch, làm tho mãn nhu c u ña d ng cao v t nhiên, v ăn hoá và xã h i, n ơi ñó s có kh năng c nh tranh du l ch cao và có s c h p d n du l ch l n, ñm b o cho s phát tri n. Chính vì v y vic duy trì và t ăng c ưng tính ña d ng thiên nhiên, v ăn hoá, xã h i là h t s c quan tr ng cho s phát tri n b n v ng c a du l ch và c ũng là ch da sinh t n c a ngành du l ch. 23
34. Trong th c t , n u phát tri n du l ch ñúng nguyên t c, s ñm b o cho ho t ñng du l ch tr thành mt ñng l c góp ph n tích c c duy trì s ña d ng ca thiên nhiên. Ví d ñin hình là ho t ñng du l ch sinh thái các v ưn qu c gia, các khu b o t n t nhiên nhi u n ơi trên th gi i ñu nh n ñưc s h tr to l n t du l ch thông qua ñóng góp c th v tài chính, t o ra c ơ h i tăng thu nh p cho c ng ñng và qua ñó ñóng góp cho b o t n ña d ng sinh hc. Du l ch c ũng góp ph n bo t n các giá tr văn hoá b ng vi c khích l các ho t ñng v ăn hoá dân gian, thúc ñy vi c s n xu t các hàng truy n th ng, chia s li ích t ngu n thu cho vi c tôn t o, b o v các di tích lch s văn hoá Du l ch còn t o công ăn vi c làm, góp ph n làm ña d ng hoá xã h i. 1.3.4. Phát tri n du l ch ph i phù h p v i quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i Du l ch là ngành kinh t tng h p có tính liên ngành, liên vùng. Vì v y mi ph ươ ng án khai thác tài nguyên ñ phát tri n ph i phù h p v i các quy ho ch chuyên ngành nói riêng và quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i nói chung ph m vi qu c gia, mi vùng và t ng ña ph ươ ng. Ngoài ra, ñi vi m i ph ươ ng án phát tri n c n ti n hành ñánh giá tác ñng môi tr ưng nh m h n ch các tác ñng tiêu c c ñn tài nguyên và môi tr ưng. Điu này s góp ph n ñm b o cho s phát tri n b n v ng c a du l ch trong m i quan h vi các ngành kinh t khác cũng nh ư vi c s dng có hi u qu tài nguyên, ñm b o môi tr ưng. Th c t cho th y nh ng nơi có v trí c a du l ch ch ưa ñưc xác ñnh ñúng m c trong m t chi n l ưc phát tri n t ng th phát tri n kinh t - xã h i, nơi phát tri n du l ch không ñưc xem xét và cân ñi v i các ngành khác trong khuôn kh mt quy ho ch t ng th , thì s phát tri n quá m c c a các ngành khác s làm t n h i t i tài nguyên và làm suy thoái môi tr ưng, nh hưng tr c ti p t i s phát tri n b n v ng c a du l ch. Có th coi s phát tri n kinh t - xã h i c a vùng H Long là ví d ñin hình v vn ñ này. Song ng ưc l i tình tr ng trên c ũng s là nguyên nhân c a vi c “bung ra” m t cách nhanh chóng không th ki m soát c a ho t ñng du l ch. Điu n y cũng s gây nh ng tác ñng tiêu c c ñn tài nguyên và môi tr ưng. S suy thoái c a tài nguyên r ng, cnh quan sinh thái và môi tr ưng mt s ñim du l ch nh ư Cát Bà, S m S ơn do thi u quy ho ch, có th coi là nh ng ví d c th minh ch ng cho tình tr ng trên. Trong quy ho ch phát tri n du l ch c n ñánh giá ñưc các l i ích c