Phát triển chương trình đào tạo sơ cấp nghề kế toán doanh nghiệp theo hướng năng lực thực hiện cho một số cơ sở dạy nghề tại thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung text: Phát triển chương trình đào tạo sơ cấp nghề kế toán doanh nghiệp theo hướng năng lực thực hiện cho một số cơ sở dạy nghề tại thành phố Hồ Chí Minh

1. PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO SƠ CẤP NGHỀ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP THEO HƯỚNG NĂNG LỰC THỰC HIỆN CHO MỘT SỐ CƠ SỞ DẠY NGHỀ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngô Thị Hồng Quý và TS. Phan Long Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp.HCM ABSTRACT: Improving the quality training for human resources is contributing to improve the competitiveness of the economy. To meet the above requirements, the experience of countries in the world for professional education system is approached by the competency method. This approach shows that the trainees not only need knowledge and special skills but also need the methodical skills to solve problem and social competence which is necessary for a career in the specific position of a worker in future. Besides, the demand for accounting training is very large and regular, and increases continuously with higher quality. Based on the motivations above, the study has developed the primary training program for business accounting in the direction of the competency for some of vocational training units in Ho Chi Minh City Từ khóa: competency, human resource, curriculum, accounting, primary training, vocational training. I. GIỚI THIỆU này chỉ ra rằng trong đào tạo nghề người Trong bối cảnh hội nhập hiện nay, nhu lao động tương lai không chỉ cần kiến thức, cầu nhân lực của xã hội ngày càng đòi hỏi kỹ năng chuyên môn mà còn cần cả kỹ cao về chất lượng và số lượng đào tạo. năng về phương pháp tiếp cận giải quyết Đáp ứng nhu cầu đó là một thách thức lớn vần đề và các năng lực xã hội cần thiết đối với các cơ sở đào tạo. Nâng cao chất thực sự cho một nghề nghiệp tại vị trí lao lượng đào tạo nguồn nhân lực là góp phần động cụ thể của mình. nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Dựa trên các chỉ thị, các văn bản và các Để đáp ứng các yêu cầu trên, kinh nghiệm chính sách chiến lược của Đảng, của chính của các nước trên thế giới về hệ thống giáo phủ đối với chủ trương phát triển kinh tế, dục nghề nghiệp đang tiếp cận theo từ năm 2008 Chính phủ đã đưa ra nghị phương thức đào tạo theo “Năng lực thực quyết số 02/2008/NQ-CP ngày 9/01/2008 hiện”. Liên quan đến vấn đề này, Bonnet về những giải pháp chủ yếu chỉ đạo, điều [1] đã xây dựng chương trình học tích hợp hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế theo hướng năng lực thực hiện cụ thể dựa - xã hội Một trong những giải pháp nhằm trên công việc cho các khối khoa học, kỹ tập trung sức phát triển và nâng cao chất thuật và công nghệ cho các nước đang phát lượng nguồn nhân lực có nêu “ Bộ Lao triển. Azemikhah [2] đã cung cấp một cách động - Thương binh và Xã hội phối hợp tiếp cận cho sự kết hợp các khả năng mô với Bộ Giáo đục đào tạo nâng cao chất phỏng vào thiết kế tài liệu giảng dạy cho lượng và quy mô đào tạo nghề từ trình độ ngành kế toán dựa theo năng lực thực hiện. sơ cấp tới cao đẳng nghề với phương châm Một số tiếp cận liên quan đến năng lực đào tạo gắn với nhu cầu của thị trường lao thực hiện dựa trên quá trình đào tạo cũng động; gắn việc dạy lý thuyết tại các cơ sở đã được thể hiện trong [3-5]. Cách tiếp cận dạy nghề với thực hành tại doanh nghiệp, 1
