Phần điện trong nhà máy diện và trạm biến áp (Phần 2)

pdf 61 trang phuongnguyen 7480
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Phần điện trong nhà máy diện và trạm biến áp (Phần 2)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfphan_dien_trong_nha_may_dien_va_tram_bien_ap_phan_2.pdf

Nội dung text: Phần điện trong nhà máy diện và trạm biến áp (Phần 2)

  1. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Chæång 5 CHOÜN CAÏC THIÃÚT BË ÂIÃÛN CHÊNH TRONG NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP 5.1. Xaïc âënh doìng âiãûn laìm viãûc tênh toaïn 5.1.1. Caïc tçnh traûng laìm viãûc cuía thiãút bë âiãûn (TBÂ) Caïc thiãút bë âiãûn (TBÂ) coï 2 tçnh traûng laìm viãûc: Tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng vaì tçnh traûng laìm viãûc cæåîng bæïc, tæång æïng våïi hai tçnh traûng naìy coï 2 doìng âiãûn laì doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng vaì doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc. 1. Tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng Tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng laì tçnh traûng laìm viãûc våïi giaí thiãút trong khu væûc âang xeït khäng coï pháön tæí naìo cuía hãû thäúng bë càõt mäüt caïch bàõt buäüc. Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng cæûc âaûi (Ibtmax) laì doìng âiãûn låïn nháút coï thãø åí tçnh traûng naìy vaì thæåìng âæåüc duìng âãø choün tiãút diãûn dáy dáùn vaì caïp theo âiãöu kiãûn kinh tãú. Vê duû: Âäúi våïi âæåìng dáy keïp tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng laì caí 2 âæåìng dáy cuìng mang taíi, doìng âiãûn bçnh thæåìng cæûc âaûi bàòng 1/2 doìng âiãûn phuû taíi cæûc âaûi. 2. Tçnh traûng laìm viãûc cæåîng bæïc Tçnh traûng laìm viãûc cæåîng bæïc laì tçnh traûng laìm viãûc våïi giaí thiãút trong khu væûc âang xeït coï pháön tæí cuía hãû thäúng bë càõt mäüt caïch bàõt buäüc. Vê duû : Âæåìng dáy keïp laìm viãûc våïi mäüt dáy mang taíi. Doìng âiãûn cæåîng bæïc thæåìng låïn hån doìng laìm viãûc bçnh thæåìng vaì noï âæåüc duìng âãø choün caïc thiãút bë âiãûn theo âiãöu kiãûn phaït noïng láu daìi 5.1.2. Xaïc âënh doìng âiãûn laìm viãûc tênh toaïn 1. Maïy phaït âiãûn vaì maïy buì âäöng bäü - Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng: I = I bt âmF - Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc: Ibt = 1,05.IâmF 2. Maïy biãún aïp âiãûn læûc a. Maïy biãún aïp näúi bäü våïi maïy phaït : - Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng: I = I bt âmF - Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc: Ibt = 1,05.IâmF b. Caïc maïy biãún aïp laìm viãûc song song (Traûm coï hai MBA): - Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng âæåüc xaïc âënh æïng våïi luïc hai maïy biãún aïp laìm viãûc song song vaì phuû taíi chung cuía chuïng âaût cæûc âaûi. Spt max I bt = 3.K qt .U âm Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 79
  2. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp - Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc cuía caïc maïy biãún aïp xaïc âënh æïng våïi luïc mäüt maïy biãún aïp bë hoíng (B2), luïc âoï phuû taíi váùn cæûc âaûi nhæng khäng thãø væåüt quaï khaí nàng quaï taíi cuía maïy biãún aïp. Spt max Icb = 3.U âm B1 B2 B1 Sptmax Sptmax c. Traûm chè coï mäüt maïy biãún aïp: Âäúi våïi traûm coï mäüt maïy biãún aïp doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng æïng våïi luïc phuû taíi cæûc âaûi khäng væåüt quaï khaí nàng quaï taíi cuía biãún aïp vaì åí âáy khäng coï tçnh traûng cæåîng bæïc. Spt max I bt = 3.U âm 3. Âæåìng dáy taíi âiãûn - Âæåìng dáy âån : Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng bàòng doìng phuû taíi cæûc âaûi, khäng coï tçnh traûng cæåîng bæïc. Ibt = Iptmax - Âäúi våïi âæåìng dáy keïp : + Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng Ibt = Iptmax/2. + Doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc Icb = Iptmax. 4. Thanh goïp Tuìy thuäüc så âäö kãút cáúu cuía maûng vaì phuû thuäüc vaìo cäng suáút truyãön taíi. Trong tênh toaïn mäüt säú træåìng håüp coï thãø láúy gáön âuïng nhæ sau: - Thanh goïp cáúp âiãûn aïp maïy phaït doìng laìm viãûc bçnh thæåìng bàòng doìng âënh mæïc cuía mäüt maïy phaït hoàûc maïy biãún aïp coï cäng suáút låïn nháút näúi vaìo thanh goïp. Doìng âiãûn cæåîng bæïc tênh theo cäng suáút låïn nháút truyãön qua maïy biãún aïp hay cäng suáút låïn nháút do maïy phaït phaït ra trong âiãöu kiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc. - Thanh goïp cáúp âiãûn aïp cao - trung cuía nhaì maïy âiãûn vaì thanh goïp âiãûn aïp tháúp cuía caïc traûm giamí aïp thç láúy bàòng doìng âënh mæïc qua maïy biãún aïp coï cäng suáút låïn nháút tæång æïng våïi cáúp âiãûn aïp âoï. - Âäúi våïi thanh goïp cuía traûm biãún aïp trung gian thç khäng thãø láúy nhæ trãn maì phaíi xeït âãún cäng suáút chaûy qua thanh goïp traûm naìy âãø âãún traûm tiãúp theo. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 80
  3. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 5.2. Daûng ngàõn maûch tênh toaïn vaì âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn 5.2.1. Daûng ngàõn maûch tênh toaïn - Khi choün khê cuû âiãûn vaì caïc pháön coï doìng âiãûn chaûy qua, ta cáön phaíi biãút doìng âiãûn ngàõn maûch chaûy qua noï âãø kiãøm tra äøn âënh nhiãût vaì äøn âënh âäüng cho caïc thiãút bë âaî choün. Riãng âäúi våïi maïy càõt doìng ngàõn maûch duìng âãø kiãøm tra khaí nàng càõt cuía maïy càõt. - Trong pháön tênh toaïn ngàõn maûch ta âaî biãút coï khi doìng âiãûn ngàõn maûch mäüt pha hoàûc hai pha låïn hån doìng âiãûn ngàõn maûch ba pha. Nhæng trong tênh toaïn thiãút kãú pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn ta thæåìng sæí duûng daûng ngàõn maûch ba pha âäúi xæïng, trong nhæîng træåìng håüp âàûc biãût måïi tênh toaïn kiãøm tra theo caïc daûng ngàõn maûch khaïc . 5.2. 2. Âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn ( Så âäöì nhæ hçnh 5-1) HT 110-500 KV N1 N2 35- 110 B1 B2 B3 N3 K1 K2 PÂI PÂII PÂIII N4 N5 N7' N6 N7 N8 N’5 N’6 ∼ ∼ ∼ ∼ F1 F2 Hçnh 5-1 F3 F4 a. Cáúp âiãûn aïp cao ( ≥ 35 KV) ÅÍ cáúp âiãûn aïp naìy doìng ngàõn maûch thæåìng beï nãn caïc khê cuû âiãûn âæåüc choün thæåìng âaím baío äøn âënh nhiãût. Âäöng thåìi âãø âaím baío vãö màût caïch âiãûn thç khoaíng caïch giæîa caïc thiãút bë âiãûn phaíi âuí låïn, do âoï thæåìng âaím baío äøn âënh âäüng. Noïi caïch khaïc âäúi våïi khê cuû âiãûn cao aïp: Iäâââm va ì Iäânâm låïn nãn thæåìng âaím baío âiãöu kiãûn äøn âënh Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 81
  4. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp âäüng vaì äøn âënh nhiãût. Vç váûy åí cáúp âiãûn aïp naìy thæåìng choün mäüt loaûi maïy càõt vaì dao caïch ly cho dãù váûn haình nãn chè cáön tênh mäüt âiãøm ngàõn maûch. - Choün âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn laì N1. - Taïc duûng: Duìng âãø choün vaì kiãøm tra khê cuû âiãûn vaì dáy dáùn caïc maûch phêa cao aïp. - Nguäön cung cáúp gäöm táút caí maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng. Så âäö duìng âãø tênh toaïn ngàõn maûch tæång æïng våïi luïc táút caí caïc maïy phaït, maïy biãún aïp vaì hãû thäúng âang váûn haình. b. Cáúp âiãûn aïp trung (≥ 35 KV) - Choün âiãøm ngàõn maûch tênh toaïn laì N2. - Taïc duûng: Duìng âãø choün vaì kiãøm tra khê cuû âiãûn vaì dáy dáùn caïc maûch phêa trung aïp. - Nguäön cung cáúp gäöm táút caí maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng Så âäö duìng âãø tênh toaïn ngàõn maûch tæång æïng våïi luïc táút caí caïc maïy phaït, maïy biãún aïp vaì hãû thäúng âang laìm viãûc bçnh thæåìng. c. Cáúp âiãûn aïp maïy phaït • Âiãøm ngàõn maûch N3: - Taïc duûng : Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch haû aïp maïy biãún aïp liãn laûc. - Nguäön cung cáúp gäöm táút caí caïc maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng. Så âäö duìng âãø tênh toaïn ngàõn maûch tæång æïng våïi luïc táút caí caïc maïy phaït vaì hãû thäúng âang váûn haình chè coï maïy biãún aïp B1 nghè. *Thæûc tãú : Sau khi sæía chæîa maïy biãún aïp B1 xong ngæåìi ta âoïng maïy càõt phêa haû aïp âãø kiãøm tra khäng taíi maïy biãún aïp thç xaíy ra ngàõn maûch, luïc naìy IMC = IN3 laì doìng âiãûn ngàõn maûch låïn nháút chaûy qua maïy càõt. • Âiãøm ngàõn maûch N4: - Taïc duûng: Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch phán âoaûn. - Nguäön cung cáúp gäöm táút caí caïc maïy phaït cuía nhaì maïy vaì hãû thäúng træì maïy phaït F1. - Tçnh traûng så âäö : Maïy biãún aïp B1 vaì maïy phaït F1 nghé caïc maïy phaït coìn laûi vaì hãû thäúng laìm viãûc bçnh thæåìng. Thæûc tãú maïy phaït F1 váùn laìm viãûc bçnh thæåìng nhæng thaình pháön do maïy phaït F1 cung cáúp cho âiãøm ngàõn maûch N4 khäng âi qua maûch phán âoaûn nãn ta giaí thiãút F1 nghé. Maïy biãún aïp B1 nghé thç doìng ngàõn maûch do hãû thäúng vaì caïc maïy phaït khaïc cung cáúp cho âiãøm ngàõn maûch N4 âi qua maûch phán âoaûn laì låïn nháút . • Caïc âiãøm ngàõn maûch N5, N5', N6, N6': - Taïc duûng : Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch maïy phaït. - Tçnh traûng så âäö: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 82
  5. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp + Âiãøm N5: Chè coï maïy phaït F1 laìm viãûc. + Âiãøm N5': Maïy phaït F1 nghé, caïc maïy phaït coìn laûi vaì hãû thäúng laìm viãûc bçnh thæåìng. + Âiãøm N6: Chè coï maïy phaït F2 laìm viãûc. + Âiãøm N6': Maïy phaït F2 nghé, caïc maïy phaït coìn laûi vaì hãû thäúng laìm viãûc bçnh thæåìng. Nãúu caïc maïy phaït F1, F2 coï cuìng cäng suáút thç INtt = max(IN5, IN6', IN5') ngæåüc laûi thç INtt1 = max(IN5, IN5), INtt2 = max(IN6, IN6), • Caïc âiãøm ngàõn maûch N7, N7' vaì N8: - Taïc duûng : Duìng âãø choün vaì kiãøm tra caïc khê cuû âiãûn maûch tæû duìng vaì maûch âæåìng dáy phuû taíi cáúp âiãûn aïp maïy phaït. - Tçnh traûng så âäö : Táút caí caïc maïy phaït vaì hãû thäúng laìm viãûc bçnh thæåìng. Chuï YÏ : Theo så âäö vaì caïc giaí thiãút tênh toaïn ngàõn maûch ta coï : IN3 = IN4 + IN5 IN7 = IN5 + IN5' IN7' = IN6 + IN6' 5. 3. Choün maïy càõt âiãûn 5.3.1. Khaïi niãûm - phán loaûi 1. Khaïi niãûm Maïy càõt âiãûn aïp cao ( >1000V) laì mäüt loaûi khê cuû âiãûn duìng âãø âoïng càõt caïc maûch âiãûn luïc khäng taíi, coï taíi cuîng nhæ khi ngàõn maûch. Yãu cáöu cuía maïy càõt âiãûn laì phaíi coï khaí nàng càõt låïn, thåìi gian càõt ngàõn, khi âoïng càõt khäng âæåüc gáy chaïy näø vaì phaíi coï khaí nàng âoïng càõt mäüt säú láön nháút âënh måïi âem ra sæía chæîa, kêch thæåïc vaì troüng læåüng maïy càõt phaíi goün nheû, kãút cáúu âån giaín, giaï thaình haû. Nhåì coï maïy càõt âiãûn maì caïc tçnh traûng sæû cäú trong hãû thäúng âæåüc loaûi træì nhanh choïng, âaím baío äøn âënh hãû thäúng. 2. Phán loaûi Tuyì theo caïc phæång phaïp dáûp tàõt häö quang vaì caïc biãûn phaïp caïch âiãûn giæîa caïc bäü pháûn ngæåìi ta chia maïy càõt ra laìm caïc loaûi sau : - Maïy càõt âiãûn nhiãöu dáöu: Dáöu âæåüc âæåüc duìng âãø laìm váût liãûu caïch âiãûn âäöng thåìi âãø sinh khê dáûp tàõt häö quang. - Maïy càõt âiãûn êt dáöu: Dáöu duìng âãø sinh khê dáûp tàõt häö quang, coìn caïch âiãûn laì caïc âiãûn mäi ràõn. - Maïy càõt tæû sinh khê: Duìng âiãûn mäi ràõn âãø laìm nhiãûm vuû caïch âiãûn vaì dáûp tàõt häö quang, khi nhiãût âäü cao cháút ràõn naìy coï khaí nàng sinh khê låïn vaì coï taïc duûng dáûp tàõt häö quang. - Maïy càõt âiãûn khäng khê: Häö quang âæåüc dáûp tàõt nhåì khäng khê neïn, caïch âiãûn Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 83
  6. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp giæîa caïc bäü pháûn bàòng âiãûn mäi ràõn. - Maïy càõt âiãûn khê: Häö quang âæåüc dáûp tàõt trong mäi træåìng khê coï âäü bãön âiãûn cao vaì khaí nàng dáûp tàõt häö quang låïn (khê SF6 - elãga ). - Maïy càõt âiãûn âiãûn tæì : Häö quang âæåüc âáøy vaìo khe håí heûp bàòng phæång phaïp låüi duûng læûc âiãûn tæì vaì åí âoï häö quang âæåüc dáûp tàõt mäüt caïch dãù daìng. - Maïy càõt âiãûn chán khäng: Häö quang âæåüc dáûp tàõt trong mäi træåìng chán khäng, caïc tiãúp âiãøm cuía maïy càõt âæåüc âàût trong buäöng dáûp häö quang coï mäi træåìng laì chán khäng nãn khaí nàng dáûp tàõt häö quang låïn. - Maïy càõt âiãûn phuû taíi : Khaïc våïi caïc loaûi maïy càõt âiãûn trãn maïy càõt naìy chè coï thãø âoïng, càõt doìng âiãûn phuû taíi nhæng khäng càõt âæåüc doìng âiãûn ngàõn maûch. Buäöng dáûp häö quang laìm bàòng váût liãûu tæû sinh khê. 5.3.2. Caïc tham säú cuía maïy càõt Caïc tham säú cå baín laì : Uâm, Iâm, Iäâââm, Iäânâm. Ngoaìi ra coìn mäüt säú tham säú sau : a. Doìng âiãûn càõt âënh mæïc (Icâm): Do nhaì chãú taûo quy âënh vaì âàût træng cho khaí nàng càõt cuía maïy càõt. Doìng âiãûn càõt âënh mæïc laì doìng âiãûn ngàõn maûch ba pha hiãûu duûng låïn nháút (taûi thåìi âiãøm måí tiãúp âiãøm) maì maïy càõt coï thãø càõt âæåüc khi âiãûn aïp phuûc häöi giæîa caïc pha bàòng âiãûn aïp âënh mæïc nhæng khäng laìm hæ hoíng maïy càõt vaì coï thãø tiãúp tuûc âoïng càõt nhæîng láön sau maì khäng phaíi sæía chæîa gç. (1) Khi ngàõn maûch mäüt pha N cho pheïp càõt doìng bàòng 1,15 Iâm vç luïc naìy âiãûn aïp phuûc häöi trãn caïc pha beï hån træåìng håüp ngàõn maûch ba pha N(3). Doìng âiãûn càõt âënh mæïc cuía maïy càõt âæåüc xaïc âënh bàòng thæûc nghiãûm. Trong váûn haình nhiãöu khi maïy càõt phaíi âoïng càõt mäüt säú láön liãn tuûc. Vç váûy khi thê nghiãm âoìi hoíi táút caí caïc maïy càõt phaíi càõt âæåüc doìng âiãûn càõt âënh mæïc theo chu trçnh sau : C - 180 - ÂC - 180 - ÂC - C : Kê hiãûu càõt doìng ngàõn maûch. - ÂC: Thao taïc âoïng maïy càõt khi dang ngàõn maûch vaì sau âoï càõt maïy càõt ra ngay. - 180 (s) laì thåìi gian giæîa hai láön thao taïc liãn tuûc. Âäúi våïi caïc maïy càõt coï thiãút bë TÂL yãu cáöu chu trçnh thê nghiãûm coìn nàûng nãö hån tuìy theo yãu cáöu TÂL 1 láön hay hai láön. b. Cäng suáút càõt âënh mæïc cuía maïy càõt: Noï cuîng âàûc træng cho khaí nàng càõt cuía maïy càõt vaì âæåüc xaïc âënh båíi biãøu thæïc sau : S = 3 U . I . câm âm câm Cäng suáút càõt âënh mæïc chè laì mäüt âaûi læåüng coï tênh cháút qui æåïc, noï khaïc våïi cäng suáút biãøu kiãún khi ngàõn maûch vç trong cäng thæïc trãn chuïng ta láúy doìng âiãûn vaì âiãûn aïp åí nhæîng thåìi âiãøm khaïc nhau. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 84
