Phần mêm quản trị thư viện tích hợp mã nguồn mở khóa cho hệ thống thư viện Việt Nam

Nội dung text: Phần mêm quản trị thư viện tích hợp mã nguồn mở khóa cho hệ thống thư viện Việt Nam

1. Nghiïn cûáu - Trao àöíi PHÊÌN MÏÌM QUAÃN TRÕ THÛ VIÏÅN TÑCH HÚÅP MAÄ NGUÖÌN MÚÃ KOHA CHO HÏÅ THÖËNG THÛ VIÏÅN VIÏÅT NAM TS Nguyïîn Huy Chûúng Trûúâng Àaåi hoåc KHXH&NV Haâ Nöåi Toám tùæt: Trong khoaãng 10 nùm qua, hïå thöëng phêìn mïìm quaãn trõ thû viïån tñch húåp (integrated library system) do caác cöng ty phêìn mïìm trong vaâ ngoaâi nûúác cung cêëp (saãn phêím thûúng maåi) àaä àûúåc ûáng duång triïín khai vaâ àem laåi lúåi ñch thiïët thûåc cho viïåc quaãn lyá taâi nguyïn, tûå àöång hoáa caác quy trònh nghiïåp vuå cuãa thû viïån taåi Viïåt Nam. Sûå phaát triïín cuãa cöng nghïå thöng tin, Internet vaâ caác hònh thûác trao àöíi thöng tin, liïn laåc trong thïë giúái phùèng hiïån nay àaä taåo àiïìu kiïån maånh meä cho viïåc hònh thaânh vaâ phaát triïín caác hïå thöëng phêìn mïìm quaãn trõ thû viïån tñch húåp maä nguöìn múã, àûúåc àoáng goáp búãi cöång àöìng thû viïån vaâ cöng nghïå thöng tin trïn toaân thï ë giúái. Trong söë àoá, Koha laâ phêìn mïìm quaãn trõ thû viïån maä nguöìn múã àêìu tiïn vaâ àang àûúåc sûã duång röång raäi nhêët trïn thïë giúái. Caác lúåi thïë vïì tiïu chuêín, tñnh nùng, tñnh dïî sûã duång/khai thaác, chi phñ triïín khai cuãa Koha rêët phuâ húåp vúái hïå thöëng thû viïån taåi Viïåt Nam, àiïìu àoá mang laåi cho caác thû viïån möåt lûåa choån khaã thi khaác bïn caånh caác phêìn mïìm thûúng maåi hiïån haânh. Tûâ khoáa: phênì mïmì thû viïn;å phênì mïmì ma ä nguönì mú;ã phênì mïmì tñch húpå quanã trõ thû viïnå ma ä nguönì mú;ã phênì mïmì Koha; thû viïnå àiïnå tû;ã thû viïnå Viïtå Nam. Koha open source integrated library management software for Vietnam library system Summary: In recent about 10 years, integrated library systems (trade products), supplied by domestic and foreign software companies, have been applied and brought real benefits for resource managemen, automation of library processes in Vietnam. The development of IT, Internet, information exchange and communication forms in flat world is creating firm conditions for forming and developing open source integrated library management systems with the contribution of library and IT communities throughout the world. Among these systems, Koha is being widely used in the world. Owing to its advantages in standard, ability, friendliness in use and exploitation, reasonable expenditure for development in Vietnamese library systems, Koha is a feasible choice among other commercial softwares. Keywords: library system; open source software; open source integrated library systems; Koha software; electronic library; Vietnam library. 1. Phêìn mïìm thû viïån Tûâ viïåc phaát triïín nhanh nhûng thiïëu thöëng Hïå thöëng Thû viïån Viïåt Nam àaä vaâ àang nhêët vïì töí chûác, vïì vùn baãn phaáp quy, vïì caác phaát triïín song song cuâng vúái sûå phaát triïín tiïu chuêín chuyïn mön nghiïåp vuå cuãa nhûäng cuãa àêët nûúác cuäng nhû trong tiïën trònh höåi nùm trûúác thïë kyã 21, ngaânh thû viïån Viïåt nhêåp quöëc tïë ngaây caâng chùåt cheä vaâ sêu röång. Nam cho àïën nay àaä àûa ra vaâ thöëng nhêët caác 12 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014