ũng nh ư s bt l i v kinh t trong m i quan h vi tài nguyên và môi tr ưng. Bên cnh ñó, các ñánh giá tác ñng còn tính t i nh ng mâu thu n quy n l i có th xy ra gi a các thành ph n kinh t khác nhau: các c ng ñng ña ph ươ ng, du khách, chính quy n Trung ươ ng và ña ph ươ ng, các doanh nghi p Điu này là r t c n thi t làm căn c cho vi c ñiu hoà quy n l i, tránh nh ng xung ñt tiêu c c, ñm b o cho s phát tri n lâu dài b n v ng c a m i ngành kinh t , trong ñó có du l ch. 1.3.5. Đm b o vi c chia s l i ích v i c ng ñ ng ñ a ph ươ ng trong quá trình phát tri n du lch Th c t cho th y trên m t ña bàn lãnh th nu m i ngành ch bi t ñn li ích c a mình, không có s h tr ñi v i s phát tri n kinh t và chia s li ích v i c ng ñng ña ph ươ ng thì s làm cho kinh t và cu c s ng ng ưi dân ña ph ươ ng g p nhi u khó kh ăn, kém phát tri n. Điu này bu c c ng ñng ña ph ươ ng ph i khai thác t i ña các ti m n ăng tài nguyên c a mình làm ñy nhanh quá trình c n ki t tài nguyên và t n h i ñn môi tr ưng sinh thái. K t qu các quá trình ñó s gây nh ng tác ñng tiêu c c ñn phát tri n b n v ng ca ngành du l ch nói riêng, và kinh t - xã h i nói chung. Chính vì v y vi c chia s li ích v i c ng ñng ña ph ươ ng là m t 24
35. nguyên t c quan tr ng trong phát tri n b n v ng. 1.3.6. Khuy n khích s tham gia c a c ng ñ ng ñ a ph ươ ng trong quá trình phát tri n du lch Vi c tham gia c a c ng ñng ña ph ươ ng vào ho t ñng du l ch không ch giúp h tăng thêm thu nh p, c i thi n ñi s ng mà còn làm cho h có trách nhi m h ơn v i tài nguyên, môi tr ưng du l ch và cùng ngành du l ch ch ăm lo ñn vi c nâng cao ch t l ưng s n ph m du l ch. Điu này r t có ý ngh ĩa, góp ph n quan tr ng ñi v i s phát tri n b n v ng c a du l ch. Kinh nghi m th c t v phát tri n du l ch nhi u n ưc cho th y s tham gia ca ña ph ươ ng là c n thi t b i b n thân ng ưi dân ña ph ươ ng, n n v ăn hoá, môi tr ưng, l i s ng và truy n th ng c a h là nh ng nhân t quan tr ng thu hút khách du l ch. Bên c nh ñó, có th th y vi c phát tri n du lch ñã mang l i l i ích kinh t , môi tr ưng và v ăn hóa cho c ng ñng, song ng ưc l i s tham gia th c s ca c ng ñng s làm phong phú thêm tài nguyên và s n ph m du l ch, s to ra ñưc nh ng ñiu ki n ñc bi t thu n l i cho du l ch b i c ng ñng là ch nhân c a tài nguyên và môi tr ưng khu v c. Điu này s to ra kh năng phát tri n lâu dài c a du l ch cùng v i s tham gia ca c ng ñng ña ph ươ ng vào ho t ñng du l ch nh ư chuyên ch , cho thuê nhà, phòng ngh , nu ăn cho khách, s n xu t hàng th công m ngh làm ñ lưu ni m 1.3.7. Th ưng xuyên trao ñi tham kh o ý ki n c ng ñ ng ñ a ph ươ ng và các ñi t ưng có liên quan trong quá trình ho t ñ ng phát tri n du l ch Trao ñi tham kh o ý ki n qu n chúng là m t quá trình nh m dung hoà gi a phát tri n kinh t vi nh ng m i quan tâm khác c