  7. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp c. Doìng âiãûn âoïng âënh mæïc (I ): I âàût træng cho khaí nàng âoïng cuía maïy càõt ââm ââm âiãûn khi âang ngàõn maûch. Âoï laì doìng âiãûn ngàõn maûch ba pha hiãûu duûng toaìn pháön låïn nháút hay biãn âäü doìng âiãûn xung kêch låïn nháút maì maïy càõt âiãûn coï thãø âoïng âæåüc nhæng khäng laìm cho caïc âáöu tiãúp xuïc bë haìn dênh laûi, hay coï nhæîng hæ hoíng khaïc khi âiãûn aïp bàòng âiãûn aïp âënh mæïc vaì theo quy trçnh thê nghiãûm. Cho nãn I phuû thuäüc chuí yãúu ââm vaìo cáúu taûo cuía bäü truyãön âäüng vaì hãû thäúng tiãúp âiãøm. Thæåìng âäúi våïi maïy càõt : I = I . ââm äââm Trong caïc maïy càõt ngæåìi ta thæåìng chãú taûo : Iââm ≥ Icâm. 5.3.3. Choün maïy càõt âiãûn trong hãû thäúng âiãûn • Âiãöu kiãûn choün: - U ≥ U âmMC âmmaûng - I ≥ I âmMC cb I ≥ I - CâmMC Nt hay S ≥ S câm Nt Trong âoï doìng âiãûn ngàõn maûch taûi thåìi âiãøm t âæåüc xaïc âënh: 2 2 INt = I NCKt + I NKCKt Thåìi gian t tênh tæì luïc bàõt âáöu ngàõn maûch cho âãún luïc âáöu tiãúp xuïc måí ra hoaìn toaìn: t = t + t bv mc Trong âoï : tbv laì thåìi gian taïc âäüng cuía tên hiãûu baío vãû råle t = (0,02 - 0,05) sec. bv t laì thåìi gian taïc âäüng cuía maïy càõt mc t= (0,1 - 0,12) sec mc Theo tênh toaïn ngàõn maûch ta coï: INt = α. I" Trong âoï α = f ( x/r , t ) Âäúi våïi maïy càõt cao aïp : t = 0,1 sec min 2 2 Ta coï: I = I ck0,1 + +I kck0,1 N0,1 Thæûc tãú tênh toaïn cho tháúy: IN0,1 ≈ I" nãn âiãöu kiãûn choün maïy càõt theo khaí nàng càõt coï thãø viãút: I ≥ I" câm hay S ≥ 3 U .I" câm âm • Âiãöu kiãûn kiãøm tra : - Kiãøm tra äøn âënh âäüng : I ≥ I ââm xk ≥ i Hay iââm xk - Kiãøm tra äøn âënh nhiãût : B = I2 .t ≥ B ≈ I2 . T nhâm nhâm nhâm N ∞ tâ Âäúi våïi maïy càõt coï Iâm > 1000A khäng cáön kiãøm tra äøn âënh nhiãût. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 85
  8. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp • Xaïc âënh Ttâ: 2 Giaï trë Ttâ âæåüc choün sao cho diãûn têch giåïi haûn båíi âæåìng cong I ckt trong khoaíng thåìi gian ngàõn maûch t våïi truûc hoaình bàòng âuïng diãûn têch hçnh chæî nháût coï diãûn têch bàòng I2 . T ∞ tâ. 2 I ck 2 I ∞ t 0 t Ttâ Ttâ phuû thuäüc vaìo thåìi gian ngàõn maûch t vaì tyí säú giæîa giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch thaình pháön chu kyì ban âáöu ( giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch siãu quaï âäü thaình pháön chu kyì) vaì giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch äøn âënh thaình pháön chu kyì β= I”/ I∞ Ttâ = f ( t,β ) vaì xaïc âënh theo âæåìng cong xaïc âënh thåìi gian taïc duûng nhiãût tæång âæång Ttâ ( trang 109 - saïch Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp- Âaûi hoüc BKHN). 5. 4. Choün dao caïch ly 5.4.1. Khaïi niãûm, nhiãûm vuû vaì cäng duûng • Dao caïch ly laì mäüt thiãút bë âiãûn cao aïp duìng âãø âoïng càõt caïc maûch âiãûn cao aïp luïc khäng coï doìng âiãûn hay cho pheïp âoïng càõt doìng âiãûn nhoí theo qui âënh. • Nhiãûm vuû : Nhiãûm vuû chuí yãúu laì taûo khoaíng caïch an toaìn träng tháúy âæåüc âãø âaím baío an toaìn cho nhán viãn sæía chæîa caïc thiãút bë âiãûn hay trong mäüt säú træåìng håüp noï duìng âãø thao taïc så âäö trong mäüt säú så âäö näúi âiãûn. • Cäng duûng : Nhåì coï dao caïch ly maì ta coï thãø tiãún haình sæía chæîa caïc pháön tæí cuía caïc maûch âiãûn maì khäng laìm ngæìng caïc pháön tæí phán phäúi âiãûn khaïc. - Khi sæía chæîa caïc thiãút bë âiãûn âãø âaím baío an toaìn ngæåìi ta phaíi näúi âáút thiãút bë cáön sæía chæîa nãn dao caïch ly coï bäú trê thãm dao näúi âáút an toaìn vaì coï liãn âäüng våïi nhau. Khi dao caïch ly måí thç dao caïch ly näúi âáút coï thãø âoïng laûi vaì ngæåüc laûi, chuï yï âuïng thæï tæû. Caïc dao caïch ly thæåìng bäú trê åí hai âáöu maïy càõt, vç âiãöu kiãûn laìm viãûc nheû nhaìn hån maïy càõt nãn dao caïch ly thæåìng khäng coï buäöng dáûp häö quang cho nãn khäng càõt âæåüc doìng âiãûn låïn. - Nãúu dao caïch ly coï buäöng dáûp häö quang thç khaí nàng càõt cuía noï tàng lãn: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 86
  9. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp I = (1 - 1,25 ) I . C âmcl Khi nháöm láùn duìng dao caïch ly âãø âoïng càõt maûch âiãûn coï doìng âiãûn låïn chaûy qua thç häö quang phaït sinh coï thãø phaï hoíng dao caïch ly, gáy nguy hiãøm cho ngæåìi thao taïc vaì coï thãø häö quang lan traìn giæîa caïc pha taûo ra ngàõn maûch nhiãöu pha. - Khi coï hai dao caïch ly laìm viãûc song song trãn mäüt maûch ( hçnh veî) thç cho pheïp âoïng càõt dao caïch ly thæï hai khi dao caïch ly thæï nháút âang âoïng maì khäng gáy nguy hiãøm vç træåïc vaì sau khi âoïng, càõt dao caïch ly thæï hai thç hai âáöu tiãúp xuïc cuía noï cuìng âiãûn aïp. I I Khi dao caïch ly bäú trê keìm maïy càõt thç chè cho pheïp càõt dao caïch ly sau khi maïy càõt âaî càõt. * Kinh nghiãûm váûn haình cho pheïp âoïng càõt dao caïch ly trong caïc træåìng håüp sau: - Doìng khäng taíi cuía MBA âiãûn læûc: 10KV SBA ≤ 1750 KVA 20KV SBA ≤ 3200 KVA 35KV SBA ≤ 20000 KVA 110KV SBA ≤ 31500 KVA Våïi âiãöu kiãûn ba dao caïch ly phaíi coï bäü truyãön âäüng ba pha âoïng càõt âäöng thåìi. Vç khi âoïng càõt tæìng pha riãng reî seî xuáút hiãûn doìng cán bàòng. - Cho pheïp âoïng càõt doìng âiãûn khäng taíi cuía âæåìng dáy trãn khäng (càõt doìng âiãûn âiãûn dung cuía âæåìng dáy ): 35KV l ≤ 30 km 110KV l ≤ 20 km ≤ 20KV l khäng haûn chãú - Cho pheïp âoïng càõt doìng âiãûn khäng taíi cuía âæåìng dáy caïp (càõt doìng âiãûn âiãûn dung cuía âæåìng dáy caïp): Uâm ≤ 10KV l ≤ 10 km - Càõt doìng âiãûn phuû taíi cuía maïy biãún âiãûn aïp âo læåìng (BU). - Âoïng càõt doìng âiãûn khäng cán bàòng åí trung tênh MBA âiãûn læûc coï cuäün dáûp häö quang. - Âoïng càõt doìng khäng cán bàòng cuía âæåìng dáy âæåüc cung cáúp tæì hai phêa våïi âiãöu kiãûn âiãûn aïp giæîa hai âáöu tiãúp xuïc cuía dao caïch ly sau khi càõt khäng væåüt quaï 2% Uâm. - Âoïng càõt doìng âiãûn chaûm âáút mäüt pha trong caïc maûng ba pha trung tênh caïch âiãûn våïi âáút : 5A U = (20 - 35) KV 10A U ≤ 10 KV Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 87
  10. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp * Yãu cáöu cå baín âäúi våïi dao caïch ly : - Caïc tiãúp âiãøm cáön phaíi laìm viãûc âaím baío khi coï doìng âiãûn âënh mæïc láu daìi chaûy qua vaì coï khaí nàng laìm viãûc täút åí nåi coï âiãöu kiãûn thiãn nhiãn khàõc nghiãût. Caïc tiãúp âiãøm vaì caïc pháön coï doìng âiãûn chaûy qua phaíi âaím baío äøn âënh âäüng vaì äøn âënh nhiãût. -Dao caïch ly vaì bäü truyãön âäüng phaíi âaím baío tin cáûy, cáön giæî væîng åí vë trê âoïng khi coï doìng âiãûn ngàõn maûch chaûy qua, khi åí vë trê càõt cáön phaíi cäú âënh chàõc chàõn. - Dao caïch ly phaíi âaím baío khoaíng caïch an toaìn giæîa caïc tiãúp âiãøm khi càõt âãø traïnh hiãûn tæåüng phoïng âiãûn khi âiãûn aïp tàng cao. - Cå cáúu cå khê cuía dao caïch ly phaíi âæåüc näúi liãn âäüng våïi maïy càõt âãø dao caïch ly chè âæåüc âoïng càõt sau khi maïy càõt âaî càõt (Dao caïch ly bäú trê åí hai âáöu maïy càõt). - Kãút cáúu âån giaín thuáûn tiãûn trong váûn haình vaì sæía chæîa. 5.4.2. Dao ngàõn maûch vaì dao caïch ly tæû âäüng Âãø giaím giaï thaình thiãút bë phán phäúi åí caïc traûm biãún aïp cuäúi âæåìng dáy hay maûch reî nhaïnh ta duìng dao ngàõn maûch keìm dao caïch ly tæû âäüng. DCLtâ a. Dao ngàõn maûch : DNM Trong nhiãöu træåìng håüp sæû cäú åí cuäúi âæåìng dáy hoàûc sau maïy biãún aïp doìng ngàõn maûch khäng âuí låïn laìm cho baío vãû råle cuía caïc maïy càõt åí âáöu dáy khäng taïc âäüng. Luïc naìy ngæåìi ta âàût dao ngàõn maûch âãø taûo ngàõn maûch nhán taûo, trong hãû thäúng coï doìng ngàõn maûch låïn thåìi gian taïc âäüng cuía dao ngàõn maûch tæì (0,4 - 0,5)sec. Dao ngàõn maûch laì loaûi dao caïch ly coï læåîi dao bçnh thæåìng åí vë trê måí va ì seî tæû âäüng âoïng laûi dæåïi taïc duûng cuía cå cáúu loì xo khi coï baío vãû rå le âæa tên hiãûu âãún, læåîi dao seî âæåüc càõt bàòng tay. Khi coï hæ hoíng trong maïy biãún aïp hoàûc sau maïy biãún aïp thç baío vãû rå le nhæ baío vãû so lãûch, baío vãû rå le håi seî taïc âäüng âoïng DNM taûo ra ngàõn maûch nhán taûo coï doìng ngàõn maûch låïn laìm baío vãû rå le åí âáöu âæåìng dáy taïc âäüng càõt maïy càõt. Dao ngàõn maûch chè cáön bäú trê mäüt pha nãúu maûng coï trung tênh træûc tiãúp näúi âáút coìn maûng trung tênh caïch âiãûn våïi âáút thç phaíi âàût trãn hai pha. b.Dao caïch ly tæû âäüng : Laì mäüt dao caïch ly coï khaí nàng âoïng càõt doìng khäng taíi cuía maïy biãún aïp vaì noï cuîng âæåüc chãú taûo nhæ dao caïch ly thæåìng nhæng coï keìm theo bäü truyãön âäüng væìa tæû âäüng væìa bàòng tay âãø càõt tæû âäüng dao caïch ly, âoïng bàòng tay. Thåìi gian taïc âäüng thæåìng ≤ 1 s. Trong thæûc tãú váûn haình ngæåìi ta thæåìng sæí duûng dao caïch ly tæû âäüng kãút håüp våïi dao ngàõn maûch âãø thay thãú maïy càõt cuäúi dæåìng dáy trong âiãöu kiãûn kyî thuáût cho pheïp nhàòm giaím giaï thaình xáy dæûng traûm. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 88
  11. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Ngoaìi ra ngæåìi ta duìng dao caïch ly tæû âäüng trong caïc så âäö cáöu, yãu cáöu coï mäüt säú liãn âäüng sau: Dao caïch ly tæû âäüng vaì dao ngàõn maûch coï liãn âäüng âãø caïch ly tæû âäüng khäng âæåüc âoïng khi dao ngàõn maûch âang âoïng. 5.4.3. Choün dao caïch ly * Dao caïch ly âæåüc choün theo âiãöu kiãûn sau : U ≥ U âmcl âmmaûng I ≥ I âmcl cb * Kiãøm tra : - ÄØn âënh nhiãût : I2 . t ≥ B ≈ I2 . t nhâm nhâm N ∞ Tâ Nãúu dao caïch ly coï doìng âënh mæïc låïn hån 1000A khäng cáön kiãøm tra äøn âënh nhiãût. - ÄØn âënh læûc âäüng âiãûn : i ≥ i ââm xk hay Iââm ≥ Ixk Ngoaìi ra cáön chuï yï vë trê âàût cuía dao caïch ly trong nhaì hay ngoaìi tråìi, loaûi dao caïch ly coï læåîi quay trong màût phàóng thàóng âæïng hay quay trong màût phàóng nàòm ngang vaì xem loaûi dao caïch ly coï keìm dao näúi âáút hay khäng. 5. 5. Khaïng âiãûn 5.5.1. Khaïi niãûm vaì phán loaûi 1. Khaïi niãûm Khaïng âiãûn laì mäüt cuäün dáy âiãûn caím khäng coï loîi theïp coï âiãûn khaïng ráút låïn so våïi âiãûn tråí, duìng âãø haûn chãú doìng âiãûn ngàõn maûch hoàûc haûn chãú doìng âiãûn khåíi âäüng cuía âäüng cå trong caïc maûch cäng suáút låïn nhàòm choün âæåüc khê cuû âiãûn haûng nheû. Ngoaìi ra khaïng âiãûn âæåìng dáy coìn coï taïc duûng náng cao âiãûn aïp dæ trãn thanh goïp khi ngàõn maûch trãn âæåìng dáy. 2. Phán loaûi - Theo vë trê âàût: Khaïng âiãûn phán âoaûn (K1, K2) vaì khaïng âiãûn âæåìng dáy (KI, KII, KIII). - Theo cáúu taûo : Khaïng âiãûn âån (KI, KIII ) vaì khaïng âiãûn keïp (KII). Khaïng âiãûn âån vaì khaïng âiãûn keïp âãöu coï chung mäüt kiãøu cáúu taûo nhæng chè khaïc laì khaïng âiãûn âån chè coï hai âáöu coìn khaïng âiãûn keïp coï ba âáöu (mäüt âáöu åí giæîa cuäün dáy). Cuîng coï thãø noïi ràòng khaïng âiãûn keïp coï hai cuäün dáy, maì mäùi cuäün dáy coï hãû säú tæû caím L vaì giæîa hai cuäün dáy coï häø caím M. Ngoaìi ra âãø thiãút bë phán phäúi âåî cäöng kãönh thæåìng duìng mäüt khaïng cho mäüt säú âæåìng dáy goüi laì khaïng nhoïm. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 89