2. cơ sở sản xuất, làng nghề; huy động đội năng lực thực hiện của các tác giả trên thế ngũ kỹ sư, công nhân lành nghề của doanh giới để thiết kế một chương trình đào tạo nghiệp, làng nghề, nghệ nhân kết hợp với nghề phù hợp với nhu cầu, nhân lực, tình cơ sở dạy nghề để đào tạo nghề cho người hình kinh tế - xã hội, phương thức đào tạo lao động tại cơ sở sản xuất ” [6-9]. hiện nay nhằm đạt hiệu quả là đào tạo theo Căn cứ thực tế, tình trạng nhu cầu module, vì vậy nhất thiết phải có bảng nguồn lực về nhân viên kế toán tại phân tích nghề với một bảng danh mục TP.HCM là rất cao, chưa đáp ứng được nhiệm vụ và công việc của nghề. nhu cầu của nhà tuyển dụng. Trong khi đó, B/ CƠ SỞ THỰC TIỄN theo thông tin từ trung tâm dự báo nhu cầu 1. Thực hiện khảo sát để làm cơ sở thực nhân lực thành phố Hồ Chí Minh, năm tiễn cho việc phát triển chương trình đào 2013, nhu cầu về nguồn nhân lực kế toán tạo nghề “kế toán doanh nghiệp” theo là một trong mười nghề được đánh giá là hướng năng lực thực hiện. Nghiên cứu đã có nhu cầu tuyển dụng cao. Ngoài ra, qua được tiến hành theo các bước như: lập kế thời gian làm việc trong lĩnh vực kế toán, hoạch tổng thể, chọn mẫu khảo sát, thiết người nghiên cứu nhận thấy có một nhu kế công cụ khảo sát, kế hoạch về thời gian, cầu rất lớn từ phía người lao động nghề kế nhập và xử lý dữ liệu thu thập và rút ra toán về việc được bồi dưỡng, nâng cao những kết luận như sau: kiến thức, kỹ năng, thái độ nghề để đáp - Khảo sát thực trạng nguồn nhân lực và ứng tốt hơn yêu cầu của nhà tuyển dụng. thống kê kết quả về nhu cầu được đào tạo/ Hơn nữa nhiều chương trình đào tạo sơ bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cấp nghề kế toán chưa đáp ứng được yêu trong công tác kế toán tại các đơn vị, doanh cầu của nhà tuyển dụng. nghiệp. Từ kết quả thống kê cho thấy người Từ những động lực trên, việc phát triển lao động đang làm nghề kế toán tại các đơn chương trình đào tạo sơ cấp nghề kế toán vị, doanh nghiệp phần lớn đều có nhu cầu doanh nghiệp chuẩn là điều hết sức cần được đào tạo/ bồi dưỡng thêm kỹ năng nghề thiết trong giai đoạn hiện nay. để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, giúp II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC người lao động làm việc ngày càng chuyên TIỄN nghiệp hơn. A/ CƠ SỞ LÝ LUẬN - Khảo sát và thống kê kết quả về nhu . Tìm hiểu các khái niệm và thuật ngữ cầu tuyển dụng của các đơn vị, doanh liên quan đến đề tài nghiên cứu. nghiệp tại thành phố Hồ Chí Minh. Từ kết Việc tìm hiểu một số thuật ngữ và khái quả thống kê cho thấy nhu cầu tuyển dụng niệm về phát triển chương trình đào tạo lao động của các đơn vị, doanh nghiệp rất nghề giúp người nghiên cứu có kiến thức lớn. Một trong những yếu tố quan trọng ảnh tổng thể, sự hiểu biết bản chất của vấn đề hưởng đến sự phát triển của các đơn vị, cần nghiên cứu, nhằm đưa ra cơ sở lý luận doanh nghiệp là khó tuyển dụng lao động vững chắc, để xác định hướng tiến hành có chất lượng cao từ nguồn sinh viên mới ra nghiên cứu đúng đắn [10]. trường. Chính vì vậy, người nghiên cứu . Tìm hiểu mô hình phát triển chương thấy rằng việc phát triển chương trình đào trình đào tao nghề theo hướng năng lực tạo nghề “Kế toán doanh nghiệp” nhằm đào thực hiện. Các hướng tiếp cận trong việc tạo lực lượng lao động có tay nghề cao đáp xây dựng và phát triển chương trình. ứng nhu cầu doanh nghiệp như trên cũng Việc tìm hiểu và kế thừa mô hình phát như giúp phát triển bền vững nghề kế toán triển chương trình đào tạo theo hướng là một nhu cầu rất cấp thiết và phù hợp. 2