a c ng ñng ña ph ươ ng, v i nh ng tác ñng ti m n c a s phát tri n lên môi tr ưng t nhiên, v ăn hoá- xã h i. S tham kh o ý ki n c ng ñng ña ph ươ ng là c n thi t ñ có th ñánh giá ñưc tính kh thi c a m t d án phát tri n, các bi n pháp ñ gi m thi u các tác ñng tiêu c c và t i ña hoá s ñóng góp tích c c ca qu n chúng ña ph ươ ng. Trong m t s tr ưng h p, d án phát tri n du l ch có th ñưc áp ñt t bên ngoài ho c t trên xu ng và th ưng không tính ñưc m t cách toàn di n ñn ngu n tài nguyên t nhiên và nhân v ăn c ũng nh ư m i quan tâm c a c ng ñng ña ph ươ ng. Trong nh ng tr ưng hp nh ư v y th ưng n y sinh mâu thu n, th m chí ñi kháng v quy n l i c a c ng ñng ña ph ươ ng ñi v i t ch c ñu t ư. K t qu là s phát tri n c a d án s không thu n l i, th m chí không th th c hi n ñưc. Bn thân c a s phát tri n b n v ng là s cân ñi trong khai thác tài nguyên ñm b o các nhu c u hi n t i, t ươ ng lai và phúc l i c a con ng ưi c n da trên s la ch n và hi u bi t v nh ng chi phí phát tri n môi tr ưng, xã h i và v ăn hoá. Quá trình tham kh o ý ki n trong tr ưng h p này có ý ngh ĩa ñc bi t quan tr ng b i nó bao hàm vi c trao ñi thông tin, ý ki n, ñánh giá và hành ñng d a vào k năng, ki n th c các ngu n l c ña ph ươ ng. Th c t cho th y, luôn t n t i nh ng mâu thu n xung ñt v quy n l i nh ng m c ñ khác nhau trong khai thác tài nguyên ph c v phát tri n gi a du l ch v i c ng ñng ña ph ươ ng, gi a du l ch vi các ngành kinh t. K t qu là s thi u trách nhi m v i tài nguyên và môi tr ưng và s phát tri n thi u tính b n v ng ñi v i kinh t - xã h i c a ña ph ươ ng c ũng nh ư ñi v i m i ngành kinh t trong ñó có du l ch. Chính ví v y, th ưng xuyên trao ñi ý ki n vi c ng ñng ña ph ươ ng và các ñi t ưng có liên quan ñ cùng nhau gi i quy t các mâu thu n n y sinh trong quá trình phát tri n là h t s c c n thi t. Điu này s ñm b o s gn k t và có trách nhi m h ơn gi a các thành ph n kinh t vi ña ph ươ ng và các ngành v i nhau góp ph n tích c c cho s phát tri nn 25
36. bn v ng c a m i ngành, trong ñó có du l ch. 1.3.8. Chú tr ng vi c ñào t o nâng cao nh n th c v tài nguyên môi tr ưng Đi v i b t k ỳ s phát tri n nào, con ng ưi luôn ñóng vai trò quy t ñnh. M t l c lưng lao ñng du l ch ñưc ñào t o có trình ñ nghi p v không nh ng ñem l i l i ích v kinh t cho ngành mà còn nâng cao ch t l ưng s n ph m du l ch. S phát tri n b n v ng ñòi hi ñi ng ũ nh ng ng ưi th c hi n không ch có trình ñ nghi p v mà còn nh n th c ñúng ñn v tính c n thi t c a vi c b o v tài nguyên và môi tr ưng. Đư a nh n th c v qu n lý môi tr ưng vào ch ươ ng trình ñào t o c a ngành du l ch s ñm b o cho vi c th c hi n nh ng chính sách và lu t pháp v môi tr ưng t i các c ơ s du l ch. Mt nhân viên ñưc trang b tôt nh ng ki n th c v môi tr ưng, v ăn hoá s có th làm cho du khách có ý