  12. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp B1 B2 MC MC 1 K1 2 K2 PÂI PÂII PÂII K II K II KIII ~ ~ ~ F 1 F2 F3 Khaïng âiãûn âãø haûn chãú doìng âiãûn ngàõn maûch thæåìng âæåüc âàût trãn caí 3 pha, trãn âæåìng dáy hay trãn thanh goïp. Trong nhæîng maûng ba pha trung tênh træûc tiãúp näúi âáút ngæåìi ta coï thãø duìng khaïng âiãûn mäüt pha. Chuï yï: Khi tênh doìng ngàõn maûch âãø choün khê cuû âiãûn thæåìng tênh våïi âiãøm ngàõn maûch sau maïy càõt âæåìng dáy. 5.5.2. Cáúu taûo khaïng âiãûn Do yãu cáöu âàût tuyãún V-A tuyãún tênh nghéa laì X = const trong phaûm vi biãún thiãn L räüng cuía doìng âiãûn I ( Iâm → Inm= (20-30) Iâm) cho nãn caïc cuäün dáy cuía khaïng âiãûn khäng quáún trãn loîi theïp maì âæåüc quáún trãn caïc truû bã täng vç nãúu coï loîi theïp thç khi doìng âiãûn tàng ( khi ngàõn maûch, khåíi âäüng âäüng cå) seî laìm cho loîi theïp baío hoìa vaì giaím âiãûn khaïng cuía khaïng âiãûn nhæ váûy khaïng âiãûn khäng coìn coï taïc duûng haûn chãú doìng ngàõn maûch. Âiãûn caím cuía khaïng âiãûn âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc : ∂ψ K LK = ∂i K di u = L K K K dt Khi cuäün dáy khäng quáún trãn loîi theïp thç âàûc tênh LK(iK) hoàûc ΨK(i) xaïc âënh nhæ hçnh a. Khi cuäün dáy âæåüc quáún trãn loîi theïp thç âàûc tênh LK(iK) hoàûc ΨK(i) xaïc âënh nhæ hçnh b. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 90
  13. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Ψ, L Ψ, L Ψ (i) ϕ(i) L(i) L(i) i i 0 0 a) b) Coï hai loaûi khaïng âiãûn laì khaïng âiãûn bã täng vaì khaïng âiãûn dáöu trong âoï khaïng âiãûn bã täng sæí duûng räüng raîi. Khaïng âiãûn bã täng chuí yãúu sæí duûng våïi âiãûn aïp nhoí hån bàòng 35 KV vaì chãú taûo theo tæìng pha riãng reí. Cuäün dáy laìm bàòng dáy dáùn nhiãöu såüi bàòng âäöng hoàûc nhäm, caïch âiãûn bàòng giáúy caïch âiãûn, tiãút diãûn dáy quáún thæåìng tæì (70-185) mm2 coï khi tiãút diãûn âaût tåïi 240 mm2. Âãø caïch âiãûn giæía caïc pha våïi nhau vaì pha våïi âáút ngæåìi ta duìng sæï âåî. Trë säú âiãûn khaïng XK% = (3-12)%, mäùi cuäün dáy cuía khaïng âiãûn âãöu coï âaïnh dáúu sàôn caïc thæï tæû pha vaì caïc kiãøu làõp âàût. Khaïng âiãûn bã täng tuy chãú taûo âån giaín, coï âäü bãön cå vaì âäü bãön âiãûn cao nhæng kêch thæåïc vaì troüng læåüng låïn nãn giaï tiãön âàõt. Khi cáúp âiãûn aïp ≥ 35 KV sæí duûng khaïng âiãûn dáöu, khaïc våïi khaïng âiãûn bã täng laìm maït bàòng khäng khê khaïng âiãûn dáöu laìm maït bàòng dáöu. 5.5.3. Täøn tháút âiãûn aïp trãn khaïng âiãûn P1 ∼ 1. Khaïng âiãûn âån cosϕ Trong âiãöu kiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng trãn khaïng âiãûn coï täøn tháút âiãûn aïp : . . . UP! UP2 ∆U PK = U P1 − U P2 . . Trong âoï: U P1 , U P2 âiãûn aïp pha træåïc vaì sau khaïng âiãûn. Giaí sæí boí qua âiãûn khaïng cuía khaïng âiãûn, dæûa vaìo âäö thë veïc tå âiãûn aïp giaïng trãn khaïng âiãûn : → . . → → → ∆ U PK = U P1 − U P2 = Oa − Ob = ba UP1 a ψ j.I.X → b ba laì veïc tå suût aïp pha cuía khaïng âiãûn. O c d ϕ UP2 ∆ Upk = ba ∆U Vç ψ thæûc tãú ráút beï nãn coï thãø xem bc ≈ bd. PK Trong tam giaïc vuäng abd ta coï : ∆ Upk ≈ bd = ab sinϕ = I.XkSinϕ Täøn tháút âiãûn aïp dáy trãn khaïng: ∆ UdK = 3 . IXK.Sinϕ Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 91
  14. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp U dm Chuï yï : X K = X K % 3.100%.Idm ∆U dK 3.I K X K .sin ϕ X K %.I K Do âoï : ∆U K % = .100% = .100% = sin ϕ U âm U âm Iâm Nhæ váûy våïi mäüt âiãûn khaïng nháút âënh thç âäü suût aïp ∆ U% phuû thuäüc Sinϕ vaì doìng âiãûn qua khaïng. Khi váûn haình bçnh thæåìng våïi Cosϕ cao thç Sinϕ tháúp vaì doìng âiãûn qua khaïng beï nãn ∆U beï (∆Ubt ≤ ∆Ucp= 2%) Khi ngàõn maûch ϕ ≈ Π/2 vaì doìng âiãûn qua khaïng låïn (IK = IN) nãn ∆Ukmax ráút låïn, chênh læåüng ∆U naìy seî duy trç trãn thanh goïp mäüt læåüng âiãûn aïp dæ khi ngàõn maûch sau khaïng âiãûn. X K %.I nmK ∆U K % = ( Sin ϕ ≈ 1) I âm Ngæåìi ta qui âënh U % > U = 60%. Nãúu U % = (65 - 70)% tråí lãn âaím baío dæ dæcp dæ äøn âënh âäüng cuía caïc maïy phaït laìm viãûc song song trong nhaì maïy vaì âaím baío âiãöu kiãûn tæû måí maïy caïc âäüng cå, traïnh sæû cäú nàûng nãö cho hãû thäúng. Tuy váûy nãúu Udæ beï thç baío vãû rå le seî càõt nhanh ngàõn maûch vaì giaím thåìi gian haû tháúp âiãûn aïp trãn thanh goïp nhoí nãn cuîng haûn chãú taïc haûi cuía Udæ beï. 2. Khaïng âiãûn keïp Âaûi læåüng âàûc træng cho khaïng âiãûn keïp laì âiãûn caím L vaì häù caím M, hãû säú ngáùu håüp tæì : K = M/ L Trong âån vë tæång âäúi våïi læåüng cå baín laì âënh mæïc âiãûn khaïng cuía mäüt nhaïnh : * 3.Iâm .X L XL = U âm * 3.Iâm .X M Âiãûn khaïng häù caím : XM = U âm Iâm laì doìng âiãûn âënh mæïc cuía mäüt nhaïnh. Âiãûn khaïng täøng cuía khaïng âiãûn keïp phuû thuäüc vaìo chiãöu doìng âiãûn chaûy trong caïc nhaïnh. • Doìng âiãûn trong 2 nhaïnh bàòng nhau vaì ngæåüc chiãöu : Trong træåìng håüp naìy tæì thäng häù caím ngæåüc 0 chiãöu våïi tæì thäng tæû caím do âoï âiãûn aïp trãn caïc 2I nhaïnh giaím xuäúng. I I ∆U = (X - X ) I = X .I ( 1 - X /X ) * * L M L M L ∆U1 = X .I (1 - K ) 1 M 2 L Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 92
  15. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp X Trong âoï: K = M laì hãû säú ngáøu håüp tæì vaì thæåìng bàòng (0,4 - 0,5) X L Do váûy âiãûn khaïng cuía mäüt nhaïnh trong træåìng håüp naìy: X = (1 - K) X nh L (1 − K).X Âiãûn khaïng tæång âæång cuía khaïng âiãûn keïp: X = L 1K 2 X Nãúu K = 0,5 thç: X = L nghéa laì âiãûn khaïng tæång tæång cuía khaïng 1K 4 âiãûn keïp seî giaím 4 láön so våïi khaïng âiãûn âån. • Khi trong hai nhaïnh coï cuìng mäüt doìng âiãûn chaûy qua : Tæì thäng häù caím cuìng chiãöu våïi tæì thäng tæû caím. 0 Suût aïp trãn hai nhaïnh : ∆U = 2.( X + X ) I 2 M L ∆U = 2.X (1 + K ) I I I 2 L * * Âiãûn khaïng täøng : X2K = 2 X (1 + K ) L Nãúu K = 0,5 thç ∆U = 3.X .I 1 M 2 2K L Váûy nãúu k = 0,5 thç âiãûn khaïng täøng håüp cuía khaïng âiãûn tàng gáúp 3 láön so våïi khaïng âiãûn âån. * Doìng âiãûn chè chaûy trong mäüt nhaïnh: Luïc naìy ∆ U = X .I 0 L I Khaïng âiãûn keïp laìm viãûc giäúng khaïng âiãûn I âån. * * Ta coï: X = X a 3 L M Âiãûn khaïng pháön tràm cuía mäùi nhaïnh, khi khäng 1 2 coï doìng âiãûn chaûy trong nhaïnh kia: 3.X K .IdmK .100% X K % = U dmK Luïc naìy xuáút hiãûn hiãûn tæåüng quaï âiãûn aïp do trong maûch håí xuáút hiãûn sæïc âiãûn âäüng häø caím E : E = X I M M M. E = U + E a 0 M Khi coï ngàõn maûch sau nhaïnh mäüt ta coï : U = I .X 0 N L Váûy U = U + E = (X + X ).I a 0 M M L N U = (1 + k) X .I a L N Khi ngàõn maûch I ráút låïn laìm trong maûch håí xuáút hiãûn quaï âiãûn aïp tæì (1,2 - 1,35) N Uâm. Nhæng vç thåìi gian täön taûi ngàõn maûch beï nhåì coï BVRL càõt nhanh cho nãn hiãûn tæåüng quaï âiãûn aïp khäng gáy nguy hiãøm cho caïch âiãûn. Tæì kãút quaí trãn ta âæa ra så âäö thay thãú täøng cho khaïng âiãûn nhæ sau: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 93
  16. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 0 0 -KXL (1+ KXL) (1+ KXL) 1 2 Nháûn xeït: Qua phán têch caïc tçnh traûng laìm viãûc cuía khaïng âiãûn keïp coï thãø so saïnh giæîa khaïng âiãûn keïp vaì âån nhæ sau: - ÅÍ traûng thaïi laìm viãûc bçnh thæåìng täøn tháút âiãûn aïp trãn khaïng âiãûn keïp nhoí hån nhiãöu so våïi khaïng âiãûn âån: I nh1 − KI nh2 ∆U Knh1 % = X K %( ).sinϕ Iâm - Khi ngàõn maûch trãn mäüt âæåìng dáy naìo âoï sau khaïng, khaïng âiãûn keïp seî laìm viãûc nhæ khaïng âiãûn âån nghéa laì doìng ngàõn maûch âãöu haûn chãú båíi âiãûn khaïng XL (XL laì âiãûn khaïng cuía khaïng âiãûn âån cuîng laì âiãûn khaïng mäüt nhaïnh cuía khaïng âiãûn keïp). Váûy khi haûn chãú doìng ngàõn maûch cho âæåìng dáy sau khaïng âiãûn coï xu hæåïng choün khaïng âiãûn keïp cho nhiãöu âæåìng dáy thç täút hån nhæng khi säú âæåìng dáy êt maì XK% cuía khaïng âiãûn âån nàòm trong vuìng cho pheïp thç nãn choün khaïng âiãûn âån vç noï reí tiãön hån. 5.5.4. Læûc âäüng âiãûn trong khaïng âiãûn Læûc âäüng âiãûn sinh ra trong khaïng âiãûn gäöm hai thaình pháön : Fââtrong vaì Fâângoai . 1- Læûc âäüng âiãûn trong Læûc âäüng âiãûn trong do taïc duûng cuía doìng âiãûn trong cuìng mäüt pha sinh ra, gäöm hai thaình pháön : - Do taïc duûng tæång häù giæîa caïc pháön khaïc nhau cuía mäüt voìng taûo nãn læûc phán bäú âãöu theo chu vi vaì hæåïng theo phæång baïn kênh. - Do taïc duûng tæång häù giæîa caïc doìng âiãûn trong hai maûch voìng sinh ra coï xu hæåïng keïo caïc voìng dáy laûi saït våïi nhau. Khi thiãút kãú vaì chãú taûo ngæåìi ta âaî cho doìng âiãûn äøn âënh âäüng âënh mæïc, nãn âäúi våïi ngæåìi sæí duûng ta chè quan tám âãún læûc âäüng âiãûn ngoaìi. 2- Læûc âäüng âiãûn ngoaìi Læûc âäüng âiãûn ngoaìi do taïc duûng tæång häù cuía doìng âiãûn giæîa caïc pha khaïc nhau sinh ra. Theo âënh luáût baío toaìn nàng læåüng ta coï : ∂M F = i .i . [ N ] x 1 2 ∂x 2 [ KG ] Fx = ω .i1.i 2 .ψ 1 ∂M Trong âoï : ψ = 0,102. . (KG/A2) ω2 ∂x W laì säú voìng dáy cuía khaïng âiãûn . Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 94
  17. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhæ váûy våïi khaïng âiãûn coï kêch thæåïc nháút âënh thç læûc âäüng âiãûn ngoaìi chè phuû thuäüc caïch bäú trê cuía khaïng âiãûn. Âäúi khaïng âiãûn coï caïc phæång phaïp âàût sau (caïch âàût khaïng do nhaì chãú taûo quy âënh): A S b/ a/ B A C B C S A B C c/ a- Phæång phaïp âàût chäöng. b- Phæång phaïp âàût kãö. c- Phæång phaïp âàût nàòm ngang. Âäúi våïi phæång aïn a vaì b læûc âäüng âiãûn khi ngàõn maûch N(2), N(3) coï xu hæåïng âáøy pha trãn taïch råìi pha dæåïi, do âoï sæï seî laìm viãûc trong tçnh traûng chëu keïo, vç khaí nàng chëu keïo cuía sæï tháúp cho nãn âãø khàõc phuûc ngæåìi ta âàût caïc gäúi tæûa hay sæï cheìn åí trãn, hoàûc duìng phæång phaïp âäøi chiãöu dáy quáún cuía pha B, hoàûc âäøi chiãöu dáy ra cuía pha B âãø âäøi chiãöu læûc âäüng âiãûn. Âäúi våïi phæång aïn c khi ngàõn maûch caïc sæï luän luän chëu uäún cho nãn nhaì chãú taûo cho sàôn Smin âãø âaím baío äøn âënh âäüng. Phæång aïn a chè thêch håüp våïi khaïng âæåìng dáy coï doìng âënh mæïc 1000 A tråí xuäúng vaì XK% ≤ 6%. Âàût ba pha chäöng lãn nhau coï æu âiãøm laì giaím âæåüc diãûn têch toaì nhaì nhæng chiãöu cao toaì nhaì laûi tàng lãn. Phæång aïn b thêch håüp våïi nhæîng khaïng âæåìng dáy coï doìng âënh mæïc vaì âiãûn khaïng låïn hån phæång aïn a, khi âoï coï thãø giaím chiãöu cao toaì nhaì nhæng diãûn têch laûi tàng lãn khoaíng hai láön so våïi phæång aïn a. Våïi caïc khaïng coï doìng vaì âiãûn khaïng ráút låïn nhæ khaïng phán âoaûn thç phaíi bäú trê nhæ phæång aïn c. Xung quanh khaïng coï tæì træåìng ráút låïn nãn noï khäng âæåüc âàût gáön caïc cáúu truïc bàòng theïp hay bã täng cäút theïp. Khoaíng caïch nhoí nháút tæì khaïng âãún cáúu truïc bàòng theïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 95
  18. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp hay bã täng cäút theïp phaíi tuán theo quy âënh cuía nhaì chãú taûo nhæng khoaíng caïch naìy khäng nhoí hån baïn kênh cuía khaïng. 5.5.5. Choün khaïng âiãûn Khaïng âiãûn âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau : 1 - UâmK ≥ Uâmmaûng ( Âiãûn aïp âënh mæïc cuía khaïng phaíi tæång æïng våïi âiãûn aïp âënh mæïc cuía maûng). 2 - I ≥ I âmK cbmax 3 - Choün X %: ( Xaïc âënh nhæ pháön sau). K 4. Kiãøm tra âiãöu kiãûn täøn tháút âiãûn aïp: - Khaïng âiãûn âån: X K %.I K ∆U K % = sin ϕ ≤ ∆Ucp Iâm X K %.I nh1 X K %.K.I nh2 - Khaïng âiãûn keïp: ∆U K1 % = sin ϕ1 − sin ϕ2 ≤ ∆Ucp IâmK IâmK ( ∆Ucpmax = 2% trong chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng; ∆Ucpmax = 5% trong chãú âäü laìm viãûc cæåîng bæïc) 4 - Kiãøm tra äøn âënh âäüng: ixk ≤ iädd ( ixk laì doìng âiãûn xung kêch) 5 - Kiãøm tra äøn âënh nhiãût: BN ≤ I nh.dm t nh.dm 2 + BN laì xung læåüng nhiãût cuía doìng ngàõn maûch, KA .s + Inh.âm, tnhâm laì doìng âiãûn äøn âënh nhiãût âënh mæïc vaì thåìi gian äøn âënh nhiãût âënh mæïc. Xaïc âënh XK%: HT Âiãûn khaïng cuía khaïng âiãûn âæåìng dáy hay HT 10,5KV khaïng âiãûn phán âoaûn (XK%) âæåüc N6 choün xuáút phaït tæì âiãöu kiãûn haûn chãú doìng K1 XHT ngàõn maûch âãø coï thãø sæí duûng caïc khê cuû âiãûn N6 âoïng càõt haûng nheû vaì âaím baío âiãöu kiãûn äøn MC1 âënh nhiãût cho caïp âàût phêa sau khaïng âäöng XK thåìi phaíi âaím baío âiãûn aïp dæ trãn thanh goïp. N’6 - Âãø choün khaïng âiãûn phán âoaûn ngæåìi ta tæû S1 XC1 choün XK% = ( 8% - 12%) räöi kiãøm tra täøn tháút âiãûn aïp trãn khaïng vaì tênh doìng ngàõn maûch. Nãúu XK% âaî choün maì thoaî maîn yãu cáöu täøn MC2 N'6 tháút âiãûn aïp vaì doìng ngàõn maûch tênh âæåüc thoaí maîn yãu cáöu âãö ra thç viãûc choün XK% N”6 S2 ban âáöu laì âaût yãu cáöu, nãúu khäng phaíi chènh Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 96