3. - Khảo sát và thống kê kết quả về nhu Kinh Tế TP.HCM và Trường Cao Đẳng cầu học tập của người lao động cho thấy kinh tế TP.HCM. Mỗi công việc được trình người lao động có nhu cầu học nghề kế toán bày cụ thể từng bước, tiêu chuẩn thực hiện, doanh nghiệp rất cao với mong muốn dễ dụng cụ và trang thiết bị, kiến thức, kỹ tìm việc làm, thu nhập cao, công việc ổn năng, thái độ cần thiết và các quyết định, định và tương lai nghề nghiệp có lộ trình lỗi thường gặp. phát triển một cách rỏ ràng. Trên cơ sở kết quả phân tích công việc, 2. Thực hiện phân tích nghề “Kế toán cũng như ý kiến đóng góp của các thầy cô doanh nghiệp” để xác định các nhiệm vụ và giáo, người nghiên cứu có toàn bộ bảng công việc của người lao động hành nghề phân tích công việc hoàn chỉnh [11]. này, làm nền tảng để phát triển chương C. Xác định Module và đơn nguyên trình đào tạo nghề. Qua đó, nghiên cứu học tập cũng đề xuất đề cương chi tiết chương trình Chương trình đào tạo nghề gồm có 7 đào tạo nghề “Kế toán doanh nghiệp” với module trong đó có 94 đơn nguyên học tập. thời lượng lý thuyết và thực hành thích hợp. Mỗi đơn nguyên được trình bày dưới dạng Nội dung gồm 7 module, thiết kế chi tiết mục tiêu hoàn chỉnh công việc (TPO) với cho một module. các tiêu chuẩn [11]. 3. Tiến hành đánh giá chương trình đào D. Thiết kế nội dung chương trình tạo đã phát triển bằng phương pháp chuyên Nghiên cứu dựa vào những cơ sở sau gia để khẳng định tính hợp lý của chương đây để xây dựng chương trình đào tạo trình. Qua kết quả thống kê, cho thấy nghề “Kế toán doanh nghiệp” trình độ sơ chương trình hoàn toàn khả thi, nội dung cấp: đầy đủ thiết thực. - Dựa vào kết quả khảo sát về nhu cầu III. PHÁT TRIỂN CHƯƠNG đào tạo, nhu cầu học tập, nhu cầu tuyển TRÌNH ĐÀO TẠO SƠ CẤP NGHỀ KẾ dụng nghề kế toán doanh nghiệp nhằm xác TOÁN DOANH NGHIỆP THEO định mục tiêu, nội dung, thời gian, hình HƯỚNG NĂNG LỰC THỰC HIỆN thức trong đào tạo. A. Phân tích nghề - Dựa vào bảng phân tích nghề “kế Trong nghiên cứu này, phương pháp toán doanh nghiệp” người nghiên cứu xác chuyên gia đã được sử dụng để phân tích định các kiến thức, kỹ năng, thái độ cần nghề Kế toán doanh nghiệp. Nghiên cứu thiết cho các công việc cần đào tạo. được thực hiện theo phương pháp khảo sát MODULE 1 NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN qui trình làm việc của người lao động làm nghề kế toán, sau đó đề xuất dự kiến biểu MODULE 2 KẾ TOÁN DNSX-PHẦN 1 đồ DACUM nghề kế toán doanh nghiệp. Từ những ý kiến đóng góp của các MODULE 3 KẾ TOÁN DNSX-PHẦN 2 chuyên gia, nghiên cứu đã hoàn thành biểu đồ phân tích nghề hoàn chỉnh với 12 MODULE 4 KẾ TOÁN DNTM DỊCH VỤ nhiệm vụ và 65 công việc [11]. MODULE 5 PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KD B. Phân tích công việc Từ bảng phân tích nghề, người nghiên MODULE 6 THỰC HÀNH KHAI BÁO cứu đã tiến hành phân tích toàn bộ 65 công THUẾ việc của 12 nhiệm vụ trong bảng phân tích MODULE 7 LẬP BÁO CÁO TÀI CHÍNH nghề qua sự hỗ trợ của giáo viên giảng dạy chuyên ngành kế toán tại trường Đại Học Hình 1. Tên các Module 3