2. Nghiïn cûáu - Trao àöíi yïu cêìu tiïu chuêín nghiïåp vuå dûåa trïn caác caác mûác àöå khaác nhau. Caác thû viïån coá quy chuêín quöëc tïë vïì thû viïån nhû khöí mêîu mö nhoã hún nhû caác thû viïån quêån, huyïån, MARC21, quy tùæc biïn muåc AACR2, khung caác thû viïån cuãa caác trûúâng phöí thöng trung phên loaåi DDC, [1]. hoåc, phöí thöng cú súã, do caác khoá khùn vïì Viïåc aáp duång caác chuêín nghiïåp vuå thû taâi chñnh, nguöìn lûåc chûa triïní khai àûúåc viïån quöëc tïë vaâo hïå thöëng thû viïån Viïåt Nam PMTV. àaä taåo tiïìn àïì cho viïåc ûáng duång cöng nghïå Chuáng ta coá thïí khùèng àõnh rùçng PMTV thöng tin (CNTT) trong thû viïån, cuå thïí laâ àaä àem laåi caác lúåi ñch thiïët thûåc, laâm thay àöíi viïåc sûã duång caác phêìn mïìm thû viïån cú baãn diïån maåo hïå thöëng thû viïån taåi Viïåt (PMTV) trúã nïn thuêån lúåi vaâ dïî daâng hún. Caác PMTV quöëc tïë nhû Virtua (VTLS), Nam. Thöng qua PMTV, thû viïån àaä tûå àöång Millennium (Innovative Interface), Aleph hoáa àûúåc quy trònh nghiïåp vuå, quaãn lyá taâi (Ex Libris) àaä àûúåc sûã duång taåi caác thû viïån nguyïn àïí tùng nùng suêët hoaåt àöång vaâ nêng úã Viïåt Nam, àiïìu maâ trûúác àêy khöng thïí cao chêët lûúång phuåc vuå baån àoåc. PMTV cuäng thûåc hiïån àûúåc. Ngoaâi ra, caác cöng ty phêìn laâ cöng cuå quan troång àïí caác thû viïån thûåc mïmì trong nûúác cuäng àaä xêy dûång hïå thöëng haânh aáp duång caác tiïu chuêín quöëc tïë vïì PMTV mang thûúng hiïåu cuãa riïng mònh, nghiïåp vuå thû viïån. Do vêåy, tñnh nùng vaâ cêëu tiïu biïíu laâ Libol (Tinh Vên), iLib (CMC), truác dûä liïåu cuãa PMTV àoáng vai troâ xûúng Vebrary (Laåc Viïåt). söëng trong viïåc giuáp thû viïån vêån haânh theo Traãi qua hún 10 nùm kïí tûâ ngaây hïå thöëng àuáng tiïu chuêín quöëc tïë. Taåi Viïåt Nam, PMTV àêìu tiïn àûúåc triïín khai taåi Viïåt Nam, PMTV co á thïí chia laâm hai loaåi: cho àïën nay àa phêìn caác thû viïån coá quy mö - PMTV cuãa caác cöng ty PM Viïåt Nam. vûâa vaâ lúán cuãa caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, caác trung têm hoåc liïåu vuâng, caác thû viïån - PMTV cuãa caác cöng ty PM nûúác ngoaâi. cöng cöång, caác viïån nghiïn cûáu, cú quan nhaâ Baãng 1 àûa ra caác àaánh giaá töíng thïí vïì hai nûúác àaä àûúåc caâi àùåt vaâ ûáng duång PMTV úã loaåi PM naây: Bangã 1. So sanhá PMTV cuaã cöng ty phênì mïmì trong nûúcá va â cuaã cöng ty phênì mïmì nûúcá ngoaiâ PMTV cuãa caác cöng ty PM PMTV cuãa caác cöng ty PM Viïåt Nam nûúác ngoaâi Chuãng loaåi PM thûúng maåi coá baãn quyïìn PM thûúng maåi coá baãn quyïìn Phên hïå, tñnh nùng Àêìy àuã caác phên hïå, tñnh nùng: Àêìy àuã caác phên hïå, tñnh nùng: OPAC, Böí sung, Biïn muåc, Lûu OPAC, Böí sung, Biïn muåc, Lûu thöng, Quaãn lyá ÊËn phêím àõnh