  19. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Caïp âiãûn læûc coï tiãút diãûn S1 vaì S2 (nhæ hçnh) Âiãûn khaïng täøng cuía hãû thäúng tênh âãún âiãøm ngàõn maûch N3: I X cb3 HT = " I N 6 Trong âoï: - Icb3 doìng âiãûn cå baín âæåüc choün khi tênh toaïn ngàõn maûch åí cáúp âiãûn aïp 10,5 KV. - I"N6 laì giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch siãu quaï âäü thaình pháön chu kyì khi ngàõn maûch ba pha taûi N6. Caïc giaï trë âiãûn khaïng XHT, Xc1, Xc2 âæåüc xaïc âënh trong hãû âån vë tæång âäúi våïi âaûi læåüng cå baín âaî choün (Scb vaì Ucb = Utb): Scb X C = x 0 .l 2 U tb Våïi : x0 laì âiãûn khaïng âån vë theo chiãöu daìi (Ω / km) l laì chiãöu daìi cuía caïp (km). Âãø âaím baío âiãöu kiãûn càõt cuía maïy càõt vaì âaím baío äøn âënh nhiãût cho caïp S1 thç doìng ngàõn maûch taûi N'6 phaíi coï giaï trë : I"N'6 ≤ min (ICâmMC1, InhC1). S1.C InhC1 laì doìng äøn âënh nhiãût cuía caïp S1: I nhC1 = (A) t C 2 2 C laì hãû säú ( Ccu =141 A /s; CAl= 85 A /s ) tC laì thåìi gian càõt cuía maïy càõt ( bao gäöm thåìi gian taïc âäüng cuía baío vãû råle) Âãø maïy càõt MC1 âaím baío laìm viãûc vaì caïp S1 äøn âënh nhiãût thç âiãûn khaïng tæång âäúi cå baín tæì nguäön cung cáúp âãún âiãøm ngàõn maûch N'6 seî laì: Icb3 X ∑ = " I N'6 I"N6 laì giaï trë hiãûu duûng doìng ngàõn maûch siãu quaï âäü thaình pháön chu kyì khi ngàõn maûch åí âáöu âoaûn caïp S1. Màût khaïc tæì så âäö ta coï : XΣ = XHT + XK + XC1 Æ XK = XΣ - XHT - XC1 Vç ngàõn maûch coï thãø laì åí âáöu cæûc maïy càõt nãn: XC1 ≈ 0. Æ XK = XΣ - XHT X K .IdmK .100% Æ X K % = Icb3 U X . cb3 K I X .I .100% X % = cb3 .100% = K dmK ( K ) ( Ucb3 = Utb) U dmK Icb3 IdmK Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 97
  20. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nãúu X % > 8% thç ta duìng khaïng âiãûn keïp. Âãø bäú trê âån giaín vaì kinh tãú, ngæåìi K ta duìng khaïng âiãûn nhoïm hay khaïng âiãûn keïp. Nãúu X % > 16% thç ta phaíi tàng khaïng K âiãûn âæåìng dáy näúi våïi phán âoaûn âoï. Sau khi choün âæåüc khaïng âiãûn ta phaíi kiãøm tra laûi khaí nàng càõt cuía maïy càõt. Icb I N = X HT + X K 5.6. Choün cuäün dáûp häö quang Cuäün dáûp häö quang âæåüc choün theo âiãöu kiãûn sau : U ≥ U âm ph maûng Q ≥ Q tt Trong âoï : Q = n . I . U tt c ph Våïi : - Uph laì âiãûn aïp pha cuía maûng ( KV) - n : hãû säú tênh âãún sæû phaït triãøn cuía maûng choün bàòng 1,25. - Ic : Doìng âiãûn chaûm âáút mäüt pha vaì âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc kinh nghiãûm sau : U .l + Âäúi våïi âæåìng dáy trãn khäng : I = d ∑ [ A ] C 350 U .l - Âäúi våïi âæåìng dáy caïp : I = d ∑ [ A ] C 10 våïi lΣ laì täøng chiãöu daìi âæåìng dáy . 5.7. Maïy biãún âiãûn aïp ( BU , TU ) 5.7.1. Khaïi niãûm vaì cäng duûng - Khaïi niãûm: Maïy biãún âiãûn aïp laì mäüt maïy biãún aïp âo læåìng duìng âãø biãún âäøi âiãûn aïp tæì trë säú báút kyì thaình mäüt trë säú thêch håüp (UâmT = 100 V hay UâmT = 100/ 3 V) âãø cung cáúp cho caïc duûng cuû âo læåìng, baío vãû rå le vaì tæû âäüng hoaï. Nguyãn tàõc laìm viãûc cuía BU giäúng maïy biãún aïp thæåìng nhæng cäng suáút âënh mæïc thæåìng ráút nhoí tæì vaìi chuûc âãún vaìi tràm (20 - 200) VA, täøng tråí maûch ngoaìi thæï cáúp BU ráút låïn do âoï coï thãø xem tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng cuía BU laì khäng taíi. - Cäng duûng: + Baío âaím an toaìn cho ngæåìi phuûc vuû vç caïc duûng cuû vaì thiãút bë näúi vaìo phêa thæï cáúp âæåüc caïch ly hoaìn toaìn våïi âiãûn aïp cao aïp. Cuäün dáy thæï cáúp luän luän näúi âáút an toaìn âãø âãö phoìng khi caïch âiãûn giæîa cao aïp vaì haû aïp bë choüc thuíng seî gáy nguy hiãøm cho ngæåìi váûn haình vaì duûng cuû åí maûch thæï cáúp. + Táút caí caïc duûng cuû âo læåìng, baío vãû rå le vaì tæû âäüng hoaï âæåüc cung cáúp tæì thæï cáúp cuía BU (âiãûn aïp 100V hay 100/ 3 V) nãn caïc thiãút bë naìy âãöu âæåüc chãú taûo våïi Uâm = 100V hay Uâm = 100/ 3 V. Vç váûy thiãút bë âån giaín, giaï thaình haû, laìm viãûc âaím baío. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 98
  21. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 5.7.2. Caïc thäng säú cuía BU 1. Tè säú biãún âäøi âënh mæïc Tè säú biãún âäøi âënh mæïc laì tè säú giæîa âiãûn aïp âënh mæïc så cáúp vaì âiãûn aïp âënh mæïc thæï cáúp cuía BU. U1dm K dm = (1) U 2dm Âiãûn aïp âënh mæïc så cáúp U1âm cuía BU âæåüc tiãu chuáøn hoaï theo âiãûn aïp âënh mæïc cuía maûng âiãûn. Âiãûn aïp så cáúp âo âæåüc nhåì BU thäng qua âiãûn aïp thæï cáúp âæåüc xaïc âënh gáön âuïng bàòng: U ≈ K .U (2) 1 âm 2 Thæåìng âãø thuáûn tiãûn caïc thang âo cuía âäöng häö näúi vaìo BU ngæåìi ta chia theo trë säú Kâm.U2. Mäüt âaûi læåüng âàûc træng khaïc cuía BU laì tè säú voìng dáy giæîa cuäün så vaì cuäün thæï : ω1 K ω = (3) ω2 Chuï yï : K ω khaïc våïi Kâm mäüt êt. Âãø buì laûi täøn tháút âiãûn aïp khi taíi âiãûn caím vaì tàng âäü chênh xaïc ngæåìi ta choün Kâm låïn hån K ω mäüt êt. 2. Sai säú cuía BU . . Do coï täøn tháút cäng suáút trong BU nãn : Kâm. U 2 ≠ U1 caí vãö goïc pha láùn âäü låïn. Hiãûu säú caïc âiãûn aïp så vaì thæï cáúp sau khi âaî quy âäøi vãö thæï cáúp âæåüc goüi laì sai säú cuía BU. Sai säú vãö âäü låïn cuía BU âæåüc xaïc âënh nhæ sau : ∆U = K U - U âm 2 1 (4) ∆U coï thãø ám hoàûc dæång vaì thæûc tãú thæåìng tênh theo pháön tràm nhæ sau: K .U − U ∆U% = dm 2 1 .100% (5) U1 . . Ngoaìi ra coìn coï sai säú goïc pha δU giæîa U1 vaì Kâm. U 2 âæåüc goüi laì sai säú goïc cuía BU . . (hçnh 1), δU cuìng coï thãø ám hoàûc dæång. Nãúu Kâm. U 2 væåüt træåïc U1 thç sai säú goïc âæåüc goüi laì dæång, ngæåüc laûi sai säú goïc laì ám. . . Trong nhiãöu træåìng håüp âãø thuáûn tiãûn ngæåìi ta duìng säú U1 K âm . U 2 phæïc âãø biãøu diãùn sai säú cuía BU: δu . . . K .U − U ∆ = dm 2 1 = ∆U + jδU (6) Hçnh 1 U . K K U1 3. Phuû taíi vaì cäng suáút âënh mæïc cuía BU Phuû taíi cuía BU laì cäng suáút biãøu kiãún åí maûch thæï cáúp våïi giaí thiãút laì âiãûn aïp thæï cáúp laì âënh mæïc vaì âæåüc xaïc âënh nhæ sau : Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông . 99
  22. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp U2 S = 2.dm (VA) (7) Z Trong âoï: Z = r 2 + x 2 laì täøng tråí maûch ngoaìi maûch thæï cáúp tênh bàòng Ω. Khi cho phuû taíi thæï cáúp laì cäng suáút biãøu kiãún thç phaíi keìm theo Cosϕ2, vç coï âáöy âuí hai âaûi læåüng naìy måïi xaïc âënh âáöy âuí täøng tråí maûch thæï cáúp. 2 U2dm Z = r = z.cos ϕ x = z.sin ϕ S 2 2 Phuû taíi âënh mæïc cuía BU laì phuû taíi låïn nháút maì khäng laìm cho sai säú BU væåüt quaï trë säú cho pheïp. Khi màõc caìng nhiãöu thiãút bë vaìo BU seî laìm giaím täøng tråí z vaì tàng phuû taíi S dáùn âãún sai säú tàng lãn cho nãn khäng âæåüc tuìy tiãûn màõc thãm duûng cuû vaìo maûch thæï cáúp cuía BU. 4. Cáúp chênh xaïc cuía BU Cáúp chênh xaïc cuía BU laì sai säú âiãûn aïp låïn nháút cuía BU khi BU laìm viãûc trong âiãöu kiãûn: - Táön säú f = 50 Hz . - Phuû taíi thæï cáúp biãún thiãn tæì ( 0,25 ÷ 1 ) S2âm våïi Cosϕ2 = 0,8. - Âiãûn aïp phêa så cáúp biãún âäøi trong khoaíng: (0,9 ÷ 1,1 ) U 1âm. Caïc maïy biãún âiãûn aïp âæåüc chãú taûo våïi 4 cáúp chênh xaïc nhæ sau: Tãn cáúp chênh xaïc Sai säú âiãûn aïp cæûc âaûi (%) Sai säú goïc cæûc âaûi (phuït) 0,2 ± 0,2 ± 10 0,5 ± 0,5 ± 20 1 ± 1,0 ± 4,0 3 ± 3 Khäng quy âënh BU cáúp chênh xaïc 0,2 duìng cho caïc âäöng häö máùu hoàûc duìng trong phoìng thê nghiãûm, BU cáúp chênh xaïc 0,5 duìng cho caïc cäng tå. Cáúp 1,0 vaì 3,0 duìng cho duûng cuû âãø baíng. Âäúi våïi caïc thiãút bë baío vãû rå le vaì tæû âäüng hoaï ta coï thãø duìng cáúp chênh xaïc 0,5 hoàûc 1,0 hoàûc 3,0 tuyì theo yãu cáöu cuía tæìng loaûi baío vãû . 5.7.3. Så âäö näúi dáy cuía maïy biãún âiãûn aïp Trong hãû thäúng âiãûn ba pha cáön phaíi âo læåìng nhæîng âaûi læåüng âiãûn aïp dáy, âiãûn aïp pha vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng khi mäüt pha chaûm âáút. Âiãûn aïp dáy duìng âãø cung cáúp cho caïc duûng cuû âo læåìng vaì BVRL, âiãûn aïp pha vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng duìng âãø cung cáúp cho BVRL hay âãø baïo tên hiãûu khi mäüt pha chaûm âáút trong maûng coï doìng chaûm âáút beï. Så âäö näúi dáy vaì kiãøu biãún âiãûn aïp phaíi phuì håüp våïi nhiãûm vuû cuía noï. Âãø âo læåìng caïc âiãûn aïp trãn ngæåìi ta duìng BU coï thãø näúi theo caïc så âäö sau: 1. Duìng hai BU mäüt pha näúi theo så âäö V/V( så âäö hçnh V/V ) Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .100
  23. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö naìy duìng hai BU mäüt pha coï A BC U = U vaì U = 100V. A a a 1âm d 2âm - Så âäö chè cho pheïp âo dæåüc âiãûn aïp dáy maì khäng cho pheïp âo âiãûn aïp X x b pha. A - Så âäö âæåüc sæí duûng räüng raîi trong a maûng coï doìng chaûm âáút beï vaì khi phuû c taíi chuí yãúu laì caïc duûng cuû âo læåìng X x âàûc biãût laì caïc cäng tå vaì Watmet. Æu âiãøm : - Do hai BU hoaìn toaìn giäúng nhau cho nãn dãù phán bäú âãöu caïc phuû taíi laìm tàng âäü chênh xaïc, làõp raïp kiãøm tra âån giaín. - Xaïc âënh phuû taíi vaì sai säú dãù daìng vç caïc duûng cuû âãöu màõc vaìo caïc BU riãng reî. . Trong træåìng håüp cáön thiãút váùn coï thãø âo âæåüc âiãûn aïp dáy U AC : . . . U AC = −(U AB + U BC ) Tuy nhiãn khi màõc duûng cuû âo læåìng vaìo hai âáöu a,c thç duûng cuû âo læåìng âæåüc cung cáúp tæì hai BU khaïc nhau, khi âoï goïc lãûch pha giæîa doìng âiãûn so våïi âiãûn aïp tæång æïng khäng giäúng nhau do âoï sai säú seî tàng lãn vç váûy ngæåìi ta khäng màõc caïc duûng cuû vaìo caïc pha a vaì c. 2 - Duìng ba BU mäüt pha näúi theo så âäö Y0 / Y0/ Khi duìng ba BU mäüt pha näúi theo så âäö naìyta coï thãø âo âæåüc âiãûn aïp dáy, âiãûn aïp pha vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng. Cuäün dáy thæï cáúp chênh näúi Y0 âãø cung cáúp cho âäöng häö âo Th RU A B C a b c 0 læåìng vaì BVRL, cuäün dáy phuû näúi âãø cung cáúp cho råle baïo tên hiãûu khi coï chaûm âáút mäüt pha trong maûng coï doìng chaûm âáút beï. Âäúi våïi loaûi naìy chè cáön mäüt âáöu sæï phêa så Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .101
  24. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp cáúp chëu âæåüc âiãûn aïp pha coìn âáöu kia näúi âáút. Cuäün dáy så cáúp chè cáön thiãút kãú våïi âiãûn 100 35.000 100 aïp pha, coìn U2âm= (V), vê duû loaûi / vaì chè cáön mäüt âáöu sæï cuäün så cáúp 3 3 3 chëu caïch âiãûn toaìn bäü âiãûn aïp pha vaì âáöu kia näúi âáút. Loaûi BU nhæ váûy âån giaín vaì reí tiãön, khi âiãûn aïp så cáúp caìng cao æu âiãøm naìy caìng näøi báût. * Trong hai maûng âiãûn coï trung tênh caïch âiãûn hay näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang vaì trung tênh træûc tiãúp näúi âáút thç tçnh traûng laìm viãûc cuía så âäö cuîng khaïc nhau. - Maûng trung tênh caïch âiãûn : Khi mäüt pha chaûm âáút thç âiãûn aïp hai pha coìn laûi seî tàng lãn bàòng âiãûn aïp dáy do âoï BU näúi vaìo hai pha khäng hæ hoíng coï âäü tæì caím B tàng laìm chuïng phaït noïng. Do âáy laì tçnh traûng laìm viãûc láu daìi cho pheïp âäúi våïi maûng âiãûn nãn BU cuîng bë âäút noïng láu daìi. Vç váûy âäúi våïi caïc BU naìy phaíi choün tæì caím (æïng våïi U ) nhoí hån caïc BU 1âm thæåìng. - Maûng trung tênh træûc tiãúp näúi âáút: Khi ngàõn maûch mäüt pha thç âiãûn aïp hai pha kia tàng lãn (1,2 ÷ 1,3) Uf vaì baío vãû rå le taïc âäüng càõt nhanh ngàõn maûch mäüt pha cho nãn tçnh traûng phaït noïng cuía BU trong træåìng håüp naìy khäng nhiãöu vaì khäng gáy nguy hiãøm cho BU. Så âäö naìy âæåüc sæí duûng räüng raîi cho cáúp âiãûn aïp U ≥ 35 KV. 3 - Maïy biãún âiãûn aïp ba pha BU 3 pha thæåìng chãú taûo våïi U ≤ 20KV vaì coï hai loaûi laì BU ba pha ba truû vaì ba pha nàm truû. - Loaûi ba pha ba truû näúi theo Y/Y0- 0. Âiãøm trung tênh cuía cuäün cao aïp bàõt buäüc laìm viãûc våïi tçnh traûng caïch âiãûn våïi âáút nãn trãn nàõp thuìng BU loaûi naìykhäng bäú trê âáöu ra cuía âiãøm trung tênh cuäün dáy cao aïp âãø traïnh nháöm láùn khi sæí duûng BU. ( nãúu coï näúi âáút doìng thæï tæû khäng taûo ra tæì thäng thæï tæû khäng, khäng coï âæåìng taín Æ âäút noïng loîi theïp) BU ba pha, ba truû sæí duûng trong læåïi coï doìng chaûm âáút beï, cung cáúp cho duûng cuû âo læåìng âiãûn aïp dáy khäng cáön chênh xaïc cao. Caïc cuäün dáy så cáúp cuía BU naìy phaíi âæåüc thiãút kãú theo âiãûn aïp dáy ( Vç BU laìm viãûc trong maûng coï doìng chaûm âáút beï). BU ba pha ba truû khäng duìng âãø âo âiãûn aïp pha hay kiãøm tra caïch âiãûn. Vç khi âoï phaíi näúi âáút âiãøm trung tênh cuía cuäün dáy så cáúp nhæng âiãöu âoï khäng cho pheïp vç khi coï mäüt âiãøm chaûm âáút trong maûng âiãûn trung tênh caïch âiãûn hay näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang âiãûn aïp thæï tæû khäng trong maûng naìy låïn coï thãø bàòng Upha nãn tæì thäng thæï tæû khäng låïn vaì cuìng chiãöu, chuïng phaíi kheïp maûch qua dáöu hay khäng khê coï tæì tråí låïn nãn doìng thæï tæû khäng låïn laìm BU bë âäút noïng ráút maûnh. Vç váûy khäng âæåüc näúi âáút âiãøm trung tênh cuía så cáúp BU ba pha ba truû. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .102
