Phát triển chương trình đào tạo nghề điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề theo hướng năng lực thực hiện tại trường Cao đẳng nghề Cần Thơ

Nội dung text: Phát triển chương trình đào tạo nghề điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề theo hướng năng lực thực hiện tại trường Cao đẳng nghề Cần Thơ

1. PHÁT TRIỂN CHƢƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ ĐIỆN TỬ DÂN DỤNG HỆ TRUNG CẤP NGHỀ THEO HƢỚNG NĂNG LỰC THỰC HIỆN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ CẦN THƠ Trần Thanh Đức Lớp Cao học ngành Giáo dục học Khóa 2012- 2014(A) Trƣờng Đại Học Sƣ Phạm Kỹ Thuật TP. Hồ Chí Minh. TÓM TẮT Đào tạo nghề tại Việt Nam hiện nay có nhiều chuyển biến tích cực trong phương thức đào tạo lẫn hình thức đào tạo do được sự quan tâm từ các nhà quản lý. Tuy nhiên chương trình đào tạo hiện nay còn chưa thoả mãn hết nhu cầu xã hội. Chính vì vậy, đào tạo nghề cần phải tìm một hướng đi mới để đào tạo được một nguồn nhân lực có chất lượng, giỏi về chuyên môn, có lòng yêu nghề cao đáp ứng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Một trong những hướng đi mới đó là đào tạo nghề theo hướng năng lực thực hiện. Trường Cao đẳng nghề Cần Thơ xây dựng một hướng đi mới trong lĩnh vực đào tạo nghề là bước đầu phát triển chương trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề theo hướng năng lực thực hiện. ABSTRACT Vocational training in Vietnam now has many positive changes in the training methods and forms of training due attention from educational managers. However, the training program is not currently fulfilling the needs of society. Therefore, vocational training needs to find a new way to train a quality workforce with excellent expertise, passion for this job is highly responsive to the industrialization and modernization of the country. One of the new directions that is training towards implementation capacity. Can Tho Vocational College has built a new direction in the field of vocational training is the first step to develop training programs of vocational civil electronic for intermediate students system towards implementation capacity. I. Đặt vấn đề Đào tạo nghề tại Trường Cao Đẳng nghề Cần Thơ hiện nay chưa đáp ứng hết nhu cầu xã hội về nguồn nhân lực có tay nghề cao. Nguyên nhân là do nhà trường chưa có nhiều đổi mới trong phương thức lẫn hình thức đào tạo, trong đó có việc đào tạo nghề điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề. Để nâng cao chất lượng đào tạo nghề đáp ứng nguồn nhân lực cho thị trường lao động. Trường Cao Đẳng nghề Cần Thơ bước đầu xây dựng và phát triển chương trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề theo hướng năng lực thực hiện. II. Cơ sở lý luận về đào tạo nghề theo hƣớng năng lực thực hiện. 2.1 Các khái niệm cơ bản 2.1.1 Năng lực thực hiện (Competency Based Training - CBT) Năng lực thực hiện là việc đạt được kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết khi thực hiện một nhiệm vụ nhất định theo một cách thức và yêu cầu của nơi làm việc. Năng lực thực hiện bao gồm các kỹ năng thực hành, giao tiếp, giải quyết vấn đề và các kỹ năng trí tuệ; thể hiện đạo đức nghề nghiệp tốt, có khả năng thích ứng để thay đổi, có khả năng áp dụng kiến thức của mình vào công việc, có khác vọng học tập và cải thiện, có khả năng làm việc với người khác trong tổ, nhóm,
2. Mô hình năng lực thực hiện Năng lực thực hiện gồm có 4 thành phần chủ đạo để tạo nên một khả năng làm việc ở mỗi con người đó là: - Năng lực kỹ thuật. -Năng lực phương pháp. -Năng lực thích nghi Tất cả bốn năng lực này có vai trò như nhau, tất cả hợp lại để tạo thành năng lực nghề nghiệp hành động có nghĩa là năng lực thực hiện để hoàn thành công việc được giao theo các tiêu chuẩn đã được qui định. 2.1.2 Chƣơng trình Đào tạo nghề theo năng lực thực hiện Đào tạo theo năng lực thực hiện được hiểu theo thuật ngữ tiếng Anh “Competency based training” (CBT) là dựa theo những tiêu