kyâ, thöng, Quaãn lyá ÊËn phêím àõnh Baáo caáo thöëng kï kyâ, Baáo caáo thöëng kï Tiïu chuêín höî trúå Höî trúå möåt phêìn MARC21, Höî trúå hoaân toaân MARC21, AACR2, DDC vaâ caác tiïu chuêín AACR2, DDC vaâ caác tiïu chuêín quöëc tïë vïì thû viïån quöëc tïë vïì thû viïån Khaã nùng hoaåt àöång Chûa àûúåc kiïím chûáng hoaåt àöång Àaáp ûáng hoaåt àöång cho caác thû vúái söë lûúång biïíu töët vúái thû viïån coá trïn 1 triïåu biïíu viïån coá trïn 5 triïåu biïíu ghi ghi lúán ghi THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014 13
3. Nghiïn cûáu - Trao àöíi Khaã nùng liïn kïët Höî trúå möåt phêìn Höî trúå hoaân toaân qua cöíng Z39.50 Kha ã nùng liïn thû viïnå Khöng höî trúå Höî trúå vúiá cacá PMTV khacá Khaã nùng tuây biïën Höî trúå tuây biïën theo yïu cêìu cuãa thû Khöng cho pheáp thay àöíi cêëu cêëu truác, tñnh nùng viïån truác, rêët haån chïë thay àöíi tñnh cuãa phêìn mïìm nùng àïí àaãm baão tñnh nhêët quaán, öín àõnh cuãa hïå thöëng Kha ã nùng àapá ûngá Àaáp ûáng Àaáp ûáng nhu cêuì cuaã thû viïnå Viïtå Nam hiïnå taiå Khaã nùng àaáp ûáng Chûa àûúåc kiïím chûáng Àaáp ûáng nhu cêìu phaát triïín vaâ höåi nhêåp cuãa thû viïån Viïåt Nam trong tûúng lai Quaá trònh phaát triïín - Khoaãng 10 nùm, dûåa trïn caác - Trïn 30 nùm, song haânh vúái yïu cêìu thûåc tïë cuãa ngaânh thû viïån yïu cêìu vaâ sûå phaát triïín cuãa Viïåt Nam ngaânh thû viïån thïë giúái. - Àûúcå phatá triïní búiã cacá cöng ty phatá - Àûúåc phaát triïín búãi caác cöng ty triïní PM àa nganhâ nghï ì Viïtå Nam PM quöëc tïë chuyïn vïì thû viïån Tñnh cêåp nhêåt cuãa PM khöng àûúåc cêåp nhêåt thûúâng PM àûúåc cêåp nhêåt haâng nùm, PM xuyïn, thûúâng ài chêåm hún so vúái song haânh vúái xu thïë cuãa thïë xu thïë cuãa thïë giúái giúái Nguöìn nhên lûåc Khöng öní àõnh do PM khöng phaiã la â sanã ÖnÍ àõnh do cöng ty chó chuyïn phaát triïín PM phêmí duy nhêtë cuaã cöng ty Viïtå Nam sêu phatá triïní phênì mïmì thû viïnå Giaá thaânh triïín khai Khoangã vaiâ trùm triïuå àöngì / thû Trïn 2 tó àöìng / thû viïån ban àêìu viïnå Chi phñ baão haânh Tñnh theo tó lïå phêìn trùm trïn giaá trõ Tñnh theo tó lïå phêìn trùm trïn giaá baão trò haâng nùm ban àêìu cuãa saãn phêím trõ ban àêìu cuãa saãn phêím Baãng phên tñch trïn àaä chó ra rùçng àûáng nhûng laåi gùåp caác vêën àïì liïn quan àïën tñnh trïn goác àöå tiïu chuêín kyä thuêåt, PMTV do nùng, tiïu chuêín nghiïåp vuå, tñnh bïìn vûäng, caác cöng ty PM nûúác ngoaâi àaáp ûáng hoaân tñnh cêåp nhêåt vúái caác tiïu chuêín vaâ xu thïë toaân nhu cêìu hiïån taåi vaâ tûúng lai cuãa thû phaát triïín cuãa ngaânh thû viïån trïn thïë giúái viïån Viïåt Nam. Tuy nhiïn, chi phñ àïí triïín trong tûúng lai gêìn. khai vaâ duy trò PM caác phêìn mïìm naây rêët lúán 2. Phêìn mïìm thû viïån maä nguöìn múã vaâ khöng phaãi thû viïån naâo taåi Viïåt Nam Coá thïí noái, Viïåt Nam khöng phaãi laâ quöëc cuäng coá àuã àiïìu kiïån taâi chñnh àïí thûåc hiïån. gia duy nhêët trïn thïë giúái gùåp phaãi baâi toaán Ngûúåc laåi, PMTV do caác cöng ty PM Viïåt khoá trong viïåc lûåa choån PMTV phuâ húåp vúái Nam cung cêëp coá chi phñ thêëp hún (nhûng chñnh saách, quy mö, chûác nùng, nhiïåm vuå vêîn cao àöëi vúái caác thû viïån coá quy mö nhoã) cuäng nhû khaã nùng taâi chñnh cho thû viïån cuãa 14 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014