  25. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Loaûi BU ba pha nàm truû näúi theo så âäö Y-o/Y-o/ , trung tênh láúy ra ngoaìi vaì näúi âáút, cäng duûng cuía noï giäúng ba BU mäüt pha näúi theo så âäö Y-o/Y-o/ nhæng noï chè chãú taûo våïi âiãûn aïp ≤ 20 KV, cho pheïp âo âiãûn aïp pha, âiãûn aïp dáy, baío vãû rå le vaì âo caí âiãûn aïp thæï tæû khäng nhåì cuäün dáy . Loaûi BU ba pha nàm truû tæì thäng thæï tæû khäng seî âæåüc kheïp maûch qua hai truû khäng coï dáy quáún, do maûch tæì coï tæì tråí beï nãn doìng thæï tæû khäng cuîng ráút nhoí, coìn trong täø ba BU 1 pha thç tæì thäng thæï tæû khäng cuía pha naìo seî kheïp maûch trong loîi theïp pha âoï. 5.7.4. Choün maïy biãún âiãûn aïp Maïy biãún âiãûn aïp âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau : - Vë trê âàût : Trong nhaì hay ngoaìi tråìi. - Choün så âäö näúi dáy vaì kiãøu biãún âiãûn aïp: Phuì håüp våïi nhiãûm vuû cuía noï. - U ≥ U . Âiãûn aïp âënh mæïc BU: âmBU âmHT - Cáúp chênh xaïc: Choün phuì håüp våïi muûc âêch sæí duûng. Cäng suáút : S - âmBU ≥ Spt 2 2 Spt = ∑∑Pdc + Qdc Trong âoï : ∑ Pdc = ∑Sdc .cos ϕdc ∑ Q dc = ∑Sdc .sin ϕdc Nãúu khäng thoía maîn phaíi choün laûi BU hoàûc giaím båït duûng cuû màõc vaìo maûch thæï cáúp. Khi choün BU phaíi chuï yï âãún caí váún âãö choün dáy dáùn näúi giæía maïy biãún âiãûn aïp vaì duûng cuû âo: Tiãút diãûn dáy dáùn âæåüc choün sao cho täøn tháút âiãûn aïp trãn noï khäng væåüt quaï giåïi haûn cho pheïp ∆U ≤ ∆ U (Khi khäng coï cäng tå thç ∆ U = 3%, khi cpmax cpmax coï cäng tå thç ∆ U = 0,5%). Âäöng thåìi âãø âaím baío âäü bãön cå hoüc cho caïc dáy dáùn cpmax phaíi choün tiãút diãûn dáy dáùn theo âiãöu kiãûn sau : S ≥ 2,5 mm2 , S ≥ 1,5 mm2 Al Cu . 5.8. Maïy biãún doìng ( BI,TI ) 5.8.1. Cäng duûng vaì âàc âiãøm chung 1. Cäng duûng Maïy biãún doìng laì mäüt maïy biãún aïp âo læåìng duìng âãø biãún âäøi mäüt doìng âiãûn låïn thaình mäüt doìng âiãûn beï thêch håüp (thæåìng laì 5A, træåìng håüp âàûc biãût laì 1A hay 10A) âãø cung cáúp cho thiãút bë âo læåìng, råle vaì tæû âäüng hoaï. Yãu cáöu sai säú doìng âiãûn vãö âäü låïn vaì goïc pha âãöu beï. Nhåì coï BI maì maûch cao aïp vaì caïc duûng cuû âo màõc vaìo maûch thæï cáúp âæåüc taïch biãût âaím baío an toaìn cho nhán viãn váûn haình. Hån næîa vç doìng thæï cáúp (I cuía BI thæåìng âmT) laì 5A (Coï træåìng håüp âàûc biãût laì 1A hay 10A ) cho duì doìng âiãûn så cáúp coï giaï trë báút kyì Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .103
  26. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp nãn táút caí caïc thiãút bë âo læåìng âãöu chãú taûo våïi I = 5A, do âoï giaï thaình giaím, cáúu taûo âm âån giaín vaì âäü chênh xaïc cao. Cuäün thæï cáúp cuía BI luän luän âæåüc näúi âáút âãø âãö phoìng âiãûn aïp cao xám nháûp sang thæï cáúp (caïch âiãûn giæîa Uc vaì Uh bë choüc thuíng) gáy nguy hiãøm cho ngæåìi phuûc vuû vaì duûng cuû phêa thæï cáúp. 2. Âàûc âiãøm chung Nguyãn lyï laìm viãûc cuía BI cuîng giäúng nhæ maïy biãún aïp âiãûn læûc, nhæng coï nhæîng âàûc âiãøm sau: - Cuäün så cáúp âæåüc näúi tiãúp våïi maûch nháút thæï, coï säú voìng beï (W1), khi doìng så cáúp I = (400 - 600) A hoàûc cao hån thç W = 1 (voìng), âäúi våïi I nhoí hån giaï trë trãn ta 1 1 1âm coï thãø chãú taûo hai hay nhiãöu voìng. Coìn cuäün dáy thæï cáúp coï säú voìng dáy nhiãöu hån. - Phuû taíi thæï cáúp ráút nhoí do âoï coï thãø coi BI laìm viãûc trong tçnh traûng ngàõn maûch vaì âáy laì tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng cuía BI. - Doìng thæï cáúp âënh mæïc khäng phuû thuäüc doìng så cáúp. Læu yï: Træåìng håüp khäng taíi phaíi näúi tàõt cuäün thæï cáúp âãø traïnh quaï âiãûn aïp cho BI. 5.8.2. Caïc tham säú cuía BI Ngoaìi caïc thäng säú cå baín giäúng nhæ thiãút bë âiãûn khaïc nhæ Iâm, Uâm, Iäânâm, Iäâââm maïy biãún doìng coìn coï caïc thäng säú sau: 1 - Hãû säú biãún âäøi doìng âiãûn âënh mæïc vaì tè säú voìng dáy cuía BI I1dm K dm = I 2dm Trong âoï : I vaì I laì doìng âiãûn âënh mæïc phêa så vaì thæï cáúp cuía BI. I âæåüc 1âm 2âm 1âm tiãu chuáøn hoïa theo tæìng cáúp, coìn I = 5A. Khi khoaíng caïch tæì BI âãún duûng cuû âo 2âm læåìng låïn ta coï thãø duìng loaûi I = 1A âãø giaím tiãút diãûn dáy dáùn phêa thæï cáúp. Vaì âãø âm cung cáúp cho caïc bäü truyãön âäüng cuía maïy càõt ta thæåìng duìng loaûi BI coï I2âm=10 A. Doìng så cáúp âo âæåüc nhåì BI âæåüc xaïc âënh nhæ sau: I = K I 1âm âm. 2âm Trong âoï: I1 laì doìng så cáúp cáön âo læåìng, I2 laì doìng htuï cáúp âo læåïng âæåüc. Thæåìng caïc thang âo cuía âäöng häö näúi vaìo BI ngæåìi ta chia theo trë säú Kâm.I2âm . Mäüt âaûi læåüng âàûc træng khaïc cuía BI laì tyí säú voìng dáy giæîa cuäün dáy så cáúp vaì thæï cáúp: ω1 K ω = ≠ K âm ω2 Âãø buì laûi doìng tæì hoïa cho maïy biãún doìng vaì tàng âäü chênh xaïc thæåìng ngæåìi ta choün Kâm > K ω mäüt êt. 2 - Sai säú cuía BI Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .104
  27. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Giaï trë Kâm.I2 âo âuåüc thæåìng khaïc doìng âiãûn så cáúp cáön âo vãö caí âäü låïn vaì goïc pha, hiãûu säú cuía hai âaûi læåüng naìy vãö trë säú goüi laì sai säú vãö doìng âiãûn cuía BI. ∆I = K I - I âm. 2 1âm K .I − I . dm 2 1 I1 ∆I%= .100 . I1 K âm .I2 ∆I coï thãø ám hoàûc dæång. δI Goïc lãûch pha giæîa caïc vectå doìng âiãûn så cáúp vaì thæï Hçnh 1 cáúp goüi laì sai säú goïc cuía BI (δI), noï coï thãø dæång hoàûc ám, nãúu K I væåüt træåïc I thç δI dæång vaì ngæåüc laûi thç âm 2 1 sai säú goïc laì ám. 3 - Phuû taíi cuía BI Phuû taíi cuía BI laì täøng tråí cuía táút caí caïc duûng cuû vaì dáy dáùn näúi vaìo maûch thæï cáúp cuía noï tênh bàòng Ω : 2 2 Z = x + r = Zduûng cuû + Zdáy dáùn . Khi cho z cáön phaíi cho cosϕ2. Khi tàng thãm caïc duûng cuû âo læåìng näúi thæï cáúp thç phuû taíi BI caìng tàng vç duûng cuû âo læåìng näúi vaìo BI theo phæång phaïp näúi näúi tiãúp. Phuû taíi âënh mæïc : Laì phuû taíi låïn nháút maì khäng laìm cho sai säú cuía BI væåüt quaï giaï trë qui âënh âäúi våïi cáúp chênh xaïc âang xeït. 2 SâmT = Zâm.I 2âm (VA) 4 - Cáúp chênh xaïc cuía BI Cáúp chênh xaïc cuía BI laì sai säú låïn nháút vãö doìng âiãûn khi noï laìm viãûc trong caïc âiãöu kiãûn: -Táön säú 50 Hz. - Phuû taíi thæï cáúp thay âäøi tæì (0,25 - 1)Sâm. - Doìng så cáúp tæång æïng cáúp chênh xaïc cho trong baíng sau: Cáúp chênh xaïc I1% ( so våïi I1 âënh mæïc ) ∆Imax(%) δImax ( phuït) 10 ± 0,5 ± 20 0,2 20 ± 0,35 ± 15 100-200 ± 0,2 ± 10 10 ± 1,0 ± 60 0,5 20 ± 0,75 ± 50 100-200 ± 0,5 ± 40 10 ± 0,2 ± 120 1 20 ± 0,15 ± 100 100-200 ± 0,1 ± 80 3 50-120 ± 3 Khäng quy âënh 10 50-120 ± 10 Khäng quy âënh Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .105
  28. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Maïy biãún doìng coï cáúp chênh xaïc 0,2 âãø cung cáúp cho caïc âäöng häö máùu vaì duìng trong phoìng thê nghiãûm . Cáúp chênh xaïc (1, 3) duìng âãø cung cáúp cho caïc duûng cuû âo læåìng âãø baíng, riãng âäúi våïi cäng tå duìng cáúp chênh xaïc 0,5. Cáúp chênh xaïc 10 duìng cho caïc bäü truyãön âäüng cuía maïy càõt. Riãng âäúi våïi Råle tuyì theo yãu cáöu loaûi baío vãû maì duìng cáúp chênh xaïc cuía BI cho thêch håüp. 5 - Bäüi säú äøn âënh âäüng âënh mæïc Khaí nàng äøn âënh âäüng cuía maïy biãún doìng âæåüc âàût træng bàòng bäüi säú äøn âënh âäüng âënh mæïc. Âoï laì tyí säú giæîa doìng âiãûn äøn âënh âäüng âënh mæïc vaì biãn âäü doìng så cáúp âënh mæïc: Iddm K oddm = I1dm 6 - Bäüi säú äøn âënh nhiãût âënh mæïc Bäüi säú äøn âinh nhiãût âënh mæïc laì tyí säú doìng âiãûn äøn âënh nhiãût âënh mæïc våïi thåìi gian äøn âënh nhiãût âënh mæïc laì 1 giáy vaì doìng âiãûn så cáúp âënh mæïc. Âàûc træng cho khaí nàng äøn âënh nhiãût cuía BI: I nhdm Knhdm = I1dm 5.8.3. Så âäö näúi dáy cuía maïy biãún doìng 1. Så âäö BI näúi tæìng pha riãng reî Så âäö duìng âãø cung cáúp nguäön cho caïc thiãút A B C bë âo læåìng mäüt pha hay caïc thiãút bë baío vãû rå le l mäüt pha. Chiãöu daìi tênh toaïn cuía dáy dáùn laì: ltt = 2. l A ( l laì chiãöu daìi tæì chäø âàût BI âãún chäø âàût duûng cuû âo) Dæûa vaìo chiãöu daìi tênh toaïn ta tênh âæåüc Zdd. 2. Så âäö näúi BI theo kiãøu sao khuyãút Så âäö naìy duìng âãø cung cáúp nguäön cho caïc thiãút bë âo læåìng trong maûch ba pha vaì cung cáúp cho thiãút bë baío vãû rå le chäúng doìng ngàõn maûch nhiãöu pha. A B C Ia Khi phuû taíi åí caïc pha âäúi xæïng hay khäng âäúi Ic xæïng thç doìng trong dáy tråí vãö : a . . . . c j.60 I 0 = I a + I c = I a .e A A Suût aïp trong dáy dáùn: I0 l Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .106
  29. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp . ρ.l . . U a0 = (I a + I 0 ) S . . ρ.l j.60 ρ.l. j.30 = .I a (1 + e ) = 3 .I a .e S S Do âoï chiãöu daìi tênh toaïn : ltt = 3 . l 3. Så âäö BI näúi theo kiãøu sao hoaìn toaìn A B C I Så âäö naìy duìng âãø cung cáúp a nguäön cho caïc thiãút bë âo læåìng ba pha Ib hay cung cáúp cho caïc thiãút bë baío vãû Ic råle chäúng ngàõn maûch nhiãöu pha. a b c Khi phuû taíi näúi vaìo ba pha âäúi A A A xæïng thç doìng trong dáy tråí vãö: . . . . I 0 = I a + I b + I c = 0 I0 Do âoï chiãöu daìi tênh toaïn: ltt = l l 5.8.4. Choün maïy biãún doìng Choün theo caïc âiãöu kiãûn sau: - Theo vë trê âàût : Trong nhaì hoàûc ngoaìi tråìi. - Cáúp chênh xaïc : Tuìy theo muûc âêch sæí duûng (âäúi våïi cäng tå cáúp chênh xaïc 0,5). - Âiãûn aïp : U ≥ U âmBI HT I - Doìng âiãûn : I ≥ cb âmBI 1,2 Vç BI cho pheïp quaï taíi láu daìi 20% so våïi doìng âënh mæïc. - Phuû taíi cuía BI : Sau khi choün âæåüc BI theo caïc âiãöu kiãûn trãn, dæûa vaìo så âäö näúi dáy cuía BI vaì caïc duûng cuû näúi vaìo BI ta kiãøm tra âiãöu kiãûn phuû taíi: Z ≤ Z nhàòm âaím baío sai säú 2BI 2âmBI nàòm trong giåïi haûn cho pheïp. Trong âoï Z2 laì phuû taíi tênh toaïn Z = Z + Z 2 dc dd Z laì täøng tråí cuía toaìn bäü caïc duûng cuû näúi vaìo maûch thæï cáúp âæåüc xaïc âënh theo så dc âäö näúi dáy cuía caïc duûng cuû näúi vaìo BI . Zchênh laì täøng tråí cuía dáy dáùn maûch thæï cáúp. Vç dáy dáùn coï tiãút diãûn beï nãn coï dd thãø boí qua âiãûn khaïng, ta coï: Z ≈ R ≤ Z - Z dd dd 2âm duûng cuû l tt l tt R dd = ρ → S ≥ ρ S Z 2âm − Z dc Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .107
  30. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Âãø âaím baío âäü bãön cå hoüc caïc dáy dáùn maûch thæï cáúp phaíi thoía maîn âiãöu kiãûn : S ≥ 1,5 mm2; S ≥ 2,5mm2. Cu Al Nhæng khi cung cáúp cho cäng tå thç yãu cáöu: S ≥ 2,5mm2 ; S ≥ 4 mm2 Cu Al * Âiãöu kiãûn kiãøm tra : + Kiãøm tra äøn âënh âäüng : 2.kâ.I1âm≥ ixk Trong âoï: kâ - laì bäüi säú äøn âënh âäüng cuía BI. I1âm-laì d9oìng âënh mæïc så cáúp cuía BI. Riãng âäúi våïi BI kiãøu sæï âåî, âiãöu kiãûn äøn âënh âäüng : F ≥ F cp tt Trong âoï : F vaì F laì læûc taïc duûng cho pheïp vaì læûc taïc duûng tênh toaïn trãn âáöu sæï cp tt cuía BI. Fcp do nhaì chãú taûo cho sàôn æïng våïi khoaíng caïch a giæîa caïc pha vaì khoaíng caïch l tæì âáöu sæï BI âãún âáöu sæï gáön nháút. Nãúu khäng xeït âãún dao âäüng thç: 1 l F = . 1 , 76 .i ( 3 ) 2 . . 10 − 2 ( KG ) tt 2 xk a Nãúu xeït âãún dao âäüng thç: P l F = . 1 , 76 .i ( 3 ) 2 . . 10 − 2 ( KG ) tt 2 xk a ( 1/2 do âáöu sæï Bi chè chëu 1/2 læûc so våïi dáy dáùn, P laì hãû säú xeït âãún dao âäüng) + Kiãøm tra äøn âënh nhiãût : 2 2 (k nhâm Inhdm.) .t nh ≥ B N = I∞ .t tâ Våïi knhâm - Bäüi säú äøn âënh nhiãût âënh mæïc æïng våïi thåìi gian äøn âënh nhiãût tnh. Khi BI coï doìng âënh mæïc I 1.000 A thç ta khäng cáön kiãøm tra äøn âënh nhiãût. 1âm ≥ 5. 9. Choün thanh dáùn - thanh goïp 5.9.1. Khaïi niãûm chung Thanh dáùn laì nhæîng dáy dáùn tráön hay mäüt hãû thäúng dáy dáùn âæåüc gàõn chàût trãn sæï, taûo sæû liãn hãû vãö âiãûn giæîa caïc pháön tæí cuía thiãút bë âiãûn. Trong caïc thiãút bë âiãûn âiãûn aïp dæåïi 35 KV ta thæåìng duìng thanh dáùn cæïng, coìn caïc thiãút bë âiãûn âiãûn aïp tæì 35 KV tråí lãn thç thæåìng duìng thanh dáùn mãöm gäöm nhiãöu dáy dáùn nhiãöu såüi bàòng nhäm hoàûc bàòng nhäm loîi theïp hay bàòng âäöng. Âãø gàõn chàût caïc thanh dáùn cæïng ta duìng sæï âåî, âäúi våïi thanh dáùn mãöm ta duìng sæï treo. Hiãûn nay trong thiãút bë phán phäúi âiãûn åí caïc cáúp âiãûn aïp ngæåìi ta duìng räüng raîi thanh dáùn nhäm, thanh dáùn âäöng chè duìng cho vungì ven biãøn, buûi cäng nghiãûp nhiãöu. Dáy dáùn theïp chè duìng åí thiãút bë doìng âiãûn beï ( 200 ÷ 300 ) A ( vç coï hiãûn tæåüng tæì trãø vaì doìng âiãûn xoaïy ). * Hçnh daïng thanh dáùn: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .108