th c trách nhi m và nh n th c ñúng v môi tr ưng, v nh ng giá tr văn hoá truy n th ng. Điu này s góp ph n tích cc vào vi c ñm b o cho s phát tri n b n v ng v du l ch. Trong b i c nh Vi t Nam ñang t ng bưc h i nh p v i s phát tri n ca du l ch khu v c và th gi i vi c nâng cao ch t l ưng s n ph m du l ch ñ ñm b o tính c nh tranh là h t s c quan tr ng. M t ñi ng ũ cán b nhân viên có trình ñ nghi p v , có hi u bi t cao v văn hoá, môi tr ưng là y u t quan tr ng n u không nói là quy t ñnh ñ ñm b o cho ch t l ưng c a s n ph m du l ch. Chính vì v y vi c chú tr ng ñào t o phát tri n ngu n nhân l c có trình ñ là m t trong nh ng nguyên t c then ch t ñi v i s phát trin b n v ng c a du l ch. 1.3.9. T ăng c ưng tính trách nhi m trong ho t ñ ng xúc ti n, qu ng cáo du l ch Xúc ti n, qu ng cáo luôn là m t ho t ñng quan tr ng ñi v i phát tri n du l ch, ñm bo s thu hút khách, t ăng c ưng kh năng c nh tranh c a các sn ph m du l ch. Chi n l ưc qu ng cáo, ti p th ñi v i du l ch b n v ng bao gm vi c xác ñnh ñánh giá và luôn rà soát ñ xác ñnh ñúng kh năng ñáp ng c a các ngu n tài nguyên du l ch t nhiên và nhân v ăn, c ũng nh ư vi c cân ñi các s n ph m du l ch c th . Ho t ñng qu ng cáo, ti p th thi u trách nhi m s to cho khách nh ng hy v ng không th c t do thông tin không ñy ñ và thi u chính xác d n ñn s th t v ng c a du khách v các s n ph m du l ch ñưc qu ng cáo. K t qu ca ho t ñng này s là thái ñ ty chay c a du khách ñi v i nh ng s n ph m du l ch ñưc qu ng cáo nh hưng ñn s phát tri n lâu dài c a du l ch. Vi c qu ng cáo, ti p th cung c p cho khách du l ch nh ng thông tin ñy ñ và có trách nhi m s nâng cao s tôn tr ng c a du khách ñi v i môi tr ưng t nhiên, v ăn hoá và xã h i và các giá tr nhân v ăn n ơi tham quan, ñng th i s làm t ăng ñáng k s tho mãn c a khách ñi v i các s n ph m du l ch. Điu này s góp ph n làm gi m nh ng tác ñng tiêu c c t ho t ñng thu hút khách ñm b o cho tính b n v ng trong phát tri n du l ch. 1.3.10. Coi tr ng vi c th ưng xuyên ti n hành công tác nghiên c u Công tác nghiên c u là y u t ñc bi t quan tr ng ñi v i s phát tri n ca b t c ngành kinh t nào, ñc bi t là nh ng ngành có nhi u m i quan h trong phát tri n và ph thu c vào nhi u ñiu ki n t nhiên, môi tr ưng, v ăn hoá- xã h i nh ư ngành Du l ch. Đ ñm b o cho s phát tri n b n v ng c n có nh ng c ăn c khoa h c vng ch c d a trên vi c nghiên c u các v n ñ có liên quan. H ơn th na, trong quá trình phát tri n nhi u y u t ch quan và khách quan ny sinh có nh ng tác ñng c n ph i nghiên c u ñ có nh ng gi i pháp phù h p ñiu ch nh s phát tri n. Nh ư v y vi c th ưng xuyên c p nh t các thông tin, nghiên cu và phân tích chúng là 26