4. Nghiïn cûáu - Trao àöíi mònh. Caác quöëc gia trïn thïë giúái (kïí caác caác àûúcå cêpå nhêtå theo tiïu chuêní va â xu thï ë múiá quöëc gia phaát triïín) coá hïå thöëng thû viïån phaát nhêt;ë no á co á kha ã nùng tuyâ biïnë mötå cachá mïmì triïín trûúác chuáng ta haâng chuåc nùm àaä nhêån deo,ã linh hoat.å Koha nhênå àûúcå sû å àongá gopá thêëy àiïìu naây tûâ lêu. Hoå, cuâng vúái caác töí phatá triïn,í kiïmí àõnh va â kiïmí soatá chêtë lûúngå chûác vaâ cöång àöìng thû viïån quöëc tïë, caác búiã cöngå àöngì Koha trïn toanâ thï ë giúiá thöng trung têm nghiïn cûáu, caác nhaâ lêåp trònh viïn qua website chñnh thûcá la â www.koha-com- àam mï lônh vûåc thû viïån, àaä àûa ra möåt munity.org. Kola co á mötå sö ë tñnh nùng nöií bêtå hûúáng ài múái: Xêy dûång vaâ phaát triïín Phêìn nhû sau: mïìm thû viïån maä nguöìn múã (PMTVMNM). 3.1. Höî trúå biïn muåc theo chuêín quöëc tïë Möåt cêu hoãi àûúåc àùåt ra laâ taåi sao viïåc sûã Chêtë lûúngå cuaã cöng tacá biïn mucå se ä quyïtë duång PMTVMNM laåi trúã thaânh möåt xu àõnh chêtë lûúngå CSDL thû mucå va â kha ã nùng hûúáng trïn thïë giúái? chia se ã thöng tin. Kha ã nùng trao àöií nguönì taiâ Búãi vò PMTVMNM giöëng nhû möåt moán nguyïn rêtë hanå chï ë giûaä cacá hï å thöngë thû viïnå quaâ tùång vaâ chuáng ta khöng chó àûúåc miïîn Viïtå Nam hiïnå nay xuêtë phatá tû â cöng tacá biïn phñ vï ì giaá mua maâ coân àûúåc miïîn phñ vïì baãn mucå khöng àöngì nhêt,ë khöng àapá ûngá hoanâ quyïìn trïn cú súã giêëy pheáp maä nguöìn múã. toanâ tiïu chuêní quöcë tï.ë Àiïuì nayâ khöng hoanâ Chó cêìn coá maä nguöìn cuãa phêìn mïìm vaâ coá toanâ do löiî cuaã cacá caná bö å nghiïpå vu å ma â la â vò quy àõnh vïì giêëy pheáp PM tûå do nguöìn múã laâ ho å khöng àûúcå cung cêpë mötå cöng cu å chuêní ngûúâi sûã duång coá thïí tûå do sûãa àöíi, caãi tiïën, àï í thûcå hiïnå àiïuì nay.â nêng cêëp vaâ phaát triïín chuáng maâ khöng cêìn Chñnh vò vêåy, àiïím nöíi tröåi àêìu tiïn cêìn xin pheáp ai hay cú quan töí chûác naâo vïì baãn nhêën maånh cuãa Koha chñnh laâ khaã nùng höî quyïìn [14]. Àoá laâ àiïìu khaác biïåt nöíi bêåt so trúå biïn muåc theo tiïu chuêín quöëc tïë. Phên vúái caác phêìn mïìm maä nguöìn àoáng, hay coân hïå Biïn muåc cuãa Koha àaáp ûáng khùæt khe caác goåi laâ phêìn mïìm thûúng maåi coá baãn quyïìn. tiïu chuêín nhû MARC21, AACR2 vaâ DDC, Chñnh vò vêåy, sûå hònh thaânh vaâ phaát triïín cung cêëp cöng cuå àïí xêy dûång vaâ kiïím soaát cuãa PMTVMNM àaä vaâ àang diïîn ra möåt chêët lûúång mö taã biïíu ghi. Vñ duå möåt söë tñnh caách tûå nhiïn, xuêët phaát tûâ nhu cêìu vaâ lúåi ñch nùng nöíi bêåt cuãa phên hïå naây nhû sau: cuãa cöång àöìng thû viïån maâ khöng bõ aãnh hûúãng búãi caác yïëu töë chñnh trõ, thûúng maåi - Cung cêpë cacá khung