  31. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Trong caïc thiãút bë phán phäúi âiãûn, ngæåìi ta duìng caïc thanh dáùn coï tiãút diãûn khaïc nhau. Hçnh daïng tiãút diãûn thanh dáùn phaíi âaím baío sao cho hãû säú hiãûu æïng màût ngoaìi nhoí nháút, taín nhiãût täút, momen chäúng uäún låïn, làõp raïp âån giaín. Âäúi våïi thanh dáùn cæïng ta coï caïc loaûi sau: h - Thanh dáùn tiãút diãûn hçnh chæî nháût : b Thiãút bë phán phäúi âiãûn trong nhaì ngæåìi ta ráút räüng raîi loaûi thanh dáùn hçnh chæî nháût. Âäúi våïi thanh dáùn naìy thæåìng tyí säú b/h = (1/5-1/12). Thanh dáùn naìy coï hiãûu æïng màût ngoaìi nhoí, momen chäúng uäún khaï låïn, näúi caïc thanh dáùn chæî nháût våïi nhau vaì våïi caïc thiãút bë âiãûn ráút âån giaín. 2 Nhæîng æu âiãøm naìy chè coï yï nghéa khi tiãút diãûn thanh dáùn beï hån (120 x 10) mm , 0 doìng âiãûn cho pheïp laì 2.650A âäúi våïi âäöng vaì 2.070A âäúi våïi nhäm (khi t = 25 C vaì o thanh dáùn âæåüc sån). Vç váûy khi doìng âiãûn laìm viãûc låïn hån, phaíi duìng thanh dáùn chæî nháût gheïp bàòng mäüt säú thanh chæî nháût hay duìng thanh dáùn coï hçnh daûng khaïc. Khi doìng âiãûn laìm viãûc låïn hån duìng thanh dáùn gheïp, mäùi pha gäöm hai thanh dáùn tråí lãn, giæîa hai thanh coï thãø âàût miãúng âãûm vaì bãö daìy táúm âãûm bàòng bãö daìy thanh dáùn. Khi doìng âiãûn låïn hån (2000 ÷ 3000)A, ngæåìi ta duìng thanh dáùn räùng tiãút diãûn vuäng hay troìn hoàûc thanh dáùn hçnh maïng. Âäúi våïi thanh dáùn chæî nháût gheïp thç khoaíng caïch giæîa hai thanh caûnh nhau bàòng bãö räüng cuía mäüt thanh. Khi tàng säú læåüng thanh dáùn trãn mäüt pha khaí nàng taíi cuía thanh dáùn gheïp coï tàng nhæng khäng tyí lãû våïi säú thanh dáùn gheïp do coï hiãûu æïng gáön. (caïc thanh åí giæîa mang doìng âiãûn beï hån caïc thanh ngoaìi ráút nhiãöu.Vç váûy doìng âiãûn cho pheïp cuía thanh dáùn gheïp khäng tè lãû báûc nháút våïi säú thanh âaî gheïp). Hån næîa do læûc âiãûn âäüng sinh ra trong mäüt pha låïn nãn khoï âaím baío äøn âënh âäüng. Nãúu tàng khoaíng caïch thç seî tàng doìng âiãûn cho pheïp, nhæng luïc áúy thiãút bë seî cängö kãönh. Vç váûy ngæåìi ta khäng gheïp quaï hai thanh. 0.5 0.5 0.4 0.2 0.4 0.4 0.1 0.1 0.4 b b b b b b b b b Gheïp hai Gheïp ba thanh Gheïp bäún thanh y y o y x r x c h h d y y yo H\ D\ Vuäng räùng Troìn räùng b Hçnh maïng Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .109
  32. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Âäúi våïi loaûi thanh dáùn hçnh maïng vaì hçnh äúng thç hiãûu æïng màût ngoaìi cuía chuïng tæång âäúi nhoí, momen chäúng uäún låïn nãn âäü bãön vãö cå cao, khaí nàng trao âäøi nhiãût våïi bãn ngoaìi tàng. Trong thiãút bë phán phäúi âiãûn ngæåìi ta thæåìng duìng thanh dáùn hçnh maïng gäöm hai næîa âäúi xæïng nhau qua truûc thanh dáùn, âæåüc haìn laûi bàòng mäüt säú mäúi haìn phán bäú âãöu, taûi caïc mäúi haìn âàût caïc táúm âãûm, giæîa hai mäúi haìn gáön nhau coï khe håí. Loaûi thanh dáùn hçnh maïng bàòng nhäm âæåüc sæí duûng thuáûn låüi nháút vç làõp raïp dãù daìng. Chuï yï våïi âiãûn aïp låïn hån hoàûc bàòng 110 KV khäng âæåüc duìng thanh dáùn hçnh maïng hay hçnh äúng vç hiãûn tæåüng váöng quang ráút maûnh. Thanh dáùn cæïng âæåüc sån bàòng ãmy theo caïc pha tiãu chuáøn: Pha A maìu vaìng, pha B maìu xanh, pha C maìu âoí. Trung tênh maìu tràõng ( nãúu laì trung tênh caïch âiãûn) hay maìu têm nãúu laì trung tênh træûc tiãúp näúi âáút. Dáy dáùn mãöm chè sån caïc âáöu nàõp sæï. 5.9.2. Choün thanh dáùn mãöm vaì dáy dáùn mãöm Trong caïc thiãút bë phán phäúi åí cáúp âiãûn aïp låïn hån 35 KV ngæåìi ta duìng caïc thanh dáùn mãöm cáúu taûo tæì dáy AC vaì ACO. Âäúi våïi dáy dáùn mãöm duìng cho maûch näúi maïy phaït vaì maïy biãún aïp ( 6-10 ) KV ta duìng boï dáy dáùn, 2 dáy trong boï ta duìng dáy nhäm loíi theïp âãø tàng cæåìng âäü bãön cå, caïc dáy coìn laûi duìng dáy nhäm âãø dáùn âiãûn. Tiãút diãûn caïc dáy dáùn riãng leí coï thãø choün låïn ACO-500, ACO-600 âãø giaím säú læåüng vaì giaï thaình dáy dáùn. Tiãút diãûn thanh dáùn mãöm choün theo máût âäü doìng kinh tãú ( khi chiãöu daìi thanh dáùn ngàõn thç choün theo âiãöu kiãûn phaït noïng cho pheïp) I S = bt [mm2] J kt Sau âoï kiãøm tra theo caïc âiãöu kiãûn : a. Kiãøm tra âiãöu kiãûn phaït noïng: Ilv max ≤ ICP b. Kiãøm tra äøn âënh nhiãût : ϑNcap ≤ ϑcp max B Æ S ≥ S = N min C c. Kiãøm tra äøn âënh âäüng: Âäúi våïi caïc thiãút bë phán phäúi ngoaìi tråìi khoaíng caïch giæîa caïc pha låïn nãn læûc âäüng âiãûn beï khäng cáön kiãøm tra äøn âënh âäüng. Cáúp âiãûn aïp Khoaíng caïch pha giæîa Khoaíng caïch pha giæîa caïc thanh (KV) caïc thanh dáùn (m) goïp (m) 35 1,5 2 110 2 3 220 2,5 5,5 500 5,5 6 Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .110
  33. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Tuy nhiãn nãúu trë säú cäng suáút ngàõn maûch âaût âãún caïc trë säú sau âáy cáön kiãøm tra äøn âënh âäüng. Uâm [KV] 110 150 220 330 500 SN [MVA] 4000 6000 8000 12000 18000 Phæång phaïp kiãøm tra nhæ sau: Vç khi ngàõn maûch hai pha lán cáûn thç caïc dáy dáùn seî âáøy xa nhau, nhæng do dao âäüng nãn khi ngàõn maûch caïc dáy dáùn seî tiãún saït laûi nhau, chuïng caìng tiãún saït laûi våïi nhau nãúu khoaíng caïch caïc pha beï âäü voîng låïn, thåìi gian vaì doìng ngàõn maûch caìng låïn. Læûc taïc duûng lãn mäüt âån vë daìi do doìng ngàõn maûch hai pha laì: 2 I"(2) f = 2.10−7. N [N/m] D 3 I"(2) = I"(3) N 2 N 2 I"(3) Æ f =1,5. N .10−7 [N/m] D Troüng læåüng tênh cho 1met dáy dáùn laì g = 9,8. M Våïi M khäúi læåüng 1m dáy dáùn . Láûp tè säú f/g vaì h /t tâ Våïi h laì âäü voîng cæûc âaûi cuía âæåìng dáy (2÷2,5) m . t = t + 0,05 [sec] tâ Trong âoï : ttâ laì thåìi gian tæång âæång cuía baío vãû råle càõt ngàõn maûch hai pha. t : Thåìi gian täön taûi ngàõn maûch. 0,05 : Kãø âãún aính hæåíng cuía thaình pháön phi chu kyì. Dæûa vaìo âäö thë trãn hçnh veî ta xaïc âënh âæåüc b vaì α . Cáön so saïnh b våïi b cp D − d − a b ≤ b = cp cp 2 Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .111
  34. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp a- Khoaíng caïch träng tháúy âæåüc giæîa hai dáy dáùn gáön nhau . Âäúi våïi cáúp âiãûn aïp maïy phaït : 6 ÷ 10KV a = 0,2 m cp 110KV a = 0,45 m cp 220KV a = 0,95 m cp 500KV acp = 2 m Nãúu tênh toaïn maì b ≥ b cáön phaíi giaím âäü voîng âæåìng dáy hoàûc tàng khoaíng caïch cp D. Khi giaím h thç æïng suáút trong váût liãûu tàng lãn, coìn tàng D seî laìm cho thiãút bë phán phäúi cäöng kãönh. Cho nãn trong mäüt säú træåìng håüp ngæåìi ta duìng nhæîng thanh âãø chäúng caïc dáy dáùn våïi nhau. * Kiãøm tra âiãöu kiãûn váöng quang Dáy dáùn mãöm sæí duûng åí cáúp âiãûn aïp 110 KV tråí lãn phaíi kiãøm tra âiãöu kiãûn váöng quang. Uvq ≥ UHT Trong âoï: Uvq laì âiãûn aïp tåïi haûn phaït sinh váöng quang. Nãúu ba pha bäú trê trãn caïc âènh cuía tam giaïc âãöu thç giaï trë UVq trong âiãöu kiãûn tiãu chuáøn (thåìi tiãút khä raïovaì saïng suía, aïp suáút khäng khê 760 mm Hg, nhiãût âäü mäi træåìng 250C) coï thãø xaïc âënh bàòng cäng thæïc sau: a U = 84.m.r.lg [KV] Vq r Trong âoï: r - baïn kênh ngoaìi cuía dáy dáùn [cm] a - Khoaíng caïch giæîa caïc truûc dáy dáùn [cm] - m : hãû säú xeït âãún âäü xuì xç bãö màût dáy dáùn. Âäúi våïi dáy dáùn mäüt såüi vaì thanh dáùn âãø láu ngaìy trong khäng khê m= (0,93-0,98) vaì âäúi våïi dáy nhiãöu såüi xoàõn m= (0,83- 0,87). Nãúu ba pha bäú trê trãn cuìng màût phàóng thç Uvq cuîng tênh theo cäng thæïc (3-36) nhæng våïi pha giæîa giaím âi 4% vaì hai pha bãn tàng 6%. 5.9.3. Choün thanh dáùn cæïng Tiãút diãûn thanh dáùn âæåüc choün theo âiãöu kiãûn máût âäü doìng âiãûn kinh tãú, sau âoï kiãøm tra âiãöu kiãûn phaït noïng cho pheïp láu daìi, äøn âënh nhiãût, äøn âënh âäüng vaì âäúi våïi maûng âiãûn aïp låïn hån 110 KV phaíi kiãøm tra âiãöu kiãûn váöng quang. Ibt 2 Skt = (mm ) J kt Trong âoï : I - Doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng cuía thanh dáùn, (A). bt 2 J - Máût âäü doìng âiãûn kinh tãú cuía thanh dáùn (A/mm ). kt Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .112
  35. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Máût âäü doìng âiãûn kinh tãú phuû thuäüc vaìo váût liãûu thanh dáùn vaì thåìi gian sæí duûng cäng suáút cæûc âaûi Tmax cho trong baíng sau : J [A/mm2] æïng våïi T [ h ] Tãn dáy dáùn kt max 1000 ÷ 3000 3000 ÷ 5000 5000 ÷ 8760 Dáy dáùn trãn khäng vaì thanh dáùn näúi caïc thiãút bë phán phäúi Cu 2,5 2,1 1,8 Al 1,3 1,1 1,0 Caïp caïch âiãûn bàòng giáúy táøm Cu 3,0 2,5 2,0 Al 1,6 1,4 1,1 Càn cæï vaìo tiãút diãûn âaî tênh ra, ta choün tiãút diãûn thanh dáùn gáön nháút theo tiãu chuáøn. Tiãút diãûn choün âæåüc cáön phaíi kiãøm tra laûi theo âiãöu kiãûn phaït noïng luïc bçnh thæåìng. Icp ≥ Icb Trong âoï : - Icp laì doìng âiãûn cho pheïp cuía thanh dáùn âaî choün (âaî tênh âäøi vãö âiãöu kiãûn nhiãût âäü mäi træåìng xung quanh). - Icb laì doìng âiãûn cæåîng bæïc qua thanh goïp. Chuï yï: Âäúi våïi thanh dáùn ngàõn, thanh dáùn duìng laìm thanh goïp, ngæåìi ta khäng choün tiãút diãûn theo máût âäü doìng kinh tãú , vç choün nhæ váûy khäng mang laûi hiãûu quaí kinh tãú, maì ngæåìi ta choün theo doìng âiãûn phaït noïng láu daìi cho pheïp xuáút phaït tæì doìng âiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc. Icp ≥ Icb 1. Kiãøm tra äøn âënh âäüng cuía thanh dáùn theo phæång phaïp âån giaín hoïa Theo phæång phaïp naìy ta coi mäùi mäüt nhëp cuía thanh dáùn (pháön thanh dáùn giæîa hai sæï gáön nháút ) laì mäüt dáöm ténh, khi ngàõn maûch seî chëu mäüt læûc khäng âäøi vaì bàòng læûc cæûc âaûi khi ngàõn maûch ba pha tênh våïi pha giæîa. a- Âäúi våïi thanh dáùn âån: Thanh dáùn âån laì thanh dáùn mäùi pha chè coï mäüt thanh. Trong pháön tênh toaïn læûc âäüng âiãûn ta âaî biãút âæåüc læûc cæûc âaûi khi ngàõn maûch ba pha âäúi våïi pha giæîa nhæ sau : 2 F = 2,86 . A . I . max max Trong âoï : 2.l A =1,02.10−2. a i(3) I(3) = xk (xem hãû säú xung kêch bàòng 1,8). max 1,8 Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .113
  36. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Læûc âäüng âiãûn seî âæåüc xaïc âënh nhæ sau: (3) 2 2.l ⎛ i ⎞ 2 l −2 ⎜ xk ⎟ −2 (3) F = 2,86.1,02.10 . ⎜ ⎟ =1,8.10 .ixk [KG] a ⎝1,8 ⎠ a Trong âoï : ( 3 ) - i xk laì doìng âiãûn xung kêch khi ngàõn maûch ba pha [ KA] - a Khoaíng caïch giæîa caïc pha thanh dáùn [cm ] - l Chiãöu daìi nhëp thanh dáùn [cm] Theo giaïo trçnh cå æïng duûng ta coï momen uäún taïc duûng lãn thanh dáùn khi säú nhëp khäng låïn hån hai bàòng : F.l M = [KG.cm] 8 F.l Vaì khi säú nhëp låïn hån hai : M = [KG.cm] 10 Tæì âoï, tênh âæåüc æïng suáút trong váût liãûu thanh dáùn nhæ sau : M σ = [KG/cm2] tt W Trong âoï : W laì momen chäúng uäún cuía thanh dáùn [cm3] Mämen chäúng uäún phuû thuäüc vaìo hçnh daïng, tiãút diãûn vaì caïch bäú trê thanh dáùn caïc pha .( Xem hçnh veî) Khi âàût caïc thanh dáùn theo phæång aïn I, dæåïi taïc duûng cuía læûc âäüng âiãûn, chuïng seî bë uäún theo phæång thàóng goïc våïi truûc x - x vaì khi âoï momen chäúng uäún bàòng: b.h 2 W = x−x 6 Khi âàût theo phæång aïn II, mämen chäúng uäún bàòng : Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .114
  37. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp b 2 .h W = y−y 6 Khi âàût theo phæång aïn I-a, II-a sæï caïch âiãûn chëu neïn, khi âàût theo phæång aïn I-b, II-b sæï caïch âiãûn chëu uäún. Cáön chuï yï sæï chëu neïn täút hån chëu uäún . Âäúi våïi caïc thanh dáùn räùng tiãút diãûn troìn hay vuäng , âàût theo phæång aïn I hay II thç mämen chäúng uäún cuía chuïng cuîng nhæ nhau vaì bàòng: Dd33− Âäúi våïi thanh dáùn troìn räùng : W = 32 Trong âoï : - D laì âæåìng kênh ngoaìi cuía thanh dáùn troìn räùng. - d laì âæåìng kênh trong cuía thanh dáùn troìn räùng . Hh33− Âäúi våïi thanh dáùn vuäng räùng : W = 6 Trong âoï : H - Caûnh ngoaìi cuía thanh dáùn vuäng räùng. h - Caûnh trong cuía thanh dáùn vuäng räùng . Mämen chäúng uäún cuía caïc thanh dáùn hçnh maïng cho trong taìi liãûu kyî thuáût. Thanh dáùn äøn âënh âäüng khi thoía maîn âiãöu kiãûn : σ ≤ σ tt cp Trong âoï : σ vaì σ laì æïng suáút tênh toaïn vaì æïng suáút cho pheïp cuía váût liãûu thanh tt cp dáùn. 2 Âäúi våïi âäöng σ = 1400 [KG/cm ] cpCu 2 nhäm σ = 700 [KG/cm ] cpAl 2 theïp σ = 1600 [KG/cm ] cpTh Nãúu âiãöu kiãûn σ ≤ σ khäng âæåüc thoía maîn, seî giaíi quyãút bàòng caïc biãûn phaïp tt cp nhæ sau: * Thay âäøi caïch âàût âãø tàng mämen chäúng uäún. * Giaím l hoàûc tàng a âãø giaím læûc âäüng âiãnû, biãûn phaïp naìy bë haûn chãú båíi vç laìm cho kêch thæåïc thiãút bë phán phäúi cäöng kãönh. Våïi âiãûn aïp (6-20) KV ngæåìi ta láúy a = (20 - 150) cm vaì l = (80 - 200) cm . * Tàng tiãút diãûn thanh dáùn. * Duìng váût liãûu coï æïng suáút låïn hån. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .115
  38. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp b- Thanh dáùn gheïp bàòng hai thanh chæî nháût Khi duìng thanh dáùn gheïp bàòng hai thanh, æïng suáút trong thanh dáùn gäöm hai 2 thaình pháön : σ = σ + σ [KG/cm ] tt 1 2 Trong âoï: σ - ÆÏng suáút do læûc âäüng âiãûn giæîa caïc pha sinh ra. 1 σ2 - ÆÏng suáút do læûc âäüng âiãûn giæîa hai thanh dáùn cuía cuìng mäüt pha sinh ra. Thaình pháön σ xaïc âënh giäúng nhæ âäúi våïi thanh dáùn âån âaî trçnh baìy åí trãn, trong 1 âoï xem hai thanh cuía mäüt pha gheïp chàût cæïng våïi nhau nhæ mäüt thanh âäöng nháút, do âoï mämen chäúng uäún cuía thanh dáùn gheïp gáúp hai láön momen chäúng uäún cuía mäüt thanh. Thaình pháön σ xaïc âënh nhæ sau, træåïc hãút phaíi xaïc âënh læûc taïc duûng giæîa hai 2 thanh cuía mäüt pha khi ngàõn maûch ba pha, âãø xaïc âënh ta xem nhæ læûc âäüng âiãûn trong træåìng håüp ngàõn maûch hai pha dæûa vaìo cäng thæïc tênh læûc âäüng âiãûn cæûc âaûi khi ngàõn maûch hai pha: (2) 2 F = 3,3.A.Imax Trong âoï : 2l ( 2 ) 1 ( 3 ) A = 1,02 .10 − 2 ; I = I ; a = 2.b a max 2 max Læu yï cáön phaíi xeït âãún hãû säú hçnh daïng K vç khoaíng caïch giæîa hai thanh hd dáùn nhoí. Ta coï : 2.1 I (3) f = 3,3.1,02.10 −8 ( max ) 2 .K 2.b 2 hd 2 1 = 0,842 .K .I (3) 10 −8 [KG / Cm ] hd max b ( 3 ) ( 3 ) i Khi tênh I = xk [KA ] thay vaìo biãøu thæïc trãn ta âæåüc: max 1,8 2 l f = 0,256.K .i(3) . 10−2 [KG/cm] hd xk b Âãø giaím æïng suáút trong thanh dáùn, trãn caïc nhëp ngæåìi ta âàût caïc miãúng âãûm caïch âãöu nhau mäüt khoaíng l1. Læûc taïc duûng lãn thanh dáùn trãn âäü daìi l1. 2 l F = f.l = 0,842.K .I(3) . 1 .10−2 [KG] 1 hd max b Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .116