chuẩn qui định cho một nghề và đào tạo theo các tiêu chuẩn đó. Trong đào tạo theo năng lực thực hiện, một người có năng lực thực hiện là người: - Có khả năng làm được một cái gì đó, điều này có liên quan đến nội dung chương trình đào tạo. - Có thể làm tốt hơn được một việc gì đó như mong đợi. Điều này liên quan đến việc đánh giá kết quả học tập của người học dựa trên tiêu chuẩn nghề. Đó là yếu tố vô cùng cần thiết mà nhà tuyển dụng lao động đòi hỏi ở người ở người lao động trong một nghề nhất định. 2.2 Đặc điểm của một chƣơng trình đào tạo theo hƣớng năng lực thực hiện - Kiến thức lý thuyết được tích hợp với kỹ năng thực hành. - Các năng lực thực hiện được lựa chọn cẩn thận chính xác. - Tài liệu giảng dạy được biên soạn sao cho đạt được về kiến thức và kỹ năng. 2
3. - Phương pháp hướng dẫn chủ yếu tập trung vào việc chủ động nắm vững học tập của học sinh. Việc học tập không phụ thuộc vào thời gian, người học tự điều chỉnh quá trình học tập với sự hướng dẫn của giáo viên. - Phương pháp đào tạo linh hoạt tùy theo số lượng người học. - Các phương tiện học được cung cấp dưới nhiều dạng khác nhau như sách vở, hình ảnh, mô phỏng, vv. - Khóa học chi tiết khi tất cả các NLTH được xác định trước đã hoàn thành. - Đánh giá trong đào tạo theo năng lực thực hiện theo tiêu chí, nghĩa là đo được thành tích hay sự thể hiện năng lực hành nghề của từng cá nhân trong mối liên hệ so sánh với các tiêu chí, tiêu chuẩn chứ không so sánh với người khác. - Đào tạo nghề theo năng lực thực hiện đặt trọng tâm vào việc giải quyết vấn đề, vào việc hình thành năng lực thực hiện cho người học hơn là tập trung vào giải quyết nội dung chương trình. 2.3 Sự phù hợp của chƣơng trình đào tạo nghề điện tữ dân dụng hệ trung cấp nghề theo hƣớng năng lực thực hiện Đối với các nghề đào tạo nhất là nghề điện tử dân dụng thì kỹ năng thực hành hành nghề cần phải quan tâm hơn ngoài trang bị khối lượng kiến thức chuyên môn về lý thuyết. Vì hiện nay, lĩnh vực điện tử dân dụng trên thế giới phát triển không ngừng nên cần phải cập nhật nhanh kiến thức vào chương trình đào tạo. Do đó, chương trình đào tạo mới phải cần phát triển chương trình cho các đối tượng này phải có cách tiếp cận mới.Theo người nghiên cứu cách tiếp cận theo hướng năng lực thực hiện là phù hợp. Qua khảo sát các mô hình xây dựng chương trình đào tạo nghề tác giả thực hiện mô hình phát triển chương trình đào tạo nghề theo hướng năng lực thực hiện đối với nghề Điện tử dân dụng hệ Trung cấp nghề gồm có 4 giai đoạn,10 bước Giai đoạn 1:Đánh giá, xác định nhu cầu Giai đoạn này gồm có 3 bước Bước 1 Khảo sát nhu cầu Bước 2: Phân tích nghề Bước 3: Phân tích công việc Giai đoạn 2: Thiết kế chương trình đào tạo Giai đoạn 2 có 4 bước. 3
4. Bước 4: Thiết kế cấu trúc chương trình Bước 5: Thiết kế đề cương chương trình Bước 6: Biên soạn nội dung chương trình Bước 7: Thẩm định chương trình đào tạo Giai đoạn 3: Thực hiện chương trình đào tạo Giai đoạn này có một bước Bước 8: Triển khai thực hiện Giai đoạn 4: Đánh giá chương trình đào tạo Giai đoạn này có 2 bước Bước 9: Đánh giá chương trình đào tạo Bước 10: Điều chỉnh chương trình III. Phát triển chƣơng trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề theo hƣớng năng lực thực hiện Để tìm hiểu thực trạng năng lực hành nghề sửa chữa điện tử dân dụng của học sinh sau khi tốt nghiệp, người nghiên cứu đã thực hiện gửi phiếu khảo sát chủ yếu tìm hiểu về năng lực hành nghề của đối tượng này sau khi ra trường. Khảo sát từ giáo viên về chương trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề để làm cơ sở cho việc phát triển chương trình đào tạo. Qua khảo sát thực.trạng từ người học và khảo sát từ giáo viên ta nhận thấy vấn đề cần quan tâm của người học đối với chương trình đào tạo đang giảng dạy đều cho thấy tỷ lệ khả quan. Mức độ phù hợp công việc so với chương trình đào tạo chưa cao qua các số liệu sau: Công việc làm tại các xí nghiệp, công ty có phù hợp với chương trình đào tạo đã được học là 65% chưa phù hợp là 35% cũng còn cao. Do vậy, ta cần phải phát triển chương trình đào tạo nghề điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề cho phù hợp hơn để có thể đáp ứng nhu cầu của thực tế. 4