37. rt c n thi t không ch ñm b o cho hi u qu ca ho t ñng kinh doanh mà còn ñm b o cho s phát tri n b n v ng trong m i quan h vi c ơ ch chính sách, v i vi c b o v tài nguyên và môi tr ưng Nh ng nguyên t c c ơ b n trên ñây n u ñưc th c hi n m t cách ñy ñ s bo ñm ch c ch n cho s phát tri n b n v ng c a ho t ñng du l ch.Phát tri n b n v ng chính là chìa khoá cho s thành công lâu dài c a ngành du lch. 1.4. Ni dung phát tri n du l ch b n v ng 1.4.1. Xây d ng chi n l ưc phát tri n du l ch bn v ng Xây d ng và t chc th c hi n chi n l ưc, qui ho ch và chính sách phát tri n du l ch. Nâng cao nh n th c xã h i v du l ch và phát tri n du l ch b n v ng, qu n lý ho t ñng ñào t o, bi d ưng ngu n nhân l c, nghiên c u ng d ng khoa h c công ngh 1.4.2. Phát tri n các c ơ s kinh doanh du l ch S phát tri n c ơ s kinh doanh du l ch th hi n tc ñ tăng tr ưng s lưng, quy mô c ơ s kinh doanh du l ch, phân theo các nhóm ngành d ch v Đ phân tích s phát tri n du l ch ca m i ña ph ươ ng, c n phân tích s bi n ñng s lưng c ơ s kinh doanh du lch (doanh nghi p), s tăng tr ưng s lưng doanh nghi p phân theo các nhóm ngành d ch v nh ư v n chuy n, l ưu trú, nhà hàng theo các lo i hình s hu nh ư doanh nghi p nhà n ưc, doanh nghi p t ư nhân, doanh nghi p có v n ñu t ư nưc ngoài. 1.4.3. Nâng cao s l ưng, ch t l ưng các ngu n l c cho ngành du l ch a. Tài nguyên: vic b o t n và s dng b n v ng các ngu n tài nguyên thiên nhiên, nhân văn là r t c n thi t, nó b o ñm cho ho t ñng kinh doanh du l ch phát tri n lâu dài. S dng tng h p các ngu n l c cho phát tri n b n v ng trong ñó c n quan tâm ñn c ng ñng ña ph ươ ng g n v i ña bàn sinh s ng c a h . Trong chi n l ưc phát tri n du l ch c n quan tâm ñn nh h ưng c a du l ch ñi v i các di s n v ăn hóa và các y u t truy n th ng, các ho t ñng và ñng l c c a t ng c ng ñng ña ph ươ ng. b. Nâng cao ch t l ưng lao ñng: lao ñng là m t nhân t không th thi u trong quá trình phát tri n du l ch. S phát tri n lao ñng du l ch th hi n s lưng, c ơ c u, trình ñ, k năng ng x ca ñi ng ũ lao ñng trong các doanh nghi p thu c ngành. c. M rng ngu n v n ñu t ư phát tri n du l ch: ngu n v n kinh doanh du l ch ñưc huy ñng t nhi u ngu n. Khi phân tích s phát tri n du l ch, c n ph i phân tích m c ñ tăng tr ưng ca quy mô, m c ñ ña d ng c a ngu n v n ñu t ư và s tăng tr ưng c a v n ñu t ư. d. Tăng c ưng c ơ s vt ch t - k thu t du l ch: cơ s vt ch t k thu t du l ch ñưc bi u hi n là toàn b các ph ươ ng ti n v t ch t do các t ch c du l ch t o ra ñ khai thác các ti m n ăng du l ch, t o ra các s n ph m và hàng hóa cung c p và làm th a mãn nhu c u du khách. Ngành du lch mu n phát tri n gia t ăng và b n v ng ñòi h i ph i có m t h th ng c ơ s vt ch t k thu t tt. e. Tăng c ưng ng d ng khoa h c công ngh du l ch: góp ph n hi n ñi hóa c ơ s vt ch t k thu t du l ch, t o ra nh ng s n ph m du l ch ngày càng m i l , h p d n, ñáp ng nhu c u ngày càng cao c a du khách. 27