  39. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp (3) 2 l1 −2 hay F = f.l1 =0,256.K .i . .10 [KG] hd xk b Mämen uäún trãn âäü daìi l1 giæîa hai miãúng âãûm laì: F.l f .l 2 M = 1 = 1 [KG .Cm ] 2 12 12 ÅÍ âáy máùu säú chuïng ta thay 10 båíi 12, vç khi uäún tiãút diãûn ngang taûi chäù tæûa (miãúng âãûm) khäng âäøi (Xem hçnh veî) . Tæì âoï, tênh âæåüc æïng suáút do læûc âäüng âiãûn trong näüi bäü cuía mäüt pha sinh ra. 2 M 2 f .l1 2 σ 2 = = [ KG / Cm ] W y − y 12 .W y − y Trong thæûc tãú ngæåìi ta thæåìng xaïc âënh âäü daìi låïn nháút cho pheïp giæîa hai miãúng âãûm xuáút phaït tæì æïng suáút cho pheïp cuía váût liãûu nhæ sau: Giaí thiãút âaî tênh âæåüc æïng suáút täøng trong thanh dáùn bàòng æïng suáút cho pheïp cuía váût liãûu : σ = σ + σ cp 1 2cp Tæì âoï ruït ra âæåüc æïng suáút låïn nháút cho pheïp do læûc âäüng âiãûn giæîa hai thanh dáùn cuìng mäüt pha sinh ra: σ = σ - σ 2cp cp 1 f.l2 Thay l = l vaìo biãøu thæïc tênh σ ta âæåüc: σ = 1max 1 1max 2 2cp 12.Wy−y Tæì hai biãøu thæïc trãn ta ruït ra âæåüc: (σ − σ ).12.W l = cp 1 y−y [ Cm ] 1max f Âãø cho thanh dáùn âaím baío äøn âënh âäüng, chiãöu daìi giæîa hai miãúng âãûm phaíi nhoí hån hoàûc bàòng l . Tæì âoï xaïc âënh âæåüc säú miãúng âãûm cáön thiãút cho mäüt nhëp : 1max l n = −1 l1max Chuïng ta phaíi choün n laì säú nguyãn, låïn hån hay bàòng trë säú tênh theo cäng thæïc trãn, nãúu ngæåüc laûi æïng suáút tênh toaïn seî væåüt quaï trë säú cho pheïp. c . Thanh dáùn hçnh maïng Læûc âäüng âiãûn giæîa hai pháön cuía thanh dáùn hçnh maïng tênh trãn 1 cm chiãöu daìi cuîng xaïc âënh nhæ pháön trãn nhæng åí âáy coï thãø láúy K = 1 vaì mäüt caïch gáön âuïng xem hd b ≈ h/2 , ta coï : (3) 2 1 −2 f = 1,684. Imax . .10 [KG/cm] h1 Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .117
  40. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp (3) 2 1 −2 Hay: f = 0,51. ixk . .10 [KG/cm] h1 Sau khi xaïc âënh âæåüc f quaï trçnh tênh toaïn giäúng nhæ âaî tiãún haình âäúi våïi thanh dáùn gheïp tæì hai thanh hçnh chæî nháût. Mämen chäúng uäún caïc thanh dáùn hçnh maïng âaî cho trong caïc taìi liãûu kyî thuáût æïng våïi caïc truûc y -y , y-y vaì x-x laì o o W , W , W . yo- yo y- y x - x Khi thanh dáùn bäú trê theo phæång aïn a/ nãúu hai pháön âæåüc haìn tháût chàût våïi nhau thç khi tênh æïng suáút σ ta láúy W , 1 yo- yo nãúu khäng haìn chàût thç láúy Wy - y. Khi bäú trê theo phæång aïn b/ thç duì haìn chàût hay khäng cuîng láúy W . Khi tênh æïng suáút σ ta láúy x-x 2 Wy - y. 2. Kiãøm tra äøn âënh âäüng cuía thanh dáùn coï xeït âãún dao âäüng Læûc âäüng âiãûn laì mäüt haìm säú theo thåìi gian dao âäüng våïi táön säú ω vaì 2ω nãn thanh dáùn vaì sæï cuîng dao âäüng, khäng phaíi laì mäüt dáöm ténh chëu læûc khäng âäøi nhæ giaí thiãút åí trãn. Cho nãn khi tênh choün thanh dáùn cáön âaím baío táön säú riãng thanh dáùn khaïc våïi táön säú ω vaì 2ω trong phaûm vi ± 10%. Vç khi táön säú riãng bàòng ω thç æïng suáút âäüng tàng lãn 2 láön, coìn khi táön säú riãng bàòng 2ω seî coï cäüng hæåíng vaì æïng suáút âäüng coï thãø tàng lãn âãún 5 láön so våïi æïng suáút tènh. Táön säú riãng cuía thanh dáùn coï hçnh daûng báút kyì, coï thãø xaïc âënh theo cäng thæïc sau: 3,56 E.J.106 f r = l2 S.γ ÅÍ âáy : l : âäü daìi thanh dáùn giæîa hai sæï (khaïc l1)[ cm ]. E : Mäâun âaìn häöi cuía váût liãûu thanh dáùn . 6 2 6 2 E = 1,1.10 [KG/cm ] ; E = 0,65.10 [KG/cm ] Cu Al J : Mämen quaïn tênh cuía tiãút diãûn thanh dáùn âäúi våïi truûc thàóng goïc 4 våïi phæång uäún [cm ]. S : Tiãút diãûn ngang cuía thanh dáùn [ cm2 ] . γ : Khäúi læåüng riãng cuía váût liãûu thanh dáùn . Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .118
  41. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3 3 γ = 8,93 [g/cm ] vaì γ = 2,74 [g/cm ] Cu Al Âäúi våïi thanh dáùn tiãút diãûn chæî nháût. S = b.h b 3 . h J = 12 Trong âoï : b - caûnh tiãút diãûn ngang cuía thanh dáùn song song våïi phæång dao âäüng [cm]. h - caûnh tiãút diãûn ngang cuía thanh dáùn vuäng goïc våïi phæång dao âäüng [cm]. Thay caïc giaï trë vaìo biãøu thæïc tênh táön säú dao âäüng riãng, ta tênh âæåüc táön säú dao âäüng riãng cuía thanh dáùn chæî nháût nhæ sau : 5 b Thanh dáùn bàòng âäöng : f rCu = 3,62.10 . [Hz] l2 5 b Thanh dáùn bàòng nhäm : f rCu = 5,02.10 . [Hz] l2 Nhæ váûy âãø traïnh hiãûn tæåüng cäüng hæåíng chuïng ta thay âäøi táön säú riãng bàòng caïch thay âäøi b hoàûc l. Nhæng nãúu thay âäøi b seî bë giåïi haûn båíi tiãút diãûn thanh dáùn, do váûy ta quan tám âãún viãûc thay âäøi l. Vuìng cäüng hæåíng âäúi våïi caïc chiãöu daìi nhëp nhæ sau : l = (37 - 123) [cm] ; l = ( 31 - 95 ) [cm] Al Cu 5.10. Choün sæï vaì caïp âiãûn læûc 5.10.1. Choün sæï caïch âiãûn 1. Khaïi niãûm chung Sæï laì mäüt loaûi khê cuû âiãûn duìng âãø bàõt chàût caïc thanh dáùn vaì âãø caïch ly caïc pháön mang âiãûn våïi nhau hay âäúi våïi âáút. Sæï yãu cáöu âaím baío âäü bãön âiãûn, âäü bãön cå vaì coï khaí nàng chäúng buûi báøn vç khi bãö màût bë báøn âäü bãön âiãûn seî giaím xuäúng. Sæï trong nhaì vaì sæï ngoaìi tråìi khaïc nhau, sæï âàût trong nhaì coï bãö màût phàóng coìn sæï âàût ngoaìi tråìi coï bãö màût tàng cæåìng âãø âaím baío âäü bãön cáön thiãút vãö âiãûn khi bë báøn hay bë mæa. Âäü bãön cå hoüc cuía sæï âæåüc âàût træng bàòng læûc phaï hoaûi vaì læûc naìy âàût vaìo âáöu sæï, vuäng goïc våïi truûc, tuyì theo nhiãûm vuû phán ra ba loaûi sau : Sæï âåî, sæï treo, sæï xuyãn. 2. Choün sæï Sæï âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau : - Vë trê âàût : Âàût trong nhaì hay ngoaìi tråìi. - Chuíng loaûi: Sæï âåî, sæï xuyãn, sæï treo. - Âiãûn aïp âënh mæïc cuía sæï : U ≥ U âmS HT Sau âoï kiãøm tra äøn âënh âäüng cuía sæï bàòng caïch so saïnh læûc taïc duûng lãn âáöu sæï vaì læûc phaï hoaûi cho pheïp cuía sæï : F = 0,6 .F cp phaï hoaûi Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .119
  42. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Khi tênh toaïn ta qui âäøi læûc taïc duûng thæûc tãú åí tám thanh dáùn vãö âáöu sæï : F.H' F = tt H Ftt ≤ Fcp Riãng âäúi våïi sæï xuyãn cáön kiãøm tra doìng âiãûn âënh mæïc qua sæï : I ≥ I âmS lvmax 5.10.2. Choün caïp âiãûn læûc Trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp thç caïp âiãûn læûc âæåüc duìng âãø näúi caïc maïy phaït hay maïy biãún aïp coï Sâm ≤ 15 MVA våïi thanh goïp (6 - 10) KV vaì cung cáúp cho caïc maûch tæû duìng . Caïp âæåüc choün theo caïc âiãöu kiãûn sau : 1. Theo kãút cáúu cuía caïp : 1 loîi, 2 loîi, 3 loîi, 4 loîi ; caïch âiãûn bàòng giáúy táøm dáöu, cao su, nhæûa PVC, v.v. . . 2. Theo âiãûn aïp âënh mæïc : U ≥ U âmC HT 3. Tiãút diãûn cuía caïp choün theo máût âäü doìng kinh tãú, xuáút phaït tæì doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng : I S = bt [mm2] J kt Càn cæï vaìo tiãút diãûn âoï choün caïp tiãu chuáøn coï tiãút diãûn gáön nháút. 4. Kiãøm tra âiãöu kiãûn phaït noïng luïc bçnh thæåìng xuáút phaït tæì doìng âiãûn cæåîng bæïc: K .K .I ≥ I 1 2 cp cb Trong âoï : I : Doìng âiãûn cho pheïp cuía caïp åí mäi træåìng quy âënh vaì åí riãng mäüt mçnh. cp K1 : Hãû säú hiãûu chènh khi nhiãût âäü mäi træåìng khaïc våïi quy âënh. K2 : Hãû säú xeït âãún hiãûu æïng gáön khi coï nhiãöu caïp laìm viãûc song song, khi säú caïp tàng thç K2 giaím. Theo quy trçnh thiãút bë âiãûn, âäúi våïi caïp caïch âiãûn bàòng giáúy táøm dáöu âiãûn aïp U ≤ 10 KV. Nãúu trong âiãöu kiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng doìng âiãûn laìm viãûc khäng quaï 80% doìng âiãûn cho pheïp thç khi sæû cäú coï thãø cho pheïp caïp quaï taíi 130% trong thåìi gian khäng quaï nàm ngaìy âãm. 130%. K . K . I ≥ I 1 2 cp cb 5- Kiãøm tra äøn âënh nhiãût cuía caïp: ϑNcap ≤ ϑcp max B hoàûc: S ≥ S = N min C Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .120
  43. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Chæång 6 TÆÛ DUÌNG TRONG NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP 6.1. Khaïi niãûm vãö tæû duìng trong nhaì maïy âiãûn 6.1.1. Khaïi niãûm Trong nhaì maïy âiãûn ngoaìi caïc thiãút bë chênh nhæ loì håi, tuabin, maïy phaït, . . . coìn coï nhiãöu loaûi cå cáúu khaïc nhau âãø phuûc vuû hay tæû âäüng hoïa quaï trçnh cäng taïc cuía caïc täø maïy. Táút caí nhæîng cå cáúu naìy cuìng våïi caïc âäüng cå âiãûn keïo chuïng, maûng âiãûn, thiãút bë phán phäúi, maïy biãún aïp giaím aïp, nguäön nàng læåüng âäüc láûp, hãû thäúng âiãöu khiãøn, tên hiãûu, thàõp saïng . . . taûo thaình hãû thäúng tæû duìng cuía nhaì maïy. * Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn (sæí duûng nhiãn liãûu laì than) coï caïc cå cáúu tæû duìng chênh sau : - Caïc cå cáúu phuûc vuû cho quaï trçnh chuáøn bë nhiãn liãûu: + Caïc cå cáuú cuía thiãút bë âáûp than : maïy saìn than, âáûp than. + Caïc cå cáúu chãú biãún than bäüt : Maïy nghiãön than, maïy cáúp than nguyãn. - Caïc cuía kho nhiãn liãûu vaì váûn chuyãøn nhiãn liãûu vaìo loì: Cáön truûc, maïy xuïc than, bàng taíi, . . . - Caïc cå cáúu cuía loì håi: Maïy cáúp than bäüt, quaût gioï, quaût khoïi, båm næåïc cáúp, . . . - Caïc cå cáúu cuía täø maïy - tua bin: Båm ngæng tuû, båm tuáön hoaìn, båm dáöu cuía hãû thäúng âiãöu chènh, laìm maït, bäi trån. * Trong nhaì maïy thuíy âiãûn coï caïc cå cáúu tæû duìng chênh sau : - Caïc cå cáúu cuía tuabin næåïc - maïy phaït: Båm dáöu cuía hãû thäúng âiãöu chènh bäi trån cho caïc täø maïy, båm næåïc cuía hãû thäúng laìm maït maïy phaït vaì laìm maït dáöu bäi trån. - Caïc cå cáúu phuûc vuû cho âáûp, caïc cæía âáûp, gian maïy, . . . Ngoaìi caïc cå cáúu âãø phuûc vuû cho quïa trçnh cäng nghãû chênh trãn, coìn coï caïc cå cáúu laìm nhiãûm vuû phuû nhæ: Båm cáúp næåïc kyî thuáût, båm chæîa chaïy, thiãút bë neïn khê, maïy naûp àõc quy, hãû thäúng âiãöu khiãøn, tên hiãûu, thàõp saïng, . . . Tênh âaím baío cuía hãû thäúng tæû duìng quyãút âënh âãún sæû laìm viãûc âaím baío cuía toaìn bäü nhaì maïy âiãûn. Vç váûy hãû thäúng tæû duìng phaíi yãu cáöu coï âäü tin cáûy cao, nhæng phaíi âäöng thåìi âaím baío tênh kinh tãú. Tuìy theo vai troì trong quaï trçnh cäng nghãû, ngæåìi ta chia caïc cå cáúu tæû duìng chênh thaình caïc cå cáúu tæû duìng quan troüng vaì khäng quan troüng. Caïc cå cáúu quan troüng laì caïc cå cáúu maì khi ngæìng laìm viãûc, duì chè trong thåìi gian ráút ngàõn cuîng laìm giaím âiãûn nàng hay nhiãût nàng phaït ra hay ngæìng laìm viãûc caïc täø maïy. Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn laì båm tuáön hoaìn, båm ngæng tuû, båm dáöu laìm maït bäi trån, båm cáúp næåïc, quaût gioï, quaût khoïi, bäü pháûn cáúp than bäüt . . . Trong nhaì maïy thuíy Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .121
  44. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp âiãûn laì : Båm dáöu aïp læûc cuía thiãút bë âiãöu täúc cho täø maïy, båm dáöu cuía hãû thäúng bäi trån äø truûc, båm næåïc laìm maït maïy phaït. Ngoaìi ra, ngæåìi ta coìn chia tæû duìng thaình hai pháön: Tæû duìng chung cho toaìn bäü nhaì maïy vaì tæû duìng riãng cho tæìng täø maïy. Âãø truyãön âäüng caïc maïy cäng taïc trong nhaì maïy âiãûn ngæåìi ta sæí duûng chuí yãúu caïc âäüng cå âiãûn. Vç âäüng cå âiãûn coï tênh âaím baío cao, kinh tãú vaì váûn haình âån giaín. Khi truyãön âäüng bàòng âäüng cå âiãûn viãûc tæû âäüng hoïa quaï trçnh cäng nghãû trong nhaì maïy âån giaín ráút nhiãöu. Cäng suáút vaì âiãûn nàng tiãu thuû cho tæû duìng cuaí nhaì maïy âiãûn phuû thuäüc vaìo loaûi nhaì maïy, cäng suáút nhaì maïy vaì âäúi våïi nhaì maïy nhiãût âiãûn coìn phuû thuäüc vaìo daûng nhiãn liãûu, phæång phaïp âäút nhiãn liãûu, thäng säú håi, . . . Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn cäng suáút âiãûn tæû duìng thæåìng chiãúm khoaíng (5 - 8)% cäng suáút nhaì maïy, âäúi våïi nhaì maïy thuíy âiãûn cäng suáút tæû duìng ráút tháúp, chiãúm khoaíng mäüt vaìi pháön tràm cäng suáút nhaì maïy. 6.1.2. Nguäön cung cáúp âiãûn vaì caïc cáúp âiãûn aïp tæû duìng trong nhaì maïy âiãûn Âiãûn aïp tæû duìng âæåüc sæí duûng chuí yãúu laì cáúp 6 KV vaì 0,4 KV (380V/220V). Cáúp 6KV âæåüc duìng âãø cáúp cho caïc âäüng cå cäng suáút låïn hån 200 KW, cáúp 0,4 KV cáúp cho caïc âäüng cå cäng suáút beï hån, thàõp saïng, tên hiãûu, . . . Cáúp âiãûn aïp 3 KV khäng duìng vç giaï thaình âäüng cå 3 KV vaì 6 KV khäng lãûch nhau nhiãöu nhæng phê täøn kim loaûi maìu vaì täøn tháút trong maûng 3KV låïn hån ráút nhiãöu so våïi cáúp 6KV. Hån næîa duìng cáúp 6KV coìn coï æu âiãøm laì : - Tàng âæåüc cäng suáút âån vë cuía caïc âäüng cå. - Tàng âæåüc cäng suáút cuía MBA chênh nãn coï thãø choün säú læåüng MBA êt hån. - Âiãöu khiãøn tæû måí maïy täút hån. a/ b/ c/ Hçnh 6-1 Nguäön âiãûn tæû duìng laìm viãûc trong nhaì maïy âiãûn thæåìng láúy træûc tiãúp tæì baín thán nhaì maïy. Nãúu åí nhaì maïy âiãûn coï xáy dæûng thiãút bë phán phäúi cáúp âiãûn aïp maïy phaït thç Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .122