5. 35% Có Không 65% Biểu đồ 3.2 Mức độ phù hợp công việc so với CT ĐT Mức độ về kỹ năng đã được học đối với vị trí việc làm tại nơi làm việc: Rất tốt chiếm tỉ lệ 2%, Tốt 13%, Khá 36% trung bình là 49%. Tỷ lệ trung bình còn khá cao nên ta cần phải phát triển chương trình đào tạo nghề điện tử dân dụng để gia tăng kỹ năng cho người học. 49% 2% 13% 36% Rất tốt Tốt Biểu đồ 4.2 Mức độ kỹ năng Qua khảo sát thực trạng từ giáo viên cho thấy cần phải phát triển chương trình đào tạo nghề điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề bằng các hình thức dạy học tích hợp với mục tiêu bài học phải đáp ứng được năng lực thực hiện. Nôi dung chương trình phải điều chỉnh cắt bớt hoặc bổ sung thêm các mô đun mới cho chương trình đào tạo. Thí dụ như điều chỉnh chương trình đào tạo mô đun hệ thống âm thanh, mô đun cassette, mô đun radio, mô đun máy CD/VCD với thời lượng vừa đủ, bổ sung mô đun mớisửa chữa thiết bị văn phòng, sửa chữa điện thoại di động vào chương trình đào tạo Trên cơ sở khảo sát đó, tác giả xây dựng bảng phân tích nghề Điện tử dân dụng xin ý kiến từ các chuyên gia là các thợ điện tử lành nghề, các cán bộ quản lý đánh giá bảng phân tích nghề làm cơ sở cho việc xây dựng chương trình. Chương trình xây dựng xong được lấy ý kiến tiếp từ các chuyên gia về nội dung chương trình, về thời gian giảng dạy, về cơ cấu giờ lý thuyết và thực hành, vv đánh giá xem chương trình đào tạo có đáp ứng được hướng năng lực thực hiện hay không ?. Qua đánh giá từ các chuyên gia ta nhận thấy chương trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng hệ trung cấp nghề được phát triển theo hướng năng lực thực hiện đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Một số biểu đồ tiêu biểu thể hiện phát triển chương trình đào tạo nghề Điện tử dân dụng hệ Trung cấp nghề theo hướng năng lực thực hiện. 5
6. KIẾN THỨC CHUYÊN MÔN SO VỚI NHU CẦU THỰC TIỄN 10% 70% 20 % Rất phù hợp Phù hợp Tương đối phù hợp Ít phù hợp Không phù hợp Biểu đồ 27.3 Ý kiến đánh giá của các chuyên gia về kiến thức chuyên môn so với nhu cầu thực tiễn. Kỹ năng, tay nghề của ngƣời học sau khi đƣợc đào tạo: Phù hợp 50%, tương đối phù hợp 30%, ít phù hợp 20%. Biểu đồ cho thấy kỹ năng tay nghề của người học là tương đối phù hợp. Tuy nhiên cần phải năng cao kỹ năng tay nghề hơn nữa trong quá trình đào tạo. (Biểu đồ 28.3 Ý kiến đánh giá của các chuyên gia về kỹ năng tay nghề sau khi được đào tạo). KỸ NĂNG TAY NGHỀ CỦA NGƯỜI HỌC SAU KHI ĐÀO TẠO 20% 50% Rất phù hợp Phù hợp Tương đối phù hợp Ít phù hợp 30% Không phù hợp Biểu đồ 28.3 Ý kiến đánh giá của các chuyên gia về kỹ năng tay nghề sau khi được đào tạo. IV.Kết luận: Đề tài hiện chưa thực nghiệm nên khó nói được tính hiệu quả của nó nhưng nếu chương trình giảng dạy được áp dụng bằng phương pháp dạy học sử dụng giáo án tích hợp, đưa vào khối lượng kiến thức, kỹ năng của mô đun mới như sửa chữa thiết bị văn phòng, sửa chữa điện thoại di động vào chương trình đào tạo thì sẽ làm tăng lên sự hứng 6
7. thú trong học tập của học viên, đáp ứng được nhu cầu của thị trường hiện nay trong điều kiện lĩnh vực điện tử dân dụng không ngừng phát triển. Để thấy được tính hiệu quả của chương trình đào tạo dựa trên năng lực thực hiện, chúng ta phải biên soạn từng bài giảng cụ thể, áp dụng giáo án tích hợp, phương pháp giảng dạy phải lấy người học làm trung tâm và cũng phải dựa vào năng lực thực hiện. Kết quả mỗi mô đun học sinh phải làm được ít nhất 2 sản phẩm đạt chất lượng được ứng dụng trong cuộc sống. Nếu chương trình này được ứng dụng thành công qua thực nghiệm, mô hình đào tạo theo hướng năng lực thực hiện này sẽ áp dụng nhân rộng cho những nghề đào tạo khác tại trường để từng bước đào tạo nghề đáp ứng không những cho nhu cầu tại địa