4. Chương trình được xây dựng với 7 nhiệm vụ của Module 1 và 2 trong số 7 Module. Tên các Module được thể hiện ở Module trong nghiên cứu này [11]. hình 1. Trong đó DNSX là doanh nghiệp Module 1: Nguyên lý kế toán sản xuất và DNTM là doanh nghiệp Nội dung module 1 được chọn từ các thương mại. Cấu trúc module của chương nhiệm vụ C của bảng phân tích nghề và trình sơ cấp nghề “Kế toán doanh nghiệp” được thiết kế lại với các công việc: được thể hiện ở hình 2. Thời gian đào tạo Bảng 1. Xác định nội dung nhiệm vụ của là: 490 giờ, trong đó lý thuyết: 143 giờ tỉ lệ module 1 29,2%, thực hành: 319 giờ tỉ lệ 65,1%, STT MÃ NỘI DUNG kiểm tra: 28 giờ tỉ lệ 5,7% [11]. CÔNG TRONG Với cách thiết kế theo module, học viên VIỆC MODULE của chương trình này được mở rộng cho 1 C01 Những vấn đề nhiều đối tượng khác nhau, bao gồm: chung của kế toán - Người tốt nghiệp PTTH có nhu cầu 2 C02, Bảng cân đối kế học nghề kế toán doanh nghiệp hệ đào tạo C03 toán và báo cáo nghề trình độ sơ cấp. kế quả hoạt động - Các bạn đang là kế toán viên cần ôn lại kinh doanh nghiệp vụ kiến thức để phục vụ công tác 3 C04, Hệ thống tài tại doanh nghiệp. C05 khoản và cách ghi - Các bạn sinh viên vừa ra trường cần sổ kép học kế toán thực hành trong thời gian ngắn 4 C06, Chứng từ kế toán để tiếp cận kinh nghiệm thực tế, các C07 và kiểm kê nghiệp vụ phát sinh thực tế tại doanh 5 C08 Sổ sách kế toán nghiệp. và hình thức kế - Các sinh viên không thuộc chuyên toán ngành kế toán cần trang bị kiến thức về nghiệp vụ kế toán. Module 2: kế toán doanh nghiệp sản xuất – phần 1 2 Nội dung module 2 được chọn từ các nhiệm vụ D của bảng phân tích nghề bao gồm các công việc sau: 3 5 6 7 1 4 Hình 2. Cấu trúc module của chương trình sơ cấp nghề “Kế toán doanh nghiệp” Từ các Module trong chương trình, nghiên cứu đã xây dựng các nội dung cho từng Module, tương ứng với mã công việc của nó. Bảng 1 và 2 thể hiện nội dung và 4
5. Bảng 2. Xác định nội dung nhiệm vụ của do người nghiên cứu tự xây dựng. module 2 2. Cách chọn mẫu STT MÃ NỘI DUNG Phiếu xin ý kiến đánh giá chương trình CÔNG TRONG đào tạo nghề kế toán doanh nghiệp đã VIỆC MODULE được người nghiên cứu gửi đến: 1 D01 Kế toán vốn bằng - Các giảng viên đang giảng dạy thuộc tiền và các khoản ngành kế toán doanh nghiệp tại Đại học ứng trước Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh và 2 D02 Kế toán các loại Trường Cao Đẳng Kinh Tế Thành Phố Hồ vật liệu và công Chí Minh. cụ dụng cụ - Các nhà quản lý, các kế toán trưởng 3 D03 Kế toán tài sản cố phụ trách bộ phận kế toán tại các doanh định nghiệp ở Thành Phố Hồ Chí Minh. 4 D04 Kế toán tiền lương 3. Nội dung tiến trình thực hiện 5 D05 Kế toán công nợ Chuẩn bị phiếu Khảo sát ý kiến: phải thu, công nợ - Mô tả cấu trúc mô-đun chương trình phải trả - Thời lượng của chương trình - Kết quả chương trình 6 D06 Kế toán nguồn - Thông tin chi tiết về các module. vốn chủ sở hữu Dựa trên khung chương trình trên, 4. Kết quả khảo sát ý kiến đóng góp của nghiên cứu cũng đã xây dựng đề cương chi các chuyên gia tiết cho toàn chương trình với các nội dung Tổng số phiếu phát ra là 10, số phiếu như tên chương trình, thời lượng, văn thu lại được là 10. Kết quả khảo sát của bằng, chứng chỉ cũng như chuẩn đầu ra các chuyên gia: giáo viên tham gia giảng (kết quả đạt được) khi học viên học xong. dạy, nhà quản lý và kế toán trưởng ở các Kết quả học viên đạt được cũng được đánh đơn vị/ doanh nghiệp tại thành phố Hồ Chí giá qua ba mục, đó là kiến thức, kỹ năng Minh đã đánh giá chương trình này hoàn và thái độ. Nghiên cứu cũng đưa ra các toàn khả thi, nội dung đầy đủ thiết thực, nó yêu cầu tối thiểu khi tổ chức lớp học như đáp ứng được những yêu cầu thực tiễn tiêu chuẩn của giáo viên, yêu cầu tối thiểu trong công tác kế toán tại thành phố Hồ về thiết bị và dụng cụ giảng dạy. Sau đó, Chí Minh [11]. nghiên cứu này đã xây dựng tài liệu mẫu IV. KẾT LUẬN hướng dẫn thực hiện module 4 [11]. Việc phát