mêuî biïn mucå àï í sûã nhû caác saãn phêím khaác. dungå cho nhiïuì loaiå hònh taiâ liïuå khacá nhau nhû sachá in, taiâ liïuå àiïnå tû,ã ênë phêmí àõnh ky â 3. Phêìn mïìm thû viïån maä nguöìn múã Koha - Cung cêëp khaã nùng tûå xêy dûång biïíu mêîu biïn muåc theo nhu cêìu sûã duång cuãa thû Koha laâ PMTVMNM àêìu tiïn trïn thïë viïån. giúái, ban àêìu àûúåc xêy dûång cho Thû viïån Horowhenua Library Trust (HLT), New - Hoaåt àöång theo mö hònh tûâ àiïín tham Zealand vaâo nùm 2000 [3]. Hiïån nay, Koha chiïëu, cho pheáp gùæn kïët caác vùn baãn coá liïn àaä trúã thaânh PMTVMNM àûúåc aáp duång röång quan hoùåc àñnh keâm caác file aãnh bòa taâi liïåu. raäi nhêët trïn thïë giúái vúái trïn 1.800 thû viïån - Nhêåp, xuêët taâi liïåu theo lö vúái tïåp tin àang sûã duång [15]. theo chuêín ISO 2709. Koha àûúcå cöng nhênå la â PM co á àêyì àuã - Coá khaã nùng tòm kiïm,ë nhêåp, xuêët dûä tñnh nùng cuaã mötå PMTV hiïnå àai,å liïn tucå liïåu qua cöíng Z39.50. THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014 15
5. Nghiïn cûáu - Trao àöíi 3.2. Giao diïån OPAC dïî tuây chónh - Àïì xuêët thû viïån böí sung taâi liïåu múái; Àiïím haån chïë cuãa PM thûúng maåi nhûng - Nhênå cacá thöng bao,á tin nhùnæ tû â thû viïn.å laåi laâ àiïím maånh cuãa Koha chñnh laâ tñnh linh 3.5. Khaã nùng lûu thöng taâi liïåu trong hoaåt trong viïåc tuây biïën, chónh sûãa giao diïån moåi tònh huöëng OPAC. Vúái PM thûúng maåi, thû viïån bõ phuå Phên hïå lûu thöng cuãa Koha cho pheáp caán thuöåc vaâo giao diïån OPAC àûúåc cung cêëp böå thû viïån coá thïí quaãn lyá vaâ xûã lyá àûúåc têët búãi nhaâ saãn xuêët tûâ maâu sùæc, böë cuåc àïën caã caác tònh huöngë trong quaá trònh lûu thöng thöng tin hiïín thõ. Ngûúåc laåi, Koha cho pheáp taâi liïåu. Trong quaá trònh ghi mûúån taâi liïåu thû viïån tûå cêëu hònh hiïín thõ thöng tin trïn cho baån àoåc, hïå thöëng seä tûå àöång hiïín thõ OPAC: thöng baáo nïëu nhû baån àoåc hay taâi liïåu naây - Tuây chónh caác logo, banner; coá vêën àïì cêìn àûúåc xaác minh. Caác thöng baáo - Tuyâ chónh kïtë cêu,ë bö ë cuc,å thöng tin hiïní thõ; àoá coá thïí laâ baån àoåc àang núå thû viïån möåt - Tuây chónh maâu nïìn; maâu sùæc, kñch cúä khoaãn tiïìn phaåt, baån àoåc mûúån taâi liïåu khöng font chûä; àuáng chñnh saách lûu thöng, taâi liïåu baån àoåc mûúån àang cho ngûúâi khaác mûúån, taâi liïåu - Tuây chónh thöng tin hiïín thõ trïn trang baån àoåc mûúån àaä bõ loaåi khoãi chñnh saách lûu chuã OPAC. thöng hay theã baån àoåc àang bõ khoáa, 3.3. Kha ã nùng phên loaiå kïtë qua ã tòm kiïmë Koha cuäng höî trúå xûã lyá caác taâi liïåu àang Koha cho pheáp giúái haån laåi têët caã caác kïët àûúåc àùåt mûúån theo thûá tûå ngûúâi àùåt vaâ thúâi quaã tòm theo nhiïìu tiïu chñ khaác nhau. Kïët gian àùåt. Thöng thûúâng thû viïån seä xûã lyá caác quaã tòm àûúåc phên loaåi theo caác thöng tin yïu cêìu àùåt mûúån naây theo thûá tûå thúâi gian giúái haån giuáp baån àoåc dïî daâng tòm taâi liïåu àùåt mûúån cuãa baån àoåc. Tuy nhiïn trong phuâ húåp vúái nhu cêìu tin