phương mình và các địa phương khác. Qua quá trình thực hiện đề tài, người tác giả xin đưa ra một số đề xuất sau: -Để phát triển chương trình đào tạo nghề theo hướng năng lực thực hiện đáp ứng cho nhu cầu xã hội thì nhà quản lý cần có một chiến lược trong việc định hướng nhu cầu phát triển xã hội về một nghề nào đó bằng cách kêt hợp với các công ty, doanh nghiệp, sao cho đào tạo theo địa chỉ. -Cần tập huấn thường xuyên đội ngũ giáo viên, giảng viên về chuyên môn nghiệp vụ cũng như những kiến thức mới trong công nghệ dạy học theo phương pháp hiện đại. - Việc đào tạo nghề cần chú ý đến đào tạo cái người học cần chứ không phải cái mình có, đòi hỏi trang thiết bị đào tạo theo công nghệ mới và đa dạng về chủng loại và số lượng nên việc trang bị máy móc này tốn rất nhiều kinh phí. Do đó, phải có một kế hoạch phù hợp để đầu tư hoặc phải có sự liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu trong nƣớc 1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X. Nhà xuất bản chính trị quốc gia. 2. Bô Giáo dục và Đào tạo (2009), Dự thảo, Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam giai đoạn 2009 -2020. 3. Nguyễn Minh Đường(1993), Mô đun kỹ năng nghề, Phương pháp tiếp cận hướng dẫn biên soạn và áp dụng. 4. Nguyễn Đức Trí (1995), Nghiên cứu ứng dụng phương pháp đào tạo nghề theo mô đun kỹ năng hành nghề. 5. Trương Tố Uyên (2008), Xây dựng chương trình đào tạo nghề phục vụ bàn theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội tại tỉnh Tiền Giang. 7
8. 6. Cao Thị Thặng, Nguyễn Minh Phương- Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (2001), Một số đề xuất về định hướng tích hợp các môn khoa học tự nhie6nva2 xã hội ở trường THCS Việt Nam. 7. Nguyễn Văn Khải (2008), Vận dụng tư tưởng sư phạm tích hợp vào dạy học Vật lý ở trường THPT để nâng cao chất lượng học sinh. 8. Nguyễn Minh Hiếu, Luận văn thạc sĩ “Phát triển chương trình đào tạo nghề Lập trình viên tin học theo hướng năng lực thực hiện tại trường Đại học Tây Đô”. 9. Bùi Hiển - Nguyễn Văn Giao - Nguyễn Hữu Quỳnh -Vũ Văn Tạo (2001),Từ điển Giáo dục học, Nhà xuất bản từ điển Bách Khoa, Hà Nội. 10. Trần Khánh Đức (2010),Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỹ XX1, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. 11. Lưu Xuân Mới (2000), Lý luận dạy học đại học, nhà xuất bản Giáo dục. 12. Lâm Quang Thiệp- Chương trình và qui trình đào tạo đại học, Hà Nội (2006), trang 126. 13. Nguyễn Văn Tuấn - Võ Thị Xuân (đồng tác giả), (2008), Tài liệu bài giảng phát triển chương trình đào tạo nghề, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. 14. Điều 15, QĐ số 212/2003/QĐ-BLĐTBXH về việc ban hành qui định nguyên tắc xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình dạy nghề. 15. Tổng cục dạy nghề (2004) Dự án “Tăng cường các Trung tâm dạy nghề” (SVTC), Sổ tay xây dựng chương trình. 16. (Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 10, số 78/2006/QH 11 ngày 29 tháng 11 năm 2006) Luật dạy nghề. 17. Tự điển tiếng Việt-Ngôn ngữ học Việt Nam,tr 360, nhà xuất bản Thống kê. 18. Nguyễn Đức Trí, Tiêu chuẩn kỹ năng nghề, đánh giá và cấp bằng chứng chỉ SSTC - TEVT(2007) 19. Hoàng Ngọc Vinh (tài liệu dịch từ Milagros Campos Valles): Phát triển chương trình đào tạo giáo dục chuyên nghiệp theo năng lực thực hiện – Chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý. Hạ Long, 2006, trang 2. 8
9. Tài liệu nƣớc ngoài 20. Finch, curti R, And Crunkilton,John(1993) Curriculum Development in Vocational and Technical Edication-Planning Content,and,Implimentation(4nd edion)Boston.US.Allyn & Bacon 21. John Collum (1996), curriculum Development & Docummentation for Skill Formation, A Guide to processes products and decicions. 22. Dr.John Collum,Curriculum Development for Occupationnal Training. Các trang web: TP. Hồ Chí Minh ngày tháng năm 2013 Xác nhận Giáo viên hướng dẫn Người thực hiện Trần Thanh Đức 9
10. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.