  45. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp âiãûn tæû duìng âæåüc láúy ngay tæì thanh goïp âiãûn aïp maïy phaït qua maïy biãún aïp tæû duìng hoàûc qua khaïng âiãûn. Nãúu cáúp âiãûn aïp tæû duìng bàòng cáúp âiãûn aïp maïy phaït thç ngæåìi ta seî láúy qua khaïng âiãûn, ngæåüc laûi ta phaíi láúy qua maïy biãún aïp tæû duìng. (H.61.a). Trong nhaì maïy âiãûn sæí duûng så âäö bäü MF - MBA, thç âiãûn tæû duìng coï thãø trêch tæì âáöu cæûc maïy phaït hoàûc láúy tæì TBPP âiãûn aïp cao nhæ hçnh (H.61.b, c). Khi cäng suáút cuía bäü låïn thç cäng suáút tæû duìng låïn. Maì MBA tæû duìng coï cäng suáút caìng låïn thç doìng ngàõn maûch trong hãû thäúng tæû duìng caìng lån,ï do váûy laìm cho thiãút bë tæû duìng laìm viãûc ráút nàûng nãö, âàõt tiãön. Âãø khàõc phuûc, coï thãø duìng MBA coï âiãûn aïp ngàõn maûch Un% låïn hoàûc duìng MBA coï cuäün dáy phán chia åí cáúp 6 KV (H.61.c). Khi maïy biãún aïp tæû duìng coï cäng suáút tæì 25 MVA tråí lãn, theo qui phaûm phaíi duìng MBA coï cuäün dáy phán chia phêa haû. Ngoaìi ra trong nhaì maïy nhiãût âiãûn coï thãø duìng täø TB - MF phuû nhæ hçnh (H.62.a). Håi âæåüc láúy tæì tuabin chênh, coìn maïy phaït thç âäüc láûp, khäng näúi våïi caïc maïy phaït chênh cuía nhaì maïy. a/ b/ Hçnh 6 - 2 Hoàûc duìng maïy phaït phuû näúi âäöng truûc våïi maïy phaït chênh (H.62.b). Phæång aïn naìy coï hiãûu suáút cuía tuabin chênh cao hån, tiãút kiãûm hån nhiãöu so våïi phæång aïn âàût tua bin riãng, vaì âæåüc sæí duûng räüng raîi åí caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn khu væûc vaì nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí. Táút caí caïc nguäön âiãûn tæû duìng theo phæång aïn trãn cuîng khäng thãø tuyãût âäúi âaím baío tin cáûy cung cáúp âiãûn cho tæû duìng âæåüc. Vç khi sæû cäú trong maïy phaït, hay trãn thanh goïp UF hay trong pháön TBPP tæû duìng thç nguäön tæû duìng cuîng bë máút. Vç váûy ngoaìi nguäön tæû duìng laìm viãûc, coìn phaíi coï nguäön tæû duìng dæû træî. Âoï coï thãø laì caïc MBA näúi våïi thanh goïp âaïp cao coï liãn laûc våïi hãû thäúng. Trong træåìng håüp naìy nãúu caí NMÂ bë máút âiãûn thç váùn coìn âiãûn tæû duìng dæû træî láúy tæì hãû thäúng vãö. Nhæng træåìng håüp sæû cäú NMÂ truìng våïi sæû cäú hãû thäúng thç máút toaìn bäü âiãûn tæû duìng. Vç váûy trong NMÂ coìn phaíi âàût thãm caïc nguäön âäüc láûp nhæ àõc quy, maïy phaït âiãûn, tua bin khê. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .123
  46. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 6.2. Choün säú læåüng vaì cäng suáút maïy biãún aïp tæû duìng 6.2.1. Choün maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc Âãø cung cáúp cho caïc thiãút bë tæû duìng phaíi xáy dæûng thiãút bë phán phäúi åí 2 cáúp âiãûn aïp 6 KV vaì 0,4 KV, vç váûy cáön phaíi duìng 2 loaûi maïy biãún aïp : Maïy biãún aïp tæû duìng báûc 1: Tæì cáúp âiãûn aïp MF xuäúng cáúp 6KV. Maïy biãún aïp tæû duìng báûc 2: Tæì cáúp 6KV xuäúng 0,4KV. Phuû taíi cuía hãû thäúng tæû duìng âæåüc phán phäúi âãöu cho caïc phán âoaûn. Mäùi phán âoaûn âæåüc näúi våïi nguäön tæû duìng laìm viãûc, caïc phuû taíi tæû duìng riãng cuía tæìng täø maïy loì håi - tua bin âæåüc láúy tæì phán âoaûn tæû duìng riãng reí. Caïc phuû taíi tæû duìng chung nhæ váûn chuyãøn than, chuáøn bë nhiãn liãûu, co ï thãø âæåüc chia âãöu cho caïc phán âoaûn tæû duìng. ÅÍ caïc TTNÂ thæåìng coï thanh goïp tæû duìng âàûc biãût âãø cáúp âiãûn cho tæû duìng chung, nhæng khi âoï säú læåüng MBA seî tàng lãn. Cäng suáút âënh mæïc cuía MBA tæû duìng laìm viãûc âæåüc cung cáúp tæì TBPP tæû duìng 6KV âæåüc xaïc âënh gáön âuïng theo biãøu thæïc sau : K 1 S1 ≥ ∑ P1 . + ∑ S 2 .K 2 η1 .cos ϕ1 Trong âoï : S1 : Cäng suáút âënh mæïc cuía MBA tæû duìng laìm viãûc báûc 1 . ΣP1 : Täøng cäng suáút tênh toaïn trãn truûc cå cuía caïc maïy cäng taïc coï âäüng cå cáúp 6KV näúi vaìo phán âoaûn âang xeït. K1 : Hãû säú âäöng thåìi. η1, cosϕ1 : Hiãûu suáút vaì hãû säú cäng suáút trung bçnh cuía caïc âäüng cå 6KV. ∑S2 : Täøng cäng suáút âënh mæïc cuía caïc maïy biãún aïp báûc 2 näúi vaìo phán âoaûn âang xeït. K2 : Hãû säú âäöng thåìi cuía caïc maïy biãún aïp báûc 2. Tyí säú K1/η1. cosϕ1 thæåìng choün bàòng 0,9 K2 cuîng láúy gáön bàòng 0,9 nãn ta coï : S1 ≥ (∑P1 + ∑S 2).0,9 Træåìng håüp phaíi âàût khaïng âiãûn thay cho MBA báûc 1 thç khaïng âiãûn âæåüc choün theo doìng âiãûn cæûc âaûi qua khaïng. Maïy biãún aïp báûc 2 coï nhiãûm vuû cung cáúp cho caïc âäüng cå 380/220V vaì thàõp saïng. Phuû taíi tæû duìng cáúp 0,4KV åí caïc NMNÂ khoaíng (10-30)% tæû duìng täøng, coìn åí caïc TTNÂ thç coï thãø cao hån. MBA 6/0,4 KV thæåìng âàût åí caïc tám phuû taíi nhæ gian maïy, gian loì, åí thiãút bë phán phäúi . . . Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .124
  47. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Maïy biãún aïp 630KVA vaì 1.000KVA âæåüc duìng phäø biãún. Maïy biãún aïp trãn 1.000KVA khäng sæí duûng vç seî laìm doìng ngàõn maûch trong maûng 0,4KV ráút låïn vaì väún âáöu tæ cho thiãút bë åí maûng âiãûn naìy tàng lãn. Våïi (5 - 6) maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc thæåìng âàût mäüt maïy biãún aïp dæû træî nguäüi. Thanh goïp 0,4KV âæåüc phán âoaûn âãø haûn chãú doìng ngàõn maûch vaì náng cao âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn. Caïc phán âoaûn naìy âæåüc cung cáúp bàòng biãún aïp tæû duìng laìm viãûc vaì nguäön dæû træî. Maïy biãún aïp báûc 2 cuîng âæåüc choün nhæ maïy biãún aïp báûc 1: Cäng suáút âënh mæïc cuía maïy biãún aïp laìm viãûc báûc 2 coï thãø xaïc âënh nhæ sau : S2 ≥ ΣP2 . K2/η2 . cosϕ2 ΣP2 : Täøng cäng suáút tênh toaïn cuía caïc maïy laìm viãûc våïi âäüng cå 380V vaì caïc phuû taíi khaïc näúi våïi maïy biãún aïp âang xeït [KW]. K2 : Hãû säú âäöng thåìi cuía caïc thiãút bë cáúp 0,4 KV. η2 vaì cosϕ2 : Hiãûu suáút vaì hãû säú cosϕ trung bçnh cuía âäüng cå 380V. K2/η2.cosϕ2 = (0,35 - 0,85) tuìy thuäüc vaìo âiãöu kiãûn cuía caïc âäüng cå. 6.2.2. Choün säú læåüng vaì cäng suáút MBA tæû duìng dæû træî Nhæ âaî trçnh baìy åí trãn, âãø náng cao âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn cho tæû duìng ngoaìi tæû duìng chênh coìn phaíi coï nguäön âiãûn tæû duìng dæû træî. Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn trêch håi coï thiãút bë phán phäúi åí cáúp UF, maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc âæåüc näúi våïi thanh goïp cáúp UF coï liãn hãû våïi hãû thäúng qua biãún aïp liãn laûc B1 (H.6-3). Trong træåìng håüp maïy phaït F1 bë càõt ra thç tæû duìng váùn âæåüc cung cáúp qua BATD. Khi BATD bë sæû cäú thç hai maïy càõt MC2 vaì MC3 càõt ra, sau âoï tæû âäüng âoïng nguäön tæû duìng dæû træî (TÂD) âæa tên hiãûu âoïng MC6 vaì MC4, BATD dæû træî âæåüc âæa vaìo laìm viãûc âãø cung cáúp âiãûn cho tæû duìng. Khi ngàõn maûch trãn thanh goïp cáúp UF thç MC1 vaì MC7 bë càõt ra, luïc naìy baío vãû rå le âiãûn aïp tháúp seî càõt MC3, MC2 sau âoï TÂD âæa tên hiãûu âoïng MC6 vaì MC4. Hçnh 6 - 3 Chuï yï: Khi maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc bë sæû cäú thç maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî phaíi âæåüc âoïng tæïc thåìi âãø duy trç sæû laìm viãûc bçnh thæåìng cho thanh goïp tæû duìng do âoï Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .125
  48. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp yãu cáöu täø näúi dáy cuía maïy biãún aïp tæû duìng laìm viãûc vaì tæû duìng dæû træî phaíi phäúi håüp våïi nhau sao cho âiãûn aïp trãn thanh goïp tæû duìng dæû træî vaì âiãûn aïp trãn thanh goïp tæû duìng laìm viãûc phaíi âäöng pha. ÅÍ caïc TTNÂ coï sæí duûng thiãút bë phán phäúi cáúp UF, khi säú biãún aïp tæû duìng laìm viãûc nhoí hån hoàûc bàòng 6 thç chè cáön âàût 1 MBATD dæû træî, coìn nãúu låïn hån 6 thç choün 2 MBATD dæû træî. ÅÍ TTNÂ dæû træî cho cáúp 0,4 KV cuîng âæåüc láúy qua MBA 6/0,4KV. Säú læåüng maïy biãún aïp âæåüc choün theo nguyãn tàõc trãn, vaì choün cäng suáút MBA ≤ 1.000KVA. Trong caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn näúi bäü , thç maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî âæåüc näúi vaìo thanh goïp âiãûn aïp cao (H.6-4). MBA tæû duìng dæû træî phaíi thay thãú âæåüc báút kyì mäüt MBA laìm viãûc naìo khi cáön sæía chæîa. Vê duû, nãúu BATD1 bë càõt ra khoíi bäü, bäü B1 laìm viãûc våïi toaìn bäü phuû taíi, thç khi âoï phán âoaûn tæû duìng PD1 âæåüc cung cáúp tæì BATD dæû træî. Hçnh 6 - 4 Tçnh traûng laìm viãûc naìy coï thãø keïo daìi trong suäút thåìi gian sæía chæîa BATD1, trong luïc naìy nãúu xaíy ra sæû cäú mäüt bäü khaïc, chàóng haûn B2, âãø âaím baío cho bäü naìy ngæìng laìm viãûc thç âaím baío cung cáúp âiãûn cho haìng loaût caïc cå cáúu tæû duìng cuía bäü naìy. Do âoï MBATD dæû træî phaíi taíi thãm læåüng cäng suáút naìy. Sau khi bäü säú 2 ngæìng, phaíi khåíi âäüng täø maïy khaïc âang nghè, chàóng haûn B3, âãø khåíi âäüng B3 thç phaíi láúy âiãûn tæû duìng tæì BATD dæû træî. Vç váûy maïy biãún aïp naìy khäng chè laìm nhiãûm vuû dæû træî cho MBA tæû duìng laìm viãûc maì coìn phaíi âamí baío cáúp âiãûn tæû duìng khi dæìng hay khåíi âäüng mäüt täø maïy khaïc, nãn noï coìn goüi laì maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî khåíi âäüng. Âãø âaím baío âiãöu kiãûn naìy, cäng suáút BATD dæû træî phaíi choün låïn hån hoàûc bàòng 1,5 láön cäng suáút phuû taíi cæûc âaûi cuía TD laìm viãûc, vaì phaíi chuï yï âãún khaí nàng quaï taíi bçnh thæåìng cuía BATD dæû træî vç noï thæåìng nghè hoàûc non taíi. Ngoaìi ra coìn phaíi chuï yï âãún âiãöu kiãûn tæû khåíi âäüng caïc âäüng cå tæû duìng. Khi BATD laìm viãûc bë càõt ra (khi âoï caïc âäüng cå váùn coìn näúi vaìo phán âoaûn tæ duìng) täúc âäü âäüng cå giaím dáön, thåìi gian tæû duìng máút âiãûn thæåìng tæì (1 - 2,5)s. Khi Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông .126
  49. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp nguäön tæû duìng dæû træî âæåüc âoïng vaìo dæåïi taïc duûng cuía thiãút bë tæû âäüng âoïng nguäön dæû phoìng TÂD (ABP) thç caïc âäüng cå khäng bë càõt ra âäöng thåìi tàng täúc âäü. Hiãûn tæåüng naìy goüi laì hiãûn tæåüng tæû khåíi âäüng cuía caïc âäüng cå. Doìng khåíi âäüng cuía caïc âäüng cå khäng âäöng bäü ráút låïn dáùn âãún tàng täøn tháút âiãûn aïp trong cuäün dáy cuía maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî, do váûy âiãûn aïp trãn phán âoaûn tæû duìng giaím nhiãöu so våïi âënh mæïc coï thãø laìm caïc âäüng cå khäng tæû khåíi âäüng âæåüc, dáùn âãún viãûc phaíi dæìng caí bäü. Âãø âamí baío âiãöu kiãûn tæû khåíi âäüng cuía caïc âäüng cå cáön phaíi giaím ngàõn thåìi gian máút âiãûn, khi càõt BATD chè cho pheïp coìn âoïng mäüt säú âäüng cå cuía caïc cå cáúu tæû duìng quan troüng, coìn nhæîng âäüng cå khäng quan troüng phaíi càõt ra vaì cáön phaíi giaím âiãûn khaïng cuía maïy biãún aïp tæû duìng dæû træî. Nhæng âiãöu naìy laûi máu thuáøn våïi viãûc haûn chãú doìng ngàn maûch, vaì vç váûy chè duìng caïc BATD coï Un% ≥ 13%. Phæång phaïp dæû træî cho tæû duìng nhæ trãn goüi laì dæû træî roî (nguäüi) vç coï MBA dæû træî riãng bçnh thæåìng khäng laìm viãûc. Ngoaìi ra coìn coï phæång phaïp dæû træî kên (noïng), bçnh thæåìng caïc MBATD laìm viãûc song song, nhæng khi mäüt MBA sæû cäú thç caïc maïy coìn laûi våïi khaí nàng quaï taíi sæû cäú cho pheïp váùn âaím baío taíi âæåüc caí cäng suáút tæû duìng cuía phán âoaûn væìa máút. 6.3. Så âäö näúi âiãûn tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 6.3.1. Så âäö näúi âiãûn tæû duìng cuía nhaì maïy nhiãût âiãûn khu væûc Hçnh 6-5 laì så âäö cung cáúp âiãûn tæû duìng cho nhaì maïy nhiãût âiãûn khu væûc coï 4 täø maïy, caïc MBA tæû duìng BATD1, BATD2, BATD3, BATD4 laì caïc biãún aïp tæû duìng laìm viãûc cung cáúp cho caïc phán âoaûn tæû duìng 6 KV vaì láúy tæì caïc phán âoaûn khaïc nhau cuía nhaì maïy hoàûc trêch tæì âáöu cæûc maïy phaït. Coìn MBA tæû duìng dæû træî näúi qua maïy càõt thæåìng måí, MBA tæû duìng dæû træî âæåüc näúi vaìo haû aïp maïy biãún aïp liãn laûc våïi hãû thäúng . Âãø giæî âiãûn aïp cáön thiãút trãn caïc thanh goïp tæû duìng cuía caïc MBA tæû duìng laìm viãûc vaì dæû træî phaíi duìng MBA coï âiãuö aïp dæåïi taíi. Täø näúi dáy cuía MBA tæû duìng laìm viãûc vaì dæû træî phaíi choün sao cho coï cuìng thæï tæû pha vaì cuìng pha âãø coï thãø âoïng laìm viãûc song song ngàõn haûn khi âæa nguäön tæû duìng tæì tæû duìng laìm viãûc sang tæû duìng dæû træî vaì ngæåüc laûi. HT TBPP 110 Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hã TBPPû thäúng 35 âiã KVûn - ÂHBK Âaì Nàông .127