cuãa mònh. Caác thöng trûúâng húåp baån àoåc laâ caán böå, giaãng viïn, tin giúái haån naây coá thïí bao göìm bêët kyâ thuöåc ngûúâi nghiïn cûáu àùåt mûúån sau nhûng laåi tñnh naâo cuãa biïíu ghi thû muåc nhû taác giaã, cêìn gêëp taâi liïåu naây, thû viïån cuäng coá thïí linh chuã àïì, nùm xuêët baãn, võ trñ àõa lyá hay nhûäng àöång vaâ thay àöíi thûá tûå ûu tiïn àùåt mûúån cho taâi liïåu sùén saâng cho baån àoåc mûúån. hoå trïn giao diïån ngûúâi quaãn trõ. Danh saách 3.4. Khaã nùng tûúng taác trûåc tuyïën giûäa caác baån àoåc àang chúâ mûúån taâi liïåu àûúåc baån àoåc vaâ thû viïån hiïín thõ trïn möåt giao diïån vaâ caán böå thû viïån Koha coá nhiïìu tñnh nùng nöíi bêåt daânh cho coá thïí thay àöíi thûá tûå ûu tiïn möåt caách dïî baån àoåc trong àoá khuyïën khñch sûå tûúng taác daâng. hai chiïìu giûäa baån àoåc vaâ thû viïån. Sau khi 3.6. Khaã nùng àùåt mûúån offline trïn hïå àùng nhêåp vaâo hïå thöëng, baån àoåc coá thïí: trònh duyïåt web Firefox - Quaãn lyá thöng tin taâi khoaãn; Koha cung cêëp tñnh nùng àùåt mûúån offline - Theo doäi lõch sûã mûúån/traã; trïn Firefox, tñnh nùng lûu thöng offline naây àûúåc sûã duång trong trûúâng húåp maáy chuã hay - Theo doäi thöng tin àùåt mûúån, taâi liïåu àûúâng truyïìn maång cuãa thû viïån gùåp sûå cöë. mûúån quaá haån; Khi sûå cöë xaãy ra, baån àoåc vêîn hoaân toaân coá - Bònh luêån vïì taâi liïåu ûa thñch vaâ chia seã thïí àùåt mûúån àûúåc taâi liïåu. Sau khi sûå cöë vúái baån àoåc khaác; àûúåc khùæc phuåc, caán böå quaãn trõ thû viïån coá - Taåo giaá saách aão lûu laåi caác taâi liïåu ûa thïí cêåp nhêåt laåi lõch sûã lûu thöng cuãa thû viïån thñch hoùåc quan troång cêìn ghi nhúá; luác gùåp sûå cöë. 16 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014
6. Nghiïn cûáu - Trao àöíi 3.7. Hïå thöëng baáo caáo àêìy àuã, chi tiïët vaâ duång Koha raãi àïìu caác úã têët caã caác chêu luåc linh hoaåt trïn thïë giúái [13, 15]. Viïåc lêåp baáo caáo vïì hiïån traång vaâ tònh Coá thïí nhùæc àïën möåt söë thû viïån sûã duång hònh hoaåt àöång cuãa thû viïån laâ cöng viïåc hïët Koha tiïu biïíu nhû Thû viïån Trung têm lûu sûác cêìn thiïët, nhêët laâ àöëi vúái caác caán böå laâm trûä quöëc gia Anh (The National Archive); cöng taác quaãn lyá. Phên hïå Baáo caáo trong Thû viïån Dûúåc Hoaâng gia cuãa Vûúng quöëc Koha linh hoaåt vaâ chi tiïët túái têët caã caác phên Anh (Royal Pharmaceutical Society of Great hïå. Thû viïån coá thïí tûå taåo vaâ xaác àõnh nöåi Britain); Thû viïån ngön ngûä vaâ caác nïìn vùn dung baáo caáo laâ bêët cûá vêën àïì gò liïn quan minh - Bibliothequeâ des langues et civilizations àïën ngên saách, böí sung, baån àoåc hay taâi liïåu. (Phaáp); Thû viïån cöng cöång Santa Cruz Caác baáo caáo thûúâng xuyïn àûúåc sûã duång (California, Hoa Kyâ) [2, 4, 5, 7]. trong Koha laâ thöëng kï söë lûúång baån àoåc, söë Riïng taåi khu vûåc Àöng Nam AÁ àaä coá trïn lûúång taâi liïåu, taâi liïåu àûúåc mûúån nhiïìu nhêët, 100 thû viïån sûã duång Koha, trong àoá têåp danh saách baån àoåc mûúån quaá