triển chương trình đào tạo sơ E. Đánh giá của các chuyên gia về khả cấp nghề kế toán doanh nghiệp theo hướng năng ứng dụng của chương trình năng lực thực hiện là hết sức cần thiết 1. Cách thực hiện trong giai đoạn hiện nay. Trong nghiên cứu Vì không có điều kiện tiến hành thực này, một số kết quả đã đạt được như sau: nghiệm, để đánh giá tính thiết thực, sự phù - Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển hợp về nội dung đào tạo cũng như tính khả và xây dựng chương trình. thi của chương trình, nghiên cứu đã áp - Khảo sát tình hình đào tạo, nhu cầu dụng phương pháp chuyên gia để thu thập nhân lực, nhu cầu học tập, nhu cầu tuyển ý kiến đánh giá của chuyên gia về chương dụng nghề kế toán tại thành phố Hồ Chí trình đào tạo nghề kế toán doanh nghiệp Minh. 5
6. - Phát triển chương trình đào tạo sơ cấp 2003 nghề Kế toán doanh nghiệp theo hướng [5] Đỗ Mạnh Cường, Năng lực thực hiện năng lực thực hiện cho một số cơ sở dạy và dạy học tích hợp trong đào tạo nghề, nghề tại thành phố Hồ Chí Minh. Viện nghiên cứu phát triển giáo dục - Nội dung chương trình gồm: 7 module chuyên nghiệp, 6/2011. - Thời gian đào tạo là: 490 giờ, trong đó [6] Bộ Lao động Thương binh & Xã hội. lý thuyết: 143 giờ tỉ lệ 29,2%, thực hành: Tổng cục dạy nghề, Tài liệu tập huấn 319 giờ tỉ lệ 65,1%, kiểm tra: 28 giờ tỉ lệ chương trình khung dạy nghề, chương 5,7%. trình dạy nghề, Hà Nội, 2007. - Xây dựng chương trình chi tiết cho [7] Tổng cục dạy nghề, Dự án “Tăng chương trình đào tạo sơ cấp nghề kế toán cường các trung tâm dạy nghề” (SVTC). doanh nghiệp (7 module). Sổ tay xây dựng chương trình, tài liệu - Xây dựng tài liệu hướng dẫn thực hiện chuyển giao cho hệ thống dạy nghề, 2004 module 4. [8] Đặng Duy Thụy, Xây dựng chương Mặc dù chưa được thực nghiệm, nhưng trình đào tạo sơ cấp nghề cạo mũ cao su qua kết quả khảo sát của các chuyên gia, trên địa bàn tỉnh Bình Dương, 10/2011. các chuyên gia đã đánh giá chương trình [9] TS. Hà Xuân Thạch, PGS. TS Võ Văn này hoàn toàn khả thi, nội dung đầy đủ Nhị, Hướng dẫn học và làm Kế toán tài thiết thực, nó đáp ứng được những yêu cầu chính, Nhà xuất bản lao động – Xã hội, thực tiễn trong công tác kế toán tại thành 2006. phố Hồ Chí Minh. Nếu được đầu tư đúng [10] Nguyễn Văn Tuấn - Võ Thị Xuân. mức về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đội Phát triển chương trình đào tạo nghề, ngũ giáo viên đủ năng lực chuyên môn thì Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật chương trình sẽ phát huy được hiệu quả Tp.HCM, 2008. trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất [11] Ngô Thị Hồng Quý, Phát triển chương lượng đáp ứng nhu cầu của xã hội. trình đào tạo sơ cấp nghề kế toán doanh nghiệp theo hướng năng lực thực hiện cho TÀI LIỆU THAM KHẢO một số cơ sở dạy nghề tại Thành Phố Hồ Chí Minh – Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại [1] Pierre Bonnet, Development of a học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM. competency‐based work‐integrated learning program to facilitate science, engineering and technology retention in South Africa as a developing country, Asia‐Pacific Journal of Cooperative Education, 2009, 10(2), 65‐74 [2]ww.avetra.org.au/documents/PA049Aze mikhah.pdf [3] National Volunteer Skills Centre, A Guide to Writing Competency Based Training Materials, Commonwealth of Australia, 2003 [4] Rudolf Tippelt and Antonio Amorós, Competency-based training, InWEnt – Capacity Building International, Germany, 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.