haån. Viïåc lêåp trung nhiïìu taåi Philipin núi tiïëng Anh àûúåc baáo caáo, thöëng kï trong Koha àûúåc thûåc hiïån sûã duång phöí biïën [13]. Caác thû viïån tiïu biïíu möåt caách dïî daâng, khöng cêìn sûå can thiïåp sûã duång göìm coá Thû viïån Cuåc phaát cuãa caãn böå quaãn trõ hay caác nhaâ cung cêëp. Coá triïín khoa hoåc vaâ cöng nghïå quöëc gia thïí goåi àêy laâ möåt àiïím maånh cuãa phêìn mïìm Thaái Lan (NSTDA Online Library @STKS); Koha. Thû viïån Viïån nghiïn cûáu àaåo Höìi cao cêëp 3.8. Khaã nùng taåo nhaän gaáy, taåo maä vaåch (International Institute of Advance Islamic barcode cho taâi liïåu Studies - Malaysia); Thû viïån phaáp luêåt - Haå Koha cung cêëp tñnh nùng taåo vaâ in nhaän viïån Philipin [3]. gaáy, nhaän maä vaåch cho taâi liïåu. Viïåc taåo Triïín khai Koha trïn diïån röång úã têìm nhaän hïët sûác mïìm deão, linh hoaåt. Caán böå thû quöëc gia coá Thöí Nhô Kyâ. Taåi àêy, dûå aán triïín viïån coá thïí chuã àöång hoaân toaân trong viïåc khai Koha àûúåc khúãi xûúáng búãi Böå Vùn hoáa taåo nhaän. Koha cho pheáp ngûúâi sûã duång tûå vaâ Du lõch Thöí Nhô Kyâ vúái muåc tiïu aáp duång xaác àõnh nöåi dung cuãa nhaän bùçng caách àiïìn Koha cho 1.112 thû viïån, vúái hún 800.000 thïm hoùåc lûåa choån caác thuöëc tñnh sùén coá cuãa baån àoåc vaâ hún 8 triïåu biïíu ghi [12]. taâi liïåu. Thuöåc tñnh àoá coá thïí laâ: nhan àïì, tïn 4.2. Taåi Viïåt Nam taác giaã, kyá hiïåu phên loaåi, maä vaåch, söë Taåi Viïåt Nam, tuy söë lûúång thû viïån sûã ISBN duång Koha coân ñt (Thû viïån Àaåi hoåc Taâi 4. Hiïån traång sûã duång phêìn mïìm thû chñnh vaâ Ngên haâng Haâ Nöåi) nhûng Koha àaä viïån maä nguöìn múã Koha trïn thïë giúái vaâ nhêån àûúåc sûå quan têm vaâ uãng höå cuãa nhiïìu taåi Viïåt Nam cú quan, àún võ, töí chûác cuäng nhû caác caá 4.1. Trïn thïë giúái nhên trong vaâ ngoaâi ngaânh. Àiïìu àoá àûúåc thïí Koha àa ä àûúcå apá dungå va â triïní khai thanhâ hiïån qua Thöng tû söë 08/2010/TT-BGDÀT cöng cho moiå loaiå hònh thû viïnå nhû thû viïnå do Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo ban haânh ngaây cöng cöng,å thû viïnå cuaã cacá cú sú ã giaoá ducå (cacá 01/3/2010, trong àoá Koha laâ möåt trong trûúngâ phö í thöng, cao àùng,è àaiå hoc),å thû viïnå nhûäng PMTV àûúåc khuyïën khñch sûã duång cuaã cacá viïnå nghiïn cûu,á cú quan, tö í chûcá chñnh trong ngaânh giaáo duåc [9]. phu,ã tû nhên, Theo librarytechnology.org, Cuöëi thaáng 11 nùm 2013, khoáa têåp huêën àaä coá trïn 1.800 thû viïån xaác nhêån àang sûã hûúáng dêîn caâi àùåt vaâ sûã duång PMTVMNM THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014 17
7. Nghiïn cûáu - Trao àöíi Koha àaä lêìn àêìu tiïn àûúåc töí chûác taåi Haâ cöång àöìng ngûúâi sûã duång vaâ phaát triïín Koha Nöåi. Khoáa têåp huêën do Liïn hiïåp thû viïån àaåi giöëng nhû mö hònh phaát triïín Koha cuãa caác hoåc khu vûåc phña Bùæc àûáng ra töí chûác vaâ àaä nûúác trïn thïë giúái. Yïu cêìu thûá ba laâ phaãi coá thu huát sûå tham gia cuãa hún 60 caán böå àïën tûâ ñt nhêët möåt töí chûác àûáng ra chõu traách nhiïåm hún 30 thû viïån thaânh viïn [11]. Kïët quaã tû vêën, höî trúå, hûúáng dêîn triïín khai, hûúáng khaão saát cho thêëy phêìn lúán caác thû viïån tham dêîn àaâo taåo khi caác thû viïån coá nhu cêìu. gia têåp huêën àïìu àaánh giaá Koha coá àêìy àuã Vïì cú baãn, Viïåt Nam hiïån nay àaä coá thïí caác tñnh nùng cêìn thiïët vaâ phuâ húåp vúái hïå àaáp ûáng àûúåc caã ba yïu cêìu trïn àïí àûa thöëng thû viïån úã Viïåt Nam. Koha vaâo aáp duång taåi caác thû viïån chûa coá 5. Kïët luêån àiïìu kiïån sûã duång PMTV, àùåc biïåt laâ caác PMTVMNM Koha àaä coá nïìn moáng phaát thû viïån cöng cöång cuãa tónh, huyïån; thû triïín vûäng chùæc trïn thïë giúái, àöìng thúâi àaä viïån cuãa caác trûúâng phöí thöng; trung têm àûúåc kiïím chûáng vïì tñnh nùng, chêët lûúång, thöng tin thuöåc caác súã khoa hoåc cöng nghïå àöå öín àõnh vaâ an toaân thöng tin. Cuäng giöëng caác àõa phûúng. Tuy nhiïn, àïí viïåc phöí nhû caác PM khaác, àïí Koha àûúåc aáp duång vaâ biïën vaâ ûáng duång phêìn mïìm naây àaåt àûúåc triïín khai möåt caách hiïåu quaã cho hïå thöëng hiïåu quaã thûåc sûå àöëi vúái hïå thöëng thû viïån thû viïån Viïåt Nam thò trûúác tiïn cêìn phaãi coá úã Viïåt Nam thò Koha cêìn tiïëp tuåc nhêån sûå uãng höå vïì mùåt chuã trûúng vaâ chñnh saách àûúåc sûå quan têm, höî trúå phöëi húåp chùåt cheä cuãa caác cêëp ban, ngaânh quaãn lyá, cuå thïí laâ Böå hún nûäa tûâ phña caác böå, ban, ngaânh, caác töí Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo, Böå Vùn hoáa Thïí Thao chûác, liïn hiïåp, doanh nghiïåp, caá nhên vaâ Du lõch, Böå Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå. Yïu trong vaâ ngoaâi cöång àöìng cuäng nhû nhûäng cêìu thûá hai laâ Viïåt Nam phaãi xêy dûång àûúåc ngûúâi yïu thñch thû viïån. Taâi liïåu tham khaão 1. Quyïtë àõnh ban hanhâ ngayâ 7/5/2007 cuaã Böå 7. Thû viïån Trung têm lûu trûä quöëc gia Anh (The trûúngã Bö å Vùn hoaá - Thöng tin vï ì viïcå apá dungå cacá National Archive): chuêní nghiïpå vu å quöcë tï ë trong lônh vûcå Thöng tin - 8. Thû viïån Viïån nghiïn cûáu àaåo Höìi cao cêëp Thû viïn.å (International Institute of Advance Islamic Studies – 2. Thû viïån cöng cöång Santa Cruz (California, Malaysia): Hoa Kyâ): 9. Thöng tû söë 08/2010/TT-BGDÀT, ngaây 3. Thû viïån Cuåc phaát triïín khoa hoåc vaâ cöng nghïå 01/03/2010 cuãa Böå Giaáo duåc àaâo taåo quöëc gia Thaái Lan (NSTDA Online Library @STKS): 10. 11. áa-têåp-huêën-koha-cho-liïn- 4. Thû viïån dûúåc hoaâng gia cuãa Vûúng quöëc Anh hiïåp-thû-viïån-àaåi-hoåc-khu-vûåc-phña-bùæc.html (Royal Pharmaceutical Society of Great Britain) 12. January/035344.html 5. Thû viïån ngön ngûä vaâ caác nïn vùn minh – Bib- 13. liotheâque des langues et civilizations (BULAC): Users_Worldwide 14. 6. Thû viïån phaáp luêåt - Haå viïån Philipin: 15. (Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 15-3-2014; Ngaây phaãn biïån àaánh giaá: 16-4-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 06-5-2014). 18 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 3/2014